Demir Kucukaydin - Gezi Yazilari Derlemesi

7/27/2019 Demir Kucukaydin - Gezi Yazilari Derlemesi

1/200


2/200


3/200

indekiler

GEZ YAZILARINA NSZ .............................................................................................. 5

GEZ PARKIDREN NOTLARI VE DERSLER.................................................................. 18

KRT HAREKET VE TAKSM DREN.............................................................................. 23

NELER OLABLR? ...................................................................................................... 31

NTERNETTE RASTLADIIM AAIDAK MEKTUBUN TM TRKYEDEK GEZ PARKI

DRENLERNCE VE DESTEKLERNCE,DRENN BRNC HEDEF OLARAK KABULN

NERYORUM ........................................................................................................... 34KENDLNDENLE VG .......................................................................................... 36

ERDOANIN ANT-DEMOKRATK DEMOKRAS ANLAYII,AZINLIKLAR VE ULUSULUK................ 40

AZINLIKLAR VE DEMOKRAS .................................................................................................. 40

GEZ PARKINA HRANT DNK PARKIADINI VERELM.ESKDEN 1915TE KATLEDLEN ERMENLERN

ANISINA YAPILMI ANITI YENDEN DKELM ..................................................................... 44

EK:GEZ PARKI VE ANITIN TARHES HAKKINDA KISA BLG...................................................... 44

ZGRLK DRENLER N BRLETRC BR PROGRAM NERS...................................... 46

ERDOAN TAKSMN MESAJINI ANLAMIYOR DEL,OK Y ANLADII N BYLE DAVRANIYOR 50

KEMALZM VE SLAM .......................................................................................................... 50

ZGRLK DRENNDE KADER HAFTASI VE NERLER ...................................................... 53

DEVRM GNLERNN SONUNA DORU .......................................................................... 57

YAPILACAK TEK EY DREN KARARI ALANLARI DESTEKLEMEKTR,DRENN BAARISI N

ALIMAKTIR ............................................................................................................ 65

DRENN BAYRAI ................................................................................................... 69

SYAN,YENLG VE GELEN TERR ................................................................................... 73

HAREKETN RGTLENMES N PRATK BR NERTM FORUMLARIN DKKATNE................ 76

DEMOKRASNN NE OLDUUNU ANLAYAMAMANIN ZORLUKLARI ZERNE BR DENEME............ 77

NSZ ............................................................................................................................. 77

ESPR,ALAY,YARATICILIK VE MARKSZM ........................................................................ 79


4/200


5/200

Gezi Yazlarna nsz

1971: 12 Mart darbesi; 1980: 12 Eylldarbesi; 1980lerin sonu: Duvarn ykl ve Dou

Avrupann k; Doksanlar:Trkiyede zel Sava Rejimi, rme ve rkln ykselii;

Doksanlarn sonu: calann karl;kinbinlerin ba: 11 Eylln ardndanAfganistan ve

Irakn gali;birbiri ardnca darbe giriimleri; Hrantn ldrl; 2011 seimlerinden sonraKCK tutuklamalar, Savan yeniden balamas ve iyice keyfi ve rndan km bir

hukuksuzluun yerlemesi

Bu, yenilgilerin pepee birbirini izledii bir dnemdegeen bir yaamdemektir.

Srekli yenilgiler a, zamanda da bir srgnle yolaar.Bir devrimci ykseli dneminin

insan, uzun bir yenilgi ve gericilik dneminin ekillendirdii ve ne kard kuaklarla bir

doku uyumazl yaar;bu da srekli bir izolasyonayolaar.

Bu yabanc zamanlardageen bir yaam demektir. (Temporal Exil)

Yenilgiler devrimcilerde ierde (hapiste) ve darda (yurt dnda) srgnlere yol aar. Srgn

iinde srgnler olabilir. Herkes dar karken ieri girilebilir. Herkes dar karken

darnn darsnda kalnabilir.

Kt bireyleribile, toplu olarak yaamak bakadr tek olarak baka.Toplu yaanm bir

ktln bile gzel yanlar olur, ktlk paylald iin azalr.

Bu, yabanc ve yanl yerlerde yapayalnz gemi bir yaamdemektir. (Lokal Exil)

Gemiin yava zamanlarnda, rnein Odysseus on yl sonra kentinedndnde kimse onu

tanmyordu ama hi olmazsa onu kokusundan hatrlayacak yal da olsabir kpei vard.Gnmzn hzl zamanlarnda, hele eyrek yzyl sonra kentine dnenleri tanyacak bir

kpek bilebulunmaz, iki kpek kua gemitir, kpekler 15 yl kadar yaarlar.

*

Ortaada insanlar srekli kyamet bekler; zamann sonunda yaadklarn dnrlermi,

byle zamanda ve mekanda srgn veyalnz bir yaamda eer olas mrn sonunda

yaand duygusuylabirlikte yaanmsatm yaplanlar ve yazlanlar, yangnda ilk

kurtarlacaklardan baka bir ey olamaz.

nemli olan yok olmamalardr. Fikirler, ulalan sonular, biriktirilen deneylergelitirilmeye, ilenmeye muhtatrlar. Ama zaman yoktur. lm her an gelebilir. lerde

bakalar yapabilir. Yeterki gelecekteki ykselileri yaayacaklara ipular braklsn.

Adornonun sevdii benzetmeyle, Flaschenpostlar (ieye koyulup denize atlm mektup),

adressiz mektuplardr tm yazlar ve yaam.

Bu nedenle, sadece bo zamanlarn ve hayatnn bir dnemini deil, tm zamanlarn ve tm

hayatn bir dervi ya da kei gibi ezilenlerin davasna vakfetmi bir devrimcinin, btn

yazlar, almalar, tm yaam, artk grmeyi hayal bile edemedii, uzak bir gelecekteki bir

devrimci kabar iin olabilir.Tm yaamm byle gemiti.


6/200


7/200

renmitik ki, yeryznde nallayacak beygir kalmad. Traktr ortal kaplad. Gelecek

kuaklar iin yazmaya kalkmam, traktr tamircilerine nalbantlk tecrbelerini ve nalbantln

sorunlarn anlatmaya kalkmaktan baka anlama gelmeyecektir. ()

Hadi diyelim ki, onlar nalbantln sorunlarna da bir ilgi duydular. Muhtemelen

yazdklarmz hi anlayamayacaklar. rnein nalbantlktan sz ettim, bu benzetme onlarabir ey ifade etmeyecektir. nk nalbantn ne olduunu bilmeyecekler. Ya da snflar sava

ordular sava eretilemesinden hareketle stratejiden, taktikten sz ettim, bunlar okuyunca

"militarist kafal herifler" diye dnecekler.

Hsl gelecek kuaklarla bir diyalog olana da yok.2

Buradaki ngrlerin neredeyse hepsi gereklemi bulunuyor. ngrld gibi, Gezi

Direniiesas olarak cyberspaceta TwitterveFacebookaraclyla rgtlendi.

Yazdklarmn anlalamayaca, dilimizin ok farkl olaca da ok ilgin bir ekilde

doruland.

Tam da doksanlar kuandan, imdi niversiteye giden 1991 doumlu bir kzm var.

Avrupada byd. evre sorunlarna ve adaletsizliklere zaten duyarlyd. Ama Gezi hareketi

balaynca, o da kendini bu harekete yakn buldu. Hareketle ve Trkiye ile daha yakndan

ilgilenmeyebalad ve btn bunlara bal olarakda Gezi Hareketi zerine yazdm yazlara

da bakmaya balad.

Yukardaki yazy yaynladktan sonra kzmdanWhatsApp ile bana yle bir mesaj geldi:

Babiko, yazn okurken Nalbant grnce bu nedir diye dndm? Bir cmle sonra

benim zaten bunu anlamayacam yazdn grdm. Yirmi yl nceden senin yazndakiNalbant anlamayacam anlamsn.3

Trajedi, dilinin anallamayacan nceden grmek ama deitirememektedir. Her ey yle

hzl deimektedir ki, artk alkanlklar, Shekespare trajedisindeki, tutkularn yerini almtr

ve karmza bir aln yazs gibi dikilmektedirler.

Bu trajik boyutun yannabir de dramatik bir kiisel boyut da katlmaktadr.

Yirminci yzyln en nemli rejisrlerinden biri olan Fred Zinnemannn spanyol anaristi

Francesc Sabat Llopartn hayatna dayanarak yaplm, barollerinde Gregory Peck ve

Anthony Quinnin oynad (TrkedeKsra Dizginlemekadyla oynatlm) nefisbir filmi

2Doksanlar Kua ve Gezi Hareketi Hakknda Yirmi Yl nce Yaplm ngrler

http://demirden-kapilar.blogspot.com/2013/06/doksanlar-kusag-ve-gezi-hareketi.html

3Benzeri militer imgeleri kullandm iin de bama geldi. Bir mail grubunda yle bir eletiri ile karlatm:

Merhaba Demir Bey,

Bir daha "askerlik sanat" tanmn kullanrsanz aznza biber sreceim. TBMM'deki yeni askerlik yasas taslanda da

"askerlik sanat" tanm kullanlyor, sanat ve askerlik, tm sanat arkadalar yasa tasarsndan bu tanmn karlmas iin bir

kapmanya dzenlemye atyorum.

Ayrca ben demek benim bydm zamanlanda ayp olduundan, bir tevazu zamiri olarak bizi kullandm iin de

defalarca yanl anlaldm ve bu bizin hangi rgt olduunu veya kimler olduunu soranlar da ok oldu. Hatta bundan

hareketle henz bir birey olmadam karsamasn yapanlar bile oldu
http://demirden-kapilar.blogspot.com/2013/06/doksanlar-kusag-ve-gezi-hareketi.htmlhttp://demirden-kapilar.blogspot.com/2013/06/doksanlar-kusag-ve-gezi-hareketi.htmlhttp://demirden-kapilar.blogspot.com/2013/06/doksanlar-kusag-ve-gezi-hareketi.html


8/200


9/200


10/200

Marksizmin ayrt edici zellii tarihi snf mcadeleleri tarihi olarakalglamak ve anlatmak

deilse onun ayrc z ne olabilir? Marksist bir tarih nasl bir tarih olmaldr?

Bunun ipucubizzat yine Ekonomi Politiin Eleirisine Katknn nszndeki satrlarda

gizlidir:

Gelimelerinin belirli bir aamasnda toplumun maddi retici gleri, o zamana kadar

iinde hareket ettikleri mevcut retim ilikilerine, ya da bunlarn hukuki ifadesinden baka bir

ey olmayan mlkiyet ilikilerine ters derler. retici glerin gelimesinin biimleri olan bu

ilikiler, onlarn engelleri haline gelirler. O zaman bir toplumsal devrim a balar. ktisadi

temeldeki deime, kocaman styapy, byk ya da az bir hzla altst eder.

Buna gre, devrimler, temeldeki deiime denk dmeyen, styapnn ykl ve yerine yeni

bir styapnn yerlemesidir.

Ama te yandan Marksist teoriye bakldnda, Marks-Engelsin btn g ve enerjilerini

ekonomik altyapnn, onun da modern (kapitalist) biiminin anlalmasna verdikleri iin,ortada bir styap kuramnn ve net bir kavramn olmad; sonra gelenlerin de birok

giriimlere ve ksmi baarlara ramen byle bir kuram gelitiremedikleri ve bu eksii

vurguladklar grlr.

Yani gerekten Marksist bir tarih, ekonomik temeldeki deimelerin, styapda niin ve nasl

deimelere yol atnanlatan bir devrimler tarihi olmaldr bir bakma, eer Marksizm'in

znnzetlendii ve yukarda alntlanan satrlardaki mantk izlenirse.

Ama Marksist el kitaplarna veya Marksist tarihlere bakldnda ortada binlerce yllk bir

snfl toplumlar tarihi olmasna ramen5

, bu styap deiimlerinin neler olduuna ve naslgerekletiine dair hibir ey grlmez.

Bir yandan sadece ekonomik ilikiler, snflar ve bir de politik olan, yani devlet vardr. Tm

styapnn nasl ekillendiine ve deitiine dair bir btnsel aklamabir yana; bunu sorun

edi bile yoktur.

Bu tarihin bizzat kendisi devrimi sadeci ekonomi ve politik ilikilerle snrlar. Bu tarih ve

toplum anlay programa da yansr. Bu nedenle Marksist ve sosyalist partilerin programlar

neredeyse sadece ekonomik ve politik taleplerle snrldr.

Bu nedenlebirokMarksist bu snrlln yetersizliinin farkna varmakta ve bir uygurlkprogramna ve tasavvruna ihtiyac vurgulamaktayd.

te yandan yine bu ekonomi, snflar ve politikaya skmlkla balantl olarak, Marksist

kitaplarda devrim denince 17. Yzylda balayan (burjuva devrimler denen) devrimler

sralanr. Ama bu devrimler de aslnda,Komnist Manifestodaki gibi, snflar mcadelesiyle

aklanan devrimlerdir. Yani nszdeki kavram sistemine dayanmazlar,Manifestonun,

burjuvazi tarafndan kabul edilebilir olduuve burjuvazi tarafndan bulunduu bizzat Marks

5Yine yukardaki tanma gre snfsz toplumlarda da devrimler olmas gerektiine ve en azndan 70.000 yldr da sanat eserleri

grldne gre, toplum denen varolu biiminin en azndan bu kadar yldr var olduu varsaylabileceine gre, bu binlerce

yl en azndan 70.000 yl olarak anlalmaldr.


11/200


12/200

bulunmad; inann hukukiya da epistemolojikbir kavram olduu; snfl toplumlardaparti

ve hareket anlamnda din kavamnn ve olgusunun da olduu; ama Din snfl veya snfsz

tm toplumlarda olduu iin,bunun da dinin ne olduunu gstermediini grnce;Dinin

aslnda bir topluluun snrlarn izen ve ilikilerinidzenleyeney olduu, yani styapnn

ta kendisiolduu; dinsel deimelerin aslnda styap deimeleri olduu ortaya kyordu.O zaman dinler tarihinin devrimler tarihinden baka bir ey olmad ve olamayaca;

Marksizm henz tarihi bir dinler tarihi olarak yazmay baaramad iin tarihin devrimsiz

olduuortaya kyordu. Keza byle olunca, devrimleri partilerin deil, dinlerin yapt;

partilerin devrim yapmak iin din olmalar gerektii veya ancak din olduklarnda devrimler

yapabilecei gibi, eski kavraylarla eliir gibi grnen sonular birbiri ardnca ortaya

kyordu.

Tabii bylece Yap ve zne arasndaki eliki sorunu da kolayca zlm bulunuyordu.

zne snflar deil, yeni bir dini kabul edenler olarak ortaya kyordu. Evet devrimleri

snflar yapyordu ama snf olarak deil. nk snf analitik bir kavramdr. Ama o

snflardan insanlar, rnein Romann kleleri, Hristiyan olduklarnda Mekkenin plebleri

Mslman olduklarnda; Parisin Donsuzlar CumhuriyetiYurttalar olduklarnda devrim

yapabiliyorlard.

Bu sonular otomatikman usoruyu ve cevabn da ortaya karyordu: Peki styap din ise,

styapsz toplum olamayacana gre, dinsiz toplam olamaz. Ama modern toplum dinsiz bir

toplum gibi grnyor. Modern toplumun dini nedir?

Modern toplumun dininin, zel vepolitik ayrm yapmakve toplumu buna gre rgtlemek ve

dini de zeleilikin olarak tanmlamakolduu ortaya knca tm modern tarih de anlalroluyordu.

nk Aydnlanmann da bir din olduu; uluslar ve ulusuluunAydnanma denen modern

toplumun dininin farklve kar devrimci biimlerinden baka bir ey olmad grlyordu.

Bylece Marksist bir ulus teorisi, yap ve zne elikisi, kapitalizm ncesindeki devrimsiz

tarih, uygarlk programvs. gibi sorunlarn hepsi orap sk gibi alabiliyordu.

Bu buluu yaptktan sonra btn abamz bu kefi mantk sonularna gtrerek sonradan bu

alanlarla ilgilenecek marksistler iin bir takm aknc hcumlar, keif devriyeleri yapmak ve

bu sonular somut programatik ifadelere kavuturmak oldu.

Ayn zamanda ulalan bu sonular pratik iinde denemek ve gelecekteki olas devrimci

kabar iin bir dnsel ve rgtselhazrlk yapmak iinbiteviye giriimler iinde olduk.

Teorik ve programatk sonular alannda epey yol kat ettik. Ama bunlar duyurmak,

tarttrmak, olas bir devrimci kabarn n hazrln salamak alannda tambir

baarszlklar serisiydi sonu.

nkbu nszn ilk banda anlatlan birbirini izleyen yenilgiler teorik, politik ve rgtsel

olarak bir devrimci teori ve politikaya en kk bir olanak bile tanmayan bir dnya

yaratmt. Ulalan sonularn odnyada yaama ans bulunmuyordu. Onlar da bu


13/200

sonularn yank bulduu bir dnyada yaayamazlardve yaayamayacaklard.

imdi ise Gezi Hareketi yllarca teorik almalarla ulap programatik ifadelere

kavuturduumuz sonulara ayaklaryla oy veriyor.

O, ayaklaryla oy verdiinin bu onlarca ylda gelitirilmi marksizm ve onun programatik

sonular olduunu henz bilmiyor. imdi girdii yolun sonunda grecei tam da bu

olacaktr.

Simurg kendisini arayan kularn ta kendisidir; ama aray boyunca deimi kendisi.

*

Btn bu din, ulus, styap, uygarlk program aratrma ve sonularnn Gezi Hareketi ve

Park Forumlar iin ok pratik bir sonucu daha vardr. Bu nszde ksaca bundan sz edelim.

Gezi Hareketininbir parti destekisi veya kendisinin bir parti olmas; kendisini bir parti

tartmasnda bulmaslm demektir.

imdi Parklara snm olan Gezi Hareketi, alternatif bir toplumun tohumu olmak

zorundadr.

Ancak o takdirde geliebilir, yaygnlaabilir ve toplumu deitirme yeteneini koruyabilir.

Bunu somut bir kyaslamayla gstermeye alalm.

Partiler var olan toplumun snrlarn ve ilikilerini tartmazlar. Onu olduu gibi kabullenip,

onun iinde deiimler peinde koarlar. Partiler snf mcadelesi aralardr.Ancak dinler

iinde var olabilirler. Antik tarihin partileri tarikatlar ve mezheplerdi. Modern partiler de

modern toplumunun dininin mezhep ve tarikatleridir.

Partiler ancak belli dinler iinde olabileceindenrnein Hristiyanln iinde Alevilik;

Mslmanln iinde Protestanlk grlmez.

Partiler devrim yapamazlar. Bunu snflar devrim yapamazlar diye de yazmak mmkndr.

Devrimleri dinler yapar. Bunu, devrimleri toplumun snrlarn ve ilikilerini yeniden

dzenleyen hareketler yapardiye de yazabiliriz.

Bunun en klasik rnei Hristiyanlktr. Hristiyanlak balangta brani din adamlar

oligarisine kar bir direni, bir parti dolaysyla Yahidilikiinde bir tarikatti.

Ancak, Yahudilii de aan yeni bir toplum tanm yaptnda, ki bunu yapan esas olarak

Antakyal Paulustur,tm dinlerden, paganlardan insanlar kapsamaya ve birletirmeye

balayabilmitir ve gerek bir devrimbaarabilmitir.

Aslnda slam da Mekke erafnn egemenliine kar bir parti hareketi olarak balamtr.

Ancak tam anlamyla yeni bir dine dntkten sonra baarya ulam ve klasik uygarlk

alanna yaylabilen(Akdeniz-Ortadou, ran, Hindistan) tek din olabilmitir.

Modern toplumun dini de, Hristiyanlk iinde bir mezhep, rnein Protestanlk, olmaktan

ktktan, Aydnlanma olduktan sonra; btn dinleri zel ve politik ayrm araclylatoplumun snrlarn belirlemekten kardktan sonra, tm dinlerden insanlar kazanabilmi;


14/200

tm dnyay; ama kar devrimci biimi olan uluslar biiminde, blerek birletirebilmi; tm

dnyay feth eden ilk din olabilmitir.

O halde, bugn bir devrim yapabilmek ve din olabilmek, ya var olan ulusun biimine kar

yeni bir ulus tanm yapmak ya da tmyle uluslara kar bir hareket olarak ortaya kp tm

dnyay birletirmekolabilir. Bunlar lkelerde ve dnyada devrim yapabilmenin biricikkouludur.

rnein Trkiyeyi ele alalm. Ulus ve Devlet Trklkle tanmlanmtr. Yani bir dille ve bir

tarihle, bir soyla. Buna Snni Mslmanlkla tanmlanml da eklenebilir.

Partiler ulusun byle tanmlanmasn sorgulamazlar;onu kabul edip, onun iinde deiimler

yapmaya alrlar. rnein, Krt dilinin konuulmasn kabul etme veya insanlara ana

dillereni renme hakkn verme vs. gibi deimeler, aslnda hibir ekilde toplumun

snrlarn deitirmez, o snrlar kabul edip onun iinde deiiklikler anlamna gelir.

Varolan sistem iinde birtakim sosyal devleti veya eitsizlikleri giderici tedbirleri savunmakda ayn ekilde var olan toplumun nasl tanmlandn tartma konusu yapmaz.

Ama ulusun, devletin ya da politik olann Trklkle veya bir dil veya dinle tanmlanmasn

tartma kousu yaptnzda, artk bir parti olmaktan klm, yeni bir toplum tanm iin

mcadele balam demektir. Burada artk bir parti deil bir din sz konusudur.

nsan ayn anda iki dinden olamaz. rnein hem putlara hem Allaha inanamaz. Bunlar

birbirini dlarlar. Ayn ekilde hem ulusu Trklkle veya bir dille, bir tarihle tanmlamay

kabul edip hem de byle tanmlamay reddedemez.Bu Mslmanlarn dedii Allaha irk

komak gibiolur.

te gezi hareketi tam bu yol aznda bulunmaktadr. Ya yeni bir toplum tanmlamasna doru

evrilmek ve bu Trklkle tanmlanm cumhuruyetin karsnda demokratik bir cumhuriyetin

tohumu olarak kmakzorundadr; ya da bu var olan sistem iinde bir muhalefet partisi veya

hareketi olarak kalacaktr.

Bu fark bayrak rneiyle yle somutlayabiliriz.

Gezi hareketine bir bayrak olarak beyaz bir bayrak nerdik.

Bunun karsnda bunu ok yumuak ve pasifist bulanlar, beyaz bayrak olmaz; kzl bayrak

olmaldr, beyaz bayrak teslimiyeti ifade ederdiyenler kt.

Buna karlk,fiilen Trk bayra ve Atatrkl Trk bayra neren ve sallayanlar da var.

Yani onlar Gezi Hareketinin bayrann Trkiye Cumhuriyetinin bayra ile zde olmasn

savunmakta; yani ulusun Trklkle tanmlam olmasn hibirekilde tartma konusu

yaplmasn istemiyorlar.

Bir de Hem Trk hem de Krt bayraklar olsun gezi harekeinin bayra olmasn diyenler var.

Bunlarn her biri gezi hareketinin nereye evrileceine ilikin farkl bir programa tekabl

ederler.

Kzl bayrak diyenler, bu nerileriyle, ulusun nasl tanmlanacan sorun etmeyip, zaten u


15/200

veya bu ekilde tanmlanm bir ulus iinde sosyal eitiin bayraklatrlmas gerektiini

savunmu olurlar.

Ama ulusun Trklkle tanmlanm olmas bir realitedir. Bunu problematize etmeden sosyal

eitliiproblematize etmek ve gndemletirmek, fiili bir eitsizlii savunmaktan baka bir

anlama gelmez. Yani KzlBayrak veya buna tekabl eden dier sembollar ve parolalar,aslnda ok keskin ve devrimci gibi grnmelerine ramen, var olan olumlamaktan ve

korumaktan baka bir ilev grmezler.

Trk bayran Geziye bayrak olarak nerenler ise, hi tartmaya yer brakmayacak biimde

Trklkle tanmanm bu ulusu ve devleti savunmay grev olarak koymubulunmaktadrlar

ve AKP ile bu adan bir sorunlar yoktur. Onlar bu ulus iinde askeri brokratik oligari

diyebileceimiz devlet snflarnn karlarn savunan bir partidirler ve bayraklar devletin

varolan tanmlanylazdelemilii ifade etmektedir.

Bir de bayraksz olsun ama Trk ve Krt de kendi bayrayla katlsn diye bir nerivar. Veyabayraksz olsun ve kimse bayrayla gelmesin diye bir baka nerivar.

Bayrakszlk durmunda Trk bayra ilegelenler, zaten ulusun sadece Trklkle

tanmlanmasn savunanlar olduklarndan Krtlerin bayraklaryla var olmalarn

rededdeceklerdir. Bu ise Krtlerin gelmemesi ve btnyle ulusalclarn kontrolnde bir

hareket sonucunu dourur

Krtlerin gelmesi halinde iseatma kacaktr.

atma kmamas, yani Krtlerin dekendi bayraklar ile gelmelerini Trklerin kabul etmesi

ise, fiilen ki uluslubir devleti kabul anlamna gelecektir. Ama bu, ulusu bir dil veya din iletanmlamann reddi deil, sadece hangi dille tanmlanaca alannda bir farkllk anlamna

gelir.

Ama beyaz bayrak, ntrallii ile, insanlarn dilleri, dinlerinin hibir politik anlamnnn

olmamas gerektii anlamna gelmektedir. Yani ulusun ve toplumun snrn,bugn var olan

ilkeye kar onu reddederek izmektedir. Beyaz bayrak, ulusun bir dille, dinle, tarihle

tanmlanmas hakknn reddi demektir. Dilin, dinin, soyun, sopun tarihin bu ulusta sana hibir

imtiyaz tanmaz, buulus bunlarn karsnda kr bir ulustur anlamna gelmektedir.

te yandan, ne Trk veya ne de Krt bayra olmasn demek insanlarn fikir zgrlklerinebir tecavzdr. steyen kedini Krt veya Trk veya ulusssuz olarak kabul edebilmeli ve bunu

sembolle ifade edebilmelidir. Bunlarn her hangi bir eitsizlie yol amamas gerekir. Nasl

bir takmn taraftarbunu ifade edebiliyorsa yle.

Bunu yine ancak beyaz bir bayrak salayabilir. Beyaz bayrak sadece ulusu farkl tanmlamaz,

yani Trk ulusu karsnda Demokratik bir ulusu sembolize etmez; oradaki haklar da

garantiler. Trke veya Krde, Beiktalya veya Fenerbaheliye; u veya bu siyasete vs.

hepsine, beyaz bayran iinde kendi kimliinizi kk bir sembol olarak koyabilirsiniz

diyerek bu hakkn savunusunu sembolize etmi olur. Onlara bu sizin hakknzdr, ben de bunu

savunacam ve savunuyorumder. Ulusun Trklk veya Krtlkle tanmlanmasn reddederama ulusun bireylerinin, Trk veya Krt olarak kendilerini tanma haklarn da garantietmi


16/200

olur.

t gezi programn ve rgtlenmelerini bylealernatif bir demokratik cumhuriyetin mant

iinde yaptnda hemgenilemek hem de radikallemek vebir devrimci dnm baarmak

ansna sahip olabilir.

O zaman Gezi Hareketi, Parklarda, niversitelerde, yava yava alternatif bir demokratik

ulus olarak ekillenmeye balar.

Gezi hareketinin ortaya kard demokratik ulusun yurttalar, dillerinden, dinlerinden

dolay hibir ayrmcla uramayacaklardr. nk Gezinin dili ve dini olmayacaktr. O

ulusun byle tanmlanmasna kar tanmlanmtr.

Gezi buna balonlarak tm yasaklar ve snrlamalar reddedecektir. Ama bunu

uygulayabilmesi iin kendi anayasas ve mahkemeleri ve meclisleri olacaktr. Bir sre sonra

bunlar uygulayacak organlarn ihtiyac da ortaya kacaktr.

Sonucu insanlarn Demokratik Bir Cumhuriylette mi yoksa Trklk ve veya Krtlkle

tanmlanm bir cumhuriyette mi yaayacaklarnakararlar belirleyecektir. Ne kadar byk bir

ounluk Demokrasiyi seerse bu deiim o kadar sancsz ve barl biimlerde olabilir.

Beyaz bayrak bu nedenle hayati nemdedir.

Beyaz bayrak sadece barn deil, alternatif ve demokratik bir ulusun bayradr.

Elbet beyaz bir renk olarak tabulatrmamak ve mutlaklatrmamak gerekiyor. Burada beyaz,

devleti veya ulusu veya politik olan, herhangi bir dille, dinle, soyla, tarihle tanmlamaya kar

tanmlama anlamna gelmektedir. Gelenekler ve politik kltr beyazaen ntral renkanlamnverdii iin bunu neriyoruz.

*

Gezi Hareketi demokratik bir ulus olarak aynzamanda kendini ynetmeyi de renmek

zorundadr. Onun Parklara veForumlara(Agoralara) sanmasnn derin bir anlam vardr.

Antik Kentin dorudan demokrasi alandroras.

Ama artkantik kentler anda yaamyoruz. Mahalle ya da ehirlerdeki forumlar bugnk

toplumun karsnda alternatif bir toplumun kendisini bir btn olarak ynetmesinin arac

olarak yetersiz kalrlar. Koca bir corafyaya, rnein Trkiye topraklarnayaylmbulunuyorpolitik iktidarlar. Dolaysyla tm o alandaki insanlar kapsayacak bir forum; agora, cem,

meclis, cami vs. gerekir.

nternet bunu salamaktadr. Dorudan doruya her yurttan tm herkese ulamasnn ve

grlerine onlar kazanmasnn olana vardr.

Bunun iin Avrupadaki muhalif hareketlerin geltirdiiLiquid Feedbackadl program

nerdik.

*

Bylece bu alternatif ulusun ilikilerini dzeleyen bir anayasas olmas dagerekecektir. Bu


17/200

anayasnn belirlenmesi iin bile bu byle bir rgtlenme lke apnda bir forum

gerekmektedir.

Hareket bu admlarn att m burada duramaz, ilerlemek zorundadr.

Bu alternatif anayasay uygulayacak yarg organlarnaihtiya duyacaktr.

Kararlar yaptracak aralar sorunuyla karlaacaktr.

Bylece alternatif yasama ve yarg organlaryla, alternatif yaptrm organlaryla, alternatif

haklar ve hukukuyla, alternatif basnyla paralel bir toplum ortaya kacaktr. Bir tr ikili

iktidar(diyari) oluacaktr.

Gezibu yola girdiinde aslnda btn yumuakl iinderadikalletike daha byk gleri

toplamaya baladn; daha hzla yayldn; yeni katlmlarla glendiini grecektir.

Ve hzla Trkiyenin de snrlarn aarak btn Ortadouya doru yaylmak zorunda

kalacaktr.

Bahar ancak Ortadouda gelebilir. Bir Trk, Arap, Tunus, Msr, ran bahar olamaz.

Trk Bahar ya da Arap Bahar,yaayan l veya keli daire gibibir oksimorondur.

Trkse Bahar deildir, Bahar ise Trk olamaz. Arapsa Bahar deildir, Bahar ise Arap

olamaz.

12 Austos 2013 Pazartesi

Demir Kkaydn


18/200

1 Haziran, Cumartesi

Gezi Park Direnii Notlar ve Dersleri

Aslnda biraz uzunca bir demokratik birikim ve hazrlk yaplm olsa bir demokratik devrime

bile yol aabilecek saatlerde yayoruz.

Ama demokratik bir devrim olmayacak, olamaz. nk bu birikimi ve hazrl yok. rgtsel

deil, fikri hazrl yok her eyden nce. Michelet, Fransz htilal Tarihini anlatrken,

devrimin aslnda ok nceden nasl kafalarda olgunlap gerekletiini ok gzel anlatr.

Devrimler nce insanlarn kafasnda olur, sonra gerekleirler. Trkiyede insanlar henz

demokrat deil . Bunedenle olmayacak.

Ama olaylar demokratik bir devrimin olabilirliinin bir gstergesi ve belki bir habercisi.

*

Msrda Tahrirde olanlar El Cezirenin canl yaynlarndan izleyerek neredeyse dakikas

dakikasna yorumlar yapm, sonradan neredeyse hepsinin doruluu ortaya kan,

ngrlerde bulunmutuk.

O zaman olaylardan ok uzakta ok dolayl bilgilere dayanyorduk ve yazdklarmzn dil

fark nedeniyle herhangi bir ekilde olaylar zerinde etki yapmas olasl neredeyse sfrd.

imdi ise durum birazck farkl.

Birincisi stanbulda yayoruz. Dolaysyla dorudan grme, iine katlma, dorudan

izlenimler edinme, nabzn daha dorudan tutma ansmz var.

kincisi ise dil bariyerleri, engelleri yok. Kk de olsa yazlanlarn bir etkide bulunmas

olasl bulunuyor.

*

Yllardr i hareketinin ve Yeni Sosyal Hareketlerin eilimlerini, derslerini incelemeye

sistemletirmeye, hafzaya kaydetmeye altm. imdi yine onlar bir kontrol etmenin,

salamann zaman.

Bu nedenle olaylar devam ederken, hem aalardan orman kaybetmeyen, hem kkbelirtilerden genel eilimleri karmaya alan analizler yapmaya alalm.

Her halde gelimelere en iyi katky byle yapabilirim diye dnyorum.

u an gitsem Beyoluna ya da her yerde kendiliinden ortaya kan toplanma yerlerinden

birine, belki egemen ruh hali hakknda daha fazla dorudan gzlemim olabilir, ama orada

artk amca sen kenarda dur diyen genlerin yannda ayak ba veya sadece bir tek birey

olmaktan teye giden bir ey yapamam. Ama bilgisayarnbanda oturarak, bir eyler

yazarak, baz eyleri paylaarak, yaylmasna ve duyurulmasna katkda bulunarak; kimi

kk yorumlarla insanlarn aklna belki bir fikir drmeye alarak daha fazla katkda

bulunabilirim gibi geliyor.


19/200

Tabii bunun da bir optimum dengesini bulmak gerekiyor. Olaylarn da nabzn elden

brakmamal, nefesini de hissetmeyi bolamamal. Fazla da eve tklmamal.

*

Ancak dn gece ev bile biraz sokak gibiydi.

Oturduum ev Kadkyde, Tepe Nautilus denen bir AVMye yakn. Aslnda Kadkyn

merkezine yakn, ama ayn zamanda hem anayollarn ortasnda, hem de biraz mahalle gibi bir

yerde. Minibslerin egzoz sesinden ve gerekli gereksiz aldklar ddklerden baka bir ey

duyulmaz normal olarak.

Kadky genellikle ehir orta snflarnn eilimlerinin en ak biimde yansd ve rgtl

olduu yer. Gl bir CHP ve ulusalc etki her yerde duyuluyor.

Ankaraya giden E-5 karayolunun st, i ksm, yoksullarn semtleridir, AKPye oylarn

verirler. Tabii Krtlerin olduu yerlerden BDPye de kar. Alt, denize yakn taraf, CHPli.

skdar ve Kadky birer sembol olarak alnabilir. skdar Mslmandr, Kadky Trk.

skdar Trktr, Kadky kozmopolit. skdar Kadkydr, Kadky Beyolu.

Dn gece sanrm saat iki civar Beyolundaneve geldim. Televizyonu ve nterneti aarak

haberlere bakyordum. Kim neyi nasl veriyor, bilip duymadmz neler olmu renmek

iin.

(Gndz berbatt bu bizim cenahn alternatif geinen televizyonlar. nk byle zamanlarda

aslnda Msr ayaklanmasnda El Cezirenin grd trden bir ilev bile grebilecek olan

IMC TV ve Hayat TV gibi televizyonlar gn boyu, normal, gereksiz ve ieriksizprogramlarn yapmaya devam ediyorlard brokratik bir vurdumduymazlk iinde. Hlbuki

gndz canl yaynlar ve balantlar ile hareketlenmeye hz ve g verebilirler, herkes iin iyi

bir bilgilenme ve haberleme kayna olabilirlerdi. Dier televizyonlar zaten hak getire.

Bereket internet ve sosyal medya var. Eksiklii bunlar doldurdu biraz olsun. Temel

rgtlenme vehaberleme kayna internet ve sosyal medya. nternette en ilevsel olan,

Facebooktaki tekilerin Postas sayfas idi. nsanlar cep telefonlarndan ksa mesajlarla

bulunduklar yer ve saatte ne gibi gelimeler olduunu dorudan bildiriyorlard. Aslnda

olaylar hakknda en dorudan (biraz akllca elenirse hatta gvenilir) bilgi ve haberleme

kayna internet. Hkmet ara ara sosyal medyay da durduruyor. Dn gece eyrek saat kadarFacebookta haberleme kesilmiti. Ve u an itibaryla bile IMC ve Hayat,bu olaylarn

geliimine nasl bir katkda bulunuruz diyen bir paradigma asndan bir yayn yapmyorlar.)

IMC ve Hayat TV ge de olsa biraz aykmlard. Trkiyenin ve stanbulun farkl

yerlerinden insanlarn hala sokaklarda olduuna dair haberler ve balantlar yaynlanyordu.

Kadkyde de bir toplanma ve gsteriler olduunu duymutuk. skelenin oralarda

toplanlm. Oradan buras yryerek eyrek saat. Birden dardan sesler gelmeye balad

sabahn ya da buuu. Be yz kadar kiilik bir kalabalk, arkasnda bir de araba

konvoyu, Kouyolu tarafndan gelip, Kadkye gidiyorlard sloganlar atarak. Aralarnda

birka Trk bayra vard, ulusalclarn simgesi, ama sloganlar genellikle antifaist idiler.


20/200

Tabii anti-AKP sloganlar da vard. Ama daha ilginci evlerden gelen yankyd. Gstericiler

geerken evlerin klar yanyor ve destek iin tencere alanlar oluyordu. Birka kii de Trk

bayra ast. Sonra yava yava uzaklatlar.

Trkiyede ilk kez, bir ehirde ve bir yerde deil, her yerde ve birok ehirde insanlar

sokaklarda ve btn bunlar sabaha kar oluyor. Byle bir ey olmad daha nce.

*

Gsterilere ehir orta snflar damga vuruyor. Onlarn ehirli, modern ve demokratik

karakterli kltr zellikle biimlerde etkisini hissettiriyor, amabunlar ayn zamanda imdi

politik olarak olduka tutucu ve hatta gerici zelliklere sahipler. Bu onlarn demokratik

zlemleri olmad anlamna gelmiyor. Bu zlemler bir iki sorun zerinde younlanca ve

demokratik hedeflerle birlemeyince demokratik birkarakterden yoksun oluyor.

Krt hareketinde ise, demokratik zlemler nispeten daha derin ve sistematik saylabilir, ama

orada da ehirli, modern ve demokratik bir kltrn eksiklii hissediliyor.

Bu durum bir doku uyumazl yaratyor. ki trl sentez olabilir. ehir orta snflarnn

gerici ve anti demokratik program ve sloganlar ile Krt hareketinin kyl, ataerkil

kltrnn ittifak. Bu bir felaket olur.

Ama eer ehir orta snflarnn veya Batnn demokratik ve modern kltr ile Krt

hareketinin demokratik program ve hedefleri birleebilirse bir devrim olabilir.

Bu olasln kt an, ortada neredeyse Srr Sreyya ve Erturul Krkden baka kimse

olmamas bir rastlant m? Deil. Ancak ne Krt hareketi bunu deerlendirecek basireti

gsterebiliyor ne de ehir orta snflar, ama bu kprba ok nemli. Buradan kabilir bireyler kacaksa.

*

Bu Erdoann aptallndan Allah raz olsun. Daha nce yazmtk Erdoann aslnda kendi

snfnn karlar asndan bile ok kt ve baarsz bir politikac olduunu, olaylarn ona

yardm ettiini, ansl olduunu . imdi daha net grlyor.

nce 1 Mays yasaklayarak ve stanbulun drt bir yannda balantlar kapayp her yerde

gaz bombas atarak, 1 Maysta sadece Taksimi deil, btn mekn, btn stanbulun

yaamn, bu yaamn damarlarn politikletirdi ve bugnk politiklemenin yolunu at.

Sonra insanlarn ikisini politikletirdi.

Sonra kprnn adyla Alevileri.

Sonra sermaye ve zenginlikten baka bir ey dnmeyen sz ve eylemiyle Mslmanlarn

bir ksmn.

Krtler zaten radikallemi bekliyorlard.

Ve en son, ben karar verdim, yaparm diyerek, en sradan demokratik hakkn kullanan

insanlar iddetle sindirmeye alarak, vicdanlar yaralad.


21/200

Artk mazlum deildi, bir zalime dnmt.

Bylece farkl demokratik sorunlardan dolay duyarllk gsterip de birleemeyenleri

birletirdi ve fkeyi biriktirdi. Ama bunlar bile yetmeyebilirdi byle bir mobilizasyona.

Birok koul daha st ste geldi.

Srr Sreyyann dozerin nne atlamas ve durdurmas hem zaman kazandrd hem de

insanlara deiik bir politika ve politikacnn rneini sundu. Srr Sreyya, hem Krt

hareketinin demokratik eilimlerinin hem de 60l ve 70li yllarn demokratik hareketlerinin

ve ykselilerinin bir armaanyd. Bu yeni ykselie hem nc hem de katalizr oldu.

Aslnda Recep Tayyip akllca taktikler uygulasa, hatta hibir ey yapmasa, zerine l

topra rtlm bu insanlar hi yerinden kmldamazlard. Taksimde hibir ey yapmamas

yeterdi. Orada direnenler bir sre sonra yorulur. Yaz tatili balar eylemciler baka yerlere

gider ve eylem tavsar istediini yapabilirdi AKP.

Keza bundan sonra kp, direniilerle greceiz, yerel halka soracaz, vs., gibi bir eylersyleseydi bile yattrabilir ve tecrit edebilirdi direniileri.

Hatta Cuma sabah saldrmayp, Pazartesiye kadar bekleyip, taktik olarak biraz akllca

yntemlerle saldrsa, mesela gaz atmadan o iddet kullanmayanlar karga tulumba gtrse

falan, hem muhtemelen hafta sonu orada oluacakpanayr havasnn fotoraflaryla dnyaya

Trkiyenin ne kadar demokratik bir lke olduu propagandasn yapabilir karnesine bir puan

daha attrabilir; hem de pazartesi herkes iine gcne gideceinden bylesine bir tepkinin

rgtlenmesinin fizik koullar da bulunmazd.

Ama ne oldum delisi olunca ve bir de zerrece demokratik bir gelenek ve zlem olmayncabyle olur; bir de acele edince, ie byle eytan karr.

Cuma sabah saldrnca Cuma, Cumartesi ve Pazar gibi koca gn bir deriniin

rgtlenmesi ve kendini gstermesi iin adeta bir altn kse iinde sundu direnenlere.

nsann, iyi ki byle aptal dmanlarmz var, yoksa bizleri tekrar ayaa kaldracak, sokaklar

enlendirecek bir olana krk yl beklesek bulamazdk diyecei geliyor .

*

Evet, RT Erdoan aslnda her biri demokratik bir zlemden kaynaklanan farkl tepkileri

birletirdi, ama Erdoann bu fiilen birletirdiklerinin birlemi bir demokrasi programlar,

tahayylleri ve kavraylar yok.

1 Mays yasaklanyor, ama 1 Maysa gelenler ve o gn mcadele edenler, 24 Nisan hakknda

susuyorlar. Aleviler, Yavuz Sultan Selime kzyor, ama bir Trk padiah da olduu iin

kprye o ismin verilmi olduu gerei karsnda susup bu ynden de bir eletiri

yapmyorlar. Kltrel olarak tanmlanm birTrk Milliyetilii, yani biyolojik, rk ve Orta

Asyadan gelmeye dayanmayan; daha modern ve esnek, kltrel, yani burann binlerce yllk

halk ve uygarlklarnn mirassyz diyecek bir Trk milliyetilii bile, rnein, niye

Fatihten sonra Yavuz koydunuz da niye Jstinyen ya da Kostantin koymadnz diye karkabilirdi mesela byle bir kpr adna. Ama Aleviler, sadece kendi duyarllklar asndan


22/200

tepki gsterdiler. Demokratik bir duyarllk asndan hibir ey sylemediler. Bu yokluk,

demokratik bir programdan ve hedeflerden yoksunluun bir yansmasyd.

BDPliler bir neride bulundular, Yunus Emre olsun diye. Bu bile demokratik bir eletiri

deildi ve Trk tarihiyle adlandrlmasnda bir sorun grmyorlard.

Gerekten demokrat hedefleri olanlar ise bir dille, kltrle, rkla tanmlanm bir ulusun deil,

demokrasinin ve aydnlanmann tarihi zerinden, Sokrates, Buda, Lumumba, Kant veya Bach

kprs olmamas bakmndan eletirip kar kabilirlerdi pekl. Bu tr eletiri ve

yaklamlarn, byle bir tarih anlaynn yokluu, demokratik bir program ve anlayn

bulunmamasnn bir yansmasdr. Bu dnceler tm bu farkl duyarll olan muhalefetlerin

hi birinin iine ilememiti. Bunun iin bir demokratik program ve dnce altyaps yoktu.

Bu hareketi demokratik bir zemine ekebilecek tek odak Krt Hareketinin demokratik kanad

(PKK ve calan) olabilir, ama Krt hareketi ylesine milliyetiliin basks altnda ve

kltrel olarak modern ehirli insanlarn dnyasna ylesine uzak ki, buna en yakn iki kiinin(Srr ve Erturul) salad ok elverili k noktas ve kprbana ramen, tam bir krlk

ve apszlk iinde kald. Bari imdi biraz uyanp bir eyler yapsalar.

Dn olaylar olurken Selahattin Demirta veya baka birinden tek bir sz yoktu. Elbette kar

deillerdir ve memnundurlar, ama olay etkileme, daha radikal ve devrimci demokratik bir

zemine ekme, Krtler ve ehir orta snflar arasndaki olumu uurumu kapatmak iin bu

imkndan yararlanma ve bunun iin derhal inisiyatif gsterme yetenei gsteremedi zerrece.

rnein dn stanbuldaki btn Krtleri bu hareketi desteklemeye arabilirdi. Ulusalclarn

bayraklar ve faistlerin elleriyle yaptklar bozkurt iaretlerinin yannda Aponun da

resimleri, Krtlerin renkleri de olabilirdi rnein.

Elbette birok insan vard olaylarda Krt hareketinden veya bu hareketi destekleyen, ama

politik olarak yoktu Krt hareketi. Bugn bu saatlerde bile hala yok. Ahmet Trkn rezalet

bir beyanatndan baka bir ey yok. Hlbuki byle dnemde btn Krtlere de seslenmesi

gerekmez mi Taksimde bulualm diye? Yani demokratik bilinci en gelimi, baka sorunlara

en duyarl hareket bile iki eski 68li ve 78li vekili olmasa ortada yok.

*

Ancak Trkiyedeki insanlar henz demokrat deil. Elbette hepsi znde bilinsizce

demokratik zlemlere sahiptirler, ama bunu sistematik ve genel bir programadntremedikleri, bu anlay insanlarn anlaylarnn, dncelerinin derinliine iyice

nfuz etmedii iin ne farkl gler birleebilmekte ne de belli konjonktrlerde bir araya

geldiinde devrimci ve demokratik dnmlere yol amadan yok olup gitme eiliminde

olmaktadr. Bu sefer de muhtemelen byle olacak gibi grnyor.

Byle olmamas iin ise, bir bilgisayar, bir internet balants ve yazlarmz yaynladmz

birka grup ve blogtan baka bir ara yok elimizde.


23/200

2 Haziran, Pazar

Krt Hareketi ve Taksim Direnii

Krt hareketi yllarca Trkiyede demokratik mcadelenin ykn adeta tek bana zayf

omuzlaryla yklendi, adeta mucizev iler baard, ama tam da okyanusu geip de derede

boulmak gibi bir durumla kar karya imdi. Trkiye tarihinin en nemli ve kapsaml,

demokratik karakteri apak olan halk ayaklanmasnda oyunun dnda kalmasna, dolaysyla

bu hareketin demokratik karakterinin de buharlamasna vesile olabilir.

Yirmi yllarn iki gnde ald u gnlerde, Krt hareketinden iki tane beyanat grld. Biri

Ahmet Trkn, dieri Selahattin Demirtan. kisi de snfta kald.

te A. Trkle ilgili gazete haberi:

Demokratik Toplum Kongresi Ebakan Ahmet Trk, Gezi Park protestolarn

deerlendiren bir aklama yapt.

Halkn taleplerini grmezden gelirseniz zgrlkler gelemez diyen Trk, hkmetin

sokaktan ykselen sese kulak vermesi gerektiine iaret etti.

Trk, eylemler srasnda BDPli Milletvekili Srr Sreyya nderin yaralandn da

hatrlatarak kendisine ve btn yarallara gemi olsun dileinde bulundu.

Burada sylenen yuvarlak szler nemli deildir. Hangi noktadan kime sylendii nemlidir.

Ahmet Trk, direniin iinden, kendisini orada gren, kendisini onun bir paras gibi hissedenbir insan olarak konumuyor. Direniin baars iin ne yapmak gerektii zerine

konumuyor. Yanl da olsa direniilere bir yol nermiyor.

Kime konuuyor? Hkmete.Hkmete daha akll olmasn neriyor. Gl ve Arn da

kendi slubunca ayn eyi sylyor.

Satrlar arasna sinen szlerin ardndaki gizli mant da vuran bu yaklam, on binlerce

sokaa km insann ruhunda en kk bir titreim yapmaz, yapamaz. Hatta gizliden gizliye

bir dmanlk duygusu yaratr.

Benzeri, daha uzun konutuu iin de daha vahimi, Selahattin Demirtan syledikleri. Onlarokuyalm.

BDP lideri Demirta, nsanlar Gezi Parkndaki aalar iin deil, ayn zamanda hkmetin

olumsuzpolitikalarna da tepki koyuyor. Vatandan tepkisini deerli buluyorum. Biz BDP

olarak Gezi Park direniilerinin yanndayz. Vatandaa atlan her bir gaz ve vurulan coplar

iin hkmeti knyorum. Blgede yllardr olup biten stanbulda olsayd onlarcagen

stanbul dalarna kard diye konutu.

stanbulda yaayanlarn gaz ilk kez tattn belirten Demirta, Diyarbakr, Hakkri ve

rnakta gnlerce gaz yedik. Bir yl gemesine ramen Diyarbakr sokaklarndan hala gazkokusu geliyor. Demin de belirttiim gibi mzakere ve bar srecine kar ulusalc ve


24/200

milliyeti kesimler sreci baltalamak iin urayorlar, bunlara kar dikkatli olmak lazm. Biz

Gezi Parknda yaananlar mzakere kartlna evrilmesine izin vermeyeceiz. nk biz

onlarla hareket etmiyoruz. Tabanmz kesinlikle rk ve faistlerle ayn etkinlikler iinde

olmayz. Bizim tabanmz ne yapacan bilir dedi.

Yine ayn an ve ruhu anlayamayan ifadeler sz konusu.

Birincisi, dardan konuuyor. inden deil. Onun iin yannda olmaktan sz ediyor.

inde olmay iine sindirmi bir dil byle olmaz.

kincisi, stten konuuyor. Vatandan tepkisini deerli bulmaktan sz ediyor. Bu nasl

stten bir dildir? Deersiz bulsa ne olur? Oradaki tepkisini deerli bulduu vatandalardan

biri olarak konumak varken, byle dardan ve stten bir dil ne oluyor?

nsanlar bu gibi ifadelerin byle hangi zne asndan hangi nesneye ynelik olarak

yapldnn analizini yapmazlar, ama hissederler bir eylerin onlara uymadn.

Hangi direniibu szlerde kendini bulabilir? Hi biri!

ncs, politikada krgnlklarla, sitemlerle mcadele edilmez. Yanllarn hesab tutulmaz.

Onlarla mcadele iindir zaten politika. Byle bir hareketi bulmu olarak sevinecek, iinde

yer alacak yerde bir de sitem ediyor: Blgede yllardr olup biten stanbulda olsayd onlarca

gen stanbul dalarna kard. Bu mudur bu kritik saatlerde sylenecek olan? Bunu sradan

Krtler sylerse anlayla karlanabilir, ama Demirta bir politikacdr ve en azndan resmen ,

Trkiyelilemek ve hatta Orta Doululamak diye bir hedefi bulunan; Trkiyenin bats

ile dousu arasndaki memnuniyetsizler arasnda ba kurmak isteyen; buradan tm Orta

Douya demokrasi getirmek isteyen bir hareketin szcs olarak bu szler ok vahimyanllardr. Politika byle krgnlklar, duygular zerinden yaplmaz.

kinci paragrafta iyice aa kyor mantk. Demokratik bir Orta Dou iin mcadele eden bir

Orta Dou politikacs olarak deil; hatta bir Trkiye politikacs olarak deil, bir Krt

politikacs olarak konuuyor. Hele ulusalclara ilikin syledikleri tam tamna onlarn

ekmeine ya srecek bir nasihat. Grevi bu hareketin iinde yer alp mmknse onun

demokratik olarak daha da radikallemesi ve demokratik hedeflere sahip olmas iin almak

iken, dardan (u biz zamiri) ve yukardan (tabanmz) bir uyar yapyor. Yani orada

faistler falan da var; biz orada olmayz, dardan destek veriyoruz, ama dikkat ha, faistlerin

oyununa gelmeyin!

Bu nasl bir kavrayszlktr? Eer Erturul ve Srr Sreyya olmasa, Krt hareketi calann

onlarca yldr yapmaya altn, iki paragrafla yok etmi olurdu. Bir zamanlarn

Erbakannn, demokratik bir hareketin yannda yer alacak yerde, Mum snd yapyorlar

diyerek onu adeta zel Sava Dairesinin kucana itmesinin neredeyse benzeri konumdadr

bu duru ve sylem.

Dileriz Krt hareketinin bunca yllk demokratik geleneklerine ve emeklerine uygun bir

izgiye yine gelinir. Bu calann izgisi deildir. Eer Demirta byle konuursane mi olur?

Bunu da u Yksekova Haberde yaynlanm ve biz alntladmzda 5.786 kere okunmu uyazda grelim:


25/200

Antikrt Taksim eylemlerinden uzak duralm

02 Haziran 2013 Pazar 13:54

[email protected]

Taksim eylemcileri kazanrsa Krtler kaybeder; Taksim eylemcileri yenilirse yine Krdnanas alar. Onun iin bize ne!

stanbul Gezi Park eyleminin n saflarndaydm, bir gazeteci-yazar olarak. Biberlisi,

portakalls bol bol gaz yedim. ki defa hedef gzetilerek atlan gaz bombalar bamn

yanndan geti.

Eylemi gerekletirenlerin sloganlarn, flamalarna, kendi aralarndaki konumalarna

baktmda aslnda meselenin Gezi Park olmadn, eylemi gerekletirenlerin AKPyi

aratacak faist hedeflere sahip olduklarn grdm. Nitekim bol bol sohbetler ederek,

sohbetler arasnda hedefe ynelik sorular sktrarak bunu dorulam oldum.

Hak ve adalet isteyen aznln yan sra, kitlenin byk ounluu Hkmetin Krt-Devlet

savan bitirdiini sand iin oradayd. Orada bulunan kitleden ounluun talepleri

unlard:

- Devlet, Krtleri katletmeye devam etmeli.

- Polis diktatrlne dayanan, yani szde slami Trkiye Cumhuriyeti derhal eskisi gibi

askeri diktatrle, yani szde Laiklie gemeli. Ordu ynetime gelmeli.

- Mslmanlarn hak vehrriyeti tekrar elinden alnmal, trban resmi kurumlarda

yasaklanmal.

Bu taleplere sahip ounluun iinde samimi taleplere sahip sosyalisti, evrecisi, mazlumu,

Krts, slamisi de vard. te bu noktada Krt genliine sesleniim bu ynde olacaktr:

Sakn gaza gelip bu eylemlere destek vermeyin. Hatta hi bir tarafa destek vermeyin. Onlar

ba baa brakn. Brakn polis diktatoryas ile asker diktatoryas birbirini zayflatsn. Bat

Krdistan taktiini uygulayalm.

Herhalde Asker greve, Mustafa Kemalin askerleriyiz gibi temel sloganlara sahip, Trk

bayrakl kitlenin peine taklacak deiliz!

Olayn baka boyutu da var. Polis gstericilere byk zulmler yapt, ok kat davrand. Bu

kabul edilemez. Her ne kadar eylemciler ve polis bize kar olsalar da ben insanm diyen her

kesin o zulme itiraz etmesi gerekir.

Evet, eer PKK silahl glerini Gney Krdistana ekmemi olsayd, yani Krt kan

dklmeye devam etseydi kesinlikle bu eylem bu ekilde bymezdi. Buna emin olun.

Bu uzun alntda sylenenler olgu olarak doru da olabilir. Eylemcilerin iinde epey ulusalc

vardr ve eylemi maniple etmek istemektedir, ama bu olgulardan karlacak sonu bu yaznn

kard sonu olamaz. nk bu eylemin asli nitelii deildir bunlar.

Ve insanlar, yz binlerce insan, bizzat kendileri bir eylem iinde deiirler. Yz binlerce


26/200

milyonlarca insann siyasi eitimi ancak bu gibi eylemler iinde gerekleir. Yz binlerce

gen insan, rnein polise ve basna gvenmemeyi ve onlara fke duymay rendi u bir iki

gnde. Hayatnn ilk gsterisini yapt. lk kez devleti tand. lk kez dayanmay ve

rgtlenmeyi tand. Bunlardan daha gzel ve muhteem ne olabilir?

Tamamen Krt znesi tarafndan yazlm yukardaki yaz, bu eylemin demokratik ve eiticikarakterini grmemektir; insanlarn deiebileceini grmemektir ve deitirmeyi bir grev

olarak alglamamaktr.

Bir de bu eylemin grlmeyen ve grlmek istenmeyen demokratik karakterine ilikin olarak

son derece canl ve dorudan gzlemler iiren ve ahsen bu satrlarnn yazarnn gzlem ve

deerlendirmeleriyle de akan smail Gzelsoyun yazsn aktaralm.

Dn doru okumak...

Yz binlerce insan stiklalde saldrya urad. Orantsz g filan deil, baya oksijenden

fazla gaz soluduk; zehirlendik. fke retmeye, insanlar tahrik etmeye altlar. Bunlarherkes biliyor zaten. Asl dikkat ekici olan bir ayrnt gzden karlyor. Bir tek dkkn

yamalanmad. Ak olan dkkanlardan bazlarndan alveri yapanlar kasaya gidip demeyi

yapp fiini ald ve eylemlere katlmay srdrd. Btn bunlar benim gzmn nnde

gerekleti.

Dnyann neresinde olursa olsun. Bir rgtn, partinin, kurumun denetiminde olmayan byle

bir kalkmada ilk olarak dkkanlar hatta evler yamalanr. Gstericilerin iddeti diye

yaymlanan yntlar birer barikatt. Bunlar sergileyenler yarm saat orada bulunsa neden bu

barikatlara gerek duyduumuz anlayacakt, ama yarglamak anlamaktan daha kolay geliyor.

stanbul bir snav verdi. Ve bence bu snav baaryla geti. imizde toy delikanllar vard.

fkeli, hrn ocuklard. Bireylere ynelik hakaret ve kfr ieren sloganlar att. Bu aypt,

kabul edilebilir bir ey deildi elbette, ama insanlar bu kadar kkrtrsanz bunun nne

geemezsiniz. Yapacak bir ey yoktu. Sraselvilerde bu ocuklar p konteynerlerini devirip

atee verdi, Taksime doru yrmeyi srdrd. Onlarn gz nnde baka bir ekip

bulabildikleri yangn sndrclerle ve suyla o ateleri sndrd. Bunlarn bir ksmn

grntledim. Atei yakanlar, sndrenlere kar kmad, sndrenler de yakanlara... Bu

kk olay bana Trkiyede bu yama kadar grmeye alk olmadm yeni bir durum

tanmlamaya zorluyor. Kafam kart, aklmdaki Trkiye grnts allak bullak oldu. Acababtn bu taknlklarn, fkenin, ykcln kayna partiler, rgtler, kurumlar myd? Olaan

koullarda birbirine tahamml edemeyecek gruplarn nasl itidalli olduuna tank oldum. Bir

yanda Mustafa Kemalin askerleriyiz slogan atlrken, hemen onlarn nnde Anarist bir

kz duvaraonlarn pek houna gitmeyeceini dneceimbir slogan yazyordu. Tam kar

kede de PKKl genler, her iki grubun da houna gitmeyecek baka bir slogan yazyordu

duvara. Bu insanlarn birbirine gsterdii hogr ve sayg beni artt. Bir yazar olarak itiraf

etmeliyim ki, baz eyleri yeniden gzden geirmem gerektiini anladm.

Paylatm fotoraflarda insanlarn yznn grnd karelerden kanmaya zen

gsteriyorum, ne olur ne olmaz... Ama asla yan yana gelebileceine inanmayacanz futbol


27/200

taraftarlar ellerinde parti kakollarn sallayarak ayn slogan atyordu: Faizme kar omuz

omuza!

Ben AKP ynetiminin faist olduuna inanmyorum. Dn Babakan bizi byle tanmlad.

Tam olarak hatrlamyorum, ama E. Laclau bir panelde birinden rk diye sz eder.

Salondaki genlerden biri, O rk deil, faisttir! diye sze girer. Laclau da: Haklsn arbir ithamda bulundum diye szn geri alr. u anda ayrntlarn hatrlamyorum, ama byle

bir anekdottu.

Faizan olmak faist olmaktandaha ar bir durum olabiliyor. Sonular asndan dnk

uygulamalar faizand ve eylemlerde bulunan herkesin bildii gibi, ortak tek bir slogan vard:

Faizme kar omuz omuza! Bu da bir tek eye iaret ediyor ki insanlar faizan

uygulamalara kar ayaa kalkt.

Homojen bir kitle yoktu ortada. Holiganlar, Sosyalistler, Anaristler, Kemalistler, Alevi

genler, vs., vs. Byle bir kitlenin denetlenmesi mmkn deildir. Onlar denetleyecek tek eyortak bir hedef, ortak bir idealdir. Ortak ideali zetlemekgerekirse: Biz sizin kulunuz deiliz

efendi. Bizim ka ocuk yapacamza, neye inanacamza, neye inanmayacamza, ne

ieceimize, bedenimizi nasl kullanacamza, aklmz nasl kullanacamza siz karar

veremezsiniz. Sizi setik nk sizin bize iyihizmet edeceinize inandk. Biz deil, siz bize

hizmet edeceksiniz. Biz sizin kleniz deil, patronunuz. Benim verdiim vergilerle maa

alanlar bana dmanca davranamaz. zerimi attnz o biber gaznn parasn ben dyorum.

Bu hakszlktr ve geri ekilmeyeceiz.

Olay bu kadar basitti. Yani babozuk bir kitle olarak bizi bir arada tutan ey bu ortaklkt.

Medyaya hibir zaman gvenmedim. Eitimim bu alanda olmasna ramen... Belki de

eitimim bu alanda olduu iin... Edepsizlik yapmak istemem, ama inananlarn yaad d

krkl da beni artt. Kimseyi gcendirmemek iin de o sz sylemedim, ama imdi

syleyebilirim: Ne bekliyordunuz? Medyann patronu, onlara reklam ve denek verenlerdir.

Medyann bizim sesimiz olduu palavrasna inananlar ok temiz kalpli, ama ltfen biraz daha

dikkatle baksnlar gazetelere, televizyonlara.

Her eylemci gibi ben de polisin gsterdii saldrganl unutmayacam. Onlar da bizim

ocuklarmz tekerlemesinden kurtulup bu konuda derhal bir ey yapmak gerek. Polislerin

hi vakit geirilmeden psikolojik destek almas gerek. Karlarndaki gstericilerin dmanolmad retilmeli onlara. Gerekiyorsa mdahale ncesi her memura bir ie pasiflora

verilmeli.

Bu vesileyle Talcid gibi bir ila rettii iin Bayere itenlikle teekkr ederim. Dnyada ie

yarayan ikinci nemli ila olduunu syleyebilirim. Dn merdivenlerde skp kaldmzda

bizi evine alan ve adn zellikle sormadm gen ifte teekkrler.

Bu ok iyi oldu. Trkiyede kimin kim olduu byle zamanlarda anlalr. Anadoluda derler

ki, dostunu tanmak iin yolculuk yapacaksn. Biz o yolculuu yaptk ve dostumuz olduunu

dndmz, deer verdiimiz pek ok hretin orada olmadna tank oldu. Alacaklarolsun, bir gn sizin de ayanz kaldrm talarnn altndaki kumsala basacaktr. Yanda


28/200

olmakla zulmden kurtulacanz dnmeyin. Bir gn sizin de yeterince yanda olmadnz

ortaya kverir. O gne kadar iyi saklann ve satabildiiniz kadar satn.

Dnn yarn olmas dileiyle, bana limon uzatan ocuklar hi unutmayacam. Bana gaz

skanlar da... Cennetin ve cehennemin insanlarn ruhuna sindiini grdm. nk bir

yolculuk yaptm.

Teekkr ederim yoldalarm. Tekrar grmek zere. Faizme kar omuz omuza!

Tekrar kaldmz yere dnersek. Yukarda eletirdiimiz beyanatlar yapanlar hareketi doru

okuyamad gibi, doru okuduunda yanl sonular karmakta ve doru sonu kardnda

da bu sonuca uygun doru bir politika izleyememektedir.

Krt hareketinin bu zaaf, Gezi Hareketinin en byk zaafn oluturmaktadr. imdiye kadar

Krt hareketi hep tek bacakla yrmek zorunda kaldndan, Trkiyede bir demokratik

hareket olmadndan ikyet etti. Hep bunun beklentisi ve teviki iinde oldu, ama imdi tam

byle bir hareket kendiliinden, hi allmam bir biimde ve anda ortaya ktnda ise onutek bacakla brakma durumunda kalabilir.

Krt hareketinin iinde nasl en demokratik unsurlarn yan sra en feodal geleneklerden en

oven milliyetilere kadar her akm varsa, burada da var. Bu hareketler ancak birbirine dier

ayak olarak demokratik bir yry gerekletirebilirler. Bu nedenle Gezi hareketinin de zaaf

olur Krt hareketinin zaaflar.

Nasl kk de olsa Krt hareketiyle dayanan devrimci ve sosyalist Trkler, yllardr, Krt

hareketinin Apocu ve demokratik kanadn varlklaryla, sadece bir kar rnek olarak, bir

imknn somut rnei olarak gl kldlarsa; Krt hareketi de varlyla Trkiyenindemokrat ve sosyalistlerini bu hareketin iindeki Trk milliyetilerine kar gl klabilirler.

Krt hareketi varlyla bu imknn varln gstermezse onlar da bu hareket iinde yalnz

kalacaklardr.

nsanlar bulunduklar konumlara hapsedip kategoriletirmekle bir yere varlamaz. nsanlarn

nesnel karlarnn demokrasiden yana olduu, ama bunun farknda ve bilincinde olmadklar;

bunun iin bu n yarglar ve yanllar giderecek bir eyler yaplmas gerektii gibi bir

anlayla yaplr politika denen ey.

Tabii var olan blnmelerle blnp dnyay deitirmek isteyenler iin byledir bu.Dn de ksaca deinmitik bugn de bir kez daha deinelim.

Krt hareketi politik ve programatik olarak calann hedeflerini anlayabilmi ve

hazmedebilmi deildir ve onun grlerini ve programn en ileri gelen politikaclar

savunamamaktadr.

Bu zaaf bir lde de sosyolojik olarak Krt hareketinin ehirli ve modern bir toplumsal

tabannn yeterince gelimi olmamasnn bir grnmdr. Sorun Batnn ve ehirlerin orta

snflarnn kltrel olarak demokratik zellikleriyle, Krt hareketinin politik olarak

Demokratik zelliklerinin nasl birletirilebileceinde dmlenmektedir. Bu yaplamadtakdirde, sonu: ehirlerin ve Batnn politik olarak gerici; Krt Hareketinin kltrel olarak


29/200

kyl ve geri zelliklerinin baat olmas olur. Bu ise tam bir felaket anlamna gelir.

Sosyolojik olarak byledir, ama yine de politik ve ideolojik olarak yaplacak bir eyler vardr.

a) Krt hareketinin son kalkmay tam anlayamamas ve calann grlerini

savunamamasnn temelinde ilkel milliyetilikten arnamama bulunmaktadr. Krt hareketinin

politikaclar, Trklk ve Krtlk, Alevilik ve Snnilikten azade bir demokrat olarak

konumay renebilmi ve bunun nemini kavrayabilmi deildir.

b) Batnn ehirleri sz konusu olduunda, Krt hareketinin bir politikacs olarak epeyce

baarl da saylabilecek, hatta Trkiyenin batsndakilere en yakn, onlarn en sempatik

bulduu politikac olan Demirta bile, olaylar ve gelimeleri hemen kavrayp uygun bir tavr

koyamamaktadr.

c) Byle bir politika ve anlayla Krt hareketinin batya ve ehirlilere ulamas, onlar

rgtlemesi ve birletirmesi beklenemez.

d) Bu olmadan da ne Trkiyede ne de orta Douda bir demokratik devrim mmkn olmaz.

Dolaysyla Krtlerin zerindeki bask son bulamaz.

e) Bu koullarda Krt hareketinin bir baars da mmkn olamaz. Trkiyenin ounluu

olan insanlarn en azndan hayrhah bir destei veya tarafszl salanamazsa, baar mmkn

deildir. calann dedii, bunun iin kartlarn yeni kart ve yeni bir mcadele dneminin

baladdr. Hkmetle rk uzlamalar ve aman iler bozulmasn diye Hkmeti

kzdrmaktan kanma izlenimi verebilecek davranlar doru deildir.

f) Tekrar edelim. Srr Sreyya ve Erturul Krk imdiye kadarki tutumlaryla (Srr

Sreyyann Kldarolunun davranna ilikin syledikleri ierike durumu doru tasviretmekle birlikte byle konumas doru deildi. [*] O herkesi, hangi niyetle olursa olsun

oraya armaya devam etmeliydi bataki gibi. Niyetler zerinden niyetleri okuyarak politika

yaplmaz. Sadece onlar da deil, btn AKPlileri de armalyd.) Krt hareketinin seip

Meclise tad politikaclar olarak iyi bir snav verdiler ve Krt Hareketi ile Trk orta

snflar arasndaki uurumun kapanmas iin; bu uurumu kapatacak bir kpr kurabilmek

iin iyi bir kprba ele geirip kpry ina edecek klavuz iplerini gerdiler. Krt hareketi

bunu u ana kadar deerlendiremedi, ama derhal ciddi bir zeletiri ateinden geip tutumunu

deitirmelidir. Aksi takdirde ok ge olur.

Son olarak yazmza Sezai Sarolunun benzer uyarlar iiren u satrlaryla son verelim:

Birbirimizin yzne kar konumakta yarar var: Genel bir alg olarak sezdiim, tek tek Krt

arkadalardan da ska duyduum Biz mcadele ederken onlar neredeydiler? cmlesiyle ne

n ne de sre kurgulanamaz. Bu hakl eletiriyi hatta alnganl anlamak gerekiyor, ne var

ki politika alnganlklar zerinden deil politik ilkeler, etik durular zerine ina edilir.

Alternatif politika eletirdiimiz yanllara benzememek zerinden yapldka ilevseldir, hem

kendimizi hem de bakalarn dntrcdr. zgrlk talep eden gelenek, akln ve

eylemlerini dier ezilenlerin zgrlk talepleriyle ortaklat oranda, farkl zeminlerden

politika yapan taraflarn ilikilerinde tek tek ve karlkl sahicilikten sz edilebilir.


30/200

Eylemlerin ate ks srecine denk gelmesi de edilgenliin gerekesi olamaz, olmamal.

Tersine dou ile bat arasnda iki farkl algnn ve alnganln almas deilse de

anmasnn imkan, bu tr eylemlerin iinde psikolojik, ruhsal yaknlamalardan de geiyor...

Bu eylemlerin eit, kurucu orta olmak mmknken sembolik aklamalarla ve

dayanmalarla pasif bir yerden siyaset kurgulamak herey bir yana, yllarca mcadeleederek oluturduu kendi deerler sistemini de andrr. Dahas, doa gibi siyaset de boluk

tanmaz ve her eylem baka kolektiflerce manple edilebilir... Ordunun Srekli Aydnlk

in Bir Dakika Karanlk eylemlerini ak-kapal olarak manple ettii bilgisi scakln

koruyor. Hal byle olunca, Gezi Direniinin, milliyeti-rk kesimlerce bu corafyann

ihtiyac olan zgrlk perspektifinden saptrlarak, sadece AKP kart, klasik devlet/ordu

yanls bir mecraya srklenmesi mmkn. Bunun iaretlerini eylem iinde yeterince grdk

daha da greceiz...

Bu nedenle, eylemcilerin kulaklar kadar kalplerinin de Diyarbakrda olduunu politik

olarak bilmek, ruhen de hissederek dalarn, ormanlarn altna elini koyanlarn aalarnaltna da ellerini daha ok koymalartarihin emri siyasetin kavlidir... Bu yaplmadka,

Krtler kendi dertleri dnda bir eyle ilgilenmiyorlar. Biz buradayz onlar neredeler?

eklinde bir kar eletirinin ve alnganln eylem iinde yeniden retileceini bilmek iin

kaln kitaplar okumak gerekmiyor.


31/200

3 Haziran, Pazartesi

Neler Olabilir?

Elbet u saatlerde henz bandayken olaylarn geliimi zerine baz tahminlerde bulunmak

yanl grnebilir, ama yine de ayrntlara ilikin deil, ama genel gidi zerine bir tahminde

bulunabiliriz. Gler ve onlarn karakterleri zerinden.

Birok kereler yazdmz bir benzetme vard. imdi DP iktidarnn 1955 sonrasn

yayoruz. nmzde 27 Mays var diyor; Menderes ve Tayyipin yaptklarnn

paralelliklerine dikkati ekiyorduk. nmzde, muhtemelen byle bir sre var.

Neden byle olur?

Sosyolojik nedenleri vardr. Snflarn gc, karakteri ve karlar ile ilgili. Askeri brokratik oligari (CHP) ile burjuvazi (DP, AP, ANAP, AKP) birbirlerinin varlna

meruluk kazandrrlar.

Birincisi, burjuvazi anti-demokratik olduundan geni bir demokratik reformlar

manzumesiyle en geni kitleleri birletirmez ve bu pahal, baskc, brokratik devlet cihazn

tasfiye etmez; kendini sadece var olan cihaz kontrol altna almakla snrlandrr.

Ama bu cihaz ayn kalnca Askeri Brokratik Oligarinin maddi temeli (bu muazzam baskc,

merkezi, brokratik, askeri, keyfi mekanizma) olduu gibi kalr. Politik gcn tekrar ele

geirmek iin kar tarafn ypranmasn ve aklszlklarn bekler.Kar taraf yinedemokratik olmadndan nfusun bir yarsn karya itecek uygulamalara

gider. Bu memnuniyetsizlik geri teper. Nfus iinde az da olsa ehirli ve modern toplumun

sinir ular da ehirler olduundan nfus iindeki oranlarndan ok daha etkili bu gler ayaa

kalkar.

Kar taraf da bunu ezmek ve sindirmek iin iddete bavurur.

Bu kmaz iinde ordu yine bir denge unsuru, bir kurtarc olarak geri gelir.

kincisi, Askeri Brokratik Oligari esnektir. Burjuvazi kadar, hatta ondan daha esnektir.

Bizans iken, Osmanl ile ittifak kurup kendini yenilemitir. Osmanl olunca, Tanzimat,Merutiyet, Cumhuriyet, ok Partili Rejim gibi dnmler yaparak muazzam bir esneklik

gsterip bugne kadar gelmitir rnein.

Bu sefer de ayn esneklii gsterip mrn bir elli yl daha uzatabilir.

Bunu yapacak esneklii ve tazelii bizzat AKP iktidar Ergenekon tevkifatlaryla bu tabakaya

salad. Zaten bu tabakann kendisi el ve bel vermeseydi Ergenekon tevkifatlar, yani

brokrasinin barsak temizlii, gereklemezdi.

Nasl 28 ubat Politik slama taze kan verdiyse, Ergenekon tevkifatlar da askeri brokratik

oligariye tekrar esneklik kazandrp taze kan verdi.


32/200

Daha nce, son birka ylda cephenin dndnden, Erdoann artk otoriter ve anti

demokratik bir grnme brnp muhalefetin demokrasi savunucusu ve mazlum duruma

getiinden sz etmitik. u an bu grnm iyice pekimi duruyor.

Yani imdi eer Gl, Arn gibi Politik slamn kurmaylar duruma el koyup Tayyip

Erdoann istifasn salayamazlar ve bir tamir hareketine girimeyi beceremezlerse bu idarbeye kadar gider. Hem de bir kurtarc gibi gelecek bir darbeye kadar.

Ama AKP kurmaylar istifasn salayabilirlerse, o zaman durumu onaracak; Erdoann att

admlar geri alacak bir hkmet ile iler sivil bir biimde bir sre daha gidebilir.

Ancak, bizzat iktidar kendi elinde merkeziletirmi olmas Erdoann en byk

handikabdr. Kendini bir tuzaa drmtr. Kendisine kar karabilecek kimseyi etrafnda

brakmamtr. Kimse Erdoan ikna edip, kenara ekilmesini salayacak durumda deildir.

Bu nedenle byk bir olaslkla olaylar trmanmaya devam edecektir.

nk bu noktadan sonra ne direni geri gidebilir ne de Erdoan. Erdoann geri adm atmas

bitmesi olur. Onun iin daha ileri gitmek zorundadr, ama ileri gittike de tepkiler

byyecektir. Direniiler arasnda korku snr aldndan bu iktidar daha sert davranmaya

zorlayacaktr, ama bu ise mcadeleyi trmandracaktr.

zetle, Erdoann istifas dnda sivil bir zm grlmemektedir. Ama onu istifaya

zorlayabilecek bir mekanizma da yoktur.

Bir olaslk daha bulunmaktadr: Fethullahlarn AKPyi blmesi ve Erdoann bir anda

aznla dmesi. 1960larn sonunda Demirelin APsinde benzer bir durum olmutu.

Fethullah ve CHP grmelerine dair sylentiler, bunun olabileceini de gstermektedir.

imdi Taraf, Zaman, Gl, Arn, stanbul Belediye Bakan Topba, Milli Eitim Bakan,

Erturul Gnay, vs., hepsi Erdoana cephe almbulunuyor. Tecrit durumda.

Bu Politik slamn iinden bir zm kmazsa, bu i darbeye gider.

u ana kadar bir ans eseri lm olmad. Ancak bu iddet bir sre sonra onu da getirecek. O

zaman bu iin ehitleri de olacaktr.

Bu gidile bir darbe gelir. Hem de Erdoann en gvendii generalleri yapar. Allende de bir

takm gvenilir generaller getirmiti ve onlar onu ykmt .

O zaman ne olur?

Bu kurtarc, bir denge rejimi olur . Tekrar prestiji ve gc elinde bulunduracandan

hkmeti ksa zamanda parlamentoya iade eder. Muhtemelen Krtleri de sisteme entegre

edecek bir anayasa yapar. Yani 27 Maysn ikinci bir versiyonu. Hatta calan babakan bile

olabilir.

Nasl Bizans, Osmanl asyla mrn bir drt yz yl daha uzattysa imdi de Cumhuriyet

Krt asyla mrn en azndan bir krk yl daha uzatr.

Tpk Roma-Bizansn ald Osmanl asyla Douda hzla gelimesi ve iki yz yl nce


33/200

Seluk as alarak kendisini Ege sahillerine kadar kovalayan ran, ta bugnk snrlara

kadar srmesi gibi.

Krt as alm, parlamentoyu da aybn rten bir asma yapra olarak ayp yerinin stne

koymu Trk-Krt askeri brokratik oligarisi de, mezhep ve airet atmalar iinde

bunalm Suriye ve Irak halkna da bir kurtarc gibi grnp, Badat ve amakadaryaylabilir.

Tarih bu ilerin genellikle byle yrdn gsteriyor.

Bir mucize olur da ii snf tarihsel uykusundan uyanr ve unuttuu demokratik ideallerini

yeniden kazanrsa, Orta Dounun Prusya tarz birliinin yerini, devrimci demokratik bir Orta

Dou Demokratik Cumhuriyeti alabilir.

Ama u an bu olaslk nerdeyse sfr.


34/200

5 Haziran, aramba

nternette Rastladm Aadaki Mektubun Tm Trkiyedeki Gezi

Park Direniilerince ve Destekilerince, Direniin Birinci Hedefi OlarakKabuln neriyorum

Deerli Arkadalar,

Aadaki mektuba bir e-mail grubunda rastladm. Bu mektup, direnilerin zn ve somut

olarak ifade edilmemi en temel hedeflerinden birini son derece somut olarak gerek bir olay

zerinden anlatmaktadr.

Bu mektup, demokratik bir lkede vatandan hakk ile polisin grevini son derece zl olarak

ifade etmektedir.Hem demokrasiye sahiplenen, demokrat ve modern bir yurtta anlaynn olumas iin; hem

de bugnk keyfi ve devleti yurttalardan stn gren cihazn paralanp,yurttalarn

zerinde ykselmeyen, onlara hizmet eden bir devlet cihaznn rgtlenmesi gereklilii

hedefinin tanmlanmas iin somut ve anlalr bir rnek olduu inancndaym.

Bu metnin, demokratik zlemleri dile getiren Gezi Park direniilerinin amalarnn birinci

maddesi olarak kabul edilmesini neriyorum.

Elbette bizler ekilsiz bir btnz, (iyi ki de yleyiz) bu nedenle oturup brokratik bir

mekanizmayla bunu ortak birinci amacmz olarak kabul edip etmeme ynnde bir kararalamayz, ama imdiye kadar direniimizi kendiliinden ve el yordamyla rgtlediimiz

yntemle, bu bildiriyi bir numaral ama bildirimiz olarak seebiliriz.

Bunun iin yapacamz, bu bildiriye katldmz belirtip, tandklarmza dostlarmza ve

sosyal medyaya ynlendirebilir onlardan da aynsn yapmalarn isteyebiliriz. Aynsn kk

masalarda imzalar aarak sosyal medyada da yapabiliriz.

Bylece kendiliinden, oylamasz, ama en demokratik oylamadan daha demokratik bir

biimde, ama bu mektubun bizlerin zlem ve eilimlerini yansttn herkese duyurabiliriz.

Bylece amalarmz en demokratik bir ekilde adm adm ekillendirebiliriz. Onlarasistematik bir btnlk kazandrabiliriz.

Bir lkenin demokratik olmas iin nce yurttalarn demokrat olmas ve demokrasiye sahip

kp onu savunmas gerekir.

lk adm byle atabiliriz. Bu bir balang olabilir ve denemeye deer. Desteklenmesi ve

yaylmas dileiyle, tm demokrasi zlemli direniilere sevgiyle.

*

nternette tesadfen rastladm Blent Atamer imzal aadakimektupta dile gelen anlay

kendi zlemlerimin bir ifadesi olarak gryor ve bunu herkese duyuruyorum:


35/200

*

Sevgili arkadalar,

31.Mays.2013 Ankara, Saat 12:35 Atatrk Bulvarnn Kenediye baland keye 100m

gney. Eim ile birlikte yoldayz. Kenediden Bulvara kp da evimize gidemediimiz iin

Vakfbank otoparkndan Bulvara kyoruz. Hemen caddeye ktmz noktada drt kiiye

rastlyoruz. Biraz aada polisin kede srekli gaz sktn, Kzlay ynne gideceksek

taksiye binmemizi salk veriyorlar. Tam o srada yanmzda Kavakl ynnden aa doru

inen kamyon gibi bir ara duruyor, penceresinden bir polis sarkyor ve ne yaptmz

soruyor. Protesto diye sesleniyorum.

Bu soruyu bana ne hakla soruyor, ona ne diye dnmeye hem frsat bulamyorum hem de

gerek duymuyorum.

O da beni derhal yarglyor ve hkm veriyor: Biber gaz ve basnl su cezasna mahkumiyet.

Ne haddine bu memurun. Benim de katlmmla oluan kamu kaynaklarndan yaamnsalayan bu kii beni zehirlemek iin mi grevlendirilmi. Bu yetkiyi ona hangi amiri vermi,

emniyet amiri, hangi vali vermi, hangi bakan vermi? Benim gecenin bir saatinde sokakta

gvenle dolamam salamak deil mi onlarn grevi? Baka ne ileri var ki bunlarn; ne

haklar var beni yarglamaya ve kendilerince karar vermeye? leri bu deil ki. Bu haddini

bilmez polisin amiri olan valisi ve iileri bakan dahil hibirisi beni gece 12:35de yarglayp

da cezalandrma yetkisine sahip deil ki, ben kendilerine bu yetkiyi vermedim ki. Bunlar bana

hizmet etmek iin varlar. Bana gece yarsnda gaz skmak iin deil.

Kald ki, ben bir yurtta olarak stanbul Belediyesince ve hkmete giriilen, yurtta

duyarlln yok varsayan, imar ve kr hrsnn rn olarak algladm, Taksimi

ticariletirme projesine itirazen Ankaradaki protestonun bir katlmcs olamaz mym? Bu

haliyle artk iyi bir yurtta olma imknn kayp m etmi oluyorum?

Aracn plakasn ve memurun yaka numarasn almaya niyetleniyorum, arabann arkasna

bakyorum, plakas yok; ya kaakya da devlet benden gizliyor. Memur zaten aa inmeye

cesaret edemiyor ki yakasna ve numarasna bakaym. Bu aracn ruhsat kimin zerine, vali

mi, emniyet mdr m hangisi, yoksa ileri bakan m, hangisi? Bu memlekette plakasz

ara kullanlabileceine ilikin bir karar verdiimizi hatrlamyorum. Bu suu kim iliyor

acaba? Hibirisine beni temsil yetkisi vermiyorum artk, geri alyorum yetkilerini. Onlar yoksayyorum.

Onlar karmla beni gecenin bir saatinde evime dnmek iin sokaktayken kendilerine tehdit

olarak grp hadleri olmadan bana ceza veriyorlarsa ben de bu yetkiyi onlara verenlerden

de, onlar byle bir insiyatif kullanma konusunda cesaretlendirenlerden de ikayetiyim ve

onlara beni ynetme yetkisi vermiyorum.

Bu gece Ankarada ho balad, kt devam etti, sonu ne olacak bilmiyorum.

Konuyla ilgili TC Kamu Denetilii Kurumuna 1235 bavuru numarasyla bavurumu

yaptm.


36/200


37/200

Yumuakalar dneminin Kambriyum Patlamadenen byk denemesi, o dnemde

yaamn bulunduu tek yer olan denizlerin byle bir patlama iin adeta gbreli bir toprak gibi

olmasyla ilgiliydi.

Buna karlk, rnein daha sonra dinozorlar, memelilerin gelimesi nnde bir engel

oluturuyorlard. Eer bir gkta dinozorlarn egemenliine son vermeseydi, yeryznde haladinozorlarn egemenlii sryor olacak; bir ka memeli de gelimek ve patlamak iin ortam

bulamayan ayrks bir dal olarak kalmaya devam edecekti.

Bugnn Trkiyesi dinozorlarn egemenlik dnemine benziyor. Muhalefet sol rgtlerce

parsellenmi durumda. Bu rgtler ise altml yllarn ykseliinin rnleri. O yllarn politik

ve kltrel atmosferiyle, paradigmalaryla, anlaylaryla ekillenmiler. Bugnn dnyas

karsnda sadecebirer tutucu kabuk ilevi gryorlar. Bu rgtlerin hi birisi bugnk

toplumsal muhalefetin eilimlerini ifade etmiyorlar. Bununla kalsalar iyi, bu muhalefetin

kendini ifade edecek hareketler ve rgtler gelitirmesinin de nnde bir engel oluturuyorlar.

Seksenlerin sonunda ykselen toplumsal muhalefete paralel olarak btn rgtlerde bir

atlama, otantik kaynaklara dn abas grlyor ve bu abalar ykselen toplumsal

muhalefetle paralellik iinde bulunuyordu.

Ama bu sre ksa srd ve eski rgtlerive anlaylar sprp atamad. Sovyetlerin k,

Krtlere kar zel savan ykselii, Trkler arasnda milliyetiliin ve rmenin ykselii

yaand.

Dikkat edin bugnk rgtlerin hepsi byle bir dnemin rndrler.

deolojik alanda seksenlerin sonunda grlen otantik Marksizme dn eiliminin deil, onadireniin ifadesidirler.

Toplumsal olarak ykselen bir harekete deil, rmeye dayanrlar.

Bu nedenle Trkiyedeki toplumsal muhalefetin nndeki en byk engel, bugn var olan sol

hareket ve rgtlerdir. Eer bu rgtler olmasayd, toplumsal muhalefet imdi ok daha canl,

dinamik ve gl olurdu.

Dnyada hi bir byk devrim, rgtl partilerin eseri olmamtr. Tersine, devrimci

kabarlar, kendilerine en uygun partileri, devrim frtnalarnndalgalar zerinde ykseltip

iktidar kumsalna oturtmutur.

Ve ou kez bu partiler bile devrimci kabarlar hzlandran deil, frenleyen bir etki

gstermilerdir. Modern dnya tarihinin grd en byk iki devrim, Fransz ve Rus

devrimleri, tamamen kendiliinden patlamalardr. Yanl olarak Bolevik Partisinin bilinli ve

planl bir eyleminin sonucu olduu sanlan Ekim Devrimi bile bu kural dorular.

Bolevik Partisinin kendisi, art arda gelen dalgalarla ykselen dinamik ve gen bir ii

hareketinin rgtsel ifadesiydi, Trkiyedeki altmlarn TPi gibi. Bu parti, ayn zamanda

tarihte eine az rastlanr bir ekilde, ann en ileri dnce akm olan otantik Marksizmden

besleniyordu. Ama sadece bu da deil: Bu parti, burjuva uygarlnn ngilterede doup,Fransa ve Almanya zerinden Rusyaya kayan ve orada devasa Rus romann, Rus klasik


38/200

mziini yaratan kltrel ikliminde soluk alp veriyordu.

Daha saymakla bitmeyecek, olaanst tarihsel koullarn bir araya gelmesine ve birbirinden

byk kafalar bnyesinde barndrmasna ramen, bu parti bile ubat Devriminden sonra,

devrimin nnde engel, bir tutucu kabuk haline dnmt. Lenin ve Troki gibi bir iki

nderin hayatn yeil yoluna ilikin syledikleri, aadan gelen yn hareketinin basksvedevrimci kabar olmasa, ilk tepkilerde olduu gibi, klasik Bolevik kadrolarca sapknlk

olarak aforoza uramaktan kurtulamazd.

Bolevik Partisi gibi snfsal, teorik, kltrel kkleri ve temeliyle bylesine uygun koullarda

ekillenmi, tarihin grd en demokratik parti bile byle tutuculaabiliyorsa varn

Trkiyedeki solun durumunu siz gz nne getirin.

Ykselen bir hareket mi?

Yok. Aksine ryen bir toplum var.

an en ileri dnce akm m?

Yok. Marksizm diye renilmi bir brokratik kastn ideolojisi ve kapitalizmin tarihsel

zaferinin ortaya kard bir liberalizm hayranlnn birbirinin varlnda kendine hakllk

bulan kayk dv var.

Marksizmin eletirel ve devrimci zn srdren akmlar Trkiyenin devrimcileri iin hep

bilinmez olmu. Seksenlerin sonundaki kaynaa dnme abas yar yolda duvarn altnda

kalm.

O devasa Rus romann, Rus mziini, roketlerin dinamik hesaplarn yapan ar suikastlaryetitiren, Aydnlanmadan beri gelen burjuva uygarlnn dnce disiplini ve gelenei mi?

Yok. Ruslar Kapitali evirirken, Trkler A. Comte, Durkheim ile tam tersi akmlara

dalmlardr.

Trkiyede sadece Krt hareketi, ykselen Krt uyannn ifadesi olarak ve ondan g alarak

ve ona g vererek, ok elverisiz toplumsal temeline, kltrel kaynaklarna ve ideolojik

hareket noktalarna ramen bir para dinamizm ve kendini yenileme yetenei gsterdi ve

gsteriyor. Trk solu ve Krt hareketi arasndaki bugnk doku uyumazlnn bir nedeni de

bu farkl eilimlerin ifadeleri olmalardr.

Bir frtnaya ihtiya var. u devleti, u partileri ve u solu, nne katp srkleyecek;

havadaki rk kokularn yok edecek. Bugnk sol rgtler ancak topra zenginletiren bir

gbre olarak yararl bir ilev grebilirler. Yoksa onlar bugn toplumsal muhalefetin

ekillenmesinin ve kendini ifade kanallar oluturmasnn nnde en byk engeldirler.

Trkiyede byk bir devrime ihtiya var. Ve byle bir devrim bugnk rgtlerle deil,

onlara ramen olabilir.

11 Austos 2001, Cumartesi

*

Beklenti (Frtna) ve ngr (rgtlerle deil, onlara ramen) gerekleti.


39/200


40/200

7 Haziran, Cuma

Erdoann Anti-Demokratik Demokrasi Anlay, Aznlklar ve Ulusuluk

Recep Tayyip Erdoann demokrasi anlay, sadece ierii bakmndan (slami ve Trk

referanslara dayanmas bakmndan) anti-demokratik deildir; demokrasi anlay bakmndan

da anti-demokratiktir. Erdoann anlayn eletirip, yanl olduunu syleyenler de bu

yanll tanmlayamamakta ve onu doru bir noktadan eletirememektedirler. nk onlarn

demokrasi anlay da demokratik deildir.

Demokrasinin anti-demokratik anlay, genel olarak demokrasinin anti demokratik bir

sistemle uyuabilecei gereini kabul etmez ya da grmezden gelir. ounluun anti-

demokratik olabileceini kabul etmez veya varsaymaz.

Demokratik bir demokrasi anlay ise, demokrasiyi sadece aznlk ve ounluk ilikisiyletanmlamaz, haklarla tanmlar. Haklarn ne olduunu belirlemeyle urar. nk haklar,

aznlk ve ounluk ilikisi, yani genel olarak demokrasi ilikisinin dnda kalrlar.

Demokrasi konusundaki bu kafa karkl ok yaygndr ve bu nedenle Erdoann

demokrasi anlayna tutarl ve kapsayc bir eletiri yaplamamakta, onun anti demokratik bir

demokrasi anlayna sahip olduu gsterilememekte ve konu haklar sorununa

getirilememektedir. nk Erdoann dile getirdii anlaya kar kanlar da demokrat

deildirler. Eletirdikleri onun demokrasi anlay deil, onun somut uygulamalardr.

Konunun daha iyi anlalmasna bir katk olmas iin bundan on yl nce yazdmz biryazy koyuyoruz.

*

Aznlklar ve Demokrasi

6 Ekim 2000

Demokrasiyi savunanlarn ounda, demokrasinin gericilikle, ovenizmle, rklkla

badamayaca ynnde yanl bir anlay vardr.

Sanlann aksine, Leninin de dikkati ektii gibi, demokrasi genel anlamyla, sava veezici bir milliyetilikle badaabilir. Hi unutmamak gerekir, Hitler demokratik seimlerle

en byk parti olmutu . Trkiyede son seimlerde, Trk ulusunun yzde sekseni inkrc ve

oven politikalara oy verdi.

Demokrasi, ilke olarak aznln ounlua uymasn kabul eden rejim olduundan,

ounlua aznlk hakknda karar hakkn vererek ona btn silahlar sunar. ounluk,

ounluk olarak aznl ldrme kararbile alabilir son derece demokratik olarak. lk bakta

bu ifade ok abartl gibi grnr, ama yakn zamana kadar toplantlarda, sigara ien

ounluun kararyla sigara iilebilme karar alnrd. Yani bir tr taksitle ldrme karar.Genel olarak demokrasi her trl gericilik, milliyetilik, rklk vs. ile gayet gzel uyuabilir.


41/200

Ama zel bir demokraside, daha bata, hi kimsenin bakasnn salna onun rzasna

dayanmadan bir zarar veremeyecei gibi bir ilkenin olduu, bu hakkn garanti altna alnd

bir demokraside, ounluk bu konuda karar alamaz. Byle bir demokraside, on bin kiilik ve

bunlarn 9999unun sigara itii bir toplantda, bir tek kii dahi sigara iilmemesi nerisinde

bulunduu zaman, artk bu neri demokratik bir ekilde oylanmaz, sadece neriye uyulur.Eer uyulmaz ise, bata koyulan ilke ihlal edilmi, ounluk yasa dna dm olur. Bu

durumda o bir kii, 9999 kiiyi, mahkemeye verip, hapse tktrabilir. Demokrasi znde

ounluun byle bir karar alamamasdr.

Demokrasinin, her trl gericilik ve ovenlikle badaabilen genel olarak demokrasi olmaktan

kp, bunu snrlayan, zel bir demokrasi olabilmesi iin, ounluun baz konularda karar

alamayaca ynnde ilkeler belirlemi olmas gerekir.

Demokrasinin geliim tarihi, bir yanyla ounluun karar alabildii alanlara kstlamalar

getirilmesinin, yani haklarn tannmasnn ve geniletilmesinin tarihidir.

Bugn Trkiyede rnein, ounluk Trke konuuyor ve dierlerini Trke konumaya bin

bir yoldan zorluyor, ama herkesin ana dilinde eitim, renme, konuma ve gelitirme

haklarnn garanti altna alnd bir demokraside, ounluk artk aznln dilleri hakknda bir

karar alamaz.

Byle bir demokraside bir tek kii iin dahi, ana dilini renmesi iin retmen, mahkemede

ona tercman bulmak gerekir.

Bugn Avrupa lkelerinin ounda, birok aznln kimi haklar byle garantiler altna

alnm bulunuyor. rnein sakatlar, ecinseller, sigara imeyenler, yallar, ocuklar,

uyuturucu bamll olanlar vs. ounluun karar alma alann kendilerine ilikin

sorunlarda snrlam bulunuyor. rnein ounluk ecinsel olmasa ve bunu bir hastalk

olarak grmeye devam etse de, kendi ahlakn homoseksellere dayatmyor ve dayatamyor.

nk demokrasinin demokratik bir anlayvar ortada. zrller, merdivenlerin yannda,

tekerlekli sandalyenin hareket edebilecei dz yollar veya asansrler talep ediyor. ounluk,

Hayr, vergilerimizi kk bir aznln talebine harcayamayz diyemiyor. rnekler

oaltlabilir.

Demek ki, bir takm haklarn ilke olarak dokunulmaz, ounluk tarafndan karar alnamaz

olarak tanmlanmas gerekiyor gericiliin arac olmayacak bir demokrasi iin.

Ama bunun iin de ilk bata ounluun bu haklar iin mcadele etmesi veya bunlar kabul

etmesi ve ettirmesi gerekir.

*

Tabii burada u soru ortaya kyor: Nasl oluyor da ounluk, belli ilkeleri kabul ederek,

karar alma hakkn snrlyor?

Bir kere bu haklarn ve ilkelerin hepsi belli mcadeleler sonunda ounluk tarafndan kabul

ediliyor.

Peki, aznlk ounluu buna nasl zorluyor? Nasl oluyor da gc yetiyor?


42/200

Elbette, bu kabullerde, geleneklerin, yerleik deerlerin, yaygn anlaylarn bir yeri var, ama

iin bir de ekonomi politii var. Btn bu kabuller yle kolay olmuyor. Aznln

ounluu bu hakk tanmaya zorlamas ve tanmas iin uzun direni ve mcadeleleri

gerekiyor.

Buna ramen nasl oluyor da aznlk ounlua galebe alp hakkn ona kabul ettirebiliyor?

Burada yle bir yasann varl seziliyor: Aznln direniinin sonularnn, o hakkn

verilmemesinden daha pahalya patlayaca grlnce, ounluk raz geliyor ve genellikle o

haklar bir ilke haline dnyor.

Aznlklarn haklarnn tannmas konusunda ikinci bir tarihsel eilim de bir toplumun

zenginlii lsnde bu snr ve ilkelerin oalma eilimi gstermesidir.

Bu nedenle iktisadi kriz dnemleri bu haklarn yitirildii dnemler olur, Alman faizminde

olduu gibi rnein, yani ounluk, ounluk olarak yine aznln haklarn iptal etme karar

alabilir.

Burada da yine, aznlnhaklarn yok etmenin getirecei karlarn, zararlardan fazla

olmasnn nemli bir rol oynad seziliyor.

Yani aznlk haklar ile toplumdaki refah dzeyi arasnda bir iliki bulunuyor. Tabii bu ok

genel bir eilim, somut tarihte, binlerce krlma ve etki buna ekleniyor.

*

Bu balamda ulusal aznlklar konusuna da ksaca deinmek gerekiyor. Son dnem tarihine

baktmzda iki dnem ve iki eilim grlr.Birincisi, dile ve dine dayanan ulusal devletlerin olumas ve bunlarn btn yeryzn

kaplamalar dnemi. Bunu 1848 devrimleri sonrasnda balam kabul edebiliriz. (Amerikan

ve Fransz devrimlerinden 1848e kadar geen dnem, topraa dayanan, nispeten daha

demokratik bir ulusuluk dnemi olarak kabul edilebilir.)

Bu dnemde, aznlklarn haklar pek gndeme gelmemektedir. Standartlama, dolaysyla

aznlklarn imha, srgn, katliam, zmleme yoluyla yok edilmesinin; modern standart

retime uygun standart dili konuan uluslarn oluumunun belirleyici olduu grlyor. Bu

eilim sanayi devrimiyle balyor ve Fordizmde zirvesine ulayor. Adeta uluslar bir banttan

kan rnlere benzetiliyor.

kincisi son on yllarda grlen dnem ve tersi bir eilim. imdiye kadar geen dnemde, bu

standartlama salandndan (bu byk lde bir dil birliidir), bu sorun artk kapitalist

retimin ileyii iin ciddi bir problem oluturmuyor, ama btn buna ramen, hi bir devlet,

yzde yz bir safla ulaamyor. Baka dil ve dinlerden aznlklar var olmaya devam ediyor.

Buna ilaveten modern igc gleri de yeni aznlklar yaratyor ve hatta eski aznlklara

yeniden bir canlanma getiriyor. Dier yandan bilgisayar ve buna bal olarak retim

tekniindeki gelime ve esneklikler, eski bir rnek retimin yerine, geri yine o bir rneklik

erevesinde, ama daha farkllklargsterebilen rnlere olanak salyor.Bu durumda, eski standartlamay srdrmek hem anlamsz hem de gereksiz hale geliyor.


43/200

Bunun yerine standartlamay ok kltrllk, ok etnilik, ok renklilik gibi

esnekliklerle donatmak, kapitalist retimin daha sancsz gelimesi bakmndan zorunlu hale

geliyor. Bu nedenledir ki, son on yllarda aznlklarn ve onlarn haklarnn n plana kmas

bir rastlant deildir.

Bu da bir tek dil ya da etniye dayanan veya bunu ideal olarak koyan ulusal devlet anlayyerine, on sekizinci yzyl uluslamalarnda rnein Amerikada olduu trdendil ve

kltr politik alann dna iten, ulusu baka ortaklklarla tanmlayan, ulusal devletlerin ilk

doum dneminin, daha demokratik olduklar dnemin anlaylarnn yeniden itibar

kazanmasna yol ayor.

Ancak bu eilim tam bu demokratik biimiyle ortaya kmyor. Ulusun genellikle bir dil ile

tanmlanmasna son verilmiyor, ama eskiden bir

Documents

Demir Kucukaydin - Gezi Yazilari Derlemesi