Στις επιχειρήσεις, έχουν περάσει στον καθημερινό λόγο φράσεις, όπως “ομαδικόπνεύμα”, “διοίκηση ομάδας”, “ομαδική συνεργασία”, ”ομαδικότητα” και άλλεςέννοιες, που δείχνουν τη σημασία της ομάδας. Η ομάδα δεν είναι μια αφηρημένη

έννοια, έχει πρακτική αξία και ασκεί επίδραση μέσα σε μια εταιρεία. Αν και η λέξη και ταπαράγωγά της χρησιμοποιούνται τόσο συχνά, έχετε σκεφτεί τι σημαίνει η λέξη ομάδα καιπώς λειτουργεί;

Η ομάδα έχει μελετηθεί εκτενώς από τους ψυχολόγους και τους κοινωνιολόγους,ακριβώς λόγω της σπουδαιότητάς της. Καταρχάς, κατανοούμε εύκολα ότι ο χαρα κτη ρισμός“ομάδα”, δεν μπορεί να ισχύει για οποιοδήποτε πλήθος ανθρώπων συγκεντρω μένων στοίδιο μέρος. Για παράδειγμα, δέκα άτομα στη στάση λεωφορείου δεν μπορούν να χαρα -κτηριστούν ως ομάδα, διότι απουσιάζουν ορισμένα πολύ βασικά χαρακτηριστικά. Μερικάαπό αυτά τα χαρακτηριστικά είναι η υποταγή σκέψεων και συναισθημάτων στο σύ νολο, στοοποίο ανήκουμε, η αίσθηση δύναμης, που αντλούμε από την ομάδα, οι δυ να μι κές αλ -ληλεπιδράσεις και η αλληλεξάρτηση των μελών, η άντληση ικανοποίησης από τα μέλη τηςομάδας, οι κοινά αποδεκτοί θεσμοί, το πλέγμα αλληλεπίδρασης και επι κοι νω νίας.

Αν θα θέλαμε να συνοψίσουμε τον ορισμό της ομάδας, αυτός θα μπορούσε να είναι:“Η ομάδα είναι ένα δυναμικό σύνολο ατόμων με κάποιο σκοπό, που κάτω από συνθήκεςπου ευνοούν την ενότητα, εξελίσσεται σε ένα οργανωμένο σύστημα με αλληλοε ξαρτώ -μενους ρόλους, θεσμούς, κοινούς στόχους, αξίες, στάσεις και ομοιογενή συμπεριφορά,που ικανοποιεί τις ανάγκες των μελών”.

Από τον ορισμό αυτό, προκύπτει ότι μια εταιρεία, ανεξάρτητα από το μέγεθος τουανθρώ πινου δυναμικού, είναι μια ομάδα ανθρώπων, αφού: 1. οι ρόλοι των μελών είναιαλ ληλοεξαρτώμενοι και ασκούν επίδραση ο ένας στον άλλο, 2. οι θεσμοί ισχύουν γιαόλους, 3. οι στόχοι είναι κοινοί και κάθε νέο μέλος της ομάδας τούς μαθαίνει, 4. οι αξίεςκαι οι στάσεις επίσης διαπνέουν το σύνολο των μελών, 5. παρατηρείται ομοιογενής συ -μπε ριφορά, η οποία ενισχύεται μέσα από κανονισμούς, όπως για παράδειγμα το dress co -de (ακόμη και η απουσία dress code συμβάλλει στη διαμόρφωση ομοιογενούς συμπε ρι -φοράς). Επίσης, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι στις εταιρείες δεν υπάρχει μόνο μίαομάδα, το σύνολο των στελεχών και των υπαλλήλων, αλλά διάφορες υπο-ομάδες. Γιαπαράδειγμα, η ομάδα της διοίκησης, η ομάδα των υπαλλήλων, η ομάδα που σχηματίζουνοι υπάλληλοι κάθε τμήματος χωριστά, οι υπάλληλοι που ανήκουν σε διαφορετικά τμήμα -τα (π.χ. οι γραμματείς του κάθε τμήματος), κ.λπ.. Από αυτά προκύπτει η λειτουργία και ηέννοια της ομάδας είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη.

Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι οι επιχειρήσεις είναι ομάδες, όπου αρκετά συχνά συμ -βαί νουν αλλαγές: παλιά μέλη αποχωρούν, νέα μέλη εισέρχονται, άλλα μέλη παραμένουνστην ομάδα, μπορεί όμως να αλλάξουν υποομάδα (π.χ. μια γραμματέας της οικονομικήςδιεύθυνσης μεταφέρεται στο τμήμα διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού, ένα στέλεχοςπροάγεται και ανήκει στη διοίκηση).

806

HR

CO

NSU

LTIN

G

ΕΛΕΝΗ ΡΟΚΑ,ΔιευθύντριαMarketingSkywalker.gr

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΑΙΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Όταν οι στόχοιείναι ασαφείς, ταμέλη δεν έχουν

κίνητρο και με τιςπρώτες δυσκολίες

αποσύρονται. Ηομά δα δένεται

ακόμηπερισσότερο, όταν

οι στόχοι είναιαπο δεκτοί από

όλα τα μέλη

807

HR

CO

NSU

LTIN

G

Ας δούμε όμως ποιες είναι οι φάσεις στην εξέλιξη τηςομάδας, για να κατανοήσουμε καλύτερα από ποια στάδιαδιέρχεται κάποιο νέο μέλος στην εταιρεία. Αξίζει να επι -σημανθεί ότι όλες οι ομάδες δεν διέρχονται από τις ίδιεςφάσεις και δεν καταλήγουν απαραίτητα στην τελευταία.

Φάση προσανατολισμού: Αφορά στις πρώτες συνα ντή -σεις της ομάδας και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον,όταν υπάρχουν νέα πρόσωπα ή μέλη που βιώνουν αλ -λαγές (όπως στο προαναφερθέν παράδειγμα μετακίνησηςστελεχών). Εδώ, τα μέλη προσπαθούν να προσανατο λι -στούν.

Φάση σύγκρουσης: Εδώ, εκδηλώνονται οι διαφωνίεςκαι οι συγκρούσεις, καθώς τα μέλη προσπαθούν να επι -κοινωνήσουν και να εκφράσουν τις απόψεις τους. Οι συ -νομιλίες και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών οδη -γούν σε υποομάδες με τους δικούς τους αρχηγούς, ενώ ταμέλη της ομάδας που δεν έχουν ξεκάθαρες από ψειςμεταπηδούν από τη μια υπο-ομάδα στην άλλη.

Φάση σύνθεσης: Τα μέλη συμφιλιώνονται, επικοινω -νούν και συνεργάζονται. Υπάρχει σύμπνοια και είναι απο -δεκτοί οι ρόλοι, οι θεσμοί και η ιεραρχία. Οι συμμετέ χο -ντες στην ομάδα νιώθουν ικανοποίηση. Σε αυτή τη φάση,αρχίζει η ομάδα και παράγει έργο, εκπληρώνει δηλαδή τοσκοπό ύπαρξής της και αυτό είναι που συμβάλλει στηνικανοποίηση των μελών.

Φάση απόδοσης: Η ομάδα έχει επιτύχει πλήρη ισορρο -πία, τα εσωτερικά προβλήματα έχουν ξεπεραστεί και όληη προσπάθεια στρέφεται από την επίλυση των ενδο-ομα -δικών ζητημάτων στην επίτευξη του τελικού στόχου. Αυτήείναι η ιδανική και πιο παραγωγική φάση μιας ομάδας.

Στατική φάση: Μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, οιρόλοι, οι θεσμοί και οι σχέσεις έχουν παγιωθεί, ακόμη καιαν αλλάζει ο τελικός στόχος. Τα μέλη της ομάδας απορ -ρίπτουν ανενδοίαστα και χωρίς την παραμικρή συζήτησηοτιδή ποτε καινούργιο. Πεισματικά διατηρούν και προστα -τεύουν τις παραδοσιακές αντιλήψεις και τις μεθόδουςλειτουργίας, ακόμη και αν δεν εξυπηρετούν πια την επίτευ -ξη στόχων ή ακόμη χειρότερα δεν ακολουθούν τις αλ λα -γές της κοινωνίας. Τα νέα μέλη που θα εισέλθουν στοκλει στό αυτό κύκλωμα αντιμετωπίζουν δυσκολίες στηναποδοχή τους και ιδιαίτερα στην αποδοχή των απόψεώντους. Τα παλιότερα μέλη απορρίπτουν a priori τις ιδέες τουνέου μέλους στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν τοstatus quo. Οι εταιρείες πρέπει να είναι πάρα πολύπροσεκτικές με τις ομάδες που βρίσκονται στη στατικήφάση, καθώς όχι μόνο μειώνεται η απόδοσή τους, αλλάμπορούν να κρατήσουν μια ολόκληρη επιχείρηση πίσωαπό τις εξελίξεις της εποχής. Μάλιστα, οι σχετικές έρευνεςδείχνουν ότι στη στατική φάση, οι ομάδες επικεντρώνονται

περισσότερο στη διατήρηση του υπάρχοντος συστήματοςπαρά στην απόδοση της ομάδας και της επίτευξης στόχων.Ο σχεδιασμός στρατηγικής για την ομαλή ένταξη στηνομάδα νέων μελών και η ενθάρρυνση για την έκφρασηνέων ιδεών από τη διοίκηση μπορούν να συμβάλλουνστον περιορισμό ή και στην αποτροπή αυτής της φάσης.

Αξίζει να επισημανθεί ότι όλες οι ομάδες δεν διέρχονταιαπό τις ίδιες φάσεις και δεν καταλήγουν απαραίτητα στηντελευταία.

Η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών μιας ομάδας είναιπολύπλοκη, έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες και έχουνμε λετηθεί οι μηχανισμοί, οι τρόποι και οι μέθοδοι πουαναπτύσσονται, για να διατηρηθεί η συνοχή της ομάδαςκαι να μπορέσει να λειτουργήσει. Επιγραμματικά, θα ανα -φέ ρουμε μερικά χαρακτηριστικά συμπεράσματα, διότι έτσικαθίσταται εύκολα αντιληπτό η επίδραση μιας ομάδας σεέναν οργανισμό.

Ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας που επηρεάζειτις φάσεις εξέλιξης και την παραγωγικότητα της ομάδας,είναι η ύπαρξη σαφών στόχων, οι οποίοι μάλιστα είναιγνωστοί από όλα τα μέλη. Οι ομάδες αυτές είναι πιο παρα -γωγικές και φτάνουν στη σημαντική φάση της από δοσης,διότι τα μέλη έχουν ξεκάθαρα κίνητρα και είναι κινητο -ποιη μένα. Όταν οι στόχοι είναι ασαφείς, τα μέλη δεν έχουνκίνητρο και με τις πρώτες δυσκολίες αποσύρονται. Η ομά -δα δένεται ακόμη περισσότερο, όταν οι στόχοι είναι απο -δεκτοί από όλα τα μέλη.

Επίσης, παρουσιάζουν ενδιαφέρον τα συμπεράσματααπό έρευνες, σύμφωνα με τα οποία η προσπάθεια για τηλύση κάποιου προβλήματος ή για την επίτευξη του καλύ -τε ρου δυνατού αποτελέσματος είναι πιο επιτυχημένη, ότανείμαστε ενταγμένοι σε μια ομάδα. Ακόμη και η απλή πα -ρου σία συνανθρώπων, μας ωθεί να είμαστε αποτελε σμα -τικό τεροι, ενώ οι δυνάμεις μας και οι νοητικές λει τουργίεςεπηρεάζονται θετικά. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστόστους ψυχολόγους ως “κοινωνική διευκόλυνση”.

Κλείνοντας το άρθρο αυτό, στο οποίο ακροθιγώς πα -ρου σιάστηκαν μερικά μόνο χαρακτηριστικά της ομάδας,αξίζει να αναφερθεί ακόμη ένα φαινόμενο. Εάν το νεοει -σερχόμενο μέλος της ομάδας είναι αποδοτικότερο από ταπαλαιότερα, τότε ασκείται πίεση με έμμεσο και άμεσοτρόπο (σε κάποιες περιπτώσεις, η πίεση αυτή μπορεί ναφτάσει σε ακραίο σημείο), προκειμένου να μειώσει τηναπό δοσή του και να συμμορφωθεί με τη νόρμα τηςομάδας.

HR consulting