Am hiểu Tiền bạcAm hiểu Tiền bạcCách thức làm cho tiền bạc sinh lợiCách thức làm cho tiền bạc sinh lợi

Lập kế hoạch về tiền bạc của mình và làm đúng kế hoạch.

Thảo và cập nhật kế hoạch chi tiêu cho mình.

Tập thói quen tiết kiệm – nên cố gắng tiết kiệm càng nhiều và càng đều đặn càng tốt.

Quý vị có thể làm nhiều điều khác nữa:• Hãy xem xét thật kỹ những món nợ và thẻ tín dụng và xem quý vị có thể nào gộp chúng lại được hay không

hoặc điều chỉnh một số thói quen tiêu xài của mình. • Hãy tìm những cơ hội để làm cho tiền bạc của quý vị sinh lợi nhiều hơn bằng cách đầu tư và kiểm xem mình đã đóng góp đủ vào quỹ hưu bổng hay chưa.

• Hãy nghĩ đến những kế sách để bảo vệ tiền bạc của quý vị, chẳng hạn như bảo đảm là quý vị mua bảo hiểm đúng mức.

• Hãy hỏi thăm nhiều nơi và thu thập thông tin và hướng dẫn nếu không biết rõ cách thức quản lý tiền bạc của mình hoặc nếu cần được giúp đỡ.

Tập hướng dẫn này trình bày chi tiết về những điểm này và những vấn đề khác để giúp quý vị hiểu rõ hơn về tiền bạc của mình.

Hãy nắm phần chủ động

Thực hiện một vài điều đơn giản đều đặn có thể có tác dụng rõ rệt.....

© Commonwealth of Australia 2006 Bản kế hoạch chi tiêu gấp bỏ túi

Chủ động

7.

Lợi tức

Chi tiêu

Tính ra những nguồn lợi tức đều đặn của mình.

Tính những khoản chi tiêu đều đặn. Hãy nhớ sử dụng cùng khoảng thời gian mà quý vị

đã dùng để tính ra những lợi tức của mình.

Kế tiếp, cộng các khoản chi tiêu lại để tính tổng chi tiêu.

Bản

kế h

oạch

chi

tiêu Nguồn lợi tức Số tiền thu nhập

mỗi thời kỳLương bổng (sau khi trừ thuế) $..................Tiền cấp dưỡng hoặc Trợ cấp của Chính phủ $..................Tiền bảo dưỡng con cái hoặc những món tiền khác $..................Tiền lời định kỳ của tiền tiết kiệm $..................Lợi tức định kỳ của những khoản đầu tư (chẳng hạn như tiền thuê nhà của bất động sản đầu tư,

phần lợi nhuận của quỹ quản lý hoặc cổ tức của cổ phần)

$..................

Những nguồn lợi tức khác $..................Tổng lợi tức $..................

Chi tiêu trong nhà Chi tiêu Giáo dục

Tiền thuê nhà $.................. Học phí $..................Sửa chữa $.................. Học phí Đại học hoặc TAFE $..................Ga $.................. Học phí dạy kèm $..................Điện $.................. Sách vở và đồng phục $..................Nước $.................. Cắm trại, du ngoạn $..................Điện thoại/di động $.................. Sơ kết $..................Lệ phí nóc gia $.................. Tiền trả nợLệ phí chung cư $.................. Nợ vay mua nhà $..................Internet $.................. Nợ vay mua xe $..................Truyền hình Cáp $.................. Tiền HECS hay HELP $..................Bàn ghế $.................. Thẻ tín dụng $..................Đồ điện $.................. Nợ cá nhân $..................Đồ chạp phô $.................. Thẻ mua hàng $..................Làm vườn $.................. Mua trả góp (Lay-bys) $..................Sơ kết $.................. Sơ kết $..................

Cần biết những điều mách bảo về cách thức sử dụng kế hoạch chi tiêu? Xin xem trang 5

Chi tiêu Chi tiêu giao thông Tiết kiệm

Tiền đăng bộ xe $.................. Đóng góp vào Quỹ hưu bổng $.................. Đậu xe $.................. Tiết kiệm đều đặn $.................. Nhiên liệu $.................. Đầu tư đều đặn $.................. Sửa chữa/bảo trì $.................. Sơ kết $.................. Chuyên chở Công cộng $.................. Các chi tiêu khácSơ kết $.................. Gởi trẻ $.................. Chi tiêu Cá nhân Tiền bảo dưỡng con cái $.................. Quần áo và giày dép $.................. Quà tặng $.................. Cắt/Uốn tóc và thẩm mỹ $.................. Hiến tặng $.................. Sơ kết $.................. Sở thích và thể thao $.................. Chi tiêu cho sức khỏe Lệ phí đặt mua dài hạn $.................. Bác sĩ $.................. Báo và tạp chí $.................. Tiền thuốc $.................. Phim và DVD $.................. Nha sĩ $.................. Nhà hàng và ‘takeaway’ $.................. Sơ kết $.................. Rượu và thuốc lá $.................. Bảo hiểm Thức ăn cho động vật nuôi kiểng $.................. Nhà và đồ đạc $.................. Chi tiêu khác cho động vật nuôi

kiểng $.................. Xe $.................. ....................... $.................. Sức khỏe $.................. ....................... $.................. Bảo đảm Lợi tức $.................. ....................... $.................. Nhân thọ $.................. ....................... $.................. Sơ kết $.................. Sơ kết $..................

Tổng Chi tiêu $..................

Bất luận quý vị là ai – đang đi học hoặc đã nghỉ hưu – những kiến thức và hiểu biết ngày càng nhiều về tài chánh có thể giúp cho quý vị có nhiều lựa chọn hơn và làm cho vị có cuộc sống tươm tất hơn.

Tôi hoan hỉ đem đến cho quý vị tập hướng dẫn này trong khuôn khổ của chiến dịch phổ biến thông tin và nâng cao nhận thức về tài chánh của Chính phủ Liên bang Úc. Chính phủ Liên bang Úc đã thành lập Hội Truyền bá Kiến thức Tài chánh (Financial Literacy Foundation) để giúp cho tất cả dân chúng Úc mở mang kiến thức về tài chánh và quản lý tiền bạc của họ hữu hiệu hơn.

Sự hiểu biết về tiền bạc có thể có lợi bất luận tuổi tác hay lợi tức của quý vị. Tôi khuyến khích quý vị nên đọc tập sách này và nhận định xem quý vị có thể nắm lấy phần chủ động bằng cách nào và làm cho tiền bạc sinh lợi nhiều hơn cho mình.

Dân biểu Peter Dutton MPBộ trưởng Đặc trách Huê Lợi (Minister for Revenue) và Phụ tá Tổng trưởng Ngân khố (Assistant Treasurer)

Lời dẫn nhập

Dân Biểu Peter Dutton MP

Biết tiền của mình được dùng vào những món gìLập kế hoạch chi tiêu và thảo kế hoạch về tiền bạc của quý vị .............................................. 5

Làm cho tiền bạc sinh lợi nhiều hơnTiết kiệm ............................................................................................................................... 11Đầu tư .................................................................................................................................... 13

Nợ và thẻ tín dụng – nắm phần kiểm soát nợ nần của quý vChọn thể thức cho vay hoặc thẻ tín dụng và những bước để quản lý nợ nần ...................... 17

Tiền dành cho lúc quý vị nghỉ hưuHưu bổng .............................................................................................................................. 23

Bảo vệ tiền bạc của quý vịBảo hiểm ............................................................................................................................... 29Quyền lợi và trách nhiệm ...................................................................................................... 31Những âm mưu bịp bợm ....................................................................................................... 32

Thu thập thông tin và hướng dẫnTìm những hướng dẫn hữu ích .............................................................................................. 35

Muốn biết thêm chi tiết ....................................................................................................... 37

Những từ ngữ hữu ích ........................................................................................................ 40

Mục lục

2. Hiểu biết về tiền bạc sẽ có lợi

Phần giới thiệu Người ta thường hỏi tôi, ‘Bí quyết giữ tiền là gì?’ Câu trả lời của tôi là có một vài thói quen căn bản về tiền bạc có thể làm thay đổi mọi chuyện một cách đáng kể. Hiểu biết về tiền bạc rất có lợi.

Hiểu biết về tiền bạc có nghĩa là chúng ta biết mình có bao nhiêu tiền và chi tiêu vào những khoản nào. Điều này có nghĩa là chúng ta có khả năng tận dụng số tiền mình có được, đồng thời nó cũng có nghĩa là quý vị bảo vệ được những gì thuộc về mình.

Bất luận quý vị là ai hoặc kiếm được bao nhiêu tiền, nắm phần kiểm soát về tiền bạc là chuyện dễ hơn quý vị nghĩ. Tập hướng dẫn này có thể giúp quý vị am hiểu tiền bạc rõ ràng hơn. Hẳn nhiên, tập sách nhỏ này không thể trình bày những hướng dẫn chi tiết bởi lẽ điều này phụ thuộc hoàn cảnh cá nhân quý vị, nhưng trong tập sách có vô số thông tin có thể giúp quý vị làm cho đồng tiền của mình sinh lợi nhiều hơn.

Tôi khuyến khích quý vị hãy tận dụng những thông tin trong tập hướng dẫn này và tại trang mạng (website) của Financial Literacy Foundation www.australia.gov.au/understandingmoney. Xin nhớ, tiền là tiền của quý vị, và học cách thức tận dụng đồng tiền đó có thể có lợi lắm. Hãy nắm phần chủ động.

Paul ClitheroeChủ tịch, Financial Literacy Foundation Advisory Board

Paul Clitheroe

3.

Biết tiền của quý vị được Biết tiền của quý vị được dùng vào những món gìdùng vào những món gì

Cách thức sử dụng bản kế hoạch chi tiêu

Quý vị có nhận thấy dường như tiền của mình cứ như luôn bị không cánh mà bay? Có bao giờ quý vị nghĩ đến việc thảo kế hoạch chi tiêu, nhưng lại dẹp qua một bên vì ‘nó khó quá’ hay không? Lập kế hoạch chi tiêu và có kế hoạch cho tiền bạc của mình không phải là chuyện khó khăn và nó có thể giúp quý vị thực hiện được những điều mình thực sự mong muốn.

Ở phần trước của tập hướng dẫn có bản kế hoạch chi tiêu (budget planner) để giúp quý vị tính số tiền kiếm được và chi tiêu vào những món gì.

Khởi đầu bằng cách viết xuống tất cả những nguồn lợi tức và tất cả những món chi tiêu của quý vị. Quý vị phải quyết định xem kế hoạch chi tiêu này sẽ lấy chuẩn là hàng tuần, mỗi hai tuần hoặc hàng tháng. Một số người thích thảo kế hoạch chi tiêu trùng với kỳ lương. Khi đã có quyết định, phải chắc chắn tất cả những con số quý vị viết xuống đều thuộc cùng một thời kỳ.

Khi đã tính được những lợi tức và chi tiêu, quý vị sẽ biết khoản lợi tức đều đặn mà quý vị thu thập được và số tiền này được dùng để chi cho những món gì trong thời kỳ đã chọn. Trừ tổng chi tiêu từ tổng lợi tức để biết kết quả.

TỔNG LỢI TỨC – TỔNG CHI TIÊU = ?

$ $ $

Biết tiền của quý vị được dùng vào

những món gì

Biết tiền của quý vị được dùng vào những món gì

Phải có tính thiết thực Viết những lợi tức thực sự và những món chi tiêu của quý vị, đừng ghi những gì quý vị cho rằng đúng ra mình kiếm được hoặc sẽ chi tiêu.

Kết quả sẽ cho thấy là quý vị đang chi tiêu nhiều hơn số tiền kiếm được, hoặc quý vị còn tiền dư để dùng vào việc khác.

5.

Tôi làm gì với kế hoạch chi

tiêu của mình?

Có phải kết quả có được là điều mà quý vị dự kiến hay không? Nếu quý vị tiêu hết khoản lợi tức (hay thậm chí còn tiêu nhiều hơn), bản kế hoạch chi tiêu có thể cho quý vị thấy mình có thể bớt được những món chi tiêu nào. Nếu cần tiêu xài bớt đi, quý vị nên chia những món chi tiêu của mình thành hai nhóm: cần thiết và phụ trội. Đây là kế hoạch chi tiêu của quý vị, do đó, quý vị có thể quyết định những món nào là cần thiết và những món nào quý vị có thể chi tiêu ít hơn.

Nếu còn dư tiền, hãy tính đến chuyện nên sử dụng số tiền này như thế nào. Nắm phần kiểm soát về nợ nần là điều quan trọng và quý vị có thể quyết định tăng thêm số tiền trả góp nợ hoặc thẻ tín dụng hoặc quý vị có thể sắp xếp để trừ một số tiền định kỳ và bỏ vào tài khoản tiết kiệm hay đầu tư riêng biệt.

Làm gì cũng được, phải chắc chắn là quý vị sử dụng bất cứ khoản tiền dư nào cho đúng chỗ.

Những điều mách bảo để giúp quý vị chi tiêu khôn ngoan hơn Lập danh sách mua đồ khô/thực phẩm và đi mua sắm theo giới hạn định trước.

Bỏ thẻ tín dụng ở nhà. Đem theo phần ăn trưa đi làm. Nên mua thẻ cào trả trước để xài cho điện thoại di động của quý vị. Tính chuyện thuê sản phẩm xài thử rồi hãy mua – quý vị có thể nhận thấy sản phẩm này không đúng ý quý vị.

6.

Làm theo kế hoạch chi tiêu có thể là điều khó khăn nếu quý vị không biết sẽ làm gì với số tiền tiết kiệm được. Tốt nhất là nên đặt ra một số mục tiêu để quý vị biết mình cần đạt được điều gì và những điều này không cần phải to tát gì cả. Những mục tiêu của quý vị tùy thuộc nhiều yếu tố như tuổi tác và những trách nhiệm đối với gia đình. Quý vị có thể muốn:

• để dành tiền cho những việc quan trọng đối với quý vị hoặc gia đình• nắm phần kiểm soát nợ nần• dành dụm để đặt cọc mua nhà• dành dụm cho lúc nghỉ hưu.

Hãy suy nghĩ về những mục tiêu của mình rồi tính xem phải tốn bao nhiêu để đạt được những mục tiêu đó. Thí dụ như, quý vị có thể muốn dành dụm để đặt cọc mua nhà. Sử dụng kế hoạch chi tiêu, quý vị có thể tính được mình còn lại bao nhiêu tiền sau khi đã trừ tất cả những chi tiêu để dành dụm cho số tiền cọc. Sau đó quý vị có thể tính được là mình sẽ cần bao lâu để có đủ số tiền cần thiết.

Quý vị có kế hoạch cho tiền bạc

của mình không?

Biết tiền của quý vị được dùng vào những món gì

Hong điều mách bảo để giúp quý vị đặt ra những mục tiêu Phải thực tế – nếu dự tính đạt những mục tiêu của mình bằng cách bỏ hết những món chi tiêu phụ trội, rất có thể là quý vị sẽ không làm theo kế hoạch chi tiêu được.

Phải cụ thể – quý vị sẽ dễ đạt được những mục tiêu của mình nếu quý vị biết mình muốn gì và tại sao.

Phải luôn hăng hái bằng cách đặt ra kỳ hạn phải đạt được những mục tiêu của mình.

“ Tôi có thể tiết kiệm $5 một ngày bằng cách đem thức ăn trưa đi làm – tổng cộng là $1200 một năm!”

7.

Dự tính cho những chi tiêu không lường trước đượcQuý vị nên để dành một số tiền để dùng vào những trường hợp khẩn cấp. Để dành dần nếu cần. Quý vị có thể quyết định mình cần phải dành riêng số tiền là bao nhiêu, nhưng mục đích của số tiền này là để dùng vào những chi tiêu không lường trước được, nhờ vậy quý vị có thể khỏi phải mượn nợ cá nhân hoặc nợ thẻ tín dụng. Xin nhớ bỏ trả trở lại số tiền này ngay khi quý vị có thể làm được.

Cập nhậtCuộc sống quý vị luôn thay đổi, do đó, quý vị nên thường xuyên duyệt lại kế hoạch chi tiêu và những mục tiêu của mình. Thí dụ như nếu lương của quý vị thay đổi, quý vị cần phải tính lại những ước tính về lợi tức của mình và những chuyện lớn như lập gia đình hoặc có con cũng làm cho quý vị phải hao tốn nhiều tiền bạc hơn. Quý vị nên duyệt lại kế hoạch chi tiêu một hay hai lần một năm.

MỤC TIÊU LOẠI NGÀY TỔNG SỐ SỐ TIỀN CẦN THIẾT MỖI KỲ LƯƠNG

Máy chụp hình kỹ thuật số

Ngắn hạn Giáng sinh $360 $30

Quý vị thử dùng bảng dưới đây để đề ra những mục tiêu của mình. Chúng tôi đã trình bày một ví dụ để giúp quý vị trong bước đầu.

8.

Những điều mách bảo để giúp trẻ em học hỏi về tiền bạc Nêu gương tốt bằng cách quản lý khôn ngoan tiền bạc của quý vị. Khuyến khích các em dành dụm càng nhiều và càng đều đặn càng tốt. Mở tài khoản tiết kiệm dùng sổ băng để giúp các em theo dõi những khoản ký thác, rút tiền và tiền lời.

Hãy làm cho dành dụm là chuyện vui thú bằng cách để cho các em đặt ra mục tiêu.

Bàn chuyện tiền bạc

Biết tiền của quý vị được dùng vào những món gì

Nhiều người chúng ta nhận thấy không tiện bàn chuyện tiền bạc với người gần gũi với mình. Nếu quý vị và người phối ngẫu thỏa thuận với nhau về việc dùng tiền để làm gì và cách thức đạt được điều đó thì có thể tránh được sự hiểu lầm. Ngoài ra cũng nên hiểu thái độ của mỗi người về chuyện tiền bạc. Cùng nhau thảo kế hoạch chi tiêu có thể là khởi điểm tốt.

Nếu có con, hãy nói chuyện với con về tiền bạc. Con quý vị sẽ học hỏi được rất nhiều từ quý vị về tiền bạc. Đối với thanh thiếu niên, hãy thử những điều giản dị như so sánh giá cả khi quý vị dẫn em đi mua đồ chạp phô (đồ khô) hoặc giải thích cho em biết về giá trị khác nhau của tiền giấy và tiền cắc. Quý vị có thể để cho con cái lớn tham gia lập kế hoạch chi tiêu của gia đình. Ví dụ như cho em biết gia đình chi bao nhiêu tiền điện và nước và khuyến khích em nghĩ ra cách tiết kiệm những khoản chi tiêu này.

9.

Hãy làm cho đồng tiền sinh Hãy làm cho đồng tiền sinh lợi cho quý vịlợi cho quý vị

Hãy làm cho đồng tiền sinh lợi

cho quý vị

Tại sao phải lo dành dụm?Sống theo kiểu hết kỳ lương này đến kỳ lương kế có thể làm cho quý vị bị căng thẳng thần kinh. Dành riêng một số tiền có thể giúp quý vị bớt phải lo lắng và giúp quý vị có tiền để thanh toán những hóa đơn lớn hoặc những chi tiêu không lường trước được. Khi số tiền dành dụm ngày càng nhiều, quý vị sẽ không phải thường xuyên dùng đến thẻ tín dụng và số tiền tiết kiệm của quý vị sẽ sinh lời. Nếu kiên trì, quý vị sẽ đạt được những mục tiêu lớn hơn chẳng như mua xe, có tiền đặt cọc mua nhà, hay trả dứt nợ vay mua nhà sớm hơn.

Cách thức bắt đầuBí quyết tiết kiệm thành công là điều đơn giản: hãy bắt đầu ngay từ bây giờ. Quý vị có thể bắt đầu bằng cách dàn xếp thể thức tự động trừ tiền thẳng vào lương hoặc tài khoản vãng lai để quý vị khỏi quên dành dụm tiền. Nếu không biết chắc mình có thể dành dụm được bao nhiêu, xin xem Biết tiền được dùng vào những món gì ở trang 5. Bằng không, quý vị có thể bắt đầu bỏ một phần lợi tức hàng tuần của mình vào tài khoản tiết kiệm riêng biệt. Không cần phải là số tiền lớn.

Nếu để cho tiền tiết kiệm tích lũy, quý vị sẽ được hưởng tiền lời tích hợp (lãi kép). Đây là trường hợp quý vị hưởng tiền lời trên số tiền quý vị ký thác cũng như khoản lời tích lũy được. Dù quý vị chỉ dành dụm một ít tiền, sau một thời gian số tiền tiết kiệm được có thể sẽ khá lớn.

Những điều mách bảo để giúp quý vị dành dụm Bắt đầu bây giờ, bất luận khoản tiền dành dụm ít như thế nào đi nữa. Trả cho mình trước – tự động trừ vào lương khoản tiết kiệm. Bỏ khoản tiết kiệm vào tài khoản riêng biệt không có thẻ rút tiền ATM. Cố gắng dành dụm tất cả tiền lương được tăng thêm, ngoại bổng hoặc tiền bồi hoàn thuế.

Hãy làm cho đồng tiền sinh lợi cho quý vị

Sức mạnh của tiền lời tích hợp. Nếu quý vị bắt đầu dành dụm bây giờ, trong một thời gian dài hạn hơn, số tiền dành dụm sẽ tích lũy nhiều hơn bởi lẽ quý vị được hưởng tiền lời trên khoản lời của mình. Sau một thời gian quý vị sẽ có một số tiền khá nhiều.

11.

Quý vị nên có kế hoạch hoặc mục tiêu để dành tiền vì quý vị sẽ biết đại khái mình cần phải dành dụm bao nhiêu và quý vị dễ tập trung vào kết quả cuối cùng, nhất là khi quý vị bị cám dỗ muốn xài tiền. Quý vị có thể đặt ra mục tiêu nhỏ trước rồi tích lũy tiền dành dụm thành số tiền lớn hơn.

Tôi có thể để tiền tiết kiệm ở chỗ nào?Quý vị có nhiều lựa chọn. Một số người thích để tiền trong tài khoản không được phép đụng đến trong một thời gian như tài khoản ‘Christmas Club’ hoặc ký thác định kỳ. Ngoài ra còn có rất nhiều tài khoản tiết kiệm qua mạng internet (trực tuyến).

Tại trang mạng (website) của các tổ chức như Cannex và InfoChoice, quý vị có thể so sánh những sản phẩm tiết kiệm khác nhau. Muốn biết chi tiết liên lạc, xin xem trang 38.

Những điều mách bảo để tìm tài khoản tốt nhất cho quý vị Chọn tài khoản nào có lãi suất cao nhất theo nhu cầu của quý vị. Nếu nghĩ rằng mình sẽ dễ bị cám dỗ rút tiền ra, hãy bỏ tiền tiết kiệm vào tài khoản khó rút ra hơn.

So sánh các lệ phí và những phí tổn khác.

12.

Quý vị không cần phải có nhiều tiền mới đầu tư được – chung qui chỉ là cách làm cho tiền quý vị sinh lợi nhiều hơn. Một số người khởi đầu bằng một số tiền tiết kiệm nhỏ mà họ đã dành dụm được, còn người khác thì đầu tư một số tiền đều đặn. Bí quyết là bắt đầu rồi tiếp tục đầu tư thêm theo khả năng của quý vị.

Đừng dồn tất cả vốn liếng vào một chỗQuý vị có thể cảm thấy lo ngại vì đầu tư là chuyện đầy bất trắc. Nói chung, nếu quý vị muốn có mức thu nhập hoặc lợi nhuận từ đầu tư càng cao chừng nào, chuyện bất trắc càng dễ xảy ra chừng nấy. Những khoản đầu tư với lợi nhuận thấp, thông thường, ít bất trắc hơn.

Quý vị có thể giảm bớt sự bất trắc bằng cách trải tiền ra và đầu tư vào những hình thức đầu tư khác nhau – cách thức này gọi là đa dạng hóa. Đây là cách thức tốt để giúp bảo vệ tiền bạc của quý vị, vì trường hợp toàn bộ các khoản đầu tư của quý vị đều gặp trở ngại cùng một lúc là chuyện hãn hữu.

Tôi có thể đầu tư vào những gì? Quý vị có thể chọn từ vô số các cách thức đầu tư khác nhau. Bốn lãnh vực chính – còn gọi là diện tài sản – là cổ phần, bất động sản, trái phiếu và tiền mặt.

Đầu tư tiền của quý vị

Hãy làm cho đồng tiền sinh lợi cho quý vị 13.

Quý vị có thể trực tiếp đầu tư vào một số trong những diện tài sản này (chẳng hạn như mua cổ phần hoặc mở tài khoản ký thác định kỳ). Những cách đầu tư khác có thể có tính cách gián tiếp – thí dụ như mua cổ phần hoặc bất động sản qua trung gian quỹ quản lý. Với quỹ quản lý, tiền của quý vị sẽ được gộp chung với các nhà đầu tư khác và được mang đi đầu tư giùm quý vị.

Nếu cần tiền trong trường hợp khẩn cấp và không muốn để tiền riêng hẳn ra một thời gian dài, quý vị có thể chọn cách đầu tư nào mà quý vị có thể dễ dàng chuyển thành tiền, như tài khoản tiết kiệm lãi suất cao. Nếu sẵn lòng đầu tư thời gian dài hơn, quý vị có thể chọn bất động sản hoặc cổ phần, trị giá của những cách đầu tư này giao động nhiều hơn nhưng, thông thường, mức lợi nhuận cao hơn.

Cách đầu tư phù hợp cho quý vị sẽ tùy thuộc một số điều. Hãy tự hỏi: Quý vị muốn đầu tư trong thời gian bao lâu? Quý vị có muốn loại đầu tư theo cách mà mình có thể bán mau lẹ nếu cần hay không? Mức độ bất trắc mà quý vị cảm thấy yên trí và khả năng tài chánh của quý vị cho phép? Kế hoạch của quý vị là gì? Quý vị muốn đạt được điều gì từ những cách đầu tư này?

14.

Nếu còn bỡ ngỡ trong việc đầu tư, quý vị có thể học hỏi thêm bằng cách đọc những quyển sách, tạp chí và báo chí về tài chánh. Ngoài ra, quý vị có thể nhờ người làm cố vấn về tài chánh để giúp quý vị chọn cách thức đầu tư phù hợp nhất với tình trạng của quý vị. Muốn biết thêm chi tiết, xin đọc phần Thu thập thông tin và hướng dẫn ở trang 35.

Coi chừng những cách đầu tư hứa hẹn lợi nhuận quá cao đến mức độ như khó tin. Có thể đó là âm mưu bịp bợm và quý vị có thể bị mất tiền. Muốn biết thêm chi tiết, xin xem phần Hãy cảnh giác trước những âm mưu bịp bợm ở trang 32.

Lệ phí, phí tổn và thuế khóaĐa số các hình thức đầu tư đều tính lệ phí, phí tổn hoặc chi phí khác và có khi không dễ nhận ra. Hãy bảo đảm quý vị tìm hiểu kỹ càng về lệ phí và phí tổn trước khi quyết định đầu tư, vì những chi phí này có thể làm tiêu hao đáng kể vào vốn đầu tư của quý vị.

Ngoài ra, các khoản đầu tư của quý vị có thể bị đánh thuế. Hãy bảo đảm quý vị biết rõ số tiền đầu tư của mình sẽ bị đánh thuế như thế nào. Hãy thảo luận với đại diện khai thuế có đăng ký nếu quý vị còn chưa rõ. Quý vị cũng có thể liên lạc với Sở thuế Úc (Australian Taxation Office) để biết thêm chi tiết - muốn biết chi tiết xin xem trang 37.

Hãy làm cho đồng tiền sinh lợi cho quý vị 15.

Vay nợ và thẻ tín dụng Vay nợ và thẻ tín dụng – hãy nắm phần chủ – hãy nắm phần chủ động về nợ nầnđộng về nợ nần

Vay nợ và thẻ tín dụng có thể là những cách thức hữu hiệu để giúp quý vị đạt được những ước muốn của mình trong cuộc sống. Mắc nợ không phải là chuyện xấu miễn sao quý vị có thể trả nổi. Thực vậy, đa số dân chúng Úc sẽ không thể làm chủ căn nhà mà không vay mượn. Một vài bước then chốt có thể bảo đảm quý vị nắm phần chủ động về nợ nần chứ không phải ngược lại – chẳng hạn như dò hỏi nhiều nơi để vay nợ đúng chỗ và thanh toán thẻ tín dụng càng sớm càng tốt.

Một vài điều căn bản về nợ nầnCó nhiều hình thức nợ khác nhau. Những hình thức nợ khác nhau có lãi suất, lệ phí và điều kiện khác nhau, kể cả thời hạn quý vị phải trả dứt nợ (đối với vay mượn, điều này gọi là ‘kỳ hạn nợ’ (‘term’).

Chọn khoản vay mượnTrước tiên, tìm khoản vay mượn với lãi suất thấp nhất. Điều này sẽ có tác dụng đáng kể về số tiền quý vị phải trả, đặc biệt là những món nợ dài hạn. Hãy bảo đảm quý vị hiểu tất cả các điều kiện và qui định. Một số khoản vay mượn có Lãi suất làm quen (‘honeymoon’) hoặc lãi suất ban đầu. Lãi suất này có thể có vẻ hấp dẫn nhưng về lâu dài có thể đắt hơn.

Vay nợ và thẻ tín dụng – hãy nắm phần

chủ động về nợ nần

Những điều mách bảo trước khi quý vị vay mượn Tính xem quý vị có thể vay bao nhiêu, kể cả khoản dự phòng trường hợp lãi suất tăng. Tính mức giới hạn sẽ vay mượn và phải tuân theo. Dành dụm càng nhiều càng tốt để có được số tiền cọc nhiều hơn và khỏi phải vay mượn nhiều quá.

Vay nợ và thẻ tín dụng – hãy nắm phần chủ động về nợ nần 17.

Ngoài ra, quý vị có thể cần phải chọn giữa lãi suất cố định và lãi suất thay đổi. Đối với lãi suất thay đổi, tiền trả nợ sẽ lên xuống theo mức lãi suất. Với lãi suất cố định, quý vị có thể biết được chính xác số tiền trả nợ là bao nhiêu trong thời hạn nhất định. Quý vị cũng nên hỏi xem trường hợp mình có thể trả thêm tiền mà không bị tính thêm lệ phí.

So sánh các lệ phí và phí tổn – vì chúng có thể khác nhau rất nhiều giữa các hình thức cho vay. Tất cả quảng cáo của những hình thức cho vay đều phải có ‘lãi suất so sánh’ (comparison rate). Nhờ chi tiết này quý vị có thể so sánh chi phí của mỗi khoản cho vay, kể cả tiền lời phải trả và đa số lệ phí và phí tổn. Hãy xem các tạp chí và báo chí và dùng ‘comparison rate’ để so sánh những hình thức cho vay khác nhau. Ngoài ra còn có những dịch vụ trực tuyến (qua mạng internet) để so sánh các hình thức cho vay, chẳng hạn như Cannex và InfoChoice – xin xem trang 38 để biết chi tiết.

Thẻ tín dụngThẻ tín dụng chỉ là một hình thức nợ khác. Thẻ tín dụng có thể rất tiện lợi nhưng xin nhớ quý vị phải trả tiền cho cơ sở cấp thẻ tín dụng để được sử dụng tiền của họ.

Trả dứt nợ càng sớm càng tốt.Trả dứt nợ trong thời gian ngắn hạn hơn có thể giúp quý vị tiết kiệm hàng ngàn đôla.

18.

Quý vị có cần phải nắm phần chủ động về nợ nần của mình không?Nếu phân vân không biết có cần đối phó với nợ nần của quý vị hay không, hãy bắt đầu bằng cách viết ra trị giá của những gì quý vị sở hữu và tổng số tiền còn thiếu nợ vay mượn và thẻ tín dụng. Nếu quý vị thiếu nợ nhiều hơn những gì mình sở hữu, quý vị có thể mắc nợ nhiều quá. Nếu trả tiền nợ chật vật, điều đó có thể là dấu hiệu cho thấy là quý vị nên tìm cách giảm bớt nợ nần.

Quý vị cũng nên chia những món nợ thành ‘nợ có lợi’ và ‘nợ bất lợi’. Nợ có lợi là món nợ dùng để mua tài sản rất có thể sẽ sinh lợi tức hoặc lên giá sau một thời gian, như căn nhà hoặc món đầu tư. Còn nợ bất lợi là món nợ dùng để mua những thứ, nói chung, sẽ mất dần giá trị, chẳng hạn như xe hơi và TV.

“ Tôi nhận được lá thư cho biết mức giới hạn của thẻ tín dụng của tôi đã được chấp thuận tăng thêm. Tôi nói ‘không’ bởi vì tôi lo ngại mình sẽ không đủ khả năng hoàn trả nợ thêm được nữa.”

Vay nợ và thẻ tín dụng – hãy nắm phần chủ động về nợ nần

Những điều mách bảo về cách quản lý thẻ tín dụng của quý vị Đừng xin thẻ tín dụng nếu quý vị không thể trả tiền nổi. Hỏi nhiều nơi để tìm thẻ phù hợp nhất cho quý vị. Hãy nhớ so sánh lãi suất lẫn lệ phí hành chánh và thời hạn miễn tiền lời của tiền thiếu nợ. Cố gắng trả dứt số tiền thiếu trước khi hết thời hạn không tính tiền lời. Đừng tăng thêm mức giới hạn tín dụng nếu quý vị không thể trả nổi, không thể kiềm chế được hoặc không cần thiết.

19.

Những điều mách bảo để giúp quý vị kiểm soát nợ nần Cố gắng không dùng thẻ tín dụng – bỏ thẻ tín dụng ở nhà. Trả tiền nợ hai tuần một lần thay vì hàng tháng. Trả nợ thêm nếu có khả năng. ‘Kiểm lại nợ’ ít nhất một năm một lần để theo dõi xem tình hình tiến triển như thế nào.

Hủy bỏ tất cả các thẻ tín dụng và chỉ giữ lại một thẻ với lãi suất thấp nhất. Tìm hiểu xem quý vị có thể đi đến thỏa thuận tốt hơn bằng cách vay nợ mới để trả nợ cũ cho món nợ vay mua nhà.

Duyệt lại kế hoạch chi tiêu và tính xem quý vị có thể tăng thêm tiền trả góp để có thể trả dứt nợ sớm hơn. Nếu chưa lập kế hoạch chi tiêu, hãy thảo ngay một bản và điều có thể có ích cho quý vị – xin xem Biết tiền của mình dùng vào những món gì ở trang 5.

Nếu quyết định giảm bớt nợ nần, quý vị nên dự tính xem sẽ trả dứt món nợ nào trước. Thông thường, món nợ nên trả dứt trước tiên là món nợ với lãi suất cao nhất, chẳng hạn như thẻ tín dụng hoặc nợ cá nhân. Ngoài ra, hãy cố gắng trả dứt những món ‘nợ bất lợi’ khác trước. Tiền trả lời của một số khoản cho vay được khấu trừ thuế – thông thường đây là những món nợ không cần phải ưu tiên trả dứt.

20.

Vay nợ và thẻ tín dụng – hãy nắm phần chủ động về nợ nần

Quý vị có thể có vài món vay mượn hoặc thẻ tín dụng. Đôi khi gộp những món nợ này thành một món nợ với lãi suất thấp có thể có lợi hơn vì như thế quý vị đỡ tốn lệ phí và một món nợ với lãi suất thấp. Hãy tìm hiểu kỹ trước. Xin nhớ hỏi về lệ phí và phí tổn để bảo đảm quý vị sẽ tiết kiệm được tiền.

Nếu gộp các món nợ lại, cố gắng dùng số tiền tiết kiệm được từ những khoản trả góp để trả dứt món nợ nhanh hơn. Nếu vay mượn để trả dứt nợ thẻ tín dụng, hãy tính đến chuyện không dùng thẻ này nữa hoặc trả dứt số tiền nợ vào cuối hạn kỳ miễn tiền lời.

Không trả dứt nổi nợ?Nếu nghĩ rằng mình không thể trả dứt nổi nợ, hãy thảo luận với cơ sở tài chánh càng sớm càng tốt. Họ có thể sửa đổi chương trình trả nợ của quý vị. Xin nhớ, nếu quý vị mượn tiền, quý vị có trách nhiệm pháp lý phải trả lại nợ.

Các nhân viên tư vấn tài chánh bất vụ lợi có thể cung cấp thông tin cho những người không trả nổi nợ. Những tổ chức như Dịch vụ Thông tin Tài chánh của Centrelink (Centrelink’s Financial Information Service) cũng cung cấp thông tin và có những buổi hội thảo miễn phí. Muốn biết chi tiết liên lạc, xin xem trang 37. Nếu không trả nổi nợ, quý vị cũng có thể tính đến chuyện hỏi một số hướng dẫn về tài chánh tổng quát hơn – Xin xem Thu thập thông tin và hướng dẫn ở trang 35.

21.

Tiền dành cho lúc nghỉ hưuTiền dành cho lúc nghỉ hưu

Tiền dành cho lúc nghỉ hưu

Hưu bổng là hình thức đầu tư tích lũy suốt đời để quý vị có tiền trong lúc nghỉ hưu. Đối với đa số người, hưu bổng bắt đầu khi họ tìm được việc làm và hãng sở bắt đầu đóng góp vào quỹ hưu bổng cho họ. Những khoản đóng góp này gọi là bảo đảm hưu bổng.

Nếu hội đủ điều kiện, hãng sở của quý vị sẽ đóng góp ít nhất 9 phần trăm tính theo tiền lương của quý vị vào quỹ hưu bổng. Thí dụ như nếu lương của quý vị là 50.000 đôla một năm, hãng sở của quý vị sẽ đóng góp 4.500 đôla. Việc đóng góp hưu bổng cưỡng bách có một số ngoại lệ – thí dụ như nếu quý vị dưới 18 tuổi và làm việc dưới 30 tiếng một tuần lễ. Nếu cho rằng mình bị thiệt thòi, xin quý vị liên lạc với Sở thuế Úc (Australian Taxation Office) (xem chi tiết ở trang 37).

Quý vị cũng có thể tự đóng góp vào quỹ hưu bổng – ngay cả khi quý vị không đi làm – hoặc đóng góp vào quỹ hưu bổng thay cho người phối ngẫu. Nếu tự làm chủ, quý vị có thể chọn đóng góp hoặc không đóng góp vào quỹ hưu bổng.

Càng bắt đầu đóng góp sớm chừng nào, quý vị càng có lợi chừng đó. Do bởi thông thường tiền hưu bổng phải chịu thuế thấp hơn những khoản đầu tư tương tự cho nên tiền hưu bổng của quý vị sẽ gia tăng nhanh hơn trong cuộc đời làm việc của quý vị. Ngoài ra, quý vị có thể được khấu trừ thuế hoặc được những quyền lợi khác do chính phủ cấp chẳng hạn như được hưởng qui chế cùng đóng góp hưu bổng (Super Co-contribution) nếu quý vị tự đóng góp vào quỹ hưu bổng.

Tiền dành cho lúc nghỉ hưu

Bỏ thêm tiền vào quỹ hưu bổng

Đóng góp thêm hưu bổng.Nếu kiếm được dưới 58.000 đôla và có đóng góp vào quỹ hưu bổng sau khi trừ thuế, quý vị có thể hội đủ điều kiện để hưởng khoản Cùng đóng góp Hưu bổng (Super Co-contribution). Muốn biết thêm chi tiết, xin liên lạc với Sở thuế Úc (Australian Taxation Office).

23.

Bình thường, quỹ hưu bổng sẽ gởi cho quý vị bản liệt kê những đóng góp thường niên của hội viên ghi số tiền hưu bổng được đóng góp thay cho quý vị. Hãy chắc chắn quý vị có kiểm tra những bản liệt kê này. Những bản kê này còn cho quý vị biết chi tiết về cách thức quỹ hưu bổng đầu tư tiền của quý vị và kết quả đạt được trong năm như thế nào.

Nếu không thể tra cứu hưu bổng của mình, dịch vụ SuperSeeker của Sở thuế Úc (Australian Taxation Office) có thể giúp quý vị truy tìm. Quý vị cần phải có Số Hồ sơ Thuế. Muốn biết chi tiết liên lạc, xin xem trang 37.

Chính phủ đã ban hành luật để cho phép nhiều người dân chọn quỹ hưu bổng để hãng sở bỏ khoản đóng góp hưu bổng của họ vào. Nếu hội đủ điều kiện, hãng sở phải đưa cho quý vị ‘giấy lựa chọn tiêu chuẩn’ (‘standard choice form’). Song song với việc chọn các quỹ hưu bổng khác nhau, quý vị còn có thể chọn hình thức đầu tư của mình. Một số quỹ hưu bổng có thể đem lại nhiều lợi nhuận hơn nhưng nhiều rủi ro hơn, trong khi một số quỹ hưu bổng khác chắc ăn hơn nhưng mức lợi nhuận lại thấp hơn. Hãy chọn mức độ rủi ro và lợi nhuận nào quý vị cảm thấy thích hợp với mình.

Những điều mách bảo để giúp quý vị theo dõi hưu bổng của mình Báo cho quỹ hưu bổng biết chi tiết liên lạc mới nhất. Đọc những bản kê hưu bổng của quý vị. Điện thoại cho quỹ hưu bổng nếu không hiểu bản liệt kê này.

Ai giữ tiền Hưu bổng của quý vị?

24.

Tiền dành cho lúc nghỉ hưu

Khi nào thì tôi được lãnh hưu bổng?

Nếu có từ hai tài khoản hưu bổng trở lên, đôi khi, gộp chung lại thì có lợi hơn vì quý vị trả lệ phí ít hơn và có thể theo dõi tiền của mình dễ dàng hơn. Trước khi thực hiện điều này, bảo đảm quý vị phải làm con tính, bởi lẽ quý vị có thể phải trả lệ phí chấm dứt cho quỹ hưu bổng cũ và lệ phí đóng góp cho quỹ hưu bổng mới. Ngoài ra, quý vị nên kiểm lại xem có thể mình bị mất quyền lợi bảo hiểm nhân thọ hay không nếu dồn các tài khoản hưu bổng vào quỹ hưu bổng mới.

Đừng vội đổi quỹ hưu bổng chỉ vì kết quả thu nhập thấp trong một năm. Hưu bổng là hình thức đầu tư dài hạn và quý vị cần phải cứu xét kết quả của quỹ hưu bổng trong thời gian từ năm năm trở lên. Đôi khi, kết quả của quỹ hưu bổng trong năm này thấp nhưng năm tới lại cao.

Hưu bổng có nghĩa là tiền để dành cho lúc quý vị nghỉ hưu, do đó, nói chung quý vị chỉ được lãnh hưu bổng khi nghỉ hưu. Ngoài ra, quý vị phải đến hạn tuổi tối thiểu theo luật định, gọi là ‘preservation age’.

Trước T. Bảy 1960 55T. Bảy 1960 – T. Sáu 1961 56T. Bảy 1961 – T. Sáu 1962 57T. Bảy 1962 – T. Sáu 1963 58T. Bảy 1963 – T. Sáu 1964 59Sau T. Sáu 1964 60

Hạn tuổi tối thiểu để được hưởng

hưu bổng

Ngày sinh

25.

Kể từ tháng Bảy 2005, những điều luật mới giúp quý vị có nhiều lựa chọn hơn để tiếp tục chuyển dần sang nghỉ hưu. Nếu đã đến hạn tuổi preservation age, quý vị sẽ có thể hưởng hưu bổng mà không phải nghỉ hưu vĩnh viễn.

Tất cả các quỹ hưu bổng đều tính lệ phí với hội viên để trang trải chi phí điều hành quỹ. Những lệ phí có vẻ ít nhưng chúng có thể có ảnh hưởng lớn đến số tiền cuối cùng quý vị được lãnh. Bảo đảm là quý vị hiểu và so sánh những lệ phí này giữa các quỹ hưu bổng trước khi gia nhập. Mỗi quỹ hưu bổng đều phải liệt kê những lệ phí của họ trong bản kê sản phẩm (product disclosure statement). Thông tin này phải được trình bày theo kiểu tiêu chuẩn, để quý vị có thể dễ dàng so sánh nhiều quỹ hưu bổng với nhau.

Số tiền hưu bổng kết cuộc của quý vị tùy thuộc số tiền đóng góp của quý vị và hãng sở và lúc quý vị bắt đầu đóng góp. Ngoài ra, số tiền đó phụ thuộc lợi nhuận mà quỹ hưu bổng kiếm được do đầu tư và số tiền thuế đã trả.

Bất luận dự tính nghỉ hưu lúc nào, quý vị nên bắt đầu tính xem rất có thể mình sẽ cần bao nhiêu tiền hưu bổng. Nhiều quỹ hưu bổng có dịch vụ thông tin trực tuyến để ước tính số tiền hưu bổng quý vị được hưởng khi nghỉ hưu. Trang mạng (website) của ASIC cũng có máy tính hưu bổng hữu dụng. Muốn biết chi tiết, xin xem phần Muốn biết thêm chi tiết ở trang 37. Quý vị có cần phải tính đến chuyện đóng góp thêm hay không? Nếu phân vân, hãy thảo luận với nhân viên tư vấn tài chánh về tình trạng của mình và nhu cầu trong tương lai. Xin xem Thu thập thông tin và hướng dẫn ở trang 35.

“ Tôi muốn an hưởng tuổi hưu, nhưng tôi phải cần có bao nhiêu tiền?”

Tôi sẽ được hưởng tiền hưu bổng là

bao nhiêu?

Tôi phải trả những lệ phí gì?

26.

Nếu sắp sửa nghỉ hưu, quý vị có thể chọn cách thức hưởng quyền lợi của mình. Khi quý vị nghỉ hưu đa số quỹ hưu bổng sẽ trả gộp một lần cho quý vị, tiền cấp dưỡng, hoặc kết hợp cả hai cách. Tìm hiểu về thuế khóa và trợ cấp của chính phủ tỉ như tiền cấp dưỡng tuổi già có thể ảnh hưởng đến quyết định của quý vị. Xin nhớ tiền của quý vị có thể phải đủ để chi tiêu từ 30 năm trở lên sau khi quý vị nghỉ hưu. Quý vị có thể liên lạc với Centrelink, Australian Taxation Office hoặc ASIC để biết thêm chi tiết (xem chi tiết ở trang 37) và xin nhớ hỏi ý kiến về tài chánh nếu quý vị phân vân không biết phải làm gì.

Tiền dành cho lúc nghỉ hưu

Muốn tìm hiểu thêm:• Super Choices – Ấn phẩm này có thông tin về hưu bổng, kể cả thông tin về cách thức chọn và đổi

quỹ hưu bổng. Muốn xin tập hướng dẫn miễn phí, gọi cho Đường dây Thông tin ‘Super Choice’ qua số 13 28 64, hoặc vào www.superchoice.gov.au.

• Tiền của quý vị – Ấn phẩm này có thông tin và ý kiến về hoạch định, lập kế hoạch chi tiêu, đầu tư, nghỉ hưu và nhiều đề tài khác. Muốn xin tập hướng dẫn miễn phí, xin gọi cho Đường dây Thông tin của ASIC (ASIC’s Infoline) qua số 1300 300 630 hoặc xem trên mạng Internet (online) bằng cách nhắp vào cầu nối ‘Managing Your Money’ (Quản lý Tiền của Quý vị) tại trang mạng dành cho người sử dụng của ASIC - www.fido.asic.gov.au.

• Những tờ thông tin – Muốn biết thêm thông tin về hưu bổng, kể cả việc chọn quỹ hưu bổng, quỹ hưu bổng bị thất lạc, qui chế cùng đóng góp hưu bổng, xin vào trang mạngh (website) của Sở Thuế Úc (ATO): www.ato.gov.au/super.

27.

Bảo vệ tiền của quý vịBảo vệ tiền của quý vị

Bảo hiểm Tất cả chúng ta đều hy vọng không có gì bất trắc xảy ra thế nhưng lỡ xảy ra bất trắc, nếu được bảo vệ phần nào thì vẫn hơn. Bảo hiểm nhằm bảo vệ cho bản thân quý vị, gia đình và những gì quý vị sở hữu.

Các loại bảo hiểmQuý vị có thể mua nhiều loại bảo hiểm khác nhau.

Bảo hiểm những gì quý vị sở hữu – xe hơi, điện thoại di động, nhà cửa và đồ đạc cá nhân. Quý vị có thể mua bảo hiểm sức khỏe cho những dịch vụ y tế hoặc bảo hiểm lữ hành (travel insurance) nếu quý vị đi nghỉ mát. Bảo hiểm lợi tức có thể giúp quý vị có nguồn lợi tức nếu bị bệnh hoặc thương tích và không thể đi làm và bảo hiểm nhân thọ trả cho người phụ thuộc quý vị một số tiền nhất định khi quý vị qua đời.

Tận dụng bảo hiểm • Biết nhu cầu của mình. Nếu tính mua bảo hiểm nhân thọ hoặc lợi tức, kiểm lại xem quỹ hưu bổng của

quý vị có thể cung cấp hình thức bảo hiểm này không, hay họ đã bảo hiểm luôn cho quý vị rồi. Về bảo hiểm sức khỏe, quý vị có thể mua bảo hiểm phù hợp với giai đoạn của cuộc đời quý vị. Bảo đảm quý vị hiểu mình được bảo hiểm cho cái gì.

• Khảo giá để tìm bảo hiểm có lợi nhất. So sánh lệ phí bảo hiểm, tiền đóng khi xin bồi thường và chi tiết chính xác những gì quý vị được bảo hiểm. Đối với đa số bảo hiểm tổng quát, quý vị có thể trả lệ phí bảo hiểm ít hơn nếu đồng ý đóng tiền lệ phí làm đơn xin bồi thường cao hơn trong trường hợp cần làm đơn xin bồi thường.

Bảo vệ tiền của quý vị

“ Tôi cảm thấy lo ngại về sự an toàn của gia đình, do đó, tôi đã gắn bộ phận báo động khói. Tôi đã ngạc nhiên và vui mừng khi được biết là điều này đã làm giảm lệ phí bảo hiểm nhà tôi.”

29.

• Bảo hiểm đúng mức. Đa số người đánh giá thấp trị giá những gì họ sở hữu. Nếu muốn mua bảo hiểm nhà cửa hay đồ đạc, hãy chắc chắn là quý vị bảo hiểm cho giá trị thực sự được bồi hoàn. Quý vị nên giữ lại các biên lai và chụp ảnh các món đồ quý giá.

• Cung cấp đầy đủ chi tiết và chính xác. Bảo đảm quý vị trả lời đúng tất cả các câu hỏi. Bằng không quý vị có thể bị coi là khai man với công ty bảo hiểm về sự rủi ro mà họ chấp nhận và họ có thể khước từ không bồi thường hoặc bồi thường ít hơn đơn xin bồi thường do quý vị nộp.

• Am hiểu hợp đồng của quý vị. Các công ty bảo hiểm cần phải cung cấp cho quý vị bản hợp đồng (policy document). Bản hợp đồng đề ra những gì quý vị được bảo hiểm, do đó, bảo đảm quý vị hiểu hợp đồng này. Cất hợp đồng ở nơi dễ lấy phòng khi quý vị cần làm đơn xin bồi thường.

• Cập nhật hợp đồng bảo hiểm của quý vị. Báo cho công ty bảo hiểm biết nếu quý vị có bất cứ những thay đổi gì có thể ảnh hưởng đến hợp đồng – thí dụ như nếu quý vị tu sửa nhà cửa hoặc mua thêm những đồ đạc đắt tiền.

• Biết về những gì hiện hữu. Khi sắp đến lúc gia hạn bảo hiểm, nghĩ xem tình trạng của quý vị có thay đổi gì không. Quý vị có thể muốn bảo hiểm thêm thứ khác nữa hay thay đổi tiền đóng khi xin bồi thường. Hãy khảo giá các nơi và sẵn sàng đổi hợp đồng nếu có nơi chịu bảo hiểm tốt hơn.

Bảo đảm quý vị được bảo hiểm đầy đủ.Kiểm lại xem hợp đồng bảo hiểm nhà cửa và đồ đạc của quý vị có đủ cho chi phí bồi hoàn những thứ mới toàn bộ hay không – chúng ta không ai muốn phải tốn một số tiền lớn để bù thêm khi cần phải làm đơn xin bồi thường.

30.

Bảo vệ tiền của quý vị

Tôi có quyền lợi và trách nhiệm gì?

Tôi có thể mua bảo hiểm ở đâu?Quý vị có thể mua bảo hiểm của công ty bảo hiểm hoặc qua trung gian người môi giới bảo hiểm. Điều quan trọng là quý vị tìm hiểu kỹ và đặt câu hỏi để quý vị hiểu mình được bảo hiểm những gì.

Nếu mua sản phẩm hoặc dịch vụ tài chánh, quý vị có một số quyền lợi, chẳng hạn như được biết thông tin quý vị cần để có lựa chọn đúng đắn và chi tiết riêng tư của quý vị được giữ kín. Một số sản phẩm hoặc dịch vụ tài chánh có thể có thêm những quyền lợi khác. Quý vị nên kiểm tra những điều lệ và điều kiện để biết mình có thể có những quyền hạn gì.

Là người mua sản phẩm hoặc dịch vụ tài chánh, quý vị cũng có trách nhiệm. Những trách nhiệm này bao gồm việc cung cấp chi tiết thành thật và chính xác hay đồng ý những bất trắc của việc đầu tư.

Tôi có thể làm gì?Đọc hợp đồng trước khi ký tên. Ngoài ra, quý vị cần phải kiểm những giấy tờ mà cơ sở cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cung cấp cho quý vị – có thể bao gồm tập hướng dẫn về dịch vụ tài chánh, bản kê ý kiến hướng dẫn hoặc bản kê sản phẩm (product disclosure statement). Nếu có bất cứ thắc mắc gì, xin hỏi cơ sở cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ.

31.

Nếu có vấn đề thì sao?Quý vị nên liên lạc với cơ sở cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ tài chánh. Nếu họ không chấn chỉnh vấn đề, quý vị có thể liên lạc với dịch vụ giải quyết tranh cãi độc lập. Những chương trình này có thể giúp giải quyết những khiếu nại và thể thức giải quyết tranh cãi khác thay vì đưa nhau ra tòa.

Ngoài ra, quý vị có thể trình báo hành động của các cơ sở cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ tài chánh với cơ quan mậu dịch công bằng hoặc cơ quan bảo vệ người tiêu dùng tại tiểu bang hay lãnh địa của quý vị hoặc ASIC. Muốn biết chi tiết liên lạc, xin xem trang 37 và 38. Quý vị còn có thể đưa vụ việc ra tòa để bảo vệ quyền lợi của mình.

Nếu không làm tròn trách nhiệm của mình – thí dụ như không trả tiền một số lần – hãy tiếp xúc với cơ sở cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ càng sớm càng tốt. Quý vị có thể cùng với họ tìm được giải pháp.

Đáng tiếc là một số dân chúng Úc đã bị mất mát một phần hoặc toàn bộ tiền tiết kiệm vì những âm mưu bịp bợm. Những âm mưu bịp bợm có thể bằng hình thức thư từ, điện thư (email) hoặc điện thoại.

Hãy thận trọng với những lời hứa hẹn làm giàu chớp nhoáng. Đây là có thể là âm mưu bịp bợm nếu:• nó bỗng dưng xuất hiện• nó có vẻ là cách làm ra tiền nhanh chóng và dễ dàng• nó cho quý vị biết là hầu như không cần tốn công sức và không có rủi ro• nó nghe như chuyện không thể tin được.

Cảnh giác những âm mưu bịp bợm

32.

Thông thường kẻ âm mưu bịp bợm không có giấy phép dịch vụ tài chánh do ASIC cấp, cho dù họ có vẻ như có giấy phép. Giấy tờ của họ có thể được in trên giấy láng, nhưng hiếm khi là bản kê sản phẩm (product disclosure statement) hoặc giấy chào hàng (prospectus) đàng hoàng. Nếu phân vân, đặt câu hỏi và đừng để bị gây áp lực có quyết định ngay tại chỗ.

Nếu nhận được những thứ gì mà quý vị cho là âm mưu bịp bợm thì xóa bỏ, cúp điện thoại, tiêu hủy chúng!

Thoát khỏi âm mưu bịp bợmNếu cho rằng mình bị mắc bẫy âm mưu bịp bợm, liên lạc với giới hữu trách ngay. Quý vị hành động càng sớm, khả năng tìm ra kẻ âm mưu bịp bợm càng cao. Đáng tiếc là hiếm khi người ta lấy lại được tiền một khi đã được chuyển cho kẻ âm mưu bịp bợm, đặc biệt là nếu chúng ở nước ngoài.

Muốn biết những âm mưu bịp bợm về sản phẩm hoặc dịch vụ tài chánh, liên lạc với ASIC. Quý vị cũng có thể liên lạc với ScamWatch, ACCC hay cơ quan bảo vệ người tiêu dùng tại tiểu bang hoặc lãnh địa của quý vị – xem chi tiết ở trang 38 và 39. Quý vị cũng có thể trình báo với cảnh sát địa phương.

Bảo vệ tiền của quý vị

Những bước để bảo vệ quý vị chống lại những âm mưu bịp bợm1. Nói ‘Không’, ít nhất là

lúc bấy giờ.2. Tìm hiểu rõ ràng.3. Đặt câu hỏi.

Một số âm mưu bịp bợm ‘hàng đầu’• Những âm mưu bịp bợm xổ sổ – như sổ xố El Gordo và Princess Diana, quý vị ‘trúng

số’ cho dù quý vị chưa hề mua vé bao giờ.• Những chương trình đầu tư tự động mời gọi – đây là trường hợp bỗng dưng quý vị nhận được thư hoặc điện thư (email) mời quý vị một cơ hội đầu tư.

• ‘Phishing’ email – do bọn tội phạm gởi đi đội lốt cơ sở tài chánh của quý vị và tìm cách biết được chi tiết cá nhân của quý vị.

33.

Thu thập thông tin & hướng dẫn

Đôi khi chúng ta cần được giúp đỡ để quản lý tiền bạc của mình. Cũng có thể quý vị có thể cần phải có quyết định trọng đại về tài chánh của mình nhưng không biết chắc nên làm gì hoặc muốn được hướng dẫn về việc lập kế hoạch cho tương lai của mình. Nếu phân vân, hãy nhờ người khác hướng dẫn. Có nhiều nguồn thông tin và hướng dẫn về tài chánh và người quý vị nên tiếp xúc tùy theo lý do của nhu cầu quý vị.

Những thông tin và hướng dẫn bổ ích có thể xuất phát từ nhiều nơi. Nhân viên tư vấn tài chánh có thể làm cố vấn và trợ giúp với những câu hỏi khác nhau. Nếu cần được hướng dẫn về những vấn đề như đầu tư hoặc hưu bổng, quý vị nên nghĩ đến chuyện nhờ những nơi, chẳng hạn như kế toán viên, ngân hàng và chuyên viên hoạch định tài chánh. Trong những trường hợp khác, quý vị có thể cần được hướng dẫn về luật pháp rất cụ thể – thí dụ như nếu quý vị sẽ lập di chúc.

Có nhiều dịch vụ của chính phủ và cộng đồng có thể cung cấp cho quý vị thông tin miễn phí về cách quản lý tiền bạc của mình. Muốn biết danh sách, xin xem trang 37. Một số cơ quan này có thể cố vấn về những vấn đề đặc biệt – thí dụ như về việc hoạch định hưu trí hay quản lý nợ nần.

Ngoài ra, quý vị có thể nhờ cố vấn tài chánh có giấy phép hướng dẫn. Có giấy phép có nghĩa là người cố vấn phải hội đủ một số những tiêu chuẩn nhất định và họ có theê giúp bảo vệ thêm cho quý vị nếu có điều bất trắc xảy ra. Tìm những hướng dẫn hay có nghĩa là tìm cố vấn giỏi. Quý vị có thể hỏi kinh nghiệm của người thân trong gia đình và bạn bè nào đã sử dụng cố vấn tài chánh. Nếu có thể được, quý vị tìm gặp hai hoặc ba cố vấn khác nhau trước khi có quyết định cuối cùng.

Khi chọn cố vấn, hỏi xem Bản Hướng Dẫn Dịch Vụ Tài Chánh (Financial Services Guide) của họ. Bản hướng dẫn này trình bày về những vấn đề như kinh nghiệm và bằng cấp của cố vấn, cách thức tính lệ phí dịch vụ và những sản phẩm và dịch vụ của họ. Hiệp hội Hoạch định Tài chánh (Financial Planning Association) có thể giúp quý vị tìm cố vấn trong vùng của quý vị.

Tôi có thể nhờ nơi nào hướng dẫn?

Thu thập thông tin & hướng dẫn

Thu thập thông tin & hướng dẫn

“ Nhờ đã lập di chúc và cập nhật di chúc này, tôi biết chính xác tiền của tôi sẽ được chia cho ai.”

35.

Quý vị phải trả lệ phí cho dịch vụ do cố vấn tài chánh cung cấp. Chi phí này có thể dưới hình thức lệ phí trả trước và / hoặc huê hồng vì họ thay mặt quý vị đầu tư. Sau một thời gian dài hạn, huê hồng của những sản phẩm như hưu bổng, quỹ quản lý và những khoản đầu tư khác có thể khá nặng, do đó, hãy bảo đảm lợi nhuận được hưởng xứng đáng với phí tổn. Bất luận quý vị thu thập thông tin từ nơi nào, nếu không hiểu rõ điều gì, quý vị nên nêu câu hỏi. Đừng có quyết định nào mà quý vị không cảm thấy an tâm.

Tôi cần phải cho cố vấn của tôi biết những chi tiết gì?Cố vấn của quý vị cần biết càng nhiều càng tốt về nhu cầu, mục tiêu của quý vị cũng như thái độ của quý vị về tiền bạc. Do đó, hãy suy nghĩ về những điểm này và nghiên cứu trước khi nhờ người hướng dẫn. Có lẽ quý vị cũng cần phải cho biết chi tiết về lợi tức, chi tiêu, tài sản và tình trạng nợ nần của quý vị.

Những điều mách bảo để tận dụng hướng dẫn về tài chánh Tìm hiểu kỹ. Trình bày đầy đủ chi tiết về tình trạng và nhu cầu tài chánh. Cố gắng xác định rõ quý vị muốn đồng tiền của mình làm gì. Thành thật về mức độ rủi ro mà quý vị sẵn sàng chấp thuận. Nêu câu hỏi nếu quý vị không hiểu những hướng dẫn. Thường xuyên duyệt lại kế hoạch tài chánh.

Một số hướng dẫn hữu ích.Hướng dẫn hay sẽ giúp quý vị làm ra tiền và có thể giúp quý vị đỡ gặp phải nhiều chuyện nhức đầu.

36.

Muốn biết thêm chi tiết

Các cơ quan chính phủỦy hội Chứng khoán và Đầu tư Úc (Australian Securities and Investments Commission - ASIC) Cơ quan giám sát bảo vệ người tiêu dùng về dịch vụ tài chánh. ASIC cung cấp những điều mách bảo về tài chánh, những kiểm tra về an toàn của các sản phẩm và dịch vụ tài chánh và những cảnh báo về những âm mưu bịp bợm. Điện thoại .............................................................................................. 1300 300 630 Truy cập ............................................................................................ www.fido.gov.au

Sở thuế Úc (Australian Taxation Office - ATO)Có thể cung cấp thông tin về các đề tài thuế khóa, đóng góp Bảo đảm Hưu bổng (Superannuation Guarantee), tài khoản hưu bổng bị thất lạc (SuperSeeker) và quỹ hưu bổng tự quản lý. Điện thoại :Thuế cá nhân ................................................................................................... 13 28 61Doanh nghiệp ................................................................................................. 13 28 66 Hưu bổng ....................................................................................................... 13 10 20SuperSeeker ................................................................................................... 13 28 65Truy cập ............................................................................................. www.ato.gov.au

CentrelinkCung cấp các loại trợ cấp và dịch vụ của chính phủ bao gồm sinh viên học sinh, người thất nghiệp và nghỉ hưu. Điện thoại :Dịch vụ Nhân dụng ........................................................................................ 13 28 50Dịch vụ Thanh thiếu niên và học sinh ........................................................... 13 24 90 Dịch vụ Hưu trí .............................................................................................. 13 23 00Đăng ký buổi hội thảo của Dịch vụ Thông tin Tài chánh ............................. 13 63 57Truy cập .................................................................................. www.centrelink.gov.au

Văn phòng Trợ giúp Gia đình (Family Assistance Office - FAO)Cung cấp các loại trợ cấp của chính phủ để trợ giúp gia đình, bao gồm Trợ giúp Thuế Gia đình, Phụ cấp Gởi trẻ và Phụ cấp Sinh con. Điện thoại ...................................................................................................... 13 61 50Truy cập ............................................................................... www.familyassist.gov.au

Muốn biết thêm chi tiết Cơ quan Đòi tiền Bảo dưỡng Con cái (Child Support Agency)Giúp cha/mẹ ly thân làm tròn trách nhiệm tài chánh về việc nuôi dưỡng con cái.Điện thoại ...................................................................................................... 13 12 72 Truy cập ............................................................................................. www.csa.gov.au

Tư vấn tài chánh Những chi tiết liên lạc dưới đây cung cấp dịch vụ tư vấn tài chánh hoặc có thể giới thiệu quý vị đến dịch vụ thích hợp tại Tiểu bang hay Lãnh địa của quý vị. Đây là những dịch vụ miễn phí và bảo mật.

Australian Capital TerritoryDịch vụ Tư vấn Tài chánh Care ............................................................. 02 6257 1788

New South WalesĐường dây Điện thoại Thường trực về Tín dụng và Nợ ........................ 1800 808 488

Northern TerritoryAnglicare (Darwin) ................................................................................ 08 8985 0000 Anglicare (Katherine) ............................................................................. 08 8972 1571 Anglicare (Alice Springs) ...................................................................... 08 8952 0377

QueenslandHiệp hội Tư vấn Tài chánh của Queensland .......................................... 07 3321 3192

South AustraliaUnitingCare Wesley Adelaide Inc. ......................................................... 08 8202 5180

TasmaniaDịch vụ Tư vấn Tài chánh Anglicare ..................................................... 1800 243 232

VictoriaHội đồng Tài chánh và Quyền Lợi Người Tiêu dùng ............................ 03 9663 2000hoặc số điện thoại miễn phí dành cho vùng xa tiểu bang Victoria ......... 1800 134 139

Western AustraliaĐề án Nguồn Nhân viên Tư vấn Tài chánh .......................................... 08 9221 9411

37.

Hưu bổng và hưu trí Trung tâm Thông tin Toàn quốc về Đầu tư Nghỉ hưu (National Information Centre on Retirement Investments - NICRI)Cung cấp thông tin miễn phí và độc lập về những đầu tư dành cho người dự tính cho lúc nghỉ hưu hoặc sắp bị cho thôi việc vì dư người.Điện thoại .............................................................................................. 1800 020 110Truy cập ........................................................................................... www.nicri.org.au

Các trang mạng (website) của chính phủ ATO – truy cập .......................................................................... www.ato.gov.au/superASIC – truy cập ................................................................................. www.fido.gov.au

Super Choice Cung cấp thông tin về những chương trình mới của chính phủ để công nhân viên có thêm những lựa chọn về quỹ hưu bổng.Điện thoại ...................................................................................................... 13 28 64 Truy cập ............................................................................... www.superchoice.gov.au

Tòa Đặc trách Khiếu nại Hưu bổng (Superannuation Complaints Tribunal)Giải quyết những khiếu nại về các quỹ hưu bổng, hãng bảo hiểm, niên kim và tài khoản tiết kiệm hưu trí.Điện thoại .............................................................................................. 1300 780 808 Truy cập ............................................................................................. www.sct.gov.au

Sản phẩm và dịch vụ tài chánhHiệp hội Lập Kế hoạch Tài chánh (Financial Planning Association - FPA)FPA có thể giúp quý vị tìm chuyên viên lập kế hoạch trong vùng của quý vị. FPA có nhiều tài liệu khác nhau và Dollarsmart – bộ tài liệu tài chánh dành cho thanh thiếu niên Úc bằng CD-Rom.Điện thoại .............................................................................................. 1800 626 343Truy cập ............................................................................................. www.fpa.asn.au

Thị trường Chứng khoán Úc (Australian Stock Exchange - ASX)Cung cấp thông tin về cổ phần và giáo dục các nhà đầu tư. Trang mạng của ASX có những lớp và trò chơi miễn phí trên mạng (trực tuyến) dành cho học sinh và người lớn để giúp quý vị học hỏi về cách thức mua bán cổ phần.Điện thoại ...............................................................................................1300 300 279 Truy cập ........................................................................................... www.asx.com.au

Tổ chức như những tổ chức được liệt kê dưới đây cung cấp nhiều công cụ để giúp người tiêu dùng so sánh những sản phẩm như tài khoản tiết kiệm, thẻ tín dụng và khoản cho vay tiền mua nhà.

InfoChoice Điện thoại ............................................................................................. 02 9247 6788 Truy cập ............................................................................... www.infochoice.com.au

CannexĐiện thoại ............................................................................................. 07 3837 4100 Truy cập ..................................................................................... www.cannex.com.au

Bảo vệ Người tiêu dùng và buôn bán ngay thẳngNhững cơ quan này cung cấp nhiều dịch vụ để bảo vệ người tiêu dùng. Thí dụ như quý vị có thể trình báo âm mưu bịp bợm hoặc tìm hiểu việc kiểm tra về một chiếc xe nếu định mua xe cũ.

Toàn quốcỦy hội Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc (Australian Competition and Consumer Commission - ACCC)Điện thoại .............................................................................................. 1300 302 502Truy cập ........................................................................................... www.accc.gov.au

Australian Capital TerritoryVăn phòng Mua Bán Ngay Thẳng (Office of Fair Trading) Điện thoại .............................................................................................. 1300 658 030Truy cập ........................................................................... www.fairtrading.act.gov.au

New South WalesVăn phòng Mua Bán Ngay Thẳng (Office of Fair Trading) Điện thoại ...................................................................................................... 13 32 20Truy cập .......................................................................... www.fairtrading.nsw.gov.au

Northern TerritoryCơ quan Bảo vệ Người tiêu dùng và Thương mại (Consumer and Business Affairs) Điện thoại ............................................................................................. 1800 019 319Truy cập ...................................................................................... www.caba.nt.gov.au

QueenslandVăn phòng Mua Bán Ngay Thẳng (Office of Fair Trading) Điện thoại ...................................................................................................... 13 13 04Truy cập .......................................................................... www.fairtrading.qld.gov.au

38.

South AustraliaVăn phòng Bảo vệ Người tiêu dùng và Thương mại (Office of Consumer and Business Affairs) Điện thoại .............................................................................................. 08 8204 9777or for country callers ...................................................................................... 13 18 82Truy cập ...................................................................................... www.ocba.sa.gov.au

TasmaniaVăn phòng Bảo vệ Người tiêu dùng và Mua Bán Ngay Thẳng (Consumer Affairs and Fair Trading)Điện thoại .............................................................................................. 1300 654 499Truy cập ............................................................................. www.consumer.tas.gov.au

VictoriaCơ quan Bảo vệ Người tiêu dùng Tiểu bang Victoria (Consumer Affairs Victoria) Điện thoại .............................................................................................. 1300 558 181Truy cập ............................................................................. www.consumer.vic.gov.au

Western AustraliaBộ Bảo vệ Người tiêu dùng và Nhân dụng (Department of Consumer and Employment Protection) Điện thoại .............................................................................................. 1300 304 054Truy cập ................................................................................... www.docep.wa.gov.au

ScamWatch Muốn biết chi tiết về những âm mưu bịp bợm hoặc trình báo âm mưu bịp bợm.Điện thoại .............................................................................................. 1300 302 502 Truy cập ................................................................................ www.scamwatch.gov.au

Giám sát viên Ngân hàng và Dịch vụ Tài chánh (Banking and Financial Services Ombudsman)Cung cấp dịch vụ giải quyết tranh cãi giữa các cá nhân với cơ sở cung cấp dịch vụ tài chánh. Điện thoại ............................................................................................... 1300 780 808 Truy cập ........................................................................................... www.bfso.org.au

Dịch vụ Đặc trách Khiếu nại về Ngành Tài chánh (Financial Industry Complaints Service)Cung cấp dịch vụ giải quyết tranh cãi giữa cá nhân với cơ sở cung cấp tài chánh. Điện thoại .............................................................................................. 1300 780 808 Truy cập ............................................................................................. www.fics.asn.au

Muốn biết thêm chi tiết 39.

Lãi suất So sánh (Comparison rate). Lãi suất để quý vị so sánh phí tổn của các khoản cho vay, kể cả lãi suất và đa số các lệ phí và phí tổn.

Lãi suất tích hợp (Compound interest). Tiền lời được tính trên số tiền đầu tư hoặc mượn cũng như tiền lời đã có hoặc thiếu của số tiền này.

Thứ hạng tín dụng (Credit rating). Thứ hạng tính theo quá trình tín dụng của một người. Các cơ sở tài chánh sử dụng thứ hạng tín dụng khi họ cứu xét đơn xin vay tiền và thẻ tín dụng.

Thẻ trừ tiền vào tài khoản (Debit card). Thẻ băng tự động trừ tiền khi quý vị mua sắm đồ. Thẻ trừ tiền vào tài khoản có thể là loại thẻ tốt hơn để thay thế thẻ tín dụng.

Nợ (Debt). Số tiền quý vị thiếu nợ – kể cả nợ vay mua nhà, nợ cá nhân và nợ thẻ tín dụng.

Đa dạng hóa (Diversification). Đầu tư vào nhiều dạng tài sản khác nhau. Đây là cách hữu hiệu để giảm bớt rủi ro khi đầu tư.

Giá trị Tài sản Cầm cố (Equity). Giá trị tài sản sau khi trừ số nợ.

Lãi suất cố định (Fixed interest). Loại lãi suất không thay đổi suốt hạn kỳ vay tiền.

Lãi suất nhân nhượng (Honeymoon rate). Lãi suất thấp được tính vào lúc bắt đầu vay tiền. Thông thường lãi suất này có tính cách ngắn hạn rồi chuyển thành lãi suất cao hơn.

Lãi suất (Interest). Tiền lời phải trả để được sử dụng số tiền. Nếu quý vị có tiền trong tài khoản tiết kiệm, cơ sở tài chánh phải trả tiền lời cho quý vị. Nếu quý vị vay tiền, quý vị phải trả tiền lời để được sử dụng số tiền đó.

Đầu tư (Investing). Sử dụng tiền để sinh lợi, thí dụ như mua bất động sản hoặc cổ phần.

Văn kiện Hợp đồng (Policy document). Văn kiện do công ty bảo hiểm hoặc người môi giới như là bằng chứng của hợp đồng bảo hiểm.

Hạn tuổi hưởng Hưu bổng (Preservation age). Hạn tuổi tối thiểu được hưởng hưu bổng của mình.

Bản kê sản phẩm (Product disclosure statement). Bản kê do cơ sở cung cấp dịch vụ tài chánh cung cấp cho quý vị khi họ giới thiệu hay đề nghị bán cho quý vị sản phẩm tài chánh. Bản kê này có thể được cung cấp theo dạng tóm lược và phải có chi tiết chính, chi phí, rủi ro và quyền lợi cũng như thủ tục giải quyết khiếu nại.

Lợi nhuận (Return). Tiền kiếm được do đầu tư.

Rủi ro (Risk). Xác suất khoản đầu tư của quý vị có thể bị mất giá hoặc thu lợi nhuận thấp hơn dự kiến.

Hưu bổng (Superannuation). Tiền quý vị và hãng sở đóng góp trong suốt thời gian quý vị làm việc để sử dụng lúc nghỉ hưu.

Lãi suất thay đổi (Variable interest). Lãi suất thay đổi trong hạn kỳ của món nợ.

Di chúc (Will). Giấy tờ pháp lý qui định cách phân chia tài sản của một người khi họ qua đời.

Những từ ngữ hữu ích

40.

Liên lạc với chúng tôi

Hiệp hội Truyền bá Kiến thức Tài chánh (Financial Literacy Foundation) đã được thành lập để giúp dân chúng Úc mở mang kiến thức về tài chánh và quản lý tiền bạc của mình tốt hơn. Hiệp hội này do Hội đồng Tư vấn (Advisory Board) chỉ đạo, chủ tịch là ông Paul Clitheroe. Muốn biết thêm chi tiết về Hiệp hội Truyền bá Kiến thức Tài chánh

(Financial Literacy Foundation):

Điện thư (email): financial.literacy@treasury.gov.au Trang mạng (website): www.australia.gov.au/understandingmoney Bưu chính: Financial Literacy Foundation, The Treasury, Langton Crescent, PARKES ACT 2600

Muốn lấy thêm tập hướng dẫn này, xin gọi cho Đường dây Điện thoại xin Ấn phẩm (Publications Phone Line) qua số 1800 236 235.

Nếu không nói thạo tiếng Anh và muốn có thêm tập hướng dẫn này, xin quý vị điện thoại cho Dịch vụ Thông Phiên dịch (Translating and Interpreting Service) qua số 13 14 50 để có người giúp đỡ quý vị.

Tập hướng dẫn này do Bộ Ngân khố (Department of the Treasury) (the Department) biên soạn để giúp quý vị am hiểu về tiền bạc. Dù đã hết sức cố gắng cẩn thận trong lúc biên soạn, tập sách chỉ có mục đích cung cấp thông tin tổng quát mà thôi và không nên xem là những hướng dẫn trong bất cứ trường hợp riêng nào. Quý vị nên nhờ người làm cố vấn độc lập về bất cứ vấn đề nào có liên quan đến mình.

Bộ Ngân khố không bảo đảm và không cam đoan thông tin trong tập hướng dẫn này là đúng, đầy đủ hoặc đáng tin cậy. Bộ Ngân khố tuyên bố không chịu trách nhiệm về bất cứ trường hợp mất mát nào gây ra hoặc do sự tắc trách hoặc những cách thức khác xuất phát từ việc sử dụng hoặc trông cậy vào thông tin trong tập hướng dẫn này.

© Commonwealth of Australia 2006 ISBN 0 642 74348 7Tài liệu này được giữ bản quyền. Ngoài bất cứ những trường hợp sử dụng được Đạo Luật về Tác Quyền 1968 (Copyright Act 1968) cho phép, cấm in lại bất cứ phần nào của tài liệu bằng bất cứ hình thức nào khi không có thư cho phép trước của Commonwealth. Mọi yêu cầu và thắc mắc về việc in lại và tác quyền, xin liên lạc với Commonwealth Copyright Administration, Attorney General’s Department, Robert Garran Offices, National Circuit, Barton ACT 2600 hoặc hoặc gửi thư qua mạng internet tại địa chỉ: http://www.ag.gov.au/cca

41.

Được Chính phủ Liên bang Úc, Capital Hill, Canberra, ACT ủy quyền. Do Dân biểu Gary Nairn, Special Minister of State biên soạn.

In ấn tại CanPrint Communications Pty Ltd, 16 Nyrang Street, Fyshwick ACT 2609.

Kiểm tra tình hình ổn định tài chánh của quý vịCó bao giờ quý vị phải tự hỏi:

• Tất cả tiền bạc của mình chạy đi đâu hết?

• Tôi có thể kiểm soát thẻ tín dụng của mình bằng cách nào?

• Tiết kiệm cách nào là hay nhất?

• Tôi sẽ cần bao nhiều hưu bổng khi nghỉ hưu?

• Tôi cần phải có bao nhiêu tiền mới bắt đầu đầu tư được?

Nếu quý vị trả lời ‘có’ với bất cứ câu hỏi nào, quý vị cũng ở trong cảnh ngộ giống như n hiều người dân Úc khác. Tập hướng dẫn này sẽ giúp quý vị quản lý tiền bạc của mình và cung cấp cho quý vị một số điều mách bảo đơn giản về cách thức làm cho tiền bạc của mình sinh lợi nhiều hơn.