Хэрэглээ, Хуримтлал ба хөрөнгө оруулалт

2009 он http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Макро Эдийн Засаг хичээлБагш: А.Гэлэгжамц

1

3

6

5

4

2

Хөрөнгө оруулагч

ТӨР

Пүүс(дотоодын

үйлдвэрлэл)

Хэрэглэгч

Санхүүгийн сиситем

Эдийн засагДэлхийн

Макро эдийн засгийн загвар

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Орлого ба хэрэглээ

Хязгаар

T

Хэрэглээ

Орлого

Хомсдол

Хадгаламж

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

1

3

Хөрөнгө оруулагчид

Хэрэглээ

Санхүүгийн систем

Y

Пүүс

2

(дотоодынүйлдвэрлэл)

Хадгаламж, хэрэглээ, хөрөнгө оруулалт

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Дэвшүүлж буй нөхцөл:1. Хаалттай эдийн засаг

2. Төрийн оролцоо байхгүй

3. Бүр хуримтлал хувийнх

1

3

Хөрөнгө оруулагчид

Хэрэглээ

Санхүүгийн систем

Y

Пүүс

2

(дотоодынүйлдвэрлэл)

Хадгаламж, хэрэглээ, хөрөнгө оруулалт

Дэвшүүлж буй нөхцөл:1. Хаалттай эдийн засаг

2. Төрийн оролцоо байхгүй

3. Бүр хуримтлал хувийнх

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

төрийн ямар нэгэн оролцоогүйгээр эдийн засагнь нөөцийн бүрэн ашиглалтыг хангаж чадахуу, тодорхой хугацаанд хангалаа ч гэсэн бүрэнажил эрхлэлтийг хадгалах нийт эрэлтийнтүвшинг хангаж чадах уу гэсэн асуудалддараах 2 онолыг харьцуулах замаар мэдэхболомжтой юм.

1. Сонгодог онол2. Кейнсийн онол

Хадгаламж, хэрэглээ, хөрөнгө оруулалт Сонгодог ажил

эрхлэлтийн онолФранцын эдийн засагч Жан Батист Сейаливаа үйлдвэрлэлийн процесс ньүйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүнийхээ өртөгтэйтэнцүү хэмжээний орлогыг бий болгодог.Өөрөөр хэлбэл орлого нь үйлдвэрлэгдсэнбүтээгдэхүүнийг зах зээлд худалдан авахадбүрэн хүрэлцээтэй байдаг гэж үзсэн. ҮүнийгСейгийн хууль гэдэг.2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Үргэлжлэл...Сонгодог чиглэлийн эдийн засагчид үзэхдээ хүмүүстбий болсон хуримтлал нь зээлийн хүү, үнэ, цалин зэрэгзах зээлийн аяндаа тохируулагч механизмынтусламжтайгаар бүхэлдээ хөрөнгө оруулагчдад очижхөрөнгө оруулалтанд зарцуулагддаг. Иймээс нийтзардал ба үйлдвэрлэлийн бодит хэмжээ хоёрынхоорондын тэнцвэр алдагдах нь түр зуурын үзэгдэл юм.Хуримтлал хурдтай нэмэгдэж хөрөнгө оруулалтаасдавахад түр зуурын ажилгүйдэл өсөх боловч зээлийнхүүгийн түвшин буурч үүний үр дүнд хөрөнгө оруулалтнэмэгдэн богино хугацаанд хуримтлал, хөрөнгөоруулалтын тэнцвэр эргэж тогтоно.

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Үргэлжлэл...Хэрэв ямар нэгэн шалтгаанаар зээлийн хүүгийн түвшиннь хуримтлал, хөрөнгө оруулалт хоёрын хоорондынтэнцвэрт байдлыг бий болгож чадахгүйд хүрвэлүйлдвэрлэгчид үнээ бууруулах замаар нийт зардал баүйлдвэрлэгдсэн үндэсний орлого хоёрын хоорондынтэнцвэрт байдлыг хангадаг гэж сонгодог чиглэлийгбаримтлагчид үзсэн. Өөрөөр хэлбэл, үйлдвэрлэгдсэнбүтээгдэхүүн зах зээлд бүрэн борлогдох нь нийт зардлынхэмжээнээс хамаарах төдийгүй мөн бүтээгдэхүүний үнээсхамаардаг. Ийнхүү сонгодог чиглэл нь хуримтлал бахөрөнгө оруулалтын хоорондын тэнцвэрт байдал зээлийнхүү, үнэ, цалин зэрэг маш уян хатан байдлаар өөрчлөгдөжбайдаг зах зээлийн механизмын үйлчлэлийн үр дүндхангагдаж байдаг гэж баталдаг.2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Хадгаламж, хэрэглээ, хөрөнгө оруулалт Кейнсийн онол

Кейнсийн чиглэлийг баримтлагчид өрх гэр хэдийхэмжээгээр хуримтлалаа нэмэгдүүлнэ пүүсүүд төдийхэмжээгээр хөрөнгө оруулалтаа өсгөдөг. Энэ нь захзээлийн механизм, түүний дотор зээлийн хүүгээрзохицуулагдана гэсэн сонгодог чиглэлийн үзэлбаримтлалыг эрс шүүмжлэн хуримтлалын тухайшийдвэрийг өрх гэр, хөрөнгө оруулалтын тухайшийдвэрийг пүүсүүд гаргадаг. Хуримтлалыг оронбайр, машин унаа худалдан авах, ирээдүйнхэрэглээгээ хангах, хөрөнгө оруулж ашиг, орлого олохгэх мэт олон янзын зорилгоор хийдэг.2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Үргэлжлэл...

Жишээ нь: орон байр, машин унаа авахзорилгоор хийсэн хуримтлалаа зээлийн хүү өсчбайлаа ч хөрөнгө оруулалтанд зориулахыг тэрбүр сонирхохгүй. Үүнээс гадна хөрөнгө оруулахсонирхол нь зөвхөн зээлийн хүү төдийгүйхөрөнгө оруулалтаас олох ашгийн хэмжээнээсихээхэн шалтгаалдаг. Иймд зээлийн хүү, үнэ,цалин зэрэг нь хуримтлал, хөрөнгөоруулалтын хоорондын тэнцвэрт байдлыгбүрэн хангаж чадахгүй гэж үзсэн.

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Орлого-зарцуулалт (C)• Шууд хамааралтай

Оролого-хамдгаламж (S)• Шууд хамааралтай

• DI = татвар төлсний дараах орлого

• C = DI харьцаа 45 шулуун

• S = DI – C (хоорондын зай)

Үндсэн хамаарал (Кейнс)

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Үргэлжлэл... Хамаарал

DI

DI =Ү-Т

DI =C+S татвар

ҮНБ

100%-ийн хэрэглээ DI =C

DI =Ү-ҮЦБ-тэй татвар төлсөний дараахь орлоготой тэнцүү байна

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Ахиу хэрэглэх хандлага Ахиу хэрэглэх хандлага гэдэг нь орлогонэгжээр өөрчлөгдөхөд уг нэмэгдэлорлогын хэдэн хувь нь хэрэглээндзарцуулагдаж буйг харуулах харьцаа юм.

Орлого хэрэглээ 2-ын хоорондын хамаарал

C = F(Y)2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Ахиу хэрэглэх хандлага Зардлын функц

Бодит орлого Ү

Бодит хэрэглээ C

D C

D Y

MPC = ΔC/ ΔY Ахиу хэрэглэх хандлага

Хэрэглээний шулууны өнцгийн кэоф

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Ахиу хадгалах хандлага Ахиу хадгалах хандлага нь орлогонэгжээр өөрчлөгдөхөд хадгаламж хэрхэнөөрчлөгдөж буйг харуулах харьцаа юм.

MPS = ΔS/ ΔY

Ахиу хадгалах хандлага

Хадгаламжийн функцийн өнцгийн кэоффициент

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Орлого 45o

Хэрэглээний функцхэрэглээ

, хадгаламж

Хадгалах график

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

MPC = ΔC/ ΔY MPS = ΔS/ ΔY

Жишээ: Y = 500, C = 400, S = 100Y1 = 600, C1 = 480, S1 = 120

хариу нь: MPC = 80/100 = 0.8MPS = 20/100 = 0.2

Жишээ

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

ΔY= 100, ΔC = 80, ΔS=20

Нөхцөл:MPC + MPS=1

Хэрвээ хэрэглэгчийн орлого 30,000 төгрөгөөс 33,000 төгрөг болж өсөхөд хэрэглээ нь 28,000 төг-өөс 30,000 төг

бож өссөн гэвэл MPS, MPC-ийг олно уу!

MPC = $2000 / $3,000 = 0.67MPS = $1000 / $3,000 = 0.33

Нөхцөл болон Жишээ

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Нөхцөл:MPC + MPS=1

Хэрвээ хэрэглэгчийн орлого 30,000 төгрөгөөс 33,000 төгрөг болж өсөхөд хэрэглээ нь 28,000 төг-өөс 30,000 төг

бож өссөн гэвэл MPS, MPC-ийг олно уу!

MPC = $2000 / $3,000 = 0.67MPS = $1000 / $3,000 = 0.33

Нөхцөл болон Жишээ

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Нөхцөл ёсоор:0,67 + 0,33=1

500

475

450

425

400

375

45°

50

25

0

370 390 410 430 450 470 490 510 530 550

370 390 410 430 450 470 490 510 530 550

C

S

Хэрэглээний шулуун

Хадгаламжийн шулуун

Хадгаламж

Өр

Өр хадгаламж

Татварын дараах орлого (мян.төг)

Хэрэглээ

(мян

ган төгрөг

)Ха

дгал

амж

(мян

ган төгрөг

)Орлогын хуваарилалт:

C = DI

Хэрэглээний функц:C = a + b (DI)

a = тогтмол /Автономит хэрэглээ/b = MPC (налалт)

45° тэнцвэрC = DI

Хэрэглээ ба хадгаламж ФУНКЦ

Хадгаламжийн функц:S = -a + s (DI)

a = тогтмолs = MPS (налалт)

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Дундаж хэрэглэх хандлага

Дундаж хэрэглэх хандлага ньорлогод хэрэглээ хэдэн хувийгэзэлж байгааг харуулах харьцааюм.

АPС = С/ Y2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Дундаж хадгалах хандлага

Дундаж хадгалах хандлага ньорлогод хадгаламж хэдэн хувийг ньэзэлж буйг харуулах харьцаа юм.

АPS = S/ YНөхцөл: APS+APC=1

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Хэрэглээ, Хадгаламжинд нөлөөлөх хүчин зүйлс

Орлогын ба орлогын бус хүчин зүйлс

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

• 1.Баялаг • 2.Үнийн түвшин ...• З.Хүлээлт• 4.Хэрэглэгчдийн өр• 5.Татвар

Орлогын бус хүчин зүйлс

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

(b)

Үнийн түвшний бууралт

Бод

ит хэрэглэ

э

Бодит Ү

C0 + I + G + (X–IM)

Y0 Y2

(a)

Үнийн түвшний өсөлт

Бод

ит хэрэглэ

э

Бодит Ү

C0 + I + G + (X–IM)

Y0 Y1

45

45

45

45

C2 + I + G + (X–IM)

E0 E0

C1 + I + G + (X–IM) E1

E2

Үнийн түвшний нөлөөлөл

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Жишээ Хүмүүс бодит амьдрал дээр хэрэглээ, хадгаламжийнталаар хэрхэн сонгот хийдэг вэ?

Жишээний нөхцөл 1. Сонголт хийх цаг хугацаа нь одоо ба ирээдүй гэсэнхоёр үе шаттай гэж таамаглая.

2. Жишээ дэх Бат анхны баялагтай бөгөөд одоо баирээдүйд олох орлого, баялаг өгөгдсөн гэж үзье.

3. Бат яг ижил зээлийн хүүгийн түвшинд зээлж мөнхадгаламж хийнэ.

4. Одоо эхлэхдээ 7800 төгрөгийн баялагтай, эхний үедээсард 52000 төг, дараагийн үедээ сард 39600 төгрөгийннэрлэсэн орлоготой гэж үзье.

5. Нэг бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг. Үнэ нь 260 төгрөг гэжтаамаглая.

БАТ

1-р 52000/260=200 ширхэг2-р 39600/260=110 ширхэг

Одоо 7800/260=30 ширхэг200+30=230 ширхэг

S=Y-C=200-230= -302009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Дээрх жишээн дээр үргэлжлүүлбэл:

Үргэлжлэл...

Зээл, хадгаламжийн хүү r=10% гэе

у-Батын одоо үе дэх бодит орлогоа- Батын анхны баялагс-одоо үе дэх хэрэглээ гэеs=у+а-с хадгаламж нь (у+а-с)(1+r) хэмжээний орлого авчирна. Энэ нь Батын амьдралын хоёрдох үеийн эхэн үе дэх хөрөнгө болно.

Түүний ирээдүйн нийт орлого нь:(у+а-с)(1+r)+yf

Өв хөрөнгө үлдэхгүй гэвэл, түүний 2-дох үеийн хэрэглээ нь:

cf =(у+а-с)(1+r)+yf

cf

cОдоогийн хэрэглээ

Ирээдүйн хэрэглээ Хэрэглэгчийн төсвийн

хязгаарлал

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

FV = ?100

0 1 2 310%

Өнөөдрийн 100$-г жилийн 10%-ийн хүүтэй, 3 жилийн хугацаатайгаар Х.О хийвэл 3 дахь жилд хэдэн төгрөг болох вэ?

• PV нь эхний хөрөнгө оруулалт буюу өнөөгийн үнэ цэнэ, • FV ирээдүйн үнэ цэнэ

FVn = PV(1 + r )n

Ирээдүйн өртөг

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Өнөөгийн өртөгЖилийн хүү 10% байхад ирээдүйд 100$-той болохын тулд өнөөдөр хэдэн төгрөгийн хадгаламж хийх вэ?

1 2 30PV = FV1/(1+i)

FV1

PV = FV2/(1+i)2

FV2

PV = FV3/(1+i)3

FV3 FVn

( )

n

nnn

r+11FV =

r+1FV = PV ⎟

⎠⎞

⎜⎝⎛

100 ( )= 0.7513 = 75.13$1.10

PV = 100 1⎛⎝⎜

⎞⎠⎟

3

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Хөрөнгө оруулалт

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

• Сонгодог ба Кейнсийн чиглэлийн аль аль ньүйлдвэрлэлийн процесс өөрөө үйлдвэрлэгдсэнбүтээгдэхүүнийхээ өртөгтэй тэнцүү хэмжээнийорлогыг бий болгох боловч хүмүүсийнирээдүйдээ зориулж хуримтлал хийх гэсэнсонирхлын улмаас зарцуулалт нь үйлдвэрлэгдсэнбүтээгдэхүүнийхээ бодит өртгөөс хоцордоггэдгийг нэгэн адил хүлээн зөвшөөрдөг боловчхуримтлал болон эргэлтээс гарсан орлогынтэрхүү хэсэг хэрхэн яаж хөрөнгө оруулалт болонзарцуулагдаж нийт орлого, зарлагын тэнцвэртбайдал тогтдог талаар нэлээд өөр өөр байр суурьбаримталж байдаг.2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

• Сонгодог чиглэлийн эдийн засагчид үзэхдээхүмүүст бий болсон хуримтлал нь зээлийн хүү, үнэ,цалин зэрэг зах зээлийн аяндаа тохируулагчмеханизмын тусламжтайгаар бүхэлдээ хөрөнгөоруулагчдад очиж хөрөнгө оруулалтандзарцуулагддаг. Иймээс нийт зардал баүйлдвэрлэлийн бодит хэмжээ хоёрын тэнцвэралдагдах нь түр зуурын үзэгдэл юм. Хуримтлалхурдтай нэмэгдэж хөрөнгө оруулалтаас давахад түрзуурын ажилгүйдэл өсөх боловч зээлийн хүүгийнтүвшин буурч үүний үр дүнд хөрөнгө оруулалтнэмэгдэн богино хугацаанд хуримтлал, хөрөнгөоруулалтын тэнцвэр эргэж тогтоно.

Сонгодог чиглэлийнхэн

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

S2

Хуримтлал нэмэгдэхэд

Хуримтлал, хадгаламж0

хүү%

R1%

S1

I1

I

I2

R2%

Зээлийн хүүгийн бууралт

Сонгодог чиглэлийн хуримтлал, хөрөнгө оруулалтын тэнцвэр

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

• Кейнсийн чиглэлийг баримтлагчид өрх гэрхэдий хэмжээгээр хуримтлалаа нэмэгдүүлнэкомпаниуд төдий хэмжээгээр хөрөнгөоруулалтаа өсгөдөг. Энэ нь зах зээлийнмеханизм, түүний дотор зээлийн хүүгээрзохицуулагдана гэсэн сонгодог чиглэлийнүзэл баримтлалыг эрс шүүмжлэнхуримтлалын тухай шийдвэрийг өрхгэрүүд, хөрөнгө оруулалтын тухайшийдвэрийг компаниуд гаргадаг.

Кейнсийн чиглэлийнхэн

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

• Хөрөнгө оруулах сонирхол ньзөвхөн зээлийн хүү төдийгүйхөрөнгө оруулалтаас олох ашгийнхэмжээнээс ихээхэн шалтгаалдаг.Иймд зээлийн хүү, үнэ, цалин зэрэгнь хуримтлал, хөрөнгө оруулалтынхоорондын тэнцвэрт байдлыгбүрэн хангаж чадахгүй гэж үзсэн.

Үргэлжлэл... Кейнсийн чиглэлийнхэн

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

• Хөрөнгө оруулалт гэдэг нь барилга байшин,зам гүүр, үйлдвэр завод барьж байгуулах,өргөтгөх, шинэчлэх, тоног төхөөрөмжхудалдан авах зэрэгт хөрөнгө зарцуулах үйлявц юм. Өрх гэр, аж ахуйн нэгжүүдэд үүссэнхуримтлал бүхэлдээ хөрөнгө оруулалтын эхүүсвэр болон зарцуулагдсан нөхцөлд нийтэрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэр хангагданэдийн засаг тогтвортой өндөр хурдацтайхөгжих боломжтой.

Хөрөнгө оруулалт гэдэг нь

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Зардал

Орлого

Хэрэглээ

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

Орлого

C = a + bY

C + I

45oa

b

1

Хөрөнгө оруулалт график

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Хөрөнгө оруулах эсэх талаарх шийдвэр нь

•Бодит зээлийн хүүгээс

•Хүлээгдэж буй ашгийн нормоос хамаарна.

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Хүүгийн хүчин зүйлс

Хуримтлал, хадгаламж0

хүү%

R1%

S1

I1

I

I2

R2%

Зээлийн хүүгийн бууралт

I3

R3%

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Хүү

0

ID0ID1ID2

Хөрөнгө оруулалтын эрэлтийн өсөлт

Хөрөнгө оруулалтын эрэлтийн бууралт

Хүүгийн бус хүчин зүйлс

http://gelegjamts.blogspot.com/2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Микро ЭЗ-ийн ойлголт

Пүүсийн удирдлага капиталын хэмжээгнэмэгдүүлэхдээ капиталын...

MR > MC

MC > MR

Хөрөнгө оруулалт хийнэ.

Хөрөнгө оруулалт бууруулна магадгүй болиход хүрнэ

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

2009 http://www.gelegjamts.blogspot.com/

Ашигласан ном, сурах бичгийн жагсаалт

•Б. Сувд, Б.Алтанцэцэг “Экономикс”, 2000 он, Улаанбаатар хот•К.Р.Макконелл, С.Л.Брю “Экономикс”•П.Самуельсон, В.Нордхаус “Экономикс”•Б.Баярдаваа, Д.Гансүлд. “Макро экономикс”, 2005 он, Улаанбаатар хот•Н.Г.Мэнкью “ Макро эдийн засаг” 2005 он, УБ•З.Баярмаа, Б.Нарантунгалаг “Макро эдийн засаг” 2004 он, УБ•Марк Скаузэн “Эдийн засгийн ухаан эдүгээчлэгдсэн замнал” 2003 он, УБ•Р.Оросоо “Макро эдийн засаг” 2005 он, УБ•Р.Амаржаргал “Макро эдийн засгийн суурь” 2005 он, УБ•Д.Болдбаатар “Макро эдийн засгийн ухаан” 2006 он, УБ•Б.Баярдаваа “Эдийн засгийн онол” 2006 он, УБ•Peter Jochumzen “Essentials of Macroeconomics” •Stephanie Schmitt-Grohe Martin Uribe “International Macroeconomics” 2008 он•David A.Dilts “Introduction to Macroeconomics” 2006 он•Robert M. Kunst “Introduction to Macroeconomics” 2006 он•Antonio Mele “Lecture Notes in Financial Economics” 2009 он•John C.Driscoll “Lecture Notes in Macroeconomics” 2001 он•Martin Uribe “Lectures in Open Economy Macroeconomics” 2007 он•Brian Krauth “Macroeconomic Theory” 2004 он•Dirk Krueger “Macroeconomic Theory” 2004 он•David Andolfatto “Macroeconomic Theory and Policy” 2005 он•Гэх мэт ...