KARAKTERISTIKAT E FAMILJES PINACEAE

(PISHORE) DHE CUPRESSACEAE

(SELVIORE)

Punoi Ilirjana Hoxhaj

ProfGazmend Beqaj

Karakteristikat e familjes Pinaceae (Pishore) dhe Cupressaceae (Selviore), duke u bazuar në:

- Klasifikimin sistematik. - Karakteristikat e përgjithshme. - Karakteristikat e vecanta të gjinive të ndryshme. - Përhapjen e llojeve që përfshihen në familjet Pinaceae

dhe Cupressaceae. - Përdorimi i tyre nga njeriu.

FAMILJA PINACEAE (PISHORE) Familja Pinaceae është familja

më e madhe e Konifereve dhe më e rëndësishmja nga ana ekonomike.

Në këtë familje bëjnë pjesë kryesisht bimë drurore, rrallë shkurrore:

- monoike, - me degëzim monopodial, - gjethe halore, gjithmonë të blerta (përjashtim bëjnë gjinitë Larix dhe Pseudolarix, që karakterizohen nga gjethe që

bien gjatë dimrit). Në pranëverë, mbi degët e

pishave dalin dy lloje lulesh: lule mashkullore dhe femërore.

Pinus nigra është një pemë halore e familjes Pinaceae karakteristike per territorin e Mesdheut por areali I saj eshte shume I fragmentuar. Ajo është gjetur në lartësi që shkojnë nga niveli i detit në 2,000 metra , më së shpeshti prej 250-1,600 metra .

Pinus nigra është një pemë e madhe me gjelbërim të përjetshëm , në rritje në 20-55 metra e gjatë në maturim. Gjethet (" hala ") janë të holla dhe më fleksibile në popullsitë perëndimore.

Gjethet(halat) jane te vendosura dyshe ne majen e filizave te shkurter dhe ne baze mbeshtillen nga luspa te murrme

Jane jo te drejta ne gjatesine e tyre dhe nga ana e brendshme secila nga gjethet eshte e drejte dhe nga ana e jashtme e myset.

Gjethet jane te tipit halor te vendosura dyshe me gjatesi 8-20 cm dhe te ngjyres jeshile te erret

Gjethe ne forme halash te vendosura dyshe

Gjethe e myset nga jashte

Bocet mashkullore:jane te formuara nga luspa te rregullta ne trajten e nje rombi me nje maje te ngritur ,kurse maja tjeter ngjitet me boshtin e boces.Luspa ka vleren e nje theku dhe ne bazen e saj ka dy trasta pjalmore dhe dy fluska ajrore.

Bocet femerore jane te pakta dhe permbajne luspa makrofile.Jane ne ngjyre me te theksuar ne lejla dhe kane permasa me te medha se ato mashkullore,gjenden te vetmuara dhe pas pllenimit te ovules qe permban cdo luspe drunjezohet dhe luspat hapen.

Fekondimi ndodh 13 muaj pas pjalmimit.

Gjethet jane halore me gjatesi rreth 2.5 cm.Kane nje tendence per tu vendosur ne menyre te rregullt ne plan horizontal rreth degezave.Jane te vendosura ne luspa.

PERDORIMI Perdoret si burim druri dhe ne prodhimin e

letres. Ne lashtesi eshte nxjer nje lloj substance e

quajtur birra e Pinus abies e cila perdorej per kurimin dhe parandalimin e disa semundjeve.

Ne australi perdoret si caj ose shurup dhe gjen perdorim edhe per për trajtimin e çrregullimeve të traktit respirator , lëkurës , sistemit lokomotor dhe traktit gastrointestinal si dhe per trajtimin e infeksioneve.

Gjenoma përmban rreth 20 miliardë çifte bazash dhe është rreth gjashtë herë me I madh se gjenomi njerëzor.

ABIES & CEDRUS

(Abies)

(Cedrus)

Gjinia: AbiesFamilja: PinaceaeRendi: ConipheralesKlasa: ConipheropsidaN/ndarja: GymnospermaeNdarja: SpermatophytaM/ndarja: CormophytaMbretëria: Bimore

Gjinia: CedrusFamilja: PinaceaeRendi: ConipheralesKlasa: ConipheropsidaN/ndarja: GymnospermaeNdarja: SpematophytaM/ndarja: CormophytaMbretëria: Bimore

GJINIA ABIES: Abies alba: bredhi me ngjyrë

argjendi, është një specie me gjelbërim të përhershëm.

E merr emrin nga ngjyra e bardhë që ka trungu.

Për shumë kohë është përdorur si pema e krishtlindjeve, megjithatë kohët e fundit është zëvendësuar nga lloje të tjera, si psh: Picea abies.

Abies alba është një bimë e ndjeshme ndaj ndotjes dhe ndryshimeve klimatike.

Gjendet në malet e Europës, në veri të Normandisë (në Pirenei), në lindje të Alpeve dhe Karpateve, në Italinë Jugore dhe në veri të Serbisë.

Gjendet në lartësitë 1000 – 1600 m.

KARAKTERISTIKA TË PJESËVE TË VECANTA ANATOMIKE:

Gjethja është në formën e një gjilpëre të rrafshët. Përmasat e gjethes janë: 1.8 – 3 cm (gjatësi), 2 mm (gjerësi), 0.5 mm (trashësi). Kanë ngjyrë të gjelbër të errët nga sipër dhe ngjyrë të bardhë në gri në pjesën e poshtme.

Konet janë 9 – 17 cm të gjatë dhe 3 – 4 cm të gjerë. Ata janë të përbërë nga 150 – 200 shtresa luspash dhe secila nga luspat përfundon me një zgjatim, në të dyja anët e secilit gjenden 2 fara. Në kohën kur farat piqen, konet shpërbëhen dhe farat largohen.

Trungu ka ngjyrë të bardhë, nga merr edhe emrin bima dhe diametri i tij shkon deri në 1.5 m.

Forma e jashtme:Abies alba është një bimë halore me gjelbërim të përhershëm, me një gjatësi që arrin deri në 40 – 50 m.

Gjethet janë si gjilpëra të rrafshëta, me përmasa: 1.8 – 3.5 cm (gjatësi), 2mm (gjerësi) dhe 0.5 mm (trashësi). Në pjesën e sipërme gjethet kanë ngjyrë të gjelbërt të errët, ndërsa pjesa e poshtme është e pajisur me shirita blu dhe të bardhë.

Konet janë 10 – 21 cm të gjatë dhe 4 cm të gjerë. Ata janë të pajisur me 150 deri në 200 shtresa luspash. Secila nga luspat është e pajisur me një zgjatim, në të dyja anët e të cilit gjenden 2 fara, të cilat kur piqen largohen dhe kjo sjell edhe shpërbërjen e konit.

Trungu ka një diametër rreth 1.5 m.

Forma e jashtme:Abies borisii – regis është një pemë e madhe halore, me gjelbërim të përhershëm. Gjatësia e saj arrin deri në 40 – 50 m.

GJINIA CEDRUS:

Cedrus deodara Cedrus atlantica Cedrus libani

CEDRUS DEODARA Është një pemë me

gjelbërim të përhershëm. Cedrus deodara është një

bimë që kërkohet shumë në industrinë e ndërtimit, për shkak të qëndrueshmërisë së lartë dhe rezistencës ndaj kalbjes.

Është përdorur historikisht nga njeriu për ndërtimin e tempujve fetarë, ndërtesave publike, kazermave, urave, shtëpive notuese, makinave hekurudhore, etj.

Cedrus deodara gjendet në Himalajet perëndimore, Afganistanin lindor, Pakistanin verior, në Indinë veriore, etj.

Trungu, fillimisht është ngjyrë kafe me gri, pastaj me rritjen e trungut formohen brazdat, të pajisura me shtresa luspash.

Gjethja përfaqësohet nga hala me gjelbërim të përhershëm, në ngjyrë të gjelbërt të erret, por mund të kenë edhe ngjyrë blu të gjelbërt. Gjatësia e tyre arrin deri në 1 – 2 inc. Kanë majë të mprehtë dhe qëndrojnë në pemë për 3 – 6 vjet.

Fruti është i shkurtër dhe pëfaqësohet nga kone të fortë, me përmasa 2.5 – 3 inc. (gjatësi) dhe 2 inc. (gjerësi). Fillimisht kanë ngjyrë të gjelbër dhe pasi maturohen marrin ngjyrë kafe.

Lulja (monoike) përbëhet nga kone mashkull 2 – 3 inc. të gjatë, që gjenden në pjesën e poshtme të pemës, ose nga kone femër te shkurtër dhe të fortë me ngjyrë të purpurtë, që gjenden në pjesët e sipërme të pemës.

Gjethja përbëhet nga hala me gjelbërim të përhershëm, me ngjyrë të blu – të gjelbërt dhe të gjelbërt në argjend. Arrijnë një gjatësi deri në 1 inc. dhe mund të jenë forma individuale ose në formë degëzimesh.

Kon femër Kon mashkull

FALEMINDERIT !