İletişim hukuku 1 - giriş

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİİLETİŞİM FAKÜLTESİ

İLETİŞİMHUKUKU

Öğr. Gör. Mustafa CINGI

GİRİŞ

Koordinatör

BU

DERSTE

1. Kavram ve Tanim

2. Iletisim Türleri

3. Kitle Iletisimi

4. Kitle Iletisiminin Önemi

1

İLETİŞİM

Haberleşme veya İletişim(Communication) kelimesi Latincekelime olan communis yani ortakkelimesinden türetilmiştir.

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

Toplumsal hayatı ifade eden sosyalyaşam ifadesi başlı başına bir iletişimiifade eder.

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

İletişim Kavramı, toplumu oluşturanbireylerin, toplulukların ve katmanlarındiğer birey, topluluk ve katmanlarla olanetkileşimini ifade etmektedir.

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

Maddi ya da manevi açıdan farklınitelikleri taşıyan tarafların duygu,düşünme, kabul, kanaat, inanç vebenzeri düşünsel ürünlerini karşı tarafailetmeleri çeşitli şekillerde gerçekleşir.Pek çok şekilde gerçekleşebilecek olan

bu aktarıma iletişim denir.

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

Hangisi?

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM

İ ş2

1. Doğrudan Ve Dolaylı İletişim

Doğrudan iletişimde tarafların duygu ve düşünce aktarımında herhangi bir maddi veya manevi engel bulunmamaktadır.

1. Doğrudan Ve Dolaylı İletişim

Duygu ve düşüncenin transferinin önünde doğal-maddi ve maneviengellerin bulunması durumunda dolaylı, engel bulunmamasıdurumunda ise doğrudan iletişim faaliyetleri gerçekleşir.

1. Doğrudan Ve Dolaylı İletişim

Hoşlandığı bir kişiye ilgisini dokumakta olduğu halı ya da kilimindesenlerinde anlatan bir genç kızın iletişim yöntemi çok hoş biriletişim yöntemi olmakla birlikte dolaylı bir iletişim şekli olarakkarşımıza çıkar.

2. Yazılı, Sesli Ve Görüntülü İletişim

Yazılı iletişim; duygu ve

düşüncelerin yazılı metinlerlemuhataplara iletişmesi şeklindegerçekleştirilen iletişim faaliyeti olarak

karşımıza çıkarken, sesli vegörüntülü iletişimde duygu,

düşünce ve durumların yalnız ses,yalnız görüntü veya ses ve görüntününbirlikte kullanılarak aktarılmasışeklinde karşımıza çıkar.

2. Yazılı, Sesli Ve Görüntülü İletişim

Bilgisayar ve bilişim teknolojilerindekiilerlemelerin sonucu olarak, bir yandayazışarak iletişim kuran insanların aynızamanda birbirlerini görebilmeleri, biryandan konuşurken diğer yandanbirbirlerini bilgisayar yoluylagörebilmeleri mümkün olan biriletişim yönteminin

birbirlerinden kesinçizgilerle ayrılabilmelerizorlaşmıştır.

3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim

Bireysel iletişim yöntemi denildiğinde kişiler arasında gerçekleşenduygu ve düşünce aktarımının toplumun bütününe ya da birbölümüne açık olmaksızın gerçekleştirilmesi anlaşılır. Bireyseliletişim, bireyler arasında sadece muhataplar arasında şekillenirve diğer kişilere karşı korunmalı olarak gerçekleştirilir.

3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim

Bireysel iletişimin tersine kitle iletişim faaliyetlerinde iletişiminkonusunu oluşturan duygu ve düşünceler açık bir şekilde, isteyenherkesin ulaşabileceği yöntem ve araçlarla gerçekleştirilir.

3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim

Bir kişinin kişilik haklarına yönelik olarak gerçekleştirilen hukukaaykırı bir kitle iletişim faaliyetinin olumsuz etkileri, iki kişi arasındagerçekleştirilen iletişim faaliyetlerinin doğurduğuolumsuzluklardan çok daha fazla zarara yol açar.

3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim

Kitle iletişim faaliyetlerinin olumsuz etkilerinin ortadankaldırılabilmesi ya da en aza indirgenebilmesi için bu faaliyetlerinkurallara bağlanması, uyulması gereken ilke ve kuralların neolduğu, hangi davranışların yapılmaması gerektiğinin açıkçadüzenlenmesi gerekir.

İLETİŞİM FAALİYETLERİNİN UNSURLARI

Kaynak Kod Kanal Mesaj Hedef Kitle

Feedback

İLETİŞİM FAALİYETLERİNİN UNSURLARI

Kişilerin kendilerini geliştirmelerinde ve toplumsal ilerlemede,iletişim faaliyetlerinin her aşamasında hukuka uygun davranılmasıve toplumun bilgi kirlenmesinden korunması, doğru bilgilenmeninsağlanması önem taşıdığından, iletişim faaliyetlerinin bu

unsurlarının düzenlenmesi, gözetim ve denetimaltında bulundurulması zorunludur.

İ ş3

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Kitle iletişimi, kitle iletişim araçları(Mass Media) ile gerçekleştirilir.Basın, radyo ve televizyon, sinemafilmleri, video bantları, ses bantlarıve internet bugün kullanılan kitleiletişim araçlarından başlıcalarıdır.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Bütün bu araçların ortak özelliği,bunların halkı aydınlatma, eğitmeve eğlendirme amacıyla haberleri,düşünceleri ya da duyguları yazı,resim veya ses olarak çoğaltmaksuretiyle anonim niteliktekikitlelere ulaştıran teknik araçdurumunda bulunmalarıdır.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Kitle iletişim araçları çoğaltma tekniği yönünden üç kısma ayrılır.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Film, radyo ve televizyon gibi sadeceses ve görüntü ile yayın yapaniletişim araçları nitelikleri gereğikitleseldirler ve belirli bir hacimlerive cisimleri yoktur.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Gazeteler, dergiler, plaklar, ses ve video bantları ve diskleri belirlibir cisimleri olan ve sayısal çoğaltmayı gerçekleştiren kitleiletişim araçlarıdır.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

İnternet ile iletişimde ise diğer iki grubuntüm özellikleri bir arada bulunmaktadır.Bu tür iletişimde ses, yazı veyagörüntünün cisimsiz, hacimsizyayınlarının yapılabilmesinin yanı sırabir yazıcı ile sayısal olarak çoğaltmaimkânı da mevcuttur.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Cep telefonu bir kitle iletişim aracı mıdır

?

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Türkiye’ de mobil telefonunyaygınlaşması, ilk aşamada 2813 sayılıTelsiz Kanunu’nda bir takımdeğişikliklerin yapılmasını zorunlukılmıştır. Bu kanuna göre kurulanTelekomünikasyon Kurumu, elektronikiletişimin kamu kontrolündeyürütülmesiyle görevlendirilmiştir.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Telsiz Kanunu elektronik iletişimi şu şekilde tanımlamıştır:

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Buna göre, toplu mesaj sistemleri ve karşılıklı toplu diyaloğa imkânsağlayan teknolojisi ile artık mobil telefon kullanımı da bir kitleiletişim biçimi olarak karşımıza çıkmıştır.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

05.11.2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik İletişim Kanunu isedaha ileri bir aşamaya geçerek, mobil telefon sistemleri veinternet de dahil olmak üzere tüm elektronik iletişimi bünyesindetoplamak suretiyle, ayrıntılı bir düzenleme yapmıştır. Bu yasa,öncelikle “elektronik iletişim”i yeniden tanımlayarak kapsamındagenişletme yapmıştır.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

İ ş4

KİTLE İLETİŞİMİN ÖNEMİ

İnsan topluluklarını oluşturan bireylerin bir arada yaşamalarınındoğal sonucu olarak karşılıklı iletişim kurmaları gerekmiş vebireyler karşılıklı olarak bilgi birikimlerini diğerlerine aktararaksosyal yaşamı geliştirmişleridir. Sosyal yaşamla iletişim özelliklekitle iletişim yakından ilgilidir.

1. Bireyler Açısından Kitle İletişim

Kitle iletişim faaliyetleri bireylerin bilgilenme gereksinimininkarşılanması açısından büyük önem taşır. Bireyin kişisel gelişimiaçısından önem taşıyan bilgilere ulaşabilmesi kitle iletişimfaaliyetleriyle yakından ilgilidir.

1. Bireyler Açısından Kitle İletişim

Bireyin toplumla sağlıklıbir bağ oluşturmasınınsağlanması açısından dakitle iletişim önemtaşımaktadır.

2. Bilgi Edinme Açısından Kitle İletişim

Bilgi edinme gereksinimisadece idarenin sahip olduğubilgi ve belgelere ulaşmayıdeğil, kişilerin toplum olarakkitle iletişim araçları aracılığıyladoğru bilgilendirilmesini deiçerir.

3. Ulusal Güvenlik Açısından Kitle İletişim

Devlet/idare, toplumun güvenliğine yönelik tehlikeleri önlemeyeyönelik tedbirleri almakla görevli ve yetkilidir. İdareye tanınan buyetki, kitle iletişim faaliyetlerinin özgürce yapılabilmesi gerekliliğiile ulusal güvenlik arasındaki olumsuz ilişkiyi/çelişkiyi ifadeetmektedir.

3. Ulusal Güvenlik Açısından Kitle İletişim

Kitle iletişim faaliyetlerininbir boyutunda ulusalgüvenliğe katlı sağlamakda vardır.

4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim

Değişen ve gelişen koşullardan habersiz olarak ekonomik faaliyetyürüten bireyin başarılı olması beklenemeyeceği gibi, ekonomikönceliklerin ve gereksinimin değişim sürecini bilmeden yapılan birsanayi üretimi veya toplumların gereksinimlerini dikkate almayanbir teknik buluş hiçbir değer taşımayacaktır.

4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim

Küresel toplum ve yönetimleryeniden şekillenirken enönemli güç, bilgiye ulaşma vebilgiyi kullanmak olarakkarşımıza çıkmaktadır.

4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim

Ülkelerin temel hedefi olan, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdankalkınma çabalarının başarıya ulaşabilmesi noktasında en önemlifaktör sağlıklı bir bilgi edinme/ kitle iletişim faaliyetleri yoluylabilginin paylaşılması yapısının kurulması olacaktır.

4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim

Bilgiye ulaşmayı engelleyen,bilgiye yasak koyan ve bilgiyeulaşmayı cezalandıran biryönetim anlayışının hakimolduğu bir toplumda gelişme veilerleme beklenen düzeydegerçekleşmeyecektir.

5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim

Şeffaf yönetim ya da açıkyönetim ilkesi, hukuk devletiilkesinin yönetime hâkimolmasını sağlayan yönetimaşamasıdır. Şeffaflık ya dasaydamlık, kamusal görevlerinyerine getiriliş sürecindeidarenin vatandaşa yakınolması anlamına gelir.

5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim

Açık ya da şeffaf yönetim anlayışını hayata geçirmiş toplumlarda,kamu yönetiminde yolsuzluklar görülmez.

5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim

Açık toplumlarda kamu yönetiminin işleyişinde hukuk dışıuygulamaların ve yolsuzlukların ortaya çıkmasının nedeni,yönetimin sivil toplum tarafından denetlenmesine olanakverecek bir yönetişim sisteminin varlığıdır.

5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim

Açık yönetim ya da yönetimde şeffaflık sağlanarak hukukdevletinin yönetimine hâkim olması yolunda en önemli aşama,bireylerin idari faaliyetlere ilişkin bilgi ve belgelere ulaşabilmehakkına sahip olmalarıdır.

5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim

Bireylerin idarenin elindeki bilgi ve belgelere ulaşması hakkı ikikısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda bireylerin kendileriniilgilendiren bilgilere ulaşması, ikincisi ise bütün toplumu,kamuoyunu ilgilendiren bilgi ve belgelere ulaşma hakkıdır.

Kamuoyunu ilgilendiren bilgi ve belgelerin toplumsal paylaşımınıngerçekleştirilmesinde temel görev kitle iletişim araçlarınadüşmektedir.

KİTLE İLETİŞİM FAALİYETLERİ VE HUKUK

Toplumsal yaşamın sağlıklı olarak sürdürülebilmesi, bilgitoplumunun gereklerinin yerine getirilebilmesi, bilginin sağlıklı birşekilde paylaşılması kitle iletişim faaliyetlerinin sağlıklı bir şekildegerçekleştirilebilmesiyle yakından ilgilidir. Kitle iletişimfaaliyetlerinin sağlıklı yürütülebilmesi, bu faaliyetlerin sınırlarının,uyulması gereken kurallarının ve yasaklarının öncedendüzenlenmesine bağlıdır.

1. Kitle İletişim Faaliyetlerinin Sınırları

Kitle iletişim faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzel kişilerin yasakoyucu tarafından bazı ayrıcalıklara sahip kılınması aynı zamandabu kişiler üzerinde kimi yasaklamaların da getirilmesi sonucunudoğurmaktadır.

1. Kitle İletişim Faaliyetlerinin Sınırları

Kitle iletişim faaliyetlerinin sınırları belirlenirken bir yanda kişiselhak ve özgürlüklerin korunması amaçlanmakta, bir diğer yandaise, kamusal çıkarların bu faaliyetlerden zarar görmesinin önünegeçilmesi hedeflenmektedir.

2. Kitle İletişim Faaliyetlerinde İlkeler/Yasaklar

Kitle iletişim kuruluşlarının ve çalışanlarının uyması gerekenkuralların yanında yapmaması gereken yasaklar da bulunmaktadır.

2. Kitle İletişim Faaliyetlerinde İlkeler/Yasaklar

Kitle iletişim kuruluşlarının veçalışanlarının sakınmaları gerekendavranışları belirleyen yasaklar, yasakoyucu tarafından belirlenenyasakların yanında, meslek birlik veörgütleri tarafından belirlenen yasaklarşeklinde de karşımıza çıkabilmektedir.

Kitle İletişim HukukuProf. Dr. Nusret İlker ÇOLAK

Kitle İletişim HukukuProf. Dr. Kayıhan İÇEL

Prof. Dr. Yener ÜNVER

Medya HukukuAv. Dr. Barış GÜNAYDIN

Kaynaklar

KaynaklarKitle İletişim ÖzgürlüğüÖzden ÇANKAYA

Yrd. Doç. Dr. Melike Batur YAMANER

Türkiye’de Basın ÖzgürlüğüDr. Yaşar SALİHPAŞAOĞLU

TEŞEKKÜRLERÖğr. Gör. Mustafa CINGI

mcingi@erciyes.edu.tr