6-1McGraw-Hill/Irwin Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.

Харилцаа холбоо ба сүлжээ

Сүлжээний бизнесийн үнэ цэнэИнтернет

Сүлжээний бүрэлдэхүүн хэсгүүд

Бүл

эг6

McGraw-Hill/Irwin Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.

6-3

Судлах зүйл

1. Сүлжээний тухай ойлголт2. Сүлжээний үнэ цэнийг ойлгоход

Меткалфийн хуулийг хэрэглэх нь.3. Харилцаа холбоо ба Интернетийн

Технологийн салбар, технологи, бизнес хэрэглээнд гарч байгаа үндсэн хөгжил, чиг хандлагыг тодорхойлох

4. Интернет, интранет ба экстранет хэрэглээний бизнесийн үнэ цэнийн жишээнүүд

6-4

Хичээлийн зорилго

5. Бизнест хэрэглэгдэж байгаа харилцаа холбооны сүлжээний үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэг, функц ба төрлүүдийг тодорхойлох

6. Харилцаа холбооны сүлжээний техник хангамж, програм хангамж, зөөгч болон үйлчилгээнүүдийн үндсэн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн функцийг тайлбарлах

7. Клиент/сервер сүлжээний ойлголтыг тайлбарлах8. Гишүүнээс гишүүнд сүлжээнэий хоёр хэлбэрийг

ойлгох.9. Дижитал ба аналог сигналын ялгааг тайлбарлах.

6-5

Хичээлийн зорилго

10. Харилцаа холбооны сүлжээнд хэрэглэдэг янз бүрийн дамжуулагч төхөөрөмжүүд ба топологиудыг тодорхойлох.

11. Утасгүй сүлжээний топологиудын суурь үндсийг ойлгох

12. TCP/IP ойлголтыг тайлбарлах.13. OSI сүлжээний загварын долоон

давхаргыг ойлгох

6-6

Сүлжээний ойлголт

СүлжээӨөр хоорондоо холбогдсон гинж, бүлэг буюу

систем

Сүлжээн дээрх боломжит холболтын тоо нь N * (N-1)Энд N = зангилааны тоо (сүлжээн дээрх

холболтын цэгүүд)Жишээлбэл, сүлжээнд 10 компьютер байгаа

бол, тэнд 10 * 9 = 90 боломжит холболт байна гэсэн үг

6-7

Meткальфийн хууль

Сүлжээний ашигтай байдал нь хэрэглэгчдийг тоог квадрат зэрэгт дэвшүүлсэнтэй тэнцүү

Жижиг сүлжээн дээр технологит нь хийсэн нэг өөрчлөлт зөвхөн технологит л нөлөөлнө

Интернет шиг том сүлжээн дээр технологит нь хийсэн нэг өөрчлөлт нь нийгэм, улс төр, эдийн засгийн тогтолцоонд нөлөө үзүүлдэг

6-8

Харилцаа холбоо

Харилцаа холбооДурын хэлбэртэй (дуу авиа, өгөгдөл, текст,

дүрс зураг, аудио, видео) мэдээллийг сүлжээгээр солилцох

6-9

Харилцаа холбооны чиг хандлага

6-10

Нээлттэй системүүд Техник хангамж, програм хангамж, хэрэглээний програм

хангамжууд болон сүлжээнүүддэд зориулсан нийтлэг стандартуудыг хэрэглэдэг мэдээллийн системүүд

Интернет сүлжээний технологиуд бол нээлттэй системүүдийн нийтлэг стандартууд юм

Холбогдох чадвар: Сүлжээгээр холбогдсон компьютеруудын бие биен рүүгээ

амархан хандах, харилцах, мэдээллээ дундаа ашиглах чадвар

Харилцан ажиллах чадвар Өөр хоорондоо холбогдсон янз бүрийн сүлжээнүүдийн

хангаж байгаа төрөл бүрийн компьютерын системүүд, програмын багцууд, мэдээллийн сангуудыг хэрэглэн эцсийн хэрэглэгчдийн хэрэглээний програмуудад ажиллах, ажлаа дуусгах боломж олгодог нээлттэй системийн чадвар

Connectivity - Холбогдох чадвар Interoperability – Харилцан ажиллах чадвар

6-11

Middleware

Хоёр тусдаа програмуудыг “хооронд нь нийлүүлэх” ажил хийдэг дурын програмчлал

6-12

Тоон сүлжээний технологиуд

Аналог сүлжээнээс тоон сүлжээ рүү хурдан шилжиж байна.

Аналог: дуу хоолойд суурилсан дамжуулалт, авианы долгион

Дижитал (тоон): дискрит пульсуудын (сигналууд) дамжуулалт

Дижитал (тоон) сигналууд нь:Дамжуулалтын өндөр хурдтайИлүү их хэмжээний мэдээлэлИлүү их хэмнэлтАлдааны түвшин илүү багаНэг ижил цахилгаан хэлхээгээр харилцаа холбооны

олон тоөрлийн хэлбэрүүдийг дамжуулах

6-13

Internet2

Интернетийн дараагийн үеӨндөр гүйцэтгэлтэй сүлжээ200 их сургууль, шинжлэх ухааны

байгууллагууд, харилцаа холбооны корпорацуудад ашиглагдаж байна.

6-14

Харилцаа холбооны сүлжээнүүдийн бизнесийн үнэ

цэнэ

6-15

The Internet

46 сая гаруй сервер (2004)710 – 945 сая хэрэглэгч (2004)Төв компьютерын системгүйЗахиран удирдах байгууллага, хүн байхгүйТүүнийг хэн ч өмчилдөггүй

6-16

Интернет Үйлчилгээний Төв

ИҮТ (ISP)Сарын төлбөр төлөөд програм хангамж,

хэрэглэгчийн нэр, нууц үг ба хандах зөвшөөрлийг өгөөд

Хэрэглэгчдэд Интернетэд амархан холбогдох үйлчилгээ үзүүлдэг мэргэшсэн компани

ИҮТ-үүд бие биентэйгээ сүлжээнд хандах цэгүүдээр холбогдоно.

Internet Service Provider (ISP) – Интернет Үйлчилгээний Төв Network access points - сүлжээнд хандах цэгүүд

6-17

Интернетийн өргөн дэлгэрсэн хэрэглээ

6-18

Интернетийн бизнес дэх хэрэглээ

6-19

Интернетийн бизнесийн үнэ цэнэ

6-20

Интернетэд суурилсан технологийн архитектурууд

Удирдлага

ХамгаалалтПХ-ийн

хэрэгслүүд

Агуулга ба

өгөгдөл

Дэд бүтэц

TCP/IPСүлжээ

ГипермедиаМэдээллийн сангууд

Сервер Браузер

Сүлжээ удирдах ПХ

Зохиох хэрэгслүүд

Бодлого, стандартууд

FirewallsНууц үгEncryption

6-21

Интранет

Байгууллага доторх сүлжээИнтернетийн технологийг (Вэб браузер, серверүүд,

TCP/IP протоколууд, HTML, г.м.) хэрэглэдэгБайгууллага дотор Интернеттэй адилхан орчныг

бүрдүүлдэгМэдээлэл дундааа ашиглах, харилцах, хамтран

ажиллах, бизнес процессуудыг дэмжих зорилготой Аюулгүйн арга хэмжээнүүдээр хамгаалагдсанЗөвшөөрөлтэй хэрэглэгчид Интернетээр хандаж

болдог

Intranet - Интранет

6-22

Байгууллагын мэдээллийн портал

6-23

Экстранет

Интернетийн технологиудыг хэрэглэдэг сүлжээний холболтуудБайгууллагын интранет руу холбогдохын

тулдИнтранетийн тусламжтайгаар өөрийнхөө

үйлчлүүлэгч, нийлүүлэгч, бусад бизнесийн түншүүдтэйгээ холбогдох

6-24

Экстранетийн хэрэглээ

6-25

Харилцаа холбооны сүлжээ

Илгээгч нь хүлээн авагч руу төрөл бүрийн илгээгчээс тогтсон сувгаар мэдээ илгээдэг дурын зохицуулалт

6-26

Харилцаа холбооны сүлжээний бүрэлдэхүүн хэсгүүд

Tерминалууд: өгөгдлийг дамжуулах эсвэл хүлээн авахын тулд сүлжээнүүдийн хэрэглэдэг оруулах/гаргaх төхөөрөмжүүд

Харилцаа холбооны процессорууд: өгөгдөл дамжуулах ба хүлээн авахад тусалдаг төхөөрөмжүүд

Харилцаа холбооны сувгууд: өгөгдөл дамжуулж ба хүлээн авдаг зөөгч төхөөрөмжүүд

Компьютерууд: бүх хэмжээ, төрлийн компьютерууд

Харилцаа холбоог хянаж удирддаг ПХ: дамжуулах үйл ажиллагааг хянаж, удирддаг програмууд

6-27

Харилцаа холбооны сүлжээний загвар

6-28

Гадаад сүлжээ (WAN)

Газар зүйн том талбайг хамарсан харилцаа холбооны сүлжээ

Source: Courtesy of Cisco Systems Inc.

6-29

Дотоод сүлжээ (LAN)Офис, анги танхим, байшин зэрэг хязгаарлагдмал

бодит талбайд компьютеруудыг холбоно

6-30

Virtual Private Networks (VPN)

Интернетийг гол шугам болгож хэрэглэдэг боловч firewalls, encryption болон бусад хамгаалалтын технологиудад найддаг аюулгүй сүлжээ

6-31

VPN

6-32

Клиент/Сервер сүлжээнүүд

Клиент: Эцсийн хэрэглэгчийн персональ компьютер эсвэл сүлжээгээр холбогдсон компьютерууд

LAN-аар өөр хоорондоо холбогдоноСерверүүд: Сүлжээг удирданаКлиент ба серверүүдийн хооронд

боловсруулалтыг хуваан хийнэ.

6-33

Клиент/Сервер Сүлжээ

6-34

Сүлжээний тооцоолол

Сүлжээнүүд бол байгууллагын төв тооцооллын нөөц юм.

Thin clients: Браузерт суурилсан хэрэглэгчийн интерфейсээр хангадаг сүлжээний ба бусад клиентүүд

6-35

Гишүүнээс гишүүнд сүлжээнүүд

Нэг ПС-ээс нөгөө ПС руу холбогддог сүлжээнүүд

Файлуудыг татаж авах, нийлүүлэх – нийтлэг хэрэглээ

6-36

Гишүүнээс гишүүнд сүлжээ

6-37

Харилцаа холбооны зөөгчүүд

Хос зэс дамжуулагч:Ердийн телефон

утасХосоор нь

эрчилсэн зас утас

Source: Phil Degginger/Getty Images.

6-38

Харилцаа холбооны зөөгчүүд

Коаксиал кабел:Тусгаарлаж,

хамгаалахын тулд жийргээр ороосон бат бөх зэс эсвэл хөнгөн цагаан утас

Source: Ryan McVay/Getty Images.

6-39

Харилцаа холбооны зөөгчүүд

Шилэн кабель :Хамгаалагч

бүрхүүлээр ороосон шилэн утсаар хийсэн, үс шиг нарийхан нэг эсвэл хэд хэдэн чийдэнгийн утас

Source: CMCD/Getty Images.Fiber-optic cable – Шилэн кабель

6-40

“Хамгийн сүүлчийн миль”-ийн асуудал

Сүлжээний компаниуд гол, төв шугамаар хангахад шилэн кабелийг хэрэглэж байна.

Гэвч байшингууд гол, төв шугам руу хос зэс утсаар хоблогдож байна.

Тиймээс илүү хурдан, сайн технологийн үр өгөөжийг хүртэж чадахгүй байна.

6-41

Утасгүй технологиуд

Богино долгионы газрын станцуудОйролцоогоор 30-милийн зайтай газар байрлаж

байгаа релейний станцуудын хооронд Өндөр хурдтай радио сигналуудыг дамжууладаг

газар дээрх богино долгионы системүүд

Харилцаа холбооны сателайт станцуудБогино долгионы радио сигналуудыг хэрэглэдэгХарилцаа холбооны сигналуудад зориулсан

релейны станцийн үүрэг гүйцэтгэнэ.

6-42

Утасгүй технологиудҮүрэн болон PCS телефон ба пейжерийн системүүд

Газар нутгийг жижиг хэсгүүд буюу үүрнүүдэд хуваана.

Нэг үүрнээс нөгөө рүү мэдээг дамжуулахын тулд үүр болгон дамжуулагч буюу радио релейны антентай байна

Утасгүй LAN сүлжээОфис эсвэл байшин доторх радио сигналуудПК-уудыг сүлжээнүүд рүү холбоно.

BluetoothБогино хүрээний утасгүй технологиПринтер г.м дагалдах төхөөрөмжийг ПК руу

холбоно.

6-43

Утасгүй Вэб

Харилцаа холбооны зөөврийн төхөөрөмжүүдийг Интернет рүү холбоно

6-44

Харилцаа холбооны процессорууд

MoдемуудКомпьютерын дижитал сигналуудыг аналог

давтамжууд болгон хөрвүүлжЕрдийн телефон утасны шугамаар

дамжуулах боломжтой болгоно.

6-45

Модем ба бусад технологиудын харьцуулалт

6-46

Сүлжээ хоорондын процессорууд

Switch – сүлжээн доторх харилцаа холбооны цахилгаан хэлхээнүүдийн хоорондох холболтыг хийнэ.

Router – янз бүрийн протоколууд дээр ажилладаг сүлжээнүүдийг хооронд нь холбодог харилцаа холбооны процессор

Hub – харилцаа холбооны процессорыг дамжуулж холбодог порт

Gateway – төрөл бүрийн харилцаа холбооны архитектуруудыг хэрэглэн сүлжээнүүдийг холбоно.

6-47

Харилцаа холбооны процессорууд

6-48

Харилцаа холбооны процессорууд

MультиплексерОлон янзын терминалуудаас дамжуулсан

өгөгдлүүдийг нэг харилцаа холбооны нэг сувгаар зэрэг дамжуулах боломж олгоно

6-49

Харилцаа холбооны програм хангамж

Сүлжээний гүйцэтгэлийг удирдахын тулд серверүүд болон бусад компьютеруудын хэрэглэдэг

Сүлжээний үйлдлийн системMiddleware

6-50

Сүлжээний удирдлагын функцүүд

Трафик удирдах– Бөглөрлөөс зайлсхийхийн тулд сүлжээний нөөцүүд болон трафикийг удирдаж, хэрэглэгчдийн үйлчилгээниы түвшингүүдийг оновчтой болгож өгнө.

Хамгаалах – хэрэглэгчийг таних, шифрлэх, “галт хана” босгох, аудит хийх болон дүрэм журмыг мөрдүүлнэ.

Сүлжээг хянах – боломжит асуудлуудыг тулгарахаас нь өмнө тэдгээрийг сүлжээний администраторт мэдээллэн, сүлжээг бүхэлд нь харж, тулгарсан асуудлыг шийднэ

Чадавхийг төлөвлөх– сүлжээ өргөжиж, өөрчлөгдөх тусам түүний хэрэгцээг хэрхэн илүү сайн зохицууулж болохыг тодорхойлохын тулд сүлжээний нөөцүүд, трафикийн хэв маяг, хэрэглэгчдийн хэрэгцээ шаардлагыг судлах

Traffic Management -Трафик удирдах Security –ХамгаалахNetwork Monitoring – Сүлжээг хянах Capacity Planning - Чадавхийг төлөвлөх

6-51

Сүлжээний топологиуд

Топологи : сүлжээний бүтэц

Од: төв компьютерт эцсийн хэрэглэгчдийн компьютерыг холбоно

Цагираг: Дотоод сүлжээний компьютерын процессоруудыг харьцангуй тэгш үндсэн дээр цагирган дотор хамтад нь холбоно

Шулуун: Дотоод сүлжээний компьютерын процессорууд нэг ижил харилцаа холбооны сувгийг дундаа ашиглана

Topology – Топологи Star – ОдRing – Цагираг Bus - Шулуун

6-52

Сүлжээний топологиуд

6-53

Сүлжээний архитектурууд & Протоколууд

Протокол: Сүлжээн доторх харилцаа холбоог хянаж удирдахад зориулагдсан стандарт дүрэм журам, процедуруудын иж бүрдэл

Сүлжээний архитектур: Стандарт протоколууд, техник хангамж,

програм хангамж, эцсийн хэрэглэгч ба компьютерын системүүдийн хоорондох интерфейсүүдийн мастер төлөвлөгөө

Нээлттэй, энгийн, уян хатан, үр ашигтай харилцаа холбооны орчныг дэмжих зорилготой

Protocol – Протокол Network Architecture – Сүлжээний архитектур

6-54

OSI & TCP/IP Загварууд

Open Systems Interconnection (OSI) ЗагварСүлжээний архитектуруудад зориулсан

стандарт загвар болж ашиглагддаг долоон давхаргатай загвар

Сүлжээний хоёр цэгийн хооронд мэдээг хэрхэн дамжуулах ёстойг тодорхойлдог загвар

Давхарга болгон функцүүдийг нэмнэTransmission Control Protocol / Internet Protocol

(TCP/IP)Интернетийн хэрэглэдэг таван давхрагат

харилцаа холбооны протокол

6-55

OSI & TCP/IP Загварууд

6-56

Интернет телефон

IP хэрэглэн дуу авианы өгөгдлийг дамжуулахын тулд Интернетийн холболтыг хэрэглэх

VoIP – IP-аар дуу авиа дамжуулахХолын зайн стандарт утасны төлбөрийг

төлөхөө болино

Internet Telephony - Интернет телефонVoice over IP (VoIP) – IP-аар дуу авиа дамжуулах

6-57

Зурвасын өргөн

Зурвасын өргөнХарилцаа холбооны сувгийн давтамжийн

хязгаарДамжуулалтын түвшинг тодорхойлноНэг секунд дэх битүүдийн тоогоор (bps)

ангилагдана.Дамжуулалтын хурд:

Нарийн зурвас – бага хурдӨргөн зурвас – өндөр хурд

6-58

Дамжуулалтын хурд

6-59

Свичийн хувилбарууд

Цахилгаан хэлхээний холболтДамжуулагч ба хүлээн авагчийн хооронд

холбоо тогтоохын тулд свич нь цахилгаан хэлхээг нээнэ

Энэ нь холбогдож дуустал нээлттэй үлдэнэ. Багц свич

Мессэжүүдийг пакет гэж нэрлэдэг хэсгүүдэд хуваана.

Пакетуудыг тус тусад нь дамжуулна.

6-60

Сүлжээний харилцан үйлчлэлцэх чадвар

Нэг сүлжээн дээрх хүн болгонӨөр сүлжээний хаа нэгэн газар байгаа хэн

нэгэн хүнтэйХолбогдож, харилцах боломжийг олгох

чадварЭнэ бүлэгт өгүүлсэн харилцаа холбоо нь

харилцан үйлчлэлцэх чадваргүйгээр оршин тогтнох боломжгүй

Байгууллагууд и-бизнес хийхийн тулд Интернет, интранет болон бусад харилцаа холбооны сүлжээнүүдийг хэрэглэдэг сүлжээгээр холбогдсон байгууллагууд болон хувирч байна.

Зохицуулалттай, маш өрсөлдөөнтэй орчинд байгаа олон тооны худалдаа, тээвэр, үйлчилгээнд харилцаа холбоо нэвтэрч байна.

Үндсэн чиг хандлага нь өөр хоорондоо холбогдсон байгууллагууд болон глобал сүлжээнүүдийг бий болгоход Интернет ба түүний технологийг өргөнөөр хэрэглэ

Дүгнэлт

Харилцаа холбооны сүлжээний үндсэн бүрэлдхүүн хэсгүүд: Терминалууд,Харилцаа холбооны процессорууд, Харилцаа холбооны сувгууд, Компьютерууд, Харилцаа холбооны программ хангамж.

Гадаад (WAN) ба дотоод (LAN)сүлжээ зэрэг харилцаа холбооны сүлжээнүүдийн хэд хэдэн төрөл байдаг.

Дүгнэлт

Харилцаа холбооны сүлжээний гол гол хувилбарууд нь харилцаа холбооны төхөөрөмжүүд, процессорууд, програм хангамж, сувгууд, архитектуруудаас бүрдэнэ.

Дүгнэлт