Upload
amarjargalse
View
2.167
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Ìèíèé ã¿äýñõýí àðä ò¿ìýí åðòºíöèéí х¿í ÷àíàðûí òóéë áàéæ ÷àäàõààð õàò ñóóñàí óëñ
Бавуугийн Лхагвасүрэн
Сэдэв: Б.Лхагвасүрэнгийн намтар, уран бүтээлЗорилго: Зохиолчийн амьдрал, уран бүтээлтэй
танилцаж,зохиолд нь задлал хийн ярилцах Зорилт:
К1: Зохиолчийн амьдралтай танилцах К2: Зохиол бүтээлийн онцлогийг ярилцах
К3: Зарим шүлэг, яруу найргийг сонгон задлах К4: Зохиолчийн зохиол бүтээлүүдтэй танилцаж,
хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлээс зохиолчийн зохиол бүтээлийн талаар мэдээлэл цуглуулах
Á à â ó ó ã è é í Ë õ à ã â à ñ ¿ íð ý
Монгол улсын ардын уран зохиолч
Төрийн шагналт /1990/
Соёлын гавъяат зүтгэлтэн /1999/
Жүжиг киноны зохиолч
Яруу найрагч
Орчин үеийн Монголын утга уянгын яруу найргийн нэрт төлөөлөгч
АНА-ын Аризон мужийн щБэнсон хотын Их сургуулийн соёл урлагийн салбарын
Á à â ó ó ã è é í Ë õ à ã â à ñ ¿ ð ý í
Picture 5
Á à â ó ó ã è é í Ë õ à ã â à ñ ¿ ð ý í
Á à â ó ó ã è é í Ë õ à ã â à ñ ¿ í íü ð ý19 4 4 îíä îä îîã è é í Ò â à é ìã è é í ºªíæ ¿ ¿ ë ñ ó ìû í Íó òà ã Á à ÿ ñ ã à ë à í ó ó ë û í â ò º º ðÁ à ÿ íá ó ë í ä íæ õ ì õ ã à Á à агий ý ý ý ý ðìà ë ÷ è í à ä ðË õ à ã â à ñ ¿ íã è é í ã ò ò æ .ð ý ý ð º ð ý ý
Íà é ì í íà ñ òà é ñ ó ã ó ó ë ü ä î æ а ð ð19 5 8 îíä Ë ¿ í Ñ ó ìû í á ¿ í ä ó íä ð ýñ ó ã ó ó ë ü , Ó ë à à íá à à òà õ îò íîî ð ðÕ ó ä à ë ä à à íû Ò å õ íè ê ó ìû ã /19 5 8 -19 6 1/ ò ã ñ ñ í.º º 19 6 1 îíä Õ ¿ ¿ õ ë ä é í òå à ò ò ý ý ðî æ à æ è ë à ìü ä à ë û í Á à ì, ó à í ð ð ðá ¿ ò ë è é í ã à à à ã à à õ ë æ ý ý ð ý ý“ Ö ó õ à é Á à ã à ñ íû ðòó ø à à ë à à Ó Î îñ û í õ ¿ ¿ õ ë ä é í ð ð ý ýæ ¿ æ è ã ò ã å íå à ë í ä ¿ îë íû ð ы ð ý ý ðòà íè ë á îë æ .ээ
Õ¿¿õýëäýé õèéí çóðàã çóðæ 1961-1963 îíä àæèëòíû îðîéí ñóðãóóëь
1968 îíîîñ ÌÝ èéí “Óòãà çîõèîë óðëàã”ñîíèíä çóðàà÷, ¿ëãýðèéí òàíõèìä æ¿æèãчин
Îðîñ óëñûí êèíî äðàìûí äýýä ñóðãóóëüä 1974 ñóðàëöñàí
Òýðýýð 1990 îíä õóðàëäñàí ÌÇÝ èéí ýýëæèò áóñ èõ õóðëààñ çîõèîë÷äûí õîðîîíû Óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿íä ñîíãîãäîæ óðàí á¿òýýë ýðõýëñýí äàðãààð ñîíãîãäîí àæèëëàæýý.
Á.Ëõàãâàñ¿ðýí 1992 îíîîñ Àðäûí èõ õóðëûí ãèø¿¿íýýð ñîíãîãäîí àæèëëàæ áàéñàí
Ижийтэй
гээ
байх
ад би
баян
байс
ан...
Боржигоны бор талГовь
Үр могой
Хүн чулууны нулимс
Бүлээн нурам
Picture 4
Анхны бүтээл нь-/1960 /”Ìèíèé íóòãèéí øóóãèàí”
1968- “Íàðàí òýíãýð Ëåíèí áàãø” ìàãòààë 1988-“Óÿíãûí òîéðîã” íýðòýé àíõíû ò¿¿âэр
Öàãààí òýíõëýã”1988, “Àíãèð óóðàã”1991 øèíý ò¿¿âð¿¿ä íü õýâëýãäýæ, óíøèã÷äûí õ¿ñýëòýýð
Óÿíãûí òîéðîã” “Öàãààí òýíõëýã” ò¿¿âðýý íýãòãýí “Õîñ óÿíãà” íýðòýéãýýð 1991 îíä õýâë¿¿ëñýí áàéíà.
“Íàéðãèéí öýíõýð àñàð”ø¿ëýгò íààäìûí õóðäàí ìîðèíû óðàëäààíû çóðàãëàëààр íàéðãèéí õóðäàí ìîðèíû óðàëäààíä
øèíýäèéí ñàðààð àìãàéâ÷èëæ îä õ¿ëõ¿¿ëæ ñîéñîí, íàð ýöýýí òàðëàæ íààäàìä óÿñàí ãàë çýýðäèéíõýý /ÿðóó íàéðãèé íõàà / òîîñûã ¿çýõ ãýæ õ¿ññýíýý, íàéðãèéí ìîðüäûí óðàëäààíä òîîñîî ºðãºñíºº өвөрмөцөөр дүрсэлжээ.
Picture 4
Á à â ó ó ã è é í Ë õ à ã â à ñ ¿ ð ý í
БИ
Цаг тооны үргэлжлэл
Цагаан сүүний ургамал
Өөрийгөө элээж
Өрөөлийг хурцалсан
Өнжүүлийн цэнхэр билүү
Зүрхнийбичээс
Picture 4
Ñàíàà àëäàõàä
Ýõèéí ñ¿¿ òàãíàéä àìòàãäàæ
Ñàëõèíû ¿ç¿¿ð çàëãèõàä
Àãü õîîëîéä àðãàñàí
Áîðæãèíû áîð òàë ìèíü
Òýðãýë ñàðàí òóóëæ бàðàëã¿é õýýð õîíîäîã
“Òýíãýðèéí õýâòýð” áóóðал òàë мèíü
Таанын цагаан толгойноос өөр
Тайтгаруулах цэцэггүй нүцгэн тал минь
Íàíäèí ýðõýìñýã,ýãýë áîðãèëûí òóéë
Íàð,õóð öàðàé÷èëñàí ãàçðûí ñààëüòàé õîðìîé ìèíü
Òýíãýð òèé÷èæчулуу ханарааж òºðºõºä òàë ìèíü чи
Òîðãî øèã 纺ëºí áàéñàí ÷è
Æàðãàë çîâëîí õî¸ðûã àìñàæ ýäýëæ
×óëóóí äýýð ÷èíü баяр ãóíèãèéí íóëèìñ
óíàãàõàä
Ýð õ¿í øèã áàé ãýñýí øèã
Ýðã¿¿ëæ íàä ðóó öàöàí õàòóóãààñ õàòóó
áàéñàí ÷è
Боржиг
оны
бор
тал
Picture 4
Ñàéðàí äýýð ÷èíü ºäºëñºí æèã¿¿рòýí òýíãýðòýý íºã÷èõºä
Ñàëõè õºëºãëºñºí ºä íü ÷àì äýýð ýðãýæ áóóäàã
Áîòãî íü ¿õñýí èíãýíèé
Áîðâèî õàãàðòàë ñàâèðñàí öóñíû òóÿàòàé ñóóã
×è ë çàëãèëæ,çîâëîíã íü õугаñàëæ
×èíýñýí õºõèé íü àìèðëóóëñàí
Дээдсийн шарил харваж унасан тэнгэрийн солирыг ч
Дэлхийн төвтэй чи л нийлүүлсэн
Чиний минь шарх
Зүрхний шархнаас хождож анина тал минь
Тугалын бэлчээрээс эхлэн тоглоом дэлгэсэндээ
Чи намайг эрх болгосон
Туулсан зуунуудын гашуун сургамжийг хэлж зүрхлээгүйдээ
Чи намайг гэнэн болгосон
Боржигоны
бор тал
Picture 4
Газрын нүдэн булгийн чинь
Хад цоолсон догшин цамнаа намайг
Эрэмгий болгосон
Хөрөөний ир шиг алсын намхан уулсын чинь орой
Хөх галын чинь галзуу улаан дөл намайг
Бадрангуй болгосонСайхан чиний минь гандах элэгдэх хоёр
Сартай шөнийн чинь чимээнд зангирах
цагаан аялгуу намайг уяхан болгосон
Байдуу мянганы уулсаа дуурайн
Толгойд буурал сууж
Багадаа хөхсөн эхийн сүү гадагшлахын цагт
Шүлгээ би чам дээр
Хүн чулуу шиг орхиод
Сүүдрээ дарж унахдаа
Элгий чинь цөмлөн шингэнэ
Боржигоны бор тал минь ээ.........
Боржигоны
бор тал
“Öàãààí òýíõëýã” ò¿¿âðèéí ø¿ëã¿¿ä
“Ó íàãàíû á ¿ ë íýý óðóóë” á¿ëýã 1
“Çýðýãëýý íàéìàí” õºã á¿ëýã 2
“Ýãøãèéí ãèíæèí óðâàë” á¿ëýã 3
“¯ãèéí àìüñãàë” á¿ëýã 4
“ À íã è ð ó ó ð à ã ” ò ¿ ¿ â ð è é í ø ¿ ë ã ¿ ¿ ä
“ Õ ý ë ã è é ó уð à ã ” á ¿ ë ý ã 1
“ Ã à ë ó уð à ã ” á ¿ ë ý ã 2
Á ó ñ ä û í ñ ý ò ã ý ë ö ó ñ ø è íã ý ñ ý íß ð ó ó ñ à é õ à í ø ¿ ë ã ý ý ñÁ à ä à ã á à é ò ó ã à é ø à ä ø ¿ ë ý ãÕ ó ó ë à à ã ¿ é ÿ â à à ø ¿ ¿ á à ã ø à à “ Õ î¸ð û í ò îî” ø ¿ ë ý ã
Үé ë á ¿ ò ý õ è é í ñ ý ò ã ý ë ò º â ë º æ¿̄ ë ý í ñ ¿ ¿ ä ð è é ã ìà ð ò à õ û í ö à ã òð̄ íü ìº ë õ º æ á îñ ã î ä à â à í¿̄ ë ã ¿ é ò ý íã ý ð ý ý ð ò à ò ó ó ë æ á îñ íî
à ý ð è é õ ý ý ä îîä á ¿ ñ ë ¿ ¿ ð ý ý ñ ä ý ìíý æà è ø ã ý æ à íõ ¿ ç íý ¿ ð íü … “ Ó ÿ íã û í ò îé ð îã ” ø ¿ ë ý ã
ß ð ó ó íà é ð à ã ÷è é í ø ¿ ë ý ã ò ý é ã ý ý ó ÿ ð ÷, á à ä à ð ÷,ã ó ò à ð ÷ ý ìç ý ã ë ý æ ÷à ä ä à ã ñ ý ò ã ý ë è é í õ º ä º ë ã º º í ò îä ò ó ñ ã à ã ä ñ à í
, , .Монгол сэтгэлгээ хүү төрөх хүү өсөх хүн болохын жамыг өгүүлжээ
Ó ÿ íã û í ò îé îãðÒîîíîîð áóóñàí íàðàí äýýð
Õîðìîé õóìèí
Òîðãîíû õýý çàëãóóëàí
Ó÷ðàë áèëýãäýí -- Èæèé íü
Ýöãèéí íü äýýëèéã î¸íî
ªºäðºã ÿâàõûã íü çºãíºæ
ªâä㺺𺺠ýíãýð çàõûã íü ò¿øíý
Òîîíûí øèãøèã äóóðàéëãàí
Òîðãîí óòàñ íàð çºâ äàëëàíà
¯éë á¿òýõèéí ñýòãýë òºâëºæ
¯ð íü ìºëõºæ áîñãî äàâíà
¯¿ëã¿é òýíãýðýýð òàòóóëæ áîñíî
Гýðèéíõýý äîтîр îëñ á¿ñë¿¿ðýýñ äýìíýæ
Ãèøãýæ àíõ ¿çíý ¿ð íü
Õºõºº ãýíýò ÷èì õèéõýä
Õ¿¿ãýý ¿ã¿éëæ ñýðäõèéíý ýõ íü
Ìèíèé õ¿¿ õààíà áàéíà ãýæ
Ìýëòýí õºõ äóóãàà öàöíà
Áàäðàíãóé õààí íàðàí ¿íñýí æàðãàäàã
Áàðóóí õàòàâ÷èí òóøàа
Áîéòîãíû íü õîíõ òîæèãíîí
Ààí ãýæ õ¿¿ íü äóóãàðíà
Àìðàã ýõèé íü õºõ ÷èíýíý
×èã÷èéí ÷èíýýõýí õ¿¿ãèé íü
×èìýý цочоо àëäàðíà
Үðýý ë ãýäýã èæèéн
¯éëýí øàãëàà òººðíº
Ìèíèé õ¿¿ õààíà áàéíà ãýæ
Ìÿíäàñ ýýäðýýí äóóãàà öàöíà
ªðõíèé õî¸ð îîñîð ¿¿ðýýð ó÷èðäàã
ªðëºã íаðаí ¿äýä õàæóóëäàã
Àëòàí õîéìîð òóøàà
Ààí ãýæ õ¿¿ íü äóóãàðíа
Àíãèð ýýæèé íü õºõ ýâëýíý
Õóðóóí ÷èíýý ¿ðèéí íè
Õîíõíû äóó õýñýãõýí àëäàðíà
Ç¿ñòýé òîðãîíû õýý õýðýëäýæ
Ç¿¿íèé íü ¿ç¿¿ð íü á¿äýðíý
Ìèíèé õ¿¿ õààíà áàéíà ãýæ
Ìýëìèé þóãàà ä¿ðëèéëãýí äóóäíà
Òîãîîòîé ºðºì ä¿¿ðýí ñàðàíã
Äóóðàéí çàãñàæ õîíîäîã
Òîîñòûí øàð íàðàí
Ìýëòýãíýíõýí óðãàäàã
Ç¿¿í õàÿà òóøàà Ààí ãýæ äóóãàðàíãàà
Ãàçðûí íàð õ¿¿ íü
¯¿äýýð øàãàéíà
Ãàéõàìøèãèéí ¿¿äýã÷ ýõèéí õºõíººñ
Ñ¿¿ àÿíäàà àñãàðíà
Ýíõðèéõýí íÿëõ õ¿íèé ¿ð
Ýõèéíõýý äóóíààñ óÿàòàé õºëä îðíî
Íàëãàð öàãààí ãýðýý òîéðñîí
Àíõíû òºð íü
Íàð ñàðíû òýãèéã çóðíà
Á.Ëõàãâàñ¿ðýíãèéí ýöýã ýõèéí à÷ëàëûí óòãà óÿíãûí õºãæèëä ÿðóó íàéðàã÷èéí óðëàõ ýðäìèéí íýýëò áîëñîí á¿òýýëä “Óÿíãûí òîéðîã” ø¿ëýã îðíî. Óã ø¿ëýãò ìîíãîë àéë, ìîíãîë àõóé, ìîíãîë çàí çàíøèë, ¿íäýñíèé îíöëîãèéã õóðö ìýäýðñíýý ÿðóó íàéðãèéí óðëàí á¿òýýë áîëãîæ ÷àääàã àâüÿàñ òîä õàðàãäàíà.Ýõ õ¿¿ õî¸ðûí ä¿ðýýð àíõ õºëä îðæ áóé õ¿¿ ãýðèéíõýý áîñãîîð àëõàæ ãýðýý íàð çºâ òîéðîîä èðýõ õóãàöààíä ýöãèéí íü äýýëèéã î¸æ ñóóãàà ýõèéí ñýòãýë õ¿¿ä óÿàòàéã èõ óÿíãàëàã ¿éë ÿâäëûí ñîíèí ºã¿¿ëýìæòýé õàéðëàí óÿðàì àÿñòàé ä¿рñýëñýí áàéíà
Атаа хорсол намайг ирлэж Аядуу магтаал намайг мохооно
, Алиныг нь тоохгүй толгой өндөр явсны учир
.Амьдын хорвоо намайг дуртай ч дургүй ч дурсана
Өдөр өдрөөр архи хүртэжӨөдөс өөдөсхөнөөр эрлэг рүү намайг зөөх үр миньӨрцөн цаанаас тасарч унасан цагаас чиньӨө тавьсан юм, надад бий билүү үр миньАрхиар иссэн уураг тархиАавыгаа бодохтой манатай болдог юм байнаБурууд алдсан ухаан гэдэгБурханд алгадуулаад ч засардаггүй юм байнаҮүл буусан толгой гэдэгҮгэнд дийлддэг эд биш юм байнаҮхсэн хойно минь ч адлуулж үргэлжлэхҮүрдийн их лай юм байнаИлүү дутуу зангүй нулимс ойрхонтойИх л сайн хүү байсан даа, чиЯмар хорлол тархийг чинь цөмлөн унажЯнаглан хорлож дотроос чинь хэмлэвСайхан хоёр ач чи надад тэврүүлсэнСар наран дор чи намайг жаргаасанЖимс шиг хацрыг чинь үнсэжЖилийн жилд би сагсайтал цэцэглэсэн
Жирийн заяа азаар тэгширчЖаргал гээчийн бэлд нялхарсанИжий бид хоёрын чинь амьд яваа ньИлүү юм биш биз дээ . . .Элдэг дуусдаг насыг мөнхөд бодожЭндүүрч яваа юм биш биз дээ . . . Эцсийн амьсгал татахдаа биЧамд зовж хахмааргүй байна . . .Эндэж алдсан нэгнийгээ хайрладаггүй хорвоодЧамайг орхиход аймаар байнаАргиж хатсан хоёр хайлаасны сүүдэр дорАрхины шилээр тоглож суугаа үр миньАмьдын энэ хорвоо чиньАлаг л гэнэ, хар нь дийлэнх юм шүү дээ . . Өдөр болгон архи хүртэжӨөдөс өөдөсхөнөөр эрлэг рүү намайг зөөх үр миньУхаарлын их бяр өөрөөсөө гарга л даа чиУхааны тэр их дарсыг чинь аав нь залгилжЖавар инээдийн энэ их хорвоодЖаргалтай аав яваад авс жийе, үр минь
1. Б.Лхагвасүрэнгийн “Боржигоны бор тал” шүлгийг бүрэн эхээр нь дэвтэртээ бичээд
цээжил 2. Интернетээс Б.Лхагвасүрэнгийн намтар, уран бүтээлтэй холбоотой мэдээ мэдээлэл
олж ирж бусаддаа танилцуулах
Гэрийн даалгавар