พุทธวจน 5 แก้กรรม

สน 10.5 มม

สน 10.5 มม

ตดตามการเผยแผพระธรรมคาสอนตามหลกพทธวจน โดยพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลน ส.ว.พ. FM 91.0 MHz ทกวนพระ เวลา 17.40 น.

สอธรรมะน จดทาเพอประโยชนทางการศกษาสสาธารณชนเปนธรรมทาน ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว ไมสงวนสทธในการจดทาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ ในการจดทาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบเพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคาปรกษาดานขอมลในการจดทาเพอความสะดวกและประหยด ตดตอไดท มลนธพทธโฆษณ โทร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คณอารวรรณ โทร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

ฉบบ ๕แกกรรม ?

พ ท

ธ ว

จ น

พ ท ธ ว จ นแกกรรม ?

โดย ตถาคต

กรรม...ขาวเปลอก ทรพย เงนทอง หรอขาวของ ทหวงแหนอยางใดอยางหนงมอยทาส กรรมกร คนใช และผอาศยของเขาพงพาเอาไปไมไดทงหมด จะตองถงซงการละทงไวทงหมดกบคคลทำากรรมใด ดวยกาย ดวยวาจา หรอดวยใจกรรมนนแหละ เปนของๆ เขา และเขายอมพาเอากรรมนนไปอนง กรรมนน ยอมตดตามเขาไป เหมอนเงาตดตามตน ฉะนนเพราะฉะนน บคคลควรทำากรรมด สงสมไวสำาหรบภพหนาบญทงหลาย ยอมเปนทพงของสตวทงหลาย ในโลกหนา.

สคา. สำ. ๑๕/๑๓๔/๓๙๒.

ภกษทงหลาย ! เรากลาวซงเจตนา วาเปนกรรม.ภกษทงหลาย ! เหตเกดของกรรมทงหลาย ยอมม เพราะความเกดของผสสะ.ภกษทงหลาย ! ความดบแหงกรรม ยอมม เพราะความดบแหงผสสะ.ภกษทงหลาย ! มรรคมองค ๘ นนนเอง เปนกมมนโรธคามนปฏปทา.ฉกก. อ. ๒๒/๔๖๔/๓๓๔.

วนนชาวพทธแกกรรมตามใคร ?

?

สน 10.5 มม

สน 10.5 มม

“ราหล ! กรรมทงหลาย กเปนสงทบคคลควรสอดสอง

พจารณาดแลวดเลาเสยกอน จงทำาลงไป

ทางกาย, ทางวาจา หรอ ทางใจ

ฉนเดยวกบกระจกเงานนเหมอนกน”.

ม. ม. ๑๓/๑๒๕/๑๒๘

“ราหล ! กระจกเงามไวสำาหรบทำาอะไร ?

“ขาแตพระองคผเจรญ !

กระจกเงามไวสำาหรบสองด พระเจาขา !”. ...โลก ยอมเปนไปตามกรรม

หมสตว ยอมเปนไปตามกรรม

สตวทงหลาย มกรรมเปนเครองรงรด

เหมอนลมสลกขนยดรถทกำาลงแลนไปอย.

สตวทงหลาย เปนผมกรรมเปนของตน

เปนทายาทแหงกรรม มกรรมเปนกำาเนด

มกรรมเปนเผาพนธ มกรรมเปนทพงอาศย

กระทำากรรมใดไว ดกตาม ชวกตาม

จกเปนผรบผลกรรมนน.

ส. ข. ๒๕/๔๕๗/๓๘๒. , ทสก. อำ. ๒๔/๓๐๙/๑๙๓.

พ ท ธ ว จ น ฉบบ ๕ แกกรรม ?

พทธวจนสถาบนรวมกนมงมนศกษา ปฏบต เผยแผคำาของตถาคต

พ ท ธ ว จ น ฉบบ ๕ แกกรรม ?

สอธรรมะน จดทำ�เพอประโยชนท�งก�รศกษ�สส�ธ�รณชน

เปนธรรมท�น

ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว

ไมสงวนสทธในการจดทำาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ

ในการจดทำาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบ

เพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคำาปรกษาดานขอมลในการจดทำาเพอความสะดวกและประหยด

ตดตอไดท

มลนธพทธโฆษณ โทรศพท ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทรศพท ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑

คณอารวรรณ โทรศพท ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

พมพครงท ๑ ๒๕๕๔

ศลปกรรม ปรญญา ปฐวนทรานนท, วชช เสรมสวสดศร

จดทำ�โดย มลนธพทธโฆษณ

(เวบไซต www.buddhakos.org)

คำ�อนโมทน�

ขออนโมทนา ในกศลเจตนาครงนเปนอยางยง

ทไดสรางเหตปจจยอนเปนไปเพอความเจรญ และความมอาย

ยนยาวแหงพทธวจน ดวยการสบสายถายทอดคำาสอนท

ออกจากพระโอษฐของพระองคเอง ในสวนของเรองกรรม

กบความเขาใจทถกตอง สมดงพทธประสงค ทตองการ

ใหมผนำาคำาสอนของพระองคไปศกษาประพฤตปฏบต

เพงพสจนขออรรถขอธรรม เพอใหเหนแจงเปนปจจตตง

และขยนในการถายทอดบอกสอนกนรนตอรน สบๆ กนไป

ดวยเหตทไดกระทำามาแลวน ขอจงเปนพลวปจจย

ใหผมสวนรวมในการทำาหนงสอและผทไดอาน ไดศกษา

พงไดดวงตาเหนธรรม สำาเรจผลยงพระนพพาน สมดง

ความปรารถนาทไดสรางมาอยางดแลวดวยเทอญ.

ขออนโมทนา

พระคกฤทธ โสตถผโล

มหาว. ว. มหาวภงค วนยปฎก.ภกขน. ว. ภกขนวภงค วนยปฎก.มหา. ว. มหาวรรค วนยปฎก.จลล. ว. จลวรรค วนยปฎก.ปรวาร. ว. ปรวารวรรค วนยปฎก.ส. ท. สลขนธวรรค ทฆนกาย.มหา. ท. มหาวรรค ทฆนกาย.ปา. ท. ปาฏกวรรค ทฆนกาย.ม. ม. มลปณณาสก มชฌมนกาย.ม. ม. มชฌมปณณาสก มชฌมนกาย.อปร. ม. อปรปณณาสก มชฌมนกาย.สคาถ. ส. สคาถวรรค สงยตตนกาย.นทาน. ส. นทานวรรค สงยตตนกาย.ขนธ. ส. ขนธวารวรรค สงยตตนกาย.สฬา. ส. สฬายตนวรรค สงยตตนกาย.มหาวาร. ส. มหาวารวรรค สงยตตนกาย.เอก. อ. เอกนบาต องคตตรนกาย.ทก. อ. ทกนบาต องคตตรนกาย.ตก. อ. ตกนบาต องคตตรนกาย.จตกก. อ. จตกกนบาต องคตตรนกาย.

อกษรยอเพอความสะดวกแกผทยงไมเขาใจเรองอกษรยอ

ทใชหมายแทนชอคมภร ซงมอยโดยมาก

ปญจก. อ. ปญจกนบาต องคตตรนกาย.ฉกก. อ. ฉกกนบาต องคตตรนกาย.สตตก. อ. สตตกนบาต องคตตรนกายอฏก. อ. อฏฐกนบาต องคตตรนกาย. นวก. อ. นวกนบาต องคตตรนกาย. ทสก. อ. ทสกนบาต องคตตรนกาย. เอกาทสก. อ. เอกาทสกนบาต องคตตรนกาย. ข. ข. ขททกปาฐะ ขททกนกาย.ธ. ข. ธรรมบท ขททกนกาย. อ. ข. อทาน ขททกนกาย. อตว. ข. อตวตตกะ ขททกนกาย. สตต. ข. สตตนบาต ขททกนกาย.วมาน. ข. วมานวตถ ขททกนกาย.เปต. ข. เปตวตถ ขททกนกาย. เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.ชา. ข. ชาดก ขททกนกาย. มหาน. ข. มหานทเทส ขททกนกาย. จฬน. ข. จฬนทเทส ขททกนกาย.ปฏสม. ข. ปฏสมภทามรรค ขททกนกาย.อปท. ข. อปทาน ขททกนกาย.พทธว. ข. พทธวงส ขททกนกาย.จรยา. ข. จรยาปฎก ขททกนกาย.

ตวอยาง : ๑๔/๑๗๑/๒๔๕ ใหอานวา

ไตรปฎกฉบบบาลสยามรฐ เลม ๑๔ หนา ๑๗๑ ขอท ๒๔๕

คำ�นำ�

ในครงพทธกาล มภกษอธบายเกยวกบวญญาณวา วญญาณ คอสภาพทรบรอารมณตางๆ ได สอสารพดคยไดเปนผรบผลของกรรมดกรรมชว เปนผทแลนไป ทองเทยวไป

พระพทธเจาทรงเรยกภกษรปนนมาสอบทนท เมอไดความตรงกนกบทถกโจทกแลว ทรงตำาหนโดยการเรยกภกษรปนวา “โมฆะบรษ” ซงแปลตามความหมายวา บคคลอนเปลา ไรประโยชน เปนโมฆะ มไวกเทากบไมม จากนน ทรงพยากรณวา การพดผดไปจากคำาของตถาคตเชนน จะทำาใหประสพบาปมใชบญเปนอนมาก

คงไมใชเรองยากเกนไปนก ทจะทำาความเขาใจวาวญญาณ โดยนยของขนธหานน ไมใชตวสตว ไมใชบคคลเปนแตเพยงสงทมกรยารได และเปนปฏจจสมปปนธรรมคออาศยเหตปจจยในการเกดขนมอย สวนสตว บคคลผทำากรรม รบกรรมนน คอขนธหาอนประกอบดวยอปาทานปรงแตงเสรจไปแลว วาเปนนๆ เปนนนๆ

คำาถามกคอ บคคลประเภทไหนทสนใจกรรม วบากกรรมในขนธหา (อนไมใชของเรา ไมใชเปนเรา ไมใชตวตน

ของเรา) น

คำาตอบกคอ บคคลทยงมความเหนในวญญาณ วาคอผรบร ผกระทำา ผรบผลของกรรม คอผทองเทยว เวยนวายไป โดยนยลกษณะเดยวกบภกษรปนน ในครงพทธกาล

คำาถามอาจมขนอกวา จะมบางไหมบางคน ทไมสนใจไมแยแส ไมอยากร ในเรองของกรรม และวบากของกรรมในแงมมตางๆ ภายใตความเหนวาใชตวตนในอปาทานขนธ

ไมสนใจ การทมทเปนแลวน วาเกดจากกรรมนๆ ในภพโนนๆ ไมแยแส แกกรรมในภพโนนๆ ทสงผลอยน ดวยกรรมนนๆ ไมอยากร วาทำากรรมแบบนนๆ แลวจะไดรบผลแบบไหนๆ

คำาตอบพงมวา ผถงพรอมดวยทฏฐ (ทฏฐสมปนนะ) มอยคอเขาสแลวในสมมตตนยาม เขาสแลวในระบบทถกตอง เปนผถงแลวซงกระแส (โสตะ) คอทางอนเปนอรยะ

ฐานะทเปนไปไมได ของผถงพรอมดวยทฏฐ นนคอยดมนความตามเหนขนธในสวนอดต (ปพพนตานทฏฐ) และยดมนความตามเหนขนธสวนอนาคต (อปรนตานทฏฐ)

พระพทธเจาทรงยนยนวา ผทถงพรอมดวยทฏฐแลวน จะมความรเขาใจอนพเศษเฉพาะ ซงหาไมไดในปถชนทวไป ทกข จะคอยๆ ดบไป ในทกๆ กาวบนหนทาง และเปนผทจะไมตกตำาเปนธรรมดา มสมโพธเปนเบองหนาทสด

สงคมพทธในวนน แมจะยงมความเจรญในระบบ ธรรมวนยอยกตาม แตกปฏเสธไมไดวายงมบคคลในขาย “โมฆะบรษ” ดงครงพทธกาลนน

โมฆะบรษน คอผทขบเคลอนการกระทำาตางๆ ทออกนอกแนวทางของอรยมรรคมองค ๘ ไปเรอยๆ และนำาพาโลกไป ดวยระบบคดทปรารภขนธหาโดยความเปนตนทงหมดนทำาขนภายใตการอางถงคำาสอนของพระพทธเจา

เราอาจเคยไดยน การอางถงพระธรรมคำาสอนใน สวนของศลธรรม ซงเปนเรองของขอปฏบตทไมเบยดเบยนอนนำามาซงวบากอนดตอตนเอง และหมสตวทงหลายโดยรวม อกทง ยงเปนเหตใหไดบงเกดในภพทเตมไปดวยสขเวทนา ธรรมะ ในแงมมระดบศลธรรมน ไดถกเขาใจไปวาเปนเพยงเครองมอใหไดมาซงความสขมประมาณตางๆ อนเปนผลจากการกระทำาทดนน และเพอใหมภพตอๆ ไปทดเทานน

ความเขาใจทคลาดเคลอน ตอระบบศลธรรมน เกดจากการไมรแจงแทงตลอดดวยดดวยทฏฐ ในพทธวจน เรองทาน ศล สวรรค เปนเพยงสวนหนง ในอนปพพกถา ๕ ซงพระพทธองคทรงใชแสดงตอฆราวาส ผทยงมจตจมอยในความสขแบบโลกๆ ยงไมพรอมทจะเขาถงอรยสจไดทนท ทานกถา คอ การให การสละ, สลกถา คอ ระบบศลธรรม,

สคคกถา คอ สขแบบสวรรค, กามาทนวกถา คอ โทษแหงกาม และ เนกขมมานสงสกถา คอ อานสงสแหงการออกจากกาม เมอผฟง มจตออนโยน ปลอดนวรณ นมเบาควรแกการแลวจงทรงแสดงอรยสจส อนเปนจดประสงคหลกเพยงอนเดยวของการเทศนาแตละครง

สงทเกดขนทกวนน คอ การตดทอนคำาสอน โดยแยกเนนเวยนวนอย เฉพาะเรองของทาน ศล สวรรค ยงไปกวานน หากบวกเขาไปดวยกบบคคลทยงไมพนการดำารงชพดวยมจฉาอาชวะแบบของสมณะ คอ เลยงชพดวยการทำานาย การดหมอ ดฤกษ และอนๆ ทงหลายทงปวง ทรวมเรยกวาตรจฉานวชา ทงหมดนจงเปนเสมอนขบวนการ ทผนแปรธรรมวนย ใหกลายเปนลทธใหมอะไรสกอยางทไมใชพทธ แตอางความเปนพทธ แลวนำาพาผคนทหลงทางอยแลว ใหยงผกตด พนเกยวอยแตในภพ

หนงสอ พทธวจน ฉบบ แกกรรม โดยพระตถาคต น คอการรวมหลกธรรมทพระพทธเจาทรงตรสไวเกยวกบกรรมโดยผศกษาจะสงเกตเหนไดทนทคอ ความรในเรองกรรม วากรรม เปนสงทบคคลพงทราบทงหมด ๖ แงมมดวยกนเทานนเปนการรทจะนำาไปสการหลดพนจากระบบแหงกรรมท หมสตวตดของอยมานานนบน

อรยมรรคมองค ๘ คอ หนทางใหถงความดบแหงกรรม โดยตวของอรยมรรคเอง มแลว ซงการสรางวบากอนเปนเลศ มพรอมแลวซงอานสงสคอการนำาไปสการสลดคนอปาทานขนธ นนคอ การกระทำากรรม เพอใหระบบกรรมทงหมดทงปวงนน

กลายเปนโมฆะโดยสนเชง

คณะผจดพมพหนงสอเลมน ขอนอบนอมสกก�ระ

ตอ ตถ�คต ผอรหนตสมม�สมพทธะ

และ ภกษส�วกในธรรมวนยน

ตงแตครงพทธก�ล จนถงยคปจจบน

ทมสวนเกยวของในก�รสบทอดพทธวจน

คอ ธรรม และวนย ททรงประก�ศไว บรสทธบรบรณดแลว

คณะศษยพระตถาคต

ส�รบญ

สงทตองรเกยวกบ “กรรม” ๑ ๑. รายละเอยดทบคคลควรทราบ ๒

เกยวกบเรองกรรม

๒. วาดวยเหตเกดของกรรม ๓ อยาง ๖

๓. วาดวยเหตเกดแหงกรรม ๓ อยาง (อกนยยะ) ๙

๔. สงทไมควรคด ๑๓

ประเภทของกรรม ๑๕ ๕. แบงตามการกระทำาและผลทไดรบ ๑๖

๖. อะไรคอกรรมเกาและกรรมใหม ๒๑

๗. กายน เปน “กรรมเกา” ๒๔

๘. การทำากรรมทางใดมโทษมากทสด ๒๖

หลกก�รพจ�รณ�ว�กรรมชนดนนควรทำ�หรอไม ๓๑ ๙. เมอจะกระทำา ๓๒

๑๐. เมอกระทำาอย ๓๓

๑๑. เมอกระทำาแลว ๓๔

ขอควรทร�บเพอปองกนคว�มเข�ใจผด ๓๗


๑๒. การพยากรณบคคลอน ทำาไดหรอไม ๓๘

๑๓. ทกขเกดเพราะมเหตปจจย ๓๙

๑๔. ทาง ๒ สายทไมควรเดน ๔๑

๑๕. บาปกรรมเกา ๔๓

ไมอาจสนไดดวยการทรมานตนเอง

๑๖. สข-ทกข ทไดรบ

ไมใชผลของกรรมเกาอยางเดยว ๔๗

ลทธคว�มเชอผดๆ เกยวกบกรรม ๓ แบบ ๕๙

๑๗. ลทธทเชอวาสขและทกข ๖๐

เกดจากกรรมเกาอยางเดยว

๑๘. ลทธทเชอวาสขและทกข ๖๓

เกดจากเทพเจาบนดาลให

๑๙. ลทธทเชอวาสขและทกขเกดขนเองลอยๆ ๖๕

ไมมอะไรเปนเหต เปนปจจย

๒๐. เชอวา “กรรม” ไมม อนตรายอยางยง ๖๗

ผลของกรรม แบงโดยระยะเวลาการใหผล ๖๙ ๒๑. ระยะเวลาการใหผลของกรรม ๗๐

ผลของกรรม แบงโดยผลทไดรบ ๗๑ ๒๒. ผฉลาดในเรองวบากแหงกรรม ๗๒

๒๓. เหตใหไดความเปนผมรปงาม ๗๔

มทรพยมาก และสงศกด

๒๔. ผลของการใหทานแบบตางๆ ๗๕

๒๕. กรรมททำาใหไดรบผลเปนความไมตกตำา ๗๗

๒๖. เหตททำาใหมนษยเกดมาแตกตางกน ๗๙

๒๗. บรพกรรมของการไดลกษณะ “มหาบรษ” ๙๓

๒๘. ทำาไมคนททำาบาปกรรมอยางเดยวกน ๑๐๕

แตรบวบากกรรมตางกน

๒๙. อานสงสของการรกษาศล ๑๑๑

๓๐. สคตของผมศล ๑๑๕

๓๑. วบากของผทศล ๑๑๗

๓๒. ทคตของผทศล ๑๒๐

๓๓. ทำาชวไดชว ๑๒๒

๓๔. บคคล ๔ จำาพวก ๑๒๔

กรรมททำ�ใหสนกรรม ๑๒๙ ๓๕. ขอปฏบตใหถงความสนกรรม ๑๓๐

-รายละเอยดของสมมากมมนตะ ๑๓๕

-สมมากมมนตะโดยปรยายสองอยาง ๑๓๗

-อาชพทไมควรกระทำา ๑๓๙

๓๖. “สนตณหา ก สนกรรม” ๑๔๐

๓๗. การกระทำากรรมทเปนไปเพอการสนกรรม ๑๔๒

๓๘. จะเกดในตระกลใดกสนกรรมได ๑๔๕

เรองเกยวกบ “กรรม” ในเชงปฏจจสมปบ�ท ๑๕๑ (การททกขเกดขนเพราะอาศยปจจยตอเนองกนมา)

๓๙. เหตเกดของทกข ๑๕๒

๔๐. ความหมายทแทจรงของคำาวา “สตว” ๑๕๔

๔๑. ความไมมสตว บคคล ตวตน เรา เขา ๑๕๕

๔๒. เหตเกดของภพ ๑๕๙

๔๓. เครองนำาไปสภพ ๑๖๑

๔๔. ปฏจจสมปบาท ๑๖๒

ในฐานะเปนกฎสงสดของธรรมชาต

สงทตองรเกยวกบ “กรรม”

2 พ ท ธ ว จ น

๑

ร�ยละเอยดทบคคลควรทร�บ


ภกษทงหลาย !

กรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

นท�นสมภวะแหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

เวมตตต�แหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

วบ�กแหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธ เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธค�มนปฏปท� เปนสงทบคคลควรทราบ ....

คำาทเรากลาวแลวดงนนน

เราอาศยอะไรกลาวเลา ?


เร�กล�วซงเจตน�ว�เปนกรรม เพราะวาบคคล

เจตนาแลว ยอมกระทำาซงกรรมดวยกาย ดวยวาจา ดวยใจ.

3ฉบบ ๕ แกกรรม ?

ภกษทงหลาย ! นทานสมภวะ (เหตเปนแดนเกด

พรอม) แหงกรรมทงหลาย เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! นท�นสมภวะแหงกรรมทงหล�ย

คอ ผสสะ.

ภกษทงหลาย ! เวมตตตา (ความมประมาณตางๆ)

แหงกรรมทงหลาย เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! กรรมททำ�สตวใหเสวยเวทน�

ในนรก มอย, กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในกำ�เนด

เดรจฉ�น มอย, กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในเปรตวสย

มอย, กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในมนษยโลก มอย,

กรรมททำาสตวใหเสวยเวทนาในเทวโลก มอย. ภกษทงหลาย !

นเรากลาววา เวมตตต�แหงกรรมทงหล�ย.

ภกษทงหลาย ! วบาก (ผลแหงการกระทำา) แหง

กรรมทงหลาย เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! เรากลาววบากแหงกรรมทงหลาย

วามอย ๓ อยาง คอ วบ�กในทฏฐธรรม (คอทนควน)

หรอวา วบ�กในอปปชชะ (คอในเวลาตอมา) หรอวา วบ�ก

ในอปรปรย�ยะ (คอในเวลาตอมาอก). ภกษทงหลาย !

นเรากลาววา วบ�กแหงกรรมทงหลาย.


ภกษทงหลาย ! กมมนโรธ (ความดบไมเหลอ

แหงกรรม) เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! คว�มดบแหงกรรมทงหล�ย

ยอมมเพร�ะคว�มดบแหงผสสะ.

ภกษทงหลาย ! ก มมน โ ร ธค าม น ปฏ ปท า

(ขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอแหงกรรม) เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! อรยอฏฐงคกมรรค (อรยมรรค

มองคแปด) นนนเอง คอ กมมนโรธค�มนปฏปท�;

ไดแกสงเหลานคอ :-

สมม�ทฏฐ (ความเหนชอบ)

สมม�สงกปปะ (ความดำารชอบ)

สมม�ว�จ� (การพดจาชอบ)

สมม�กมมนตะ (การทำาการงานชอบ)

สมม�อ�ชวะ (การเลยงชวตชอบ)

สมม�ว�ย�มะ (ความพากเพยรชอบ)

สมม�สต (ความระลกชอบ)

สมม�สม�ธ (ความตงใจมนชอบ).



เมอใดอรยสาวก ยอมรชดซง กรรม อยางน,

รชดซง นท�นสมภวะแหงกรรม อยางน,

รชดซง เวมตตต�แหงกรรม อยางน,

รชดซง วบ�กแหงกรรม อยางน,

รชดซง กมมนโรธ อยางน,

รชดซง กมมนโรธค�มนปฏปท� อยางน;

อรยส�วกนน ยอมรชดซงพรหมจรรยนว�

เปนเครองเจ�ะแทงกเลส เปนทดบไมเหลอแหงกรรม.

ภกษทงหลาย ! ขอทเรากลาวแลววา

“กรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

นท�นสมภวะแหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

เวมตตต�แหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

วบ�กแหงกรรม เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธ เปนสงทบคคลควรทราบ,

กมมนโรธค�มนปฏปท� เปนสงทบคคลควรทราบ”

ดงนนน เราอาศยความขอนกลาวแลว.

ฉกก. อ. ๒๒/๔๕๘,๔๖๓-๔๖๔/๓๓๔.


๒

ว�ดวยเหตเกดของกรรม ๓ อย�ง

ภกษทงหลาย ! เหตทงหล�ย ๓ ประก�รเหล�น

มอย เพอคว�มเกดขนแหงกรรมทงหลาย.

๓ ประการเหลาไหนเลา ?

๓ ประการ คอ :-

โลภะ (ความโลภ) เปนเหตเพอความเกดขน

แหงกรรมทงหลาย,

โทสะ (ความคดประทษราย) เปนเหตเพอความเกดขน


โมหะ (ความหลง) เปนเหตเพอความเกดขน

แหงกรรมทงหลาย.

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอนเมลดพชทงหลาย

ทไมแตกหก ทไมเนา ทไมถกทำาลายดวยลมและแดด

เลอกเอาแตเมดด เกบงำาไวด อนบคคลหวานไปแลว

ในพนทซงมปรกรรมอนกระทำาดแลวในเนอนาด. อนง

สายฝนกตกตองตามฤดกาล.


ภกษทงหลาย ! เมลดพชท งหลายเหลานน

จะพงถงซงความเจรญ งอกงาม ไพบลยโดยแนนอน, ฉนใด;

ภกษทงหลาย ! ขอนกฉนนน คอ

กรรมอนบคคลกระทำ�แลวดวยโลภะ เกดจากโลภะ

มโลภะเปนเหต มโลภะเปนสมทย อนใด; กรรมอนนน

ยอมใหผลในขนธทงหลาย อนเปนทบงเกดแกอตตภาพ

ของบคคลนน. กรรมนนใหผลในอตตภาพใด เข�ยอม

เสวยวบ�กแหงกรรมนนในอตตภ�พนนเอง ไมวาจะ

เปนไปอย�งในทฏฐธรรม (คอทนควน) หรอวา เปนไป

อย�งในอปปชชะ (คอในเวลาตอมา) หรอวา เปนไปอย�ง

ในอปรปรย�ยะ (คอ ในเวลาตอมาอก) กตาม.

กรรมอนบคคลกระทำ�แลวดวยโทสะ เกดจากโทสะ

มโทสะเปนเหต มโทสะเปนสมทย อนใด; กรรมอนนน




เปนไปอย�งในทฏฐธรรม หรอวา เปนไปอย�งในอปปชชะ

หรอวา เปนไปอย�งในอปรปรย�ยะ กตาม.


กรรมอนบคคลกระทำ�แลวดวยโมหะ เกดจากโมหะ

มโมหะเปนเหต มโมหะเปนสมทย อนใด; กรรมอนนน




เปนไปอย�งในทฏฐธรรม หรอวา เปนไปอย�งในอปปชชะ

หรอวา เปนไปอย�งในอปรปรย�ยะ กตาม.

ภกษทงหลาย ! เหตทงหล�ย ๓ ประก�ร

เหล�นแล เปนไปเพอคว�มเกดขนแหงกรรมทงหล�ย.

ตก. อ. ๒๐/๑๗๑/๔๗๓.


๓

ว�ดวยเหตเกดของกรรม ๓ อย�ง(อกนยยะ)

ภกษทงหลาย ! เหต ๓ ประก�รน เปนไป

เพอคว�มเกดขนพรอมมลแหงกรรม.

เหต ๓ ประการ คออะไรบางเลา ?

คอ คว�มพอใจ เกด เพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย

อนเปนฐ�นแหงฉนทร�คะ (ความรกใคร พอใจ) ทเปนอดต ๑,

ความพอใจ เกด เพราะปรารภธรรมทงหลาย

อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนอน�คต ๑,

ความพอใจ เกด เพราะปรารภธรรมทงหลาย

อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนปจจบน ๑.

ความพอใจเกดเพราะปรารภธรรมทงหลาย

อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนอดต เปนอยางไรเลา ?

คอบคคลตรกตรองไปถงธรรมอนเปนฐานแหง

ฉนทร�คะทลวงไปแลว เมอตรกตรองตามไป คว�มพอใจ

กเกดขน ผเกดความพอใจแลว กชอวาถกธรรมเหลานน

ผกไวแลว เรากลาวความตดใจนน ว�เปนสงโยชน (เครองผก)


คว�มพอใจเกดเพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย อนเปนฐ�น

แหงฉนทร�คะทเปนอดต เปนอยางนแล.


อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนอนาคต เปนอยางไรเลา ?

คอบคคลตรกตรองไปถงธรรม อนเปนฐานแหง

ฉนทร�คะทยงไมม�ถง เมอตรกตรองตามไป ความพอใจ

กเกดขน ผเกดความพอใจแลว กชอวาถกธรรมเหลานน

ผกไวแลว เรากลาวความตดใจนน วาเปนสงโยชน

คว�มพอใจเกดเพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย อนเปนฐ�น

แหงฉนทร�คะทเปนอน�คต เปนอยางนแล.


อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนปจจบน เปนอยางไรเลา ?

คอบคคลตรกตรองถงธรรม อนเปนฐานแหง

ฉนทร�คะทเกดขนจำ�เพ�ะหน� เมอตรกตรองตามไป

ความพอใจกเกดขน ผเกดความพอใจแลว กชอวาถก

ธรรมเหลานนผกไวแลว เรากลาวความตดใจนน วาเปน

สงโยชน คว�มพอใจเกดเพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย

อนเปนฐ�นแหงฉนทร�คะทเปนปจจบน เปนอยางนแล.


ภกษทงหลาย ! เหต ๓ ประการเหลานแล

เปนไปเพอความเกดขนพรอมมลแหงกรรม.

ภกษทงหลาย ! (อกอย�งหนง) เหต ๓ ประก�รน

เปนไปเพอคว�มเกดขนพรอมมลแหงกรรม.

เหต ๓ ประการ คออะไรบางเลา ? คอ

คว�มพอใจ ไมเกด เพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย

อนเปนฐ�นแหงฉนทร�คะทเปนอดต ๑,

ความพอใจ ไมเกด เพราะปรารภธรรมทงหลาย

อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนอน�คต ๑,

ความพอใจ ไมเกด เพราะปรารภธรรมทงหลาย

อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนปจจบน ๑.

ความพอใจไมเกดเพราะปรารภธรรมทงหลาย

อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนอดต เปนอยางไร ?

คอบคคลรชดซงวบ�กอนยดยาวของธรรม

อนเปนฐานแหงฉนทร�คะทลวงไปแลว ครนรชดซง

วบากอนยดยาวแลว กลบใจเสยจากเรองนน ครนกลบใจ

ไดแลว คลายใจออก กเหนแจงแทงตลอดดวยปญญ�

คว�มพอใจไมเกดเพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย อนเปนฐ�น

แหงฉนทร�คะทเปนอดต เปนอยางนแล.



อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนอนาคต เปนอยางไรเลา ?

คอบคคลรชดซ งวบากอนยดยาวของธรรม

อนเปนฐานแหงฉนทร�คะทยงไมม�ถง ครนรชดซง

วบากอนยดยาวแลว กลบใจเสยจากเรองนน ครนกลบใจ

ไดแลว คลายใจออก กเหนแจงแทงตลอดดวยปญญา

คว�มพอใจไมเกดเพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย อนเปน

ฐ�นแหงฉนทร�คะทเปนอน�คต เปนอยางนแล.


อนเปนฐานแหงฉนทราคะทเปนปจจบน เปนอยางไรเลา ?

คอบคคลรชดซ งวบากอนยดยาวของธรรม

อนเปนฐานแหงฉนทร�คะทเกดขนจำ�เพ�ะหน� ครนรชด

ซงวบากอนยดยาวแลว กลบใจเสยจากเรองนน ครน

กลบใจไดแลว คลายใจออก กเหนแจงแทงตลอดดวย

ปญญา คว�มพอใจไมเกดเพร�ะปร�รภธรรมทงหล�ย

อนเปนฐ�นแหงฉนทร�คะทเปนปจจบน เปนอยางนแล.

ภกษทงหลาย ! เหต ๓ ประการเหลานแล

เปนไปเพอความเกดขนพรอมมลแหงกรรม.

ตก. อ. ๒๐/๓๓๙/๕๕๒.


๔

สงทไมควรคด

ภกษทงหลาย ! อจนไตย ๔ อยางนไมควรคด

ผทคดกจะพงมสวนแหงความเปนบา ไดรบความลำาบากเปลา.

อจนไตย ๔ คออะไรบางเลา ? คอ :-

๑. พทธวสยแหงพระพทธเจ�ทงหล�ย

เปนอจนไตยไมควรคด ผทคด กจะพงมสวนแหง

ความเปนบา ไดรบความลำาบากเปลา.

๒. ฌ�นวสยแหงผไดฌ�น


ความเปนบา ไดรบความลำาปากเปลา.

๓. วบ�กแหงกรรม



๔. โลกจนด� (ความคดในเรองของโลก)





นแล อจนไตย ๔ ไมควรคด ผทคด กจะพงมสวน

แหงความเปนบา ไดรบความลำาบากเปลา.

จตกก. อ. ๒๑/๑๐๔/๗๗.

ประเภทของกรรม


๕

แบงต�มก�รกระทำ�และผลทไดรบ

ภกษทงหลาย ! กรรม ๔ อย�งเหล�น

เร�กระทำ�ใหแจงดวยปญญ�อนยงเองแลว

ประก�ศใหรทวกน.

กรรม ๔ อยาง อยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! กรรมดำ� มวบ�กดำ� กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมข�ว มวบ�กข�ว กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมทงดำ�ทงข�ว มวบ�ก

ทงดำ�ทงข�ว กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมไมดำ�ไมข�ว มวบ�ก

ไมดำ�ไมข�ว เปนไปเพอคว�มสนกรรม กมอย.

ภกษทงหลาย ! กรรมดำา มวบากดำา เปนอยางไร

เลา ?

ภกษทงหลาย ! บคคลบางคนในกรณน ยอมทำ�

คว�มปรงแตงท�งก�ย อนเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยน,

ยอมทำาความปรงแตงท�งว�จ� อนเปนไปกบดวยความ

เบยดเบยน, ยอมทำาความปรงแตงท�งใจ อนเปนไปกบ


ดวยความเบยดเบยน. ครนเขาทำาความปรงแตง (ทงสาม)

ดงนแลว ยอมเขาถงโลก อนเปนไปกบดวยความเบยดเบยน;

ผสสะทงหล�ยอนเปนไปกบดวยความเบยดเบยน ยอมถกตอง

เขาซงเปนผเขาถงโลกอนเปนไปดวยความเบยดเบยน;

เข�อนผสสะทเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยนถกตองแลว

ยอมเสวยเวทน�ทเปนไปดวยคว�มเบยดเบยน อนเปนทกข

โดยสวนเดยว, ดงเชนพวกสตวนรก.


นเรยกว� กรรมดำ� มวบ�กดำ�.

ภกษทงหลาย ! กรรมขาว มวบากขาว เปน

อยางไรเลา ?


คว�มปรงแตงท�งก�ย อนไมเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยน,

ยอมทำาความปรงแตงท�งว�จ� อนไมเปนไปกบดวย

ความเบยดเบยน, ยอมทำาความปรงแตงท�งใจ อนไมเปนไป

กบดวยความเบยดเบยน. ครนเขาทำาความปรงแตง (ทงสาม)

ดงนแลว ยอมเขาถงโลก อนไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน;

ผสสะทงหล�ยทไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน ยอม

ถกตองเขาผเขาถงโลกอนไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยน;


เข�อนผสสะทไมเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยนถกตองแลว

ยอมเสวยเวทน�ทไมเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยน

อนเปนสขโดยสวนเดยว, ดงเชนพวกเทพสภกณห�.


นเรยกว� กรรมข�ว มวบ�กข�ว.

ภกษทงหลาย ! กรรมทงดำาทงขาว มวบาก

ทงดำาทงขาว เปนอยางไรเลา ?


คว�มปรงแตงท�งก�ย อนเปนไปกบดวยคว�ม

เบยดเบยนบ�ง ไมเปนไปดวยคว�มเบยดเบยนบ�ง,

ยอมทำาความปรงแตงท�งว�จ� อนเปนไปกบดวยความ

เบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง,

ยอมทำาความปรงแตงท�งใจ อนเปนไปกบดวยความ

เบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง.

ครนเขาทำาความปรงแตง (ทงสาม) ดงนแลว ยอมเขาถงโลก

อนเปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง ไมเปนไปดวย

ความเบยดเบยนบาง; ผสสะทงหล�ยทเปนไปกบดวย

ความเบยดเบยนบาง ไมเปนไปดวยความเบยดเบยนบาง


ยอมถกตองเขาผ เขาถงโลกอนเปนไปกบดวยความ

เบยดเบยนบาง ไมเปนไปกบดวยความเบยดเบยนบาง;

เข�อนผสสะทเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยนบ�ง ไมเปนไป

ดวยคว�มเบยดเบยนบ�งถกตองแลว ยอมเสวยเวทน�

ทเปนไปกบดวยคว�มเบยดเบยนบ�ง ไมเปนไปดวย

คว�มเบยดเบยนบ�ง อนเปนเวทน�ทเปนสขและทกข

เจอกน, ดงเชนพวกมนษย พวกเทพบ�งพวก พวกวนบ�ต

บ�งพวก.


นเรยกว� กรรมทงดำ�ทงข�ว มวบ�กทงดำ�ทงข�ว.

ภกษทงหลาย ! กรรมไมดำาไมขาว มวบากไมดำา

ไมขาว เปนไปเพอความสนกรรมนน เปนอยางไรเลา ?

คอ สมม�ทฏฐ (ความเหนชอบ) สมม�สงกปปะ

(ความดำารชอบ)

สมม�ว�จ� (การพดจาชอบ) สมม�กมมนตะ

(การทำาการงานชอบ) สมม�อ�ชวะ (การเลยงชวตชอบ)

สมม�ว�ย�มะ (ความพากเพยรชอบ) สมม�สต

(ความระลกชอบ) สมม�สม�ธ (ความตงใจมนชอบ).



นเรยกว� กรรมไมดำ�ไมข�ว มวบ�กไมดำ�ไมข�ว

เปนไปเพอคว�มสนกรรม.

ภกษทงหลาย ! เหลานแล กรรม ๔ อย�ง

ทเราทำาใหแจงดวยปญญาอนยงเองแลวประกาศใหรทวกน.

จตกก. อ. ๒๑/๓๒๐-๓๒๑/๒๓๗.

(ในสตรน ทรงแสดงกรรมไมดำาไมขาว เปนทสนกรรมไวดวย

อรยมรรคมองคแปด; ในสตรอนทรงแสดงไวดวย โพชฌงคเจด กม

๒๑/๓๒๒/๒๓๘., แสดงไวดวยเจตนาเปนเครองละกรรมดำา, กรรมขาว และ

กรรมทงดำาทงขาว กม ๒๑/๓๑๘/๒๓๔.).


๖

อะไรคอกรรมเก�และกรรมใหม

ภกษทงหลาย ! เราจกแสดงซงกรรมทงหลาย

ทงใหมและเกา (นวปราณกมม) กมมนโรธ และกมมนโรธ-

คามนปฏปทา. ....


กรรมเกา (ปราณกมม) เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! จกษ (ตา) .... โสตะ (ห) ....

ฆ�นะ (จมก) .... ชวห� (ลน) .... ก�ยะ (กาย) .... มนะ (ใจ)

อนเธอทงหล�ย พงเหนว�เปนปร�ณกมม (กรรมเกา)

อภสงขตะ (อนปจจยปรงแตงขน) อภสญเจตยตะ (อนปจจย

ทำาใหเกดความรสกขน) เวทนยะ (มความรสกตออารมณได).

ภกษทงหลาย ! นเรยกว� กรรมเก�.


กรรมใหม (นวกมม) เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! ขอ ทบคคลกระทำ �กรรม

ดวยก�ย ดวยว�จ� ดวยใจ ในก�ลบดน อนใด,

อนนเรยกว� กรรมใหม.


ภกษทงหลาย ! กมมนโรธ (ความดบแหงกรรม)

เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! ขอทบคคลถกตองวมตต

เพร�ะคว�มดบแหงก�ยกรรม วจกรรม มโนกรรม อนใด,

อนนเรยกว� กมมนโรธ.

ภกษทงหลาย ! ก มมน โ ร ธค าม น ปฏ ปท า

(ขอปฏบตใหถงความดบแหงกรรม) เปนอยางไรเลา ?

กมมนโรธคามนปฏปทานน คอ อรยอฏฐงคกมรรค

(อรยมรรคมองคแปด) นนนเอง ไดแก

สมม�ทฏฐ (ความเหนชอบ) สมม�สงกปปะ

(ความดำารชอบ)

สมม�ว�จ� (การพดจาชอบ) สมม�กมมนตะ

(การทำาการงานชอบ) สมม�อ�ชวะ (การเลยงชวตชอบ)

สมม�ว�ย�มะ (ความพากเพยรชอบ) สมม�สต

(ความระลกชอบ) สมม�สม�ธ (ความตงใจมนชอบ).

ภกษทงหลาย ! นเรยกว� กมมนโรธค�มน-

ปฏปท�.


ภกษทงหลาย ! ดวยประการดงนแล (เปนอนวา)

กรรมเกา เราไดแสดงแลวแกเธอทงหลาย กรรมใหม

เรากแสดงแลว, กมมนโรธ เรากไดแสดงแลว, กมมนโรธ-

คามนปฏปทา เรากไดแสดงแลว.


กจใด ทศ�สด�ผเอนด แสวงห�ประโยชนเกอกล

อ�ศยคว�มเอนดแลว จะพงทำ�แกส�วกทงหล�ย,

กจนน เร�ไดทำ�แลวแกพวกเธอ.


นนโคนไม, นนเรอนว�ง.

พวกเธอจงเพยรเผ�กเลส,

อย�ไดประม�ท,

อย�เปนผทตองรอนใจ ในภ�ยหลงเลย.

นแล เปนว�จ�เครองพรำ�สอนของเร�

แกเธอทงหล�ย.

สฬา. ส. ๑๘/๑๖๖/๒๒๗-๒๓๑.


๗

ก�ยน เปน “กรรมเก�”

ภกษทงหลาย ! ก�ยน ไมใชของเธอทงหล�ย

และทงไมใชของบคคลเหล�อน.

ภกษทงหลาย ! กรรมเกา (กาย) น อนเธอ

ทงหลาย พงเหนว�เปนสงทปจจยปรงแตงขน (อภสงขต),

เปนสงทปจจยทำ�ใหเกดคว�มรสกขน (อภสญเจตยต),

เปนสงทมคว�มรสกตออ�รมณได (เวทนย).

ภกษทงหลาย ! ในกรณของกายนน อรยสาวก

ผไดสดบแลว ยอมทำาไวในใจโดยแยบคายเปนอยางด

ซง ปฏจจสมปบ�ท นนเทยว ดงนวา “ดวยอ�ก�รอย�งน :

เพร�ะสงนม, สงนจงม;

เพร�ะคว�มเกดขนแหงสงน, สงนจงเกดขน;

เพร�ะสงนไมม, สงนจงไมม;

เพร�ะคว�มดบไปแหงสงน, สงนจงดบไป :

ขอนไดแกสงเหล�นคอ

เพร�ะมอวชช�เปนปจจย จงมสงข�รทงหล�ย;

เพร�ะมสงข�รเปนปจจย จงมวญญ�ณ;


เพร�ะมวญญ�ณเปนปจจย จงมน�มรป;

เพร�ะมน�มรปเปนปจจย จงมสฬ�ยตนะ;

เพร�ะมสฬ�ยตนะเปนปจจย จงมผสสะ;

เพร�ะมผสสะเปนปจจย จงมเวทน�;

เพร�ะมเวทน�เปนปจจย จงมตณห�;

เพร�ะมตณห�เปนปจจย จงมอป�ท�น;

เพร�ะมอป�ท�นเปนปจจย จงมภพ;

เพร�ะมภพเปนปจจย จงมช�ต;

เพร�ะมช�ตเปนปจจย ชร�มรณะ โสกะปรเทวะ

ทกขะโทมนสอป�ย�สทงหล�ย จงเกดขนครบถวน :

คว�มเกดขนพรอมแหงกองทกขทงสนน ยอมม

ดวยอ�ก�รอย�งน.

เพราะความจางคลายดบไปโดยไมเหลอแหง

อวชชานน นนเทยว, จงมความดบแหงสงขาร, เพราะม

ความดบแหงสงขาร จงมความดบแหงวญญาณ; ... ฯลฯ ...

ฯลฯ ... ฯลฯ ... เพราะมความดบแหงชาต นนแล ชรามรณะ

โสกะปรเทวะทกขะโทมนสอปายาสทงหลาย จงดบสน :

ความดบลงแหงกองทกขทงสนน ยอมม ดวยอาการอยางน”

ดงน แล.นทาน. ส. ๑๖/๗๗/๑๔๓.


๘

ก�รทำ�กรรมท�งใดมโทษม�กทสด

ทฆตปสสนครนถไดกราบทลถามพระผมพระภาควา

ทานพระโคดม ! พระองคเลายอมบญญตทณฑะ

ในการทำาบาปกรรม ในการเปนไปแหงบาปกรรมไวเทาไร ?

ทฆตปสส ! ตถาคตจะบญญตวากรรมๆ ดงน

เปนอาจณ.

ทานพระโคดม ! กพระองคยอมบญญตกรรม ในการ

ทำาบาปกรรม ในการเปนไปแหงบาปกรรมไวเทาไร ?

ทฆตปสส ! เร�ยอมบญญตกรรม ในก�รทำ�

บ�ปกรรม ในก�รเปนไปแหงบ�ปกรรมไว ๓ ประก�ร

คอ ก�ยกรรม ๑ วจกรรม ๑ มโนกรรม ๑.

ทานพระโคดม ! กกายกรรมอยางหนง วจกรรมอยางหนง

มโนกรรมอยางหนง มใชหรอ ?

ทฆตปสส ! กายกรรมอยางหนง วจกรรม

อยางหนง มโนกรรมอยางหนง.


ทานพระโคดม ! กบรรดากรรมทง ๓ ประการ ทจำาแนก

ออกแลวเปนสวนละอยางตางกน เหลาน กรรมไหน คอ กายกรรม

วจกรรม หรอมโนกรรม ทพระองคบญญตวามโทษมากกวา

ในการทำาบาปกรรม ในการเปนไปแหงบาปกรรม ?

ทฆตปสส ! บรรดากรรมทง ๓ ประการ

ทจำาแนกออกแลวเปนสวนละอยางตางกนเหลาน

เร�บญญตมโนกรรมว�มโทษม�กกว� ในก�รทำ�

บ�ปกรรม ในก�รเปนไปแหงบ�ปกรรม

เร�จะบญญตก�ยกรรม วจกรรม ว�มโทษม�ก

เหมอนมโนกรรม ห�มได.

ทานพระโคดม ! พระองคตรสวามโนกรรมหรอ ?

ทฆตปสส ! เรากลาววามโนกรรม.






ทฆตปสสนครนถใหพระผมพระภาคทรงยนยน

ในเรองทตรสนถง ๓ ครง ดวยประการฉะน แลวลกจาก

อาสนะเขาไปหานครนถนาฏบตรถงทอย.

(จากนนไดม อบาลคหบด เขามาเพอสนทนาในเรองน

ตอจากฑฆตปสสนครณถ โดยยงมความเหนวา กรรมทางกายมโทษ

มากกวากรรมทางใจ และพระผมพระภาคไดยกอปมา เพอใหเหน

เปรยบเทยบไดชดเจนยงขน ดงน)

คหบด ! ทานจะสำาคญความขอนเปนอยางไร

ในบานนาลนทาน พงมบรษคนหนงเงอดาบมา เขาพง

กลาวอยางนวา เราจกทำาสตวเทาทมอยในบานนาลนทาน

ใหเปนลานเนออนเดยวกน ใหเปนกองเนออนเดยวกน

โดยขณะหนง โดยครหนง. คหบด ! ทานจะสำาคญความ

ขอนนเปนอยางไร บรษนนจะสามารถทำาสตวเทาทมอยใน

บานนาลนทาน ใหเปนลานเนออนเดยวกน ใหเปนกองเนอ

อนเดยวกน โดยขณะหนง โดยครหนงไดหรอ ?ขาแตพระองคผเจรญ ! บรษ ๑๐ คนกด ๒๐ คนกด

๓๐ คนกด ๔๐ คนกด ๕๐ คนกด ไมสามารถจะทำาสตวเทาทมอย

ในบานนาลนทาน ใหเปนลานเนออนเดยวกน ใหเปนกองเนอ

อนเดยวกน โดยขณะหนง โดยครหนงได พระเจาขา บรษผตำาทราม

คนเดยวจะเกงกาจอะไรกนเลา.


คหบด ! ทานจะสำาคญความขอนเปนอยางไร

สมณะหรอพราหมณผมฤทธ ถงความเปนผชำานาญในทางจต

พงมาในบานนาลนทาน สมณะหรอพราหมณนน พงกลาว

อยางนวาเราจกทำาบานนาลนทานใหเปนเถา ดวยใจคด

ประทษรายครงเดยว. คหบด ! ทานจะสำาคญความขอนน

เปนอยางไร สมณะหรอพราหมณผมฤทธ ถงความเปน

ผชำานาญในทางจตนน จะสามารถทำาบานนาลนทาน

ใหเปนเถา ดวยใจคดประทษรายครงเดยวไดหรอไมหนอ ?ขาแตพระองคผเจรญ ! บานนาลนทา ๑๐ บานกด

๒๐ บานกด ๓๐ บานกด ๔๐ บานกด ๕๐ บานกด สมณะหรอ

พราหมณผมฤทธ ถงความเปนผชำานาญในทางจตนน ยงสามารถ

ทำาใหเปนเถาไดดวยใจคดประทษรายครงเดยว แลวบานนาลนทา

ททรดโทรมหลงเดยวคณาอะไรเลา.

คหบด ! ทานจงมนสการ ครนแลวจงพยากรณ

คำาหลงกบคำากอนกด คำากอนกบคำาหลงกด ของทาน

ไมตอกนเลย...

ม. ม. ๑๓/๕๔/๖๒.

หลกก�รพจ�รณ�ว�กรรมชนดนนควรทำ�หรอไม


๙

เมอจะกระทำ�

ราหล ! เธอใครจะทำากรรมใดดวยกาย พง

พจารณากรรมนนเสยกอนวา “ก�ยกรรมทเร�ใครจะ

กระทำ�น เปนไปเพอเบยดเบยนตนเองบ�ง เบยดเบยน

ผอนบ�ง เบยดเบยนทงสองฝ�ยบ�ง เปนก�ยกรรมท

เปนอกศล มทกขเปนกำ�ไร มทกขเปนวบ�ก หรอไมหนอ”

ดงน.

ราหล ! ถ�เธอพจ�รณ� รสกอยดงนนไซร,

เธอไมพงกระทำ�ก�ยกรรมชนดนนโดยถ�ยเดยว.

ราหล ! ถา เธอพจารณา รสกอยด งน ว า

“กายกรรมทเราใครจะกระทำาน ไมเปนไปเพอเบยดเบยน

ตนเองบ�ง ไมเปนไปเพอเบยดเบยนผอนบ�ง ไมเปนไป

เพอเบยดเบยนทงสองฝ�ยบ�ง เปนก�ยกรรมอนเปนกศล

มสขเปนกำ�ไร มสขเปนวบ�ก” ดงน,

ราหล !

เธอพงกระทำ�ก�ยกรรมชนดนน.


๑๐

เมอกระทำ�อย

ราหล ! เมอเธอกระทำากรรมใด ดวยกายอย

พงพจารณากรรมนนวา “ก�ยกรรมทเร�กำ�ลงกระทำ�อยน

เปนไปเพอเบยดเบยนตนเองบ�ง เบยดเบยนผอนบ�ง

เบยดเบยนทงสองฝ�ยบ�ง เปนก�ยกรรมทเปนอกศล

มทกขเปนกำ�ไร มทกขเปนวบ�ก หรอไมหนอ” ดงน.

ราหล ! ถ�เธอพจ�รณ� รสกอยดงนนไซร,

เธอพงเลกละก�ยกรรมชนดนนเสย.

ราหล ! ถ า เธอพจารณา ร สกอยด งน ว า

“ก�ยกรรมทเร�กำ�ลงกระทำ�อยน ไมเปนไปเพอ

เบยดเบยนตนเองบ�ง ไมเปนไปเพอเบยดเบยนผอนบ�ง

ไมเปนไปเพอเบยดเบยนทงสองฝ�ยบ�ง เปนก�ยกรรม

อนเปนกศล มสขเปนกำ�ไร มสขเปนวบ�ก” ดงน.

ราหล !

เธอพงเรงก�รกระทำ�ก�ยกรรมชนดนน.


๑๑

เมอกระทำ�แลว

ราหล ! เมอกระทำากรรมใดดวยกายแลว

พงพจารณากรรมนนวา “ก�ยกรรมทเร�กระทำ�แลวน

เปนไปเพอเบยดเบยนตนเองบ�ง เบยดเบยนผอนบ�ง

เบยดเบยนทงสองฝ�ยบ�ง เปนก�ยกรรมทเปนอกศล

มทกขเปนกำ�ไร มทกขเปนวบ�ก หรอไมหนอ” ดงน.

ราหล ! ถาเธอพจารณา รสกอยดงนนไซร,

เธอพงแสดง พงเปดเผย พงกระทำาใหเปนของหงาย

ซงกายกรรมนน ในพระศาสดา หรอในเพอนสพรหมจาร

ผเปนวญญชนทงหลาย, ครนแสดง ครนเปดเผย ครนกระทำ�

ใหเปนของหง�ยแลว พงถงซงคว�มระวงสงวรตอไป.

ราหล ! ถา เธอพจารณา รสกอยด งน ว า

“ก�ยกรรมทเร�กระทำ�แลวน ไมเปนไปเพอเบยดเบยน

ตนเองบ�ง ไมเปนไปเพอเบยดเบยนผอนบ�ง ไมเปนไป

เพอเบยดเบยนทงสองฝ�ยบ�ง เปนก�ยกรรมอนเปนกศล

มสขเปนกำ�ไร มสขเปนวบ�ก” ดงน.


ราหล ! เธอพงอยดวยปตและปร�โมทย

ต�มศกษ�ในกศลธรรมทงหล�ยอย ทงกล�งวน และ

กล�งคนเถด.

(ในสวนของวจกรรมและมโนกรรม กทรงตรสในทำานองเดยวกน).

ม. ม. ๑๓/๑๒๖/๑๒๙.

ขอควรทร�บ

เพอปองกนคว�มเข�ใจผด



๑๒

ก�รพย�กรณบคคลอน

ทำ�ไดหรอไม

อานนท ! ...

เพร�ะกระแสแหงธรรมยอมถกตองบคคล

ใครเล�จะพงรเหตนนได

นอกจ�กตถ�คต.

อานนท ! เพราะเหตนนแหละ

เธอทงหล�ย

อย�ไดเปนผชอบประม�ณในบคคล

และอย�ไดถอประม�ณในบคคล

เพร�ะผถอประม�ณในบคคล

ยอมทำ�ล�ยคณวเศษของตน

เราหรอผทเหมอนเรา

พงถอประมาณในบคคลได.

ทสก. อ. ๒๔/๑๕๐/๗๕.


๑๓

ทกขเกดเพร�ะมเหตปจจย

อานนท ! คราวหนงเราอยทปาไผ เปนทให

เหยอแกกระแตใกลกรงราชคฤหนแหละ, ครงนน เวลาเชา

เราครองจวรถอบาตร เพอไปบณฑบาตในกรงราชคฤห

คดขนมาวา ยงเชาเกนไปสำาหรบการบณฑบาตในกรงราชคฤห

ถาไฉน เราเขาไปสอารามของปรพาชก ผเปนเดยรถยเหลาอน

เถด. เราไดเขาไปสอารามของปรพาชก ผเปนเดยรถยเหลาอน

กระทำาสมโมทนยกถาแกกนและกน นงลง ณ ทควรขางหนง.

อานนท ! ปรพาชกเหลานน ไดกลาวกะเรา

ผนงแลว อยางนวา

“ทานโคตมะ ! มสมณพราหมณบางพวก ทกลาวสอน

เรองกรรม ยอมบญญตความทกขวา เปนสงทตนทำาเอาดวยตนเอง,

มสมณพราหมณอกบางพวกทกลาวสอนเรองกรรม ยอมบญญต

ความทกข วาเปนสงทผอนทำาให, มสมณพราหมณอกบางพวก

ทกลาวสอนเรองกรรม ยอมบญญตความทกขวา ไมใชทำาเองหรอ

ใครทำาให กเกดขนได. ในเรองน ทานโคตมะของพวกเรา กลาวสอน


อยอยางไร ? และพวกเรากลาวอยอยางไร ? จงจะเปนอนกลาวตามคำา

ททานโคตมะกลาวแลว, ไมเปนการกลาวตดวยคำาไมจรง แตเปนการกลาว

โดยถกตอง และสหธรรมกบางคนทกลาวตาม จะไมพลอยกลายเปน

ผควรถกตเตยนไปดวย ?” ดงน.

อานนท ! เราไดกลาวกะปรพาชกทงหลาย

เหลานนวา

ปรพาชกทงหลาย !

เร�กล�วว� ทกข อ�ศยเหตปจจย (ของมนเอง

เปนลำาดบๆ) เกดขน.

มนอาศยเหตปจจยอะไรเลา ?

อ�ศยปจจยคอ ผสสะ.

ผกล�วอย�งนแล ชอว�กล�วตรงต�มทเร�กล�ว.

นทาน. ส. ๑๖/๔๑/๗๖.


๑๔

ท�ง ๒ ส�ยทไมควรเดน

ภกษทงหลาย ! มสงทแลนดงไปสดโตง (อนต�)

อย ๒ อย�ง ทบรรพชตไมควรของแวะดวย.

สงทแลนดงไปสดโตงนนคออะไร ?

คอ ก�รประกอบตนพวพนอยดวยคว�มใคร

ในก�มทงหล�ย (ก�มสขลลก�นโยค) อนเปนก�รกระทำ�

ทยงตำ� เปนของช�วบ�น เปนของชนบถชน ไมใชของ

พระอรยเจ� ไมประกอบดวยประโยชน,

และก�รประกอบคว�มเพยรในก�รทรม�นตน

ใหลำ�บ�ก (อตตกลมถ�นโยค) อนนำ�ม�ซงคว�มทกข

ไมใชของพระอรยเจ� ไมประกอบดวยประโยชน,

สองอย�งนแล.

ภกษทงหลาย ! ขอปฏบตเปนท�งส�ยกล�ง

(มชฌมาปฏปทา) ทไมดงไปห�สงสดโตงสองอย�งนน

เปนขอปฏบตทตถ�คตไดตรสรเฉพ�ะแลว เปนขอปฏบต


ทำ�ใหเกดจกษ เปนขอปฏบตทำ�ใหเกดญ�ณ เปนไป

เพอคว�มสงบ เพอคว�มรอนยง เพอคว�มตรสรพรอม

เพอนพพ�น.

ภกษทงหลาย ! ขอปฏบตทเปนทางสายกลาง

ทไมดงไปหาทสดโตงสองอยางนน เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! ขอปฏบตอนเปนท�งส�ยกล�ง

นนคอ ขอปฏบตอนเปนหนท�งอนประเสรฐ ประกอบอย

ดวยองคแปดประก�ร นเอง.

แปดประการ คออะไรเลา ? คอ :-

สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ

สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ

สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ.

มหาวาร. ส. ๑๙/๕๒๘/๑๖๖๔.


๑๕

บ�ปกรรมเก� ไมอ�จสนได

ดวยก�รทรม�นตนเอง

มหานาม ! คราวหนง เราอยทภเขาคชฌกฏ

ใกลนครราชคฤห, ครงนนพวกนครนถเปนอนมาก

ประพฤตวตรยนอยางเดยว งดการนง อย ณ ทกาฬสลา

ขางภเขาอสคล, ตางประกอบความเพยรแรงกลาเสวยเวทนา

อนเปนทกขกลาแขงแสบเผด. มหานาม ! ครงนน

เปนเวลาเยน เราออกจากทเรนแลว ไปสกาฬสลา ขางภเขา

อสคล อนพวกนครนถประพฤตวตรอย, ไดกลาวกะ

พวกนครนถเหลานนวา

“ทานผเปนนครนถทงหลาย !

เพร�ะอะไรหนอ พวกท�นทงหล�ยจงประพฤต

ยน ไมนง ประกอบคว�มเพยรไดรบเวทน�อนเปนทกข

กล�แขงแสบเผด ?” ดงน.

มหานาม ! นครนถเหลานนไดกลาวกะเราวา


“ทานผมอาย ! ทานนครนถนาฏบตร เปนผรสงทงปวง

เหนสงทงปวง ไดยนยนญาณทสสนะของตนเอง โดยไมมการยกเวนวา

เมอเราเดนอย ยนอย หลบอย ตนอย กตาม ญาณทสสนะของเรา

ยอมปรากฏตดตอกนไมขาดสาย” ดงน. ทานนครนถนาฏบตรนน

กลาวไวอยางนวา “นครนถผเจรญ ! บาปกรรมในกาลกอน

ทไดทำาไว มอยแล, พวกทานจงทำาลาย กรรมนนใหสนไป ดวย

ทกรกรยาอนแสบเผดน; อนง เพราะการสำารวม กาย วาจา ใจ

ในบดน ยอมชอวาไมไดกระทำากรรม อนเปนบาปอกตอไป.

เพราะการเผาผลาญกรรมเกาไมมเหลอ และเพราะการไมกระทำา

กรรมใหม กรรมตอไปกขาดสาย, เพราะกรรมขาดสาย กสนกรรม,

เพราะสนกรรม กสนทกข, เพราะสนทกข กสนเวทนา, เพราะสนเวทนา

ทกขทงหมด กเหอดแหงไป, ดงน. คำาสอนของทานนาฏบตรนน

เปนทชอบใจและควรแกเรา, และพวกเรากเปนผพอใจตอคำาสอน

นนดวย” ดงน.

มหานาม ! เราไดกลาวคำานกะนครนถเหลานน

สบไปวา

“ทานผเปนนครนถทงหลาย ! ทานทงหลาย

รอยหรอว� พวกเร�ทงหล�ย ไดมแลวในก�ลกอน

หรอว�มไดม ?”.

“ไมทราบเลยทาน !”.



รอยหรอว� พวกเร�ทงหล�ย ไดทำ�กรรมทเปนบ�ปแลว

ในก�ลกอนหรอว�พวกเร�ไมไดทำ�แลว ?”.



รอยหรอว� พวกเร�ทงหล�ย ไดทำ�กรรมทเปนบ�ปอย�งนๆ

ในก�ลกอน ?”.



รอยหรอว� (ตงแตทำ�ตบะม�) ทกขมจำ�นวนเท�นๆ

ไดสนไปแลว และจำ�นวนเท�นๆ จะสนไปอก, หรอว�

ถ�ทกขสนไปอกจำ�นวนเท�น ทกขกจกไมมเหลอ ?”.

“ไมทราบไดเลยทาน !”.


รอยหรอว� อะไรเปนก�รละเสยซงสงอนเปนอกศล และ

ทำ�สงทเปนกศลใหเกดขนไดในภพปจจบนน ?”.

“ไมเขาใจเลยทาน !”.


มหานาม ! เราไดกลาวคำาน กะนครนถเหลานน

สบไปวา

“ท�นผเปนนครนถทงหล�ย ! ดงไดฟงแลวว�

ท�นทงหล�ย ไมรอย ว�เร�ทงหล�ยไดมแลวในก�ลกอน

หรอไมไดมแลวในก�ลกอน, ...ฯลฯ... อะไรเปนก�รละเสย

ซงสงอนเปนอกศลแลว และทำ�สงทเปนกศลใหเกดขนได

ในภพปจจบนน. ครนเมอไมรอย�งนแลว (น�จะเหนว�)

ชนทงหล�ยเหล�ใดในโลก ทเปนพวกพร�นมฝ�มอครำ�

ไปดวยโลหต มก�รง�นอย�งกกขฬะ ภ�ยหลงม�เกด

เปนมนษยแลว ยอมบรรพช�ในพวกนครนถทงหล�ย

ละกระมง ?”.

ม. ม. ๑๒/๑๘๔/๒๑๙.


๑๖

สข-ทกข ทไดรบ

ไมใชผลของกรรมเก�อย�งเดยว

ภกษทงหลาย ! เรากลาวกะพวกนครนถนน

ตอไปอกอยางนวา

“ทานผเปนนครนถทงหลาย ! พวกท�นจะ

สำ�คญคว�มขอนนเปนไฉน สมยใด พวกท�นม

คว�มพย�ย�มแรงกล� มคว�มเพยรแรงกล� สมยนน

พวกท�นยอมเสวยเวทน�อนเปนทกขกล� เจบแสบ

อนเกดแตคว�มพย�ย�มแรงกล� แตสมยใด พวกท�น

ไมมคว�มพย�ย�มแรงกล� ไมมคว�มเพยรแรงกล�

สมยนน พวกท�นยอมไมเสวยเวทน�อนเปนทกขกล�

เจบแสบ อนเกดแตคว�มพย�ย�มแรงกล�”.

พวกนครนถรบวา “พระโคดมผมอาย ! สมยใด พวกขาพเจามความพยายาม

แรงกลา มความเพยรแรงกลา สมยนน พวกขาพเจายอมเสวย

เวทนาอนเปนทกขกลา เจบแสบ อนเกดแตความพยายามแรงกลา


สมยใด พวกขาพเจาไมมความพยายามแรงกลา สมยนน

พวกขาพเจายอมไมเสวยเวทนาอนเปนทกขกลา เจบแสบ

อนเกดแตความพยายามแรงกลา”.

“ทานผเปนนครนถทงหลาย ! เทาทพดกนมาน

เปนอนวา สมยใด พวกทานมความพยายามแรงกลา

มความเพยรแรงกลา สมยนน พวกทานยอมเสวยเวทนา

อนเปนทกขกลา เจบแสบ อนเกดแตความพยายามแรงกลา

แตสมยใด พวกทานไมมความพยายามแรงกลา ไมม

ความเพยรแรงกลา สมยนน พวกทานยอมไมเสวยเวทนา

อนเปนทกขกลา เจบแสบ อนเกดแตความพยายามแรงกลา

เมอเปนเชนน กไมเปนการสมควรแกทานผเปนนครนถ

ทงหลายทจะกลาววา บคคลเรานยอมเสวยเวทนาอยางใด

อยางหนง เปนสขกด เปนทกขกด มใชทกขมใชสขกด

ทงหมดนน เปนเพราะเหตแหงกรรมทตนทำาไวในกาลกอน

และวาเพราะหมดกรรมเกาดวยตบะ และเพราะการไมทำา

กรรมใหม กระแสแหงกรรมตอไปกไมม เพราะกระแส

แหงกรรมตอไปไมม กสนทกข เพราะสนทกข กสนเวทนา

เพราะสนเวทนา ทกขทงปวงกสญสนไป ดงน”.


“ทานผเปนนครนถทงหลาย ! ถาสมยใด พวกทาน

มความพยายามแรงกลา มความเพยรแรงกลา สมยนน

เวทนาอนเปนทกขกลา เจบแสบ อนเกดแตความเพยร

พยายามนนกยงตงอย แมเมอใด พวกทานไมมความ

พยายามแรงกลา ไมมความเพยรแรงกลา สมยนน

เวทนาอนเปนทกขกลา เจบแสบ อนเกดแตความพยายาม

พงหยดไดเอง เมอเปนเชนน พวกนครนถผมอายกควร

กลาวไดวา บคคลเรานยอมเสวยเวทนาอยางใดอยางหนง

เปนสขกด เปนทกขกด มใชทกขมใชสขกด ทงหมดนน

เปนเพราะเหตแหงกรรมทตนทำาไวในกาลกอน หมดกรรมเกา

ดวยตบะ และเพราะการไมทำากรรมใหม กระแสแหงกรรม

ตอไปกไมม เพราะกระแสแหงกรรมตอไปไมม กสนกรรม

เพราะสนกรรม กสนทกข เพราะสนทกข กสนเวทนา

เพราะสนเวทนา ทกขทงปวงกสญสนไป ดงน”.

“ทานผเปนนครนถทงหลาย ! กเพร�ะเหตท

สมยใด พวกท�นมคว�มพย�ย�มแรงกล� มคว�มเพยร

แรงกล� สมยนน พวกท�นจงเสวยเวทน�อนเปนทกขกล�

เจบแสบ อนเกดแตคว�มพย�ย�มแรงกล� แตสมยใด


พวกท�นไมมคว�มพย�ย�มแรงกล� ไมมคว�มเพยร

แรงกล� สมยนน พวกท�นจงไมเสวยเวทน�อนเปน

ทกขกล� เจบแสบ อนเกดแตคว�มพย�ย�มแรงกล�

พวกท�นนนเสวยเวทน�อนเปนทกขกล� เจบแสบ

อนเกดแตคว�มเพยรเองทเดยว ยอมเชอผดไป เพร�ะ

อวชช� คอคว�มไมร เพร�ะคว�มหลงว�บคคลเร�น

ยอมเสวยเวทน�อย�งใดอย�งหนง เปนสขกด เปน

ทกขกด มใชทกขมใชสขกด ขอนนทงหมดเปนเพร�ะ

เหตแหงกรรมทตนทำ�ไวในก�ลกอน และว�เพร�ะ

หมดกรรมเก�ดวยตบะ และเพร�ะไมทำ�กรรมใหม

กระแสแหงกรรมตอไปกไมม เพร�ะกระแสแหงกรรม

ตอไปไมม กสนกรรม เพร�ะสนกรรม กสนทกข

เพร�ะสนทกข กสนเวทน�เพร�ะสนเวทน� ทกขทงปวง

กสญสนไป ดงน”.

ภกษทงหลาย ! เรามถอยคำาและความเหน

แมอยางนแล จงไมเลงเหนการโตตอบ ถอยคำาและ

ความเหนอนชอบดวยเหตอะไรๆ ในพวกนครนถ.


ภกษทงหลาย ! เรากลาวกะพวกนครนถนน

ตอไปอกอยางนวา

“ทานผเปนนครนถทงหลาย ! พวกทานจะสำาคญ

ความขอนนเปนไฉน พวกทานจะพงปรารถนาไดดงนหรอวา

กรรมใดเปนของใหผลในปจจบน ขอกรรมนนจงเปนของใหผล

ในอนาคต ดวยความพยายามหรอดวยความเพยรเถด”.

พวกนครนถนนกลาววา

“ทานผมอาย ! ขอนหามไดเลย”.

“และพวกทานจะพงปรารถนาไดดงนหรอวา

กรรมใดเปนของใหผลในอนาคต ขอกรรมนนจงเปนของใหผล

ในปจจบน ดวยความพยายามหรอดวยความเพยรเถด”.




กรรมใดเปนของใหผลเปนสข ขอกรรมนนจงเปนของใหผล

เปนทกข ดวยความพยายามหรอดวยความเพยรเถด”.




กรรมใดเปนของใหผลเปนทกข ขอกรรมนนจงเปนของใหผล

เปนสข ดวยความพยายามหรอดวยความเพยรเถด”.




กรรมใดเปนของใหผลเสรจสนแลว ขอกรรมนนอยาพงใหผล

เสรจสน ดวยความพยายามหรอดวยความเพยรเถด”.



กรรมใดเปนของใหผลยงไมเสรจสน ขอกรรมนนจงเปนของ

ใหผลเสรจสน ดวยความพยายามหรอดวยความเพยรเถด”.




กรรมใดเปนของใหผลมาก ขอกรรมนนจงเปนของใหผลนอย

ดวยความพยายามหรอดวยความเพยรเถด”.




กรรมใดเปนของใหผลนอย ขอกรรมนนจงเปนของใหผลมาก





กรรมใดเปนของใหผล ขอกรรมนนจงเปนของอยาใหผล




กรรมใดเปนของไมใหผล ขอกรรมนนจงเปนของใหผล



“ทานผเปนนครนถทงหลาย ! เทาทพดกนมาน

เปนอนวา พวกทานจะพงปร�รถน�ไมได ดงนวา กรรมใด

เปนของใหผลในปจจบน ขอกรรมนนจงเปนของใหผล

ในอนาคต ... วากรรมใดเปนของใหผลในอนาคต ขอกรรมนน

จงเปนของใหผลในปจจบน ... วากรรมใดเปนของใหผลเปนสข


ขอกรรมนนจงเปนของใหผลเปนทกข ... วากรรมใดเปน

ของใหผลเปนทกข ขอกรรมนนจงเปนของใหผลเปนสข ...

วากรรมใดเปนของใหผลเสรจสนแลว ขอกรรมนนอยาพงให

ผลเสรจ ... วากรรมใดเปนของใหผลยงไมเสรจสน ขอกรรมนน

จงเปนของใหผลเสรจสน ... วากรรมใดเปนของใหผลมาก

ขอกรรมนนจงเปนของใหผลนอย ... วากรรมใดเปนของ

ใหผลนอย ขอกรรมนนจงเปนของใหผลมาก ... วากรรมใดเปน

ของใหผล ขอกรรมนนจงเปนของอยาใหผล ... วากรรมใดเปน

ของไมใหผล ขอกรรมนนจงเปนของใหผล ดวยความพยายาม

หรอดวยความเพยรเถด เมอเปนเชนน คว�มพย�ย�มของ

พวกนครนถผมอ�ยกไรผล คว�มเพยรกไรผล”.

ภกษทงหลาย ! พวกนครนถมถอยคำา และ

ความเหนอยางน การกลาวกอนและการกลาวตาม

๑๐ ประการอนชอบดวยเหตของพวกนครนถ ผมถอยคำ�

และคว�มเหนอย�งนยอมถงฐ�นะน�ตำ�หน.

ภกษทงหลาย ! ถาหมสตวยอมเสวยสขและทกข

เพราะเหตแหงกรรมทตนทำาไวในกอน พวกนครนถตอง

เปนผทำากรรมชวไวกอนแน ในบดน พวกเขาจงไดเสวยเวทนา


อนเปนทกขกลา เจบแสบ เหนปานน ถาหมสตวยอมเสวย

สขและทกข เพราะเหตทอศวรเนรมตให พวกนครนถตองเปน

ผถกอศวรชนเลวเนรมตมาแน ในบดน พวกเขาจงไดเสวย

เวทนาอนเปนทกขกลา เจบแสบ เหนปานน ถาหมสตวยอม

เสวยสขและทกข เพราะเหตทมความบงเอญ พวกนครนถ

ตองเปนผมความบงเอญชวแน ในบดน พวกเขาจงไดเสวย

เวทนาอนเปนทกขกลาเจบแสบ เหนปานน ถาหมสตว

ยอมเสวยสขและทกข เพราะเหตแหงอภชาต พวกนครนถ

ตองเปนผมอภชาตเลวแน ในบดน พวกเขาจงไดเสวย

เวทนาอนเปนทกขกลา เจบแสบ เหนปานน ถาหมสตวยอม

เสวยสขและทกข เพราะเหตแหงความพยายามในปจจบน

พวกนครนถตองเปนผมความพยายามในปจจบนเลวแน

ในบดน พวกเขาจงไดเสวยเวทนาอนเปนทกขกลาเจบแสบ

เหนปานน.

ภกษทงหลาย ! ถาหมสตวยอมเสวยสขและทกข

เพราะเหตแหงกรรมทตนทำาไวในกอน พวกนครนถตอง

นาตำาหน ถาหมสตวไมไดเสวยสขและทกข เพราะเหต

แหงกรรมทตนทำาไวในกาลกอน พวกนครนถกตองนาตำาหน

ถาหมสตวยอมเสวยสขและทกข เพราะเหตทอศวรเนรมตให


พวกนครนถตองนาตำาหน ถาหมสตวไมไดเสวยสขและทกข

เพราะเหตทอศวรเนรมตให พวกนครนถกตองนาตำาหน

ถาหมสตวยอมเสวยสขและทกข เพราะเหตทมความบงเอญ


เพราะเหตทมความบงเอญ พวกนครนถกตองนาตำาหน

ถาหมสตวยอมเสวยสขและทกข เพราะเหตแหงอภชาต


เพราะเหตแหงอภชาต พวกนครนถกตองนาตำาหน ถาหมสตว

ยอมเสวยสขและทกข เพราะเหตแหงความพยายามในปจจบน


เพราะเหตแหงความพยายามในปจจบน พวกนครนถก

ตองนาตำาหน.

ภกษทงหลาย ! พวกนครนถมถอยคำา และ

ความเหนอยางน การกลาวกอนและการกลาวตาม ๑๐ ประการ

อนชอบดวยเหตของพวกนครนถ ผมถอยคำาและความเหน

อยางน ยอมถงฐ�นะน�ตำ�หน.

ภกษทงหลาย ! ความพยายามไรผล ความเพยร

ไรผล อยางนแล.


ภกษทงหลาย ! กอย�งไร คว�มพย�ย�มจง

จะมผล คว�มเพยรจงจะมผล.

ภกษทงหลาย ! ภกษในธรรมวนยน

ไมเอ�ทกขทบถมตนทไมมทกขทบถม ๑

ไมสละคว�มสขทเกดโดยธรรม ๑

ไมเปนผหมกมนในคว�มสขนน ๑

เธอยอมทร�บชดอย�งนว�

ถงเร�นจกยงมเหตแหงทกข

เมอเรมตงคว�มเพยร วร�คะยอมมได

อนง ถงเร�นจะยงมเหตแหงทกข

เมอว�งเฉย บำ�เพญอเบกข�อย วร�คะกยอมมได

เธอนนจงเรมตงคว�มเพยร

และบำ�เพญอเบกข�อย

ดวยก�รทำ�เชนน

ทกขนนกเปนอนเธอสลดไดแลว.

ภกษทงหลาย ! อกประการหนง ภกษพจารณาเหน

ดงนวา :-


เมอเร�อยต�มสบ�ย

อกศลธรรมยอมเจรญยง กศลธรรมยอมเสอม

แตเมอเร�ดำ�รงตนอยในคว�มลำ�บ�ก

อกศลธรรมยอมเสอม กศลธรรมยอมเจรญยง

อย�กระนนเลย

เร�พงดำ�รงตนอยในคว�มลำ�บ�กเถด

เธอนนจงดำ�รงตนอยในคว�มลำ�บ�ก

เมอเธอดำ�รงตนอยในคว�มลำ�บ�กอย

อกศลธรรมยอมเสอม กศลธรรมยอมเจรญยง

สมยตอม�

เธอไมตองดำ�รงตนอยในคว�มลำ�บ�กอก

เพร�ะเหตว� ประโยชนทเธอหวงนน

สำ�เรจแลวต�มทเธอประสงค.


คว�มพย�ย�มมผล คว�มเพยรมผล แมอย�งน.

อปร. ม. ๑๔/๗/๘.

ลทธคว�มเชอผดๆ

เกยวกบกรรม

๓ แบบ


๑๗

ลทธทเชอว�สขและทกข

เกดจ�กกรรมเก�อย�งเดยว


ลทธ ๓ ลทธเหลาน มอย, เปนลทธซงแมบณฑต

จะพากนไตรตรอง จะหยบขนตรวจสอบ จะหยบขนวพากษ

วจารณกนอยางไร แมจะบดผนกนมาอยางไร กชวนใหนอมไป

เพอการไมประกอบกรรมทดงามอยนนเอง.


ลทธ ๓ ลทธนน เปนอยางไรเลา ?

๓ ลทธคอ :-

(๑) สมณะและพราหมณบางพวก มถอยคำาและ

ความเหนวา “บรษบคคลใดๆ กต�ม ทไดรบสข รบทกข

หรอไมใชสขไมใชทกข ทงหมดนน เปนเพร�ะกรรม

ททำ�ไวแตป�งกอน” ดงน.

(๒) สมณะและพราหมณบางพวก มถอยคำาและ



หรอไมใชสขไมใชทกข ทงหมดนน เปนเพร�ะก�รบนด�ล

ของเจ�เปนน�ย” ดงน.

(๓) สมณะและพราหมณบางพวก มถอยคำาและ


หรอไมใชสขไมใชทกข ทงหมดนน ไมมอะไรเปนเหต

เปนปจจยเลย” ดงน.

ภกษทงหลาย ! ในบรรดาลทธท ง ๓ นน

สมณพราหมณพวกใด มถอยคำาและความเหนวา

“บคคลไดรบสข หรอทกข หรอไมใชสขไมใชทกข

เพร�ะกรรมททำ�ไวแตป�งกอนอย�งเดยว” มอย,

เราเขาไปหาสมณพราหมณเหลานน แลวสอบถาม

ความทเขายงยนยนอยดงนนแลว เรากลาวกะเขาวา

“ถากระนน คนทฆาสตว ... ลกทรพย ... ประพฤตผด

พรหมจรรย ... พดเทจ ... พดคำาหยาบ ... พดยใหแตกกน

... พดเพอเจอ ... มใจละโมบเพงเลง ... มใจพยาบาท ...

มความเหนวปรตเหลาน อยางใดอยางหนง (ในเวลาน)

นนกตองเปนเพราะกรรมททำาไวแตปางกอน.


เมอมวแตถอเอ�

กรรมททำ�ไวแตป�งกอน

ม�เปนส�ระสำ�คญดงนแลว

คนเหล�นนกไมมคว�มอย�กทำ�

หรอคว�มพย�ย�มทำ�ในขอทว�

สงนควรทำ� (กรณยกจ)

สงนไมควรทำ� (อกรณยกจ) อกตอไป.

เมอกรณยกจและอกรณยกจ

ไมถกทำ�หรอถกละเวนใหจรงๆ จงๆ กนแลว

คนพวกทไมมสตคมครองตนเหล�นน

กไมมอะไรทจะม�เรยกตนว�

เปนสมณะอย�งชอบธรรมได” ดงน.

ตก. อ. ๒๐/๒๒๒/๕๐๑.


๑๘

ลทธทเชอว�สขและทกข

เกดจ�กเทพเจ�บนด�ลให


ในบรรดาลทธทง ๓ นน สมณพราหมณพวกใด

มถอยคำาและความเหนวา “บคคลไดรบสขหรอทกข หรอ

ไมใชสขไมใชทกข ทงหมดนน เปนเพร�ะอศวรเนรมตให

(อสสรนมมานเหตต)” ดงน มอย,

เราเขาไปหาสมณพราหมณเหลานน แลวสอบถาม


“ถากระนน (ในบดน) คนทฆาสตว ... ลกทรพย ...

ประพฤตผดพรหมจรรย ... พดเทจ ... พดคำาหยาบ ...

พดยใหแตกกน ... พดเพอเจอ ... มใจละโมบเพงเลง ...

มใจพยาบาท มความเหนวปรตเหลาน อยางใดอยางหนงอย

นนกตองเปนเพราะการเนรมตของอศวรดวย.



ก�รเนรมตของอศวร











ตก. อ. ๒๐/๒๒๓/๕๐๑.


๑๙

ลทธทเชอว�สขและทกขเกดขนเองลอยๆ

ไมมอะไรเปนเหต เปนปจจย


ในบรรดาลทธทง ๓ นน สมณพราหมณพวกใด

มถอยคำาและความเหนวา “บคคลไดรบสข หรอทกข

หรอไมใชสขไมใชทกข ทงหมดนน ไมมอะไรเปนเหต

เปนปจจยเลย” ดงน มอย,

เราเขาไปหาสมณะพราหมณเหลานน แลวสอบถาม


“ถากระนน (ในบดน) คนทฆาสตว … ลกทรพย …

ประพฤตผดพรหมจรรย … พดเทจ … พดคำาหยาบ …

พดยใหแตกกน … พดเพอเจอ … มใจละโมบเพงเลง …

มใจพยาบาท … มความเหนวปรตเหลาน อยางใดอยางหนงอย

นนกตองไมมอะไรเปนเหต เปนปจจยเลยดวย.



คว�มไมมอะไรเปนเหต เปนปจจยเลย











ตก. อ. ๒๐/๒๒๔/๕๐๑.


๒๐

เชอว� “กรรม” ไมม อนตร�ยอย�งยง

ภกษทงหลาย ! ในบรรดาผาททอดวยสงทเปน

เสนๆ กนแลว ผาเกสกมพล (ผาทอดวยผมคน) นบวาเปน

ผาเลวทสด. ผาเกสกมพลน เมออากาศหนาว มนกเยนจด,

เมออากาศรอน มนกรอนจด. สกไมงาม กลนกเหมน

เนอกกระดาง; ขอนเปนฉนใด,

ภกษทงหลาย ! ในบรรด�ลทธต�งๆ ของ

เหล�ปถสมณะ (สมณะอนทวไป) แลว ลทธมกขลว�ท

นบว�เปนเลวทสด ฉนนน.

ภกษทงหลาย ! มกขลโมฆบรษนน มถอยคำ�และ

หลกคว�มเหนว� “กรรมไมม, กรย�ไมม, คว�มเพยรไมม”

(คอในโลกน อยาวาแตจะมผลกรรมเลย แมแตตวกรรมเองกไมม, ทำาอะไรเทากบไมทำา ในสวนของกรยาและความเพยร กมนย เชนเดยวกน).

ภกษทงหลาย ! แมพระอรหนตสมม�สม-

พทธเจ�ทงหล�ย ทเคยมแลวในอดตก�ลน�นไกล

ท�นเหล�นนกลวนแตเปนผกล�วว� มกรรม มกรย� มวรยะ.


มกขลโมฆบรษ ยอมคดคานพระอรหนตสมมาสมพทธเจานน

วา ไมมกรรม ไมมกรยา ไมมวรยะ ดงน.

ภกษทงหลาย ! แมพระอรหนตสมม�สม-

พทธเจ�ทงหล�ย ทจกมม�ในอน�คตก�ลน�นไกลข�งหน�

ท�นเหล�นนกลวนแตเปนผกล�วว� มกรรม มกรย� มวรยะ.

มกขลโมฆบรษ ยอมคดคานพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

เหลานนวา ไมมกรรม ไมมกรยา ไมมวรยะ ดงน.

ภกษทงหลาย ! ในก�ละน แมเร�เองผเปน

อรหนตสมม�สมพทธะกเปนผกล�วว� มกรรม มกรย�

มวรยะ. มกขลโมฆบรษ ยอมคดคานเราวา ไมมกรรม

ไมมกรยา ไมมวรยะ ดงน.

ภกษทงหลาย ! คนเข�ว�งเครองดกปล� ไวท

ป�กแมนำ� ไมใชเพอคว�มเกอกล, แตเพอคว�มทกข

คว�มวอดว�ย คว�มฉบห�ย แกพวกปล�ทงหล�ย ฉนใด;

มกขลโมฆบรษ เกดขนในโลก เปนเหมอนกบ

ผว�งเครองดกมนษยไว ไมใชเพอคว�มเกอกล, แตเพอ

คว�มทกข คว�มวอดว�ย คว�มฉบห�ย แกสตวทงหล�ย

เปนอนม�ก ฉนนน.

ตก. อ. ๒๐/๓๖๙/๕๗๗.

ผลของกรรม

แบงโดยระยะเวล�ใหผลของกรรม


๒๑

ระยะเวล�ก�รใหผลของกรรม


วบ�ก (ผลแหงการกระทำา) แหงกรรมทงหล�ย

เปนอย�งไรเล� ?


เร�กล�ววบ�กแหงกรรมทงหล�ยว�มอย ๓ อย�ง

คอ :-

วบ�กในทฏฐธรรม (คอทนควน) หรอวา

วบ�กในอปปชชะ (คอในเวลาตอมา) หรอวา

วบ�ก ในอปรปรย�ยะ (คอในเวลาตอมาอก).


นเร�กล�วว� วบ�กแหงกรรมทงหล�ย.

ฉกก. อ. ๒๒/๔๖๕/๓๓๔.

ผลของกรรม

แบงโดยผลทไดรบ


๒๒

ผฉล�ดในเรองวบ�กแหงกรรม

บคคลเปนพราหมณ เพราะชาต (กำาเนด) กหามได;

จะมใชพราหมณ เพราะชาตกหามได :

บคคลเปนพราหมณ เพราะกรรม;

ไมเปนพราหมณ กเพราะกรรม.

บคคลเปนชาวนา กเพราะกรรม;

เปนศลปน กเพราะกรรม,

บคคลเปนพอคา กเพราะกรรม;

เปนคนรบใช กเพราะกรรม,

บคคลแมเปนโจร กเพราะกรรม;

เปนนกรบ กเพราะกรรม,

บคคลเปนปโรหต กเพราะกรรม;

แมเปนพระราชา กเพราะกรรม,


บณฑตทงหล�ย

ยอมเหนซงกรรมนน ต�มทเปนจรงอย�งน.

ชอว� เปนผเหนซงปฏจจสมปบ�ท

เปนผฉล�ดในเรองวบ�กแหงกรรม.

โลก ยอมเปนไปต�มกรรม

หมสตว ยอมเปนไปต�มกรรม

สตวทงหล�ย มกรรมเปนเครองรงรด

เหมอนลมสลกขนยดรถทกำ�ลงแลนไปอย ...

ส. ข. ๒๕/๔๕๗/๓๘๒.


๒๓

เหตใหไดคว�มเปนผมรปง�ม

มทรพยม�กและสงศกด


พระนางมลลกา ! มาตคามบางคนในโลกน

ไมเปนผมกโกรธไมมากไปดวยความคบแคนใจ ถกวา

แมมากกไมขดเคอง ไมฉนเฉยว ไมกระฟดกระเฟยด

ไมกระดางกระเดอง ไมแสดงความโกรธ ความขดเคองและ

ความไมพอใจใหปรากฏ เปนผใหทาน คอ ขาว นำา

เครองนงหม ยานพาหนะ ดอกไม ของหอม เครองลบไล

ทนอน ทอย และประทปโคมไฟ แกสมณะหรอพราหมณ

และถามาตคามนนจตจากอตภาพนนแลว มาสความเปน

อยางน กลบมาเกดในชาตใดๆ ยอมเปนผมรปงาม

นาด นาชม ประกอบดวยความเปนผมผวพรรณงามยงนก

ทงเปนผมงคง มทรพยมาก มโภคสมบตมากและสงศกด.

จตกก. อ. ๒๑/๒๗๘/๑๙๗.


๒๔

ผลของใหท�นแบบต�งๆ

ภกษทงหล�ย ! สปปรสท�น ๕ ประก�รน

๕ ประก�รอย�งไรเล� ? คอ :-

๑. ยอมใหท�นดวยศรทธ�

๒. ยอมใหท�นโดยเค�รพ

๓. ยอมใหท�นโดยก�ลอนควร

๔. เปนผมจตอนเคร�ะหใหท�น

๕. ยอมใหท�นไมกระทบตนและไมกระทบผอน

ภกษทงหล�ย ! สตบรษ

(๑) ครนใหท�นดวยศรทธ�แลว ยอมเปน

ผมงคง มทรพยม�ก มโภคทรพยม�ก

และเปนผมรปสวยง�ม น�ดน�เลอมใส

ประกอบดวยผวพรรณง�มยงนก ในททท�นนนใหผล.

(๒) ครนใหท�นโดยเค�รพแลว ยอมเปน



และเปนผมบตรภรรย� ท�ส คนใชหรอคนง�น

เปนผเชอฟง เงยโสตลงสดบคำ�สง ตงใจใครร ในทท

ท�นนนใหผล.

(๓) ครนใหท�นโดยก�ลอนควรแลว ยอมเปน


และยอมเปนผมคว�มตองก�รทเกดขนต�มก�ล

บรบรณ ในททท�นนนใหผล.

(๔) ครนเปนผมจตอนเคร�ะหใหท�นแลว

ยอมเปนผมงคง มทรพยม�ก มโภคทรพยม�ก

และเปนผมจตนอมไปเพอบรโภคก�มคณ ๕

สงยงขน ในททท�นนนใหผล.

(๕) ครนใหท�นไมกระทบตนและไมกระทบ

ผอนแลว ยอมเปนผมงคง มทรพยม�ก มโภคทรพยม�ก

และยอมเปนผมโภคทรพยไมมภยนตร�ยม�แต

ทไหนๆ คอ จ�กไฟ จ�กนำ� จ�กพระร�ช� จ�กโจร

จ�กคนไมเปนทรก หรอจ�กท�ย�ท ในททท�นนนใหผล.

ภกษทงหล�ย ! นแลสปปรสท�น ๕ ประก�ร.

ปญจก. อ. ๒๒/๑๙๒/๑๔๘.


๒๕

กรรมททำ�ใหไดรบผลเปนคว�มไมตกตำ�

ภกษทงหลาย ! แต ช า ต ท แ ล ว ม า แต อด ต

ตถาคตไดเคยเจรญเมตตาภาวนาตลอด ๗ ป จงไมเคย

มาบงเกดในโลกมนษยน ตลอด ๗ สงวฏฏกปป และ

ววฏฏกปป. ในระหวางกาลอนเปนสงวฏฏกปปนน

เราไดบงเกดในอาภสสรพรหม. ในระหวางกาลอนเปน

ววฏฏกปปนน เรากไดอยพรหมวมานอนวางเปลาแลว.

ภกษทงหลาย ! ในกปปนน เร�ไดเคยเปน

พรหม ไดเคยเปนมห�พรหมผยงใหญ ไมมใครครอบงำาได

เปนผเหนสงทงปวงโดยเดดขาด เปนผมอำานาจสงสด.

ภกษทงหลาย ! เร�ไดเคยเปนสกกะ ผเปน

จอมแหงเทวด� นบได ๓๖ ครง เร�ไดเคยเปนร�ช�

จกรพรรดผประกอบดวยธรรม เปนพระร�ช�โดยธรรม

มแวนแควนจดมห�สมทรทงสเปนทสด เปนผชนะแลว

อยางด มชนบทอนบรบรณประกอบดวยแกวเจดประการ

นบดวยรอยๆ ครง, ทำาไมจะตองกลาวถงความเปนราชา

ตามธรรมดาดวย.


ภกษทงหลาย ! ความคดไดเกดขนแกเราวา

ผลวบากแหงกรรมอะไรของเราหนอ ททำาใหเราเปนผม

ฤทธมากถงอยางน มอานภาพมากถงอยางน ในครงนนๆ.

ภกษทงหลาย ! คว�มรสกไดเกดขนแกเร�ว�

ผลวบ�กแหงกรรม ๓ อย�งนแล ททำ�ใหเร�มฤทธม�ก

ถงอย�งน มอ�นภ�พม�กถงอย�งน,

วบ�กแหงกรรม ๓ อย�ง ในครงนน คอ

ผลวบ�กแหงท�น (ก�รให) ๑,

ผลวบ�กแหงทมะ (ก�รบบบงคบใจ) ๑,

ผลวบ�กแหงสญญมะ (ก�รสำ�รวมระวง) ๑, ดงน.

อตว. ข. ๒๕/๒๔๐/๒๐๐.


๒๖

เหตททำ�ใหมนษยเกดม�แตกต�งกน

สภมาณพ โตเทยยบตร ไดทลถามพระผมพระภาค ดงนวา

“ขาแตพระโคดมผเจรญ ! อะไรหนอแล เปนเหต

เปนปจจยใหพวกมนษยทเกดเปนมนษยอย ปรากฏความเลว

และความประณต คอ มนษยทงหลายยอมปรากฏมอายสน มอายยน

มโรคมาก มโรคนอย มผวพรรณทราม มผวพรรณงาม มศกดานอย

มศกดามาก มโภคะนอย มโภคะมาก เกดในสกลตำา เกดในสกลสง

ไรปญญา มปญญา. ขาแตพระโคดมผเจรญ ! อะไรหนอแล

เปนเหต เปนปจจย ใหพวกมนษยทเกดเปนมนษยอย ปรากฏ

ความเลวและความประณต”.

พระผมพระภาคตรสวา

มาณพ ! สตวทงหล�ยมกรรมเปนของตน

เปนท�ย�ทแหงกรรม มกรรมเปนกำ�เนด มกรรมเปน

เผ�พนธ มกรรมเปนทพงอ�ศย กรรมยอมจำ�แนกสตว

ใหเลวและประณตได.


“ขาพระองคยอมไมทราบเนอความโดยพสดารของอเทศ

ทพระโคดมผเจรญตรสโดยยอมไดจำาแนกเนอความโดยพสดารนได

ขอพระโคดมผเจรญ ! ไดโปรดแสดงธรรมแกขาพระองคโดย

ประการทขาพระองคจะพงทราบเนอความแหงอเทศนโดยพสดาร

ดวยเถด”.

มาณพ ! ถาอยางนน ทานจงฟง จงใสใจใหด

เราจะกลาวตอไป :-

สภมาณพ โตเทยยบตร ทลรบพระผมพระภาควา

“ชอบแลว พระเจาขา !”.

พระผมพระภาคจงไดตรสดงนวา

มาณพ ! บคคลบางคนในโลกนจะเปนสตร

กตาม บรษกตาม เปนผมกทำาชวตสตวใหตกลวง เปนคน

เหยมโหด มมอเปอนเลอด หมกมนในการประหตประหาร

ไมเอนดในเหลาสตวมชวต เขาตายไป จะเขาถงอบาย

ทคต วนบาต นรก เพราะกรรมนน อนเขาใหพรงพรอม

สมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถงอบาย ทคต

วนบาต นรก ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลง

จะเปนคนมอายสน.


มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมอ�ยสน

นคอ เปนผมกทำ�ชวตสตวใหตกลวง เปนคนเหยมโหด

มมอเปอนเลอด หมกมนในก�รประหตประห�ร ไมเอนด

ในเหล�สตวมชวต.


กตาม บรษกตาม ละปาณาตบาตแลว เปนผเวนขาดจาก

ปาณาตบาต วางอาชญา วางศสตราได มความละอาย ถง

ความเอนด อนเคราะหดวยความเกอกลในสรรพสตวและ

ภตอย เขาตายไป จะเขาถงสคตโลกสวรรค เพราะกรรมนน

อนเขาใหพรงพรอมสมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถง

สคตโลกสวรรค ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลง

จะเปนคนมอายยน.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมอ�ยยนน

คอ ละป�ณ�ตบ�ตแลว เปนผเวนข�ดจ�กป�ณ�ตบ�ต

ว�งอ�ชญ� ว�งศสตร�ได มคว�มละอ�ย ถงคว�มเอนด

อนเคร�ะหดวยคว�มเกอกลในสรรพสตวและภตอย.


กตาม บรษกตาม เปนผมปกตเบยดเบยนสตวดวยฝามอ


หรอกอนดน หรอทอนไม หรอศสตรา เขาตายไป จะเขาถง

อบาย ทคต วนบาต นรก เพราะกรรมนน อนเขาให

พรงพรอม สมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถงอบาย

ทคต วนบาต นรก ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ

ในภายหลง จะเปนคนมโรคมาก.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมโรคม�กน

คอ เปนผมปกตเบยดเบยนสตวดวยฝ�มอ หรอกอนดน

หรอทอนไม หรอศสตร�.


กตาม บรษกตาม เปนผมปกตไมเบยดเบยนสตวดวยฝามอ

หรอกอนดน หรอทอนไม หรอศสตรา เขาตายไป จะเขาถง

สคตโลกสวรรค เพราะกรรมนน อนเขาใหพรงพรอม

สมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถงสคตโลกสวรรค

ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลง จะเปน

คนมโรคนอย.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมโรคนอยน

คอ เปนผมปกตไมเบยดเบยนสตวดวยฝ�มอ หรอ

กอนดน หรอทอนไม หรอศสตร�.



กตาม บรษกตาม เปนคนมกโกรธ มากดวยความ

แคนเคอง ถกเขาวาเลกนอยกขดใจ โกรธเคอง พยาบาท

มาดราย ทำาความโกรธ ความราย และความขงเคยดให

ปรากฏ เขาตายไป จะเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก

เพราะกรรมนน อนเขาใหพรงพรอมสมาทานไวอยางน

หากตายไป ไมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก ถามาเปน

มนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลง จะเปนคนมผวพรรณทราม.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมผวพรรณ

ทร�มน คอ เปนคนมกโกรธ ม�กดวยคว�มแคนเคอง

ถกเข�ว�เลกนอยกขดใจ โกรธเคอง พย�บ�ท ม�ดร�ย

ทำ�คว�มโกรธ คว�มร�ย และคว�มขงเคยดใหปร�กฏ.


กตาม บรษกตาม เปนคนไมมกโกรธ ไมมากดวยความ

แคนเคอง ถกเขาวามากกไมขดใจ ไมโกรธเคอง ไมพยาบาท

ไมมาดราย ไมทำาความโกรธ ความราย และความขงเคยดให

ปรากฏ เขาตายไป จะเขาถงสคตโลกสวรรค เพราะกรรมนน

อนเขาใหพรงพรอม สมาทานไวอยางน หากตายไป


ไมเขาถงสคตโลกสวรรค ถามาเปนมนษย เกด ณ ทใดๆ

ในภายหลง จะเปนคนนาเลอมใส.

มาณพ ! ปฏปท�ท เปนไปเพอคว�มเปน

ผน�เลอมใสน คอ เปนคนไมมกโกรธ ไมม�กดวย

คว�มแคนเคอง ถกเข�ว�ม�กกไมขดใจ ไมโกรธเคอง

ไมพย�บ�ท ไมม�ดร�ย ไมทำ�คว�มโกรธ คว�มร�ย

คว�มขงเคยดใหปร�กฏ.


กตาม บรษกตาม มใจรษยา ยอมรษยา มงราย ผกใจอจฉา

ในลาภสกการะ ความเคารพ ความนบถอ การไหว และ

การบชาของคนอน เขาตายไป จะเขาถงอบาย ทคตวนบาต

นรก เพราะกรรมนน อนเขาใหพรงพรอม สมาทานไวอยางน

หากตายไปไมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก ถามาเปน

มนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลงจะเปนคนมศกดานอย.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมศกด�

นอยน คอ มใจรษย� ยอมรษย� มงร�ย ผกใจอจฉ�

ในล�ภสกก�ระ คว�มเค�รพ คว�มนบถอ ก�รไหว และ

ก�รบช�ของคนอน.



กตาม บรษกตาม เปนผมใจไมรษยา ยอมไมรษยา ไมมงราย

ไมผกใจอจฉาในลาภสกการะ ความเคารพ ความนบถอ

การไหว และการบชาของคนอน เขาตายไป จะเขาถงสคต

โลกสวรรค เพราะกรรมนน อนเขาให พรงพรอม สมาทาน

ไวอยางน หากตายไปไมเขาถงสคตโลกสวรรค ถามาเปน

มนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลง จะเปนคนมศกดามาก.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมศกด�

ม�กน คอ มใจไมรษย� ยอมไมรษย� ไมมงร�ย

ไมผกใจอจฉ�ในล�ภสกก�ระ คว�มเค�รพ คว�มนบถอ

ก�รไหว และก�รบช�ของคนอน.


กตาม บรษกตาม ยอมไมเปนผให ขาว นำา เครองนงหม

ยานพาหนะ ดอกไม ของหอม เครองลบไล ทนอน ทอย

และประทปโคมไฟแกสมณะหรอพราหมณ เขาตายไป

จะเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก เพราะกรรมนน อนเขา

ใหพรงพรอม สมาทานไวอยางน หากตายไปไมเขาถง

อบาย ทคต วนบาต นรก ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ

ในภายหลงจะเปนคนมโภคะนอย.


มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมโภคะ

นอยน คอ ไมใหข�ว นำ� เครองนงหม ย�นพ�หนะ

ดอกไม ของหอม เครองลบไล ทนอน ทอย และประทป

โคมไฟแกสมณะหรอพร�หมณ.


กตาม บรษกตาม ยอมเปนผใหขาว นำา เครองนงหม


และประทปโคมไฟแกสมณะหรอพราหมณ เขาตายไป

จะเขาถงสคตโลกสวรรค เพราะกรรมนน อนเขาใหพรงพรอม

สมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถงสคตโลกสวรรค

ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลง จะเปน

คนมโภคะมาก.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมโภคะ

ม�กน คอ ใหข�ว นำ� เครองนงหม ย�นพ�หนะ ดอกไม

ของหอม เครองลบไล ทนอน ทอย และประทปโคมไฟ

แกสมณะหรอพร�หมณ.


กตาม บรษกตาม เปนคนกระดางเยอหยง ยอมไมกราบไหว

คนทควรกราบไหว ไมลกรบคนทควรลกรบ ไมใหอาสนะ


แกคนทสมควรแกอาสนะ ไมใหทางแกคนทสมควรแกทาง

ไมสกการะคนทควรสกการะ ไมเคารพคนทควรเคารพ

ไมนบถอคนทควรนบถอ ไมบชาคนทควรบชา เขาตายไป

จะเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก เพราะกรรมนน อนเขา

ใหพรงพรอม สมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถง

อบาย ทคต วนบาต นรก ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ

ในภายหลง จะเปนคนเกดในสกลตำา.

มาณพ ! ปฏปท�ท เปนไปเพอคว�มเกด

ในสกลตำ�น คอ เปนคนกระด�ง เยอหยง ยอมไม

กร�บไหวคนทควรกร�บไหว ไมลกรบคนทควรลกรบ

ไมใหอ�สนะ แกคนทสมควรแกอ�สนะ ไมใหท�งแก

คนทสมควรแกท�ง ไมสกก�ระคนทควรสกก�ระ

ไมเค�รพคนทควรเค�รพ ไมนบถอคนทควรนบถอ

ไมบช�คนทควรบช�.


กตาม บรษกตาม เปนคนไมกระดาง ไมเยอหยง ยอม

กราบไหวคนทควรกราบไหว ลกรบคนทควรลกรบ ให

อาสนะแกคนทสมควรแกอาสนะ ใหทางแกคนทสมควร


แกทาง สกการะคนทควรสกการะ เคารพคนทควรเคารพ

นบถอคนทควรนบถอ บชาคนทควรบชา เขาตายไป

จะเขาถงสคตโลกสวรรค เพราะกรรมนน อนเขาให

พรงพรอม สมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถงสคต

โลกสวรรค ถามาเกดเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ ในภายหลง

จะเปนคนเกดในสกลสง.

มาณพ ! ปฏปท�ท เปนไปเพอคว�มเกด

ในสกลสงน คอ เปนคนไมกระด�ง ไมเยอหยง ยอม

กร�บไหวคนทควรกร�บไหว ลกรบคนทควรลกรบ ใหอ�สนะ

แกคนทสมควรแกอ�สนะ ใหท�งแกคนทสมควรแกท�ง

สกก�ระคนทควรสกก�ระ เค�รพคนทควรเค�รพ นบถอ

คนทควรนบถอ บช�คนทควรบช�.


กตาม บรษกตาม ยอมไมเปนผเขาไปหาสมณะหรอ

พราหมณแลวสอบถามวา อะไรเปนกศล อะไรเปนอกศล

อะไรมโทษ อะไรไมมโทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ

อะไรเมอทำา ยอมเปนไปเพอความไมเกอกล เพอความทกข

สนกาลนาน หรอวาอะไรเมอทำายอมเปนไปเพอประโยชน


เกอกล เพอความสขสนกาลนาน เขาตายไป จะเขาถงอบาย

ทคต วนบาต นรก เพราะกรรมนน อนเขาใหพรงพรอม

สมาทานไวอยางน หากตายไป ไมเขาถงอบาย ทคต

วนบาต นรก ถามาเปนมนษย เกด ณ ทใดๆ ในภายหลง

จะเปนคนมปญญาทราม.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมปญญ�

ทร�มน คอ ไมเปนผเข�ไปห�สมณะหรอพร�หมณแลว

สอบถ�มว�อะไร เปนกศล อะไรเปนอกศล อะไรมโทษ

อะไรไมมโทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ อะไรเมอทำ�

ยอมเปนไปเพอคว�มไมเกอกล เพอคว�มทกขสนก�ลน�น

หรอว� อะไรเมอทำ�ยอมเปนไปเพอประโยชนเกอกล

เพอคว�มสขสนก�ลน�น.


กตาม บรษกตาม ยอมเปนผเขาไปหาสมณะหรอพราหมณ

แลวสอบถามวา อะไรเปนกศล อะไรเปนอกศล อะไรมโทษ

อะไรไมมโทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ อะไรเมอทำา

ยอมเปนไปเพอไมเกอกล เพอทกขสนกาลนาน หรอวา

อะไรเมอทำายอมเปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอความสข


สนกาลนาน เขาตายไป จะเขาถงสคตโลกสวรรค เพราะ

กรรมนน อนเขาใหพรงพรอม สมาทานไวอยางน หากตายไป

ไมเขาถงสคตโลกสวรรค ถามาเปนมนษยเกด ณ ทใดๆ

ในภายหลง จะเปนคนมปญญามาก.

มาณพ ! ปฏปท�ทเปนไปเพอคว�มมปญญ�

ม�กน คอ เปนผเข�ไปห�สมณะหรอพร�หมณแลว

สอบถ�มว� อะไรเปนกศล อะไรเปนอกศล อะไรมโทษ

อะไรไมมโทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ อะไรเมอทำ�

ยอมเปนไปเพอคว�มไมเกอกล เพอคว�มทกขสนก�ลน�น

หรอว� อะไรเมอทำ�ยอมเปนไปเพอประโยชนเกอกล

เพอคว�มสขสนก�ลน�น.

มาณพ ! ดวยประการฉะนแล ปฏปทาทเปนไป

เพอความมอายสน ยอมนำาเขาไปสความเปนคนมอายสน

ปฏปทาทเปนไปเพอความมอายยน ยอมนำาเขาไปส

ความเปนคนมอายยน ปฏปทาเปนไปเพอความมโรคมาก

ยอมนำาเขาไปสความเปนคนมโรคมาก ปฏปทาทเปนไป

เพอความมโรคนอย ยอมนำาเขาไปสความเปนคนมโรคนอย

ปฏปทาทเปนไปเพอความมผวพรรณทราม ยอมนำาเขาไปส


ความเปนคนมผวพรรณทราม ปฏปทาทเปนไปเพอความเปน

ผนาเลอมใส ยอมนำาเขาไปสความเปนคนนาเลอมใส

ปฏปทาทเปนไปเพอความมศกดานอย ยอมนำาเขาไปสความ

เปนคนมศกดานอย ปฏปทาทเปนไปเพอความมศกดามาก

ยอมนำาเขาไปสความเปนคนมศกดามาก ปฏปทาทเปนไป

เพอความมโภคะนอย ยอมนำาเขาไปสความเปนคนมโภคะนอย

ปฏปทาทเปนไปเพอความมโภคะมาก ยอมนำาเขาไปส

ความเปนคนมโภคะมาก ปฏปทาทเปนไปเพอความเกด

ในสกลตำา ยอมนำาเขาไปสความเปนคนเกดในสกลตำา

ปฏปทาทเปนไปเพอความเกดในสกลสง ยอมนำาเขาไปส

ความเปนคนเกดในสกลสง ปฏปทาทเปนไปเพอความ

มปญญาทราม ยอมนำาเขาไปสความเปนคนมปญญาทราม

ปฏปทาทเปนไปเพอความมปญญามาก ยอมนำาเขาไปส

ความเปนคนมปญญามาก.

มาณพ ! สตวทงหล�ย มกรรมเปนของตน

เปนท�ย�ทแหงกรรม มกรรมเปนกำ�เนด มกรรมเปน

เผ�พนธ มกรรมเปนทพงอ�ศย กรรมยอมจำ�แนกสตว

ใหเลวและประณต.


เมอพระผมพระภาคตรสแลวอยางน สภมาณพ โตเทยยบตรไดกราบทลพระผมพระภาคดงน

วา :-

“แจมแจงแลว พระเจาขา ! แจมแจงแลว พระเจาขา !

พระโคดมผเจรญทรงประกาศธรรมโดยปรยายมใชนอย เปรยบ

เหมอนหงายของทควำา หรอเปดของทปด หรอบอกทางแกคนหลงทาง

หรอตามประทปในทมด ดวยหวงวาผมตาดจกเหนรปไดฉะนน

ขาพระองคนขอถงพระโคดมผเจรญ พระธรรม และพระภกษสงฆ

วาเปนสรณะ. ขอพระโคดมผเจรญ ! จงทรงจำาขาพระองควาเปน

อบาสก ผถงสรณะตลอดชวต ตงแตบดนเปนตนไป”.

อปร. ม. ๑๔/ ๓๗๖ /๕๗๙.


๒๗

บรพกรรมของก�รไดลกษณะ

“มห�บรษ”

ภกษทงหลาย ! พวกฤาษภายนอกจำามนต

มหาปรสลกขณะไดกจรง แตหารไมวาการทมหาบรษได

ลกขณะอนนๆ เพราะทำากรรมเชนนๆ :

ก. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ในภพทอยอาศยกอน ไดเปนผบากบนใน

กศล ถอมนในกายสจรต วจสจรต มโนสจรต, ในการ

บรจาคทาน การสมาทานศล การรกษาอโบสถ การปฏบต

มารดา บดา การปฏบตสมณพราหมณ การออนนอมตอ

ผเจรญในตระกล และในอธกศลธรรมอน. เพราะไดกระทำา

ไดสรางสม ไดพอกพน ไดมวสมกรรมนนๆ ไว, ภายหลง

แตการตาย เพราะกายแตก ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค.

ตถาคตนนถอเอาในเทพเหลาอนโดยฐ�นะ ๑๐ คอ

อายทพย วรรณะทพย สขทพย ยศทพย อธบดทพย รปทพย

เสยงทพย กลนทพย รสทพย สมผสทพย; ครนจตจากภพนน


มาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะขอนคอ

มฝาเทาเสมอ จดลงกเสมอ ยกขนกเสมอฝาเทาถกตองพน

พรอมกน ... (ลกขณะท ๑), ยอมเปนผไมหว�ดหวนตอ

ข�ศกทงภ�ยในและภ�ยนอก คอร�คะ โทสะ โมหะ

กต�ม สมณะพร�หมณ เทวด� ม�ร พรหม หรอใครๆ

กต�ม ในโลก ทเปนศตร.

ข. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ...1 ไดเปนผนำาสขมาใหแกมหาชนเปนผ

บรรเทาภยคอความสะดงหวาดเสยว จดการคมครองรกษา

โดยธรรม ไดถวายทานมเครองบรวาร. เพราะไดกระทำา...

กรรมนนๆ ไว ... ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงได

มหาปรสลกขณะขอนคอภายใตฝาเทามจกรทงหลายเกดขน

มซตงพน พรอมดวยกงและดม บรบรณดวยอาการทงปวง

มระยะอนจดไวดวยด .... (ลกขณะท ๒), ยอมเปนผม

บรว�รม�ก, ภกษ ภกษณ อบ�สก อบ�สก� เทวด�

มนษย อสร น�ค คนธรรพ ยอมเปนบรว�รของตถ�คต.

1 ทละไวดวยจด ... ดงน ทกแหงหมายความวา คำาทละไวนนซำากน

เหมอนในขอ (ก) ขางบน. เตมเอาเองกได แมไมเตมกไดความเทากน.


ค. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผเวนจากปาณาตบาต วางแลวซง

ศสตราและอาชญา มความละอาย เอนด กรณาเกอกลแก

สตวมชวตทงปวง. เพราะ ... กรรมนนๆ ครนมาสความ

เปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะทง ๓ ขอน คอ

มสนยาว มขอนวยาว มกายตรงดจกายพรหม ...

(ลกขณะท ๓, ๔, ๑๕), ยอมเปนผมชนม�ยยนย�ว

ตลอดก�ลน�น; สมณะหรอพร�หมณ เทวด� ม�ร พรหม

กต�ม หรอใครๆ ทเปนศตร ไมส�ม�รถปลงชวต

ตถ�คตเสยในระหว�งได.

ฆ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ไดเปนผใหทานของควรเคยว ควรบรโภค

ควรลม ควรจบ ควรดม มรสอนประณต. เพราะ …

กรรมนนๆ..ครนมาสความเปนมนษยอยางนแลว จงได

มหาปรสลกขณะ ขอนคอ มเนอนนหนาในท ๗ แหง คอ

ทมอทงสอง ทเทาทงสอง ทบาทงสองและทคอ… (ลกขณะ

ท ๑๖), ยอมไดของควรเคยว ควรบรโภค ควรลม

ควรจบ ควรดม อนมรสประณต.


ง. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดสงเคราะหผอนดวยสงคหวตถทงส คอ

การใหสงของ วาจาทไพเราะ การประพฤตประโยชนผอน

และความมตนเสมอกน. เพราะ ... กรรม นนๆ ...ครนมา

สความเปนมนษยอยางนแลว จงไดมหาปรสลกขณะ

๒ ขอนคอ มมอและเทาออนนม มลายฝามอฝาเทาดจ

ตาขาย .... (ลกขณะท ๕, ๖), ยอมเปนผสงเคร�ะหบรษท

คอ ภกษ ภกษณ อบ�สก อบ�สก� เทวด� มนษย อสร

น�ค คนธรรพ ยอมไดรบคว�มสงเคร�ะหจ�กตถ�คต.

จ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผกลาววาจาประกอบดวยอรรถ

ดวยธรรม แนะนำาชนเปนอนมาก เปนผนำาประโยชนสข

มาใหแกชนทงหลาย ตนเองกเปนผบชาธรรม. เพราะ ...

กรรมนนๆ ... ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงได

มหาปรสลกขณะ ๒ ขอน คอ มขอเทาอยสง, มปลายขนชอนขน

... (ลกขณะท ๗, ๑๔), ยอมเปนผเลศประเสรฐเยยม

สงกว�สตวทงหล�ย.


ฉ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผบอกศลปะ วทยา ขอประพฤต และ

ลทธกรรม ดวยความเคารพ ดวยหวงวาสตวเหลานนพงร

ไดรวดเรว พงปฏบตไดรวดเรว ไมพงเศราหมองสนกาล

นาน. เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครนมาสความเปนมนษย

อยางน จงไดมหาปรสลกขณะขอนคอ มแขงดงแขงเนอ …

(ลกขณะ ท ๘), ยอมไดวตถอนควรแกสมณะ เปนองค

แหงสมณะ เปนเครองอปโภคแกสมณะ โดยเรว.

ช. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผเขาไปหาสมณพราหมณแลว

สอบถามวา “ทานผเจรญ ! อะไรเปนกศล อะไรเปนอกศล

อะไรมโทษ อะไรไมมโทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ

ทำาอะไรไมมประโยชน เปนทกขไปนาน ทำาอะไรมประโยชน

เปนสขไปนาน. เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครนมาสความ

เปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะขอนคอมผว

ละเอยดออน ธลไมตดอยได ... (ลกขณะท ๑๒), ยอม

เปนผมปญญ�ใหญ มปญญ�หน�แนน มปญญ�เครอง

ปลมใจ ปญญ�แลนปญญ�แหลม ปญญ�แทงตลอด,

ไมมสตวอนเสมอหรอยงไปกว�.


ซ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผไมมกโกรธ ไมมากไปดวยความ

แคน แมชนเปนอนมาก วากลาวเอา กไมเอาใจใส ไมโกรธ

ไมพยาบาท ไมคมแคน ไมแสดงความโกรธ ความรายกาจ

ความเสยใจใหปรากฏ. ทงเปนผใหทานผาเปลอกไม

ผาดาย ผาไหม ผาขนสตว สำาหรบลาดและนงหม อนม

เนอละเอยดออน. เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครนมาสความ

เปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะขอนคอ มกาย

ดจทอง มผวดจทอง ... (ลกขณะท ๑๑), ยอมเปนผได

ผ�เปลอกไม ผ�ด�ย ผ�ไหม ผ�ขนสตวสำ�หรบล�ดและ

หม มเนอละเอยดออน.

ฌ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน...ไดเปนผสมานญาตมตร สหายชาวเกลอ

ผเหนหางแยกกนไปนาน, ไดสมานไมตรมารดากบบตร

บตรกบมารดา บดากบบตร บตรกบบดา พนองชายกบ

พนองหญง พนองหญงกบพนองชาย, ครนทำาความสามคค

แลว พลอยชนชมยนดดวย. เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครน

มาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะขอนคอ


มคยหฐาน (อวยวะทลบ) ซอนอยในฝก.... (ลกขณะท ๑๐),

ยอมเปนผมบตร (ส�วก) ม�ก มบตรกล�ห�ญ

มแววแหงคนกล�อนเสน�แหงบคคลอนจะยำ�ยมได

หล�ยพน.

ญ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ไดเปนผสงเกตชนเชงของมหาชน รได

สมำาเสมอ รไดเอง รจกบรษธรรมดาและบรษพเศษ วาผน

ควรแกสงนๆ, ไดเปนผทำาประโยชนอยางวเศษในชนชน

นน. เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครนมาสความเปนมนษย

อยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ ขอน คอมทรวดทรงดจ

ตนไทร, ยนตรงไมยอกาย ลบถงเขาไดดวยมอทงสอง....

(ลกขณะท ๑๙,๙), ยอมมงคงมทรพยม�ก มโภคะม�ก.

ทรพยของตถ�คตเหล�นคอ ทรพยคอศรทธ� ทรพยคอ

ศล ทรพยคอหร ทรพยคอโอตตปปะ ทรพยคอก�ร

ศกษ� (สตะ) ทรพยคอจ�คะ ทรพยคอปญญ�.

ฎ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผใครตอประโยชน ใครตอความ

เกอกล ใครตอความผาสข ใครตอความเกษมจากโยคะ


แกชนเปนอนมากวา “ไฉนชนเหลานพงเปนผเจรญ

ดวยศรทธา ดวยศล ดวยการศกษา ดวยความร ดวยการ

เผอแผ ดวยธรรม ดวยปญญา ดวยทรพย และขาวเปลอก

ดวยนาและสวน ดวยสตวสองเทาสเทา ดวยบตรภรรยา

ดวยทาสกรรมกรและบรษ ดวยญาตมตรและพวกพอง”.

เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครนมาสความเปนมนษยอยางน

จงไดมหาปรสลกขณะ ๓ ขอน คอมกงกายเบองหนาดจสหะ,

มหลงเตม, มคอกลม ... (ลกขณะท ๑๗,๑๘,๒๐),

ยอมเปนผไมเสอมเปนธรรมด� คอไมเสอมจ�กศรทธ�

ศล สตะ จ�คะ ปญญ�, ไมเสอมจ�กสมบตทงปวง.

ฏ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผไมเบยดเบยนสตวทงหลายดวย

ฝามอกตาม กอนดนกตาม ทอนไมกตาม ศสตรากตาม.

เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครนมาสความเปนมนษยอยางน

จงไดมหาปรสลกขณะขอน คอมประสาทรบรสอนเลศ

มปลายขนเบองบน เกดแลวทคอรบรสโดยสมำาเสมอ ...

(ลกขณะท ๒๑), ยอมเปนผมอ�พ�ธนอย มโรคนอย

มวบ�กอนสมำ�เสมอ ไมเยนเกน รอนเกน พอควรแก

คว�มเพยร.


ฐ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผไมถลงตา ไมคอนควก ไมจองลบ

หลง, เปนผแชมชนมองดตรงๆ มองดผอนดวยสายตาอน

แสดงความรก. เพราะ ... กรรมนน ๆ ... ครนมาสความ

เปนมนษยอยางน จงได มหาปรสลกขณะ ๒ ขอนคอ

มตาเขยวสนท, มตาดจตาโค ... (ลกขณะท ๒๙, ๓๐),

ยอมเปนทตองต�ของชนหมม�ก เปนทรกใครพอใจ

ของภกษ ภกษณ อบ�สก อบ�สก� เทวด� มนษย อสร

น�ค คนธรรพ.

ฑ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนหวหนาของชนเปนอนมาก ใน

กศลธรรมทงหลาย ไดเปนประธานของชนเปนอนมาก

ในกายสจรต วจสจรต มโนสจรต, ในการจำาแนกทาน

การสมาทานศล การรกษาอโบสถ การประพฤตเกอกลใน

มารดาบดา สมณพราหมณ, การนอบนอมตอผเจรญใน

ตระกล ในอธกศลธรรมอยางใดอยางหนง, เพราะ ...

กรรมนน ๆ ... ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงได

มหาปรสลกขณะขอนคอ มศรษะรบกบกรอบหนา ...

(ลกขณะท ๓๒), ยอมเปนผทมห�ชนประพฤตต�ม


คอ ภกษ ภกษณ อบ�สก อบ�สก� เทวด� มนษย

อสร น�ค คนธรรพ ประพฤตต�ม.

ฒ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผละเวนจากมสาวาท พดคำาจรง

หลงคำาสจจ เทยงแท ซอตรง ไมหลอกลวงโลก. เพราะ

... กรรมนน ๆ ... ครนมาสความเปนมนษยอยางนแลว

จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ ขอนคอ มขนขมละเสน, ม

อณาโลมหวางควขาวออนดจสำาล, ... (ลกขณะท ๑๓, ๓๑),

ยอมเปนผทมห�ชนเปนไปใกลชด คอ ภกษ ภกษณ

อบ�สก อบ�สก� เทวด� มนษย อสร น�ค คนธรรพ

ใกลชด.

ณ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผละเวนวาจาสอเสยด (คอคำายให

แตกกน), คอไมฟงจากขางนแลวไปบอกขางโนนเพอ

ทำาลายชนพวกน, ไมฟงจากขางโนนแลวมาบอกขางน

เพอทำาลายชนพวกโนน, เปนผสมานพวกแตกกนแลว

และสงเสรมพวกทพรอมเพรยงกน; เปนผยนดในการ

พรอมเพรยง เพลนในการพรอมเพรยง กลาวแตวาจาท

ทำาใหเกดความพรอมเพรยง. เพราะ ... กรรมนน ๆ ...


ครนมาสความเปนมนษยอยางนแลวจงไดมหาปรสลกขณะ

๒ อยางน คอมฟนครบ ๔๐ ซ มฟนสนท ไมหางกน ...

(ลกขณะท ๒๓,๒๕), ยอมเปนผมบรษทไม

กระจดกระจ�ย คอภกษ ภกษณ อบ�สก อบ�สก� เทวด�

มนษย อสร น�ค คนธรรพ เปนบรษทไมกระจดกระจ�ย.

ด. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผละเวนการกลาวคำาหยาบ, กลาว

แตวาจาทไมมโทษ เปนสขแกห เปนทตงแหงความรก

ซมซาบถงใจ เปนคำาพดของชาวเมอง เปนทพอใจและ

ชอบใจของชนเปนอนมาก. เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครน

มาสความเปนมนษยอยางน ยอมไดมหาปรสลกขณะ ๒

ขอน คอมลนอนเพยงพอ, มเสยงเหมอนพรหม พดเหมอน

นกการวก ... (ลกขณะท ๒๗,๒๘), ยอมเปนผมว�จ�ท

ผอนเออเฟอเชอฟง, คอ ภกษ ภกษณ อบ�สก อบ�สก�

เทวด� มนษย อสร น�คคนธรรพ เออเฟอเชอฟง.

ต. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผละเวนการพดเพอเจอ, เปนผกลาว

ควรแกเวลา กลาวคำาจรง กลาวเปนธรรม กลาวมอรรถ


กลาวเปนวนย กลาวมทตง มหลกฐาน มทสด ประกอบ

ดวยประโยชน. เพราะ ... กรรมนนๆ ... ครนมาสความ

เปนมนษยอยางนแลว ยอมไดมหาปรสลกขณะขอน คอม

คางดจคางราชสห ... (ลกขณะท ๒๒), ยอมเปนผทศตร

ทงภ�ยในและภ�ยนอกกำ�จดไมได : ศตร คอ ร�คะ

โทสะ โมหะ หรอ สมณะ พร�หมณ เทวด� ม�ร พรหม

หรอใครๆ ในโลก กำ�จดไมได.

ถ. ภกษทงหลาย ! เมอตถาคตเกดเปนมนษย

ในชาตกอน ... ไดเปนผละมจฉาชพ มการเลยงชพชอบ

เวนจากการฉอโกงดวยตาชง ดวยของปลอม ดวยเครอง

ตวงเครองวดจากการโกง การลวง เวนจากการตด การฆา

การผกมด การรวมทำาราย การปลน การกรรโชก เพราะกร

รมนนๆ ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปร

สลกขณะ ๒ ขอนน คอมฟนอนเรยบเสมอ, มเขยวขาวงาม

... (ลกขณะท ๒๔,๒๖), ยอมเปนผมบรว�ร เปนคน

สะอ�ด คอมภกษ ภกษณ อบ�สก อบ�สก� เทวด�

มนษย อสร น�ค คนธรรพ เปนบรว�รอนสะอ�ด.

ปา. ท. ๑๑/๑๕๙-๑๙๓/๑๓๐,๑๗๑.


๒๘

ทำ�ไมคนททำ�บ�ปกรรมอย�งเดยวกน

แตรบวบ�กกรรมต�งกน

ภกษทงหลาย ! ใครพงกลาววา คนทำากรรม

อยางใดๆ ยอมเสวยกรรมนนอยางนนๆ ดงน เมอเปน

อยางนน การอยประพฤตพรหมจรรยกมไมได ชองทาง

ทจะทำาทสดทกขโดยชอบกไมปรากฏ สวนใครกลาววา

คนทำากรรมอนจะพงใหผลอยางใดๆ ยอมเสวยผลของ

กรรมนนอยางนนๆ ดงน เมอเปนอยางน การอยประพฤต

พรหมจรรยยอมมได ชองทางทจะทำาทสดแหงทกขโดยชอบ

กยอมปรากฏ.

ภกษทงหลาย ! บาปกรรมแมประมาณนอย ท

บคคลบางคนทำาแลว บาปกรรมนนยอมนำาเขาไปนรกได

บาปกรรมประมาณนอย อยางเดยวกนนน บางคนทำาแลว

กรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม (ใหผลในภพปจจบน)

ไมปรากฏผลมากตอไปเลย.


บาปกรรมแมประมาณนอย บคคลชนดไร ทำาแลว

บาปกรรมนน จงนำาเขาไปนรกได ?

บคคลบางคนในโลกน เปนผมกายมไดอบรม

มศลมไดอบรม มจตมไดอบรม มปญญามไดอบรม

มคณความดนอย เปนอปป�ตมะ (ผมใจคบแคบ ใจหยาบ

ใจตำาทราม) เปนอปปทกขวห�ร (มปกตอยเปนทกขดวยเหต

เลกนอย คอเปนคนเจาทกข) บ�ปกรรมแมประม�ณนอย

บคคลชนดนทำ�แลว บ�ปกรรมนนยอมนำ�เข�ไปนรกได.

บาปกรรมประมาณนอยอยางเดยวกน บคคลชนดไร

ทำาแลว กรรมนนจงเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม ไมปรากฏ

ผลมากตอไปเลย ?

บคคลบางคนในโลกน เปนผมกายไดอบรมแลว

มศลไดอบรมแลว มจตไดอบรมแลว มปญญาไดอบรม

แลว มคณความดมาก เปนมห�ตมะ (ผมใจกวางขวาง ใจบญ

ใจสง) เปนอปปม�ณวห�ร (มปกตอยดวยธรรม อนหา

ประมาณมไดคอเปนคนไมมหรอไมแสดงกเลส ซงจะเปนเหตให

เขาประมาณไดวาเปนคนดแคไหน) บ�ปกรรมประม�ณนอย

อย�งเดยวกนนน บคคลชนดนทำ�แลว กรรมนนเปน

ทฏฐธรรมเวทนยกรรม ไมปร�กฏผลม�ก ตอไปเลย.


ภกษทงหลาย ! ตางวาคนใสเกลอลงไปในถวยนำา

เลกๆ หนงกอน ทานทงหลายจะสำาคญวากระไร นำาอนนอย

ในถวยนำานน จะกลายเปนนำาเคมไมนาดมไป เพราะเกลอ

กอนนนใชไหม ?

“เปนเชนนน พระพทธเจาขา !”.

เพราะเหตไร ?

เพราะเหตวา นำาในถวยนำานนมนอย มนจงเคมได...

เพราะเกลอกอนนน.

ตางวา คนใสเกลอกอนขนาดเดยวกนนน ลงไปใน

แมนำาคงคา ทานทงหลายจะสำาคญวากระไร นำาในแมนำา

คงคานนจะกลายเปนนำาเคม ดมไมไดเพราะเกลอกอนนน

หรอ ?

“หามได พระพทธเจาขา !”.

เพราะเหตไร ?

เพราะเหตวา นำาในแมนำาคงคามมาก นำานนจง

ไมเคม...เพราะเกลอกอนนน.

ฉนนนนนแหละ.


ภกษทงหลาย ! บาปกรรมแมประมาณนอย

บคคลบางคนทำาแลว บาปกรรมนนยอมนำาไปนรกได

สวนบาปกรรมประมาณนอยอยางเดยวกนนน บางคน

ทำาแลว กรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม ไมปรากฏ

ผลมากตอไปเลย...

ภกษทงหลาย ! คนบางคนยอมผกพนเพราะ

ทรพย แมกงกหาปณะ... แม ๑ กหาปณะ... แม ๑๐๐

กหาปณะ สวนบางคนไมผกพนเพราะทรพยเพยงเทานน

คนอยางไร จงผกพนเพราะทรพยแมกงกหาปณะ ฯลฯ

คนบางคนในโลกนเปนคนจน มสมบตนอย มโภคะนอย

คนอยางนยอมผกพนเพราะทรพยแมกงกหาปณะ. ฯลฯ

คนอยางไรไมผกพนเพราะทรพยเพยงเทานน ?

คนบางคนในโลกนเปนผมงคง มทรพยมาก

มโภคะมาก คนอยางนยอมไมผกพนเพราะทรพยเพยงเทานน

ฉนนนนนแหละ.


บคคลบางคนทำาแลว บาปกรรมนนยอมนำาเขาไปนรกได

สวนบาปกรรมประมาณนอยอยางเดยวกนนน บคคลบางคน


ทำาแลว กรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม ไมปรากฏผลมาก

ตอไปเลย...

ภกษทงหลาย ! พรานแกะหรอคนฆ าแกะ

บางคนอาจฆา มด ยางหรอทำาตามประสงคซงแกะท

ขโมยเขามาได บางคนไมอาจทำาอยางนน พรานแกะหรอ

คนฆาแกะเชนไร จงอาจฆา มด ยาง หรอทำาตามประสงค

ซงแกะทขโมยเขามาได ?

บางคนเปนคนยากจน มสมบตนอย มโภคะนอย

พรานแกะหรอคนฆาแกะเชนน อาจฆา ฯลฯ ซงแกะท

ขโมยเขามาได.

พรานแกะหรอคนฆาแกะเชนไร ไมอาจทำา

อยางนน ?

บางคนเปนผมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก

เปนพระราชาหรอราชมหาอำามาตย พรานแกะหรอ

คนฆาแกะเชนนไมอาจทำาอยางนน มแตวาคนอนจะ

ประณมมอขอกะเขาวาทานผนรทกข ทานโปรดใหแกะ

หรอทรพยคาซอแกะแกขาพเจาบาง ดงนฉนใด ฉนนน

เหมอนกน.



บคคล บางคนทำาแลว บาปกรรมนนนำาเขาไปนรกได สวน

บาปกรรมประมาณนอยอยางเดยวกนนน บางคนทำาแลว

กรรมนนเปนทฏฐธรรมเวทนยกรรม ไมปรากฏผลมาก

ตอไปเลย...

ภกษทงหลาย ! ใครกลาววา คนทำากรรม

อยางใดๆ ยอมเสวยกรรมนนอยางนนๆ ดงน เมอเปน

อยางนนๆ การอยประพฤตพรหมจรรยยอมมไมได

ชองทางทจะทำาทสดทกขโดยชอบกไมปรากฏ

สวนใครกล�วว� คนทำ�กรรมอนจะพงใหผล

อย�งใดๆ ยอมเสวยผลของกรรมนนอย�งนนๆ ดงน

เมอเปนอย�งน ก�รอยประพฤตพรหมจรรยยอมมได

ชองท�งทจะทำ�ทสดทกขโดยชอบกยอมปร�กฏ.

ตก. อ. ๒๐/๓๒๐/๕๔๐.


๒๙

อ�นสงสของก�รรกษ�ศล

ภกษทงหลาย ! อรยส�วก ในกรณน

ละป�ณ�ตบ�ต เวนข�ดจ�กป�ณ�ตบ�ต.

ภกษทงหลาย ! อ ร ย ส า วก เ ว น ข าดจ าก

ปาณาตบาตแลว ยอมชอวา ใหอภยทาน อเวรทาน

อพยาปชฌทาน แกสตวทงหลายมากไมมประมาณ; ครนให

อภยทาน อเวรทาน อพยาปชฌทาน แกสตวทงหลายมาก

ไมมประมาณแลว ยอมเปนผมสวนแหงความไมมภย

ไมมเวร ไมมความเบยดเบยน อนไมมประมาณ.

ภกษทงหลาย ! นเปน (อภย) ท�นชนปฐม

เปนมหาทาน รจกกนวาเปนของเลศ เปนของมมานาน

เปนของประพฤตสบกนมาแตโบราณไมถกทอดทงเลย

ไมเคยถกทอดทงในอดต ไมถกทอดทงอยในปจจบน

และจกไมถกทอดทงในอนาคต อนสมณพราหมณผร

ไมคดคาน.


ภกษทงหลาย ! ขอนเปนทอธ�รแหงบญ เปน

ทไหลออกแหงกศล นำ�ม�ซงสข เปนไปเพอยอดสด

อนด มสขเปนวบ�ก เปนไปเพอสวรรค เปนไปเพอ

ประโยชนเกอกล เพอคว�มสขอนพงปร�รถน� น�รกใคร

น�พอใจ.

ภกษทงหลาย ! ขออนยงมอก : อรยส�วก

ละอทนน�ท�น เวนข�ดจ�กอทนน�ท�น.

ภกษทงหลาย ! อ ร ย ส า วก เ ว น ข าดจ าก

อทนนาทานแลว ยอมชอวาใหอภยทาน อเวรทาน





ภกษทงหลาย ! นเปน (อภย) ท�นอนดบทสอง


เปนของประพฤตสบกนมาแตโบราณ ไมถกทอดทงเลย

ไมเคยถกทอดทงในอดต ไมถกทอดทงอยในปจจบน และ

จกไมถกทอดทงในอนาคต อนสมณพราหมณผรไมคดคาน.


ภกษทงหลาย ! ขอนเปนทอธารแหงบญ เปน

ทไหลออกแหงกศล นำามาซงสข เปนไปเพอยอดสดอนด

มสขเปนวบาก เปนไปเพอสวรรค เปนไปเพอประโยชน

เกอกล เพอความสขอนพงปรารถนา นารกใคร นาพอใจ.

ภกษทงหลาย ! ขออนยงมอก : อรยส�วก

ละก�เมสมจฉ�จ�ร เวนข�ดจ�กก�เมสมจฉ�จ�ร.

ภกษทงหลาย ! อร ยสาวก เ ว นขาดจาก

กาเมสมจฉาจารแลว ยอมชอวาใหอภยทาน อเวรทาน





ภกษทงหลาย ! นเปน (อภย) ท�นอนดบทส�ม


เปนของประพฤตสบกนมาแตโบราณ ไมถกทอดทงเลย

ไมเคยถกทอดทงในอดต ไมถกทอดทงอยในปจจบน

และจกไมถกทอดทงในอนาคต อนสมณพราหมณผร

ไมคดคาน.


ภกษทงหลาย ! ขอนเปนทอธารแหงบญ เปนท

ไหลออกแหงกศลนำามาซงสข เปนไปเพอยอดสดอนด

มสขเปนวบาก เปนไปเพอสวรรค เปนไปเพอประโยชน

เกอกล เพอความสขอนพงปรารถนา นารกใคร นาพอใจ.

อฏก. อ. ๒๓/๒๕๐/๑๒๙.


๓๐

สคตของผมศล


สตวทงหล�ย เปนผมกรรมเปนของตน

เปนท�ย�ทแหงกรรม มกรรมเปนกำ�เนด

มกรรมเปนเผ�พนธ มกรรมเปนทพงอ�ศย

กระทำ�กรรมใดไว ดกต�ม ชวกต�ม

จกเปนผรบผลแหงกรรมนน.

ภกษทงหลาย ! บคคลบางคนในกรณน

ละป�ณ�ตบ�ต เวนข�ดจ�กป�ณ�ตบ�ต วางทอนไม

วางศสตรา มความละอาย ถงความเอนดกรณาเกอกลแก

สตวทงหลาย. เขาไมกระเสอกกระสนดวย (กรรมทาง) กาย

ไมกระเสอกกระสนดวย (กรรมทาง) วาจา ไมกระเสอกกระสน

ดวย (กรรมทาง) ใจ; กายกรรมของเขาตรง วจกรรมของเขาตรง

มโนกรรมของเขาตรง : คตของเขาตรง อปบตของเขาตรง.


ภกษทงหลาย ! สำ�หรบผมคตตรง มอปบตตรง

นน เร�กล�วคตอย�งใดอย�งหนง ในบรรด�คตสองอย�ง

แกเข� คอ เหล�สตวผมสขโดยสวนเดยว หรอว�ตระกล

อนสง ตระกลขตตยมห�ศ�ล ตระกลพร�หมณมห�ศ�ล

หรอตระกลคหบดมห�ศ�ล อนมงคง มทรพยม�ก

มโภคะม�ก มทองและเงนม�ก มอปกรณแหงทรพยม�ก.

ภกษทงหลาย ! ภตสตวยอมมดวยอ�ก�รอย�งน

คออปบต (การเขาถงภพ) ยอมมแกภตสตว, เขาทำากรรมใดไว

เขายอมอปบตดวยกรรมนน, ผสสะทงหลายยอมถกตอง

ภตสตวนนผอปบตแลว.

ภกษทงหลาย ! เรากลาววา สตวทงหลาย เปน

ทายาทแหงกรรม ดวยอาการอยางน ดงน.

(ในกรณแหงบคคลผไมกระทำาอทนนาทาน ไมกระทำากาเมสมจฉาจาร

กไดตรสไวดวยขอความอยางเดยวกนกบในกรณของผไมกระทำาปาณาตบาต

ดงกลาวมาแลวขางบนทกประการ; และยงไดตรสเลยไปถง วจสจรตส มโนสจรต

สาม ดวยขอความอยางเดยวกนอกดวย)

ทสก. อ. ๒๔/๓๑๑/๑๙๓.


๓๑

วบ�กของผทศล

ภกษทงหลาย ! ป�ณ�ตบ�ต (ฆาสตว) ทเสพ

ทวแลว เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมเปนไปเพอนรก

เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย. วบาก

แหงปาณาตบาตของผเปนมนษยทเบากวาวบากทงปวง

คอ วบ�กทเปนไปเพอมอ�ยสน.

ภกษทงหลาย ! อทนน�ท�น (ลกทรพย) ทเสพ

ทวแลว เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมเปนไปเพอนรก

เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย. วบาก

แหงอทนนาทานของผเปนมนษยทเบากวาวบากทงปวง

คอ วบ�กทเปนไปเพอคว�มเสอมแหงโภคะ.

ภกษทงหลาย ! ก�เมสมจฉ�จ�ร (ประพฤตผด

ในกาม) ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอม

เปนไปเพอนรก เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอ

เปรตวสย. วบากแหงกาเมสมจฉาจาร ของผเปนมนษย

ทเบากวาวบากทงปวง คอ วบ�กทเปนไปเพอกอเวรดวยศตร.


ภกษทงหลาย ! มส�ว�ท (คำาเทจ) ทเสพทวแลว

เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมเปนไปเพอนรก

เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงมสาวาทของผเปนมนษยทเบากวาวบากทงปวง

คอ วบ�กทเปนไปเพอก�รถกกล�วตดวยคำ�ไมจรง.

ภกษทงหลาย ! ปสณว�ท (คำายยงใหแตกกน)

ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมเปนไป

เพอนรก เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงปสณวาทของผเปนมนษยทเบากวาวบากทงปวง

คอ วบ�กทเปนไปเพอก�รแตกจ�กมตร.

ภกษทงหลาย ! ผรสว�ท (คำาหยาบ) ทเสพทวแลว

เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมเปนไปเพอนรก

เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงผรสวาทของผเปนมนษยทเบากวาวบากทงปวง

คอ วบ�กทเปนไปเพอก�รไดฟงเสยงทไมน�พอใจ.

ภกษทงหลาย ! สมผปปล�ปะ (คำาเพอเจอ)

ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมเปนไปเพอ

นรก เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.


วบากแหงผรสวาทของผเปนมนษยทเบากวาวบากทงปวง

คอ วบ�กทเปนไปเพอว�จ�ทไมมใครเชอถอ.

ภกษทงหลาย ! ก�รดมนำ�เม�คอสร�และเมรย

ทเสพทวแลว เจรญแลว ทำ�ใหม�กแลว ยอมเปนไปเพอ

นรก เปนไปเพอกำาเนดดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย.

วบากแหงการดมนำาเมาคอสราและเมรยของผเปนมนษย

ทเบากวาวบากทงปวง คอ วบ�กทเปนไปเพอคว�มเปนบ�

(อมมตตก).

อฏก. อ. ๒๓/๒๕๑/๑๓๐.


๓๒

ทคตของผทศล

ภกษทงหลาย ! เร�จกแสดงธรรมปรย�ย

อนเปนเหตแหงคว�มกระเสอกกระสนไปต�มกรรม

(ของหมสตว) แกพวกเธอ. เธอทงหล�ยจงตงใจฟงใหด.

ธรรมปรยายอนแสดงความกระเสอกกระสนไป

ตามกรรม (ของหมสตว) เปนอยางไรเลา ?

ภกษทงหลาย ! สตวทงหล�ย เปนผมกรรม

เปนของตน เปนท�ย�ทแหงกรรม มกรรมเปนกำ�เนด

มกรรมเปนเผ�พนธ มกรรมเปนทพงอ�ศย กระทำ�

กรรมใดไว ดกต�ม ชวกต�ม จกเปนผรบผลกรรมนน.

ภกษทงหลาย ! คนบางคนในกรณน เปน

ผมปกตทำาปาณาตบาตหยาบชา มฝามอเปอนดวยโลหต

มแตการฆาและการทบต ไมมความเอนดในสตวมชวต.

เขากระเสอกกระสนดวยกาย กระเสอกกระสนดวยวาจา

กระเสอกกระสนดวยใจ; กายกรรมของเขาคด วจกรรม

ของเขาคด มโนกรรมของเขาคด; คตของเขาคด อปบต

(การเขาถงภพ) ของเขาคด.


ภกษทงหลาย ! สำ�หรบผมคตคด มอปบตคดนน

เร�กล�วคตอย�งใดอย�งหนง ในบรรด�คตสองอย�ง

แกเข� คอ เหล�สตวนรก ผมทกขโดยสวนเดยว, หรอว�

สตวเดรจฉ�นผมกำ�เนดกระเสอกกระสน ไดแก ง แมลงปอง

ตะขาบ พงพอน แมว หน นกเคา หรอสตวเดรจฉานเหลาอน

ทเหนมนษยแลวกระเสอกกระสน.

ภกษทงหลาย ! ภตสตวยอมมดวยอาการอยางน

คออปบตยอมมแกภตสตว, เขาทำากรรมใดไว เขายอม

อปบตดวยกรรมนน, ผสสะทงหลายยอมถกตองภตสตวนน

ผอปบตแลว.

ภกษทงหลาย ! เรากลาววา สตวท งหลาย

เปนทายาทแหงกรรม ดวยอาการอยางน ดงน.

(ในกรณแหงบคคลผกระทำาอทนนาทาน กาเมสมจฉาจาร กไดตรสไว

ดวยขอความอยางเดยวกนกบในกรณของผกระทำาปาณาตบาตดงกลาวมาแลว

ขางบนทกประการ; และยงไดตรสเลยไปถง วจทจรตส มโนทจรตสาม

ดวยขอความอยางเดยวกนอกดวย).

ทสก. อ. ๒๔/๓๐๙/๑๙๓.


๓๓

ทำ�ชวไดชว

ความยากจน และการกหน ทานกลาววาเปน

ความทกขในโลก.

คนจนกหนมาเลยงชวต ยอมเดอดรอน เพราะ

เจาหนตดตามบาง เพราะถกจบกมบาง.

การถกจบกมนน เปนความทกขของผไดกาม.

ถงแมในอรยวนยนกเหมอนกน :

ผใด ไมมศรทธ� ไมมหร ไมมโอตตปปะ

สงสมแตบ�ปกรรม

กระทำ�ก�ยทจรต-วจทจรต-มโนทจรต

ปกปดอยดวยก�รกระทำ�ท�งก�ย ท�งว�จ�

ท�งจต เพอไมใหผใดรจกเข�,

ผนน พอกพนบ�ปกรรมอยเนองนตย ในทนนๆ.


คนชวทำ�บ�ปกรรม รสกแตกรรมชวของตน

เสมอนคนย�กจนกหนม�บรโภคอย ยอมเดอดรอน.

คว�มตรตรกทเกดจ�กวปฏส�ร (คว�มรอนใจ)

อนเปนเครองทรม�นใจ ยอมตดต�มเข�ทงในบ�นและ

ในป�.

คนชวทำาบาปกรรม รสกแตกรรมชวของตน ไปส

กำาเนดเดรจฉานบางอยาง หรอวาถกจองจำา อยในนรก.

การถกจองจำานนเปนทกข ชนดทธรชนไมเคยประสบเลย

... .

ฉกก. อ. ๒๒/๓๙๒/๓๑๖.


๓๔

บคคล ๔ จำ�พวก

พระผมพระภาคไดตรสแกพระเจาปเสนทโกศลวา

มหาราช ! บคคล ๔ จำ�พวกน มปร�กฏอยในโลก

บคคล ๔ จำาพวกเปนไฉน ? บคคล ๔ จำ�พวกคอ :-

บคคลผมดแลวมดตอไปจำ�พวก ๑,

บคคลผมดแลวกลบสว�งตอไปจำ�พวก ๑,

บคคลผสว�งแลวกลบมดตอไปจำ�พวก ๑,

บคคลผสว�งแลวคงสว�งตอไปจำ�พวก ๑.

มหาราช ! กอยางไร บคคลชอวามดแลวคงมด

ตอไป ?

มหาราช ! บคคลบางคนในโลกน เปนผเกดม�

ภ�ยหลงในตระกลอนตำ� คอในตระกลจณฑาล ตระกลพราน

ตระกลจกสาน ตระกลทำารถ หรอตระกลเทหยากเยอ ซง

เปนคนยากจน มขาวและนำานอย เปนอยฝดเคอง มอาหาร

และเครองนงหมหาไดโดยยาก เขาเปนผมผวพรรณทราม


ไมนาด เตยคอม ขโรค ตาบอด งอยกระจอก มตวตะแคงขาง

ไมคอยจะมขาว นำา เครองนงหม ยานพาหนะ ดอกไม

ของหอม เครองลบไล ทนอน ทอย และประทปโคมไฟ

เข�ซำ�ประพฤตทจรตดวยก�ย ว�จ� ใจ ครนเขาประพฤต

ทจรตดวยกาย วาจา ใจแลว ครนตายไปยอมเขาถงอบาย

ทคต วนบาต นรก. มหาราช ! บรษพงไปจากความมดทบ

สความมดทบ หรอพงไปจากความมดมวสความมดมว

หรอพงไปจากโลหตอนมมลทนสโลหตอนมมลทน ฉนใด,

มหาราช ! ตถาคตกลาววาบคคลน มอปไมยฉนนน.

มหาราช ! อยางนแล บคคลชอว�เปนผมดแลว

คงมดตอไป.

มหาราช ! กอยางไร บคคลชอวาเปนผมดแลว

กลบสวางตอไป ?


ภ�ยหลงในตระกลอนตำ�ทร�ม คอในตระกลจณฑาล

ตระกลพราน ตระกลจกสาน ตระกลทำารถ หรอตระกล

เทหยากเยอ ซงเปนคนยากจน มขาวและนำานอย เปนอย

ฝดเคอง มอาหารและเครองนงหมหาไดโดยยาก เขาเปน


ผมผวพรรณทราม ไมนาด เตยคอม ขโรค ตาบอด งอย

กระจอกมตวตะแคงขาง ไมคอยจะมขาว นำา เครองนงหม


และประทปโคมไฟ แมกระนน เข�กประพฤตสจรตดวย

ก�ย ว�จ� ใจ ครนเขา ประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจ

แลว ครนตายไป ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค. มหาราช !

บรษพงขนจากแผนดนสบลลงก หรอพงขนจากบลลงกส

หลงมา หรอพงขนจากหลงมาสคอชาง หรอพงขนจากคอ

ชางสปราสาท แมฉนใด, มหาราช ! ตถาคตยอมกลาววา

บคคลนมอปไมยฉนนน.

มหาราช ! อยางนแล บคคลชอว�เปนผมดแลว

กลบสว�งตอไป.

มหาราช ! กอยางไร บคคลชอวาเปนผสวางแลว

กลบมดตอไป ?


ภ�ยหลงในตระกลสง คอในสกลกษตรยมหาศาล สกล

พราหมณมหาศาล หรอสกลคหบดมหาศาล อนมงคง

มทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนพอตว มอปกรณ


แหงทรพยพอตว มทรพยและขาวเปลอกพอตว เขามรปงาม

นาด นาเลอมใส ประกอบดวยความเกลยงเกลาแหง

ผวพรรณอยางยง รำารวยดวยขาว ดวยนำา เครองนงหม


และประทปโคมไฟ แตเข�กลบประพฤตทจรตดวย

ก�ย ว�จ� ใจ ครนเขาประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจ

แลว ครนตายไป ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.

มหาราช ! บรษลงจากปราสาทสคอชาง หรอลงจากคอชาง

สหลงมา หรอลงจากหลงมาสบลลงก หรอลงจากบลลงก

สพนดน หรอจากพนดนเขาไปสทมด แมฉนใด, มหาราช !

ตถาคตกลาววา บคคลนมอปไมยฉนนน.

มหาราช ! อยางนแล บคคลชอว�เปนผสว�ง

แลวกลบมดตอไป.

มหาราช ! กอยางไร บคคลชอวาเปนผสวาง

แลวคงสวางตอไป ?


ภ�ยหลงในตระกลสง คอในสกลกษตรยมหาศาล สกล

พราหมณมหาศาล หรอสกลคหบดมหาศาล อนมงคง


มทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนพอตว มอปกรณแหง

ทรพยพอตว มทรพยและขาวเปลอกพอตว เขามรปงาม

นาด นาเลอมใส ประกอบดวยความเกลยงเกลาแหง

ผวพรรณอยางยง รำารวยดวยขาว ดวยนำา เครองนงหม


และประทปโคมไฟ เข�ยอมประพฤตสจรตดวยก�ย

ว�จ� ใจ ครนเขาประพฤต สจรตดวยกาย วาจา ใจแลว

ครนตายไป ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค. มหาราช ! บรษ

พงกาวไปดวยดจากบลลงกสบลลงก หรอพงกาวไปดวยด

จากหลงมาสหลงมา หรอพงกาวไปดวยดจากคอชางสคอชาง

หรอพงกาวไปดวยดจากปราสาทสปราสาท แมฉนใด,

มหาราช ! ตถาคตยอมกลาววา บคคลนม อปไมยฉนนน.

มหาราช ! อยางนแล บคคลชอว�เปนผสว�ง

แลวคงสว�งตอไป.

มหาราช ! บคคล ๔ จำ�พวกนแล มปร�กฏ

อยในโลก ดงน.

สคา. ส ๑๕/๑๓๖/๓๙๓.

กรรมททำ�ใหสนกรรม


๓๕

ขอปฏบตใหถงคว�มสนกรรม

ภกษทงหลาย ! เราจกแสดง จกจำาแนก ซง

อรยอฏฐงคกมรรค (อรยมรรคมองคแปด) แกเธอทงหลาย.

เธอทงหลายจงฟงความขอนน จงทำาในใจใหสำาเรจประโยชน

เราจกกลาว.

ภกษทงหลาย ! อรยอฏฐงคกมรรค (อรยมรรค

มองคแปด) เปนอยางไรเลา ?

ไดแกสงเหล�น คอ สมม�ทฏฐ สมม�สงกปปะ

สมม�ว�จ� สมม�กมมนตะ สมม�อ�ชวะ สมม�ว�ย�มะ

สมม�สต สมม�สม�ธ.

ภกษทงหลาย ! สมม�ทฏฐ (ความเหนชอบ)


ภกษทงหลาย ! ความรอนใดเปนความรในทกข

เปนความรในเหตใหเกดทกข เปนความรในความดบแหงทกข

เปนความรในทางดำาเนนใหถงความดบไมเหลอแหงทกข.

ภกษทงหลาย ! อนนเรากลาววา สมม�ทฏฐ.


ภกษทงหลาย ! สมม�สงกปปะ (ความดำารชอบ)


คอ ความดำารในการออกจากกาม ความดำารในการ

ไมมงราย ความดำารในการไมเบยดเบยน. ภกษทงหลาย !

อนนเรากลาววา สมม�สงกปปะ.

ภกษทงหลาย ! สมม�ว�จ� (การพดจาชอบ)


คอ เจตนาเปนเครองเวนจากการพดไมจรง เจตนา

เปนเครองเวนจากการพดสอเสยด เจตนาเปนเครองเวนจาก

การพดหยาบ เจตนาเปนเครองเวนจากการพดเพอเจอ.

ภกษทงหลาย ! อนนเรากลาววา สมม�ว�จ�.

ภกษทงหลาย ! สมม�กมมนตะ (การทำาการงาน

ชอบ) เปนอย�งไรเล� ?

คอ เจตนาเปนเครองเวนจากการฆา เจตนาเปน

เครองเวนจากการถอเอาสงของทเจาของไมไดใหแลว

เจตนาเปนเครองงดเวนจากการประพฤตผดในกาม.

ภกษทงหลาย ! อนนเรากลาววา สมม�กมมนตะ.


ภกษทงหลาย ! สมม�อ�ชวะ (การเลยงชวตชอบ)


ภกษทงหลาย ! สาวกของพระอรยเจาในกรณน

ละการหาเลยงชวตทผดเสย ยอมสำาเรจความเปนอยดวย

การเลยงชวตทชอบ. ภกษทงหลาย ! อนนเรากลาววา

สมม�อ�ชวะ.

ภกษทงหลาย ! สมม�ว�ย�มะ (ความเพยรชอบ)


ภกษทงหลาย ! ภกษในธรรมวนยน ยอมปลก

ความพอใจ ยอมพยายาม ยอมปรารภความเพยร ยอม

ประคองจต ยอมตงจตไว เพอความไมบงเกดแหงอกศลธรรม

อนเปนบาปทงหลายทยงไมไดบงเกด; ยอมปลกความพอใจ

ยอมพยายาม ยอมปรารภความเพยร ยอมประคองจต

ยอมตงจตไว เพอการละเสยซงอกศลธรรมอนเปนบาปทงหลาย

ทเกดขนแลว; ยอมปลกความพอใจ ยอมพยายาม ยอม

ปรารภความเพยร ยอมประคองจต ยอมตงจตไว เพอการ

บงเกดขนแหงกศลธรรมทงหลายทยงไมบงเกด; ยอมปลก

ความพอใจ ยอมพยายาม ยอมปรารภความเพยร ยอม

ประคองจต ยอมตงจตไว เพอความยงยน ความไมเลอะเลอน


ความงอกงามยงขน ความไพบลย ความเจรญ ความเตมรอบ

แหงกศลธรรมทงหลายทบงเกดขนแลว. ภกษทงหลาย !

อนนเรากลาววา สมม�ว�ย�มะ.

ภกษทงหลาย ! สมม�สต (ความระลกชอบ)


ภกษทงหลาย ! ภกษในธรรมวนยน เปนผม

ปกตพจารณาเหนกายในกายอย มความเพยรเครองเผา

กเลส มความรสกตวทวพรอม มสต นำาความพอใจและ

ความไมพอใจในโลกออกเสยได; เปนผมปกตพจารณา

เหนเวทนาในเวทนาทงหลายอย มความเพยรเครองเผา

กเลส มความรสกตวทวพรอม มสต นำาความพอใจและ

ความไมพอใจในโลกออกเสยได; เปนมปกตผพจารณา

เหนจตในจตอย มความเพยรเครองเผากเลส มความรสก

ตวทวพรอม มสต นำาความพอใจและความไมพอใจในโลก

ออกเสยได; เปนผปกตพจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลาย

อย มความเพยรเครองเผากเลส มความรสกตวทวพรอม

มสต นำาความพอใจและความไมพอใจในโลกออกเสยได.

ภกษทงหลาย ! อนนเรากลาววา สมม�สต.


ภกษทงหลาย ! สมม�สม�ธ (ความตงใจมนชอบ)


ภกษทงหลาย ! ภกษในธรรมวนยน สงดแลว

จากกามทงหลาย สงดแลวจากอกศลธรรมทงหลาย เขาถง

ปฐมฌ�น อนมวตก วจาร มปตและสขอนเกดแตวเวก แลวแล

อย; เพราะความทวตก วจารทงสองระงบลง เขาถงทตยฌ�น

อนเปนเครองผองใสแหงใจในภายใน ใหสมาธเปนธรรม

อนเอกผดมขน ไมมวตก ไมมวจาร มแตปตและสข อนเกด

จากสมาธ แลวแลอย; อนง เพราะความจางคลายไปแหง

ปต ยอมเปนผอยอเบกขา มสต มความรสกตวทวพรอม

และยอมเสวยสขดวยนามกาย ชนดทพระอรยเจาทงหลาย

ยอมสรรเสรญผนนวา “เปนผอยอเบกขา มสต อยเปนปกตสข”

ดงน เขาถงตตยฌ�น แลวแลอย; เพราะละสขและทกข

เสยได เพราะความดบไปแหงโสมนสและโทมนสทงสอง

ในกาลกอน เขาถงจตตถฌ�น ไมมทกข ไมมสข มแต

ความทสตเปนธรรมชาตบรสทธเพราะอเบกขา แลวแลอย.

ภกษทงหลาย ! อนนเรากลาววา สมม�สม�ธ.

มหาวาร. ส. ๑๙/๑๐-๑๒/๓๓-๔๑.


ร�ยละเอยดของสมม�กมมนตะ

(ป�ณ�ตป�ต� เวรมณ) เธอนน ละปาณาตบาต

เวนขาดจากปาณาตบาต (ฆาสตว) วางทอนไมและศสตรา

เสยแลว มความละอาย ถงความเอนดกรณา หวงประโยชน

เกอกลในบรรดาสตวทงหลาย อย.

(อทนน�ท�น� เวรมณ) เธอนน ละอทนนาทาน

เวนขาดจากอทนนาทาน (ลกทรพย) ถอเอาแตของทเขาใหแลว

หวงอยแตของทเขาให ไมเปนขโมย มตนเปนคนสะอาด

เปนอย.

(ก�เมสมจฉ�จ�ร� เวรมณ-สำาหรบฆราวาส)

เธอนน ละการประพฤตผดในกาม เวนขาดจากการ

ประพฤตผดในกาม (คอเวนขาดจากการประพฤตผด) ในหญง

ซงมารดารกษา บดารกษา พนองชาย พนองหญง หรอ

ญาตรกษา อนธรรมรกษา เปนหญงมสาม หญงอยในสนไหม

โดยทสดแมหญงอนเขาหมนไว (ดวยการคลองพวงมาลย)

ไมเปนผประพฤตผดจารตในรปแบบเหลานน.


ในกรณศล ๕ อกสองขอทเหลอ คอ ก�รเวนข�ด

จ�กมส�ว�ท และก�รเวนข�ดจ�กก�รดมนำ�เม� คอ

สราและเมรยอนเปนทตงแหงความประมาท กตรสอยาง

เดยวกน.

ส. ท. ๙/๘๓/๑๐๓.;

ทสก. อ. ๒๔/๒๘๗-๒๘๘/๑๖๕.


สมม�กมมนตะโดยปรย�ยสองอย�ง


สมม�กมมนตะ เปนอย�งไรเล� ?

ภกษทงหลาย ! เรากลาว แมสมมากมมนตะวา

มโดยสวนสอง คอ

สมม�กมมนตะ ทยงเปนไปกบดวยอ�สวะ

เปนสวนแหงบญ มอปธเปนวบาก กมอย,

สมม�กมมนตะ อนเปนอรยะ ไมมอาสวะ

เปนโลกตตระ เปนองคแหงมรรค กมอย.


สมม�กมมนตะ ทยงเปนไปกบดวยอ�สวะ

(กเลสทหมกหมม) เปนสวนแหงบญ มอปธ เปนวบ�กนน


ภกษทงหลาย ! เจตนาเปนเครองเวนจากการ

ทำาสตวมชวตใหตกลวงไป เจตนาเปนเครองเวนจากการถอ

เอาสงของทเจาของมไดให เจตนาเปนเครองเวนจากการ

ประพฤตผดในกามทงหลาย มอย.



นคอสมม�กมมนตะ ทยงเปนไปกบดวยอ�สวะ

เปนสวนแหงบญ มอปธเปนวบ�ก.


สมม�กมมนตะ อนเปนอรยะ ไมมอ�สวะ เปน

โลกตตระ เปนองคแหงมรรค นนเปนอย�งไรเล� ?

คอ การงด การเวน การเวนขาด เจตนาเปนเครองเวน

จากกายทจรตทงสาม (ตามทกลาวแลวขางบน) ของผมอรยจต

ของผมอนาสวจต (ผมจตทไมมอาสวะ) ของผเปนอรยมคคสมงค

ผเจรญอยซงอรยมรรค.


นคอ สมม�กมมนตะ อนเปนอรยะ ไมมอ�สวะ

เปนโลกตตระ เปนองคแหงมรรค.

อปร. ม. ๑๔/๑๘๔/๒๗๑-๒๗๓.


อ�ชพทไมควรกระทำ�

ภกษทงหลาย ! กมจฉาอาชวะเปนไฉน ?

คอ การโกง การลอลวง การตลบตะแลง การยอม

มอบตนในทางผด การเอาลาภตอลาภ นคอมจฉาอาชวะ.

อปร. ม. ๑๔/๑๘๖/๑๔๙.

ภกษทงหลาย ! การคาขาย ๕ ประการน

อนอบาสกไมพงกระทำา ๕ ประการอยางไรเลา ? คอ :-

๑. การคาขายศสตรา (สตถวณชชา)

๒. การคาขายสตว (สตตวณชชา)

๓. การคาขายเนอสตว (มำสวณชชา)

๔. การคาขายนำาเมา (มชชวณชชา)

๕. การคาขายยาพษ (วสวณชชา)

ภกษทงหลาย ! นแลการคาขาย ๕ ประการ

อนอบาสกไมพงกระทำา.

ปญจก. อ. ๒๒/๒๓๒/๑๗๗.


๓๖

“สนตณห� ก สนกรรม”

ภกษทงหลาย ! มรรค�ใด ปฏปท�ใด ยอม

เปนไปเพอคว�มสนตณห� เธอทงหล�ยจงเจรญมรรค�นน

ปฏปท�นน.

มรรคาและปฏปทา ทเปนไปเพอความสนตณหา

เปนอยางไรเลา ? คอ โพชฌงค ๗

โพชฌงค ๗ เปนอยางไรเลา ?

คอ สตสมโพชฌงค ธมมวจยสมโพชฌงค

วรยสมโพชฌงค ปตสมโพชฌงค ปสสทธสมโพชฌงค

สม�ธสมโพชฌงค อเบกข�สมโพชฌงค.

เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว พระอทาย

ไดทลถามวา

“ขาแตพระองคผเจรญ ! โพชฌงค ๗ อนบคคลเจรญแลว

กระทำาใหมากแลวอยางไร ยอมเปนไปเพอความสนตณหา”.

อทาย ! ภกษในธรรมวนยน ยอมเจรญ

สตสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อนอาศยวราคะ อนอาศย

นโรธ อนนอมไปเพอโวสสคคะ (ความสละ, ความปลอย)


อนไพบลย ใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมความพยาบาท

เมอภกษนนเจรญสตสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อนอาศย

วราคะ อาศยนโรธ อนนอมไปเพอโวสสคคะ อนไพบลย

ใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมความพยาบาท ยอมละ

ตณห�ได ...ฯลฯ...

ยอมเจรญอเบกข�สมโพชฌงค อนอาศยวเวก

อนอาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอโวสสคคะ

อนไพบลย ใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมความพยาบาท

เมอภกษนนเจรญอเบกขาสมโพชฌงค อนอาศยวเวก

อนอาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอโวสสคคะ

อนไพบลยใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมคว�มพย�บ�ท

ยอมละตณห�ได เพร�ะละตณห�ได จงละกรรมได

เพร�ะละกรรมได จงละทกขได.

อทาย !

เพร�ะสนตณห� จงสนกรรม

เพร�ะสนกรรม จงสนทกข

ดวยประก�รดงน แล.

มหาวาร. ส. ๑๙/๑๒๓/๔๔๙.


๓๗

ก�รกระทำ�กรรมทเปนไปเพอก�รสนกรรม

ภกษทงหลาย ! เหตทงหลาย ๓ ประการ

เหลาน มอย เพอความเกดขนแหงกรรมทงหลาย.

๓ ประการ เหลาไหนเลา ? ๓ ประการ คอ :-

อโลภะ (ความไมโลภ) เปนเหตเพอความเกดขน


อโทสะ (ความไมคดประทษราย) เปนเหตเพอ

ความเกดขนแหงกรรมทงหลาย,

อโมหะ (ความไมหลง) เปนเหตเพอความเกดขน

แหงกรรมทงหลาย.

ภกษทงหลาย ! เปรยบเหมอนเมลดพชทงหลาย

ทไมแตกหก ทไมเนา ทไมถกทำาลายดวยลมและแดด

เลอกเอาแตเมดด เกบงำาไวด. บรษพงเผาเมลดพช

เหลานนดวยไฟ ครนเผาดวยไฟแลว พงกระทำาใหเปน

ผงขเถา; ครนกระทำาใหเปนผงขเถาแลว พงโปรยไปใน

กระแสลมอนพดจด หรอวาพงลอยไปในกระแสนำา


อนเชยวในแมนำา. เมลดพชทงหลายเหลานนเปนพช

มมลอนขาดแลว ถกกระทำาใหเหมอนตาลมขวยอดอนดวน

ทำาใหถงความไมม มอนไมเกดขนตอไป เปนธรรมดา

โดยแนนอน, นฉนใด;


กรรมอนบคคลกระทำ�แลวดวยอโลภะ เกดจาก

อโลภะ มอโลภะเปนเหต มอโลภะเปนสมทย อนใด;

เพราะปราศจากโลภะเสยแลว, ดวยอาการอยางนเอง

กรรมอนนน ยอมเปนกรรมอนบคคลนนละข�ดแลว

มรากอนถอนขนแลว ถกกระทำาใหเหมอนตาลมขวยอดอนดวน

ทำาใหถงความไมม มอนไมเกดขนตอไป เปนธรรมดา.


กรรมอนบคคลกระทำ�แลวดวยอโทสะ เกดจาก

อโทสะ มอโทสะเปนเหต มอโทสะเปนสมทย อนใด;

เพร�ะปร�ศจ�กโทสะเสยแลว, ดวยอาการอยางนเอง






กรรมอนบคคลกระทำ�แลวดวยอโมหะ เกดจาก

อโมหะ มอโมหะเปนเหต มอโมหะเปนสมทย อนใด;

เพร�ะปร�ศจ�กโมหะเสยแลว, ดวยอาการอยางนเอง




ภกษทงหลาย ! เหตทงหล�ย ๓ ประก�ร

เหล�นแล เปนไปเพอคว�มเกดขนแหงกรรมทงหล�ย.

ตก. อ. ๒๐/๑๗๑/๔๗๓.


๓๘

จะเกดในตระกลใดกสนกรรมได

อานนท ! อภช�ต ๖ ชนด เปนอย�งไรเล� ?

อานนท ! ในกรณแหงอภช�ตหกน คอ

คนบ�งคนมช�ตดำ� กอใหเกดธรรมดำ� ๑, บ�งคนมช�ตดำ�

กอใหเกดธรรมข�ว ๑, บ�งคนมช�ตดำ� กอใหเกดนพพ�น

(คว�มสนร�คะ โทสะ โมหะ) อนเปนธรรมไมดำ�ไมข�ว ๑,

บ�งคนมช�ตข�ว กอใหเกดธรรมดำ� ๑, บ�งคนมช�ตข�ว

กอใหเกดธรรมข�ว ๑, บ�งคนมช�ตข�ว กอใหเกดนพพ�น

อนเปนธรรมไมดำ�ไมข�ว ๑.

อานนท ! คนมช�ตดำ� กอใหเกดธรรมดำ�


อานนท ! คนบางคนในกรณน เกดในตระกลตำ�

คอ ตระกลจณฑาล ตระกลพราน ตระกลจกสาน ตระกล

ทำารถ หรอตระกลเทหยากเยอ ซงเปนคนยากจน มขาวและ

นำานอย เปนอยฝดเคอง มอาหารและเครองนงหมหาได


โดยยาก เขาเปนผมผวพรรณทราม ไมนาด เตยคอม ขโรค

ตาบอด งอยกระจอก มตวตะแคงขาง ไมคอยจะมขาว นำา

เครองนงหม ยานพาหนะ ดอกไม ของหอม เครองลบไล ทนอน

ทอย และประทปโคมไฟ แตเขากยงประพฤตก�ยทจรต

วจทจรต มโนทจรต ครนประพฤตทจรตแลว เบองหนา

แตการตาย เพราะการทำาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบาย

ทคต วนบาต นรก. อยางนแล อานนท ! เรยกว�

คนมช�ตดำ� กอใหเกดธรรมดำ�.

อานนท ! คนมช�ตดำ� กอใหเกดธรรมข�ว



คอ ตระกลจณฑาล ตระกลพราน ฯลฯ มอาหาร และเครอง

นงหมหาไดโดยยาก มผวพรรณทรามไมนาด ...ฯลฯ...

ไมคอยจะมขาว นำา ...ฯลฯ... ประทปโคมไฟ แตเขา

ประพฤตก�ยสจรต วจสจรต มโนสจรต ครนประพฤต

สจรตแลว เบองหนาแตการตาย เพราะการทำาลายแหงกาย

ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค. อยางนแล อานนท ! เรยกว�

คนมช�ตดำ� กอใหเกดธรรมข�ว.


อานนท ! คนมช�ตดำ� กอใหเกดนพพ�นอน

เปนธรรมไมดำ�ไมข�ว เปนอย�งไรเล� ?


คอตระกลจณฑาล ตระกลพราน ...ฯลฯ ... มผวพรรณทราม

ไมนาด เตยคอม. เขาปลงผมและหนวด ครองผายอมฝาด

ออกจากเรอน บวชเปนผไมมประโยชนเกยวของดวยเรอน.

เขานน ครนบวชแลวอยางน ละนวรณทงห� อนเปนเครอง

เศราหมองจต ทำาปญญาใหถอยกำาลงไดแลว มจตตงมนด

ในสตปฏฐ�นทงส ยงโพชฌงคเจดใหเจรญแลวต�มท

เปนจรง ชอวายอมกอใหเกดนพพานอนเปนธรรมไมดำา

ไมขาว. อยางนแล อานนท ! เรยกว� คนมช�ตดำ� กอใหเกด

นพพ�นอนเปนธรรมไมดำ�ไมข�ว.

อานนท ! คนมช�ตข�ว กอใหเกดธรรมดำ�


อานนท ! คนบางคนในกรณน เกดในสกลสง

คอ สกลกษตรยมหาศาล สกลพราหมณมหาศาล หรอสกล

คหบดมหาศาล อนมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก มทอง

และเงนพอตว มอปกรณแหงทรพยพอตว มทรพยและ


ขาวเปลอกพอตว เขามรปงาม นาด นาเลอมใส ประกอบ

ดวยความเกลยงเกลาแหงผวพรรณอยางยง รำารวยดวยขาว

ดวยนำา เครองนงหม ยานพาหนะ ดอกไม ของหอม

เครองลบไล ทนอน ทอย และประทปโคมไฟ แตเขา

ประพฤตก�ยทจรต วจทจรต มโนทจรต ครนประพฤต

ทจรตแลว เบองหนาแตการตายเพราะการทำาลายแหงกาย

ยอมเขาพงอบาย ทคต วนบาต นรก. อยางนแล อานนท !

เรยกว� คนมช�ตข�ว กอใหเกดธรรมดำ�.

อานนท ! คนมช�ตข�ว กอใหเกดธรรมข�ว



คอสกลกษตรยมหาศาล สกลพราหมณมหาศาล ...ฯลฯ...

มทรพยและขาวเปลอกพอตว มรปงาม ...ฯลฯ... รำารวย

ดวยขาว นำา ...ฯลฯ... ประทปโคมไฟ; เขา ประพฤตก�ย

สจรต วจสจรต มโนสจรต ครนประพฤตสจรตแลว

เบองหนาแตการตาย เพราะการทำาลายแหงกาย ยอมเขา

ถงสคตโลกสวรรค. อยางนแล อานนท ! เรยกว�

คนมช�ตข�ว กอใหเกดธรรมข�ว.


อานนท ! คนช�ตข�ว กอใหเกดนพพ�น

อนเปนธรรมไมดำ�ไมข�ว เปนอย�งไรเล� ?


คอ สกลกษตรยมหาศาล สกลพราหมณมหาศาล ...ฯลฯ...

มทรพยและขาวเปลอกพอตว มรปงาม ....ฯลฯ.... รำารวย

ดวยขาว นำา ...ฯลฯ... ประทปโคมไฟ; เขาปลงผมและหนวด

ครองผากาสายะ ออกจากเรอน บวชเปนผไมมประโยชน

เกยวของดวยเรอน, เขานนครนบวชแลวอยางน ละนวรณ

ทงห� อนเปนเครองเศราหมองใจทำาปญญาใหถอยกำาลง

ไดแลว มจตตงมนด ในสตปฏฐ�นทงส ยงโพชฌงคเจด

ใหเจรญแลวต�มทเปนจรง ชอวายอมกอใหเกดนพพาน

อนเปนธรรมไมดำา ไมขาว. อยางนแล อานนท ! เรยกว�

คนมช�ตข�ว กอใหเกดนพพ�นอนเปนธรรมไมดำ�ไมข�ว.

อานนท ! เหล�นแล อภช�ต ๖ ชนด.

ฉกก. อ. ๒๒/๔๒๘/๓๒๙.

เรองเกยวกบ “กรรม”

ในเชงปฏจจสมปบ�ท(ก�รททกขเกดขนเพร�ะอ�ศยปจจยตอเนองกนม�)


๓๙

เหตเกดของทกข

ถกแลว ถกแลว อานนท ! ตามทสารบตรเมอตอบ

ปญหาในลกษณะนนเชนนน, ชอวาไดตอบโดยชอบ :

อานนท ! คว�มทกขนน เร�กล�วว�เปนสงท

อ�ศยปจจยอย�งใดอย�งหนงแลวเกดขน (เรยกว�

ปฏจจสมปปนนธรรม).

ความทกขนน อาศยปจจย อะไรเลา ?

คว�มทกขนน อ�ศยปจจย คอ ผสสะ, ผกลาว

อยางนแล ชอวา กลาวตรงตามทเรากลาว ไมเปนการ

กลาวตเราดวยคำาไมจรง; แตเปนการกลาวโดยถกตอง

และสหธรรมกบางคนทกลาวตาม กจะไมพลอยกลายเปน

ผควรถกตไปดวย.

อานนท !

ในบรรด�สมณพร�หมณ ทกล�วสอนเรองกรรม

ทงสพวกนน :


สมณพราหมณ ทกลาวสอนเรองกรรมพวกใด

ยอมบญญตคว�มทกข ว�เปนสงทตนทำ�เอ�ดวยตนเอง,

แมความทกขทพวกเขาบญญตนน กยงตองอ�ศยผสสะ

เปนปจจย จงเกดได;


ยอมบญญตคว�มทกข ว�เปนสงทผอนทำ�ให, แม

ความทกขทพวกเขาบญญตนน กยงตองอ�ศยผสสะ

เปนปจจย จงเกดมได;


ยอมบญญตคว�มทกข ว�เปนสงทตนทำ�เอ�ดวยตนเอง

ดวย ผอนทำ�ใหดวย, แมความทกขทพวกเขาบญญตนน

กยงตองอ�ศยผสสะ เปนปจจย จงเกดมได;

ถงแมสมณพราหมณ ทกลาวสอนเรองกรรม

พวกใด ยอมบญญตคว�มทกข ว�เปนสงทไมใชทำ�เอง

หรอใครทำ�ใหกเกดขนได กต�ม, แมความทกขท

พวกเขาบญญตนน กยงตองอ�ศยผสสะ เปนปจจย

จงเกดมไดอยนนเอง.

นทาน. ส. ๑๖/๔๐/๗๕.


๔๐

คว�มหม�ยทแทจรงของคำ�ว� “สตว”


ทเรยกวา ‘สตว สตว’ ดงน, อนวาสตวมได

ดวยเหตเพยงเทาไรเลา พระเจาขา !”

ราธะ!

คว�มพอใจอนใด ร�คะอนใด

นนทอนใด ตณห�อนใด

มอยในรป ในเวทน� ในสญญ�

ในสงข�รทงหล�ย และในวญญ�ณ,

เพร�ะก�รตดแลว ของแลว ในสงนนๆ,

เพร�ะฉะนนจงเรยกว� ‘สตว’ ดงน.

ขนธ. ส. ๑๗/๒๓๒/๓๖๗.


๔๑

คว�มไมมสตว บคคล ตวตน เร� เข�

ภกษโมลยผคคนะ ไดทลถามพระผมพระภาควา

“ขาแตพระองคผเจรญ ! กใครเลา ยอมกลนกนซง

วญญาณาหาร พระเจาขา ?”

พระผมพระภาค ไดตรสตอบวา :-

“นนเปนปญหาทไมควรจะเปนปญหาเลย :

เรายอมไมกลาววา ‘บคคลยอมกลนกน’ ดงน ถาเราได

กลาววา ‘บคคลยอมกลนกน’ ดงน นนแหละจงจะเปน

ปญหาในขอนทควรถามขนวา ‘กใครเลา ยอมกลนกน

(ซงวญญาณาหาร) พระเจาขา ?’ ดงน.

กเรามไดกลาวอยางนน, ถาผใดจะพงถามเรา

ผมไดกลาวอยางนน เชนนวา ‘ขาแตพระองคผเจรญ !

วญญาณาหาร ยอมมเพออะไรเลาหนอ ?’ ดงนแลว,

นนแหละจงจะเปนปญหาทควรแกความเปนปญหา.

คำาเฉลยทควรเฉลยในปญหาขอนนยอมมวา

‘วญญาณาหาร ยอมมเพอความเกดขนแหงภพใหมตอไป.


เมอภตะ (ความเปนภพ) นน มอย, สฬายตนะ ยอมม;

เพราะมสฬายตนะเปนปจจย จงมผสสะ (การสมผส)’, ดงน”.

“ขาแตพระองคผเจรญ ! กใครเลา ยอมสมผส พระเจาขา ?”

นนเปนปญหาทไมควรจะเปนปญหาเลย : เรายอม

ไมกลาววา “บคคล ยอมสมผส” ดงน ถาเราไดกลาววา

“บคคล ยอมสมผส” ดงนนนแหละจงจะเปนปญหาในขอน

ทควรถามขนวา “กใครเลา ยอมสมผส พระเจาขา ?” ดงน.

กเรามไดกลาวอยางนน, ถาผใดจะพงถามเรา

ผมไดกลาวอยางนน เชนนวา “ผสสะม เพราะมอะไรเปน

ปจจย พระเจาขา ?” ดงนแลว นนแหละจงจะเปนปญหา

ทควรแกความเปนปญหา.

คำาเฉลยทควรเฉลยในปญหาขอนน ยอมมวา

“เพราะมสฬายตนะเปนปจจย จงมผสสะ;

เพราะมผสสะเปนปจจย จงมเวทนา (ความรสกตอ

อารมณ)”, ดงน.

(จากนนไดมการทลถาม และพระผมพระภาคทรงตรสตอบ

ไปทละอาการของปฏจจสมปบาทไปจนถง เพราะมเวทนาเปนปจจย

จงมตณหา และพระองคไดตรสตอไปอกวา :-)


เพราะมตณหาเปนปจจย จงมอปาทาน (ความยดมน)”,

ดงน.

“ขาแตพระองคผเจรญ ! กใครเลา ยอมยดมน พระเจาขา ?”

นนเปนปญหาทไมควรจะเปนปญหาเลย : เรายอม

ไมกลาววา “บคคลยอมยดมน” ดงนถาเราไดกลาววา

“บคคลยอมยดมน” ดงนนนแหละจงจะเปนปญหาในขอน

ทควรถามขนวา “กใครเลา ยอมยดมน พระเจาขา ?” ดงน.

กเรามไดกลาวอยางนน, ถาผใดจะพงถามเราผ

มไดกลาวอยางนน เชนนวา “เพราะมอะไรเปนปจจย จงม

อปาทาน พระเจาขา ?” ดงนแลว นนแหละจงจะเปนปญหา

ทควรแกความเปนปญหา.

คำาเฉลยทควรเฉลยในปญหาขอนน ยอมมวา

“เพราะมตณหาเปนปจจยจงมอปาทาน;

เพราะมอปาทานเปนปจจย จงมภพ;”

เพราะมภพเปนปจจย จงมชาต;

เพราะมชาตเปนปจจย, ชรามรณะ โสกะปรเทวะ

ทกขะโทมนสอปายาสทงหลาย จงเกดขนครบถวน :

ความเกดขนพรอมแหงกองทกขทงสนน ยอมมดวยอาการ

อยางน.


ผคคนะ ! เพราะความจางคลายดบไปโดย

ไมเหลอแหงผสสายตนะทง ๖ นน นนเทยว จงมความดบแหง

ผสสะ; เพราะมความดบแหงผสสะ จงมความดบแหง

เวทนา; เพราะมความดบแหงเวทนา จงมความดบแหง

ตณหา; เพราะมความดบแหงตณหา จงมความดบแหง

อปาทาน; เพราะมความดบแหงอปาทาน จงมความดบ

แหงภพ; เพราะมความดบแหงภพ จงมความดบแหงชาต;

เพราะมความดบแหงชาตนนแล ชรามรณะ โสกะปรเทวะ

ทกขะโทมนสอปายาสทงหลาย จงดบสน : ความดบลงแหง

กองทกขทงสนน ยอมม ดวยอาการอยางน ดงนแล.

นทาน. ส. ๑๖/๑๕/๓๒.


๔๒

เหตเกดของภพ

“ขาแตพระองคผเจรญ ! พระผมพระภาคเจากลาวอยวา

‘ภพ–ภพ’ ดงน. ภพ ยอมมไดดวยเหตเพยงเทาไรเลา พระเจาขา !”.

อานนท ! ถ�กรรม มก�มธ�ตเปนวบ�ก

จกไมไดมแลวไซร, ก�มภพ จะพงปร�กฏไดแลหรอ ?

“หามได พระเจาขา !”.

อานนท ! ดวยเหตนแหละ กรรมจงเปน

เนอน�, วญญ�ณเปนเมลดพช, ตณห�เปนย�ง (สำ�หรบ

หลอเลยงเชองอก) ของพช. วญญ�ณของสตวทงหล�ยม

อวชช�เปนเครองกน มตณห�เปนเครองผกพน ตงอยแลว

ดวยธ�ตชนทร�ม (ก�มธ�ต), ก�รบงเกดขนในภพใหม

ตอไป ยอมมได ดวยอ�ก�รอย�งน.

อานนท ! ถ�กรรม มรปธ�ตเปนวบ�ก

จกไมไดมแลวไซร, รปภพ จะพงปร�กฏไดแลหรอ ?




เนอน�, วญญ�ณเปนเมลดพช, ตณห�เปนย�งของพช

วญญ�ณของสตวทงหล�ย มอวชช�เปนเครองกน

มตณห�เปนเครองผกพน ตงอยแลวดวยธ�ตชนกล�ง

(รปธ�ต). ก�รบงเกดขนในภพใหมตอไป ยอมมได

ดวยอ�ก�รอย�งน.

อานนท ! ถ�กรรม มอรปธ�ตเปนวบ�ก

จกไมไดมแลวไซร, อรปภพ จะพงปร�กฏไดแลหรอ ?



เนอน�, วญญ�ณเปนเมลดพช, ตณห�เปนย�งของพช.

วญญ�ณของสตวทงหล�ย มอวชช�เปนเครองกน

มตณห�เปนเครองผกพน ตงอยแลวดวยธ�ตชนประณต

(อรปธ�ต), ก�รบงเกดขนในภพใหมตอไป ยอมมไดดวย

อ�ก�รอย�งน.

อานนท !

ภพ ยอมมได ดวยอ�ก�รอย�งนแล.

ตก. อ. ๒๐/๒๘๗/๕๑๖.


๔๓

เครองนำ�ไปสภพ

“ขาแตพระองคผเจรญ ! พระองคตรสอยวา ‘เครองนำาไป

สภพ เครองนำาไปสภพ’ ดงน, กเครองนำาไปสภพ เปนอยางไร

พระเจาขา ! และความดบไมเหลอของเครองนำาไปสภพนน

เปนอยางไรเลา พระเจาขา !”.

ราธะ ! ฉนทะ (ความพอใจ) กด, ร�คะ (ความ

กำาหนด) กด, นนท (ความเพลน) กด, ตณห� (ความ

ทะยานอยาก) กด, อป�ยะ (กเลสเปนเหตเขาไปสภพ) และ

อป�ท�น (ความถอมนดวยอำานาจกเลส) อนเปนเครองตงทบ

เครองเขาไปอาศย และเครองนอนเนองแหงจตกด ใดๆ

ในรป ในเวทนา ในสญญา ในสงขารทงหลาย และ

ในวญญาณ;

กเลสเหล�น นเร�เรยกว� ‘เครองนำ�ไปสภพ’

คว�มดบไมเหลอของเครองนำ�ไปสภพ มได

เพร�ะคว�มดบไมเหลอของกเลส มฉนทะ ร�คะ เปนตน

เหล�นนเอง.ขนธ. ส. ๑๗/๒๓๓/๓๖๘.๔๓.


๔๔

ปฏจจสมปบ�ท ในฐ�นะเปนกฎสงสดของธรรมช�ต

ภกษทงหลาย ! เร�จกแสดงซงปฏจจสมปบ�ท

(คอ ธรรมอนเปนธรรมชาต อาศยกนแลวเกดขน) แกพวกเธอ

ทงหล�ย. พวกเธอทงหล�ย จงฟงซงปฏจจสมปบ�ทนน,

จงทำ�ในใจใหสำ�เรจประโยชน, เร�จกกล�วบดน ...


กปฏจจสมปบาท เปนอยางไรเลา ?

(๑) ภกษทงหลาย ! เพร�ะช�ต เปนปจจย

ชร�มรณะยอมม. ภกษทงหลาย ! เพร�ะเหตทพระตถ�คตทง

หล�ย จะบงเกดขนกต�ม,จะไมบงเกดขนกต�ม,

ธรรมธ�ตนน ยอมตงอยแลวนนเทยว; คอ คว�มตงอยแหง

ธรรมด� (ธมมฏฐตตา), คอ คว�มเปนกฎต�ยตวแหง

ธรรมด� (ธมมนยามตา), คอ คว�มทเมอมสงนสงนเปน

ปจจย สงนสงนจงเกดขน (อทปปจจยตา).


ตถาคต ยอมรพรอมเฉพาะ ยอมถงพรอมเฉพาะ

ซงธรรมธาตนน; ครนรพรอมเฉพาะแลว ถงพรอมเฉพาะแลว,

ยอมบอก ยอมแสดง ยอมบญญต ยอมตงขนไว ยอมเปดเผย

ยอมจำาแนกแจกแจง ยอมทำาใหเปนเหมอนการหงายของทควำา;

และไดกลาวแลวในบดนวา “ภกษทงหลาย ! ทานทงหลาย

จงมาด : เพราะชาตเปนปจจย ชรามรณะยอมม” ดงน.

ภกษทงหลาย ! เพร�ะเหตดงนแล : ธรรมธ�ต

ใด ในกรณนน อนเปน ตถต� คอ คว�มเปนอย�งนน,

เปน อวตถต� คอ คว�มไมผดไปจ�กคว�มเปนอย�งนน,

เปน อนญญถต� คอ คว�มไมเปนไปโดยประก�รอน,

เปน อทปปจจยต� คอ คว�มทเมอมสงนสงนเปนปจจย

สงนสงนจงเกดขน;

ภกษทงหลาย ! ธรรมนเร�เรยกว� ปฏจจสมปบ�ท

(คอธรรมอนเปนธรรมช�ต อ�ศยกนแลวเกดขน).

(๒) ภกษทงหลาย ! เพราะภพเปนปจจย ชาต

ยอมม. ...ฯลฯ…1

1 การละเปยยาล ...ฯลฯ... เชนน หมายความวา ขอความในขอ (๒) เปนตนไปจนกระทงถงขอ (๑๐) น ซำากนโดยตลอดกบในขอ (๑) ตางกนแตเพยงปจจยาการแตละปจจยาการเทานน; สำาหรบขอสดทาย คอขอ (๑๑) จะพมพไวเตมเหมอนขอ (๑) อกครงหนง.


(๓) ภกษทงหลาย ! เพราะอปาทานเปนปจจย

ภพยอมม. ...ฯลฯ…

(๔) ภกษทงหลาย ! เพราะตณหาเปนปจจย

อปาทาน ยอมม. ...ฯลฯ…

(๕) ภกษทงหลาย ! เพราะเวทนาเปนปจจย

ตณหายอมม. ...ฯลฯ...

(๖) ภกษทงหลาย ! เพราะผสสะเปนปจจย

เวทนายอมม. ...ฯลฯ…

(๗) ภกษทงหลาย ! เพราะสฬายตนะเปนปจจย

ผสสะยอมม. ...ฯลฯ…

(๘) ภกษทงหลาย ! เพราะนามรปเปนปจจย

สฬายตนะยอมม. ...ฯลฯ…

(๙) ภกษทงหลาย ! เพราะวญญาณเปนปจจย

นามรปยอมม. ...ฯลฯ...

(๑๐) ภกษทงหลาย ! เพราะสงขารเปนปจจย

วญญาณยอมม. ...ฯลฯ…

(๑๑) ภกษทงหลาย ! เพราะอวชชาเปนปจจย

สงขารทงหลายยอมม. ภกษทงหลาย ! เพราะเหตท

พระตถาคตทงหลาย จะบงเกดขนกตาม, จะไมบงเกดขนกตาม,


ธรรมธาตนน ยอมตงอยแลวนนเทยว; คอความตงอยแหง

ธรรมดา, คอความเปนกฎตายตวแหงธรรมดา, คอ

ความทเมอสงนสงนเปนปจจย สงนสงนจงเกดขน.

ตถาคตยอมรพรอมเฉพาะ ยอมถงพรอมเฉพาะ

ซงธรรมธาตนน; ครนรพรอมเฉพาะแลว ถงพรอมเฉพาะแลว,

ยอมบอก ยอมแสดง ยอมบญญต ยอมตงขนไว ยอมเปดเผย

ยอมจำาแนกแจกแจง ยอมทำาใหเปนเหมอนการหงายของ

ทควำาและไดกลาวแลวในบดนวา “ภกษทงหลาย ! ทานทงหลาย

จงด : เพราะอวชชาเปนปจจย สงขารทงหลายยอมม”

ดงน.

ภกษทงหลาย ! เพราะเหตดงนแล : ธรรมธาตใด

ในกรณนน อนเปน ตถตา คอความเปนอยางนน, เปน

อวตถตา คอ ความไมผดไปจากความเปนอยางนน, เปน

อนญญถตา คอ ความไมเปนไปโดยประการอน, เปน

อทปปจจยตา คอความทเมอมสงนสงนเปนปจจย สงน

สงนจงเกดขน;

ภกษทงหลาย ! ธรรมนเราเรยกวา ปฏจจสมปบาท.

นทาน. ส. ๑๖/๓๐/๖๑.

มลนธพทธโฆษณ

มลนธแหงมห�ชนช�วพทธ ผซงชดเจน และมนคงในพทธวจน

เรมจากชาวพทธกลมเลกๆ กลมหนง ไดมโอกาสมาฟงธรรมบรรยายจากทานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ทเนนการนำาพทธวจน (ธรรมวนยจากพทธโอษฐ ทพระพทธองคทรงยนยนวาทรงตรสไวดแลว บรสทธบรบรณสนเชง ทงเนอ ความและพยญชนะ) มาใชในการถายทอดบอกสอน ซงเปนรปแบบการแสดงธรรมทตรงตามพทธบญญตตามททรงรบสงแกพระอรหนต ๖๐ รปแรกทปาอสปตนมฤคทายวน ในการประกาศพระสทธรรม และเปนลกษณะเฉพ�ะทภกษในครงพทธก�ลใชเปนม�ตรฐ�นเดยว

หลกพทธวจนน ไดเขามาตอบคำาถาม ตอความลงเลสงสย ไดเขามาสราง ความชดเจน ตอความพราเลอนสบสน ในขอธรรมตางๆ ทมอยในสงคมชาวพทธ ซงทงหมดน เปนผลจากสาเหตเดยวคอ การไมใชคำาของพระพทธเจาเปนตวตงตนในการศกษาเลาเรยน

ดวยศรทธาอยางไมหวนไหวตอองคสมมาสมพทธะ ในฐานะพระศาสดา ทานพระอาจารยคกฤทธ ไดประกาศอยางเปนทางการวา “อาตมาไมมคำาสอนของตวเอง”และใชเวลาทมอย ไปกบการรบสนองพทธประสงค ดวยการโฆษณาพทธวจนเพอความตงมนแหงพระสทธรรม และความประสานเปนหนงเดยวของชาวพทธ

เมอกลบมาใชหลกพทธวจน เหมอนทเคยเปนในครงพทธกาล สงทเกดขนคอ ความชดเจนสอดคลองลงตว ในความรความเขาใจ ไมวาในแงของหลกธรรม ตลอดจนมรรควธทตรง และสามารถนำาไปใชปฏบตใหเกดผล รเหนประจกษไดจรงดวยตนเองทนท ดวยเหตน ช�วพทธทเหนคณค�ในคำ�ของพระพทธเจ�จงขย�ยตวม�กขนเรอยๆ เกดเปน “กระแสพทธวจน” ซงเปนพลงเงยบทกำาลงจะกลายเปนคลนลกใหม ในการกลบไปใชระบบการเรยนรพระสทธรรม เหมอนดงครงพทธกาล

ดวยการขยายตวของกระแสพทธวจนน สอธรรมทเปนพทธวจน ไมวาจะเปนหนงสอ หรอซด ซงแจกฟรแกญาตโยมเรมมไมพอเพยงในการแจก ทงน เพราะจำานวนของผทสนใจเหนความสำาคญของพทธวจน ไดขยายตวมากขนอยางรวดเรวประกอบกบวาทานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล เครงครดในขอวตรปฏบตทพระศาสดาบญญตไว อนเปนธรรมวนยทออกจากพระโอษฐของตถาคตโดยตรง การเผยแผพทธวจนทผานมา จงเปนไปในลกษณะสนโดษตามมตามได เมอมโยมมาปวารณาเปนเจาภาพในการจดพมพ ไดมาจำานวนเทาไหร กทยอยแจกไปตามทมเทานน เมอมมา กแจกไป เมอหมด กคอหมด

เนองจากวา หนาทในการดำารงพระสทธรรมใหตงมนสบไป ไมไดผกจำากดอยแตเพยงพทธสาวกในฐานะของสงฆเทานน ฆราวาสกลมหนงซงเหนความสำาคญของพทธวจน จงรวมตวกนเขามาชวยขยายผลในสงททานพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโลทำาอยแลว นนคอ การนำาพทธวจนมาเผยแพรโฆษณา โดยพจารณาตดสนใจจดทะเบยน จดตงเปนมลนธอยางถกตองตามกฏหมาย เพอใหการดำาเนนการตางๆ ทงหมด อยในรปแบบทโปรงใส เปดเผย และเปดกวางตอสาธารณชนชาวพทธทวไป

สำาหรบผทเหนความสำาคญของพทธวจน และมความประสงคทจะดำารง พระสทธรรมใหตงมน ดวยวธของพระพทธเจา สามารถสนบสนนการดำาเนนการตรงนไดดวยวธงายๆ นนคอ เข�ม�ใสใจศกษ�พทธวจน และนำ�ไปใชปฏบตดวยตนเอง เมอรประจกษ เหนไดดวยตนแลว วามรรควธทไดจากการทำาความเขาใจ โดยใชคำาของพระพทธเจาเปนตวตงตนนน นำาไปสความเหนทถกตอง ในหลกธรรมอนสอดคลองเปนเหตเปนผล และเชอมโยงเปนหนงเดยว กระทงไดผลตามจรง ทำาใหเกดมจตศรทธา ในการชวยเผยแพรขยายสอพทธวจน เพยงเทาน คณกคอหนงหนวยในขบวน “พทธโฆษณ” แลว

นคอเจตนารมณของมลนธพทธโฆษณ นนคอเปนมลนธแหงมห�ชนช�วพทธ ซงชดเจน และมนคงในพทธวจน

ผทสนใจรบสอธรรมทเปนพทธวจน เพอไปใชศกษาสวนตว หรอนำาไปแจกเปนธรรมทาน แกพอแมพนอง ญาต หรอเพอน

สามารถมารบไดฟร โดยไมมเงอนไข ทวดนาปาพง หรอตามทพระอาจารยคกฤทธไดรบนมนตไปแสดงธรรมนอกสถานท

สำาหรบรายละเอยดกจธรรมตางๆ ภายใตเครอขายพทธวจนโดยวดนาปาพง คนหาขอมลไดจาก

www.buddhakos.org

หากมความจำานงทจะรบไปแจกเปนธรรมทานในจำานวนหลายสบชด ขอความกรณาแจงความจำานงไดท

มลนธพทธโฆษณประสานงานและเผยแผ : เลขท ๒๙/๓ หมท ๗

ถนนเลยบคลอง ๑๐ ฝงตะวนออกตำาบลบงทองหลาง อำาเภอลำาลกกา จงหวดปทมธาน ๑๒๑๕๐

โทรศพท ๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓, ๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘, ๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑โทรสาร ๐ ๒๕๔๙ ๒๑๗๕

เวบไซต : www.buddhakos.org อเมล : [email protected]

สนบสนนก�รเผยแผพทธวจนไดท ชอบญช “มลนธพทธโฆษณ” ธน�ค�รกสกรไทย ส�ข� ยอยตล�ดไท

ประเภท บญชออมทรพย เลขทบญช ๔๘๔-๒-๑๐๘๗๗-๘

ชอบญช “มลนธพทธโฆษณ (๒)” (หนงสอสตตนตปฎก)

ธน�ค�รกสกรไทย ส�ข� โลตส ลำ�ลกก� (คลอง ๖)ประเภท บญชออมทรพย เลขทบญช ๖๕๔-๒-๐๘๐๐๐-๙

โทรศ

พท

๐๘ ๑

๕๑๓

๑๖๑

๑,

๐๘ ๔

๐๙๖

๘๔๓

๐,

๐๘ ๘

๔๙๔

๘๐๘๓

, ๐๘

๔๑๒

๓ ๒

๔๕๐

ลงสะ

พาน

คลอง

๑๐

เลยว

ซายค

อสะพ

าน

ลงสะ

พาน

คลอง

๑๐

ไปยเ

ทรนแ

รกมา

แลวเ

ลยวซ

ายกอ

นขนส

ะพาน

แนวท

วสน

วดน�

ป�พง

แผนทวด

นาป

าพง

ขอกร�บขอบพระคณแด พระอ�จ�รยคกฤทธ โสตถผโล และคณะสงฆวดน�ป�พง

ทกรณาใหคำาปรกษาในการจดทำาหนงสอเลมน

ตดต�มก�รเผยแผพระธรรมคำ�สอนต�มหลกพทธวจน

โดย พระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท

เวบไซต• http://buddha-ins.org : สถาบนพทธวจน• http://www.buddhakos.org : มลนธพทธโฆษณ • http://etipitaka.com : โปรแกรมตรวจหาและเทยบเคยงพทธวจน • http://www.watnapp.com : หนงสอ และสอธรรมะ บนอนเทอรเนต• http://media.watnapahpong.org : ศนยบรการมลตมเดยวดนาปาพง• http://www.watnapahpong.org : เวบไซตวดนาปาพง• http://www.watnapahpong.com : เวบไซตวดนาปาพง• http://www.watnapahpong.net : กระดาน ปฏปจฉา วนตา ปรสา โน อกกาจตวนตา • http://www.buddhawaj.org : ฐานขอมลพระสตรออนไลน, เสยงอานพทธวจน• http://www.buddhaoat.org : จดสงสอธรรมะใหผขอรบทางไปรษณย

ด�วนโหลดโปรแกรมตรวจห�และเทยบเคยงพทธวจน (E-Tipitaka)

สำ�หรบคอมพวเตอร • ระบบปฏบตการ Windows, Macintosh, Linux

http://etipitaka.com/download หรอ รบแผนโปรแกรมไดทวดนาปาพง

สำ�หรบโทรศพทเคลอนท• ระบบปฏบตการ Android

ดาวนโหลดไดท Android Market โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ e-tipitaka

• ระบบปฏบตการ iOS (สำาหรบ iPad, iPhone, iPod)

ดาวนโหลดไดท App Store โดยพมพคำาวา พทธวจน หรอ e-tipitaka

วทย-โทรทศน• คลน ส.ว.พ. FM ๙๑.๐ MHz ทกวนพระ เวลา ๑๗.๔๐ น.

บรรณ�นกรมพระไตรปฎกบ�ลอกษรไทยฉบบสย�มรฐ

พระไตรปฎกภ�ษ�ไทยฉบบสย�มรฐ

พทธวจน ฉบบธรรมโฆษณ

(ชดจากพระโอษฐ ผลงานแปลพทธวจนโดยทานพทธทาสภกข)

รวมจดทำ�โดยกลมอาสาสมครคณะงานธรรมวดนาปาพง, คณะศษยวดนาปาพง,กลมศษยตถาคต, กลมสมณะศากยะปตตยะ, กลมธรรมะสขาว, กลมพทธบรษทศากยบตร, กลมพทธโอษฐ, กลมชวนมวนธรรม,

กลมละนนท, กลมพนกงานตอนรบบนเครองบนบรษทการบนไทย,กลมมหาวทยาลยสงขลานครนทร, กลมวทยาลยเขต-หาดใหญ,มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช สำานกงานการศกษาตอเนอง,

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (องครกษ)ชมรมวศวกรความรเพอสงคม, ชมรมพทธวจนอดรธาน,เสถยรธรรมสถาน, สถานวทยโทรทศนกองทพบก ชอง ๕,

สำานกพธการ สำานกเลขาธการนายกรฐมนตร,กองอำานวยการสถานพกผอน กรมพลาธการทหารบก (บางป),

บจก. สยามคโบตา คอรปอเรชน, บจก. ดาตาโปรดกส, บจก. 3M ประเทศไทย, บจก. บางไทรไฟเบอรบอรด,บจก. เอนอซ โทคน อเลกทรอนกส (ประเทศไทย),

บจก. สยามรกษ, บจก. เซเวนสเตปส, บจก. เมคเทค, บจก. ไดเวอรส เคมคอลส, บจก. หางพระจนทรโอสถ,

สถานกายภาพบำาบด คดดคลนค, รานตนมะขามชางทอง,รานเสบยงบญ, บานเมตตาเรสซเดนท, บานพทธวจน

สน 10.5 มม

สน 10.5 มม

“ราหล ! กรรมทงหลาย กเปนสงทบคคลควรสอดสอง

พจารณาดแลวดเลาเสยกอน จงทำาลงไป

ทางกาย, ทางวาจา หรอ ทางใจ

ฉนเดยวกบกระจกเงานนเหมอนกน”.

ม. ม. ๑๓/๑๒๕/๑๒๘

“ราหล ! กระจกเงามไวสำาหรบทำาอะไร ?


กระจกเงามไวสำาหรบสองด พระเจาขา !”. ...โลก ยอมเปนไปตามกรรม

หมสตว ยอมเปนไปตามกรรม

สตวทงหลาย มกรรมเปนเครองรงรด

เหมอนลมสลกขนยดรถทกำาลงแลนไปอย.

สตวทงหลาย เปนผมกรรมเปนของตน

เปนทายาทแหงกรรม มกรรมเปนกำาเนด

มกรรมเปนเผาพนธ มกรรมเปนทพงอาศย

กระทำากรรมใดไว ดกตาม ชวกตาม

จกเปนผรบผลกรรมนน.

ส. ข. ๒๕/๔๕๗/๓๘๒. , ทสก. อำ. ๒๔/๓๐๙/๑๙๓.

สน 10.5 มม

สน 10.5 มม

ตดตามการเผยแผพระธรรมคาสอนตามหลกพทธวจน โดยพระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล ไดท www.buddhakos.org | media.watnapahpong.org | www.watnapp.com | คลน ส.ว.พ. FM 91.0 MHz ทกวนพระ เวลา 17.40 น.

สอธรรมะน จดทาเพอประโยชนทางการศกษาสสาธารณชนเปนธรรมทาน ลขสทธในตนฉบบนไดรบการสงวนไว ไมสงวนสทธในการจดทาจากตนฉบบเพอเผยแผในทกกรณ ในการจดทาหรอเผยแผ โปรดใชความละเอยดรอบคอบเพอรกษาความถกตองของขอมล

ขอคาปรกษาดานขอมลในการจดทาเพอความสะดวกและประหยด ตดตอไดท มลนธพทธโฆษณ โทร.๐๘ ๘๔๙๔ ๘๐๘๓

คณศรชา โทร.๐๘ ๑๕๑๓ ๑๖๑๑ คณอารวรรณ โทร.๐๘ ๕๐๕๘ ๖๘๘๘

ฉบบ ๕แกกรรม ?

พ ท

ธ ว

จ น

พ ท ธ ว จ นแกกรรม ?

โดย ตถาคต

กรรม...ขาวเปลอก ทรพย เงนทอง หรอขาวของ ทหวงแหนอยางใดอยางหนงมอยทาส กรรมกร คนใช และผอาศยของเขาพงพาเอาไปไมไดทงหมด จะตองถงซงการละทงไวทงหมดกบคคลทำากรรมใด ดวยกาย ดวยวาจา หรอดวยใจกรรมนนแหละ เปนของๆ เขา และเขายอมพาเอากรรมนนไปอนง กรรมนน ยอมตดตามเขาไป เหมอนเงาตดตามตน ฉะนนเพราะฉะนน บคคลควรทำากรรมด สงสมไวสำาหรบภพหนาบญทงหลาย ยอมเปนทพงของสตวทงหลาย ในโลกหนา.

สคา. สำ. ๑๕/๑๓๔/๓๙๒.

ภกษทงหลาย ! เรากลาวซงเจตนา วาเปนกรรม.ภกษทงหลาย ! เหตเกดของกรรมทงหลาย ยอมม เพราะความเกดของผสสะ.ภกษทงหลาย ! ความดบแหงกรรม ยอมม เพราะความดบแหงผสสะ.ภกษทงหลาย ! มรรคมองค ๘ นนนเอง เปนกมมนโรธคามนปฏปทา.ฉกก. อ. ๒๒/๔๖๔/๓๓๔.

วนนชาวพทธแกกรรมตามใคร ?

?

Documents

พุทธวจน 5 แก้กรรม