ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН 12 ЖИЛИЙН СУРГУУЛИЙН МАТЕМАТИКИЙН СУРГАЛТЫН

ХӨТӨЛБӨР, ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ АРГА ЗҮЙ

Ч.Ганцэцэг, БСШУЯБ.Балдулмаа, МУБИС

“Зургаан настай хүүхдийн мэдлэг, чадвар, төлөвшлийн үнэлгээ” сэдэвт сургалт-семинар,

Улаанбаатар, 2010.06.21-25

АГУУЛГА

1. Бага, дунд боловсролын стандарт2. Нэгдүгээр ангийн математикийн хичээлийн сургалтын

хөтөлбөр3. 6 настны оюун ухааны хөгжлийн онцлогоос. . .4. 6 настай хүүхдэд математикийн хичээл заах арга зүйн

онцлог– Мэдлэг эзэмших зүй тогтол– Бодит юмсыг загварчлах– Үйлийг загварчлах– Стандарт бус үнэлгээ

• ..

1.Бага, дунд боловсролын стандарт

2. Нэгдүгээр ангийн математикийн сургалтын хөтөлбөр

Бүтэц• Хүлээгдэж буй ерөнхий үр дүн• Агуулгын тогтолцооны бүрэлдэхүүн хэсэг,

хүлээгдэж буй үр дүн• Сурах-сургах агуулга• Арга зүй• Хэрэглэгдэхүүн• Үнэлгээ

Хөтөлбөрийн хүлээгдэж буй үр дүн

Íýãä¿ãýýð àíãèéí ìàòåìàòèêèéí ñóðãàëòûí ýðõýì

çîðèëãî íü ñóðàëöàã÷äûí õýë, ñýòãýõ¿éí íýãäëèéã

õàíãàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ÿâäàë áºãººä ñóðàëöàã÷äàä:• Ìàòåìàòèêèéí õýë, õàðèëöààíû• Ó÷èð ç¿éí ¿íäýñëýë ãàðãàõ (õèéõ)• Çàãâàð÷ëàí ä¿ðñëýõ, òàíèõ, îéëãîõ• Àñóóäàë øèéäâýðëýõ öîãö ÷àäàìæ òºëºâø¿¿ëýõ ¿íäýñ

ñóóðèéã çºâ òàâèõàä îðøèíî.

Ñóðàã÷èä I àíãè òºãñºõ人 ìàòåìàòèêèéí

õè÷ýýëýýð äàðààõ ÷àäâàðòàé áîëíî. ¯¿íä:• Îðîí çàé, öàã õóãàöààíû åðºíõèé òºñººëºëòýé áîëîõ• 0-100 õ¿ðòýëõ á¿õýë òîîã óíøèæ, áè÷èæ, òîîëæ,

òýìäýãëýõ, ýðýìáýëýõ, æèøèõ • 20 äîòîð íýìýõ, õàñàõ• Öýã, õýð÷èì, ãóðâàëæèí, äºðâºëæèí, äóãóé ä¿ðñèéã

ÿëãàí òàíüæ íýðëýõ, çóðàõ ýäãýýðèéã àøèãëàí õÿëáàð çîõèîìæ õèéõ

• Äàðààëàí áàéðëóóëñàí òîî, þìñ, ¿éë ÿâäëûí ç¿é òîãòëûã àæèãëàí èëð¿¿ëýõ, õÿëáàð òóðøèëò õèéõ, ¿ð ä¿íã á¿ðòãýõ, àæèãëàõ, ä¿ãíýõ

Хөтөлбөрийн агуулга

Àãóóëãûí òîãòîëöîîíû á¿ðýëäýõ¿¿í

õýñýã

Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í

Аãóóëãà

¯íýëãýýÌýäëýã ×àäâàð Õýðýãëýý

Тоо, тоолол айн агуулгаХүлээгдэж буй үр дүн:

Öèôð, íýìýõ, õàñàõ ¿éëäëèéí áîëîí æèøèõ òýìäãèéã òàíèõ, óíøèõ, áè÷èõ, õýðýãëýõ

100 õ¿ðòýëõ òîîã óíøèõ, áè÷èõ, òýìäýãëýõ, æèøèõ Õîðü (20) äîòîð íýìýõ, õàñàõ

Мэдлэг

Öèôð, 100 õ¿ðòýëõ íàòóðàë òîî, íýìýõ, õàñàõ, òýíö¿¿ãèéí òýìäýã

Õºðø òîî, òýãø áà ñîíäãîé òîî Òîîíû á¿òýö Õóâààðüòàé øóãàì 20 äîòîð íýìýõ, õàñàõ ¿éëäëèéã öýýæýýð áîëîí áè÷ãýýð

ã¿éöýòãýõ àðãà Íýìýõ (õàñàõ)-ûí õ¿ðä 20 äîòîð òîîã äàðààëàí íýìýõ (õàñàõ) àðãà Íýãæ, àðàâòûí îðîí 100 õ¿ðòýëõ òîîã æèøèõ àðãà Ǻð¿¿ã òîîöîîëîõ àðãà Öàã õóãàöàà Õ¿ñíýãò

Чадвар100 õ¿ðòýëõ òîîã óíøèõ, áè÷èõ, òýìäýãëýõ20 õ¿ðòýëõ òîîã á¿òöýýð íü çàäëàõÒîî õýìæýýã øîî, ä¿ðñ áîëîí òîîëîõ õýðýãñëýýð òºëººë¿¿ëýí çàãâàð÷ëàõ 20 äîòîð íýìýõ, õàñàõ ¿éëäýë á¿õèé èëýðõèéëýë áè÷èõ, óíøèõ, çîõèîõ, óòãûã íü îëîõÕóâààðüòàé øóãàì äýýð òîî òýìäýãëýõ, íýìýõ, õàñàõ ¿éëäýë ã¿éöýòãýõ, ó÷ðûã òàéëáàðëàõÀðàâò õýòð¿¿ëýí íýìýõ, àðàâò çàäëàí õàñàõ20 äîòîð íýìýõ, õàñàõ ¿éëäëèéã öýýæýýð áîëîí áè÷ãýýð ã¿éöýòãýõ, çºð¿¿ã òîîöîîëîõ, øàëãàõ100 õ¿ðòýë íýãýýð áóþó àðâààð íýìýãä¿¿ëæ, õîðîãäóóëàí òîîëîõ

Хэрэглээ Îð÷èí òîéðíû þìñûã òîîëîõ, Òîîí ìýäýýëýë á¿õèé ºã¿¿ëáýðèéã óíøèõ, òîîã áè÷èõ,

æèøèõ 20 äîòîð íýìýõ, õàñàõ ¿éëäëèéã öýýæýýð áîëîí áè÷ãýýð

ã¿éöýòãýõ, Öàã õàðààä õýä áîëæ áóéã õýëýõ, öàã òààðóóëàõ, öàã

áàðèìòàëæ ñóðàõ Íýìýõ, õàñàõ ¿éëäëýýð áîäîãäîõ àìüäðàëûí àãóóëãàòàé

ýíãèéí áîäëîãî áîäîõ, àñóóäàë øèéäâýðëýõ, øèéäâýðèéã øàëãàõ

Õóàíëè õàðààä ñàð ºäðèéã áàðèìæààëàõ

Үнэлгээ

Ìàòåìàòèê áè÷âýðèéã íýðëýõ, ¿ãýýð èëýðõèéëýí áè÷èõ, óíøèõ

Òîîí èëýðõèéëëèéí óòãà îëîõ Äèäàêòèê òîãëîîìûã çºâ òîãëîõ 20 äîòîð íýìýõ, õàñàõ ¿éëäýë õýðýãëýí àñóóäàë

øèéäâýðëýõ

Танин мэдэхүй Бүрэлдэхүүн 5 нас 6 нас

Сэтгэхүйн хөгжил

Сэрж мэдрэхүй

Хүртэн төсөөлөхүй

Хэл ярианы хөгжил

Бусдыг ойлгох

Өөрийгөө илэрхийлэх

Суралцахуйн үйлийн хөгжил

Тусгаж хэрэгжүүлэх үйл

Дүрслэн урлах үйл

3. 6 настны оюун ухааны хөгжлийн онцлогоос

Сэрж мэдрэхүй (Сэтгэхүйн үйлдлийн өмнөх шат):• Бодит байдлаас юмсын гадаад, үндсэн шинжийг сэрж

мэдэрнэ.• Бодит эд юмстай харилцах үйлдэл хийнгээ танин мэднэ

•Тоглоом тоглуулах• 5 мэдрэхүйг ажиллуулах

Сэтгэхүйн хөгжил

Хүртэн төсөөлөхүй: •Хурц тод, нүдэнд харагдах зүйлд анхаарлаа төвлөрүүлээд гол зүйлийг орхидог•Анхаарлын багтаамж 3 - 4 обьект•Анхаарал төвлөрөх хугацаа 7 - 10 мин•Ой тогтоолт нь санамсаргүй өнгөц шинжтэй, юмыг байгаа чигээр нь тогтоож сэргээн санана.•Хараа, сонсголын ой түлхүү хөгжинө. •Өдөр тутмын амьдрал дахь хэрэглэдэг зүйлс, сонирхолтой сэтгэл татсан зүйлээ амархан тогтооно, сэргээн санах нь сул.

• Даõèí äàõèí äàвтаæ áàéæ ñóðãàõ• Амьдрал дотор нь сургах

Сэтгэхүйн хөгжил

Хэл ярианы хөгжил

Бусдыг ойлгох:• Бусдын яриаг анхааралтай сонсоно, бүрэн ойлгоно. Авиаг

ялгаж сонсоно.• Хийсвэр утгатай үгийг ойлгохгүй• Зүйр цэцэн үгийн утгыг ойлгоно.• Дуу хоолой, хэл ярианы өнгө ялгаатай болон төстэй талыг

ялгана.• Асуултад хариулна.

• Хүүхэд бүртэй харилцах боломжийг гаргах• Хүүхэд, хүүхэдтэйгээ харилцах боломжийг олгох

Хэл ярианы хөгжил

Өөрийгөө илэрхийлэх: • Үзэж харсан зүйлдээ тулгуурлан “худлаа” зохиож ярина.• Эргэн тойрны үйл ажиллагаатай холбоотой Яагаад? Ямар

хачин юм вэ? гэсэн учрыг ойлгох асуулт тавина.• Яриа нь тоочсон шинжтэй, хурц, нэр үг, үйл үг, аялга үг,

төлөөний нэр, тэмдэг нэр голдуу хэрэглэнэ.• Идэвхтэй үгийн нөөц ихсэнэ. (1900-2000) • Ахуйн яриандаа хүсэж мөрөөдөх, шаардах, хүсэх төлөвийг

өргөн хэрэглэдэг мэдрэмжээ илэрхийлж сурна.• Шүлгийг урнаар уншихыг эрмэлзэнэ.• Үгэн тоглоомоор тоглох дуртай болно.

Àль болохîîð ÿрих боломжийг ò¿ëõ¿¿ олгох

Ярилцах боломжийг тэгш олгох

Суралцахуйн үйлийн хөгжил: (Танин мэдэхүйн төвшин)

Сэргээн санах:• Ойр зуурын эд юмсыг хэлбэр, хэмжээ, өнгөөр нь ангилна. Геометрийн үндсэн дүрсийг ялгана, нэрлэнэ.• Эд юмсыг ерөнхий ойлголтоор нэрлэнэ.• Үндсэн 4 өнгийг ялгана, нэрлэнэ.• 100 хүртэл хийсвэрээр тоолж чадна• Цаг, хугацаа орон зайн тухай анхны мэдэгдэхүүнтэй.• Хүсэж буй зүйл хийх гэж буй зүйлийнхээ ялгааг мэднэ.• Байгалийн танил авиаг ялгаж, нэрлэнэ.• Гол шинж чанараас гол бишийг ялгаж чаддаггүй.

• Хийсвэрлэлийн түвшин рүү халихгүй байх• Сэргээн санах түвшин гол байр суурийг эзэлнэ

Үйлдэл гүйцэтгэх:

• Эд юмсыг хэлбэр, хэмжээ, өнгөөр нь харьцуулж ялгах, төсөөтэй ба ялгаатай талыг олно.

• Арифметикийн өгүүлбэртэй хялбар бодлого бодно• Эргэн тойрны бодит танил юмсын шинж, түүний

өөрчлөлтийг 5 мэдрэхүйгээ ашиглан ажиглана.• Сурах гол үйл ажиллагаа нь тоглоом байна.• Танил юмсыг өөрийн онцлогтой дүрслэнэ.• Хуулбарлан дүрслэнэ. Даган дууриана.

Ухаарч ойлгох

• Энгийн дүрэм, журам болон зүй тогтлыг зөрчихгүйгээр сонгоно.

• Унших чадвар эзэмшинэ.• Үгээр илэрхийлсэн ойрын, танил, богино мэдээллийг

ойлгож, зурна.• Юмсын байрлалыг зөв тодорхойлно.• Тод үндсэн өнгийг илүү хэрэглэнэ.

• Өгөгдсөн ýíãèéí, ойлгомжтой аргачлалын дагуу дүрс бүтээнэ.

• Юмсын өнгө, байрлалыг үгээр илэрхийлэх • Хийсэн үйл үйлдлээ үгээр тайлбарлан ярих• Зураг, бичвэр ойлгон даалгавар гүйцэтгэх

• Хүүхдийн төсөөлөл нь тэдний зурсан зураг, тоглоом, наамал, баримлын шавраар барьж, шавж хийсэн бүтээлд тод илэрдэг. Иймээс хүүхэд юмсын гол шинж чанараас гол бишийг ялгаж чаддаггүй.

• Өөрийнхөө зурсан зурагт зарим нэг нарийн жижиг хэсгийг тод товойлгон дүрслэх явдал ажиглагддаг. Хүүхдийн бүтээлд шинжилгээ хийх, бүтээлээр нь хүүхдийг үнэлэх боломжтой.

4. 6 настай хүүхдэд математикийн хичээл заах арга зүйн онцлог

• “Бэлтгэл хөтөлбөр” хэрэгжүүлсний дараа Математикийн хичээлийг долоо хоногт 4 цагаар нийт 112 цаг судална.

Танин мэдэх үйл явц

материаллаг

хэлбэр

•Мàòåðèàëëàã þìñòàé õàðüöàæ ¿éë ã¿éöýòãýíý.

Загваржса

н хэлбэ

р

•Мàòåðèàëëàã þìñûí îðîíä òîäîðõîé çàãâàð õýðýãëýн áèå äààí ã¿éöýòãýíý.

Гадаад

ярианы

хэлбэр

•Зºâõºí õýëíèé ¿éëýýð ã¿éöýòãýнэ.

Дотоод

ярианы

хэлбэр

•Бîäèò þìñûг ñàíààíäàà ä¿ðñëýí äîòðîî ÿðüæ үйл ã¿éöýòãýíý.

Оюун

ухааны

хэлбэр

•Уóðàã òàðõèíû ¿éëýýð ìàø õóðààíãóé øóóä ã¿éöýòãýнэ.

Сургалтын явцад гүйцэтгэх үйл:

• Àæèãëàõ ¿éë: Áîäиò þìñ áà çóðàã, õóâààðüòàé õýð÷èì, îëîí ºíöºãò øóãàìààð ä¿ðñýëñýí çóðàãëàë, õ¿ñíýãò, á¿ðòãýë, ìàòåìàòèê áè÷âýð áîëîí áîäëîãûí ºãºãäëèéã õàðóóëñàí çóðàãëàë, òîâ÷ áè÷èãëýë, ìàòåìàòèê áè÷ëýãýýð èëýðõèéëñýí òýíöýë, òýíöýòãýë áèøèéã àæèãëàõ, çîõèîõ, òàéëáàðëàõ ãýõ ìýò.

• Ãàíöààðàà áîëîí õàìòðàí çóðàõ, áè÷èõ ¿éë: Äóòóóã ã¿éöýýæ çóðàõ, áè÷èõ; òîîí áè÷èãëýëèéí àëäààã îëîõ ãýõ ìýò.

• Õèéæ á¿òýýõ øèéäýõ, çàãâàð÷ëàõ ¿éë: Òîîí ìýäýýëýë á¿õèé ºã¿¿ëáýð (ýõ), õóóëü, ä¿ðýì, ä¿ãíýëò áîëîí ìàòåìàòèêèéí íýð òîìü¸î îðîëöñîí ºã¿¿ëáýð (ýõ), þìñûí õýëáýð, òîî õýìæýý îðîëöñîí ºã¿¿ëáýð (ýõ) çýðãèéã óíøèõ, îéëãîõ, óòãûã ÿðèõ, îéëãîñíîî çóðãààð èëýðõèéëýõ, áè÷âýðò ãàðñàí íýã á¿õýë õýñýã þìñûã ÿìàð íýã ç¿éëýýð (òóõàéëáàë õýð÷ìýýð) òºëººë¿¿ëýí òýìäýãëýõ ãýõ ìýò.

• Àñóóäàë øèéäâýðëýõ ¿éë: Çóðàõ, õýìæèõ õýðýãñýë àøèãëàí õóâààðüòàé õýð÷èì çóðàõ; øèéäâýðëýõ àñóóäëûí óòãà, òóõàéí íºõöºë áàéäàë, ¿éë ÿâäëûã ä¿ðñ (õýð÷èì) õýðýãëýí çóðàãëàõ; ìàòåìàòèê òîìü¸оëîëä øèëæ¿¿ëýõ; õÿëáàð ä¿ðñ, òîîëîõ õýðýãñýë, òýìäýãëýãýý àøèãëàí õ¿ñíýãòýä òóðøèëòûí ¿ð ä¿íã á¿ðòãýõ, ä¿ãíýëò ãàðãàõ; äèäàêòèê òîãëîîìûã óõààð÷ òîãëîõ ãýõ ìýò.

Ээлжит хичээл дээр хийх үндсэн үйл ажиллагаа

1. Хүүхэд багш нар хамтран тухайн өдрийн хичээлийн агуулгыг сэдэлжүүлэх зорилго бүхий хийж гүйцэтгэх, тоглох, турших, ярилцах үйл ажиллагаа

2. Тухайн агуулгыг танин мэдэх, дүгнэх, бататгах зорилгоор бие дааж болон хамтран ажиллах дасгал, даалгавар гүйцэтгэх (зурах, будах, бичих, ярилцах)

3. Хийж бүтээх, тоглох, мэдлэгээ чадвараа хэрэглэх үйл ажиллагаа

(хамтран ажиллах, дүрэм журам мөрдөх, бүртгэх, тоолох, тоглох, өөрийгөө болон бусдыгаа үнэлж дүгнэж сурах гэх мэт)

Хичээлийн явцад анхаарал татах, алжаал тайлах, ой тогтоолтыг хөгжүүлэх дасгалуудыг оруулж болно. (хэт их сэтгэлийг хөдөлгөх тохиромжгүй)

Арга зүйн зарим шийдлүүд...10 хүртэлх тоог таниулах

Цифрээр дүрслэх

Тодорхой шинж бүхйи юмс

Загвар (шоо)

Бодит юмс

Íàòóðàë òîîã äүðñëýõ

100 íýãæ 10 àðàâ 1 çóó

àðàâòàâ

íýãæ

зуу

10 íýãæ 2 тав 1 àðàâ

4 (4 íýãæ)

7 (1 òàâ, 2 íýãæ)

13 (1 арàâ, 3 íýãæ)

16 (1 арàâ, 1 тав, 1 íýãæ)

I, II анги

Тооны бүтэцийг загварчлах

61 5

Үйлийг загварчлахНийлүүлэх

Нэмэгдүүлэх

Аравт хэтрүүлэн нэмэх

Аравт хэтрүүлэн нэмэх

100 хүртэлх тоо

• Хүснэгт нөхөх• Будсан мөр, багананд буй

тоонуудыг ажиглах, ярилцах• Хүснэгтийн тоог янз бүрийн

хэлбэртэй цаасаар дарж тааж тоглох

Урт, богино

Талбай

Îíîøëîãîî, ¯íýëãýý

• Õè÷ýýëèéí ºìíº• Õè÷ýýëèéí ÿâöàä• Õè÷ýýëèéí

òºãñãºëä

Õýçýý

• ªìíºõ òºñººëºë• Ýçýìøèõ¿éí ¿éë

ÿâö• Ñýòãýöèéí øèíý

á¿ðäýë

Þóã• Ñýäýëæ¿¿ëýëò• ¯éë

àæèëëàãààãààð• ¯íýëãýýãýýð

ßàæ

•Õ¿í ¿éëä ñóðàëöàíà.•Боловсролын агуулга-үйлийн тогтолцоо•Õ¿¿õýä ¿éëèéí áàðèìæààã ýçýìøèíý.

Áàãø õ¿¿õäèéí ¿éë ýçýìøèëòèéí òºðºë, õýëáýðèéí ç¿ãøðýëò (ººð÷ëºëò-õºãæëèéã) ¿íýëíý.

Үнэлгээ

• Хүүхдийн хөгжлийн өөрчлөлт-ахицыг үнэлнэ.• Стандарт бус үнэлгээ хэрэãлэнэ.• Багш хувийн тэмдэглэл хөтөлнө.• Хүүхдүүдийг хооронд нь уралдуулахгүй.• Эцэг эхэд үнэлгээний онцлогийг тайлбарлаж

зөвлөнө.

Анхаарал тавьсад баярлалаа.

Амжилт хүсье.