4
Черкесия 1924 гъэм жэпуэгъуэм (октябрым) и 12 лъандэрэ къыдокI 2018 гъэ, мэкъуауэгъуэм (июным) и 23, щэбэт №48 (13310) Иджыблагъэ КъЧР-м и Iэтащхьэ Темрезов Рэшид Москва деж щыIущIащ УФ-м мэкъумэш хъызмэ- тымкIэ и министр Патру- шев Дмитрий. ЗэIущIэм къриубыдэу тепсэлъыхьащ хэгъуэгум и мэкъумэш зы- ужьыныгъэм, абы щхьэпэ- ну экономикэ, социальнэ инвестицэ проектхэм, къэ- рал программэхэм. Иджыблагъэ КъЧР-м и Iэтащхьэ Темрезов Рэшид яIущIащ вице-премьерхэу Чек- куев Хъызыррэ Суюнов Джа- нибекрэ икIи унафэ яхуи- щIащ сабийхэм я гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэхэр шына- гъуэншэрэ фIагъ лъагэ иIэу къызэрагъэпэщынымкIэ къару псори зэрагъэуIуну. ЗэрыхуагъэфащэмкIэ, мы гъэм гъэмахуэм гупу зы- гъэпсэхун кампанэм къы- зэщIрагъэубыдэнущ сабий, ныбжьыщIэ мин 12-м щIигъу. КъЧР-м и Правительст- вэм и тхьэмадэ Уэз Аслъэн Правительствэм и зэIущIэ иригъэкIуэкIащ. Абдеж уп- щIэ 16-м щытепсэлъыхьащ. Абы щыщу 3-р — мэкъу- мэш хъызмэтым теухуащ. Къэрэшей-Черкесым эко- номикэ зыужьыныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ Дармывэ Неллэ Прави- тельствэр щигъэгъуэзащ «Об утверждении перечня объектов газораспредели- тельной системы и соору- жений на них» зи фIэщы- гъэцIэ проектым. Абы егъэ- наIуэ щIыуэпс гъуэз хьэкъ- лыкъымкIэ хуэгъэкIуэтэ- ныгъэ зиIэ IуэхущIапIэхэр. КъЧР-м мэкъумэш хъыз- мэтымкIэ и министр Бо- ташев Анзор зэIущIэм хэ- тахэр щигъэгъуэзащ къуа- жэдэсхэм, унагъуэщIэхэм, IэщIагъэлI ныбжьыщIэхэм я псэукIэр езыгъэфIэкIуэ- ну проектым. ЗэIущIэм хэтащ респуб- ликэм экономикэ зыужьы- ныгъэмкIэ и министр Нэ- кIухъу Алий, КъЧР-м щэн- хабзэ щIэиныр хъумэным- кIэ, гъэбэгъуэнымкIэ и Уп- равленэм и унафэщI Баш- лаев Руслан, Министерствэ, къулыкъущIапIэ зэхуэмы- дэхэм я лIыкIуэхэр. Советыр хэплъащ «Ар- хъыз» зыгъэпсэхупIэ ком- плексым щекIуэкIыну ухуэ- ныгъэхэм я проекти 6-м, Архъыз и Iэхэлъахэр зэры- Мэкъуауэгъуэм (ию- ным) и 19-м Росавтодор федеральнэ Управленэм и къудамэу КъЧР-м щыIэ «Кавказ» Упрдорым пIа- лъэр нэмысауэ къызэIуи- хащ капитальнэу зэри- гъэзэхуэжа автомобиль гъуэгу километр 11. Ар зыхиубыдэр А-156-нэ фе- деральнэ автомобиль гъуэгум и 52-нэ — 63-нэ километр пычыгъуэращ, «Архъыз» дунейпсо зы- гъэпсэхупIэ купсэм, Евро- пэм нэхъ щэджащэ ды- дэу ит оптическэ теле- скопыр зытет РАН об- серваторэм хуэкIуэращ. А-156-нэ гъуэгу Iыхьэр нэхъ хьэлъэу, гугъусыгъуу къалъытэхэм ящыщщ. Ара- ми, зэгъэзэхуэжыныгъэ лэ- жьыгъэхэм хуагъэнэIуа пIа- лъэм нэсыным иджыри мази 4 иIэу лэжьыгъэхэр Гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэ Еджэгъуэ илъэсыр иу- хыу зыгъэпсэхугъуэ ма- зэхэр щыщIидзэкIэ, анэ- адэ куэдым упщIэ къа- хуоув: дэнэ яхьыну я бы- ныр, хэт ирагъэзыну, да- уэрэ езыхэр зэрылэжьэ- нур, сабийр и закъуэ унэм къыщIанэу? Апхуэ- дэ упщIэхэм я жэуап хьэ- лэмэтщ курыт еджапIэ- хэм къыщызэрагъэпэщ гъэмахуэ лагерхэр. Илъэс къэси хуэдэу, мы гъэми Хьэбэз къуажэ курыт еджапIэм мэкъуауэгъуэм (июным) и 5-м къыщызэ- Iуахащ «Дружба» фIэщы- гъэцIэр зрата еджапIэ ла- герыр. Гъуэщакъым апхуэ- дэ фIэщыгъэцIэр зи жэрдэм къикIахэр. ЦIыкIухэм зэны- бжьэгъугъэ быдэ яку дэлъщ, адэкIи ар зэрыпащэнум шэч хэлъкъым. Абы щы- хьэт утохъуэ я джэгунри, зэхьэзэхуэнри, лэжьэнри зэгурыIуэныгъэм, зэдэIэ- пыкъуныгъэм тещIыхьауэ зэрырагъэкIуэкIым ущы- гъуэза нэужь. Лагерым кIуэнухэр къы- щыхахкIэ, япэ гулъытэ зы- хуащIыр унагъуэ зэхуэмы- щIахэм, быныбэхэм къа- хэкIахэращ. Мы гъэм еджа- пIэ лагерым сабий 70-м нэс щаIыгъщ. Ахэр — «нулей- УФ-м и Президентым и фондым къыхэкI ахъшэмкIэ капитальнэ зэгъэзэхуэжыныгъэ лэжьыгъэхэр Зеленчук район сымаджэщым щокIуэкI. Фигу къэдгъэкIыжынщи, мыпхуэдэ зэгъэзэхуэжыныгъэ лэжьыгъэхэр егъэкIуэ- кIынымкIэ лъэIур къызыбгъэдэкIар КъЧР-м и Iэта- щхьэращ. Зэгъэзэхуэжыныгъэхэр щокIуэкI терапевт, стерили- зацэ щащI, ерыскъы хъумапIэ къудамэхэм. ЖыIэпхъэщи, мы сымаджэщым зэгъэзэхуэжыныгъэхэр щегъэкIуэкIын зэрыхуейрэ куэд щIащ. Псалъэм и жыIэгъуэкIэ, тера- певт къудамэм зэгъэзэхуэжыныгъэ лэжьыгъэхэр ще- кIуэкIар илъэс 54-кIэ узэIэбэкIыжмэщ. Лэжьыгъэхэм кърибыдэу зэрахъуэкIынущ инженер коммуникацэхэр, бжэхэр, щхьэгъубжэхэр, лъэгухэр. ИджыкIэ жыхуэтIа къудамэхэм жьы хъуа инженер ухуэ- ныгъэхэр, бжэхэр, щхьэгъубжэхэр къыхахыжагъэххэщ. Ерыскъы хъумапIэм и унащхьэр зэрахъуэкIащ. Iуэхухэр мази 3-м къриубыдэу зэнагъэсын я му- радщ. ТУАРШЫ Ирэ Къэрэшей-Черкес Республикэм и Iэта- щхьэ Темрезов Рэшид иригъэкIуэкIащ къызэрымыкIуэ къэхъугъэхэмкIэ щыIэ республикэ комиссэм и зэIущIэ. Комис- сэм хэтхэм утыку псалъэ ящIащ щIыуэпс къэхъугъэ мыхъумыщIэхэм япкъ иту Къэрэшей, Зеленчук, Уарп районхэм щы- зэфIэува щытыкIэм теухуа упщIэхэр. Уэлбанэ инымрэ псы ежэххэр къызэ- риуамрэ гъуэгухэр, лъэмыж зэпрыкIы- пIэхэр, псы IущIапIэ дамбэхэр здэщыIэ щIы- пIэхэр щIалъэсыкIащ. Гъуэгухэр нэхъы- бэу здызэхэкъутар щIыр къыздэщэта Черкесск - Домбай, псы къиуар къызы- телъэда Карачаевск - Учкулан гъуэгухэ- ращ. Мыбдежым къыщызэтрагъэувыIащ автотранспортыр. Районищми къызэры- мыкIуэ щытыкIэр пIалъэкIэ щагъэнэIуа- уэ щытащ. Къызэрыхагъэщащи, зи гугъу тщIа щIыпIэхэмрэ гъуэгу Iыхьэхэмрэ къы- щыхъуахэм я зэран цIыху щхьэхуэхэм якIакъым. Абы хыхьэкъым езыр-езы- ру республикэм зыщызы- гъэпсэхуну сабий, щIалэ- гъуалэ гупхэр. Темрезов Рэшид унафэ ищIащ икIэщIыпIэкIэ сабий зыгъэпсэхупIэхэм кIуэуэ, сабийхэр зэрагъашхэри, зэрыпсэури, шынагъуэнша- гъэ Iэмалхэри, нэгъуэщI лъэныкъуэ псори щIаплъы- кIыну. Гулъытэ хэха хуэ- Мэкъумэш Iуэхухэр Гуапэ зэрыхъущи, феде- ральнэ министрым лъагэу къилъытащ Къэрэшей-Чер- кесым и мэкъумэш хъыз- мэт зыужьыныгъэр, къы- хигъэщащ а зыужьыныгъэр илъэс къэси нэхъри зэре- фIакIуэр, продукцэ нэхъы- бэ къызэрыщIигъэкIыр. Ап- хуэдэу, 2013 гъэм елъыта- уэ, мэкъумэш хъызмэтым продукцэу къыщIигъэкIар проценти 10-кIэ хэхъуащ, псори зэхэту сом мелард 32,3-рэ и уасэ къилэжьащ. ЗэIущIэм деж щхьэхуэу тепсэлъыхьащ республи- кэм жыг хадэхэр гъэкIы- ным траухуа программэр зэрылажьэм, абы ипкъ иту зэфIаха Iуэхугъуэхэм. Мы илъэсым и кIэм нэгъунэ жыг хадэхэм иджыри къа- хэхъуэнущ икIи псори зэ- хэту гектар 600-м нэс ира- гъэубыдынущ. Гулъытэ щхьэхуэ зыхуа- щIа лъэныкъуэщ кхъужьей жыг хадэхэр. Мы гъэм мэ- лыжьыхьым (апрелым) Къэ- рэшей-Черкесым щыхалъ- хьа кхъужьей жыгхэм къэ- кIуэныфIкIэ уагъэгугъэ. Псо- ри зэхэту гектар 20-м щIигъу еубыд кхъужьей жыг хадэм. ЖыIэпхъэщи, зэры-Урысейуэ къапщтэ- мэ, апхуэдиз щIыгу зыху- хаха кхъужьей жыг хадэ зиIэр ди республикэ за- къуэращ. Патрушев Дмитрий къы- зэрыхигъэщащи, дяпэкIи хэ- гъуэгум и мэкъумэш хъыз- мэтым я гулъытэр кърагъэ- зынущ, хъызмэт нэхъ цIыкIу- хэм я зыужьыныгъэм хуэу- нэтIа дэIэпыкъуныгъэ къы- хухагъэкIынущ. Къинэмы- щIауэ, министрым къы- хилъхьащ къуажэхэм я зыужьыныгъэм теухуа къэрал программэм ипкъ иткIэрэ, хэгъуэгум зыкъы- щIа-гъэкъуэну. Ар щхьэпэ- нущ социальнэ, инженер инфраструктурэм зрагъэ- ужьынымрэ яухуэнымрэ. Хэгъуэгум къыхуащI гу- лъытэмрэ дэIэпыкъуныгъэм- рэ папщIэ КъЧР-м и Iэта- щхьэм Патрушев Дмитрий фIыщIэ ин хуищIащ. КъЧР-м и Iэтащхьэмрэ и Правительствэмрэ я пресс-къулыкъу ЗэIущIэм хэтахэм къащ- тащ республикэм мэзхэм- кIэ и Управленэм и уна- фэщI Батчаев Борис игъэ- нэIуа проектыр. Ар теухуащ Архъыз мэз щIыпIэм жыг- хэр щрамыупщIыкIыным, мэз фондыр хъума хъу- ным. КъинэмыщIауэ, хэплъа- хэщ КъЧР-м промыш- ленностымрэ сатумрэкIэ мылъкумрэ щIыгу зэху- щытыкIэхэмрэкIэ и Ми- нистерствэхэм къабгъэдэ- кIа упщIэхэм. ШЫБЗЫХЪУЭ Ирэ щIыпхъэу къилъытащ гъэ- сэныгъэ, зыгъэпсэхугъуэ Iуэхугъуэхэм. Вице-премьерхэм зэрыжа- Iащи, хуей хъумэ, сабийхэм я зыгъэпсэхугъуэхэр фIагъ лъагэ иIэу, шынагъуэншэу къызэрагъэпэщынымкIэ IэмалыщIэхэр зэрахьэнущ республикэ, федеральнэ къу- лыкъухэм къабгъэдэкIыу. ТУАРШЫ Ирэ Ахэр тепсэлъыхьащ ди республикэм и щIыналъэм щылажьэ мэкъумэшыщIэ- хэм хуэгъэкIуэтэныгъэ (льго- тэ) яIэу банкхэм зэрадэлэ- жьапхъэм. Абы къинэмы- щIауэ, тепсэлъыхьащ АПК-м хуэгъэза инвестицэм про- ект нэхъыфIхэр гъэзэщIа хъун папщIэ банкхэм ялэ- жьыпхъэми. Ди республикэм и эко- номикэ гъащIэм нэхъ жы- джэру нобэ хэлэжьыхьыр «Россельхозбанк»-м и къу- дамэу ди щIыналъэм щы- Iэращ. Абы мэкъумэшым елэжьхэм кредит ирет. ИкIи мэкъумэшыщIэхэм креди- тыр жыджэру къагъэсэ- бэпкIэрэ, я лъэкIыныгъэм хагъахъуэ, оборудованэрэ транспортрэ зыIэрагъыхьэ, губгъуэ лэжьыгъэхэр езы- гъэкIуэкIхэм улахуэ ират. ЗэIущIэм и кIэм лъэны- къуитIри зэгурыIуащ я зэ- дэлэжьэныгъэм зрагъэу- жьыну. Ди корр. вой» — е 4-нэ классхэм хэсхэращ. Сыхьэтыр 9-м щегъэжьауэ 15-м нэгъунэ сабийхэр лагерым щыIэщ. Махуэм щэ ягъашхэ. Гъэш- хэкIхэри, лыхэкIхэри, Iэ- фIыгъэкIэ, пхъэщхьэмыщ- хьэ жыпIэми, псори щызу ирагъэгъуэт. Лагерым сабийхэр зэ- рыщыIэ сыхьэтхэр хуаб- жьу гъэнщIащ джэгугъуэ- хэмкIэ, зэхьэзэхуэхэмкIэ, гъэсэныгъэ, егъэджэныгъэ, къэхутэныгъэ Iуэху зэхуэ- мыдэхэмкIэ. Кружоки 6 мэлажьэ. Абдеж сабийхэм IэрыщI хьэпшып цIыкIу- хэр щащI, къафэм, уэрэд жыIэным зыщыхуагъасэ, мэпщафIэ, мэпхъащIэ, меди- цинэм, шынагъуэншагъэ Iэмалхэм щытопсэлъыхь… Кружокхэр езыгъэкIуэкI гъэсакIуи 6-р я IэщIагъэм хуэIэрыхуэ, абы сабийхэр дезыгъэхьэхыф защIэу къы- хахащ. (КIэухыр е 2-нэ напэм итщ) зэлъэщIагъэхьащ. Капитальнэ зэгъэзэхуэ- жыныгъэхэм къызэщIра- гъэубыдащ щIыгур гъэзэ- хуэныр, автомобиль зекIуа- пIэр метри 8-кIэ нэхъ бгъуэ щIыныр. Апхуэдэ щытыкIэхэр автомобиль гъуэгухэр зытетын хуей III-нэ техническэ нагъы- щэм йокIу. Гъуэгум и гу- щIыIур мывэ кIэщхъ — мас- тикэ асфальтобетонщ. Гъуэ- губгъухэм иIэ дэтIыкIа (кювет), метр мини 2 зи кIы- хьагъыр бетон лъэрыхьхэм- кIэ ягъэбыдащ, гъуэгур щы- пхырыкI щIыпIэхэм щежэх псыхэр, псы Iэрышэхэр фIей мыхъун папщIэ, гъуэгур зэ- щIаузэдащ псыр зыгъэкъэ- бзэну ухуэныгъэхэмкIэ. Псыр зрижэну бжьамий 26-рэ щIэрыщIэу ягъэувыжащ. Бгылъэм хиубыдэ гъуэ- гум бгы къещэтэхым, мы- вэхэм я зэран емыкIын пап- щIэ мывэхэр зэтезыIыгъэну сеткэу метр зэбгъузэнатIэ метр мини 4, метри 180-кIэ яшэщIащ. Гъуэгу шына- гъуэншагъэр къызэрагъэ- пэщын IэмалкIэ гъуэгу да- мыгъэхэр ягъэуващ. Апхуэ- дэхэр 128-рэ мэхъу. Гъуэ- гум трагъэуващ шынагъуэн- шагъэ гъущI Iэмалхэр. Ап- хуэдэхэм километри 9-м зыщрагъэукъуэдиящ. Тер- мопластиккIэ гъуэгу дамы- гъэхэр трассэм тратхащ. «Кавказ» Упрдорым и мурадщ дяпэкIи Архъыз хуэкIуэ автомобиль гъэгур нэхъри иригъэфIэкIуэну. Абы ипкъ иткIэрэ, Главгос- экспертизэр хоплъэ 63-нэ — 75-нэ километрым хиубы- дэ автомобиль гъуэгу ки- лометр 12-м капитальнэ зэгъэзэхуэжыныгъэхэр ще- гъэкIуэкIынымкIэ проек- тым. Абы арэзыныгъэ иратмэ, федеральнэ гъуэгу лэжьакIуэхэр хьэзырщ мы гъэм бламыгъэкIыу Iуэхум и ужь ихьэну. ТУАРШЫ Ирэ рагъэфIэкIуэнум. Советым хэтхэр зыхэ- плъа проектхэм щыщщ хьэ- щIэщ, аппарт-отель, уней псэупIэ унэ, зыгъэпсэхупIэ, коттедж комплексхэм я ухуэныгъэхэр. Ухуэныгъэ, щIыгу къэ- гъэсэбэпыкIэ хабзэхэм те- ту Архъыз щекIуэкIыну ухуэныгъэхэм хэплъа нэужь, арэзыныгъэ иратащ про- екти 3-м. Адрейхэм иджы- ри елэжьыжын хуейуэ къа- лъытащ. Темрезов Рэшид зэрыжиIащи, къызэ- рымыкIуэ къэхъукъащIэхэм къахьа зэра- ныр ягъэкIуэдыжын щхьэкIэ къулыкъу псоми зэгурыгъэIуауэ икIи псынщIэу я Iуэхухэр зэфIахащ. Хэгъуэгум и Iэтащхьэм адэкIэ зэригъэбелджылащи, иджы лэжьы- гъэм кIуэрабгъущIэ игъуэтынущ. Абы ипкъ иту уасэ иратыпхъэщ къызэрымы- кIуэ къэхъугъэхэм къахьа зэраныр зыхуэди- зым, егупсысыпхъэщ дяпэкIэ апхуэдэ мыхъу- мыщIагъэхэр къэмыгъэхъуным хуэгъэза Iуэху зехьэкIэхэм, апхуэдэ къабзэу мафIэс шынагъуэр къыщыгъунэгъуа лъэхъэнэм. — Нэхъыщхьэу гу зылъыфтэнур аращи, мыпхуэдэ къызэрымыкIуэ щытыкIэхэр къыщыхъей лъэхъэнэм ди зэдэлэжьэны- гъэм и щытыкIэр нэхъри лъагэу тIэтын хуейщ. И гугъу сощI хъыбархэмкIэ игъуэу дызэхъуэжэн зэрыхуейми, апхуэдэ къа- бзэу, ди Iуэхухэр къызэрызэдгъэпэщыну щIыкIэхэми. Дэтхэнэ къулыкъу унафэщI- ми нэгъэсауэ ицIыхупхъэщ сыт хуэдэ пIалъэм сыт хуэдэ лэжьыгъэ игуэщIыну къыпэщылъми, жиIащ Темрезов Рэшид. Къэрэшей-Черкес Рес- публикэм и Iэтащхьэ Тем- резов Рэшидрэ «Россель- хозбанк» АО-м и правле- нэм и тхьэмадэ Листов Борисрэ мы махуэхэм зэ- IущIащ. КъЧР-м ухуэныгъэмрэ псэупIэ-коммунальнэ хъыз- мэтымрэкIэ и министрым и япэ къуэдзэ Семеновэ Ренатэ я пашэу иджыблагъэ республикэм и Градостроительнэ советым зичэзу зэIущIэ иригъэкIуэкIащ. Сабийхэр ХуэгъэкIуэтэныгъэ Проектхэр

и 12 лъандэрэ къыдокI Черкесия · лаев Руслан, Министерствэ, къулыкъущiапiэ зэхуэмы-дэхэм я лiыкiуэхэр

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: и 12 лъандэрэ къыдокI Черкесия · лаев Руслан, Министерствэ, къулыкъущiапiэ зэхуэмы-дэхэм я лiыкiуэхэр

Черкесия

1924 гъэм жэпуэгъуэм (октябрым) и 12 лъандэрэ къыдокI

2018 гъэ, мэкъуауэгъуэм (июным) и 23, щэбэт№48 (13310)

Иджыблагъэ КъЧР-м и Iэтащхьэ Темрезов Рэшид Москва деж щыIущIащ УФ-м мэкъумэш хъызмэ-тымкIэ и министр Патру-шев Дмитрий. ЗэIущIэм къриубыдэу тепсэлъыхьащ хэгъуэгум и мэкъумэш зы-ужьыныгъэм, абы щхьэпэ-ну экономикэ, социальнэ инвестицэ проектхэм, къэ-рал программэхэм.

Иджыблагъэ КъЧР-м и Iэтащхьэ Темрезов Рэшид яIущIащ вице-премьерхэу Чек-куев Хъызыррэ Суюнов Джа-нибекрэ икIи унафэ яхуи-щIащ сабийхэм я гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэхэр шына-гъуэншэрэ фIагъ лъагэ иIэу къызэрагъэпэщынымкIэ къару псори зэрагъэуIуну. ЗэрыхуагъэфащэмкIэ, мы гъэм гъэмахуэм гупу зы-гъэпсэхун кампанэм къы-зэщIрагъэубыдэнущ сабий, ныбжьыщIэ мин 12-м щIигъу.

КъЧР-м и Правительст-вэм и тхьэмадэ Уэз Аслъэн Правительствэм и зэIущIэ иригъэкIуэкIащ. Абдеж уп-щIэ 16-м щытепсэлъыхьащ. Абы щыщу 3-р — мэкъу-мэш хъызмэтым теухуащ.

Къэрэшей-Черкесым эко-номикэ зыужьыныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ Дармывэ Неллэ Прави-тельствэр щигъэгъуэзащ «Об утверждении перечня объектов газораспредели-тельной системы и соору-жений на них» зи фIэщы-гъэцIэ проектым. Абы егъэ-наIуэ щIыуэпс гъуэз хьэкъ-лыкъымкIэ хуэгъэкIуэтэ-ныгъэ зиIэ IуэхущIапIэхэр.

КъЧР-м мэкъумэш хъыз-мэтымкIэ и министр Бо-ташев Анзор зэIущIэм хэ-тахэр щигъэгъуэзащ къуа-жэдэсхэм, унагъуэщIэхэм, IэщIагъэлI ныбжьыщIэхэм я псэукIэр езыгъэфIэкIуэ-ну проектым.

ЗэIущIэм хэтащ респуб-ликэм экономикэ зыужьы-ныгъэмкIэ и министр Нэ-кIухъу Алий, КъЧР-м щэн-хабзэ щIэиныр хъумэным-кIэ, гъэбэгъуэнымкIэ и Уп-равленэм и унафэщI Баш-лаев Руслан, Министерствэ, къулыкъущIапIэ зэхуэмы-дэхэм я лIыкIуэхэр.

Советыр хэплъащ «Ар-хъыз» зыгъэпсэхупIэ ком-плексым щекIуэкIыну ухуэ-ныгъэхэм я проекти 6-м, Архъыз и Iэхэлъахэр зэры-

Мэкъуауэгъуэм (ию-ным) и 19-м Росавтодор федеральнэ Управленэм и къудамэу КъЧР-м щыIэ «Кавказ» Упрдорым пIа-лъэр нэмысауэ къызэIуи-хащ капитальнэу зэри-гъэзэхуэжа автомобиль гъуэгу километр 11. Ар зыхиубыдэр А-156-нэ фе-деральнэ автомобиль гъуэгум и 52-нэ — 63-нэ километр пычыгъуэращ, «Архъыз» дунейпсо зы-гъэпсэхупIэ купсэм, Евро-пэм нэхъ щэджащэ ды-дэу ит оптическэ теле-скопыр зытет РАН об-серваторэм хуэкIуэращ.

А-156-нэ гъуэгу Iыхьэр нэхъ хьэлъэу, гугъусыгъуу къалъытэхэм ящыщщ. Ара-ми, зэгъэзэхуэжыныгъэ лэ-жьыгъэхэм хуагъэнэIуа пIа-лъэм нэсыным иджыри мази 4 иIэу лэжьыгъэхэр

Гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэЕджэгъуэ илъэсыр иу-хыу зыгъэпсэхугъуэ ма-зэхэр щыщIидзэкIэ, анэ-адэ куэдым упщIэ къа-хуоув: дэнэ яхьыну я бы-ныр, хэт ирагъэзыну, да-уэрэ езыхэр зэрылэжьэ-нур, сабийр и закъуэ унэм къыщIанэу? Апхуэ-дэ упщIэхэм я жэуап хьэ-лэмэтщ курыт еджапIэ-хэм къыщызэрагъэпэщ гъэмахуэ лагерхэр.

Илъэс къэси хуэдэу, мы гъэми Хьэбэз къуажэ курыт еджапIэм мэкъуауэгъуэм (июным) и 5-м къыщызэ-Iуахащ «Дружба» фIэщы-гъэцIэр зрата еджапIэ ла-герыр. Гъуэщакъым апхуэ-дэ фIэщыгъэцIэр зи жэрдэм къикIахэр. ЦIыкIухэм зэны-бжьэгъугъэ быдэ яку дэлъщ, адэкIи ар зэрыпащэнум шэч хэлъкъым. Абы щы- хьэт утохъуэ я джэгунри, зэхьэзэхуэнри, лэжьэнри зэгурыIуэныгъэм, зэдэIэ-пыкъуныгъэм тещIыхьауэ зэрырагъэкIуэкIым ущы-гъуэза нэужь.

Лагерым кIуэнухэр къы-щыхахкIэ, япэ гулъытэ зы-хуащIыр унагъуэ зэхуэмы-щIахэм, быныбэхэм къа-хэкIахэращ. Мы гъэм еджа-пIэ лагерым сабий 70-м нэс щаIыгъщ. Ахэр — «нулей-

УФ-м и Президентым и фондым къыхэкI ахъшэмкIэ капитальнэ зэгъэзэхуэжыныгъэ лэжьыгъэхэр Зеленчук район сымаджэщым щокIуэкI. Фигу къэдгъэкIыжынщи, мыпхуэдэ зэгъэзэхуэжыныгъэ лэжьыгъэхэр егъэкIуэ-кIынымкIэ лъэIур къызыбгъэдэкIар КъЧР-м и Iэта-щхьэращ.

Зэгъэзэхуэжыныгъэхэр щокIуэкI терапевт, стерили-зацэ щащI, ерыскъы хъумапIэ къудамэхэм. ЖыIэпхъэщи, мы сымаджэщым зэгъэзэхуэжыныгъэхэр щегъэкIуэкIын зэрыхуейрэ куэд щIащ. Псалъэм и жыIэгъуэкIэ, тера-певт къудамэм зэгъэзэхуэжыныгъэ лэжьыгъэхэр ще-кIуэкIар илъэс 54-кIэ узэIэбэкIыжмэщ.

Лэжьыгъэхэм кърибыдэу зэрахъуэкIынущ инженер коммуникацэхэр, бжэхэр, щхьэгъубжэхэр, лъэгухэр. ИджыкIэ жыхуэтIа къудамэхэм жьы хъуа инженер ухуэ-ныгъэхэр, бжэхэр, щхьэгъубжэхэр къыхахыжагъэххэщ. Ерыскъы хъумапIэм и унащхьэр зэрахъуэкIащ.

Iуэхухэр мази 3-м къриубыдэу зэнагъэсын я му-радщ.

ТУАРШЫ Ирэ

Къэрэшей-Черкес Республикэм и Iэта-щхьэ Темрезов Рэшид иригъэкIуэкIащ къызэрымыкIуэ къэхъугъэхэмкIэ щыIэ республикэ комиссэм и зэIущIэ. Комис-сэм хэтхэм утыку псалъэ ящIащ щIыуэпс къэхъугъэ мыхъумыщIэхэм япкъ иту Къэрэшей, Зеленчук, Уарп районхэм щы-зэфIэува щытыкIэм теухуа упщIэхэр.

Уэлбанэ инымрэ псы ежэххэр къызэ-риуамрэ гъуэгухэр, лъэмыж зэпрыкIы-пIэхэр, псы IущIапIэ дамбэхэр здэщыIэ щIы-пIэхэр щIалъэсыкIащ. Гъуэгухэр нэхъы-бэу здызэхэкъутар щIыр къыздэщэта Черкесск - Домбай, псы къиуар къызы-телъэда Карачаевск - Учкулан гъуэгухэ-ращ. Мыбдежым къыщызэтрагъэувыIащ автотранспортыр. Районищми къызэры-мыкIуэ щытыкIэр пIалъэкIэ щагъэнэIуа-уэ щытащ. Къызэрыхагъэщащи, зи гугъу тщIа щIыпIэхэмрэ гъуэгу Iыхьэхэмрэ къы-щыхъуахэм я зэран цIыху щхьэхуэхэм якIакъым.

Абы хыхьэкъым езыр-езы-ру республикэм зыщызы-гъэпсэхуну сабий, щIалэ-гъуалэ гупхэр.

Темрезов Рэшид унафэ ищIащ икIэщIыпIэкIэ сабий зыгъэпсэхупIэхэм кIуэуэ, сабийхэр зэрагъашхэри, зэрыпсэури, шынагъуэнша-гъэ Iэмалхэри, нэгъуэщI лъэныкъуэ псори щIаплъы-кIыну. Гулъытэ хэха хуэ-

Мэкъумэш Iуэхухэр

Гуапэ зэрыхъущи, феде-ральнэ министрым лъагэу къилъытащ Къэрэшей-Чер-кесым и мэкъумэш хъыз-мэт зыужьыныгъэр, къы-хигъэщащ а зыужьыныгъэр илъэс къэси нэхъри зэре-фIакIуэр, продукцэ нэхъы-бэ къызэрыщIигъэкIыр. Ап-хуэдэу, 2013 гъэм елъыта-уэ, мэкъумэш хъызмэтым продукцэу къыщIигъэкIар

проценти 10-кIэ хэхъуащ, псори зэхэту сом мелард 32,3-рэ и уасэ къилэжьащ.

ЗэIущIэм деж щхьэхуэу тепсэлъыхьащ республи-кэм жыг хадэхэр гъэкIы-ным траухуа программэр зэрылажьэм, абы ипкъ иту зэфIаха Iуэхугъуэхэм. Мы илъэсым и кIэм нэгъунэ жыг хадэхэм иджыри къа-хэхъуэнущ икIи псори зэ-

хэту гектар 600-м нэс ира-гъэубыдынущ.

Гулъытэ щхьэхуэ зыхуа-щIа лъэныкъуэщ кхъужьей жыг хадэхэр. Мы гъэм мэ-лыжьыхьым (апрелым) Къэ-рэшей-Черкесым щыхалъ-хьа кхъужьей жыгхэм къэ-кIуэныфIкIэ уагъэгугъэ. Псо-ри зэхэту гектар 20-м щIигъу еубыд кхъужьей жыг хадэм. ЖыIэпхъэщи, зэры-Урысейуэ къапщтэ-мэ, апхуэдиз щIыгу зыху-хаха кхъужьей жыг хадэ зиIэр ди республикэ за-къуэращ.

Патрушев Дмитрий къы-зэрыхигъэщащи, дяпэкIи хэ-гъуэгум и мэкъумэш хъыз-мэтым я гулъытэр кърагъэ-зынущ, хъызмэт нэхъ цIыкIу-хэм я зыужьыныгъэм хуэу-нэтIа дэIэпыкъуныгъэ къы-хухагъэкIынущ. Къинэмы-щIауэ, министрым къы-хилъхьащ къуажэхэм я зыужьыныгъэм теухуа къэрал программэм ипкъ иткIэрэ, хэгъуэгум зыкъы-щIа-гъэкъуэну. Ар щхьэпэ-нущ социальнэ, инженер инфраструктурэм зрагъэ-ужьынымрэ яухуэнымрэ.

Хэгъуэгум къыхуащI гу-лъытэмрэ дэIэпыкъуныгъэм-рэ папщIэ КъЧР-м и Iэта-щхьэм Патрушев Дмитрий фIыщIэ ин хуищIащ.

КъЧР-м и Iэтащхьэмрэ и Правительствэмрэ я

пресс-къулыкъу

ЗэIущIэм хэтахэм къащ-тащ республикэм мэзхэм-кIэ и Управленэм и уна-

фэщI Батчаев Борис игъэ-нэIуа проектыр. Ар теухуащ Архъыз мэз щIыпIэм жыг-

хэр щрамыупщIыкIыным, мэз фондыр хъума хъу-ным.

КъинэмыщIауэ, хэплъа-хэщ КъЧР-м промыш- ленностымрэ сатумрэкIэ мылъкумрэ щIыгу зэху-щытыкIэхэмрэкIэ и Ми-нистерствэхэм къабгъэдэ-

кIа упщIэхэм.

ШЫБЗЫХЪУЭ Ирэ

щIыпхъэу къилъытащ гъэ-сэныгъэ, зыгъэпсэхугъуэ Iуэхугъуэхэм.

Вице-премьерхэм зэрыжа-Iащи, хуей хъумэ, сабийхэм я зыгъэпсэхугъуэхэр фIагъ лъагэ иIэу, шынагъуэншэу къызэрагъэпэщынымкIэ IэмалыщIэхэр зэрахьэнущ республикэ, федеральнэ къу-лыкъухэм къабгъэдэкIыу.

ТУАРШЫ Ирэ

Ахэр тепсэлъыхьащ ди республикэм и щIыналъэм щылажьэ мэкъумэшыщIэ-хэм хуэгъэкIуэтэныгъэ (льго-тэ) яIэу банкхэм зэрадэлэ-жьапхъэм. Абы къинэмы-щIауэ, тепсэлъыхьащ АПК-м хуэгъэза инвестицэм про-ект нэхъыфIхэр гъэзэщIа хъун папщIэ банкхэм ялэ-жьыпхъэми.

Ди республикэм и эко-номикэ гъащIэм нэхъ жы-джэру нобэ хэлэжьыхьыр «Россельхозбанк»-м и къу-дамэу ди щIыналъэм щы-Iэращ. Абы мэкъумэшым елэжьхэм кредит ирет. ИкIи мэкъумэшыщIэхэм креди-тыр жыджэру къагъэсэ-бэпкIэрэ, я лъэкIыныгъэм хагъахъуэ, оборудованэрэ транспортрэ зыIэрагъыхьэ, губгъуэ лэжьыгъэхэр езы-гъэкIуэкIхэм улахуэ ират.

ЗэIущIэм и кIэм лъэны-къуитIри зэгурыIуащ я зэ-дэлэжьэныгъэм зрагъэу-жьыну.

Ди корр.

вой» — е 4-нэ классхэм хэсхэращ. Сыхьэтыр 9-м щегъэжьауэ 15-м нэгъунэ сабийхэр лагерым щыIэщ. Махуэм щэ ягъашхэ. Гъэш-хэкIхэри, лыхэкIхэри, Iэ-фIыгъэкIэ, пхъэщхьэмыщ-хьэ жыпIэми, псори щызу ирагъэгъуэт.

Лагерым сабийхэр зэ-

рыщыIэ сыхьэтхэр хуаб-жьу гъэнщIащ джэгугъуэ-хэмкIэ, зэхьэзэхуэхэмкIэ, гъэсэныгъэ, егъэджэныгъэ, къэхутэныгъэ Iуэху зэхуэ-мыдэхэмкIэ. Кружоки 6 мэлажьэ. Абдеж сабийхэм IэрыщI хьэпшып цIыкIу-хэр щащI, къафэм, уэрэд жыIэным зыщыхуагъасэ,

мэпщафIэ, мэпхъащIэ, меди-цинэм, шынагъуэншагъэ Iэмалхэм щытопсэлъыхь… Кружокхэр езыгъэкIуэкI гъэсакIуи 6-р я IэщIагъэм хуэIэрыхуэ, абы сабийхэр дезыгъэхьэхыф защIэу къы-хахащ.

(КIэухыр е 2-нэ напэм итщ)

зэлъэщIагъэхьащ. Капитальнэ зэгъэзэхуэ-

жыныгъэхэм къызэщIра-гъэубыдащ щIыгур гъэзэ-хуэныр, автомобиль зекIуа-пIэр метри 8-кIэ нэхъ бгъуэ щIыныр. Апхуэдэ щытыкIэхэр автомобиль гъуэгухэр зытетын хуей III-нэ техническэ нагъы-щэм йокIу. Гъуэгум и гу-щIыIур мывэ кIэщхъ — мас-тикэ асфальтобетонщ. Гъуэ-губгъухэм иIэ дэтIыкIа (кювет), метр мини 2 зи кIы-хьагъыр бетон лъэрыхьхэм-кIэ ягъэбыдащ, гъуэгур щы-пхырыкI щIыпIэхэм щежэх псыхэр, псы Iэрышэхэр фIей мыхъун папщIэ, гъуэгур зэ-щIаузэдащ псыр зыгъэкъэ-бзэну ухуэныгъэхэмкIэ. Псыр зрижэну бжьамий 26-рэ щIэрыщIэу ягъэувыжащ.

Бгылъэм хиубыдэ гъуэ-гум бгы къещэтэхым, мы-

вэхэм я зэран емыкIын пап-щIэ мывэхэр зэтезыIыгъэну сеткэу метр зэбгъузэнатIэ метр мини 4, метри 180-кIэ яшэщIащ. Гъуэгу шына-гъуэншагъэр къызэрагъэ-пэщын IэмалкIэ гъуэгу да-мыгъэхэр ягъэуващ. Апхуэ-дэхэр 128-рэ мэхъу. Гъуэ-гум трагъэуващ шынагъуэн-шагъэ гъущI Iэмалхэр. Ап-хуэдэхэм километри 9-м зыщрагъэукъуэдиящ. Тер-мопластиккIэ гъуэгу дамы-гъэхэр трассэм тратхащ.

«Кавказ» Упрдорым и мурадщ дяпэкIи Архъыз хуэкIуэ автомобиль гъэгур нэхъри иригъэфIэкIуэну. Абы ипкъ иткIэрэ, Главгос-экспертизэр хоплъэ 63-нэ — 75-нэ километрым хиубы-дэ автомобиль гъуэгу ки-лометр 12-м капитальнэ зэгъэзэхуэжыныгъэхэр ще-гъэкIуэкIынымкIэ проек-тым. Абы арэзыныгъэ иратмэ, федеральнэ гъуэгу лэжьакIуэхэр хьэзырщ мы гъэм бламыгъэкIыу Iуэхум и ужь ихьэну.

ТУАРШЫ Ирэ

рагъэфIэкIуэнум. Советым хэтхэр зыхэ-

плъа проектхэм щыщщ хьэ-щIэщ, аппарт-отель, уней псэупIэ унэ, зыгъэпсэхупIэ, коттедж комплексхэм я ухуэныгъэхэр.

Ухуэныгъэ, щIыгу къэ-гъэсэбэпыкIэ хабзэхэм те-ту Архъыз щекIуэкIыну ухуэныгъэхэм хэплъа нэужь, арэзыныгъэ иратащ про-екти 3-м. Адрейхэм иджы-ри елэжьыжын хуейуэ къа-лъытащ.

Темрезов Рэшид зэрыжиIащи, къызэ-рымыкIуэ къэхъукъащIэхэм къахьа зэра-ныр ягъэкIуэдыжын щхьэкIэ къулыкъу псоми зэгурыгъэIуауэ икIи псынщIэу я Iуэхухэр зэфIахащ. Хэгъуэгум и Iэтащхьэм адэкIэ зэригъэбелджылащи, иджы лэжьы-гъэм кIуэрабгъущIэ игъуэтынущ. Абы ипкъ иту уасэ иратыпхъэщ къызэрымы-кIуэ къэхъугъэхэм къахьа зэраныр зыхуэди-зым, егупсысыпхъэщ дяпэкIэ апхуэдэ мыхъу-мыщIагъэхэр къэмыгъэхъуным хуэгъэза Iуэху зехьэкIэхэм, апхуэдэ къабзэу мафIэс шынагъуэр къыщыгъунэгъуа лъэхъэнэм.

— Нэхъыщхьэу гу зылъыфтэнур аращи, мыпхуэдэ къызэрымыкIуэ щытыкIэхэр къыщыхъей лъэхъэнэм ди зэдэлэжьэны-гъэм и щытыкIэр нэхъри лъагэу тIэтын хуейщ. И гугъу сощI хъыбархэмкIэ игъуэу дызэхъуэжэн зэрыхуейми, апхуэдэ къа-бзэу, ди Iуэхухэр къызэрызэдгъэпэщыну щIыкIэхэми. Дэтхэнэ къулыкъу унафэщI-ми нэгъэсауэ ицIыхупхъэщ сыт хуэдэ пIалъэм сыт хуэдэ лэжьыгъэ игуэщIыну къыпэщылъми, — жиIащ Темрезов Рэшид.

Къэрэшей-Черкес Рес-публикэм и Iэтащхьэ Тем-резов Рэшидрэ «Россель-хозбанк» АО-м и правле-нэм и тхьэмадэ Листов Борисрэ мы махуэхэм зэ-IущIащ.

КъЧР-м ухуэныгъэмрэ псэупIэ-коммунальнэ хъыз-мэтымрэкIэ и министрым и япэ къуэдзэ Семеновэ Ренатэ я пашэу иджыблагъэ республикэм и Градостроительнэ советым зичэзу зэIущIэ иригъэкIуэкIащ.

Сабийхэр

ХуэгъэкIуэтэныгъэ

Проектхэр

Page 2: и 12 лъандэрэ къыдокI Черкесия · лаев Руслан, Министерствэ, къулыкъущiапiэ зэхуэмы-дэхэм я лiыкiуэхэр

2 №48 (13310) 2018 гъэ, мэкъуауэгъуэм (июным) и 23

Къыщалъхуа махуэм

Иджыблагъэ Къэрэ-шей-Черкес Республикэм и прокурор Терещенко Александр хабзэхъумэ къулыкъухэм я унафэщI-хэр зыхэта зэIущIэ ири-гъэкIуэкIащ.

Абы и лэжьыгъэм хэ-тащ Къэрэшей-Черкес Рес-публикэм и федеральнэ инс-пектор нэхъыщхьэр, КъЧР-м и Хьэкум Нэхъыщхьэм и тхьэмадэр.

КъинэмыщIауэ, Урысей Федерацэм и ЗэхэгъэкIа-кIуэ Комитетым и къуда-мэу Къэрэшей-Черкесым щы-Iэм, Къэрэшей-Черкес Рес-публикэм къэралкIуэцI Iуэху-хэмкIэ и Министерствэм, Урысейм шынагъуэншагъэм-кIэ и къулыкъум и къуда-мэу ди хэгъуэгум щыIэм и лэжьакIуэхэр, Черкесск гар-низоным и военнэ прокуро-рыр, республикэм и тран-спорт прокурорыр, къалэ, район прокурорхэр, рес-публикэм и прокуратурэм и къулыкъухэм я унафэщIхэр.

Къызэхуэсахэр тепсэлъы-хьащ щIэпхъаджагъэм бэнэ-ныгъэ зэрыдрагъэкIуэкI щIы-кIэм, лэжьапщIэхэр, пенсэ-хэр, стипендиехэр, нэгъуэщI пособэхэр зэрамытым епха щIэпхъаджагъэхэр къэмы-гъэхъуным хуэгъэзауэ ха-бзэхъумэ, кIэлъыплъакIуэ къулыкъухэм зэфIах Iуэху-хэм я щытыкIэм.

ЗэIущIэр къызэIуихри къызэхуэсахэм пэублэ пса-лъэкIэ захуигъэзащ Тере-щенко Александр.

Къызэхуэсахэр щIэдэIуащ республикэм и прокуро-рым и къуэдзэ Дармывэ Игорь, Къэрэшей-Черкес Республикэм къэралкIуэцI IуэхухэмкIэ и министрым и къуэдзэ, полицэм и уна-фэщI Боташев Ансар, Уры-сей Федерацэм и Зэхэгъэ-кIакIуэ Комитетым и къу-дамэу Къэрэшей-Черкесым щыIэм процессуальнэ кIэ-лъыплъыныгъэмкIэ и къу-дамэм и унафэщI Джато-къуэ Мурат сымэ я къэ-

2016 гъэм и фокIадэ (сентябрь) мазэм «Актив-ный горожанин» («Къалэ-дэс жыджэр») интерактив-нэ сервисым щылажьэхэм ящыщ зым къалэ мэрием и cherkessk09.ru сайтым деж къыхилъхьат хуэмы-щIауэ Черкесск щыпсэухэм щхьэкIэ хьэпшып щызэ- хуахьэсын щIыпIэ къызэра-гъэпэщыну.

А жэрдэмыр Черкесск къалэм и мэр Тамбиев Руслан къадищтэри, мазэ бжыгъэм къриубыдэу къы-зэIуахащ апхуэдэ щIыпIэ икIи а гупсысэр гъащIэм хыхьа хъуащ. ГъащIэм гугъуехь зэхуэмыдэхэм пэщIигъэу-вахэм щхьэкIэ къалэдэс-хэм, предприятэхэм, Iуэху-щIапIэ зэхуэмыдэхэм лъа-къуэфIэлъхьэ, щыгъын, са-бийхэр зэрыджэгун, нэ- гъуэщI хьэпшыпхэри зды-зэхуахьэс социальнэ Iуэху-щIапIэр къыщызэIуахащ 2017 гъэр къихьэным куэд имы-Iэжу. Ар щыIэщ мы хэщIа-пIэмкIэ: Черкесск къалэ, Ленин и цIэр зезыхьэ уэ-рам, е 3-нэ «а» унэ («Музей къэувыIэпIэ»). Черкесск къа-лэм цIыхухэр социальнэу хъумэнымкIэ и Управленэм и лэжьакIуэхэм я лъэIур къалэдэсхэм зэхащIыкIауэ, кърахьэлIэ хьэпшыпхэр къа-бзэщ икIи зэфIэтхъакъым. Ар мыхъумэ, щыгъыныр химчисткэм етын, зыхуей хуэгъэзэжын хуей хъунут, хуэныкъуэм Iэрыгъэхьэн ипэкIэ.

ИкIи, апхуэдэу зэхуахьэ-са хьэпшыпым щыщ къы-

УРысей ФеДеРАцэМ и Генеральнэ прокурорым 2018 гъэм накъыгъэм (майм) и 16-м къыдигъэкIа, зи №553-нэ, «О назначении» Унафэм ипкъ иту, юсти-цэмкIэ чэнджэщэгъу нэ-хъыжь Токъубай Мурат Алексей и къуэр Хьэбэз межрайон прокурор Iэна-тIэм трагъэхьащ.

Унафэм ипкъ иткIэ, мы IэнатIэм Токъубайр илъэ-си 5-м къриубыдэу бгъэ-дэтынущ.

Токъубай Мурат Алек-сей и къуэр 1972 гъэм Али-Бэрдыкъуэ къуажэм къыщыхъуащ. Ищхьэ юри-дическэ щIэныгъэ иIэщ. 1995 гъэм Ростов къэрал университетыр къиухащ. Урысей Федерацэм и про-куратурэ къулыкъум 1995 гъэм и дыгъэгъазэ (де-кабрь) мазэм щегъэжьауэ хэтщ.

И гуащIэдэкI къулыкъур щрихьэкIащ Къэрэшей-Чер-

IэнатIэщIэ

Гъуэгу шынагъуэншагъэ«Хьэбэз» МОВД-м и ОГИБДД-мрэ ПДН къулы-къум и лэжьакIуэхэмрэ я къызэгъэпэщыныгъэкIэ, «сабийхэм фахуэсакъ!» про-филактикэ акцэм ипкъ иту, Хьэбэз къуажэм щы-лажьэ еджапIэ лагерым практическэ IуэхугъуэфI щрагъэкIуэкIащ.

сабийхэм ягу къагъэ-кIыжащ гъуэгум къыще-кIуэкI ПДД хабзэхэр хъу-мэныр, абы мыхьэнэшхуэ зэриIэр.

КъинэмыщIауэ, хабзэкъу-тэныгъэ къэзыгъэхъухэм жэуаплыгъэ зэрахьыр ны-бжьыщIэхэм гурагъэIуащ.

Къытепсэлъыхьащ гъуэ-гум шынагъуэншагъэр къы-зэгъэпэща хъуныр абы щызекIуэ дэтхэнэми Iэмал имыIэу зэрелъытар.

ОГИБДД-м и лэжьакIуэ-хэм практическэ лэжьы-гъэкIэ къагъэлъэгъуащ ма-шинэ здызекIуэ гъуэгу зе-кIуапIэм зэрызэпрыкIып-хъэр, пщыхьэщхьэ е жэщ хъуауэ цIуугъэнэ пкъыгъуэ яхэмылъу зекIуэ зэрымы-

псэлъэныгъэхэм. КъызэрыхагъэщамкIэ,

лэжьапщIэхэр, пенсэхэр, сти-пендиехэр, нэгъуэщI по-собэхэр зэрамытым епха хабзэншагъэхэр къэмыгъэ-хъуным хуэгъэзауэ респуб-ликэм и хабзэхъумэ къу-лыкъухэмрэ прокуратурэм-рэ ирагъэкIуэкI лэжьыгъэм ехъулIэныгъэ гуэрхэр щы-Iэщ. Хабзэ зэхэтыкIэр къы-зэрызэфIагъэкIым хуэгъэ-за кIэлъыплъыныгъэхэр зэ-кIэлъыкIуэу ирагъэкIуэкI, ведомствэхэр зэзыпх лэжьа-кIуэ гупым и лэжьыгъэр еунэтI.

КIэлъыплъыныгъэ лэ-жьыгъэр щрагъэкIуэкIым, прокуратурэм и къулыкъу-хэм 2018 гъэм къыщIагъэ-щащ IэнатIэ гуэрхэм деж ахъшэ ямыту щIыхуэ къа-зэрытенар. Псалъэм и жы-IэгъуэкIэ, апхуэдэщ жыла-гъуэхэм щылажьэ икIи щы-псэу егъэджакIуэхэм, ме-дицинэ лэжьакIуэхэм я псэ-упIэм, хуалэжьа комму-нальнэ хуэIухуэщIэхэм япкъ иту хуапшыныжыну щыта ахъшэхэр зэрырамытыжар. Ар псори зэхэту сом мел-уани 146-рэ мэхъу.

А щIыхуэхэр егъэпшы-ныжынымкIэ прокурорхэм иск тхыгъищэм щIигъу хьэ-кум пащхьэ иралъхьащ, прокурорхэр апхуэдэ Iуэ-хум хьэтыркIэ зэрыпыкъуэ-кIам теухуа акт тхылъхэр IэщIагъэхьащ Къэрэшей-Черкес Республикэм и Пра-вительствэм, республикэм и Iэтащхьэм.

Прокурорхэр Iуэхум зэ-рыхыхьам и фIыгъэкIэ, ахъ-шэ щIыхуэхэр зытрагъэ-кIыжынымкIэ 2017 гъэм хэIущIыIу ящIа прокурор искхэм я процент 94,5 -м къыпэкIуэныгъэ яIащ. Ауэ абы щIыгъууи гу лъытэн хуейщи, щIыхуэхэр зы къэ-мынэу нобэр къыздэсым япшыныжакъым.

Мы IэнатIэм къыщыхъу хабзэншагъэхэр щымыгъэ-Iэным хуэгъэзауэ хабзэ-

хъумэ къулыкъухэм ирагъэ-кIуэкI лэжьыгъэм иджыри щыщIагъэ иIэу къалъытащ. ЗэхэгъэкIыныгъэм ипэ къи-хуэу ирагъэкIуэкI щIэплъы-кIыныгъэхэр гунэсу щы-щымыт щыIэщ. Зэтрагъэ-псыхьакъым хабзэхъумэ, кIэлъыплъакIуэ къулыкъу-хэм я зэдэлэжьэныгъэр.

ЗэIущIэр етIуанэ упщIэм щрипсалъэм, къэралкIуэцI IуэхухэмкIэ къулыкъухэмрэ юстицэмрэ ирагъэкIуэкI уголовно-процессуальнэ, опе-ративно-лъыхъуэныгъэ лэ-жьыгъэр зи нэIэм щIэту республикэ прокуратурэм и къудамэм и унафэщI Хубиев Алий къэпсэлъащ. Абы къыхигъэщащ щIэпхъа-джагъэхэр къэмыгъэхъуным хуэгъэзауэ зэрахьэ Iэмал-хэр.

Хабзэхъумэ къулыкъу-хэр зэгурыгъэIуауэ зэры-пылъам и фIыгъэкIэ 2017 гъэм дыгъэгъазэм (дека-брым) къызэтрагъэувыIащ хэгъуэгум диверсие-террор Iуэхухэр езыгъэкIуэкIыну зыгъэхьэзыр экстремист-террорист гупым и лэжьы-гъэр.

Профилактикэ лэжьы-гъэм лъэныкъуэ псомкIи зэрыпылъым и фIыгъэкIэ нэгъабэ процент 68-кIэ ягъэмэщIащ экстремизм, террор кIуэрабгъухэмкIэ щыIэ щIэпхъаджагъэхэм я бжыгъэр.

Къызэрыхагъэщащи, ха-бзэхъумэ къулыкъухэм щIэ-пхъаджагъэ къызэгъэпэщам драгъэкIуэкI бэнэныгъэр зэрыщIагъэхуэбжьами емы-лъытауэ, щыщIагъэ щхьэ-хуэхэр иIэщ зэхэгъэкIыны-гъэм ипэ къихуэу ирагъэ-кIуэкI оперативно-лъыхъуэ-ныгъэ лэжьыгъэм.

ЗэIущIэм хэтахэм унафэ къахьащ хабзэхъумэ лэжьы-гъэр егъэфIэкIуэным хуэ-гъэза Iэмалхэр зехьэным, къыщIагъэща щыщIагъэ-хэр гъэкIуэдыжыным теу-хуауэ.

ДЭБАГЪУЭ Хьэтызэ

кес транспорт прокурату-рэм следователь IэнатIэм пэрыту. Щытащ КъЧР-м и прокуратурэм и къудамэм и прокурору, КъЧР-м и про-курорым и дэIэпыкъуэгъу нэхъыжьу, межрайон про-курорым и къуэдзэу.

«За безупречную служ-бу» щIыхь бгъэхэIур къы-хуагъэфэщащ.Республикэм и прокура-турэм и пресс-къулыкъу

уатын папщIэ, Черкесск къалэм цIыхухэр социаль-нэу хъумэнымкIэ и Управ-ленэм ущIэтхауэ щытын хуейщ, ухуэмыщIауэ абы дэф-тэр къыщыщIэпхыпхъэщ. НобэкIэ ди республикэм и къалащхьэм апхуэдэу щы-щIэтхащ унагъуэ мини 5-м нэблагъэ, сабий мини 9-м щIигъу щапIу.

«Дэ, япэми хуэдэу, ба-лигъхэми сабийхэми яте-гъэпсыхьа щыгъыни, лъа-къуэфIэлъхьи диIэщ. ДиIэщ сабийхэр зэрыджэгуни, те-пIэнщIэлъыни, сабий къэ-хъуагъащIэхэм ятегъэпсы-хьа хьэпшыпи, унэгуащэхэм къагъэсэбэп унагъуэ тех-ники. Зы сезоным къриу-быдэу зы унагъуэм ираты-нущ зы цIыху къэскIэ хьэп-шыпитху хуэзэу», — жеIэ Черкесск къалэм цIыхухэр социальнэу хъумэнымкIэ и Управленэм и унафэщI йенсен-Данильчук еленэ.

Зэрыдигугъауэ, мылъку-кIэ гугъу ехьу псэу унагъуэ-хэм защIигъэкъуэну хьэзы-ру Черкесск къалэм къы-дэкIар мащIэкъым. Абыхэм я гуапагъымрэ хьэлэла-гъымрэ я фIыщIэкIэ, а щIы-пIэм деж нобэ хьэпшып зэхуэмыдэхэр зыщыIэра-гъыхьэфынущ хуэмыщIауэ псэу унагъуэхэм. Уигу ири-хьа, а щIыпIэм щыIэ хьэп-шыпыр къыпIэрыхьэн пап-щIэ, Черкесск къалэм УсЗН-м укIуэу сертификат къаIип-хын хуейщ.

Черкесск къалэ мэрием

и пресс-къулыкъухъунур, апхуэдэм хабзэ-къутэныгъэ къызэригъэ-

хъур ягу къагъэкIыжащ.ЩОХЪУЖЬ Л.

Гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэ(КIэухращ. ПэщIэдзэр е 1-нэ напэм итщ)

Кружок нэужьхэм «эк-ран настроения» зи фIэ-щыгъэцIэ плIанэпэм деж сабийхэм смайликхэмкIэ, псалъэ зытIущкIэ къыща-гъэлъагъуэ я гупсысэхэм-рэ гукъыдэжымрэ. Абыхэм тещIыхьауэ егъэджакIуэ-хэмрэ гъэсакIуэхэмрэ къы-кIэлъыкIуэ махуэр къызэ-рагъэпэщ, сабийхэм я къы-хэлъхьэныгъэхэр лэжьы-гъэм зэрыхапщэным пылъщ.

Я лэжьыгъэм теухуауэ къыддогуашэ вожатэ нэ-хъыжь Джатэ Маринэ.

— ГуфIэгъуэ дауэда-пщэм хэту къызэIутхри ди лэжьыгъэр едгъэжьащ. Мэ-къуауэгъуэм и 28-м нэгъу-нэ дылэжьэнущ. сабий бжыгъэу къытхуэкIуэр ма-щIэкъым. Ари щыхьэт тохъуэ лагерыр сабийхэми

балигъхэми фIыуэ зэра-лъагъум. Илъэс къэси къэ-кIуэну хуейр нэхъыбэу, дызыдэлэжьэн сабийкIэ дызэхурокъу. КъакIуэм къи-нэмыщIауэ, я къуэш, шы-пхъу цIыкIу къыщыздаши щыIэщ. Ар къыщыхъур зэ-хьэзэхуэ, Iуэхугъуэ гъэщIэ-гъуэн щедгъэкIуэкIкIэщ. АтIэ, апхуэдэхэр куэды-кIейщ: гушыIэ зэхьэзэхуэ-хэр, таурыхъ гъэлъэгъуэ-ныгъэхэр, Пушкин Алек-сандр къыщалъхуа махуэм и щIыхькIэ едгъэкIуэкIа-хэр. А махуэм къызэщIед-гъэубыда IуэхухэмкIэ дэIэ-пыкъуэгъуфI къытхуэхъуащ Хьэбэз районым щэнха-

бзэмкIэ и Унэм и лэ-жьакIуэхэр. ХэIэтыкIауэ ды-телэжьащ Урысейм и Ма-хуэм. Абы и мыхьэнэр сабий-хэм наIуэ яхуэзыщI Iуэху-хэм дакъыхутепсэлъыхьы-ным къинэмыщIауэ, езы цIыкIухэри фIыуэ хэлэжьы-хьащ, нэхъри гукъинэж яхуэхъуу. Усэхэм къеджащ, къэфащ, уэрэд жаIащ, Уры-сейм и дамыгъэхэм къы-тепсэлъыхьащ, сурэткIэ къа-гъэлъэгъуащ. Иужьрейуэ едгъэкIуэкIа лэжьыгъэщ «Унагъуэм и дэIэпыкъуэгъу» дерсхэр. Абыхэм сабийхэр хэлэжьыхькIэрэ, къагъэлъэ-гъуащ унагъуэм деж анэм, адэм зэрадэIэпыкъур, я

къару къихь Iуэхугъуэхэр, гъэсэныгъэу яхэлъыр. Ды-щыIащ «Камила» IуэхущIа-пIэм. Абдеж щыIэ «пони» шы цIыкIухэмкIэ сабийхэм къажыхьащ, ядэджэгуащ. ДыщыхьэщIащ мафIэсгъэ-ункIыфI къулыкъум. Тех-никэр, мафIэсгъэункIыфI-хэм я лэжьыгъэр сабийхэм хуабжьу гъэщIэгъуэн ящы-хъуащ. ДяпэкIэ иджыри Iуэхугъуэ мащIэкъым ед-гъэкIуэкIынур. Лагерыр зэ-хуэщIыжынри сабийхэм гукъинэж зэрахуэхъуным хуэдэу къызэдгъэпэщы-нущ, — жеIэ Джатэ Ма-

ринэ. Мис апхуэдэу махуэр

гъэщIэгъуэну лагерым ща-хьынымкIэ куэд елъытащ лэжьыгъэр къызэзыгъэпэщ, гупым и унафэщI Хъупсыр-джэн Фатимэ и гуащIэми. Лагерым щылажьэ гупым я лэжьэкIэфIым и щы- хьэтщ махуэр бэIутIэIун-шэу, къэхъукъащIэншэу зэ-рекIуэкIыр, сабийхэр узын-шэу я унагъуэхэм зэри- хьэжыр, балигъхэр къа- хуэарэзыуэ, цIыкIухэр те-мыпыIэжу къыкIэлъыкIуэ махуэм зэрыпежьэр.

ТУАРШЫ Ирэ

Иужьрей илъэс тIощIым Аргуныр епхащ ухуэныгъэ пкъыгъуэхэр къыдэгъэкIы-нымрэ ухуэныгъэ Iуэхухэм-рэ. ЩIыпIэ нэщIым къыщри-гъажьэу завод лъэрыхьым и лъабжьэр зыгъэтIылъа, иджырей зэманым техно-логие лъагэ, Дунейпсо уты-кум ихьа предприятэ лъэщ хъуа IуэхущIапIэр зэфIэгъэу-вэным Олег и гуащIэ ин хилъхьащ, ноби егъэтIылъ. Заводым зэпымычу ирегъэ-фIакIуэ къыщIигъэкI про-дукцэм и фIагъымрэ куэ-дагъымрэ.

Хьэбэз жыпс заводым къыщIигъэкI пкъыгъуэхэм Урысейми, хамэ къэралхэми ущыIущIэнущ. Махуэ къэс заводым и лэжьыгъэм тех-нологиещIэхэр хапщэ. Уеб-лэмэ технологическэ лэ-жьыгъэ хьэлъэхэр «робот»-м игъэзащIэу ягъэпсыным хуокIуэхэ. Производствэр зэрырагъэфIакIуэм къыдэ-кIуэу, заводым щылэжьэну IэщIагъэрылажьэ ныбжьы-щIэхэри ягъэхьэзыр. Аргун Олег ящыщщ зи лэжьы-гъэм зи псэр хэзылъхьэ-хэм.

Илъэс блэкIам заводым хузэфIэкIа Iуэху щэджащэ-хэм ящыщщ ПсэукIэ-Дахэ къуажэм дащIыхьа, зи ухуэ-ныгъэр яухыу ныбжьы-щIэхэр здэкуэшыжа, сыт и лъэныкъуэкIи зэтегъэпсы-хьа курыт еджапIэ даха-

Нобэ къыщалъхуа махуэр егъэлъапIэ производствэм и къызэгъэпэщакIуэ лъэ-рыхь, жылагъуэ IуэхущIакIуэшхуэ Аргун Олег Iэбубэчыр и къуэм. Абы къызэри-нэкIащ гъащIэм и еджапIэ ин: мэкъумэшхъызмэт производствэм и инженеру къригъажьэри, район Советым и исполкомым и тхьэмадэу, райкомым и япэ секретару, район администрацэм и Iэтащхьэу, нэгъуэщI къулыкъу куэдым бгъэ-дэтащ. Дэнэ дежи щыпашэу, цIыхухэм, лэжьакIуэхэм папщIэ лъэкI къимыгъанэу лэжьащ.

щэр… АтIэ, абы и ухуэ-ныгъэр фIагъ лъагэ иIэу илъэс иримыкъукIэ къы-зэфIагъэкIащ. Яух сабий IыгъыпIэм епха Iуэхухэри.

Республикэм щыпсэухэм я гъащIэр, псэукIэр егъэ-фIэкIуэным Аргун Олег и жэрдэмышхуэ, гуащIэ ин хелъхьэ. Мис, иджыкIэ Ма-лэ Зеленчук къуажэм щаух кондитер фабрикэ иным и ухуэныгъэр. Мы IуэхущIа-пIэм цIыхуи 150-рэ щылэ-жьэфынущ.

ЩIэныгъэшхуэ зыбгъэ-дэлъ, куэдым хэзыщIыкI Олегрэ сэрэ дыщызэдэуэр-шэркIэ, сымыгъэщIэгъуэн

слъэкIкъым Аргуныр цIыху къызэрыкIуэу, псэр зыгъэ-тыншу зэрыщытыр, хэти фIы хуищIэну, и лэжьакIуэ-хэм я узыншагъэр егъэфIэ-кIуэныр зи гъащIэ пща-лъэу зэрызыхуигъэувыжыр.

экономикэ гупсысэщIэ бгъэдэлъу щыткIэрэ, иджы-рей зэман хьэлъэм Олег зыхигъэкIуадэкъым, уеблэ-мэ нэхъыбэжу, нэхъыфIы-жу цIыхухэм я хьэлэмэтхэр хъумэным, ахэр зыхуей хуэ-гъэзэным и гуащIэри гъа-щIэри хуеунэтI.

Аргуным заводым деж къыщызэригъэпэща, иджы-рей зэманым тегъэпсыхьа

жьапIэ IэнатIэр нэхъыфI, нэхъ тынш зэрыхъуным и акъыли, щIэныгъи хелъхьэ. Олег и фIыщIэщ заводым иджырей IэмэпсымэфIхэм-кIэ зэтегъэпсыхьа медици-нэ, стоматологическэ пэш-хэр къызэрыщызэIуахар. Зэ-ман кIэщIкIэ иджырей ме-дицинэ купсэ, сабий Iыгъы-пIэ къызэIуахынущ. Мис аращ «цIыхухэм папщIэ мэпсэу, щхьэузыхь захуещI» жыхуа-Iэр.

Аргун Олег – меценатщ. Псэ хьэлэлу щыткIэрэ, ядо-Iэпыкъу зыхузэфIэмыкIхэм, дэхуэхахэм, щIалэгъуалэ зэ-чиифIэм, къэралым и сыма-джэщ нэхъыфIхэм къыщеIэ-зэн хуейуэ къызыхуагъэув-хэм. Зи гугъу тщIа лъэны-къуэхэм мылъкуфI хелъхьэ.

КъызыхэкIа лъэпкъым хуэщыпкъэкIэрэ, адыгэм и къекIуэкIыкIам, и тхыдэм пщIэ хуищIкIэрэ, хэлъхьэ-ныгъэшхуэ ещI лъэпкъым и тхыдэ пэжыр сэтей къэ-щIыжыным, адыгэм и зыу-жьыныгъэр егъэфIэкIуэным. Жыжьэ умыIэбэу къэбгъэ-лъэгъуэфынущ Олег иджы дыдэ къызэригъэпэща Iуэху-фIыр. Куэд щIакъым тхакIуэ Осташко Андрей и Iэдакъэ-щIэкI «Образы мира: на-род - Адыги» альманах те-

шхапIэм пщIэншэу (уасэ цIыкIукIэ) цIыхухэр щагъа-шхэ. Олег сыт щыгъуи то-гузэвыхь егъэджэныгъэм, узыншагъэр хъумэным пы-щIа лъэпощхьэпохэм. ИкIи, цIыхухэм я лэжьыгъэр, лэ-

лъыджэр дунейм къызэ-рытехьэрэ. Апхуэдэ лэжьы-гъэфIыр къэгъэщIыным мылъкукIэ хэлъхьэныгъэ-шхуэ ищIащ Аргун Олег. ЖыпIэнурамэ, альманахым и презентацэри заводым и хэщIапIэм щекIуэкIащ.

Олег зыхэлIыфIыхь жы-лагъуэ Iуэхухэм къыхэгъэ-щхьэхукIыпхъэщ къызыхэ-кIа адыгэ лъэпкъым хуэ-гъэзауэ иIэ гупсысэхэр, зы-ми зэран хуэмыхъуу и лъэ-пкъым и хьэлэмэтхэр хъу-мэным Аргуныр зэрыху-щIэкъур. Зэман зэхэтхъуам деж апхуэдэу ущытыныр Iуэху псынщIэкъым. Олег сыт хуэдэ Iуэхуми пэжым и телъхьэщ. Дауэ лъэпо-щхьэпо хэмыхуами, адыгэлI нэсу щыткIэрэ, сытри къы-зэринэкIын лъэкIащ. Абы-кIи лъэпкъым и пщIэмрэ и щIыхьымрэ ихъумащ.

Зи хыхьэхэкI гуащIэр, творческэ гъащIэр жыджэ-ру екIуэкI Олег республикэм и щIыхьыр, къызыхэкIа лъэпкъым и пщIэр зэриIэ-тым папщIэ федеральнэ, республикэ къулыкъущIа-пIэхэм, IуэхущIапIэ зэхуэмы-дэхэм къабгъэдэкIа ЩIыхь, ФIыщIэ нагъыщэхэр гъунэ-жу къыхуагъэфэщащ.

Къэрал ухуэныгъэ и лъэ-ныкъуэкIэ, экономикэм и зыужьыныгъэкIэ, Урысейм Дуней псом щиIэ пщIэр къэIэтынымкIэ хуищI хэлъ-хьэныгъэр къыхалъытэкIэ-рэ «слава России» орде-нымкIэ Олег и гуащIэ иныр къыхагъэщащ. Урысейм и экономикэм хуищIа хэлъ-хьэныгъэм папщIэ «Звезда экономики России» орде-нымкIэ и цIэр къраIуащ.

Аргуным къыхуагъэфэщащ Абхъаз Республикэм и щIыхь лъагэр – япэ на-гъыщэ зиIэ Леон и орде-ныр. Ди республикэми Ар-гуным и гуащIэр къыхи-лъытащ къэрал нагъыщэ инкIэ – Олег къыхуагъэ-фэщащ «Заслуженный стро-итель Карачаево-Черкес-ской Республики» щIыхьы-цIэ лъагэр. КъинэмыщIауэ, Олег ставрополь аграрнэ университетым щIыхь зиIэ и профессорщ.

Олегрэ и щхьэгъусэ Та-тьянэрэ Тхьэм узэрелъэIун унагъуэ дахэщ. Зэщхьэгъусэ-хэм бын хъарзынищ зэда-пIащ. Япхъу Фатимэ юристщ. Мадинэ и анэм хуэдэу ме-дицинэ щIэныгъэ зригъэ-гъуэтащ, кандидатыцIэри къилъэщащ. Я щIалэ Му-рат министр IэнатIэм пэ-рытщ. Анэшхуэ-адэшхуэр ягъэгуфIэ я сабийхэм къа-щIэхъуа щIэблэм…

Республикэм дежи, лъэ-пкъым и пащхьи пщIэ ин щызиIэ Олег! сощIэ уи сыт хуэдэ махуэми пщэд-джыжь нэмэзым щегъэ-жьауэ производствэм ущIэ-ту узэрыпежьэр. сыхуейщ укъыщалъхуа махуэ дахэм и щIыхькIэ къыпхуагъэфэ-щэну хъуэхъу псалъэ гуапэ-хэр къыбдэхъуну! Укъызы-хэкIа лъэпкъ уардэм – адыгэм урикъуэ щыпкъэщ, уцIыху нэсщ! Узыншагъэ быдэкIэ, гъащIэ кIыхькIэ Тхьэр къыпхуигъэупсэ! Уи гуащIэкIэ, жылагъуэ Iуэху-кIэ нэхъри уригъэфIакIуэ!

Лъэпкъым къыбгъэдэкIыу

ДАУР Борис,КъЧР-м и нэхъыжьхэм я Советым и тхьэмадэ

ЗэIущIэ

ПсапащIэ

Page 3: и 12 лъандэрэ къыдокI Черкесия · лаев Руслан, Министерствэ, къулыкъущiапiэ зэхуэмы-дэхэм я лiыкiуэхэр

3 №48 (13310) 2018 гъэ, мэкъуауэгъуэм (июным) и 23

Усэхэр зэзыдзэкIар, напэкIуэцIыр зыгъэхьэзырар ТХЬЭГЪЭПСЭУХЭ Увжыкъуэщ

СыкъыщехьэкI губгъуэшхуэ къэгъэгъам, Гъунэншэу тафэ куэщI зызыубгъуам,Си ныбжьэгъу пэжу, уардэу адыгэш, Адэжьхэр зэрыгушхуэу яIа къуэш!

Уэ ауэ сытми пхуамыуст уэрэд, Шууейм хъуэпсапIэу иIэри уэрат, Си усэми уэ япэ урегъэщ, Си ныбжьэгъу пэжу, уардэу адыгэш!

Уилъамэ, къэувыIэт икIар хъийм, Укъилъэгъуамэ, и гур кIуэдырт бийм, Си гуапи си гукъеуи здэзыгуэш, Си ныбжьэгъу пэжу, уардэу адыгэш!

Ныбжьэгъу къысхуэхъу, ухуеймэ къысхуэхъу къуэш,—ТIум щыгъуи псэкIэ дызэунэкъуэщщ, Си гуапи си гукъеуи здэзыгуэш, Сызытхьэкъуауэ уардэу адыгэш!

Вагъуэнэхэр уэгу щIэншэм щоужьыхыжыр.

МахуэщIэм къыщIеш шэщым и шагъдий.

Я напIэхэр гъэгъахэм зэщIахыжыр

НэкугъуэкIэ къалъыхъуэу дыгъэ бзий.

Псэр зыгъэчэф уэгу хейм и уэсэпс IэфIыр,

ЗыщIефыр щIы уэшх щабэм епщIыхьам.

Пшэ дарий пIащIэр

Дыгъэм нихусауэ щIым и нэзым,Пшэплъыр къыпыщэщу йощэтэх.Ар ещхьу Iуэху фIэмыфIым ирагъэзым,Уафэ куэбжэр жэщым хузэIуех.Хы Iущащэм и макъ зыхищIауэ,Мазэ жейбащхъуэнэр къожьэ гъуэгу.Абы и нур напIэр зэщIихауэ.ЩIылъэ щхьэукъуам йоплъыхь и нэгу.Гушхуэпауэ къуейщIей вагъуэ цIыкIухэм,

СыщIоплъэ уи нэм, ауэ нэхэр слъагъукъым,СфIэмыфIу, «фIыуэ узолъагъу» жызоIэ.Уэ, ди Тхьэ!УпщIыIуа гухэлъхэр? СщIэкъым.Игъэщту си гур, жысIар си псэм къоIэ.

Си щIасэ! УмыутIыпщ ди лъагъуныгъэр,МафIэ ешар умыгъэункIыфI, щIалэфI!И хъуаскIэм къэубыди и хуабагъыр,Езыри, уедэхащIэу, гъэхуэбэф.

Сыпэлъэщыну бзаджэнаджэ ятэмКъару зэрызимыIэр уэ уолъагъу.Дэ тIури фIыуэ дызэрылъагъут япэм…Хьэуэ! Иджыри фIыуэ узолъагъу!

Уэри сыкъыболъагъу… Сыт зыщIэпIэжьэр?Щыму укъоплъ гу хъуаскIэ- дыгъэ жьгъейр —Си закъуэ IэгукIэ къызэрызубыдым,Псэуну хуейуэ ар зэрыпIейтейм.

СыупщIыIумэ зэ, игъащIэм сыщIыIэнущ.Ар ящIэ сэ зэгуэр къыздэлыдам.Си напIэ щIагъым щIыIэ къыщIихунущ,СыпхуэщIыжынкъым сызэрыщыта..

Сопсэу къэслъыхъуэу си щыуагъэр,

Си гъащIэ псом зэхуэсхьэсар,Зэм къыстегуплIэу сабиигъуэр,Зэм сфIэщIу

къызэщхь лIыжь Iэсар.

ЩIалэгъуэр къыспежьами гуфIэу,Жэуап схуетыжыр

сэ нэщхъейт.«Псэхэлъхьэ

дыгъэщ гухэлъ IэфIыр!»— ЖысIэу нэху щыгъуэм

сыдэплъейт.

Си ныбжьэгъу пэжхэм сащыхэскIэ,

Сэ гукъеуэншэу сыдыхьэшхт…Сигу къэкIт ди унэр

махуэ къэскIэ,Ауэ нэпс къуэпсри сэркIэ уэшхт.

Сэ апхуэдизкIэ си гур изти,Дунейр си гугъэт схуэIыгъын.Къыкъуэплъ насыпри

жыжьэу слъагъути,Езыми сфIэщIт сыкъилъагъун.

Сыту щIалэгъуэр пIалъэ дахэт?Къарууэ хэлъыр зыхищIэжт.ЩысфIэкIуэдар

ар дэнэ лъахэ? —Иджыри къэс

къысхуэмыщIэж.

Къудамэхэр къыпцIейм пеуд гъунэгъум,

Жейбащхъуэ жыг, иджыри къэмыушам,

Хуэмыдзыхам щIымахуэ пIалъэ гугъум,

Гъэгъэну хуейуэ тIэкIу зыхэзышам.

Гъунэгъум гуфIэу джыдэр егъэлъащэ, —

ТримыщIэу жьауэ хьэсэр хуейщ бэгъуэн…

Къэхъуар къызыгурымыIуэм сыт и лажьэ? —

Къелъыхъуэ и псэм ищIын щIэгъэкъуэн.

Ингуш Республикэм щыщ усакIуэщ. Абы и Iэдакъэм къыщIэкIащ Кавказ лъэпкъхэм я зэхуакум гурыщхъуэ дэмылъу, зэныбжьэгъуу зэдэпсэуну къыхуезыджэ тхыгъэ куэд. Ахэр зэхуэхьэсыжауэ иту 2012 гъэм ду-нейм къытехьащ томитI хъу тхылъ, «Кавказ лирэ» фIэщыгъэцIэр иIэу.

Нобэ нэIуасэ фыхудощI абы и усищым.

ГЪУКIЭКЪУЛ Даут Бзийхэр хьэуа къабзэм щыракъухь.Псэху зимыIэу псалъэ хы толъкъунхэм,Нэпкъ зылъэмыIэсхэр зэпаплъыхь.Сэри сыригъэру жэщ уэм дахэм,Шапсыгъ лъахэр гукIэ щIызощыкI.Уащхъуэ цIыхухэм тыгъэ къытхуищIахэм,Сахьэхуауэ псэкIэ щIызоплъыкI.ЩIызоплъыкI дахагъэ, Тхьэр щIегъуэжу,Си лъэпкъ къурмэныпхъэ зыхуищIар.Нэхъ нэпсей, нэхъ лъэщыр игъэпэжу,Хейр лъэгущIагъ лейзехьэм щIыхуищIар.Арами блэкIынщ си лъэпкъ и бжьыхьэр,И тIэпIыгъуэ гъатхэм IущIэжынщ.И нэ фIэбэу и жэгъуэгъу лейзехьэм,Хэку гъэдахэ Iущхьэу гъэгъэжынщ.

къуршхэм щхьэщелъэфырДыгъэ нурыбэ гуапэ

гъуэгу техьам.

КIэрохьэ ар уэгу джабэм мыгузавэу.

Жэщ псом псэхуа щIыр сакъыу зэщIеплъыкI.

Хьэуа щIыху къабзэр зэуэ къимыгъавэу

Пшэ мащIэ хужь цIыкIу цIырхъхэм пхыросыкI.

ЩIы анэр а нур гуэшым къыдоушыр-

Псэ зиIэр ар щыкъухьэм мэпсэхуж.

Хьэуар, псыр щIыгъуу гъащIэ къытхурешыр

Дыгъэшхуэ зиIэм хуабэ мыухыж.

Адыгэш

Лъагъунлъагъу зэгуэр сыкIуат

Адыгейм. Я хьэгъуэлIыгъуэм. Сытехуат, я гуапи хъуат, Сыхэхуати я гуфIэгъуэм.

Гуапэу сырагъэблэгъащ, СыщIашащ адыгэ унэм. Iэнэр зэтырагъэуващ, КъэпкIуащ, жаIэри,

гъуэгуанэ.

Псалъэм псалъэ къыпащэху, Хэти къипсэлъын игъуэту, КъытхэмыкIыу зызыущэху, Ди хъыбархэр

хэхъуэрт Iэтэу.

Сэри сIуатэрти хъыбар, Зэпеуд тхьэмадэм щабэу. ИкIи, хабзэм тету ар Къызохъуэхъу, сахэтщи япэу.

Куэдрэ дахэу къэпсэлъащ, АдыгэлIым екIуу жьабзэу, Ди гум щхьэж

Iэ къыдилъащ,

ТхьэмадэфIым зэрихабзэу.

ЯжесIэну сэри хъуэхъу, Къызитащ иужькIэ псалъэ. А гулъытэр игъуэ сщохъу, Хъуэхъум сощIэри и пIалъэр.

Ауэ зэуэ сохъу Iэнкун, СфIигъэкIуэду псалъэ

схъумэр. Къысхуаший Iэгубжьэ куум Изу иту я махъсымэр.

Псори къоплъэ хъуауэ щым, КъагурыIуэу си гум щыхъэр. Сэри япэ изгъэщын Псалъэ екIухэр

къызолъыхъуэ.

Ныбжьэгъугъэм сощI и гугъу,

ЩIыхьым, пщIэм зэраIэм уасэ,

ИкIи лIыфIым, ехьми гугъу,Быныр фIым

зэрыхуигъасэм...

Псори къысхуэарэзыщ. Салъэгъуащи сыIэнкуну, Гупым хэсыр

зыхуейр зыщ – Псори къыздэIэпыкъуну.

Мес, тхьэмадэм бжьэр къеIэт.

Ар къопсалъэ къыспэджэжу:

- Кавказ Хэкур Тхьэм щигъэт

Мамыр лъахэу, лъэпкъхэр зэшу!

ИкIи Iэнэр зэхуещIыж,- Нэхъыжьщ гъащIэр

илъэгъуауэ. Дэри дызэбгырокIыж, Тхьэмэдар ныбжьэгъу

схуэхъуауэ.

Сытми, сакъыхэкIыжащ, Я гуапагъыр сигу пымыкIыу, Си гу Iыхьи къахэзнащ, Вайнах бгыхэм

къабгъэдэкIыу.

Мы си гур нобэ зэщIеIулIэ узым, А узыр ноби кърехьэкI адыгэм. ИкIи зыхуэмыIыгъыу къекIуэ нэпсым Нэлат ирех имыIэ Хуитыныгъэм, ЛъэпкъгъэкIуэд зауэу лъыр

зи напщIэм телъым,Сабий е фыз укIыныр зыфIэлIыгъэм, ЦIыху напи щIыхьи зэгуэр зимыIам. Лъэпкъ яукIам щхьэ

нэпс зигу пымыкIам... Уэ сынолъэIу, адыгэ, къысхуэгъэгъу, Сыббгъэдэувэу, къуэш, сыбдэзэуакъым. Ауэ мыбдежми дикуэдащ жагъуэгъу, Дэри Iыхьэншэ бий ерум дищIакъым. Зэманри, дощIэ, пIащIэу йоужьэрэкI, ИтIани лъэпкъ уIэгъэр

хуэгъэкIыжкъым. Зыгуэрым ар хъыбару кърехьэкI, Ауэ дэ мастэу тхэлъщи,

тхуэшэчыжкъым. Дэ нобэ дызэгъусэщ, дызэхэтщ,Уи гуауи узи

бдызогуэш сыгушхуэу. Сыре-ингуш, сыре-адыгэ, хуитщ,- Уэр хуэдэу сэри

сыщогугъыр Тхьэшхуэм.

Къуажэ къэс таурыхъ, хъыбар, ауэ шыпсэ мыхьэнэ нэхъ зимыIэ куэд яIэу щытащ адыгэхэми: алмэстым, удым, шетIаным, къулбацицэм, псы-хъуэгуащэм ятеухуауэ.

Ахэр ди ныбжьым къэсри дэри жытIэу щытащ, ауэ абыхэм ящыщ тлъэгъуакъым, зылъэгъуаи дыхуэ-закъым. Фэ зи гугъу фхуэтщIынур алмэстым теухуа хъыбар-шыпсэщ.

Абыхэм ятеухуа хъыбархэр нэ-хъыжьхэм бзэ шэрыуэкIэ къыджа-Iэурэ гъэсэныгъэфI къыддрагъэ- кIуэкIащ цIыхум къинэмыщIауэ зи гугъу тщIа псэущхьэхэм дащымы-шынэу дыкъэхъун щхьэкIэ.

— Хьэгъундыкъуей къуажэм и къухьэпIэ лъэныкъуэмкIэ нэхъ едзы-хауэ ноби къуэ кIуэцIышхуэхэр иIэщ псыдзэшхуэм дахауэ "Бэчбий", "Бэч-бий цIыкIукIэ" еджэу.

Нэхъыжьхэм зэрыжаIэжымкIэ, къуэм и дыгъафIэмкIи дыгъэмыхъуэм-кIи мэз кIэрытащ, ахэр апхуэдизкIэ инти, ужьгъэ, унапхъэ къыхахт, Мэз пхъэщхьэмыщхьэ зэхуэмыдэхэмкIэ, псэущхьэхэмкIэ бейти, щакIуэныр фIыуэ зылъагъу щIалэхэр къуажэхэм къикIыурэ щакIуэ къакIуэт.

Iэпыхужынущ гъащIэм иужьрей тхьэмпэр,Иужьу напэкIуэцIри зэригъэдзэкIынщ.ИтIани сэ къысхуэгъуэтынкъым и къежьапIэрПхузиIэ лъагъуныгъэм, и гъунапкъэм сыблэкIынщ.

Си Iупэ упщIыIуахэр жэщым еIусэнущ.Упсэуми уэращ, дунеижьым игъеинур —Сэ скIуащ си гъуэгур, ууейм — иджы утеувэнущ,ИкIи схуэлъэкIкъым уэ зыгуэркIэ сыбдэIэпыкъун!..СылIэу сытелъу, си хъыджэбз, аращ сыщIэгъыр...

ШоРЭ Хьэсин

Бэчбий къуэкIуэцIышхуэм Бэчхэ я унагъуэ лъэрыхь дэсауэ жаIэ, щакIуэ къакIуэ щIалэхэм унагъуэр я бысыму. ТыIэщ Мыхьэмэт, Гуэгуш Мурат, Маху Талустэн сымэ хъыбару къызэрытхуагъэнамкIэ, абыхэм я чий унэшхуэхэр къуэшхуэм дэтащ гъуэгурыкIуэхэр къыщыувыIэу.

Зэщхьэгъусэхэм бынищ яIэт.. Нэ-хъыжьыр лIыпIэ иувауэ мэлыхъуэт, щIалэ нэхъыщIэ цIыкIуитIыр джэгуу дэст.

Адэ-анэр Гынгухъущхьэ къакIуэу-рэ мывэ гухъукIэ удз зэмылIэужьы-гъуэхэр зэхаубэурэ, ягуурэ гынжьей (порох), узыфэхэм зэреIэзэ хущхъуэ зэхуэмыдэхэр щагъэхьэзырт.

ЩIалэ нэхъыжьыр, зэрыжытIауэ, лIыпIэ иувауэ мэлыхъуэт. Абы щхьэц налъэ дэлъу зы мажьэ мэз гъунэм къыщигъуэтащ. КъэувыIауэ еплъу здэщытым: «Уэ, щIалэ, укъызэплъу

ущымыту сынащтэ» къыжриIа къы-щыхъури, мажьэр къихьри, зыми иримыгъэлъагъуу, игъэпщкIуащ.

ЗэрыжаIэмкIэ, апхуэдэу ищIмэ, мажьэр зыгъэпщкIуа унагъуэм ал-мэстыр къакIуэти гурыщхъуэ яри-мыгъэщIурэ мажьэм лъыхъуэу яхэст, унагъуэр зыхуэныкъуэ Iуэху гуэри яхуищIт.

Ауэрэ имыгъуэтыжурэ зэманыфI текIащ. Езыри губжьырей хъуащ. Ма жьэр зэрыIэщIыхьэжу алмэстым унагъуэм залымыгъэ ярихти ежьэж хабзэт.

Арати, алмэстыр и мажьэм къы-кIэлъыкIуэри Бэчхэ я унагъуэм къахэнащ IуэхутхьэбзащIэу. Зэма-ныфI дэкIауэ зы махуэ гуэрым зэщ-хьэгъусэхэр Гынгухъущхьэ лэжьакIуэ щыIэу, щIалэри мэлыхъуэу, алмэс-тыр щIэгуIэ и мажьэр къигъуэты-жащ.

Гурыщхъуэ хуумыщIыну жыглыц Iув зытелъ псынэ цIыкIу гуэрым и лъащIэм мажьэр щIэлът, псыр зэран хуэмыхъуну шэхудэ Iуву мажьэм къешэкIат.

Алмэстым мажьэр псэууэ къызэ-

рыIэщIыхьэжу щIалэ цIыкIуитIыр къиубыдщ, лэгъупым къавэу ит ку-рыбэм щхьэкIэ хиIухэри, къызэмы-плъэкIыу ежьэжащ.

А махуэм мэлыхъуэ щIалэр шхэ-ри зигъэпсэхуну щIакIуэм зыкIуэцIи-

шыхьри гъуэлъащ. Жейм Iурихауэ жьыбгъэшхуэ зыщIэт псыдзэ къы-кIэщIэуэщ, ирихьэжьэри, мывэхэм, жыгхэм ириудэкIыурэ щIалэр псым итхьэлащ. Апщыгъуэрауэ жаIэ «Къан-щауэ и къуэ», «Бэчбий» къуэкIуэцIы-шхуэр, «Нэхущыкъуэ», «Мывэкъалэ-Iуэ», «ШулъагъуэкIуэцI» жыхуаIэ къуэхэр щыдихар.

Уэшх нэужьым зэщхьэгъусэхэр къекIуэлIэжри я бын хьэдищыр щIалъхьэжащ. Езыхэми Iуэхур зэ-рыхъуар къагурыIуэри, хъунщIэ-псынщIэету зызэщIакъуэри, «Нобэ щыщIэдзауэ мы къуэкIуэцIыр Бэчхэ бий дощI» жаIэри къыдэкIащ.

Апщыгъуэм къуэм дэта унэхэмрэ ита мэзымрэ псым зэтрихьауэ, зэхэ-фыхьыжауэ зылъэгъуа нэхъыжьхэм жаIэжауэ ди деж къэсащ. Бэчбий и зэхуэдитIым деж жыг лъэпкъ имы-тыжу щIыпIэ нэщI къэнат. Абы «ХуеишхуэкIэ» еджэт, бжьэ гъэхъу-ныр фIыуэ зылъагъухэм я бжьэма-тэхэр абы яшэурэ илъэс куэдкIэ щаIыгъащ.

И адэшхуэ Аслъэныкъуэ Шу жиIэ-жауэ, абы и къуэрылъху Iэубэчыр итхыжауэ мыр си тхыгъэхэм къыхэс-хыжащ.

КАКУШЕВ Хъусей

СиДАХмЕтоВЭ Фаридэ

Бжьыхьэ къудамэм тхьэмпэ къыпыхуж,Хуэмейуэ Iупэм къыIэпыкIа псалъэ…ЖесIэнкъым напIэзыпIэм: «КъэувыIэж…»,Къытригъэзэнуи лъэIукIэ семылIалIэ.Сыт щыгъуи щыгум ситын къысфIэмыщI,Си гъащIэр зблэлъэтынкIи сымышынэ.А напIэзыпIэр зыгъэдахэр зыщ —Зэгуэрми къызэримыгъэзэжынурщ!

Къэрэшей усакIуэ

Иджы фIэкIа хъужынукъым а щIыпIэр

Мазэ тIысыпIэ, бзум я абгъуэ куэщI,

Уэсэпс налкъутхэм я ткIуэпс зэхуэсыпIэ,

Тхьэмпэ бэмпIам пщэдджыжькIэ зыздалъэщI.

Къудамэ имыIэжу щытщ гъэжауэ,

Мывэ сын хуэдэу, игъэгуIэу псэр,

Дунейр зэрихъуэжар зыхимыщIауэ,

КъыгурымыIуауэ гъащIэ иухар…

Нэгъуей усакIуэНэгъуей усакIуэ цIэрыIуэ Сидахметовэ Фаридэ и тхы-

гъэхэр зэIэпахыу щыщIаджыкI тырку лъэпкъым и къуда-мэхэр щыпсэу щIыналъэхэм. И лъэпкъ тхыдэм куууэ хэзы-щIыкI усакIуэ зэчиифIэм и IэдакъэщIэкIхэр зэхэухуэнащ лъэпкъым, хэкум, дуней къэзыухъуреихьым хуиIэ фIылъа-гъуныгъэр IупщIу къызыхэщ гупсысэхэмкIэ.

Какушев Хъусей и усэхэр щызэхэпхкIэ, къыпщохъу куэд щIауэ зи макъыр уигу къэкIа къуршыпсым и Iуфэм уIусу уедаIуэ. Гуапагърэ гущIэгъурэкIэ гъэнщIа сатырхэм шэч къы-трыуагъыхьэкъым, псынэпс къабзэм ещхьу, ахэр гу къабзэм къызэригъэщIам.

Къэрэшей усакIуэ нэхъ зэчиифIэ дыдэхэм ящыщ Какушев Хъусей и лъагъуныгъэ лири-кэри зым ейми хэгъуащэкъым. Щхьэтечауэ темыпсэлъыхь хуэдэурэ, усакIуэм зэтеубы-дауэ, щабэу гурыщIэхэр утыку кърехьэ.

* * *

Ингуш усакIуэ КУАзо Аслъэн

Шынагъуэу Iуэхухэр къыкъуигъэщу,Гъэр, къэмыхъуауэ, хьэлъэ хъуат.Псыдзэм ихьт къалэхэр мэкъущIэщу,Лъэмыжхэр, гъуэгухэр зэхитхъуатЩIыгум и Iуфэ щтэIэщтаблэмЖын фIыцIэхэр бысым щыхъуат…

ЦIыху цIыкIур?Псэут зэрахуэлъэкIыу,Гулъыти зыми хуамыщIыжт.Уащхъуэ и губжьыр ягу къэмыкIыуЯ унагъуэбжэр зэхуащIыжт.

Залым гъуэгу пхэнжым къытенауэ,ИхъунщIэу зыр зым зэресауэ,ИрагъэкIуэкIыу псэхэх зауэ,Щымысхьу я унэ-дунейм,Технократ гъащIэ зыдэплъейИ фIыщIэу пхъэнкIий алэрыбгъуТрапIэжу ЩIым, щадзыну Жьыбг,Дахагъэ Хабзэр хаутауэ,Къуэшыгъэр лейуэ къалъытауэ,Зи Закъуэм иIэ гугъэ дахэмИпIэкIэ мылъкум Тхьэ фIащыжт…

Яхэплъэт ди Тхьэр къигъэщIам,И гур хигъэщIу къащыщIам,ИкIи ятегъэт игу щIыхьауэ…

ЦIыхухэм къафIэщIт псыдзэ къежьауэ…

Романенко Владимир щIэныгъэлIщ, усакIуэщ икIи сурэттех гъуэзэджэщ. Къэрэшей-Черкес Республикэм и цIыхубэ усакIуэм и IэдакъэщIэкIхэр инэхъыбапIэм ятеухуащ нобэ здыщыпсэу ди хэгъуэгум и дахагъым, цIыхугъэм, цIыхумрэ дыкъэзыухъуреихь дунеймрэ я зэхущытыкIэм. Абы и гуращIэхэм нэIуасэ фыхуэтщIмэ ди гуапэу, фи пащхьэ идолъхьэ 2002 гъэм ди щIыпIэхэм къы-щеха псыдзэшхуэм теухуауэ итхауэ щыта усэр.

РоМАНЕНКо Владимир Урыс усакIуэ

Page 4: и 12 лъандэрэ къыдокI Черкесия · лаев Руслан, Министерствэ, къулыкъущiапiэ зэхуэмы-дэхэм я лiыкiуэхэр

№48 (13310) 2018 гъэ, мэкъуауэгъуэм (июным) и 234

Теддзэ тхыгъэхэм къыщы-хьа бжыгъэхэм, щапхъэхэм, къыщыIэта Iуэхугъуэхэм, цIэ-унагъуэцIэхэм я пэжагъымкIэ ахэр зытхахэм нэсу жэуап яхь.

Авторхэмрэ редакцэмрэ я Iуэху еплъыкIэхэр зэтехуэ зэ-пыту щыткъым.

Редакцэм тхыгъэу къыIэры-хьэр къанэ щымыIэу тридзэ-ну, Iэрытхри абы теухуа жэуа-при къэзытхам иритыжыну пщэрылъ зыхуищIыжкъым.

— мы нагъыщэм къегъэ-лъагъуэ ар зытетыр рекламэ тхыгъэу зэрыщытыр

369000, КъЧР,Черкесск къалэ,КировкIэ зэджэ

утыку, № 23,Печатым и Унэ,

е 3-нэ къат.

Газетыр щытрадзащ ООО "Издательство "Южный регион", Ставрополь край, ЕсэнтIыгу къалэ, Никольскэ уэрам, 5 а.

Газетыр къизытхыкIхэм яIэрегъэхьэ КъЧР-м пощт зэ-пыщIэныгъэмкIэ и федеральнэ Управленэм, тел. 20-04-13.

ТЕЛЕФОНХЭР:

приёмнэм — 26-36-00, редактор нэхъыщхьэм и къуэдзэм - 26-36-14, жэуап зыхь секретарым - 26-36-27,операторым-26-34-50, бухгалтерием-26-36-29.

E - maiI: [email protected]

Ди сайтыр: www.cherkes-haky.ru

Мы къыдэкIыгъуэм елэжьащ: корректорхэу МУССЭ Зуридэ, ГУНДЭХЪУ Аня, оператор АСЛЪЭНЫКЪУЭ Мадинэ.

Редакцэм и хэщIапIэмрэгазетыр здагъэхьэзырымрэ:

Индексыр 54044-щ.КъыдэкI бжыгъэр 3100-щ.Зак. Газетыр тедзэн хуейщ: графиккIэ — сыхьэтыр 17:00-м, щытрадзар — сыхьэтыр 17:00-м.

1924 гъэм жэпуэгъуэм (октябрым) и 12 лъандэрэ къыдокI

КъЧР-м и Парламентымрэ Правительствэмрэ я газет Газета Парламента и Правительства КЧР

Газетыр 2010 гъэм мэкъуауэгъуэм (июным) и 9-м Урысей Федерацэм зэпыщIэныгъэ лъэныкъуэхэм, хъыбарегъащIэ технологиехэм, цIыхубэ коммуникацэхэм кIэлъыплъыным-кIэ и Федеральнэ къулыкъум и Управленэу КъЧР-м щыIэм щыщIатхащ.ЗэрыщIатха тхылъыр ПИ № ТУ 09-00028Р-кIэ къыщIедзэ.

РЕДАКЦЭ СОВЕТЫМ ХЭТХЭР:Молэ Рэшид, Банэ Iэбу-Исуф, Аслъэн Алий,

Хъупсырокъуэ Алий, Жантемыр Зураб.

Редактор нэхъыщхьэ АБИДОКЪУЭ Люсанэ ФщIэн папщIэ Ди хэщIапIэр

РЕДКОЛЛЕГИЕМ ХЭТХЭР:Редактор нэхъыщхьэм и къуэдзэ ЕЗАУЭ Маринэ,

отделхэм я редактору ДЭБАГЪУЭ Хьэтызэ, БЕМЫРЗЭ Зураб,ТУАРшЫ Ирэ, ГЪУКIЭКЪУЛ Иринэ.

Понедельник 25 Вторник 26 Среда 27 ЧетВерг 28

Суббота 30Пятница 29 ВоСкреСенье 1

ПерВЫЙ5.00 Телеканал «Доброе утро»9.00 Новости9.15 «Контрольная закупка»9.50 «Жить здорово!» (16+)10.55 «Модный приговор»12.00 Новости (с субтитрами)12.15 «Время покажет» (16+)15.00 Новости (с субтитрами)15.15 «Время покажет»15.50 «Мужское / Женское» (16+)16.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная России - сборная Уругвая. Прямой эфир из Самары (S)19.00 «Пусть говорят» (16+)20.00 «Время»20.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная Испании - сборная Марокко (S)23.00 «Садовое кольцо» (S) (16+)

роССия+кЧгтрк5.00 Утро России.08.07, 08.35, 11.40, 14.40, 17.40, 20.45 «Вести КЧР»9.00 Вести.9.15 Утро России.9.55 «О самом главном». Ток-шоу. (12+).11.00 Вести.11.40 Вести. Местное время.12.00 «Судьба человека с Борисом Корчевниковым». (12+).13.00 «60 Минут» (12+).14.00 Вести.14.40 Вести. Местное время.15.00 «СКЛИФОСОВСКИЙ». (12+).17.00 Вести.17.55 Сельский портрет». Вете-ран труда Ш. Унаджева. (ног.)17.10 «Человек и религия». Династия Алимов-Байдаровых. (ног.)18.40«Песня в подарок». (ног.)19.00 «60 Минут» (12+).20.00 Вести.20.45 Вести. Местное время.21.00 «ЧУЖИЕ РОДНЫЕ». (12+).

нтВ6.00 Сегодня.6.05 Сериал «Я РАБОТАЮ В СУДЕ» (16+).6.30 «Деловое утро НТВ» (12+).8.30 Сериал «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТАРА» (16+).10.00 Сегодня.10.25 Сериал «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТА-РА» (16+).11.00 «ЛЕСНИК. СВОЯ ЗЕМЛЯ» (16+).13.00 Сегодня.13.25 Обзор. ЧП14.00 «Место встречи».16.00 Сегодня.16.30 «Место встречи».17.20 «ДНК» (16+).18.15 «Реакция»19.00 Сегодня.19.40 «МОРСКИЕ ДЬЯВОЛЫ. СМЕРЧ» 23.30 «Итоги дня».

культура6.30 Новости культуры.6.35 «Легенды мирового кино». Борис Бабочкин.7.00 Новости культуры.7.05 «Пешком...». Москва бронзовая.7.30 Новости культуры.7.35 «Эффект бабочки»8.00 Новости культуры.8.05 «СВИНАРКА И ПАСТУХ»9.30 «Знамя и оркестр, вперед!.». Документальный фильм.10.00 Новости культуры.10.15 «Наблюдатель».11.15 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»12.25 «Аттракционы Юрия Дурова»12.55 Жизнь замечательных идей. «А всё-таки она вертится?».13.25 «ПОЗДНЯЯ ВСТРЕЧА»14.45 Цвет времени. Валентин Серов.15.00 Новости культуры.15.10 Пряничный домик. «Серьги и колты». (*).15.35 «Сила мозга» (*).16.35 «Тринадцать плюс ...». 17.15 БЕРЛИНСКИЙ ФИЛАРМОНИ-ЧЕСКИЙ ОРКЕСТР НА ФЕСТИВАЛЯХ ЕВРОПЫ.18.00 «Запечатленное время»18.25 «Агора»19.30 Новости культуры.19.45 Главная роль.20.05 «Абсолютный слух»20.45 «Спокойной ночи, малыши!».21.00 Мировые сокровища. «Тайны ну-рагов и «канто-а-теноре» на острове Сардиния». Документальный фильм (Германия).21.15 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»(*).22.20 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ» (*).

матЧ-тВ6.30 «Дорога в Россию» [12+]7.00 Новости7.05 Все на Матч! Прямой эфир. Аналитика. Интервью. Эксперты8.05 Новости8.10 Футбол. Чемпионат мира-2018. Англия - Панама. Трансляция из Нижнего Новгорода [0+]10.10 Тотальный футбол [12+]11.00 Футбол. Чемпионат мира-2018. Япония - Сенегал. Трансляция из Екатеринбурга [0+]13.00 Новости13.05 Футбол. Чемпионат мира-2018. Польша - Колумбия. Трансляция из Казани [0+]15.05 «География Сборной» [12+]15.35 Новости15.40 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир16.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Саудовская Аравия - Египет. Прямая трансляция из Волгограда18.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир20.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Иран - Португалия. Прямая трансля-ция из Саранска22.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир23.45 «Чемпионат мира. Live». Специальный репортаж [12+]

архЫз 2406:25 Гимн канала «Архыз 24» (12+)06:30 «Доброе утро!» (12+)08:35 «Архыз 24» представляет: «События недели» (12+)09:35 «Архыз 24» представляет: «Прием граждан» (12+)10:00 «Архыз 24» представляет: «Культурный экспресс» (12+) 10:25 «Неотрывной календарь» (12+)10:30 «Имена и времена» (12+)10:50 «Разговорник» (6+)11:00 «КЧР онлайн» (12+)12:00 «События дня» (12+)12:35 «Лига эрудитов» (6+)13:05 «Разговорник» (6+)13:10 «Отражение дня» (12+)13:30 «Здоровье» (12+)14:00 «События дня» (12+)14:35 «Сельский кластер» (12+)14:55 «Разговорник» (6+)15:00 «КЧР онлайн» прямой эфир (12+)16:00 «События дня» (12+)16:35 «Отражение дня» (12+)16:50 «Неотрывной календарь» (12+)16:55 «Наша кухня» (6+)17:40 «Здесь и сейчас» (12+)18:15 «Парламентский вестник» (12+)18:25 «Неотрывной календарь» (12+)18:30 «Архыз 24» представляет: «Ислам - моя религия» (12+)18:45 «Архыз 24» представляет: «В приоритете» (12+)19:30 «События дня» (12+)20:15 «Архыз 24» представляет: «Экономика» (12+)

ПерВЫЙ5.00 Телеканал «Доброе утро»9.00 Новости9.15 «Контрольная закупка»9.50 «Жить здорово!» (16+)10.55 «Модный приговор»12.00 Новости (с субтитрами)12.15 «Время покажет» (16+)15.00 Новости (с субтитрами)15.15 «Время покажет»15.50 «Мужское / Женское» (16+)16.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная Дании - сборная Франции. Прямой эфир из Москвы (S)19.00 «Пусть говорят» (16+)20.00 «Время»20.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная Нигерии - сборная Аргентины. Прямой эфир из Санкт-Петербурга (S)23.00 «Садовое кольцо» (S) (16+)

роССия+кЧгтрк5.00 Утро России.08.07, 08.35, 11.40, 14.40, 17.40, 20.45 «Вести КЧР»9.00 Вести.9.15 Утро России.9.55 «О самом главном». Ток-шоу. (12+).11.00 Вести.11.40 Вести. Местное время.12.00 «Судьба человека с Борисом Корчевниковым». (12+).13.00 «60 Минут»14.00 Вести.14.40 Вести. Местное время.15.00 Максим Аверин в телесериале «СКЛИФОСОВСКИЙ». (12+).17.00 Вести.17.55 «ТВ встречи». Гость про-граммы З. Унагасов. (черк.) 18.30 «Родной земли многоголо-сье». Отчетный концерт творчес-ких коллективов Хабезского р-на. (черк.)19.00 «60 Минут» (12+).20.00 Вести.20.45 Вести. Местное время.21.00 «ЧУЖИЕ РОДНЫЕ». (12+).23.00 «Вечер с Владимиром Соловьё-вым». (12+).

нтВ8.30 Сериал «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТАРА» (16+).10.00 Сегодня.10.25 «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТАРА» 11.00 «ЛЕСНИК. СВОЯ ЗЕМЛЯ» (16+).13.00 Сегодня.13.25 Обзор. ЧП14.00 «Место встречи».16.00 Сегодня.16.30 «Место встречи».17.20 «ДНК» (16+).18.15 «Реакция»19.00 Сегодня.19.40 Боевик «МОРСКИЕ ДЬЯВОЛЫ. СМЕРЧ» (16+).23.30 «Итоги дня».

культура6.30 Новости культуры.6.35 «Легенды мирового кино». Любовь Орлова.7.00 Новости культуры.7.05 «Пешком...». Москва серебряная.7.30 Новости культуры.7.35 «Отечество и судьбы». Бенуа. Часть 1-я.8.00 Новости культуры.8.10 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ»9.00 «Исторические путешествия Ивана Толстого». «Литературные скан-далы. Неверный звук». (*).9.25 «Тайны нурагов и «канто-а-тено-ре» на острове Сардиния»9.40 Главная роль.10.00 Новости культуры.10.15 «Наблюдатель».11.15 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»12.35 «Виноградники Лаво в Швейцарии. Дитя трёх солнц»12.50 «Охотники за планетами».13.15 «Телетеатр. Классика»14.15 «Абсолютный слух»15.00 Новости культуры.15.10 Пряничный домик. «Все дело в пуговице». (*).15.40 «Сила мозга»16.35 «Больше, чем любовь»17.15 БЕРЛИНСКИЙ ФИЛАРМОНИЧЕС-КИЙ ОРКЕСТР НА ФЕСТИВАЛЯХ ЕВРОПЫ.18.10 «Запечатленное время»18.35 «2 ВЕРНИК 2».19.30 Новости культуры.19.45 Главная роль.20.05 «Абсолютный слух»20.45 «Спокойной ночи, малыши!».21.00 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»22.20 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ»23.15 Новости культуры.

матЧ-тВ6.30 «Дорога в Россию» [12+]7.00 Новости7.05 Все на Матч! Прямой эфир8.55 Новости9.00 Футбол. Чемпионат мира-2018. 11.00 Новости11.10 Футбол. Чемпионат мира-2018. Испания - Марокко13.10 Новости13.15 Футбол. Чемпионат мира-2018. Уругвай - Россия15.15 «Уругвай - Россия. Live». Специальный репортаж [12+]15.35 Новости15.45 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир16.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Австралия - Перу. Прямая трансляция из Сочи18.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир20.00 Новости20.05 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир20.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Исландия - Хорватия. Прямая трансля-ция из Ростова-на-Дону22.55 Все на Матч! ЧМ 2018

архЫз 2406:30 «Доброе утро» (12+)08:35 «Время лучших» (12+)10:00 «Капитальная стройка» (12+)10:25 «Мой аул» (12+)10:50 «Разговорник» (6+)11:00 «КЧР онлайн» (12+) 12:00 «События дня» (12+)12:35 «Дети ждут» (6+)13:00 «Неотрывной календарь» (12+)13:05 «Разговорник» (6+)13:10 «Отражение дня» (12+)13:30 «Культурный экспресс» (12+)14:00 «События дня» (12+)14:35 «Отражение дня» (12+) 14:55 «Разговорник» (6+)15:00 «КЧР онлайн» (12+)16:00 «События дня» (12+)16:35 «Отражение дня» (12+)16:50 «Ремесла» (12+)17:20 «Стихия» (6+)17:35 «Новостенок» (6+)18:10 «Экономика» (12+)18:30 «Архызский лик» (12+)18:45 «Ближе к людям» (12+)19:15 «Школа ЖКХ» (12+)19:30 «События дня» (12+)20:15 «Авторские программы» (12+)20:40 «Пряничный домик» (0+)21:00 «Сильные духом» (12+) 21:30 «События дня» (12+)22:15 «Дом моих родителей» (12+)22:50 «О земном и небесном» (12+)

ПерВЫЙ5.00 Телеканал «Доброе утро»9.00 Новости9.15 «Контрольная закупка»9.50 «Жить здорово!» (16+)10.55 «Модный приговор»12.00 Новости (с субтитрами)12.15 «Время покажет» (16+)15.00 Новости (с субтитрами)15.15 «Время покажет»15.50 «Мужское / Женское» (16+)16.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная Южной Кореи - сборная Германии. Прямой эфир из Казани (S)19.00 «Пусть говорят» (16+)20.00 «Время»20.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная Сербии - сборная Бразилии. Прямой эфир из Москвы (S)23.00 «Садовое кольцо» (S) (16+)

роССия+кЧгтрк5.00 Утро России.08.07, 08.35, 11.40, 14.40, 17.40, 20.45 «Вести КЧР»9.00 Вести.9.15 Утро России.9.55 «О самом главном». Ток-шоу. (12+).11.00 Вести.11.40 Вести. Местное время.12.00 «Судьба человека с Борисом Корчевниковым». (12+).13.00 «60 Минут»14.00 Вести.14.40 Вести. Местное время.15.00 Максим Аверин в телесериале «СКЛИФОСОВСКИЙ». (12+).17.00 Вести.17.55 «Интересный человек сре-ди нас». 80 лет Байрамукову Х. (ка-рач.)18.40 «Песня в подарок». (карач.)19.00 «60 Минут» (12+).20.00 Вести.20.45 Вести. Местное время.21.00 «ЧУЖИЕ РОДНЫЕ». (12+).23.00 «Вечер с Владимиром Соловьё-вым». (12+).

нтВ8.30 Сериал «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТАРА» (16+).10.00 Сегодня.10.25 «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТАРА» (16+).11.00 «ЛЕСНИК. СВОЯ ЗЕМЛЯ» (16+).13.00 Сегодня.13.25 Обзор. ЧП14.00 «Место встречи».16.00 Сегодня.16.30 «Место встречи».17.20 «ДНК» (16+).18.15 «Реакция»19.00 Сегодня.19.40 «МОРСКИЕ ДЬЯВОЛЫ. СМЕРЧ» (16+).23.30 «Итоги дня».

культура6.30 Новости культуры.6.35 «Легенды мирового кино». Евгений Самойлов.7.00 Новости культуры.7.05 «Пешком...». Москва деревянная.7.30 Новости культуры.7.35 «Отечество и судьбы»8.00 Новости культуры.8.10 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ»9.00 «Исторические путешествия Ивана Толстого». «Литературные скан-далы. Барахлишко и революция». (*).9.25 «Йеллоустоунский заповедник. Первый национальный парк в мире»9.40 Главная роль.10.00 Новости культуры.10.15 «Наблюдатель».11.15 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»12.15 «Мстёрские голландцы»12.25 «Захват»12.55 Жизнь замечательных идей. «Ньютоново яблоко раздора».13.25 «Телетеатр. Классика». Сергей Евлахишвили на ТВ.14.15 «Абсолютный слух». Альманах по истории музыкальной культуры.15.00 Новости культуры.15.10 Пряничный домик. «Танцующая живопись». (*).15.40 «Дом, который построил атом»16.35 «Больше, чем любовь»17.15 БЕРЛИНСКИЙ ФИЛАРМОНИ-ЧЕСКИЙ ОРКЕСТР НА ФЕСТИВАЛЯХ ЕВРОПЫ.18.10 «Запечатленное время»18.35 «Белая студия»19.15 Цвет времени. Г. Климт. «Золотая Адель».19.30 Новости культуры.19.45 Главная роль.20.05 «Абсолютный слух». Альманах по истории музыкальной культуры.20.45 «Спокойной ночи, малыши!».21.00 Мировые сокровища. «Бру-на-Бойн. Могильные курганы в излучине реки»21.15 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»22.20 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ»23.15 Новости культуры.23.35 «Дом, который построил атом». Документальный фильм (Франция)

матЧ-тВ6.30 «Дорога в Россию» [12+]7.00 Новости7.05 Все на Матч! Прямой эфир. Ана-литика. Интервью. Эксперты8.55 Новости9.00 «Чемпионат мира. Live»9.20 Футбол. Чемпионат мира-2018. Исландия - Хорватия. Трансляция из Ростова-на-Дону [0+]11.20 Новости11.25 Футбол. Чемпионат мира-2018. Дания - Франция13.25 Новости13.30 Футбол. Чемпионат мира-2018. Нигерия - Аргентина. Трансляция из Санкт-Петербурга [0+]15.30 Новости15.35 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир16.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Мексика - Швеция18.55 Все на Матч! ЧМ 201820.00 Новости20.05 Все на Матч! ЧМ 201820.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Швейцария - Коста-Рика. Прямая трансляция из Нижнего Новгорода22.55 Все на Матч! ЧМ 201823.45 «Чемпионат мира. Live»

архЫз 2406:30 «Доброе утро» (12+)08:35 «Архыз 24» представляет: «Кавказская десятка» (16+)09:30 «Архыз 24» представляет: «Дети ждут» (6+)10:00 «Архыз 24» представляет: «Поехали» (12+)10:45 «Неотрывной календарь» (12+)10:50 «Архыз 24» представляет: «Разговорник» (6+)11:00 «КЧР онлайн» (12+)11:45 «Наша марка» (12+)12:00 «События дня» (12+)12:35 «Архыз 24» представляет: «Пусть меня научат» (12+)13:05 «Архыз 24» представляет: «Разговорник» (6+)13:10 «Архыз 24» представляет: «Отражение дня» (12+)13:25 «Архыз 24» представляет: «С че-го начинается Родина» (12+)13:35 «Архыз 24» представляет: «Прием граждан» (12+)14:00 «События дня» (12+)14:35 «Архыз 24» представляет: «Ремесла» (12+)14:50 «Неотрывной календарь» (12+)15:00 «КЧР Онлайн» прямой эфир (12+)15:55 «Разговорник» (6+)16:00 «События дня» (12+)16:35 «Отражение дня» (12+)16:55 «В приоритете» (12+)17:40 «О земном и небесном» про-грамма (12+)18:00 «Город» (12+)18:30 «Капитальная стройка» (12+)

ПерВЫЙ5.00 Телеканал «Доброе утро»9.00 Новости9.15 «Контрольная закупка»9.50 «Жить здорово!» (16+)10.55 «Модный приговор»12.00 Новости (с субтитрами)12.15 «Время покажет» (16+)15.00 Новости (с субтитрами)15.15 «Время покажет»15.50 «Мужское / Женское» (16+)16.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная Японии - сборная Польши. Прямой эфир из Волгограда (S)19.00 «Пусть говорят» (16+)20.00 «Время»20.40 Чемпионат мира по футболу 2018. Сборная Англии - сборная Бельгии. Прямой эфир из Кали-нинграда (S)

роССия+кЧгтрк5.00 Утро России.08.07, 08.35, 11.40, 14.40, 17.40, 20.45 «Вести КЧР»9.00 Вести.9.15 Утро России.9.55 «О самом главном». Ток-шоу. (12+).11.00 Вести.11.40 Вести. Местное время.12.00 «Судьба человека с Борисом Корчевниковым». (12+).13.00 «60 Минут». Ток-шоу с Ольгой Скабеевой и Евгением Поповым. (12+).14.00 Вести.14.40 Вести. Местное время.15.00 Максим Аверин в телесериале «СКЛИФОСОВСКИЙ». (12+).17.00 Вести.17.55 «Марашта». (абаз.)18.10 «За чашкой кофе». В сту-дии певец Р. Хаконов. (абаз.)18.40 «Песни Абазашты». (абаз.)19.00 «60 Минут» (12+).20.00 Вести.20.45 Вести. Местное время.21.00 «ЧУЖИЕ РОДНЫЕ». (12+).23.00 «Вечер с Владимиром Соловьё-вым». (12+).

нтВ10.25 «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТАРА» (16+).11.00 «ЛЕСНИК. СВОЯ ЗЕМЛЯ» (16+).13.00 Сегодня.13.25 Обзор. ЧП14.00 «Место встречи».16.00 Сегодня.16.30 «Место встречи».17.20 «ДНК» (16+).18.15 «Реакция». Ток-шоу быстрого реагирования.19.00 Сегодня.19.40 Боевик «МОРСКИЕ ДЬЯВОЛЫ. СМЕРЧ. СУДЬБЫ» (16+).23.30 «Итоги дня».

культура6.30 Новости культуры.6.35 «Легенды мирового кино». Роми Шнайдер.7.00 Новости культуры.7.05 «Пешком...». Москва грузинская.7.30 Новости культуры.7.35 «Отечество и судьбы»8.00 Новости культуры.8.10 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ»9.00 «Исторические путешествия Ивана Толстого». «Литературные скан-далы. Оклеветанная дева». (*).9.25 «Бру-на-Бойн. Могильные курга-ны в излучине реки» (Германия).9.40 Главная роль.10.00 Новости культуры.10.15 «Наблюдатель».11.15 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»12.25 «Неоконченное ЧП»12.55 Жизнь замечательных идей. «Неевклидовы страсти».13.25 «Телетеатр. Классика». Ольга Кознова на ТВ.14.15 «Абсолютный слух». Альманах по истории музыкальной культуры.15.00 Новости культуры.15.10 Пряничный домик. «Песнь сэсэ-на». (*).15.40 «Солнечные суперштормы». Документальный фильм (США). (*).16.35 «Больше, чем любовь». Алла Ларионова и Николай Рыбников.17.15 БЕРЛИНСКИЙ ФИЛАРМОНИЧЕС-КИЙ ОРКЕСТР НА ФЕСТИВАЛЯХ ЕВРОПЫ.17.55 Мировые сокровища. «Йелло-устоунский заповедник. Первый наци-ональный парк в мире»18.10 «Запечатленное время»18.35 «Ближний круг Владимира Грамматикова».19.30 Новости культуры.19.45 Главная роль.20.05 «Абсолютный слух». Альманах по истории музыкальной культуры.20.45 «Спокойной ночи, малыши!».21.00 Мировые сокровища. «Сан-Марино. Свободный край в Апеннинах». Документальный фильм (Германия).21.15 «ЛЮДИ И ДЕЛЬФИНЫ»22.20 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ»23.05 «Иоганн Кеплер»23.15 Новости культуры.23.35 «Ревизор». Постановка Валерия Фокина. Запись 2004 года.

матЧ-тВ6.30 «Дорога в Россию» [12+]7.00 Новости7.05 Все на Матч! Прямой эфир8.55 Новости9.00 «Чемпионат мира. Live»9.20 Футбол. Чемпионат мира-2018. Швейцария - Коста-Рика. Трансляция из Нижнего Новгорода [0+]11.20 Новости11.25 Футбол. Чемпионат мира-2018. Корея - Германия. Трансляция из Казани [0+]13.25 Новости13.30 Футбол. Чемпионат мира-2018. Сербия - Бразилия. Трансляция из Москвы [0+]15.30 Новости15.40 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир16.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Сенегал - Колумбия. Прямая трансля-ция из Самары18.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир20.00 Новости20.05 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир20.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. Панама - Тунис. Прямая трансляция из Саранска22.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир23.45 «Чемпионат мира. Live». Специальный репортаж [12+]

архЫз 2409:20 «Сильные духом» (12+)09:55 «Архыз 24» представляет: «Здесь и сейчас» (12+)10:25 «Неотрывной календарь» (12+)10:30 «Наши любимые животные» программа (12+)10:50 «Разговорник» (6+)11:00 «КЧР онлайн» (12+)12:00 «События дня» (12+)12:35 «Авторские программы» (12+)12:55 «Соседи» (12+)13:05 «Разговорник» (6+)13:10 «Отражение дня» (12+)13:30 «Свое дело» (12+)14:00 «События дня» (12+)14:35 «С чего начинается Родина» 14:45 «Школа ЖКХ» (12+)14:55 «Разговорник» (6+)15:00 «КЧР онлайн» прямой эфир (12+)16:00 «События дня» (12+)

ПерВЫЙ5.00 Телеканал «Доброе утро»9.00 Новости9.15 «Контрольная закупка»9.50 «Жить здорово!» (16+)10.55 «Модный приговор»12.00 Новости (с субтитрами)12.15 «Время покажет» (16+)15.00 Новости (с субтитрами)15.15 «Давай поженимся!» (16+)16.00 «Мужское / Женское» (16+)17.00 «Время покажет» (16+)18.00 Вечерние новости (с субтитра-ми)18.25 «Время покажет» (16+)18.50 «Поле чудес» (16+)20.00 «Время»20.40 Премьера. «Три аккорда» (S) (12+)22.35 «Садовое кольцо» (S) (16+)

роССия+кЧгтрк5.00 Утро России.08.07, 08.35, 11.40, 14.40, 17.40, 20.45 «Вести КЧР»9.00 Вести.9.15 Утро России.9.55 «О самом главном». Ток-шоу. (12+).11.00 Вести.11.40 Вести. Местное время.12.00 «Судьба человека с Борисом Корчевниковым». (12+).13.00 «60 Минут»14.00 Вести.15.00 «СКЛИФОСОВСКИЙ». (12+).17.00 Вести.17.55 «Телевизионная гостиная». В. Багдасарова.18.10 «Охота на рыбалку». 18.40 «Вы нам звонили». 19.00 «60 Минут»20.00 Вести.20.45 Вести. Местное время.21.00 «Юморина». (12+).

нтВ10.00 Сегодня.10.25 «ВОЗВРАЩЕНИЕ МУХТАРА» 11.00 «ЛЕСНИК. СВОЯ ЗЕМЛЯ» (16+).13.00 Сегодня.13.25 Обзор. ЧП14.00 «Место встречи».16.00 Сегодня.16.30 «Место встречи».17.20 «ДНК» (16+).18.15 «ЧП. Расследование» (16+).19.00 Сегодня.19.40 Боевик «МОРСКИЕ ДЬЯВОЛЫ. СМЕРЧ. СУДЬБЫ» (16+).23.40 «Захар Прилепин. Уроки русско-го» (12+).

культура6.30 Новости культуры.6.35 «Легенды мирового кино». Владимир Петров.7.00 Новости культуры.7.05 «Пешком...»7.30 Новости культуры.7.35 «Отечество и судьбы». Ермоловы.8.00 Новости культуры.8.10 «СЛЕДОВАТЕЛЬ ТИХОНОВ». Телесериал (Россия, 2016). Режиссеры С. Снежкин, Э. Оганесян. 20-я серия, заключительная. (*).9.00 «Исторические путешествия Ивана Толстого». «Литературные скан-далы. Кухаркин сын». (*).9.25 «Ваттовое море. Зеркало небес»9.40 Главная роль.10.00 Новости культуры.10.15 «КЛОУН»12.45 «Шарль Кулон». Документальный фильм (Украина).12.55 Жизнь замечательных идей. «Битвы на гороховом поле».13.25 «Телетеатр. Классика»14.15 «Абсолютный слух». Альманах по истории музыкальной культуры.15.00 Новости культуры.15.10 «НЕИЗВЕСТНЫЙ «ЛЕНФИЛЬМ». «ГОЛУБОЙ ЭКСПРЕСС»16.20 «Больше, чем любовь»17.00 «Виноградники Лаво в Швейцарии. Дитя трёх солнц»17.15 БЕРЛИНСКИЙ ФИЛАРМОНИЧЕС-КИЙ ОРКЕСТР НА ФЕСТИВАЛЯХ ЕВРОПЫ.18.10 «Запечатленное время»18.35 «Энигма. Эвелин Гленни».19.20 «Арман Жан дю Плесси де Ришелье». 19.30 Новости культуры.19.45 «Искатели». «Дракон Голубых озер».20.30 «МОСТ ВАТЕРЛОО»22.20 «Линия жизни»23.20 Новости культуры.

матЧ-тВ6.30 «Дорога в Россию» [12+]7.00 Новости7.05 Все на Матч! Прямой эфир. Аналитика. Интервью. Эксперты8.55 Новости9.00 Футбол. Чемпионат мира-2018. Панама - Тунис. Трансляция из Саранска [0+]11.00 Новости11.05 Футбол. Чемпионат мира-2018. Япония - Польша. Трансляция из Волгограда [0+]13.05 Новости13.15 Футбол. Чемпионат мира-2018. Англия - Бельгия. Трансляция из Калининграда [0+]15.15 Новости15.20 Футбол. Чемпионат мира-2018 [0+]17.20 Новости17.30 Футбол. Чемпионат мира-2018 [0+]19.30 «Чемпионат мира. Live». Специальный репортаж [12+]20.00 Все на Матч! Прямой эфир. Аналитика. Интервью. Эксперты20.45 «Есть только миг...» [12+]21.05 Тотальный футбол22.05 «Есть только миг...» [12+]22.25 Новости22.30 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир23.15 «Чемпионат мира. Live». Специальный репортаж [12+]

архЫз 2409:55 «Архыз 24» представляет: «Новостенок» (6+)10:25 «Неотрывной календарь» (12+)10:30 «Прием граждан» (12+)10:50 «Архыз 24» представляет: «Разговорник» (6+)11:00 «Архыз 24» представляет: «КЧР онлайн» (12+)12:00 «События дня» (12+)12:35 «Архыз 24» представляет: «Дом моих родителей» (12+)13:05 «Архыз 24» представляет: «Разговорник» (6+)13:10 «Архыз 24» представляет: «Отражение дня» (12+)13:30 «Архыз 24» представляет: «Капитальная стройка» (12+)14:00 «События дня» (12+)14:35 «Архыз 24» представляет: «Прямая речь» (12+)14:50 «Неотрывной календарь» (12+)14:55 «Архыз 24» представляет: «Разговорник» (6+)15:00 «КЧР онлайн» прямой эфир (12+)16:00 «События дня» (12+)

ПерВЫЙ6.00 Новости6.15 «Фантазия белых ночей» (S) (12+)7.40 «Играй, гармонь любимая!»8.25 «Смешарики. Новые приключе-ния» (S)8.40 «Умницы и умники» (12+)9.45 «Слово пастыря»10.00 Новости (с субтитрами)10.15 «Неслужебный роман Людмилы Ивановой» (12+)11.10 «Теория заговора» (16+)12.00 Новости (с субтитрами)12.15 «Виталий Соломин. «...И вагон любви нерастраченной!» (12+)13.10 Нина Сазонова, Инна Макарова, Виталий Соломин в фильме «Женщины»15.10 «Вместе с дельфинами» (S) (16+)17.00 «Кто хочет стать миллионером?» с Дмитрием Дибровым18.00 Вечерние новости (с субтитра-ми)18.15 «Сегодня вечером» (16+)20.00 «Время»20.40 Чемпионат мира по футболу 2018. 1/8 финала. Прямой эфир из Сочи (S)23.00 «Садовое кольцо» (S) (16+)

роССия+кЧгтрк8.00 «Субботнее утро Карачаево-Черкесии»9.00 Премьера. «По секрету всему све-ту».9.20 «Сто к одному». Телеигра.10.10 «Пятеро на одного».11.00 Вести.11.20 Вести. Местное время.11.40 Премьера. «Смеяться разрешает-ся». Юмористическая программа.12.55 «ПЛАСТМАССОВАЯ КОРОЛЕВА». 2016 г. (12+).16.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. 1/8 финала.19.00 «Привет, Андрей!» (12+).20.00 Вести в субботу.21.00 «ПРОСТО РОМАН». 2018 г.

нтВ5.00 «ЧП. Расследование» (16+).5.40 «Звезды сошлись» (16+).7.25 Смотр (0+).8.00 Сегодня.8.20 Их нравы (0+).8.40 «Готовим с Алексеем Зиминым» (0+).9.15 «Кто в доме хозяин?» (16+).10.00 Сегодня.10.20 Главная дорога (16+).11.00 «Еда живая и мёртвая» (12+).12.00 Квартирный вопрос (0+).13.05 «Поедем, поедим!» (0+).14.00 «Жди меня» (12+).15.05 Своя игра (0+).16.00 Сегодня.16.20 «Однажды...» (16+).17.00 «Секрет на миллион». Бедрос Киркоров (16+).19.00 «Центральное телевидение»20.00 «ПЛЯЖ. ЖАРКИЙ СЕЗОН» (12+).23.55 «Международная пилорама»

культура6.30 Библейский сюжет.7.05 «ЦИРК ЗАЖИГАЕТ ОГНИ»8.20 «Снежная королева»9.20 «Обыкновенный концерт с Эдуардом Эфировым».9.50 «МОСТ ВАТЕРЛОО»11.35 «История обезьяны по имени Канель»12.25 «Мифы Древней Греции»12.55 «Наших песен удивительная жизнь»13.45 «ИНСПЕКТОР ГУЛЛ»16.05 ИЗ КОЛЛЕКЦИИ ТЕЛЕКАНАЛА «РОССИЯ-КУЛЬТУРА»18.10 «История моды»19.05 «ВСЕМ - СПАСИБО!.»20.40 ЛЮБОВЬ В ИСКУССТВЕ21.25 «КОРОЛЕВСКАЯ СВАДЬБА».23.00 «Queen. Дни нашей жизни»

матЧ-тВ6.30 «Дорога в Россию» [12+]7.00 «Некуда бежать». Художественный фильм. США, 1993 [16+]8.45 Все на Матч! ЧМ 2018. События недели [12+]9.15 Новости9.25 «Вэлкам ту Раша» [12+]9.55 Футбол. Чемпионат мира-2018 11.55 Тотальный футбол [12+]12.55 Новости13.05 «Есть только миг...» [12+]13.25 «По России с футболом» [12+]13.55 Новости14.00 Все на Матч! ЧМ 201815.55 ФОРМУЛА-1. Гран-при Австрии17.00 Футбол [0+]19.00 Все на Матч! ЧМ 201821.00 Футбол. Чемпионат мира-2018 [0+]23.00 Все на Матч! ЧМ 2018

архЫз 2406:15 «Неотрывной календарь» (12+)06:25 Гимн телеканала «Архыз 24» (12+)06:30 «Ближе к людям» (12+)07:00 «Школа ЖКХ» (12+)07:10 «Разговорник» (6+)07:20 «Женский портрет» (12+)08:05 «Неотрывной календарь» (12+)08:10 «Нур» (12+)08:30 «Сельский кластер» (12+)08:50 «Мой аул» (12+)09:20 «Прямой эфир» (12+)10:20 «Город» (12+)10:30 «Ремесла» (12+)11:00 «Архыз 24» представляет: Хит-парад «Кавказская десятка» (16+)11:50 «Неотрывной календарь» (12+)12:00 «Твой выходной» (12+)12:25 «Разговорник» (6+)12:35 «Имена и времена» (12+)13:00 «Наша кухня» (6+)13:40 «Ремесла» (12+)14:00 «Вторая тайна озера Лохнесс» Х/Ф (6+)15:35 «Дневник ЧМ-2018» программа (12+)15:45 «Пульс республики» (12+)16:00 «Сильные духом» (12+)16:35 «Стихия» (6+)16:50 «Разговорник» (6+)17:00 «Спорт-тайм» (12+)17:55 «Неотрывной календарь» (12+)18:00 «Пусть меня научат» (12+)18:30 «На службе муз» (12+)18:50 «Разговорник» (6+)19:00 «Дети ждут» (6+)19:30 «События недели» (12+)20:30 «Поехали» (6+)21:20 «С чего начинается Родина» 21:30 «Абсолютная власть» Х/Ф (16+)

ПерВЫЙ6.00 Новости6.10 «Фантазия белых ночей» (S) (12+)7.30 «Смешарики. ПИН-код» (S)7.45 «Часовой» (12+)8.15 «Здоровье» (16+)9.20 «Угадай мелодию» (S) (12+)10.00 Новости (с субтитрами)10.15 Премьера. «Олег Видов. С тобой и без тебя» (12+)11.15 «Честное слово» 12.00 Новости (с субтитрами)12.15 «Анастасия Вертинская. Бегущая по волнам» (12+)13.10 «Человек-амфибия»15.00 «Михаил Козаков. «Разве я не гениален?!» (12+)15.55 «Большие гонки» (S)17.15 «Кто хочет стать миллионером?» 18.10 Премьера. «Звезды под гипно-зом» (S) (16+)20.00 Воскресное «Время»20.40 Чемпионат мира по футболу 2018. 1/8 финала

роССия+кЧгтрк7.35 «Смехопанорама»8.05 Утренняя почта.8.45 «Вести КЧР. События недели»9.25 «Сто к одному». Телеигра.10.10 «Когда все дома с Тимуром Кизяковым».11.00 Вести.11.20 Премьера. «Смеяться разрешает-ся». Юмористическая программа.12.35 «НИКОМУ НЕ ГОВОРИ». 2017 г. 16.45 Футбол. Чемпионат мира-2018. 1/8 финала.19.00 Вести недели.21.30 «Воскресный вечер с Владимиром Соловьёвым». (12+).

нтВ8.00 Сегодня.8.20 Их нравы (0+).8.45 «Устами младенца» (0+).9.25 Едим дома (0+).10.00 Сегодня.10.20 «Первая передача» (16+).11.00 «Чудо техники» (12+).11.50 «Дачный ответ» (0+).13.00 «НашПотребНадзор» (16+).14.00 «У нас выигрывают!» Лотерейное шоу (12+).15.05 Своя игра (0+).16.00 Сегодня.16.20 Следствие вели... (16+).18.00 «Новые русские сенсации» (16+).19.00 «Итоги недели»20.10 «ПЛЯЖ. ЖАРКИЙ СЕЗОН» (12+).

культура9.00 «Ну, погоди!» Мультфильм.10.10 «Обыкновенный концерт с Эдуардом Эфировым».10.40 «ВСЕМ - СПАСИБО!.».12.15 «Утреннее сияние»13.05 «Письма из провинции». (*).13.35 Государственный академический русский народный хор имени М. Е. Пятницкого.14.55 ЛЕГЕНДАРНЫЕ РОЛИ ФРЕДА АСТЕРА. «КОРОЛЕВСКАЯ СВАДЬБА». Художественный фильм (США, 1951). Режиссер С. Донен.16.30 «Пешком...». (*).17.00 По следам тайны. «Когда на Земле правили боги».17.45 «Музыка воды островов Вануату». Документальный фильм (Франция - Австралия). (*).18.35 «Романтика романса». Песни Кирилла Молчанова.19.30 Новости культуры с Владиславом Флярковским.20.10 «НАСТЯ». Художественный фильм (Мосфильм, 1993). Режиссер Г. Данелия. (*).21.40 «Шедевры мирового музыкаль-ного театра». Опера Руджеро Леонкавалло «Паяцы». Постановка Зальцбургского пасхального фестива-ля. 2015 год. (18+).

матЧ-тВ6.30 Все на Матч! ЧМ 2018. События недели [12+]7.00 «Воскрешая чемпиона». Художественный фильм. США, 2007 [16+]9.05 На пути к финалу Суперсерии. Гассиев & Усик. Специальный обзор [16+]11.00 Новости11.10 «Чемпионат мира. Live». Специальный репортаж [12+]11.30 «Плей-офф Чемпионата мира по футболу» [12+]12.30 Новости12.35 «Есть только миг...» [12+]12.55 Футбол. Чемпионат мира-2018. 1/8 финала. Трансляция из Казани [0+]14.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир15.50 ФОРМУЛА-1. Гран-при Австрии. Прямая трансляция18.15 Новости18.25 «По России с футболом» [12+]18.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир20.55 Футбол. Чемпионат мира-2018. 1/8 финала. Трансляция из Сочи [0+]22.55 Все на Матч! ЧМ 2018. Прямой эфир

архЫз 2409:30 «Архыз 24» представляет: «Наша кухня» (6+)10:15 «Женский портрет» (12+)11:00 «Новостенок» (6+)11:30 «Здоровье» (12+)12:00 «Дом моих родителей» (12+)12:35 «Наши любимые животные» программа (12+)13:00 «Мой аул» (12+)13:30 «Пусть меня научат» (12+)14:00 «Таверна призраков» Х/Ф (12+)15:35 «Дневник ЧМ-2018» программа (12+)15:45 «Спорт-тайм» (12+)16:40 «Пульс республики» (12+)17:00 «Архыз 24» представляет: «Лига эрудитов» (12+)17:30 «Авторские программы» (12+)17:50 «Итоги недели. Черкесск» (12+)18:20 «Неотрывной календарь» (12+)18:30 «Культурный экспресс» (12+)19:00 «Твой выходной» (12+)19:30 «Время лучших» (12+) 20:50 «Неотрывной календарь» (12+) 21:00 «Город» (12+)21:30 «В осаде» Х/Ф (16+)

Ди гуапэу дынохъуэхъу уи МахуэмкIэ!

ПщIэ зыхуэтщIу

Уи уафэр къащхъуэрэ уи щIылъэр щхъуантIэу, Уи пщIэр лъагэрэ уи псэр къабзэу, Уи насып вагъуэр уэгум иту, Уи щэнымрэ акъылымрэ санэхуафэр хуаIэту, Уи нэхъыжьхэмрэ фIыуэ плъагъухэмрэ къыпщхьэщыту,ЦIыхугъэр къыбдэбагъуэуИлъэс куэдкIэ упсэуну!

хьэбэз муниципальнэ район администрацэ