วิ�ชา สศ 4 02 โภชนศาสตร์ และการ์ให้�อาห้าร์โค

บทท�� 4โปร์ต�นและการ์ใช�ปร์ะโยชน ในบทน��จะกล�าวิถึ!งโคร์งสร์�างทางเคมี�

การ์แบ�งปร์ะเภทและควิามีส%าค&ญของโปร์ต�นในร์�างกาย การ์ย�อย และ การ์ใช�ปร์ะโยชน ของโปร์ต�นในส�วินต�างๆของร์ะบบทางเดิ�นอาห้าร์ในส&ตวิ เค��ยวิเอ+�องเน+�องจากโปร์ต�นเป,นส�วินปร์ะกอบท��ส%าค&ญของเซลล ต�างๆในร์�างกายและเป,นแห้ล�งพล&งงานท��ส%าค&ญของร์�างกายอ�กแห้ล�งห้น!�ง

โปร์ต�น

เป,นสาร์ปร์ะกอบท��ส%าค&ญในเซลล พ+ชและส&ตวิ ในพ+ชพบมีากขณะเจร์�ญเต�บโต ค+อใบและเมีล0ดิ

พ+ชส&งเคร์าะห้ โปร์ต�นจากสาร์ปร์ะกอบไนโตร์เจน และซ&ลเฟอร์ ในดิ�น (ในร์3ปของไนเตร์ทและ ซ&ลเฟต)

จ4ล�นทร์�ย ส&งเคร์าะห้ โปร์ต�นจากสาร์ปร์ะกอบท��ไมี�ใช�โปร์ต�นไดิ�

พ+ชและจ4ล�นทร์�ย จ!งเป,นแห้ล�งโปร์ต�นของส&ตวิ

โปร์ต�นเป,นโภชนะท��ส%าค&ญ: เป,นส�วินปร์ะกอบของเซลล ท4กเซลล ในร์�างกายเช�นกล�ามีเน+�อ

กร์ะดิ3ก ขน ผมี และผ�วิห้น&ง : เก��ยวิข�องก&บการ์ย+ดิและห้ดิต&วิของกล�ามีเน+�อ : ท%าห้น�าท��เป,นภ3มี�ค4�มีก&นของร์�างกาย: เป,นส�วินปร์ะกอบของฮอร์ โมีน : เป,นส�วินปร์ะกอบของเอนไซมี ท��เก��ยวิก&บการ์เมีตาบอล�ซ!มี

โปร์ต�นค+ออะไร์ เป,นสาร์ปร์ะกอบอ�นทร์�ย ท��มี� C, H และ O แต�มี� N

ปร์ะมีาณ 16% นอกจากน��มี� S, P และ Fe ส�วินปร์ะกอบของโปร์ต�น ค+อ กร์ดิอะมี�โน (Amion

acid) กร์ดิอะมี�โนจะเช+�อมีต�อก&นโดิยใช�พ&นธะเปปไทดิ

(Peptide bond) ซ!�งเก�ดิจากการ์ร์วิมีก&นร์ะห้วิ�างกล4�มีคาร์ บอกซ�ล (Carboxyl group, -COOH) ของกร์ดิอะมี�โนต&วิห้น!�งและห้มี3�อะมี�โน (Amino group, -NH

2 ) ของกร์ดิอะมี�โนอ�กต&วิห้น!�ง

กร์ดิอะมี�โน ท��เก�ดิข!�นตามีธร์ร์มีชาต�ท4กชน�ดิเป,นแบบ L-

configuration เป,นร์3ปท��ร์�างกายน%าไปใช�ปร์ะโยชน ไดิ�

กร์ดิอะมี�โนส&งเคร์าะห้ มี�ท&�ง D& L form ในทางการ์ค�าจ!งมี&กผล�ตในร์3ป L เพ+�อให้�ร์�างกาย

ส&ตวิ ใช�ไดิ� ยกเวิ�นเมีทไธโอน�น ในส&ตวิ ป8กใช�ไดิ�ท&�งร์3ป D&L

ในทางการ์ค�าจ!งผล�ตในร์3ป DL-methionine

ปร์ะเภทของกร์ดิอะมี�โน1 . กล4�มีท��มี�โคร์งสร์�างเป,นเส�นตร์ง (aliphatic amino

acid) glycine, alanine, valine, leucine, serine, threonine, isoleucine

2. กล4�มีท��มี�ก%ามีะถึ&นเป,นองค ปร์ะกอบ ( methionine, cystine, cysteine)

3. กล4�มีท��มี�สมีบ&ต�เป,นกร์ดิ(glutamine, aspartine)4. กล4�มีท��มี�สมีบ&ต�เป,นเบส(arginine, lysine,

histidine)5. กล4�มีท��มี�โคร์งสร์�างเป,นวิงแห้วิน(phenyalanine,

tyrosine, trytophane, proline)

Essential amino acid

Non essential amino acid

ArginineHistinineIsoleucineLeucineMethionineLysinePhenylalanineThreonineTrytophanevaline

AlanineAspartineAsparagineCysteineGlutamic acidGlutamineGlycineProlineSerinetyrosine

ปร์ะเภทของกร์ดิอะมี�โน

โคร์งสร์�างของกร์ดิอะมี�โน

HOOC-CH2-NH2

glycine

HOOC-CH(NH2)CH2

alanine

HOOC

N

H

proline

HOOC-CH(NH2)CH2-

phenylalanine

HOOC-CH(NH2)CH2-SH

cysteine

แบ�งโปร์ต�นในทางเคมี�

- S imple protein : ปร์ะกอบดิ�วิยกร์ดิอะมี�โนต�อก&นโดิยพ&นธะเปปไทดิ

- C onjugated protein :ท��มี�สาร์อ+�นร์วิมีต&วิก&นแยกออกไดิ�ยาก เช�น ไกลโคโปร์ต�น

(glycoprotein) ค+อ โปร์ต�นท��มี�คาร์ โบไฮเดิร์ต- D erived protein :โปร์ต�นท��เก�ดิจากการ์

เปล��ยนแปลงของโปร์ต�นธร์ร์มีดิาและโปร์ต�นร์วิมี โดิยปฏิ�ก�ร์�ยาทางเคมี�ห้ร์+อการ์เปล��ยนแปลงทางฟ;ส�กส

ค4ณสมีบ&ต�ของโปร์ต�น- การ์ละลาย ละลายน%�าไดิ�น�อย มี�ล&กษณะเป,น

colloid ตกตะกอนในเกล+อ- การ์เป,นบ&ฟเฟอร์ มี�กล4�มีคาร์ บอกซ�ล(ใบกร์ะถึ�น)- การ์เส�ยสภาพ โดิยควิามีร์�อน กร์ดิ ดิ�าง เกล+อ แอ

ลกอฮอล- ค4ณภาพข!�นก&บกร์ดิอะมี�โนท��เป,นองค ปร์ะกอบ

กร์ดิอะมี�โนท��ขาดิเสมีอในอาห้าร์ Limiting amino acid เช�นมีนส&ตวิ ป8กขาดิ Methionine, Lysine ในส4กร์ขาดิ Lysine

โปร์ต�นในอาห้าร์จากพ+ชส�วินให้ญ� อย3�ในร์3ปของ nitrogen ท��มี�อย3�ในพ+ช

โปร์ต�นบางส�วินละลายไดิ� บางส�วินไมี�ละลายและบางส�วินอย3�ในผน&งเซลล

แบ�งตามีการ์ละลายไดิ� (solubility) ค+อ True protein(70%) : prolamine,

globulin, glutelins NPN= non protein nitrogen: free

amino acid, volatile amine, alkaloids, ammonium salt, nitrate, nitrite

การ์ย�อยโปร์ต�นในส&ตวิ เค��ยวิเอ+�อง - ใช�เอนไซมี จากจ4ล�นทร์�ย เอนไซมี จากร์ะบบทางเดิ�นอาห้าร์ และเอนไซมี จากต&บอ�อนในการ์ย�อยอาห้าร์

มี�การ์ห้มี4นเวิ�ยนของไนโตร์เจนในร์�างกายดิ�กวิ�า ใช�ไนโตร์เจนท��ไมี�ใช�โปร์ต�น (NPN) เป,นแห้ล�ง

โปร์ต�นไดิ� จ4ล�นทร์�ย ในกร์ะเพาะร์3เมีนส&งเคร์าะห้ โปร์ต�นไดิ�เพ�ยง

พอต�อควิามีต�องการ์และเซลล ถึ3กใช�เป,นปร์ะโยชน ต�อส&ตวิ ไดิ�

การ์ย�อยโปร์ต�นในกร์ะเพาะร์3เมีนโดิยจ4ล�นทร์�ย การ์ย�อยสามีาร์ถึแบ�งออกเป,น 2 ข&�นตอน

ค+อ 1( ) Hydrolysis (enzyme

proteolysis) ท�� peptide bond 2( )Deamination อาจมี�

Decarboxylation และการ์ Transamination- ข!�นก&บ pH (6-7) ไมี�เห้มีาะค+อ pH 4.5, 7.2 ไดิ�ผลผล�ต ค+อ กร์ดิอะมี�โน แอมีโมีเน�ย และกร์ดิอ�นทร์�ย

โปร์ต�นท��เข�ามีาในกร์ะเพาะร์3เมีน

ค+อ Dietary protein + Dietary nitrogenous organic compound + Mucoprotein

จ4ล�นทร์�ย ท��เก��ยวิข�องค+อ- Gram negative Bacteroides,

Selenomonas, Butyrivibrio - Protozoa : Entodonium,

Eudiplodium, Ospryocolex

การ์ย�อยโปร์ต�นในกร์ะเพาะร์3เมีน โปร์ต�นในอาห้าร์และน%�าลายถึ3กย�อยไดิ�เป,นกร์ดิอะ

มี�โนโดิยPeptidase (ขบวินการ์ไฮโดิร์ไลซ�ส)และเก�ดิการ์ดิ!งกล4�มีอะมี�โนออกไดิ�แอมีโมีเน�ย

ใช� Endopeptidase และ Exopeptidaseห้ล&�งออกนอกเซลล ดิ!งมีาไฮโดิร์ไลซ�สต�อภายในเซลล

ไนโตร์เจนท��ไมี�ใช�โปร์ต�นในอาห้าร์และน%�าลายถึ3กย�อยโดิย urease ไดิ�แอมีโมีเน�ย และ ATP

ผลผล�ตในกร์ะเพาะร์3เมีน กร์ดิอะมี�โนท��เก�ดิจากการ์ย�อยโปร์ต�น: บางส�วินถึ3กเปล��ยนเป,น Short chain fatty acid

ซ!�งอาจถึ3กใช�ไปในการ์ส&งเคร์าะห้ เซลล ของแบคท�เร์�ยโดิยตร์ง

: ถึ3กดิ3ดิซ!มีผ�านผน&งกร์ะเพาะร์3เมีนไปใช�ปร์ะโยชน แอมีโมีเน�ยท��เก�ดิข!�น : บางส�วินถึ3กจ4ล�นทร์�ย ดิ!ง N ไปส&งเคร์าะห้ เป,น

Microbial protein: ดิ3ดิซ!มีผ�านผน&งกร์ะเพาะร์3เมีนเข�าเส�นเล+อดิไปท��ต&บ

ส�วินปร์ะกอบภายในกร์ะเพาะร์3เมีนProtein in feed

NPNhydrolysis

peptides+ amino acids deamination

NH3 + short chain

fatty acids + microbial cells

(protein)

To small intestine

Absorbed

to liver

ป=จจ&ยท��มี�ผลต�อการ์ย�อย

1 .ค4ณสมีบ&ต�ของโปร์ต�นห้ร์+อการ์ละลายไดิ�ของโปร์ต�นในอาห้าร์(protein solubility)

2. วิ�ธ�การ์ให้�อาห้าร์ มี�ผลต�อ retention time และ rate of passage ขนาดิของช��นอาห้าร์มี�ผลเช�นก&น

3. ป=จจ&ยท��เก�ดิจากต&วิส&ตวิ เช�นชน�ดิของจ4ล�นทร์�ย ในร์3เมีน โคมี� retention time ส3งกวิ�าแกะ (แกะมี�การ์เค��ยวิมีากคร์&�งกวิ�า)

เก�ดิอะไร์ข!�นก&บแอมีโมีเน�ยท��ต&บ แอมีโมีเน�ยจ&ดิเป,นสาร์พ�ษชน�ดิห้น!�งถึ�ามี�ปร์�มีาณ

มีากเก�นไปในเล+อดิ ร์�างกายต�องมี�กลไกในการ์ก%าจ&ดิ ห้ร์+อท%าให้�มี�ควิามีเป,นพ�ษลดิลง

จ!งเก�ดิการ์เปล��ยน NH3 urea เก�ดิข!�นท��เซลล ต&บ

ย3เร์�ยท��เก�ดิข!�นจะถึ3กก%าจ&ดิออกจากร์�างกายทางป=สสาวิะ

แต�บางส�วินสามีาร์ถึน%ามีาใช�ปร์ะโยชน ไดิ�

วิ&ฏิจ&กร์ของย3เร์�ย (Urea cycle) ค+ออะไร์

NH3 in rumen

Urea in saliva

Urea in blood

NH3

urealiver

Urea in urine

ค+อ วิงจร์การ์ส&งเคร์าะห้ และการ์ห้มี4นเวิ�ยนของ urea ในร์�างกาย

การ์ใช�ปร์ะโยชน ของ Urea เป,นอย�างไร์ บางส�วินจะดิ3ดิซ!มีกล&บเข�ากร์ะแสเล+อดิ เพ+�อน%าไปใช�

ปร์ะโยชน ท��ผน&งกร์ะเพาะร์3เมีน Urea จะถึ3กดิ3ดิซ!มีกล&บเข�าใน

กร์ะเพาะ จ4ล�นทร์�ย มี� Urease ไดิ�แอมีโมีเน�ย ท��ต�อมีน%�าลาย urea จะถึ3กเก0บสะสมีไวิ� และกล&บเข�าส3�

กร์ะเพาะอ�กคร์&�งเมี+�อมี�การ์ก�นอาห้าร์ห้ร์+อเค��ยวิเอ+�องจ4ล�นทร์�ย จะใช�ปร์ะโยชน จาก N ท��เป,นส�วินปร์ะกอบใน

urea ไดิ�ดิ�

ข�อดิ�ของการ์มี�วิ&ฏิจ&กร์ของย3เร์�ย

มี�แห้ล�งไนโตร์เจนส%าร์องให้�จ4ล�นทร์�ย ในการ์ส&งเคร์าะห้ โปร์ต�น โดิยไมี�ต�องใช�ไนโตร์เจนจากอาห้าร์เพ�ยงอย�างเดิ�ยวิ

แห้ล�งของไนโตร์เจนในร์�างกายไดิ�แก� ไนโตร์เจนจากอาห้าร์ ไนโตร์เจนจาก Urea ท��กล&บเข�ากร์ะเพาะร์3เมีน 95 %

N- recycle ไนโตร์เจนจาก NPN (urea) ในน%�าลาย 60-70 %

N ในน%�าลาย ไนโตร์เจนจากเซลล ในร์ะบบทางเดิ�นอาห้าร์

แบคท�เร์�ยและ โปร์โตซ&วิ ใช�ปร์ะโยชน จากโปร์ต�นต�างก&น- แบคท�เร์�ย ห้ล&�งเอนไซมี ออกจากเซลล hydrolysis

จ!งเก�ดิภายนอกเซลล amino acids + peptides ถึ3กน%าเข�าในเซลล deamination เก�ดิภายในเซลล

Amino acid เป,นโปร์ต�นของจ4ล�นทร์�ย บางส�วิน amino acid เป,น straight or branch chain VFA, fatty acids, NH3, CO2, CH4 + heat

- โปร์โตซ&วิ hydrolysis และ deamination เก�ดิข!�นภายในเซลล เน+�องจากล&กษณะการ์ก�นอาห้าร์เป,นแบบเขมี+อบ (engulfment)

ข�อดิ�ของการ์มี�จ4ล�นทร์�ย

ท%าให้�ส&ตวิ เค��ยวิเอ+�องใช�ปร์ะโยชน จากอาห้าร์ท��มี�โปร์ต�นต%�าไดิ�

จ4ล�นทร์�ย สามีาร์ถึส&งเคร์าะห้ กร์ดิอะมี�โน ไดิ�เพ�ยงพอก&บควิามีต�องการ์ โดิยเฉพาะ lysine และ methionine

เมี+�อจ4ล�นทร์�ย ถึ3กย�อยในกร์ะเพาะแท�และล%าไส�เล0กไดิ�กร์ดิอะมี�โน ซ!�งจะถึ3กน%าไปใช�ปร์ะโยชน ไดิ�โดิยตร์ง

เน+�องจากโปร์ต�นในจ4ล�นทร์�ย เป,นโปร์ต�นท��มี�ค4ณภาพใกล�เค�ยงก&บโปร์ต�นท��ร์�างกายของส&ตวิ ต�องการ์

ข�อเส�ยของการ์มี�จ4ล�นทร์�ย ในการ์ส&งเคร์าะห้ โปร์ต�นโดิยจ4ล�นทร์�ย จ%าเป,นต�องใช�แห้ล�งพล&งงานดิ�วิย เช�น คาร์ โบไฮเดิร์ตท��ย�อยไดิ�ง�าย

ถึ�ามี�พล&งงานไมี�เพ�ยงพอจ4ล�นทร์�ย จะไมี�สามีาร์ถึใช�ปร์ะโยชน จากโปร์ต�นในอาห้าร์ไดิ�ห้มีดิ โปร์ต�นบางส�วินจ!งถึ3กข&บออกทางป=สสาวิะ

โปร์ต�นท��ก�นถึ3กใช�โดิยจ4ล�นทร์�ย ก�อน

โปร์ต�นไห้ลผ�าน (Bypass protein) ค+ออะไร์ค+อ โปร์ต�นท��ไมี�ถึ3กย�อยโดิยเอนไซมี จาก

จ4ล�นทร์�ย ห้ร์+อไมี�ถึ3กย�อยในกร์ะเพาะร์3เมีน แต�สามีาร์ถึถึ3กย�อยเมี+�อไห้ลผ�านเข�าไปในกร์ะเพาะแท�ห้ร์+อล%าไส�เล0ก

โปร์ต�นไห้ลผ�านจะถึ3กย�อยโดิยเอนไซมี จาก กร์ะเพาะแท� , ล%าไส�เล0ก และต&บอ�อน

ไดิ�ผลผล�ตค+อ amino acids ซ!�งดิ3ดิซ!มีไปใช�ปร์ะโยชน ไดิ�ในร์�างกายโดิยตร์ง

โปร์ต�นไห้ลผ�านใช�ปร์ะโยชน อย�างไร์

ต�องไมี�ให้�จ4ล�นทร์�ย เข�าใช�ปร์ะโยชน วิ�ธ�การ์ป?องก&นไมี�ให้�โปร์ต�นถึ3กย�อยสลายใน

กร์ะเพาะร์3เมีน (protected protein และ protected amino acids ) เช�น การ์เปล��ยนแปลงล&กษณะทางกายภาพของอาห้าร์

- ใช�ควิามีร์�อน ห้ร์+อ ใช�สาร์เคมี�ในการ์ลดิอ&ตร์าการ์ย�อยสลายของโปร์ต�น

การ์ใช�ควิามีร์�อนและสาร์เคมี�- การ์ใช�ควิามีร์�อน เช�นการ์สก&ดิน%�ามี&นจากเมีล0ดิพ+ช การ์อ&ดิ

เมี0ดิอาห้าร์ดิ�วิยควิามีร์�อน ท%าให้�เก�ดิ protein denature จ!งท%าให้� N-solubility ลดิลง ห้ร์+อ ท%าให้�เก�ดิขบวินการ์ maillard reaction (carbohydrate+ protein)

- การ์ใช�สาร์เคมี� ท%าให้�เก�ดิ linkage between protein molecule

- Formaldehyde, Tannin , Glutaraldehyde, Glyxal

- และ Hexa methelene tetranine

โปร์ต�นท��เข�าส3�กร์ะเพาะแท�ปร์ะกอบดิ�วิย โปร์ต�นในอาห้าร์ท��ไมี�ถึ3กย�อยโดิยจ4ล�นทร์�ย เซลล ของจ4ล�นทร์�ย เซลล ของเย+�อบ4ทางเดิ�นอาห้าร์ท��ห้ล4ดิลอกออก

มีาการ์ย�อยโปร์ต�นในกร์ะเพาะจะใช�เอนไซมี จากต&วิ

ส&ตวิ เช�น pepsin + HCl ไดิ�กร์ดิอะมี�โนท��

สามีาร์ถึดิ3ดิซ!มีผ�านผน&งกร์ะเพาะแท�ไดิ�

โปร์ต�นท��เข�ามีาในล%าไส�เล0ก : โปร์ต�นในอาห้าร์ท��ไมี�ถึ3กย�อยโดิยจ4ล�นทร์�ย : เซลล ของจ4ล�นทร์�ย : เซลล ของเย+�อบ4ทางเดิ�นอาห้าร์ท��ห้ล4ดิลอกออกมีา : เอนไซมี จากกร์ะเพาะแท�

เอนไซมี ท��ใช�ย�อยผล�ตจากต&บอ�อนและล%าไส�เล0กเท�าน&�น

เอนไซมี ท��ส%าค&ญ : trypsin, chymotrypsin, carboxypeptidase, nuclease และ phosphodiesterase

การ์ย�อยโปร์ต�นในล%าไส�เล0ก

undigested protein+ microbial protein

+endogenous protein+ enzyme

proteolytic enzyme

amino acids

Small intestine

Absorbed amino acids to portal vein

To large intestine

Abomasum

ผลผล�ตจากการ์ย�อยในล%าไส�เล0กค+อ กร์ดิอะมี�โนชน�ดิต�าง ๆ ซ!�งจะถึ3กดิ3ดิซ!มีไป

ใช�ปร์ะโยชน ตามีส�วินต�างๆของร์�างกาย มี�การ์ใช�ปร์ะโยชน ค+อ: ส&งเคร์าะห้ เป,นโปร์ต�นในร์�างกาย

: เปล��ยนร์3ปไปเพ+�อใช�เป,นแห้ล�งพล&งงาน: ส&งเคร์าะห้ เป,นกร์ดิอะมี�โนชน�ดิอ+�นๆผ�านขบวินการ์ transamination: ส&งเคร์าะห้ เป,นกล3โคส ห้ร์+อไขมี&น

การ์ใช�ปร์ะโยชน จากกร์ดิอะมี�โน : เร์��มีจากดิ!งกล4�มีอะมี�โน (deamination)ออกจากก

ร์ดิอะมี�โน โดิยการ์ oxidative, non oxidative deamination , transamonation

N ท��เป,นองค ปร์ะกอบของ amino group จะถึ3กก%าจ&ดิออกจากร์�างกายโดิยการ์ deamination แล�วิเปล��ยนให้�เป,นurea

ร์�างกายข&บ urea ออกทางป=สสาวิะ โคร์งสร์�างอ+�นท��เป,นองค ปร์ะกอบจะถึ3กน%าไปใช�ปร์ะโยชน

เช�น น%าไปส&งเคร์าะห้ เป,นคาร์ โบไฮเดิร์ต เปล��ยนเป,นไขมี&น ห้ร์+อ เปล��ยนเป,นน%�าคาร์ บอนไดิออกไซดิ และพล&งงาน เป,นต�น

ปร์ะเภทของกร์ดิอะมี�โน1. Glucogenic amino acids : กร์ดิอะมี�โนท��

สามีาร์ถึเปล��ยนเป,น pyruvate, alpha ketoglutarate, succinyl CoA, fumarate oxaloacetate ซ!�งเป,นต&วิกลางในวิ�ถึ�ไกลโคไลซ�ส และ

วิ&ฏิจ&กร์เคร์บส ไดิ�2. Ketogenic amino acids : กร์ดิอะมี�โนท��

สามีาร์ถึเปล��ยนเป,น acetate, acetyl CoA เพ+�อให้�พล&งงานห้ร์+ออาจเปล��ยนเป,นกร์ดิไขมี&น และ สาร์ค�โตนไดิ�

โปร์ต�นท��เข�ามีาในล%าไส�ให้ญ�ปร์ะกอบดิ�วิย โปร์ต�นจากอาห้าร์ท��ไมี�ถึ3กย�อยในกร์ะเพาะร์3เมีน

และ ล%าไส�เล0ก เซลล ของจ4ล�นทร์�ย ท��ไมี�ไดิ�ถึ3กย�อยในล%าไส�เล0ก เซลล เย+�อบ4ของร์ะบบทางเดิ�นอาห้าร์น%�าย�อยจากล%าไส�เล0ก ต&บอ�อน และน%�าดิ�บางส�วิน

ผลผล�ตจากการ์ย�อยโปร์ต�นในล%าไส�ให้ญ�ค+อ NH3 , volatile fatty acid, microbial

cellNH

3: ดิ3ดิซ!มีกล&บไปใช�ปร์ะโยชน ในร์�างกายไดิ�บางส�วิน: บางส�วินถึ3กน%าไปสร์�างเป,น urea: บางส�วินน%าไปส&งเคร์าะห้ เป,นจ4ล�นทร์�ย

volatile fatty acid : ดิ3ดิซ!มีกล&บไปใช�ไดิ�บางส�วินmicrobial cell : ไมี�สามีาร์ถึน%าไปใช�ปร์ะโยชน ไดิ�

กร์ดิอะมี�โนน%าไปใช�ปร์ะโยชน อย�างไร์

เมี+�อดิ3ดิซ!มีเข�าไปในเล+อดิ จากน&�นจะถึ3กน%าไปส�วินต�างๆของร์�างกาย

ใช�ปร์ะโยชน ค+อ: ส&งเคร์าะห้ โปร์ต�น: ใช�เป,นพล&งงาน: ใช�ส&งเคร์าะห้ กล3โคส: ใช�ส&งเคร์าะห้ ไขมี&น

กร์ดิอะมี�โนท��ร์�างกายต�องการ์กร์ดิอะมี�โนท��ไมี�จ%าเป,นท��ร์�างกายสามีาร์ถึ

ส&งเคร์าะห้ ไดิ�จากสาร์ปร์ะกอบอ+�น และสาร์ต&วิกลาง (intermediate)ในขบวินการ์ glycolysis และ kreb’s cycle เช�น กล3ตาเมีท ออกซาโลอะเซทเตทและไพร์3เวิท

การ์สร์�างกร์ดิอะมี�โนท��จ%าเป,น ใช�ขบวินการ์ transamination

NPN= non protein nitrogen

สาร์ปร์ะกอบท��มี�ธาต4 C,H,O,N เช�นเดิ�ยวิก&บโปร์ต�น แต�ไมี�ใช�โปร์ต�น เป,นสาร์ปร์ะกอบท��พบไดิ�ท&�งในพ+ชและส&ตวิ เช�น amides, nitrate, alkaloids, ammonium salts

ปกต�ใช�สาร์ปร์ะกอบน��ในอาห้าร์ส&ตวิ เค��ยวิเอ+�องไดิ�สาร์ปร์ะกอบ amides ในพ+ชท��พบมีากค+อ glutamine, asparagines

สาร์ท��น�ยมีใช�มีากค+อ ย3เร์�ย(urea) ไบย3เร์ท ( biuret) เกล+อแอมีโมีเน�ย

(ammonium salts=(NH4)2HPO4) และมี3ลส&ตวิ

- starea(ธ&ญพ+ชบดิละเอ�ยดิผสมีย3เร์�ยแบบextrude) ย3เร์�ย(urea) เป,น diamides เป,นผลผล�ตท��ไดิ�จาก

ขบวินการ์ catabolism ของร์�างกาย มี�ไนโตร์เจน 46 % ค�ดิเป,นโปร์ต�น 288%

ไมี�ควิร์ใช�ในส&ตวิ กร์ะเพาะเดิ��ยวิ เพร์าะย�อยไดิ�แอมีโมีเน�ยอย�างเร์0วิ จะเป,นพ�ษ จ4ล�นทร์�ย ท��ไส�ต��งใช�ไดิ�แต�โปร์ต�นท��เก�ดิข!�นใช�ปร์ะโยชน ไมี�ไดิ�ในต&วิส&ตวิ

การ์ใช�สาร์ปร์ะกอบไนโตร์เจนท��ไมี�ใช�โปร์ต�น Urea เมี+�อเข�ากร์ะเพาะถึ3กย�อยโดิยเอนไซมี

urease ไดิ�เป,นammonia (มี�การ์สลายต&วิอย�างร์วิดิเร์0วิ)

Ammonia จะถึ3กจ4ล�นทร์�ย น%าไปท%าปฏิ�ก�ร์�ยาก&บ keto-acidท��ผล�ตไดิ�จากคาร์ โบไฮเดิร์ต ไดิ�เป,นกร์ดิอะมี�โน น%าไปสร์�างเป,นโปร์ต�นในเซลของจ4ล�นทร์�ย จะสร์�างไดิ�มีากห้ร์+อน�อยข!�นก&บพล&งงานท��มี�อย3�ในอาห้าร์(NFE) โดิยเฉพาะคาร์ โบไฮเดิร์ตท��ย�อยง�าย (ready fermentable carbohydrate, RFC)

การ์สลายต&วิของ NPN ในกร์ะเพาะร์3เมีน

Urea + H2O urease 2NH3 + CO2

CHO enz จ4ล�นทร์�ย VFA+ keto acids

amino acids

microbial protein

free amino acids absorbed

การ์ใช�สาร์ปร์ะกอบไนโตร์เจนท��ไมี�ใช�โปร์ต�น ย3เร์�ยสลายต&วิเป,นแอมีโมีเน�ยไดิ�เร์0วิ ถึ�าจ4ล�นทร์�ย

ใช�ไมี�ท&น จะมี�ควิามีเข�มีข�นส3งในกร์ะเพาะร์3เมีน การ์ดิ3ดิซ!มีแอมีโมีเน�ยไปท��ต&บ เพ+�อลดิควิามีเป,น

พ�ษโดิยเปล��ยนเป,นย3เร์�ย กร์ะเพาะท��มี�ค�าควิามีเป,นดิ�างส3งจะดิ3ดิซ!มีไดิ�เร์0วิ

ดิ&งน&�นจ!งท%าให้�ย3เร์�ยสลายต&วิให้�ช�าลง โดิยเปล��ยนเป,นไบย3เร์ท เพ+�อควิามีปลอดิภ&ยของส&ตวิ

วิ�ธ�การ์ใช�สาร์ปร์ะกอบไนโตร์เจนท��ไมี�ใช�โปร์ต�นUrea molasses liquidUrea molasses blockใส�ในอาห้าร์ข�น ไมี�ควิร์เก�น 3% ห้ร์+อ

ค�ดิเป,น 30%ของไนโตร์เจนในอาห้าร์ท%าฟางอบย3เร์�ย ห้ร์+อฟางห้มี&กย3เร์�ย 4-6 %

ข�อควิร์ร์ะวิ&งในการ์ใช�ย3เร์�ย- ใช�ก&บส&ตวิ ท��กร์ะเพาะพ&ฒนาแล�วิเท�าน&�น- ร์สชาต�ย3เร์�ยไมี�ดิ�ควิร์ใส�อาห้าร์ท��มี�ร์สชาต�ผสมีเช�น

กากน%�าตาล- จ4ล�นทร์�ย จะต�องใช�เวิลาในการ์ปร์&บต&วิ- ไมี�ควิร์ให้�ย3เร์�ยท��เป,นก�อน ใช�ไมี�ควิร์เก�น 3% ของ

อาห้าร์ข�นห้ร์+อ 1%ของวิ&ตถึ4แห้�งท��ก�น (30g:100kgBW) ไมี�เก�น 30%total N

- ไมี�มี�ฟอสฟอร์&ส ก%ามีะถึ&น พล&งงาน ควิร์เสร์�มี- ให้�มี�ส&ดิส�วิน N:S=12-15:1 ในโค 10:1 ในแกะ

การ์ค�ดิเท�ยบห้น�วิยของโปร์ต�นเพ+�อต�นท4นค�าอาห้าร์

วิ&ตถึ4ดิ�บ ร์าคา(บาท/กก)

โปร์ต�น% บาท/100กร์&มี

โปร์ต�นย3เร์�ย 10 288 0.34

10x100/288

กากถึ&�วิเห้ล+อง

14 44 3.1814x100/

44ปลาปAน 32 60 5.33

32x100/60