ЭЗИ (Сем 2) - Евро Бүс, Валютын Холбоо

ОУЭЗХ 3-1: • Г. Ану

• Т. Бөртэ

9/26/2011 Евро Бүс, Валютын Холбоо 1

Франц, Итали, Бельги, Голланд, Люксембург зэрэг улсуудын

хооронд олон талын валютын нөхөн төлбөрийн тухай гэрээ 1947 онд байгуулагдсан.

1977-1979 оны 3 сараас ЭКЮ (European Currency Unit=Ecu) эдийн засаг валютын холбоо

байгуулах хөтөлбөрийг боловсруулсан. 1970-1980-д оны үед гишүүн орнуудын ЭЗ-ийн хөгжлийн

ялгаа, ЕХ-ны улсуудын зарим асуудал дээрх санал зөрөлдөөнөөс болоод энэхүү төлөвлөгөө нурсан.

1989 оны 6 сард Мадрид хотноо болсон Европын Холбооны зөвлөгөөнөөр улс орны удирдагчид эдийн засаг валютын холбооны 3 шатлалт төлөвлөгөөг боловсруулсан.


1991 оны 12-р сар болон 1992 оны 2 сард эдийн засгийн болон валютын холбоог бүрдүүлэх тухай Маастрихтын гэрээнд гарын үсэг зурсан

Европын холбоо Төв Банкийг санаачлан, валют болон мөнгө зээлийн бодлогын нэгдсэн төв болон нэгдсэн евро валют бий болгохоор тогтов.


/1999-2002/

1999 оны ЕХ-ны томоохон ололт нь еврог санхүүгийн буюу бэлэн бус шилжүүлгэд анх удаагаа ашиглаж эхэлсэн явдал юм.

/1994-1998/

1994.01.01-ээс эхлэн гишүүн орнуудын эдийн засгийн бодлогыг ижилсүүлэх алхмуудыг хийж эхэлсэн. Төв банкуудын нэгдсэн систем

бий болгох үйл явц эхэлсэн

/1990-1993/

1990 оны 1 сарын 1-ээс эхлэн капиталын солилцоог чөлөөлөх явц эрчимжсэн


Ийнхүү 2002 оны 1 сарын 1-ээс еврогийн мөнгөн тэмдэгт, зоосон мөнгийг Евро бүсийн орнуудад хэрэглэгдэж эхэлжээ. Өнөөдөр Евро нь Америкийн доллар, Японы иентэй өрсөлдөхүйц валют болоод байна.


Ганцхан мөнгөн тэмдэгт хэрэглэх нь ханш солилцооны үнийн хэлбэлзэл, солилцооны зардлыг арилгах гэх мэт маш олон давуу талуудтай. Компаниудад хил дамнасан худалдаа хийхэд илүү хялбар, эдийн засаг илүү тогтвортой болж байгаа учираас эдийн засаг ч илүү өргөжиж, хэрэглэгчид ч илүү сонголттой болж байгаа юм. Нэгэн ижил мөнгөн тэмдэгт нь хүмүүст аялаж, өөр орнуудад худалдаа хийхэд ч дөхөмтэй болсон. Дэлхийн хэмжээнд авч үзэх юм бол Евро (€) нь Европын бүсэд ам.долларын дараа жагсах олон улсын чухал мөнгөн тэмдэгтыг гаргаж өгч байгаа юм.


Эх сурвалж: Олон Улсын Валют Санхүү Зээлийн Харилцаа, А. Даваасүрэн, 2005 он.

What does Eurozone mean? A geographical and economic region that consists of all the European Union fully incorporated the euro as their national currency.

Евро Бүс гэж юу гэсэн үг вэ? Еврог (€) үндэсний мөнгөн тэмдэгт болгосон Европын Холбооны бүх орнуудаас бүрдсэн, газар зүй, эдийн засгийн бүс нутаг.


Эх сурвалж: ww.investopedia.com/terms

Интеграцийн процессийг урамшуулах болон валютын ханшийг тогтворжуулах зорилготой гишүүн орнуудын валютын харилцааны төр, эрх зүйн байгууллага, эдийн засгийн интеграцийн хүрээнд валютын үйл ажиллагаа явуулахтай холбоотой, эдийн засгийн харилцааны бүсийн валютын систем.





ЕХ-НЫ ГИШҮҮН ОРНУУД

1. Австри* 2. Бельги* 3. Болгар 4. Герман

(ХБНГУ)* 5. Грек* 6. Дани 7. Ирланд* 8. Испани* 9. Итали* 10. Их Британи

(ИХУИНВУ) 11. Кипр* 12. Латви 13. Литва 14. Люксембур

г* 15. Мальт*

16. Нидерланд*

17. Польш

18. Португал* 19. Румын

20. Словак* 21. Словени* 22. Унгар

23. Финлянд* 24. Франц

(БНФУ)* 25. Чехын БНУ 26. Швед

27. Эстони*

КАНДИДАТ ОРНУУД

1. Исланд 2. Монтенегро 3. Турк 4. Хорват 5. Югослав 2014 онд Латви, Литва,

Унгар, Болгар

2015 онд Польш, Чех, Румин

*Тодруулан тэмдэглэсэн


Нэгдсэн валют нь хямралын үе дэх хариу үйлдлийг хялбарчилж, илүү тогтвортой байхад тусалдаг

ЕХ-ны улс орнууд өөр хоорондоо мөнгө зээлдүүлэх, зээлэх нэгдсэн нэг нөхцөлтэй

Өнөөдөр еврог ЕХ-ны улсуудын нийт иргэдийн 60 хувь нь өдөр тутам хэрэглэж байна.

ЕХ-ны бүс дэх аялал жуулчлал, бизнес эрхлэхэд гардаг хүндрэлүүд багассан буюу бараг байхгүй болсон.

Еврогийн бүсэд орсноор үнийн тогтвортой байдлын баталгаатай болдог.



Евро нь инфляцтай эрчимтэй тэмцэх боломж олгоно.

Татварын дарамт болон хүүгийн хувийг бууруулах, өөрөөр хэлбэл оролцогч орнуудын санхүүгийн тогтворжилт ба ажил эрхлэлтэд туслах хөрөнгө оруулалтын өсөлтийг урамшуулах төлөвтэй байна.

Улс төрийн хувьд евро нь эдийн засгийн чадавхийг дэлхий дахинд түүний өөрийнх нь улс төрийн хувийн жинг зохих ѐсоор өсгөхөд Европын холбоонд туслах юм.

Эдийн засгийн хувьд евро нь ЕХ-ны бүх нутаг дэвсгэр дээр хөрөнгө оруулалт болон валют, зээл мөнгийг нэгтгэн зохицуулна гэсэн үг.


Эх сурвалж: www.ecb.europa.eu

Европын Холбооны мөнгөний зохицуулалтыг бие даасан байгууллага – Европын Төв Банк хариуцан хэрэгжүүлдэг. Зарим нэг хүүгийн түвшинг тогтоодог ч татвар болон төсвийн асуудлыг улс орнууд бие даан хариуцдаг.



Европын Төв Банк

1998 оны 6-р сарын 1-нд байгуулагдсан, ХБНГУ-ын Франкфурт хотод байрладаг.



Гол зорилго нь: Үнийг тогтвортой байлгах

Ялангуяа евро (€) хэрэглэдэг орнуудад инфляцийн түвшинг хянах – Евро систем

Санхүүгийн тогтолцоог тогтвортой байлгах ЕТБ нь ЕХ-ны бүх гишүүн орнуудын төв банкуудтай хамтран ажилладаг ба хамтдаа Төв Банкуудын Европын Тогтолцоог (European System of Central Banks) бүтээдэг.



ЕТБ-ны үүргүүд: Евро бүсийн хүүгийн суурь хэмжээг тогтоож мөнгөний

нийлүүлэлтийг хянах Евро бүсийн гадаад валютын нөөцийг зохицуулах, ханшийн

үнийг тогтвортой байлгахын тулд валютыг арилжих Үндэсний удирдлагуудад санхүүгийн зах зээлүүд болон

институтуудээ удирдахад нь туслах, төлбөрийн тогтолцоо зөв ажиллаж байгаа эсэхийг хангах

Евро бүсийн орнуудын төв банкуудад евро (€) мөнгөн тэмдэгтийг хэрэглэх эрх өгөх

Үнийн чиг хандлагыг хянах, бусад үнэд нөлөөлөх нөлөөлөл, аюултай байдлыг судлах, дүгнэх

Дэлгэрэнгүйг эндээс



http://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/tasks/html/index.en.html

ЕТБ-ны шийдвэр гаргах бүрэлдэхүүн: Шийдвэрлэх Хороо

Өдөр тутмын үйл ажиллагааг зохицуулж байдаг. 6 гишүүнтэй (1 ерөнхийлөгч, 1 дэд ерөнхийлөгч, 4 гишүүн). Евро бүсийн орнуудын тэргүүлэгчид 8 жилийн хугацаатай томилдог.

Удирдах Зөвлөл Евро бүсийн мөнгөний бодлогийн тогтоодол ба арилжааны банкнуудын бодлогын

хүүгийн хэмжээг тогтоож байдаг. Шийдвэрлэх хороо болон евро бүсийн 17 үндэсний төв банкуудын удирдлагуудаас бүрдэнэ.

Ерөнхий Зөвлөл ЕТБ-ны зөвлөмжүүдийг бэлтгэх, үйл ажиллагааг зохион байгууллахад хувь нэмэр

оруулдаг ба улс орнуудыг шинээр еврод (€) шилжих бэлтгэлд тусладаг. ЕТБ-ны ерөнхийлөгч, дэд ерөнхийлөгч мөн бүх 28 үндэсний төв банкуудын удирдлагуудаас бүрдэнэ.

ЕТБ нь бие даасан. ЕТБ, Евросистем дэх үндэсний төв банкууд мөн тэдгээрийн аль ч бүрэлдэхүүнүүд өөр институтээс даалгавар авахгүй. ЕХ-ны бүх институтүүд болон засгийн газрууд уг дүрмийг даган мөрдөх ёстой.



ҮҮРЭГ

Европын Холбооны улсуудийн хэрэгжүүлж байгаа төслүүдийг дэмжиж, ирээдүйд гишүүн болох боломжтой болон хамтрагч орнуудад хөрөнгө оруулалт хийдэг. Европын Холбооны төсвөөс татахын орон капиталын зах зээлээс мөнгө зээлэх журмаар хөрөнгө бүрдүүлдэг. ЕХ-ны бодлогын зорилготой уялдсан төслүүдэд таатай нөхцлийн дагуу зээл олгодог.

ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

Зээл Улсын болон хувийн секторын

бүх хэмжээний байгууллагуудын төслүүдэд зээл өгөх.

Технологийн туслалцаа Эдийн засагчид, инженерүүд,

мэргэжилтнүүд Баталгаа

Банк, лизингийн компаниуд, баталгааны институциуд гэх мэт олон төрлийн байгууллагуудтай харилцах

Капиталд азаа турших (Venture Capital) Хүлээн авагчид шууд шилжүүлэх

хөрөнгө оруулалт

Эх сурвалж: www.ecb.europa.eu 9/26/2011 Евро Бүс, Валютын Холбоо 19

Нэгж Евро Бүс АНУ Япон

Хүн ам сая 331.4 310.1 127.6

Дэлхийн ДНБ-д эзлэх хувь

% 14.6 19.7 5.8

Нэг хүнд ноогдох ДНБ

Мянган евро 27.7 37.9 27.3

Ажилгүйдлийн түвшин

% 10.1 9.6 5.1

Нийт өр ДНБ-д эзлэх % 85.3 78.2 180.4*

Орлого ДНБ-д эзлэх % 44.6 27.4 31.6*

Бараа болон үйлчилгээний

экспорт ДНБ-д эзлэх % 22.7 12.6 15.9

Бараа болон үйлчилгээний

импорт ДНБ-д эзлэх % 22.0 16.1 14.6

Өнөөгийн төлбөрийн

тэнцэл ДНБ-д эзлэх % -0.4 -3.2 3.6

Эх сурвалж: www.ecb.europa.eu 9/26/2011 Евро Бүс, Валютын Холбоо 20

Еврог анх 1999 онд бодит бус санхүүгийн төлбөрийн хэрэгсэл байдлаар ашиглаж эхэлсэн бөгөөд 2002 оны 1-р сарын 1-нд анхлан 11 улс Евро (€) мөнгөн тэмдэгт рүү бүрэн шилжсэн.


Түүнээс хойш 6 улс Евро бүсэд нэгдэн орсон: 1. Грек (2001) 2. Словени (2007) 3. Кипр (2008) 4. Мальт (2008) 5. Словак (2009) 6. Эстони (2011)



Валют Евротой харьцах ханш

Валют Евротой харьцах ханш

Бельги франк 40.3399 Люксембург франк 40.3399

Грек дракма 340.750 Австри шиллинг 13.7603

Франц франк 6.55957 Финлянд маркка 5.94573

Итали лира 1936.27 Кипр паунд 0.585274

Голланд гилдер 2.20371 Эстони крүүн 15.6466

Португал эскудо 200.482 Мальт лира 0.4293

Дойч марк 1.95583 Словак коруна 35.4424

Испани песета 166.386 Словени толар 239.64

Ирланд пунт 0.787564 Эх сурвалж: http://en.wikipedia.org/wiki/Euro_convergence_criteria

http://en.wikipedia.org/wiki/Euro_convergence_criteria

Еврогийн шалгуур үзүүлэлтүүд буюу Маастрихтын үзүүлэлтүүд нь Европын Холбооны гишүүн орнуудыг Европын Эдийн Засаг Валютын Холбооны 3 дахь шатанд нэгдэж еврог өөрийн мөнгөн тэмдэгтээр солих талаар заасан үзүүлэлтүүд юм. Европын Нийгэмлэгийн Гэрээний 121(1) зүйлд заасны дагуу 4 үндсэн үзүүлэлтээр “нэвтрэх хаалгыг” тогтоосон.


Эх сурвалж: http://en.wikipedia.org/wiki/Euro_convergence_criteria


1. Засгийн газрын санхүү: 1. Улсын төсвийн алдагдал ДНБ-ий 3%-иас

илүүгүй байх.

2. Улсын өр ДНБ-ий 60%-иас илүүгүй байх. 2. Жилийн инфляци нь үнийн хамгийн

тогтвортой (тухайлбал 1996 оны тооцооны үзүүлэлтээр 3 – 3.5%) ЕХ-ны гурван орны инфляцийн дундаж түвшинд харьцуулсан пунктын ±1.5%-иас дээшгүй байх.



3. Урт хугацааны хүүгийн хувийн нэрлэсэндундаж хэмжээ, үнийн хамгийн тогтвортой (1996 оны үзүүлэлтээр 9%) ЕХ-ны гурван орны эдгээр хүүгийн дундаж түвшинд харьцуулсан пунктын 2%-иас дээшгүй байх.

4. Харгалзагч орон Европын Мөнгөний Системийн дор валют солилцох ханшны “ERM-II” тогтворжилтын ЕХ-ны механизмд баримтлах ба хоёр жилийн хугацаанд мөнгөн тэмдэгтээ үнэгүйжүүлээгүй байх ёстой.



Улс орнууд Инфляцийн

түвшин

Улсын төсвийн алдагдалын ДНБ-д эзлэх

хувь

Улсын нийт өрийн ДНБ-д

эзлэх хувь

ERM-II –ын гишүүнчлэл

Урт хугацааны зээлийн хүү

Шаардагдах хэмжээ

Max. 1% Max. 3% Max. 60% Min. 2 жил Max. 6%

Болгар 1.7% 2.% 17.4% 6.9%

Дани 2.1% -3.9% 41.6% 1999 оны 1-р сарын 1-нээс

хойш 3.4%

Их Британи 3.0% 7.1% 68.1% 3.98%

Латви 0.1% 8.6% 48.5% 2005 оны 5-р сарын 2-ноос

хойш 12.7%

Литва 2.0% 8.4% 38.6% 2004 оны 6-р сраын 28наас

хойш 12.1%

Польш 3.9% 7.3% 53.9% 6.1%

Румын 5.0% 8.0% 30.5% 9.4%

Унгар 4.8% 4.1% 78.9% 8.4%

Швед 2.1% 2.1% 42.6% 3.3%

Чехын БНУ 0.3% 5.7% 39.8% 4.7%

Эх сурвалж: www.ecb.int


http://www.ecb.int/

Евро бүс нь цаашдаа өргөжин хүрээгээ тэлэх хандлагатай байна. Евро бүст нэгдэх улс тус бүрийн ашиг

сонирхолд нийцэж байгаа. Төлбөр тооцооны үйл ажиллагааг

мэдэгдэхүйц хөнгөвчилсөн. Гишүүн орнуудын зээл санхүүгийн механизмын хөгжлийг дэмжсэн

ECU-ын системын алдаа дутагдалыг засан нэвтрүүлсэн алхам болсон.


Аливаа төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхийн өмнө судалгааг сайн хийх, урьдчилсаг бэлтгэлийг хангах.

Хэдий улс орнуудад ашигтай байгаа ч сөрөг талууд бас бий.

Тэргүүлэгч хөгжингүй орнуудад ялангуяа эдийн засгийн хөгжлийн чирэгдэл учруулж байгаа.

Өөр өөр сонирхол бүхий 12 орон анх нэгдсэн.


Монгол хэлээр: Олон Улсын Валют Санхүү Зээлийн Харилцаа, А.

Даваасүрэн, 2005 он. Олон Улсын Эдийн Засгийн Харилцаа, Орчуулга, Д.

Авирмэд, 2007 он. Англи хэлээр:

The Monetary Policy of the ECB, 3rd edition May 2011. Evaluation of the 2002 cash changeover, April 2002.

Интернет эх сурвалж: www.investopedia.com/terms www.europa.eu

▪ www.ecb.europa.eu

www.ecb.int http://en.wikipedia.org/wiki/Euro_convergence_criteria


http://www.europa.eu/





http://www.ecb.europa.eu/







http://www.ecb.int/

http://www.ecb.int/

http://www.ecb.int/

http://www.ecb.int/

http://www.ecb.int/









Documents

ЭЗИ (Сем 2) - Евро Бүс, Валютын Холбоо