@‰bnþa@Ñ’×@@‰bÄãþa@oÐÛë@ @

Þìy@ @@‰bqe@åß@bèi@bßë@òØãb¨a@òäí†ß@ƒí‰dm@ @

مسجد األمير - برسباى مسجد السلطان األشرف-سرياقوس -بناء الخانكة - مسجد على الشامى- مسجد األمير القاسمى- بن عبد الرحمن سودون

القرى التابعة لها اآلن

جمع وإعداد وترتيب حمد مفتاح صالح سمير م@/الشيخ

رآن الكريم ــــــــة القــــشيخ حلق المية ـــــــــــــوأمين المكتبة اإلس

ائر ــــــل عن إقامة الشعؤالمسو بمسجد السلطان األشرف برسباى

אא אא

א

٠

אא אאאאאא٠١٢٤٧٧٠٧٤٤

אא אאאאא

١

óÜÇâýÛaëñý–Ûaë´½bÈÛal‰†à§a´ÜŠ½aëÕܨaÒŠ‘c

L†Èië

ìÔ’ÈÏbèÜ•cÚìܽaÒŠÇónÛaò¹†ÔÛaŠ–ßôŠÓåßòØãb¨aòäí†ßæhÏaåØëbçìuŞjÈÛaëæbîÇþaŽŒÛaë…bŞçb•dÏLb虉c…jb犖ÇëŠÇozpŠr×ëbèiaìÇbjωbvnÛab熖ÓÖaìþabèiŽrØÏbèqa†ycaìãë†Ïæì‰û½ab犚yëLÑ•ëëbçŠ×‡ƒí‰bnÛakn×óÏŠ

bbyõaŠÈ’ÛaaìÛbÔÏZ

א אאא

אאא

אא

‰bí†ÛaoiŠë‰ì–ÔÛao߆èÏta†yþaoÛaìmëæìäÛapŠÓëâbíþapŠßáqÕjíë‰bqŁaåßœÈiügbèita†yþa†çb’mòîÓbioÛa‹bßë‰bjþabèäÇÉİÔämåØÛëL

çcÖýcåyëbçìuõbЖÛëæbß‹Ý×Ýçcb熖ÔíëœÈiôe‰bèÜõaŠßþaåßñ‰b‘hiœÈiõbàÜÈÛabèiâbÔíæcæbØßaˆçÝràÏlb÷n×aëcÝÔÈÛaóÏŠßéib•cåßéibÈí

õbÔäÛaìubçìuµgxbn°™ŠßxýÈÛ‰a…o÷’ãdÏóÞìÔÈÛaëbíaŠôì톨abèîÏ|íí½aì÷ÏÞäòä톽aêˆçÝ•cbäÛaóÙÛbäçìçbßÌibèçìЕëëLyކ•ónÙÛ‡Ö

bèÜçclbj‘Lbç‰bqeåßóÔibßµgónyaìnÐnÜíëåßÝè¦biæëŠÔ½aáÜÄÛaÙÛ‡…aŒÏğàËóLómòÜÓëónÇbši…bØiáÜÇcbãcëŠßþaaˆçóÜÇoߌlj†–ÛaóÏÕÈië

ŞåØÛëónÇbä•õìëÙÛ‡ÝØφ–ÔÛaÑÜæb×ægaLôëa†íp†àÈϵgkn×pbèßcbnÛaåßpbzЕõïší‰ìİÛa´ibç‰bjcp†uìÏÕîÓ…s¡ëÕîàÇØÐm†Èiƒí‰

aˆçóÏpbzЖÛaêˆçåßpa‰b‘⁄aœÈiåßµaŠíbßoÈàvÏL‰ë†jÛb׃í‰bnÛaónyÁîjÛaszjÛaæìØíĆãìÇéiÝàÇcôˆÛa†v½aµgâìí†Èibßìíå튙bzÜÛbòjÜåß

Lò†äaòîÜ×ë‰bqŁaòîÜ×ôŠþaÞë†ÛaåßáçË늖߉bİÓcåßåíˆÛaåÇæìrzjíñ‰bàÈÛaåÏëÒŠ‘þaæbİÜÛa†v߃í‰bméîÏñbÔãb¨aòäí†ßƒí‰bmåÇëLµbÈmaÞdcë

ómb¾†ÈióäÇÉİÔäíüëómbîyóÏLŠuþaéîÜLjebĆÈÏbãbĆàÜÇæìØíæcëaõa‰ëå߆–ÔÛaN

אL

١אא١٤٣٠١٦٢٠١٠

٢

أمور وأحداث

µg‘cæcüëc…ëcb豉bmëòØãb¨aòäí†ßåÇs톧aÝjÓóçëòßbaÂbÔäÛaœÈi

óçòr톧aëò¹†ÔÛaƒí‰bnÛakn×óÏòØãb¨aòä톽bèm†uëónÛaõbþaæc-:أوال

IQHìÓbíŠêbÔãbIäÛaëòía†jÛalbn×óÏr×åiâbßfiÛòíbèóÏëlbn×óωìçŒÛaÉöa†iaÉöbÓë‰ìç†ÛbígåiüQlbn×óÏë‰bjnÇüaëÅÇaì½aŠ×ˆi‰bqŁaëÁݨaôŒíŠÔàÜÛH

IRHêbØãb¨aIôŒíŠÔàÜÛÚìܽaÞë…òϊȽÚìÜÛalbn×óÏóÜÇòîãŠÐÛaòÜà§albn×뵆ãa‰a†ÛaåypŒÈÛŠ–ßH

ISH¨aLò튕bäÛañbÔãb¨aòîìÓbíŠÛaò튕bäÛañbÔãbIóσí‰bnÛa¿ŠàÈÛaõbäidiŠàÌÛaõbjãgóãýÔÈÛaŠvyåiâbßfiÛH

ITHòØãb¨aIóãýÔÈÛaŠvyåiâbßfiÛŠàÌÛaõbjãgÂìİ«óÏæaìäÈilbn×óÏëLóÏëlbn×Iƒí‰bmköbvljbqŁa¿áuaÛa‰bjþa넉ûàÜÛZ†jÇ廊Ûaåiåyïm¦aH

lbn×óÏëI½aëôbiæbßìÒŠ‘þaæbİÜÛaÔóãbàrÈÛaëŒÌÜÛò튖½aòßëbH‰ìn׆ÜÛLòÈßbuñ‰bš§aëƒí‰bnÛaáÓîö‰ëŠ•bȽaës톧aƒí‰bnÛa‡bncåÓ†Ûa†àª†îÛa

lbn×ëŠç‹þaIòvèjÛaòîÔîÏìnÛa¿ƒí‰bmûßòÜöbÈÛaòíì톨aHLÜÛÑÛûàZ†àª†íŠÏÙiLÞaŒíüëæŁaónyaˆØçknØíáüa

IUHõbnÛbiñbÔãb¨aIÛaâìväÛalbn×óÏŒóØibmþaô…ŠiôŠÌmåiüñŠçaH

ojn×bà×ñ‰bjÇÝ׊ׇdóäãþõbþaê çµg‘cæcp…‰cb gëóÏéäß eô ÛaÉuŠ½aN

bßcaéîÏoîäiónÛaõbšÐÛa‰þaóÜÇÕÜİíæb×áaìèÏìÓbíŠábá†ÈiòØãb¨aÙÛ‡ôŒíŠÔ½aâý×åßáèÐíbßaˆçëLRóÏI‰bqŁaëÁݨaŠ×‡óωbjnÇüaëÅÇaì½albn×Hb߆äÇ

òØãb¨aõbäiåÇt†¤N

čãb¨aáabßcëéÛÝ•cýÏbèiŒîܬ⁄aÕãb’ßkjibèîÜÇÕÜcéãcÝîÓôˆÛaòÔ

األمراء ورجال - ١ د متصال ب وه أحم ان أب و البرآات ، مؤرخ ،باحث مصرى من المماليك ،آ هو محمد بن أحمد بن إياس الحنفى أب

اهرة .ه األمير إياس الفخر الظاهرى من مماليك الظاهر برقوق وآان ابن إياس من تالميذ السيوطى الدولة وجد اس فى الق وقد ولد ابن إيتح ٨٥٢سنة سة بمصر ،وشهد الف سالطين المماليك الشراآ م ال رة من حك شعر وعاصر األحداث األخي اريخ ، ونظم ال هـ واشتغل بالت

د مدحت /مختصر بدائع الزهور . / ويعتبر من أهم مراجع عصر اضمحالل دولة المماليك أهـ)لزهور بدائع ا(ومن أهم آتبه .العثمانى الجيار

ن القادر عبد بن علي بن أحمد الدين تقي هو٢- د ب ديار مؤرخ محم د . المصرية ال نة ول سع س تين ت بعمائة في وس اهرة أصله وس من القده مع دمشق فدخل برقوق، الظاهر بالملك اتصل) أيامه في بكبعل حارات من (المقارزة حارة إلى ونسبته بعلبك، نة الناصر ول ٨١٠ س

ه وعرض هـ ضاؤها علي أبى ق اد . ف ى وع رآن ،.مصر إل تغل حفظ الق ون في واش الط الفن ابر، وخ ي األآ اهرة حسبة وول رالق رة غي ما آثيرة، آتبا وألف ونثر، ونظم القرآن ، بالمؤيدة الحديث وقراءة الحاآم بجامع واالمامة عمرو بجامع والخطابة ود درر منه دة العق الفري

ار من األسفاط جواهر وعقد واآلثار، الخطط بذآر واالعتبار والمواعظ المفيدة، األعيان تراجم في ة أخب سطاط، مدين اظ الف اء واتع الخفاطميين بأخبار اء، الف سلوك الخلف ة وال وك، دول بمعرف اريخ المل ر، والت ر الكبي ك وغي يرته مدت وح ذل ا مباشراته فى س مات في ، آله بتصريفالشوآاني علي بن محمد لالسابع القرن بعد من بمحاسن الطالع البدر .وثمانمائة أربعين سنة القاهرة

٣

- )الخانقاة ( معنى آلمة -:ثانياÔßåßòî‰bÏòàÜ×óçñ‰bàÈÛaóÏòîäí†Ûaóãbj½aåßÊìãóçëñ…bjÈÛaæbØßóäȶ´Èİ

…†Èm†Óëâý⁄aóÏòÏì–n½aåßò•bbèÜa†i´àöbÔÛaòßbÓgÞìİiŒîànmòîßý⁄akçaˆ½aëâìÜÈÛa퉆mëbèîÏåØÛaëòîäí†ÛaŠöbÈ’ÛaòßbÓgóÏñbÔãb¨aòÐîÃëâa†‚na

òîäí†ÛaSN

: سريا قوس-:ثالثاòßýÈÛaÞbÓIÙiôŒß‰†àªTHÕÔªlbn×IñŠçaŒÛaâìväÛa ñŠçbÔÛa늖ßÚìÜßóÏHóç

òíŠÓŠ–ßôŠÓåßò¹†ÓçòäæëëýÓåi†àªŠ•bäÛaÙܽabèiŠŞàÇLWRUåßaĆ…†ÇõaŠßÿÛÞ‹bäßñކÇëòàîÄÈÛa‰ì–ÔÛaóωì–ÔÛaêˆçoÈîiìÓbíŠæa†îßlŠb½ëL

ÒŠ‘þaÙܽaòÛë…òäôbjŠiXRUæë…ìßþabç‰bqebªëçUâýØÛa´yôbà×æë…ì†vßåÇVN

:قصور سرياقوسåÇs톧aõbäqcbèiæýÏëæýÏÙܽaÞëŒãëìÓb튉ì–ÓåÇ´‰û½aåßr×áÜØm

Š×ˆióÐn×caˆÛëÁi‰µgxbn°âýØÛaëÚìܽaœÈi‰ì–ÔÛaÙÜmåÇáç†ycñ…bè‘N

bÓô…ŠiôŠÌmåi„‰û½aÞWéibn×óÏIñŠçbÔÛa늖ßÚìÜßòÏŠÈßóÏñŠçaŒÛaâìväÛaHìÓbíŠóÏoãb×ónÛa‰ì–ÔÛaêˆçóÓaìibãco׉…c†ÓëñbÔãb¨aõbäiåÇáÜØníìçë

bîã†Ûaåbªåßoãb×ëN

:موقع قصور سرياقوسÞbÓaÕÔÙiôŒß‰†àªµ´jm‰ì–ÔÛaêˆçÉÓìßåÇszjÛbiëòè¦aóÏoãb×bèãc

òØãb¨añ†Üiå×bßæŁab虉cóÜÇòàöbÔÛaòÔİä½aåßòîiŠÌÛaNçc

ô†ygÛaôŠÔòä톽òÈibnÛaòÈÓaëóçëòîiìîÜÔÛaòÄÏbz¶òØãb¨a : سريا قوس اآلن*

†ÈióÜÇLñŠçbÔÛaÞbóÏòîÜÇb⁄aòÇÛóÓŠ’Ûaøb’ÛaóÜÇQXbèäßaßìÜî×Xüë

†ycóÜÇóбbèãbØßòØãb¨aÝçcåßN

اب - ٣ من أحد آتب اصطالحات اآلثار ولكن ما دونت اسمه عند نقل التعريف لعدم علمي أني سأحتاج إليه وأيضا من آالم المحقق لكت جوم الزاهرة البن تغري بردي النوفى - ٤ ة ت ار العربي ى إلدارة حفظ اآلث العالمة المحقق المرحوم محمد رمزى بك ،آان مفتشا بوزارة المالية وعضوا فى المجلس األعل

م١٩٤٥ فبراير ٢٦هـ ١٣٦٤ ربيع األول ١٣يوم اإلثنين سودون واألشرف برسباى ودخلهما ن مسجدوقد ذآر أنه نزل سرياقوس والخانكة وبحث ع ، نقلته بتصريف- ٥ الجملة األخيرة ليست من آالم المحقق آما أن الكالم السابق لها نقله المحقق عن بن تغرى بردى والمقريزى- ٦ساآر با -٧ ديار هو يوسف بن تغرى بردى بن عبد اهللا األمير جمال الدين أبو المحاسن بن األمير الكبير سيف الدين الظاهرى أتابك الع ل

نة اهرة فى حوالى س ة الق ـ ٨١٢المصرية ،ثم آافل المملكة الشامية ولد بمدين ه والنحو ١٤٠٩/ه اء ،درس الفق م والعلم ا للعل ان محب م آضاة والتصريف فبرع فى عدة علوم وآتب عن شعراء عصره واجتهد فنظم الشعر وآتب النثر آما الزم مؤرخى عصره مثل قاضى الق

در هـ باختصار من آتاب.بتصريف أ. هـ٨٧٤دين المقريزى توفى سنة محمود العينى وتقى ال د من بمحاسن الطالع الب رن بع سابع الق الى مدرس ( وآتاب الشوآاني علي بن محمدل ود فرغل د محم و الحم دآتور أب اهرة لل ة فى الق الدليل الموجز ألهم اآلثار اإلسالمية والقبطي

. معة القاهرةاآلثار والفنون اإلسالمية آلية اآلثار جا

٤

b¹†Ó´ýÛaëÚìܽabçd’ãcónÛañbÔãb¨aåßr×Úbäçëbèc…‰ë - :كعدد الخوان ìÓbíŠñbÔãb˃í‰bnÛakn×óÏÝrßêbÔãb¨añ†vn½añŒî¦biñbÔãbëåí‹åí†Ûa

†jÇÁbjÛaëêbÔãb¨a òîyý–ÛaLêbÔãb¨aòîîjÛarØÛabçËëiå튒Çåߊr×coÌÜñbÔãbéibn×óÏôŒíŠÔ½abçŠ×‡LI‰bjnÇ⁄aëÅÇaì½aHæaìäÇo¤IÙãaì¨aHbèäßÕjíåØÛë

ƒí‰bnÛaôŠ×‡ügo÷’ãcónÛa†ÜjÛbiîÛëbèiügáüaÁjmŠíëbèîÜÇÞ†mónÛaå×bßþaëéiåØÛëìÓbíŠñbÔãbIòØãb¨aHáüaaˆçbèiÁjm‰aëÕ–nÛg†Ôφà§aëN

: المذآورة فى هذا البحثمكان الخانقاة

ßóÏñŠçaŒÛaâìväÛalbn×ÕÔªÞbÓô…ŠiôŠÌmåiüñŠçbÔÛa늖ßÚìÜIÙiôŒß‰†àªHñ‰ì׈½aêbÔãb¨aæcµ´jmòäíbȽaëszjÛbiëIòîÏì–Ûa‰a…ôcH†ÓòÈÓaëoãb×ëLpŠq†ãa

Š‘þaÙܽaÉßb¦æŁa‰ëbaõbšÐÛaóÏôcòîiŠÌÛaòè¦aåßôbjŠiÒóiìäuåØæŁaóçëìÓbíŠêbÔãbábib¹†ÓÒŠÈmoãb×ónÛaòØãb¨aòîybãIŒ×ŠßôŠÓô†yg

ŠbäÔÛa´j‘HòîiìîÜÔÛaòíŠí†¶YßìÜî×å튒džÈióÜÇ늖¶aåßóÓŠ’ÛaÞbà’ÛaóÏñŠçbÔÛaòäí†ßçcN

*تعليق*

ÕÔaâý×åßÕjb¾|šní´nÛal‰bÓåflßåčßòØãb¨aÝçcåßrØÛaoÛdæc†Èiëbç†ÈiëcòØãb¨aæcˆä߆èdžîÈiËoãb׊bäÔÛa´j‘Œ×Š½òÈibnÛaôŠÔÛaô†ygQPaˆçë

knØÛaóÏëñ†ÜjÛaÝçcåßåíŠàȽapbÓbİiåßr×óÏæë†ßò¹†ÔÛa‰bqŁaò÷îòÈibnÛaßæŁabèäØÛëbèîÜÇpŠrÇónÛaôŠÔÛaåßa…†ÇášmòÜÔnßòä톆ÈibçŠ×‡dN

@@þa@åß@ÒìİÓ@@@ƒí‰bnÛa@pbzЕ@´i@ta†y :- òØãb¨aóÏpŠßñŠibÇbèäØÛëñr×ta†ycÚbäçbŠÈmcta†yþa…ŠõbäqcóÏæì‰û½abŠÈmb¹†ÓÁi‰µgxbn¤bèãþëòÛb⁄aâ†ÈÛ

bèÜjÓbßëbç†Èib¶ta†yþaßLbèäÞìÓta†ycÚìÜÛalbn×óÏôŒíŠÔ½aòäô†ygòöb¸bë ¿ëâìíojÛaåßbqéä튒ÇZxŠÏcåÇiaLlaŠËÉÜëLbàèîÜÇbà×bãb×NáÜëbàèîÛgåia

LïìİÛaåiaëîßb߆ÛaÝÔãëõbäicïãbà×Ûaåßò‚î’ßñbÔãbæì•ìÓµgò‚î’ßêbÔãbLìÓbíŠb™ìÇåǃìî’Ûaõbèií†Ûaåâýgåiaƒî‘„ìî’ÛaâbÄãåí†ÛaÖbzgïãbèj•þaN

)محمد رمزى بك( نقال من آالم محقق آتاب النجوم الزاهرة فى معرفة ملوك مصر والقاهرة - ٨ا ١٣١٥=هـ ٧١٥ هى من أقاليم الوجه البحرى بمصر استحدثت فى سنة -:القليوبية - ٩ م بمرسوم من الملك الناصر محمد بن قالوون لم

ى بعمل الرواك الناصرى ،وآانت نواحيها أمر وب الت قبل ذلك تابعة إلقليم الشرقية ،ثم فصلت باسم األعمال القليوبية نسبة إلى مدينة قلينة ١٥٢٧وفى سنة . آانت قاعدة لها ة فى س ة القليوبي م مأموري ة ،ث نة .١٨٢٦م أطلق عليها اسم والية القليوبي م صدر أمر ١٣٣وفى س

محمد رمزى بك.وبية وقاعدتها اآلن مدينة بنها عال بتسمية المأموريات باسم مدريات فسميت مدرية القليك الناصر - ١٠ ا المل شأها به ى أن اطر الت ى القن سبة إل إحدى قرى مصر القديمة آانت تعرف باسم شبين القصر وعرفت بشبين القناطر ن

ة بمصر ٧٣٥محمد بن قلون سنة د رمز . هـ وهى اآلن قاعدة مرآز شبين بمدرية القليوبي اب من آالم المحقق محم ى بك نقال عن آت بتصريف واختصار .تاريخ مصر البن إياس

٥

bèäßëIŠvyåiâbß⁄aÞìÓQQãglbn×óÏõbjŠàÌÛaHóÏôŒíŠÔ½aëIÚìÜÛalbn×òϊȽÚìܽaÞë…Hòät…aìyæaìäÇo¤XRPç‹ŠiëæbİÜÛaQRåßÕ’ß…¿Éia‰ñŠ’ÇL

â†Óëoîi†Ô½a¿ßbŠ’ÇéäßLÖŠÏëóÜÇõaŠÔÐÛaübßLÜuë†v½bió–Óþa†Èiñý–ÛaLõðŠÓëð‰b‚jÛaémŠš¡åßòÈi‰ánëL†ßëÃbÇìÛaLæb×ëbnÓëbäyLáqéuìmµgÝîܨa‰aŒÏÖ†–mëbšícLÝ•ëëµgñŒË¿åßbqŠ’ÇéäßLóÜ•ë†îÈÛa

óÜÇòjİ–½añ†vn½aŠçbÃñŒËLaìÜy‰ëåߊeâìí†îÈÛaâ†ÔÏêbÔãbìÓbíŠÉbmŠè’ÛaâbÓdÏbèiµgÉia‰Š’ÇÞaì‘LpbiëòÜîÛÑ–äÛawîÜ¢æaŠÐÇŒÛaNNN

êŠ×‡bßbèäßëåÓ†Ûa†àª†îÛa‰ìn׆Ûata†yþa…Šõbäqcéibn×óÏæbİÜÛa½aëôbiæbßìÒŠ‘þaÔóãbàrÈÛaëŒÌÜÛò튖½aòßëbHòØãb¨aµgôbiæbßìxëŠë

à½aœÈiÞbjÔnüb׊u…ýiåßåí†ÏaìÛaò×aŠ¦aÙîÛNNNNNN óÏónÛaæì’ÛaÖŠ¡ŠßþaôìÙîÛbà½aœÏ‰õa‹gÝîjéßbßcôbiæbß솯éÛìÓë

ÞýËåß´ãbàrÈÛaæbߊ§òØãb¨aµgbìybßëîjÜiNNNNN áîÄämóÏôbiæbßìc†iòØãb¨aµgé’î áîÜæbİÜÛaÝ•ëb߆äÇëéÛìÓëÒìЕ

é’îuNNNNN lbn×kyb•êŠ×‡bßbèäßëIòvèjÛaòîÔîÏìnÛa¿ƒí‰bmûßòÜöbÈÛaòíì톨aH†àª†íŠÏÙi éÛìÔib½ëæbדî¦að‰b¦aéàîÄämæaìdiòϊȶæbàîÜbËcéöbÔωë†ÓÍÜiòu‰…òàîÄÇ¿åyâbÄäÛa‰b•ësî¡åع…bànÇ⁄aéîÜÇ…bän⁄aëéîÛgL…a‰cª†àïÜÇb‘biæcéÜȯbä׉énÛë†Û݉dϵgæbàîÜbËcæcŠš°Éßé’îuµgêbÔãb¨aI¨abØãòHŠšzÏæb×ëé’îubÐÛûßåß¼å튒ÇëbÐÛcbß iðŠ–ßïãa…ìëìçë

áÔäßµgònpbíücáèbj™Ñ•ëáèbj™åß´íëbi‰ëþaåßëÙîÛb¾†àªïÜÇb‘biåíˆÛaaìãb×Þëcåßl‰†móÜÇpbàîÜÈnÛaòíŠØÈÛaNbÐÛcbß iðŠ–ßïãa…ìëìçëáÔäßµgònpbíücáèbj™Ñ•ëáèbj™åß´íëbi‰ëþaåßëÙîÛb¾†àªïÜÇb‘biåíˆÛaaìãb×Þëcåßl‰†móÜÇpbàîÜÈnÛaòíŠØÈÛaNb½ëŠšyïÛaìÛaáèma‰ëbäß¿æa†îß

êbÔãb¨abç†çb‘ë…a…‹abèiëŠa‰áÈãcëóÜÇæbàîÜbËcòjmŠiðüaßcÉßkÔÛÙîiéÜÈuëIbíüaßcHôüÿÛ…bÛa

و الشهاب أحمد بن على بن محمد بن محمد بن على بن أحمد اإلمام - ١١ انى الفضل اب اهرى العسقالنى الكن شافعى الق ابن المعروف ال ب

أخرة ألزمنةا فى وعلله الحديث بمعرفة المنفرد االمام الشهير الكبير الحافظ آبائه لبعض لقب وهو حجر د المت انى فى ول شعبان عشر ث الحديث والفية العمدة حفظ ثم تسع ابن وهو القرآن فحفظ أوصيائه أحد آنف فى يتيما بها ونشأ بمصر وسبعمائة وسبعين ثالث ٧٧٣ سنة

ه الشيوخ على ذلك فى وبحث والملحة األصول في الحاجب ابن ومختصر الصغير والحاوى للعراقى اء وتفق ى علم م عصره عل حبب ث النواحى هذه بين وما ومكة واليمن والحجاز الشام بالد إلى وارتحل بعدها وما ٧٩٣ سنة من وطلبه بكليته عليه فأقبل الحديث فن اليه اهللا

رأس واحد آل جماعة الشيوخ من وأدرك لغيره يجتمع مالم ذلك من له واجتمع والنازل العالى وسمع والشيوخ المسموع من جدا وأآثر عليه نفسه وقصر الحديث لنشر تصدى ثم أسمائها عصرى علماء يعرف ال علما عشر خمسة فى أقرا انا يقول آان، اشتهر الذي فنه في

الحفظ له وشهد بذلك وتفرد وافتاء وتصنيفا واقراء مطالعة ان ب د القريب واالتق دو والبعي صديق والع ى وال الحافظ لفظ اطالق صار حتبالد فى وانتشرت حياته في مؤلفاته وطارت األقطار من اليه الطلبة ورحل اجماع آلمة عليه وك وتكاتبت ال ى قطر من المل فى قطر إلا من لى يتهيأ لم ثم األمر إبتداء فى عملتها ألنى تصانيفى من شىء عن راضيا لست قال أنه عنه ونقل، شأنها شرح سوى معى يحرره

ق البخارى شرح على أثنى أنه آخر موضع فى عنه وروى يزانالم ولسان والتهذيب والمشتبه وقدمته البخارى ة والتعلي والريب والنخب من حضره من مثله ير لم مشهد له وآان مائة وثمان وخمسين اثنتين ٨٥٢ سنة الحجة ذى أواخر فى مات البارى فتح مصنفاته أجل أن

ه للصالة الخليفة موقد دونهما فمن والسلطان المؤمنين أمير وشهده دونهم عمن فضال الشيوخ زاحم علي راء وت راء األم ى والكب حمل عل السابع القرن بعد من بمحاسن الطالع البدرهـ بإيجاز شديد من آتاب .أ.نعشه

الظاهري المحمودي شيخ الدين سيف النصر أبو المؤيد الملك السلطان والحجاز والشام مصر ملك هو-١٢

٦

lbn×kyb•êŠ×‡bßbèäßëköbvljbqŁa¿áuaÛa‰bjþaëI†jÇ廊Ûaåiåyïm¦aHìicëòØãb¨biƒí‰bnÛaÇp‰a…ónÛaóÏta†yþaœÈiåÇñr×É™aìßóÏ

bÈÛalŠÇëÝjÇ‹ñ†îíQScNçN lbn×åßóãbrÛa†ÜaóÏóÈÏaŠÛa廊Ûa†jÇêŠ×‡bßbèäßëIòîßìÔÛaò׊§aƒí‰bm

Š–ßóÏáاaâbÄã‰ìİmëHæaìäÇo¤I´Çò׊Èßëñ†çbȽaœÔãH *تعليق*

†ÓŠÄäiœÈjÛaµgta†yþaåßñÌ–ÛapbÐİnÔ½aêˆçŠ×‡ñ†öbÏéÛîÛbçŠ×‡æcµgcóäØÛëóÏÞìӊׇŠİþaêˆçæbîiñj×òîàçcbæb×b¹†ÓòØãb¨aæc†ÜibßìíåØmëaýàèßta†yþaåÇbjöbËëcë†ÓÞŒãbèiÛaÚìܽaåßr؉ì–ÈÛaŠßóÜÇ”ìî¦aåßë

áçëÚìܽaëcòßbÈÛaåßaìãb×õaìñŠçbÔÛaÁëåßæìmdíåíˆÛaaoîixbvyæcbà×áèÔíŠóÏaˆçëbèiæìÛŒäíëòØãb¨aóÜÇæ늹âaŠ§aoîjÛaµgÕíŠİÛaå톕bÓîjÜiµg

óÏŠçbÃáí†ÔÛaƒí‰bnÛakn×åßr×N

dİóÜÇóÜÈÛÙÛ‡óÏŞµgÉuŠíëaÕnîÜÏø‘Òˆ°ëcø‘Ñšíæc…a‰cåß-:تنبيهµòjäÛbióèÏñ…bí‹ê†äÇæb×åßëÙÛˆ×ìçëcåßlŠ™ñ…bÈÛaN

b‘⁄aêˆç†Èië…b‘‰⁄aëñ‰óÏÊŠ’ãÞìßd½aë…aŠ½a…bjÈÛal‰æìÈiN

هى إحدى القرى التابعة لمرآز الخانكة - ١٣

٧

مؤسس مدينة الخانكة ) والحجازالشامبالد و صرم قالوون، سلطان بن محمد الناصر الملك (

.åi†àªÙܽa‰ì–ä½aÑîåí†ÛaæëëýÓ ïÐÛþaï§b–ÛaïàväÛaïöýÈÛaهو

†Û늕bäÛa†àªaóÜÇ”aŠÏéîicÙܽa‰ì–ä½aæëëýÓ¿òÇbÛaòÈibÛaåßâìíojÛa…bŠ’ÇâŠaòäÉi‰c´ãbëòöbànëNáîÓc늕bäÛa¿òäİÜÛa†ÈiéîcÙܽa

ÒŠ‘þaÝîÜòätýq´ÈmëLòöbànëêŠàÇëÉm´äáqÉÜ¿…bŠ’ÇâŠa

òäÉi‰c´ÈmëN ،oãb×ëéßbícòäñ†yaë—ÔämòqýqLâbícåØíÛébèîÏŠßcüëïèãN Láq†îÇcµgÙܽabîãbqNâbÓdÏ¿ÙܽaµgòäæbLòöbàÈjëxŠë†íŠíLw§aìnÏuéµg

ÚŠØÛabÄîËåߊvy‰ýîiëéîÜÇNâbÔÏîi¿òİÜÛaáqoiŠİ™aLê‰ìßcâ†Ó늕bäÛaåßâb’ÛaµgLŠ–ßÙÜàÏñŠßòrÛbq¿Þaì‘òäÉmòöbàÈjë†jna늕bäÛaå߈÷äîyŠßþbiåßˉbÈßñ†ß´näqa´ãýqëòäåíŠè‘ëò¼ëå튒ÇëLbßìíoãb×

éÛbèîÏõbjãcëNNNNNNNæb×늕bäÛaÞìcÚìÜßéãbß‹aŠàÇáèàÄÇcëòibèßZéãhÏÞëcbßc†iéi†Èiéßë†ÓåßÚŠØÛaœjÔÛaóÜÇõaŠßþaòîuÛaáçËë¿âìíL†yaëáèm†Çë

ñ…bí‹óÜÇ´qýqaßcNÚìܽaÞë…òϊȽÚìÜÛalbn×åßÑ튖më‰b–nbiçcôŒíŠÔàÜÛ

:بعض من صفاتهæb×æbİÜÛaŠ•bäÛaóÜÇòíbËåßòà’§aòbí‰ëÐäÛaòbîëL‰ìßþaáÜÏÁjšíéîÜdžycéãcÕÜcéãbÛâýØi“ybÏ¿ñ†‘éjšËüë¿ébjãaæb×ëìdžíõaŠßþalbi‰cë

pbíüìÛalbz•cëÞbÌ‘þaåydiáèöbcÝucëLáèibÔÛca‡gëkšËóÜdžycüŠ×ˆíéÛÙÛ‡Næb×놖nÔí¿LébjÛjÜîÏar×ïØjÜÈjÛa¿b–äÛaëLÁìn½aÝàÈíëén•bîy

òšÏì−òöbßá牅Ìikç‡üëLŠçìuk׊íëŠÛbixÁÔ½aòšÐÛbiÛabènã‹æë…òöb½aLá牅ñõbjÇëéŠÏbßgðŠß†mëcïßb‘îÛbèîÏŠíŠyN æb×ëŠÐßLõb׈ÛaÒŠÈíÉîºÙîÛb¾éîicáç…üëcëLáèöbdiÒŠÈíëáèiLõaŠßþa

ÙÛˆ×ëéØîÛb¾ükîÌíéäÇáa†ycáèäßüëéÜÌ‘ê†äÇüëÍÜjßénîØßbuN æb×ëÒŠÈíbšícÜËéãbàénî‘byëóÜÇñŠr×Láç…†ÇüëémìÐíòÏŠÈ߆ycåßLlbnØÛaa‡hÏ

…‰cæcïÛìía†ycbãbØßëcéjmŠí¿òÐîÃëódžnaÉîºlbnØÛaµg´iLéí†í‰bnaëáèäß

†yaëëcŠr×cåßËæcÉuŠíáèîϵgL†ycáqéàîÔíbàîφíŠíåßÑöbÃìÛaN

æb×ëéîÏLñ…ûma‡hÏkšËóÜÇyc†åßéöaŠßcëcéibn׊cÙÛ‡¿LéÐãôëŠmëéîÏñ†ß

LòÜíììçëŠÄnäíéÛbjã‡êˆdíLéibà×ÉÓëéÛ¿ŠßcáíŠ×åí†ÛajØÛaßþaëæìˉc

köbäÛaßþaëéîÌLáçËëéãhÏâbÓcñ†Ç´ä†íŠíœjÔÛaáèîÜÇìçëóãdníüëLÝvÈí

µgæcŠrÇáóÜÇlìã‡kuìméÛcáçˆLbèiónyükäíµgáÜÃüëLÑîyéãhÏæb×

áÄÈíéîÜÇæcŠ×ˆíéäÇéãcbÃëcŠöbuëcéîÏÑîyëcÉÓë¿éßbíclaŠëcLÝÜ

˜Š°ëóÜÇåyòÛbÔÛaéîÏêŠ×‡ëÝîà¦biN

٨

æb×ë†jní‰ìßdiLénØܾ…ŠÐníëLâbØyþbiónyéãcÝİicòibîãòäİÜÛaÝÌn’îÛõbjÇdiòÛë†Ûaê†yëNæb×ëêŠØíæcð†nÔíå¶é߆ÔmåßLÚìܽaüëÝàn°æcŠ×ˆíê†äÇÙÜßNæb×ëêŠØílŠ‘Šà¨akÓbÈíëLéîÜdžÈjíëåßéiŠ’íåßõaŠßþaéäÇN ÍÜiëæbİÜÛaŠ•bäÛaåßâŠØÛa…ì¦aëÞbšÏþaëòÈëõbİÈÛaòíbËxŠ¥åÇL†§akçìÏ

¿âìí†yaëb߆íŒíóÜÇòöbßÑÛcbäí…‰Lbjç‡ëÞŒíŠànßõbİÈÛaénîØ•b¨bß´iñŠ’ÇÒüc‰bäí…bçì−ëN Ý÷ëì’äÛaZÝçÕÜcæbİÜÛabßìíÑÛcÑÛc_á牅ÞbÓZáÈãar×NáÈãcë¿âìíóÜÇÚbn’iÑÛdiÑÛcá牅¿åLòíŠÓáÈãcëóÜÇóìßåibäèßÑÛdiÑÛcá牅¿å

´níŠÔÛaNô‘aëåßÕîÓŠÛa¿ñ†ßbëcæbjÈ‘òä´äqa qýqëµgòäÉj qýqëòöbàÈi‰diÑÛc‰bäí…´ÈjëÑÛc‰bäí…NÚìܽaÞë…òϊȽÚìÜÛalbn×å߉b–nbiçcôŒíŠÔàÜÛ

)الخانكة(تاريخ بناء خانقاة سرياقوسæb×æbİÜÛaåߊßdiòØãb¨aõbäióÏc†jÛaæëëýÓåi†àªŠ•bäÛa¿ð‡aòv§òätýq

å튒ÇëòöbàÈjëNbàÜÏoãb×òä¼å튒ÇëLòöbàÈjëÝflà×ìÓbíŠÛañbÔãb¨aõbäiIòØãb¨aHQT

ان ذا المك ى ه ة ف الوون الخانك ن ق د ب ر محم سلطان الناص اء ال بب بن س :وموقعها آما هو مدون فى آتب التاريخ

éibn×óÏôŒíŠÔ½aÞbÓI‰bjnÇüaëÅÇaì½aŠ×ˆiÁݨa‰bqŁaëHæaìäÇo¤IêbÔãbìÓbíŠH

êˆçêbÔãb¨ax‰bñŠçbÔÛaåßbèîÛbóÜÇì−†íŠiLbèäßÞČëdiéîmiÝîöaŠgábàiLìÓbíŠbçd’ãcæbİÜÛaÙܽaŠ•bäÛa†àªåiLæëýÓÙÛ‡ëéãcb½óäiæa†î½a”aìyþaë¿ò׊iLČk¦abà׊ׇ¿éÈ™ìßåßaˆçlbnØÛaädžŠ×‡ò׊iLk¦aÕÐmaéãc

k׉óÜÇém…bdžî–ÜÛLÚbäçêˆdÏcáîÄÇ¿éÏìu…b×ïmdíéîÜÇìçë†ÜvníánØíëbßéiónyLŒvÇÞŒäÏåÇŠÐÛaþaë†íaŒníLéi‰ˆäÏægêbÏbÇa´äjîÛ¿aˆçÉ™ì½a

bÈ™ì߆jÈíaµbÈmLéîÏÑ‚ÏéäÇbßLꆯk׉ëóšÔÏénàèãå߆î–Ûa…bÇëµgòÈÜÓLÝj¦aâŒÜÏ”aŠÐÛañȆßâbícáq¿ìÇNNNNNNNN

: سرياقوس وبناء خانقاةوفاء الملك بنذرهÝ•aìíôŒíŠÔ½as톧a o¤ÛaæaìäÈÕibÛaIêbÔãbìÓbíŠHéÛìÔi

áqL¿ìÇk׊ÏéÐäiéÈßëñȆÇåßL´†äè½aÁnaëóÜlj†ÓÝîßåßòîybãìÓbíŠêˆçLêbÔãb¨aÝÈuëbèîÏòöbßñìÜòöb½LČ¿ì•óäiëbèjãb a†vßâbÔméiLòÈà¦aóäiëbèibßb»Lb‚jİßëæb×ëÙÛ‡¿ð‡òv§aòätýqå튒ÇëòöbàÈjëNbàÜÏoãb×òä

¼å튒ÇëLòöbàÈjëÝflà×bß…a‰cåßbèöbäiNNNNNNNNNN

Zسحضور السلطان وافتتاح خانقاة سرياقو Ý•aìíôŒíŠÔ½aérí†yo¤ÐãÛaæaìäÈéÛìÔi

من آتاب المواعظ واالعتبار للمقريزى بتصريف- ١٤

٩

xŠëbèîÛgéÐäiQUéÈßëõaŠßþañbšÔÛaëƒíb’ßëLÙãaì¨apȆßëÚbäçòİcòàîÄÇÝa†iêbÔãb¨a¿âìíòÈà¦aÉibô…bºLñŠŁa‰Č†–mëï™bÓñbšÔÛa‰†iåí†Ûa†àªåiòÇbºČïÈÏb’ÛaÊb⁄s톧aLðìjäÛacŠÓëéîÜÇéäiaŒÇåí†Ûa†jÇŒíŒÈÛaå튒Çbrí†y

LbîÇbmÉëæbİÜÛaLÙÛ‡æb×ëbȺLa‰ìÏìß‹bucëï™bÓñbšÔÛaÙܽaŠ•bäÛaåß늚yòíaëŠiÙÛ‡NÉîºëbß‹ì¯éÛéníaë‰NNNNNNNN

:ةكلخانل عن اؤمسأول ÞëcÝÔÏo÷‘ægµìmåß‘ñ‰a…g÷½aLaˆèÏñbÔãb¨aæì÷Ž flÈŽíæb×ÞìæbİÜÛaÝjÓåß

të†yëcémbÏëÞbyóÏë„ìî’Ûaƒî’ikÔÜíæb×ëéí†ío¤æìßìÔíæaìÇcéÛëñŠ‘bjßt†yaˆçëLŠßþaåß´jníæc†ÈiÙÛ‡ëêË´ÈíëéÐäiæbİÜÛaŠš°éäßôëbØ‘

Lar×bígåiëLôŒíŠÔ½aëLóãýÔÈÛaŠvyåiâbß⁄aÝrßæì‰û½aêŠ×‡åÇÝÐÌíëLón‘åíëbäÇo¤áçËëô…ŠiôŠÌmåiëN

óÏôŒíŠÔ½aÞbÓÉuŠ½aÐãÐão¤ëæaìäÈÛaÕibÛa b߆äÇëóšÔãaÜ©ÊbàÛa‰ČŠÓæbİÜÛa¿ò‚î’ßêˆçêbØãb¨aƒî’Ûa†©åí†Ûaóìß

åi†»cåi…ìàªðaŠ–ÓþaQVéjÔÛëƒî’iL„ìî’Ûa‰b–ÏÞbÔíéÛÙÛ‡ÝØÛëåßïÛëLê†Èiæb×ëÝjÓÙÛ‡ükÔÜŽíƒî’i„ìî’Ûaügƒî‘êbÔãb†îÈLõa†ÈÛapŠšycëÑí‰b’nÛa

òîãbİÜÛaÉÜŽ‚ÏóÜÇï™bÓñbšÔÛa‰†iLåí†ÛaóÜÇëê†ÛëŒÇLåí†ÛaóÜÇëï™bÓñbšÔÛaLòîØÛb½aóÜÇëƒî’Ûa†©åí†Ûaïic†ßbyóìßåi†»cåi…ìàªðaŠ–Óþaƒî‘L„ìî’ÛaóÜÇëƒî’ÛaõýÇÛaåí†ČðìãìÔÛaƒî‘êbäÓb†îÈLõa†ÈÛaóÜÇëƒî’ÛaâaìÓ

åí†Ûaïic†àª†jdžîaåi†Ècåi†àªLČð‹a’Ûaƒî‘òîÏì–ÛaÉßb¦bi†í†¦aLČðŠ•bäÛax‰bòäí†ßLŠ–ßóÜÇëòÇbºñr×NÉÜëóÜÇŠöbõaŠßþalbi‰cëLÑöbÃìÛa

ÖČŠÏëbèi´nÑÛcá牅òšÏ…bÇëµgÈÜÓòÝj¦aN

*وائدف*µëþaZMâbß⁄aÞbÓ†jÇ廊ÛaåiïicLŠØiÞýuåí†ÛaïìîÛaéibn×óÏåyñŠ™ba¿ƒí‰bmŠ–ßñŠçbÔÛaëæaìäÇo¤IêbÔãb†îÈõa†ÈÛaHbèÐÓëæbİÜÛaý•

åí†ÛaåiLlìícoãb×ëa‰a…†îÈÛõa†ÈÛaäÓMÞbÔíëZäÇMÕînÇòÐîܨa–än½aŠLbàÜφjnaŠ•bäÛaý•åí†ÛaLŠßþbibèÐÓëóÜÇòîÏì–Ûa¿òäÉm´nëLòöbà¼ë

km‰ëáÝ×âìíbßbÈbà§ëLaŒjëïçëÞëcêbÔãboÜàljbí†iLŠ–ßoÈãëbè‚î’iL„ìî’ÛabßëÞa‹oÈäíÙÛˆiµgæcóäiŠ•bäÛa†àªåiæëëýÓêbÔãbLìÓbíŠïdžÏbè‚î‘’iƒîL„ìî’ÛaŠànbÏÙÛ‡áç†Èiµgæcoãb×Lt…aì§aåaë äßòäoLòöb¸bëoÇb™ëLÞaìyþao‘ýmëLkmŠÛakÔÜmÝ׃î‘êbÔãbƒî’iL„ìî’Ûaæb×ëbèãbØåßLòîÏì–ÛaæìÏŠÈíáÜÈÛbiLý–ÛaëóuŠmëáèn׊iQWN ïÛëëbèn‚î’ßLŠib×þasîyëÕÜc¿kn×pbÔjİÛa¿òºŠm†ycéãcïÛëBò‚î’ß

„ìî’ÛaBL…aŠ½bÏLbèn‚î’ßbè‚î’Ûëƒî‘[„ìî’Ûaaˆçìç…aŠ½a†äÇÖý⁄aN †ÓëbèîÛëåÇÑÓaìÛa‰†•åí†Ûa†àªåiéíì»Líì¦aáqê†ÛëÞbà×åí†ÛaL†»cáqê†Ûë´Èßåí†ÛaåyìcÞbà×Låí†ÛaáqbèîÛëáíŠ×åí†Ûa†jÇáíŠØÛaåi §a

يعنى السلطان - ١٥يا الصغرى (نسبة إلى أقصرا بلدة ببالد الروم :األقصرى واألقصرائى - ١٦ سارية ) أس ة وقي ين قوني رة .( ب اب النجوم الزاه المحقق لكت

محمد رمزى بكه من أهل ) الخانكة(اة الناصرية السرياقوسية تكرر ذآر اإلمام بن حجرفى إنباء الغمر إلسماء مشايخ الخانق - ١٧ ع بأن ى الجمي وأثنى عل

.العلم والتقوى والورع

١٠

ÜߣaLïáqbèîÛëï™bÓñbšÔÛaxbmåí†ÛaåioäiLŒÇþaáqbèîÛëƒî’ÛaŠib•åí†ÛaåyLð‰b‚jÛaáqbèîÛëåí†Ûa†àªåiïicŠØiLïÜíþaáqbèîÛëï™bÓñbšÔÛa‰†iåí†Ûa

åiLòÇbºáqbèîÛëLïÜߣaáqbèîÛëòßýÈÛaõýÇåí†ÛaLðìãìÔÛaáqbèîÛ놩åí†Ûaóìßåi†»cåi…ìàªLïöaŠ–ÓþaáqbèîÛëåí†Ûa†àªåiáîçaŠigN

òîãbrÛañ†öbÐÛaZMñŠçaŒÛaâìväÛalbnØÛÕÔaÞbÓIÙiôŒß‰†àªHşôŠ–ÓþaóöaŠ–ÓþaëâëŠÛa…ýjiñ†ÜiaŠ–ÓcµgòjãIôŠÌ–ÛabîcHòí‰bîÓëòîãìÓ´iN

òrÛbrÛañ†öbÐÛaZMè‘óÏóöaŠ–Óþaƒî’ÛaóÏìmò䊣aÉîi‰ŠWTPô…ŠiôŠÌmåiÞbÓbînÐßbljbibèîÔÏbßbßgæb×ëémbÏëŠ×‡†ÈiñŠçaŒÛaâìväÛaóÏŠvyåiâbß⁄aÞbÓÙÛˆ×ëL

: م المؤرخينأقالوصف مدينة الخانكة بôŒíŠÔ½aÞbÓQXéibn×óÏI‰bjnÇüaëÅÇaì½aH o¤ÛaæaìäÈÕibÛaIêbÔãbìÓbíŠH

kËŠÏbäÛa¿aóäØÛÞìyêˆçêbÔãb¨aìäië‰ë†Ûaoîãaì§aëLpbãb¨aëónyp‰b•ñ†Üiñj×ÒŠÈmêbÔãb¢LìÓb튆íaŒmëbäÛabèiónyõï’ãcbèîÏôìâb»êbÔãb¨añȆÇLpbßb»ïçëµgâìîÛañ†ÜiLñŠßbÇüëˆûíbèiØßònjÛab¾ÊbjíåߊöbÒbä•þa

bßayaæbؽÔãb¨aLêbÝàÈŽíëÚbäç¿âìíòÈà¦aÖìáîÄÇ…ŠmbäÛaéîÛgåßå×bßþaLñ†îÈjÛaÊbjíéîÏÝî¨aÞbà¦aëà§aëŠÔjÛaëáäÌÛaëxbu†Ûaë‹ëþaëÒbä•cëpýÌÛaÊaìãcëlbîrÛaËëLÙÛ‡oãb×ëáîÛbÈßêˆçêbØãb¨aåßóäcâìÜÈ߉bí†iLŠ–ßÒŠ–ŽíÝØÛČ¿ì•¿âìîÛaåßá§aædšÛwîÜÛa݉†Óƒj¿áÈLČïè‘åßëŒj¨aČïÔäÛaòÈi‰cÞb‰cÒŠ–íëéÛ¿Ý׊è‘ÍÜjß´Èi‰cbà牅òšÏbèäÇæa‰bäí…݉ëôìÜy

æý‰ëåßbní‹oí‹LæìníŒÛaÝrßëÙÛ‡åßLæìib–ÛaÒŠ–ŽíëéÛåñì׿ČÝ×LòäòÈìmë¿Ý׊è‘Læbšß‰¿ëLåí†îÈÛa¿ëáaìßku‰æbjÈ‘ëLõa‰ì‘bÇëbàÜ×ëo߆Óòè×bÏÒŠ–ŽíéÛÍÜjßLbèöaŠ’ÛêbÔãb¨biëòãaŒbèiŠØÛaòiŠ‘þaëLòíë…þaëbèië

ČïÈöbjİÛaČïzöaŠ¦aëÞbzØÛaë|Ü–ßëLŠÈ’Ûa¿ëČÝ×æbšß‰ÖŠÐŽíóÜÇòîÏì–ÛaæaŒî×lŠ’ÛLõb½aŽœŞîjŽmëááç‰ë†ÓLbzäÛaæìİÈíëónyæbäþaÌÛÝð†íþaåߊ™ëLázÜÛaÒŠ–ŽíÙÛ‡åßÑÓìÛaÝØÛLáèäßâbČà§biëÖý§aÙîÛ†nÛáèãa†icÕÜyë

Láèëú‰æbØÏÉİÔä½abèiüxbn°µgõï‘bçËÎČŠÐníëLñ…bjÈÜÛáqȆvna†Èiòä´ÈmòöbàÈjëbèiâb»ôŠcáŠiLõbäÛabßëoyŠióÜÇbßbãŠ×‡µgæcoãb×åa

åßòäoLòöb¸bëÝİjÏâbÈİÛa‰b•ëÒŠ–íá¿éäÍÜjßå߆ÔãLŠ–ßïçëæŁaóÜÇLÙÛ‡Žo×fl‰…cëåßbènîÏì•b–‚‘b‚î‘ÒŠÈŽíïidiLŠçbâbäí Èi‰cbßìí

bèîÛbîÜiüÅÔîníbèîÏLònjÛaáqÅÔîní´Èi‰cbßìíüâbäí¿bèÜîÛüëLbç‰bèãâbÓcóÜÇÙÛ‡Č†ÇñLâaìÇcêë‰ìè’߆äÇÝçcLêbÔãb¨aïãcëéãcåØí¿ âìäÛaêÌ×ügåßLbäÛaáqŠr×éßìãónyÍÜibßâ†ÔmLêŠ×‡pbßëêˆèiêbÔãb¨a¿ì−òäLòöb¸bb¾ëÝîÓ¿êbÔãb¨abßëêd’ãcæbİÜÛaN

Ščflì−flìÓb튞ތãaëbäÐi bçõbu‰cbía‡èäÛaóÛaë膑Š

flÕÜmýª‰ëŠÜÛbäaëéîÏâbÔßÔnÜÛóč†çŒÛaë

ŽéŽàîãŽÞìÔí¿êßïèjämbíŽpbiˆÇč†ãŠÛa

Žé™ë‰ëflæbíŠÛaåßžčéčvîÜŽÞìÔíÊ…Š×‡ï™a‰c膬

سبق التعريف به- ١٨

١١

*شارةإ*æcáÜÇao¤kn×bßaåíëbäÈÛaòà¨óçëbèmŠ×‡ónÛaòÔibÛaZ

IQHbİÜÛaõbäikjìçbà×bèÈÓìßëæbؽaaˆçóÏòØãb¨aæëëýÓåi†àªŠ•bäÛaæƒí‰bnÛakn×óÏæë†ß

IRHìÓbíŠñbÔãbõbäiëꉈäiÙܽaõbÏë ISHìÓbíŠñbÔãbbnnÏaëæbİÜÛa‰ìšy ITH òØãb¨aåÇÞëûßÞëc IUH ib¹†ÓòØãb¨aòäí†ßÑ•ëâýÓd´‰û½a

†yaëâý×éÜ×éšÈjiÝ–nßæaìäÇo¤IêbÔãbìÓbíŠHóÏôŒíŠÔ½aêŠ×‡ibn×é

I‰bjnÇüaëÅÇaì½aHénÈ™ë†ÓâýØÜÛáí†ÔmëcÁîjÛa|î™ìnÛaëcpa‰b‘⁄aœÈiügÝjÓ

óÏc†jÛaÑÛû½aâý×LLkÛéÛæb×åßÝØÛ|™aëaˆçëñ…bí‹åíëbäÈÛaêˆçŽoÈ™ëb¸gë

bší⁄aóÏN

)الخانكة(الخانقاة السرياقوسعن QY اإلمام بن آثيرهذآرما éibn×óÏr×åiâbß⁄aÞbÓIòíbèäÛaëòía†jÛaRPHòäta†ycæaìäÇo¤WRUç

bvîÜbèîÛgÖbëbçd’ãcÛaìÓbíŠêbÔãbæbİÜÛa|nÏñŠþað…bºÝöaëc¿ëRQ†©bèîÛëëLáçËëõaŠßþaëæbîÇþaëñbšÔÛaéÈßëbèiŠšyëòܪbç†äÇóäiëåí†Ûa

ñ×ëòÔîÔ§aóÏóçëòàîÄÇòàîÛëbèiæbİÜÛaÝàÇëşïöaflŠŽ–ÓþaRRï™bÓóÜÇÉëköbäÛaæìˉcáèäßòÛë†ÛañŠš¡åí†ÛaŒÇê†ÛëñõaŠÔibrí†yå튒ÇòÇbºåiañbšÔÛa

cëaƆöa‹ĆõbäqéîÜÇaìfläžqcëåí†ÛaŒÇù‰bÔÛaóÜÇÉčÜŽëáçËëşðìflãìÔÛa„ìî’Ûaƒî‘ëÜuåí†Ûa†©óÜÇë„ìî’Ûaƒî‘ëğïØÛb½aóÜÇëòÇbºåiaê†ÛaëóÜÇbĆšícÉčÜŽëbĆߊØß

áçËëñ‰ì׈½aêbÔãb¨aƒî‘şïöaflŠŽ–ÓþaNçc

bßذآره المقريزى فى آتابه السلوكلمعرفة دول الملوك Z ¿ëâìí´äq⁄a…bô…bºñŠŁaZéuìmæbİÜÛaµgêbØãb¨ax‰bòîybãLìÓb튆ÓëouŠñbšÔÛaƒíb’½aëòîÏì–ÛaëâìíLõbÈi‰þaÝàÇëáÂbáîÄÇ¿âìí

îà¨aéÈbmêbØãb¨biNŠÔna놩åí†Ûaìic†ßbyóìßåi†»cåi…ìàªïöaŠ–Óþaìçë|î‘êbØãbáíŠ×åí†ÛajØÛaòÏaŠÔÛbi¿ò‚î’ßêˆçLêbØãb¨akm‰ëê†äÇòöbß¿ì•

ÉÜëæbİÜÛaLéîÜÇóÜÇëï™bÓñbšÔÛa‰†iåí†Ûa†àªåiLòÇbºê†ÛëëŒÇåí†Ûa†jÇLŒíŒÈÛaóÜÇëï™bÓñbšÔÛaïÔmåí†ÛaïöbäþaLïØÛb½aóÜÇëƒî’ÛaõýÇåí†ÛaðìãìÔÛa

ƒî‘êbØãb†îÈLõa†ÈÛaá‰ëƒî’ÜÛ†©åí†ÛaLòÜÌjiæcëkÔÜíƒî’iL„ìî’ÛaÉÜëóÜÇlbi‰cÛaLÑÛbÃìÖŠÏë´nÑÛcLá牅ÉÜëóÜÇõaŠßþaÝçcëòÛë†ÛaN

ة ولد الشافعى الدمشقى االصل البصروى آثير بن عمر بن اسمعيل الدين عماد - ١٩ ال من بقري ة أعم نة بصرى مدين م ٧٠١ س ل ث انتقرع عن علماء عصره ،أخذ العلوم وسبعمائة ست سنة دمشق الى ه فى وب سير الفق ل الرجال فى النظر وأمعن والنحو والتف ومن والعله والزمه تيمية ابن الدين تقى االسالم شيخ مشايخه جملة ا وأحب ا حب ا عظيم ى ذآر آم ذا معن ن ه درر فى حجر اب ى ال ه ودرس وافت ول

ه جزأ وخمسين أربعة فى والنهاية البداية آتابمن مؤلفاته مجلدات في وهو المشهور التفسير منها مفيدة تصانيف اريخ ول المشهور الت ٧٧٤ سنة شعبان فى مات التفسير سيما وال بمصنفاته الناس انتفع وقد تحقيق الدآتور عبداهللا بن عبد المحسن الترآى١٨المجلد - ٢٠ سوف يأتى ذآره بعد- ٢١ ) المرجعنفس(طعام يعمل عند الفراغ من البنيان :الوآيرة والوآرة - ٢٢

١٢

ÁîiÒýnbilìÜdiêËëñŠçaŒÛaâìväÛaóÏô…ŠiôŠÌmåiÞbÓbšícaˆ×ëZ

ا ره م ه ذآ ى آتاب ردى ف رى ب ن تغ صر ب وك م ى مل رة ف وم الزاه النج:والقاهرةعن الخانكة

áqxŠæbİÜÛaµgìÓbíŠéÈßëñ†Çåß´†äè½aL´ÇëbÈ™ìßóÜÇì−ƒŠÏåßòîybãìÓbíŠóäjîÛéîÏLêbÔãbbèîÏòöbßñìÜòöb½L¿ì•bèjãb ëÉßbuâbÔméîÏLòjݨa

æbØßëáŠiòÏbî™åí…‰aìÛaâb»ëLƒjİßël†ãëÖeŠÔä…b‘ŠöbàÈÛaÉà¦Êbä–ÛaNkm‰ëbšíc‰ì–ÓìÓbíŠáŠiõaŠßþaLòîØ•b¨aë…bÇëÉÓìÏâbànçüa¿ÝàÈÛaónyoÜà׿´Èi‰cbßìíN

áqóšnÓaðc‰æbİÜÛaŠÐywîÜx‰bñŠçbÔÛaïènäíµgLìÓbíŠkmŠíëéîÜÇïÓaìÛapbÇa‰ŒÛaëmëéîÏk×aŠ½a¿âbícÝîäÛaÞýÌÛbibçËëµg‰ì–ÔÛaìÓbíŠiN

oÜÓZ†Óëo׉…cbãcïÓaìiêˆç‰ì–ÔÛaÛaoãb×ìÓbíŠiLoiŠë¿òÛë…ÙܽaÒŠ‘þaðbjŠi¿…ë†yòä qýqLòöb¸bë cëßþaæë…ìåi†jÇ廊Ûabè™bÔãcóäiëbèiéÈßbuðˆÛaêbÔãb¢LìÓbíŠæbØÏÙÛ‡bjjìLbç‰bqeoãb×ëåßåbªbîã†ÛaNóènãaN

:حفر الخليج إلى الخانكةÞbÓåilbn×óÏô…Šiô‰ŠÌmIäÛañŠçaŒÛaâìvHLáqægÙܽaŠ•bäÛaìÏÝàÇwîܨaµg

ßþaæìˉcköbäÛaNÞŒäÏæìˉc´†äè½biµgÝîäÛaµgæcÉÓë‰bînüaóÜÇÉ™ìßñ…‰ì¶ÂýjÛaåßï™a‰cæbniLlb’¨aÉÔíëŠÐ§a¿æa†î½aðŠçbÄÛaðˆÛaéÜÈuÙܽaŠ•bäÛaaˆçbãbniåßpbîäâŠËëéîÜÇüaìßcLòºáqŠ¹wîܨa‰ì׈½aóÜÇò׊iÂìߊÓ

µglbiŠzjÛaáqµg‰còÛbjİÛaïߊíë¿wîܨajØÛaNkn×ëµgñüëÞbàÇþa‰bšyhiÞbuŠÛaLŠÐzÜÛ´ÇëÝØÛ†yaëåßõaŠßþabib–ÓcLbçŠÐ¡ù†niaëŠÐ§biåßÞëcô…bºµëþaåßòä¼å튒Çëµgæc¿ƒÜô…bºñŠŁaåßòäÛaNlŠcëéîÏÚýßcLñr×pˆcëòÈİÓåßæbnißþaæìˉcLköbäÛaóİÇcëæbİÜÛaåbßlŠåß

ÚýßþaLbèibi‰þâŒnÛa늂Ïåí†ÛaŠÃbã“î¦añ‰bàÈiñŠİäÓcŠiwîܨa†äÇéàÏN oÜÓZïçëñŠİäÔÛaòÏëŠÈ½añŠİäÔiŠ‚ÐÛaNâŒnÛaë‰a†í†ÓÛaëïñŠçbÔÛañ‰bàÈiñŠİäÓêb£

æbnjÛaðˆÛaæb×bãa†îߊçbÄÜÛîiLð‰a†Ó†äjÛaæcë‰a†í†ÓbšícáníŠbäÓ‹ë⁄aŠbäÓëòíßþaÝàÈÏÙÛ‡éÜ×NbàÜÏæb×âbícÝîäÛapŠuåÐÛaLéîÏpŠàÇëéîÜÇ

LïÓaìÛao÷’ãcëéjãb ´mbjÛaÚýßþaëN

*إشارة*åiêŠ×‡bß…Šiô‰ŠÌmlbn×óÏôIñŠçaŒÛaâìväÛaHêŠ×‡óÏëÚìÜÛalbn×óÏôŒíŠÔ½a

‰bqŁaëÁݨaÖ…cÝî–ÐniN : الذى ذآره المؤرخونموقع الخليج

ÞbÓaòßýÈÛaÕÔâìyŠ½aIÙiôŒß‰†àªHRSÛbiëja…ìuìßæb×wîܨaæcµ´jmszòäòíbÌÛQXPPê…ë‰ëÝîÛ†iâòrÈjÛaá‰ñŠçbÔÛaòİíŠóÏÐÛaéãcëòäÛaÙÜmóÏòîãŠ

ónÛaòİÔäÛa†äÇÝîäÛaåßxŠ±æb×ʉb‘bèîÏÝibÔmaáqb‘biñ†Ûaëʉb’iµbÈÛaŠ–ÔÛíÞbà’Ûaì−æa‰ë†iÖŠ’ÛaµgóäîÈÛaŠ–Óʉb’iÝibÔníæcµgʉb’Ûa‰aì íáqL

´yæbİÜÛaµgéÛì•ë†äÇëL‰ì׈½aIbÔibæb°‰ƒî’Ûaʉb‘HÖŠ’Ûaì−ÑİÈäí

فى تحقيق آتاب النجوم الزاهرة البن تغرى بردى- ٢٣

١٣

áqb‘biæaŠ£Ê‰b‘áqLÕîÏìmæa†îßµgübíáqLómbíì§aʉb‘bÈbÔßíëÑİÈäíáqŠ–ßòݪ֊’ÛaµgÑİÈäíbäçåßëLóã‹bãòØܽaʉb’ióİjÔÛaóÐ’n½aµg

æb×sîyôŠ–½awîܨaʉb’ióènäíónyéîÏîÏLlaìİÛaʉb‘µgÝ–íónyk–íb‘bióÜdžઆèÇóÏo·ónÛaáîÄänÛaÞbàÇcëpbyý•⁄akjië‰ì׈½awîܨaóϵgóÓbjÛaâ…‰áqóİjÔÛaóÐ’n½aµgéàÏåßòÏb½aóÏwîܨaaˆçåß×þaõŒ¦aâ…‰

çcwîܨaŠqcÞa‹ÙÛˆiëb‘biÝîÇbgôì톨a†èÇóÏwîܨaʉb’iéníbèãN

:اينة الخانكة قديمقالوا عن مدŽpŠ×‡´‰û½aåßêËÞìÓÝ•aëcëb¹†ÓòØãb¨aÑ•ëóÏôŒíŠÔ½aéÛbÓbßœÈiZ ÞbÓåilbn×óÏô…Šiô‰ŠÌmIñŠçaŒÛaâìväÛaHŠ•bäÛaÙܽaÞbàÇcœÈiåÇt†zníìçë

æëëýÓåi òäWRU çflÇëŞàflŠêbÔãb¨aòîybäiìÓbíŠkm‰ëbèîÏòöbß¿ì•ÝØÛèäßáŒj¨aázÜÛaëâbÈİÛaëôìܧaëŠöbëbßxbn°éîÛgN oÜÓRTZ†Óëp‰b•êbÔãb¨aæŁaòäí†ßòàîÄÇNóènãaN áqÞbÓÕibÛaâýØÛaåßõbènãüa†ÈiæëëýÓåiŠ•bäÛaæbİÜÛaåÇN ŞàÇ늉ì–ÔÛaLìÓbíŠiÝàÇëbbãbniÝ»éîÛg‰bv‘þaåßÕ’ß…LbçËë‰b–ÏbèiòßbÇé×aìÏâb’ÛaNŠÐyëwîܨaðŠ•bäÛax‰bñŠçbÔÛaónyéÜ•ëcLìÓbíŠiŠàÇëóÜÇaˆçwîܨabšícñ†ÇŠbäÓL‰b•ëãb aˆçwîܨañ†Ç mbiÚýßcëNpŠàÇëéi

‰còÛbjİÛa†ÈibèiaŠåßâbícÞ…bÈÛabÌjn×NpŠàÇëñŠíŒuÝîÐÛaòîybãëLÖüìi†Èioãb×bßüb߉ïߊíibèÙîÛbà½aLlb’äÛakÈÜmëõaŠßþabèiLñŠØÛap‰b–ÏbèÜ×a‰ë…a‰ì–ÓëÉßaìuëbÓaìcëL´mbiëoÌÜië´mbjÛañŠíŒ ÝîÐÛa¿éßbícòöbß´¼ëbãbni

†Èibßoãb×ì−å튒ÈÛabãbniNoÜ–maëŠöbàÈÛaåßòîybãòîäßx’ÛaóÜÇÝîäÛaµgÉßbuðݨaµgŠØyåiqþaòj퉋ëæì•ìÓµgëñd’äßïãaŠè½aµgò׊iL“j§aónyæb×æbã⁄akvÈníLÙÛˆÛéãhÏæb×ÝjÓÙÛ‡ñ†¶ñíüýmüb߉ëLõbÐÜyë‰b–ÏüôŠí‰†ÓÊa‰‡ügéîÏëõbäiNÝ×ÙÛ‡åßòjªæbİÜÛaàÈnÜÛN‰b–ÏÝ׆yc¿éßbícÝÈÐíÙÛ‡lŠÔníëµgêŠbˆèiaLæd’Ûa‰b•ëábšícòîË¿LÙÛ‡bà×ÝîÓZbäÛaóÜÇåí…

LáèØîÜßÝiÝîÓéãgæb×a‡gɆydi†Ód’ãcñ‰bàÇæbضêŠØ‘¿ÿ½aê†ßcë¿åbjÛaÞb½biLpüŁaëLbçËëpŠàÈÏŠ–ß¿éßbícp‰b•ëÒbÈ™cbßoãb×åßñ…bíŒiçc

p…‰cbßóÜÇéßý×N

Zا عن الخانكة قديمما ذآره بن إياس éibn×óÏbígåiÞbÓIaÉöbÓëòÏŠÈßóωìçŒÛaÉöa†i‰ìç†ÛHæaìäÇo¤IòäoÜ…áq

òöbàÈjëå튒ÇëtýqH ÞbÓZæbİÜÛaÊŠ‘bèîÏôc‰éãgÝîÓëLŠ–ßÊbî™åßóçëìÓbíŠñbÔãbñ‰bàÇóÏ

ójäÛaFñbÔãbæbؽaaˆçóÏóäjíæcéîÜljb‘cëâbä½aóÏLóÏÊŠ‘âbä½aåßéjnãabàÜÏLñbÔãb¨aêˆçñ‰bàÇNåí†Ûa†©ƒî’ÛaÝÈuëLbàöa…bèiæìàîÔíòîÏì–Ûabèi‰ŠÓoÜà×bàÜÏ

km‰ëLbèi´äbÓòîÏì–Ûap‰b–ÏLb§b•b½bÇæb×ëLbèi‰ìš§aƒî‘óöaŠ–ÓþaòÈi‰æbİÜÜÛkn×áubÇþaœÈiægáqLòÜîܦaÒbÓëþaÑÓëcëkmaëŠÛaæbØÏLkçˆÛbi

ñbÔãb¨aêˆçóÏbèÜÈvωbäí…ÑÛcbèÏ늖ß

) والقائل هو بن تغرى بردى المؤرخ( هكذا آتبت فى الكتاب الذى بين يدى - ٢٤

١٤

ÝîÓZñbšÔÛaɺëòànbèicŠÓëbèîÏpbiëæbİÜÛabèiÞŒãñbÔãb¨aêˆçñ‰bàÇoÜà×b½õaŠßþaŠöbëLòÈi‰þaóäjÏôbjŠiÒŠ‘þaÙܽaâbícµgñ‰bàÈÛaóφíaŒnmòÈÔjÛaêˆç

òjİéiÝÈuëbÈßbuÚbäçRUÞŒmëónyñŠbÐÛaå×bßþaëLòÜîܦa‰ë†ÛabçóäjmbäÛaçcŠ–߉ì×åßp‰b•ëbäÛaæbîÇcbèiåØëLbç…aŠÐãaóÜÇòäí†ßp‰b•N

Zالحملة الفرنسية على مصروقديما أهل الخانكة æaìäÇo¤ta†yþa…ŠõbäqcŠ–ßóÜÇòîãŠÐÛaòÜà§albn×kyb•ÞbÓIÑy‹

îjÜióÜÇ´ãŠÐÛaHqåßaìjÜëÝjÇ‹óicëñbØãb¨aôŠÔiaëŠàÏLpŠibãìiáèiÕ§áòãì÷½aµbçþaa놖ӵbnÛaâìîÛaóÏëáç‰ë…aìÓŠyëáaìßcaìjèãëáçìÜmbÔÏaìÈänßbÏ

ÞbnÓýibèîÜÇaìÛìnaëîjÜiRVcçN ×kyb•Š×‡lbnƒí‰bmköbvljbqŁa¿áuaÛa‰bjþaëI†jÇ廊Ûaåiåy¦aïmH

ta†ycåÇs톧aÖbîóÏNòätýqñŠ’Ç´nöbßëÑÛcë ¿ësÛbqéä튒ÇouŠòÐöbåߊØÈÛaðëbãŠÐÛaµaòèuòîÛ…bÈÛa‰b•ë¿Ý×âìí

kçˆmòÐöb†ÈicôŠæìjçˆíëµaòèuÖŠ’ÛabàÜÏæb×ÝîÛõbÈi‰üaxŠáçj×ém‰bibãìioãb×ëáèÜöaëcoÜ•ëµaòØãb¨aóicëÝjÇ‹aìjÜëòÐÜ×åßïicÝjÇ‹aìÈänßbÏáçìÜmbÔÏáçìiŠ™ëáçëŠ×ëaìjèãëñ†ÜjÛabçìÓŠycëaìܤ‰aëµaîjÜiN

:تعليقüëcZ´‰û½aåØÛëñr×ôŠÔiîjÜiµgbèÔíŠóÏóçëòîãŠÐÛaòÜà§apŠßaëŠ×ˆí

oãb×b¹†ÓòØãb¨aæcÞ†íaˆçæcô‰ca‡b½áòÜà§aŠÈmaˆëpa¨biñŠßbÇòíŠÓbçËåßaìjÜİíbßbèäßaìjÜ

bîãbqZaìßëbÔíbèÜçcåØÛëñ…ì–Ô½aóçëÞbnÓæë…îjÜiaìÜ…´ãŠÐÛaæc„‰û½aŠ×‡åí…ì–Ô½aáçáèãcáˉéj‘óÜÇéãck−ŠßþaáèöbuÝjÇ‹óicëòØãb¨aÝçcåØÛë

bÓáèäØÛëåí…ì–ÔßËáèãþòÜÐËaìßëá虊ÇcëáaìßcåÇaìÈÏa…ëaìÜnÓëaìÜmbÓëÛaÝçcbÔyõüûèÏnåí†Õ§aòîÏì–ÛaòØãb¨aæbØÝjÇ‹óicëb¹†ÓòîÏì–ÛaåØmë

õüûçb¸gëÞbjÛa놦a|íŠíb¶ˆþaë‰ìßþaœÈióÏéiaŠßcbßÚŠmëcò‘뉅•Š‘óÏô‰bjÛa|nÏkyb•áèЕëbà×õbàÜÇaìãb×ô‰b‚jÛa|îzáÒŠ‘aˆçëN

Zالخانكة فى عهد محمد على باشا b‘bióÜdžવaìÛa‰ìšypŠ×‡æcëÕj¿æa†îßêbÔãb¨a†çb‘ëNpa‰ëbäß“î¦a

ë…a…‹abèia‰ëŠNĆÈà©bßìíòØãb¨aåØmëÁÔφ§aÙÛ‡µgŠßþaénäíëbà×´ãbvàÜÛb‘åßÞìÔÈÛaÒbÈ™åßœÈjÛaáÇŒíÞëcåßb¸gëpbÈßb¦aœÈiòjÜò•b¢ëbèibj

óçëòØãb¨aòäí†ßóÏoãb׊–ßóÏpd’ãcónÛapbÈßb¦aIæb׉cò‰†ßalŠ§H ò‰†ßcbà×òØãb¨bibçd’ãcónÛakİÛaIïidiÝjÇ‹HRWõbäióÜÇk܉ìn׆ÛapìÜ×

ÙîiðëbãŠÐÛaòäIQRTRHòíŠvçIQXRVâHRXómcëéÛñˆmbþbiåß…ýjÛaòíëbi‰ëþaLÝÈuëò‰†ßkİÜÛðŠİîjÛaÝjÇ‹óidibšícµëëbènbí‰ìîìàÜÛðëbãŠÐÛaæìßbçNa‡g

bèÜçcæìØíæcaÞdãáÜÈÜÛñ‰bäßóèÏñ…bjÈÜÛbãbØßoãb×bà×òØãb¨aægÞìÔãæcbäîÜÈÏ

سوف نتكلم عن هذا المسجد تفصيل بعد االنتهاء من الحديث عن الخانكة- ٢٥دلى ))خطوط ضيانامة للدارندلى م ((من آتاب الحملة الفرنسيية على مصر فى ضوء مخطوط عثمان - ٢٦ دى الدارن م عزت حسن افن بقل

دراسة وترجمة جمال سعيد عبد الغنى وهى إحدى القرى التابعة لمرآز الخانكة وتبعد عنها بحوالى نصف آيلومترا فى خط مستقيم ٢٧ بك فريد محمد )الخديوية العائلة مؤسس تاريخ فيالبهجة التوفيقية- ٢٨

١٥

ÓbİÛaëò†äaëkİÛaóÏñˆmbcåßõbàÜÈÛaåßrØÛabèjÏÙÛˆÛýçcáÜÇëòíëìäÛaòpbÈßb¦aêˆçlýå߆ycáçŠ×‡åÇÝÐÌíüpbÈßb¦biòîÇŠ’ÛaâìÜÈÛaëÊbànu⁄aêˆç…a†ÇcÝrßbäioÓbšÛá犖ybã…‰…cìÛbääØÛëáènäí†ßŠ×‡åÇæìÜÐÌíb¸gë

pbzЖÛaN

Z إلى الخانكةاآخر الملوك الذين حضرو Š•bäÛaÙܽabècæcˆäßòØãb¨aÞŒmÜiæìmdíëÚìܽabèÔ’Èíñ†bèîÛgò¡ˆß†Èióny

ómc†Ób¹†ÓŠ–ßóÏÙܶkÔÜíæb×åßÝ×åØÛ늖¶ÙîÛbààÜÛbèÈä•ónÛaóÜdžàªÙÜßbèc†ÔÏÁÔÏáüaóÏæb×ìÛëónyæìÛìÔíbà×éÜ•cµgå°†yaëÝ×æd×bèîÛg

ÚìܽabèÔ’Çëºozj•cëÚìܽa†èÇóènãaæcµgí‰ìèÙÜßÖë‰bÏÙܽaÉ܆ÈiòæbİÜÛa†v¶òÈà¦añý•bèióÜ•ëòØãb¨aòäí†ßaìÛŒãåíˆÛaÚìܽaŠeìç늖ß

ôbjŠiÒŠ‘þaòäQYTXâRYóÔÐÛa‰…bÔÛa†jǃî’Ûa†v½aâbßgòÈà¦aòjİôŞ…cëÁÜjÛa†àªƒî’Ûa†v½biñ‰ìÛaù‰bÓñ‰ìÛacŠÓëN

:اعلماء الخانكة قديمôŠvaŠ‘bÈÛaæŠÔÛaõbàÜÇåßóØãb¨aôëbØn½aŠàÇåi…ìàªåí†ÛaxaŠõbärÛaóic

æb×ëkİÛaës톧aëÐnÛa‰…†ÔÏñr×âìÜÇóÏa‡bnc âìÜÈÛaåßr×ëlb§aë k§aaˆçåÇéÐäiÇsîypaõaŠÔÛaë†íìvnÛaáÜÇÖb’Çåßæb×a黉éäØÛëóÏ

ÔÜÈmåÇérí†yLò퉌¦aò߆ԽaŠ‘ò߆ԶæeŠÔÛbiéóÏìma黉†ÈiIYWWçNH ëĆr¡bär¡ìÛÔîÓ…báèîÛg‰b’íõbàÜÇòä톽aêˆçÝçcåßÚbäçæcbã†uìÛâìÜÈÛaón‘óÏb

óm†ÜiõbàÜÇåßÝîܦabÈÛaaˆçp†uëpaõaŠÔÛaÞb©óÏóääØÛëâìÜÈÛaón‘óÏb¹†ÓaÕší†ÔÏæŁabßca…†Çá犖yóÏoÓìÛN

م٢٠٠٩هـ١٤٣٠مدينة الخانكة ôØÛañŠçbÔÛaæ†ßô†ygåßñj×òäí†ßæŁaòØãb¨aòäí†ßbènybßÍÜjmôŠÔÛaëóç

bòÈibnÛaISLQXVHëÉiŠßßìÜî×bèãbØ…†ÇÍÜjíIŠš§aH‰ì׈ÛaåßISTRTYHëtbã⁄aåßISQUYUHâbÇbèãbØ…†Çµbºga‡gRPPYâIVUXTTH…a…Œí…†ÈÛaÞaŒíüë

Lâìí†ÈibßìíôŠÔÛaåßa…†ÇbÉjníëIÑíŠÛaHµbnÛb×óçë IQHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇÝjÇ‹ìicòíŠÓIWPXTUH IRHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßéãbØ…†ÇæbîjÇŠÐ×IRVTQXH ISHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇwÜÔÛaIYUUWVH ITHRSìîÛìíI톦axŠ½añ†Htbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇIYUYTH IUHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†Çñ†íbîÈÛalŠÇIUPQYSH IVHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†Çòî’ä½aITUTRH IWHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇìÓbíŠIRUXXPH IX

Htbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇpbÔîÜÈÛalŠÇIQYYXQH IYH…†ÇŠÐ•þaÝj¦atbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØIUVWRRH IQPHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇŠÐ•þaÝj¦aòljŒßIRYQTH IQQHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇÝíbä½aIYXVTH IQRHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†ÇñŒ»ŠÐ×IQXRSRH

من أهل البلدة المعمرين الذين حضروا حضور الملك ووصفوا لى الحال وقتهاحكى لى هذا آثير - ٢٩

١٦

IQSHtbã⁄aë‰ì׈ÛaåßbèãbØ…†Çñë†äIQWQUSH

Þ‹bä½aœÈjÛ‰ì•bîyþbiõò¹†ÔÛaòØãb¨aòä톶ñ…ìuì½aRPPYâ

١٧

١٨

ñ‰ì•œÈjÛòØãb¨aòäí†ßóyaì™RPPYâòîjÈ’Ûaõbîyþbi

١٩

ŒîܬüaéaæaˆäßéÜØ’iÅÐn°ìçëòØãb¨aòİz¶pa‰bİÔÛaòjÓaŠßÚb’×cô†yg

٢٠

السلطان األشرف برسباىجد مس XTQçQTSWâ

ñ‰ì•†v½ôbjŠiÒŠ‘þaæbİÜÛaóãbj½biÂb°æcÝjÓx‰b¨aåß

٢١

bèîÏŠèÄíñ‰ì•kãaìuœÈiÝa†Ûaå߆v½a×…ëò´ã‡û½amˆcbèbrí†yRPQPâ

Zمسجد السلطان األشرف برسباى

†vßæbİÜÛaÒŠ‘þaòØãb¨biôbjŠiLìçëLlbŞn×ëÝîjë†vßéãcÕ§aë†yc

ò†äaåÏóÏÝíìÊbiéÛæb×åßügb牆ÓÒŠÈíüónÛañ‰bàÈÛaåÏóÏòàîÄÈÛa†ub½a

lýëlŠÈÛaëkãbuþa‰bàȽañˆmbcåßrØÛa…ë‰ëñŠr×åßµŠèÄíaˆçëòí‰bàȽa

†v½aæcbà×LŠè’Ûaâbíc‰a†ßóÜdžv½aµgæë†ÐíåíˆÛa‰bqŁaòîÜ×ëò†äaòîÜ×éÛ

†v½aaˆçóÏÝ–íìÛëÝ…åßÝ×bèi°kî|í‰NNNNNN

ÜßbÈÛaâbÓÑÿÛëæìábiâbLjäßâbíþaêˆçóωbqŁaÅÐyòä¦QYYXâÌnibĆjíŠÔm†v½aaˆbȽaåßr×ÝjÓáîßÛaóÏÁíŠÐnÛaœÈiµg‰bqŁañˆmbcœÈi‰b‘c†Óë†ÛaÝrßþaáîßÛaaˆçéibn×óÏóÜËŠÏ…ìઆà§aìic‰ìn×I‰bqŁaáçþŒuì½aÝîÛ†Ûa

aLñŠçbÔÛaóÏòîİjÔÛaëòîßý⁄æcô‰cëåßÁíŠÐmëc´––‚nß´Èmâ†Çkjiaˆç×bßóÏáèšÈibÇaŠßâ†ÇëéiÑÜñåÇÝÐÌíaåØÛ늒jÛaåßkîÓ‰…ìuëâ†Çëa

ëbäÛaåßr×Ýèukjibšícëaˆçâ†Ça†v½aaˆçñ‰bàÇóÏt†°b¶áèßbànçÞbà¦aëñ‰bàÈÛaåÏóÏòíe†v½aæhÏÁíŠÐnÛaaˆçáˉëN

٢٢

ل عمال ومهندسى الترميماإهمبعض ما حل به بسبب IQH†v½aÑÔ

´yÓßboéäßòîØiÞëca†Ç†v½aÑÔÌniòävÜÛaNüëcÊì™ì½aÑÔÛaåØíæŁaibÛaÑÔÛaÝrßéjãaìuÝÐcëÒ‰b‹ë”ìÔãéiéÜ×æb×áí†ÔÛaÑÔÛaæcsîyÕ

†ÈiÙÛ|šnîbà×ëæŁaµëþaòîØjÛaóÏŠçbÃìçbà×òîãeŠÓpbíeLâ†Çæcbà×|îz–Ûakî×Ûa‰ìèõgô…cguìÇxbÑÔÛakãaìuåßr×óÏåߊݽaêbîßÞëŒãëĆõbn‘kãbuÝ׆v½añ‰bvyóÜÇŠqûíaˆçëLâìîÛa‰a†ßóÜÇlaÛaëó–§aÞëŒã

ñŠrØiòãìç†ßËëŠÄä½aò÷îéiñr×òîj’ÉİÓ†uìmbà׎Ç몆rØÛaÙÛ‡ÖìÏN

IRHŠÛa݆½apb׉…óîö

áîߊmÝjÓ†v½biæb×QYYXÍÜjmpb׉†Ûaåß…†ÇâIUH݆½aòía†iåßpb׉…óîöŠÛapŠßónÛa†v½añ‰ìóÏôŠmbà×szjÛaòía†ióÏLbçŠqcóªëbÈîºoß…‰

æcbà׉bqŁaò÷îçóÏbèiÝv߆v½aæþpb׉†Ûaêˆç‰bèÃgåÇæìq†zníæŁëµaì¡Ý†½aòc|İåÇòšÐ‚äßoãb×ÝîjÛaÚbj‘òcQ~Uoß…‰bèäØÛëâ

µaì¡òšÐ‚äßozj•cëÙÛˆ×QUáN

ISH†v½aåz•

éİëóÏòznÏéiæb×áîߊmóÏbÈîºoß…‰‰þao¤ÖbÐãþaåß…†Çµg’mRPPYâåz–Ûaâb‰ÉÜåÇÞû½aÞbàÈÛaí‰ëbãcÖbÐãþaêˆç†ycÝa…ÞëŒäÛbioàÓ†Óë

µaìyÕàÈi‰þao¤bãŠëéîϊЧaëRµaìyÞìëâRPµaìyŠÇëâWUábäßbßcÕÐäÛaÖb™ónyÕíŠİÛaNæcbà×bЮaz–Ûaå†v½a‰c|İåÇaˆçÝjÓ

áîßÛaSQÕàÈiê†Èi|j•cëáQQáŒuóÏõLõŒuëŠeQUáëŠeRPáÝÓþaóÜÇÂìjšßËóäÈíaˆØçëN

ITH‰bvyþa´iónÛaòÜzØÛa

ŠÄäíåßëÞëþaâbÈÛa‰ëŠ¶ÁÔmpc†iëåÏüëÖë‡óÜÇÞ†müò÷í…‰ñ‰ì–ioÈ™ëèÄíÝßdmóã…di†v½aóÏŠaëÛnäØÛëaˆçåߊr×cÁíŠÐüóaÞìÓÞìÓcæcügÙÜßc

µbÈmIŸωr& ⎯ Ýà tƒ y7 Í× ¯≈ s9 'ρé& Ν åκ ¨Ξ r& tβθèOθãèö6 ¨ΒH] ين bçŠ×‡å߆iüéãcô‰cñ‰b‘gêˆçL]٤: المطففŠ–ÈÛaaˆçÝjÓ†v½aaˆèiánçaåßáÜÄãüónyëbßcÇs톧aìèφv½aåómŁb×Z

٢٣

:فى آتب اآلثار مدون هو ان األشرف آماموقع مسجد السلط

†v½aÉÔíʉb‘óÜÇÝİíòä톽alìäuLòîiìîÜÔÛaòÄÏbòÈibnÛaòØãb¨aòä톶Éßb¦a

ybäÛaåßꆰëLòîiŠÌÛaòè¦aåßòí‰ìèà¦aòrí†yò‰†ßòîÓŠ’ÛaòîÛbà’Ûaòî

Iæë…ìò‰†ßH٣٠

:السلطان اآلمر ببناء هذا المسجد æbİÜÛaÙܽaÒŠ‘þaÑîåí†ÛaìicŠ–äÛaðbjŠiZ†ycÙîÛb¾ŠçbÄÛaÜuLÖìÓŠi

óÜÇo¥Ùܽa¿âìíõbÈi‰þaåßbqŠ’ÇŠŁaÉîi‰ÝjÓŠèÄÛa‰†Ôi´nu‰…Lòä¼å튒Çëòöb¸bëSQN

¿ìmësÛbqŠ’Çð‡Lòv§aòäô†ygëc´Èi‰Lòöb¸bëoãbØÏém†ßoñŠ’ÇòäòÈmëìè‘L‰áqâbÓåßê†Èiê†ÛëZÙܽaŒíŒÈÛaLÑìíéäëì−¼ñŠ’ÇLòäáqÉÜ¿ ÉbmŠ’ÇÉîi‰Þëþaòä´näqa´Èi‰cëLòöb¸bëoãbØÏém†ßì−òqýqŠè‘cN

:سبب بناء السلطان المسجد فى هذا المكانóÏê†v½ôbjŠiæbİÜÛaõb’ãgkjåÇñ†í†Çpbíaë‰æì‰û½a…‰ëcåßLæbؽaaˆç

õbäjÛaåßÞbæbØßµgÞŒã˜ÓñŠíŒu|nÐÛê…a†Çg†äÇôbjŠiæbİÜÛaæcÙÛ‡ òîìÓbíŠÛañbÔãb¨aåßlŠÔÛbiIIòØãb¨aHHaˆèiŠàÈíæcêë†ÈiŠÐÃëaêbîycæg‰ˆãëL

jéiÕ§cë†v½aaˆçd’ãcëꉈäióÏëëaꊖãëLò‰†ßëýîjæbؽad’ãcbà×ýîlaë†ÛalŠ’Ûb™ìyëaƆÈÔßëò‰†ßê‰aì N

bĆ™ŠßbýŠß†î•òÜy‰óÏxŠôbjŠiæbİÜÛaæcÞìÔmôŠcòíaë‰ÚbäçëaƆvßæbؽaaˆçóÏóäjíæcŠ½aaˆçåßb¬æg‰ˆãëLéØÜçcÝÈÐÛbiÙÛ‡éÛëSRN

:تاريخ بناء هذا المسجد وملحقاتهóÏc†jÛaæb×òäémbÔzÜßëÉßb¦a†v½aaˆçõb’ãgXSQŠ’ÇéîÏÝàÈÛaÝÃëòíŠvç

éibn×óÏôŒíŠÔ½a„‰û½aŠ×‡LòÜßb×paìäIÚìܽaÞë…òϊȽÚìÜÛaHaˆçñ‰bàÇæcoÜà׆v½aXTQõaŞŠÓëbĆjîİëà¨apaìÜ–ÜÛbĆßbßgæbİÜÛaéîÏkm‰ëòíŠvç

Ñyb–ßóÏæìiëbäníN „‰û½a…‰ëcëóãýÔÈÛaŠvyåiaIŠàÌÛaõbjãglbn×óÏHLòäéãcŠ×ˆÏaˆaĆŠíbÌßb±‰bm

XRXÜà×µëþaô…bºóÏòíŠvçoòîìÔÜíŠÛañbÔãb¨a‰aì bçd’ãcónÛaæbİÜÛaò‰†ßŠvyåiaæcÂìİ‚½aaˆçÕÔªó’jy‰ìn׆ÛaÕÜÈíëLòîÏì•ëƒî‘bèîωŠÓëò튕bäÛa

ñ‰bjÈÛaêˆçâbßckn×IIòØãb¨aôcóÇbÔjÛaÁ¢HHæbؽaaˆçæcë†vßò‰†ßîÛëçcN éîÜÇÕÜcëbĆÈßbuaƆvßæbؽaaˆçæcóÜÇôbjŠiæbİÜÛaÑÓëòvyo–ã†Óë

IIìÓbíŠiåöbØÛaÉßb¦aHHòv§aŠ×ˆmëLIæbİÜÛabãüìßæhÏÒì•ì½aÉßb¦abßdÏ

ا - ٣٠ صفحات وم من أحد آتب اآلثار التى حصلت عليها من بعض الباحثات ولكن من شدة الشوق لمعرفة شئ عن المسجد صورت ال

خرىظننت أنى سأحتاج اسم الكتاب ولم أستطع الحصول على هذه الباحثة ألنها من محافظة أ السلوك لمعرفة دول الملوك للمقريزى وإغمار العمر البن حجر العسقالنى- ٣١

ا ٣٢- صفحات وم ة شئ عن المسجد صورت ال شوق لمعرف من أحد آتب اآلثار التى حصلت عليها من بعض الباحثات ولكن من شدة ال ة أخرىظننت أنى سأحتاج اسم الكتاب ولم أستطع الحصول على هذه الباحثة ألنها من محافظ

٢٤

LÑÓaìÛa–ÛaéîÏâbÔma†vßbÈßbuéÐÓëæ‡cëpa…bjÈÛaóÜÇéîÏÑØnÈíëpaìÜñý–ÛaëéîÏÞì†ÛaóÏ´àÜàÜÛN

:العاملون بهذا المسجد فى عهد السلطانõaŞŠÔÛaåßñŠ’ÇáèäîiåßÑöbÃìÛalbi‰cåßaĆ…†ÇÉßb¦a†v½aaˆèiæbİÜÛa´Ç

½aæìØísî¡óßìíwßbãŠiÕÏë†v½biñõaŠÔÛaæìiëbäníaŠ×ˆiaĆŠßbdžvòЖiñŠànßNpbÓëdiòÏŠÈßéÛòãbí†Ûaë¨aÝçcåßbĆîö‰´ã‡ûàÜÛæbİÜÛaåŞîÇbà×

pŠubßÝÈÐiâìÔíæcóÜÇá牅òöbàrÜqòÜçþa‰ìè‘åߊè‘Ý×éÛÒŠ–ípaìÜ–ÛaóÇŠ’ÛaéuìÛaóÜÇéÜÈÐiñ…bÈÛaN

:العاملون ببعض األماآن بالمسجد IQHالمنبر :

…‰ë’Ûaòv§aóÏÒŠ‘þaæbİÜÜÛòîÇŠé–ãLIòÈàvÜÛbjîİäàÜÛæbİÜÛaÑÓëÙÛ‡ÝrßóÏñ…bÈÛaéîÜÇpŠubßÝÈÏëåí†îÈÛaëŽu†Óëxb§aôì톨a†èÇóÏ…†

bjÇSSòäóãbrÛaóàÜyQSSPçN

IRHالدآة التى أمام المنبرالمحمولة على ستة أعمدة من الرخامZ Lòv§aóÏ…‰ëIëëa…†ÇæbİÜÛabÑÓjØnÛaëéÈà¦aâìíóÏæa‡łÛ´ã‡û½aåß

éÜÈÐiñ…bÈÛapŠubßÝÈÏëÝîÜènÛaëN

ISHالمئذنة: òv§aóÏ…‰ëIÊ늒½aæa‡łÛñ‰ì׈½aòãˆ÷½aÑÓëëójäÛaóÜÇñý–Ûa|îjnÛaë

õbÇ…ë…bîÇþaâbícóÏjØmëÝîÜÛaåßþasÜrÛaóÏëòÜîÛÝ×óÏjØnÛaëÝîÜènÛaëìÜÛÙÛ‡óÏéÜÈÐiáèm…bÇpŠubßÝÈÏëÑÓaN

LbèîÜÇÝàÈÜÛ´ã‡û½aåßònòãˆ÷½aꈴÈm†ÓëÒŠ‘þaæbİÜÜÛòîÇŠ’Ûaòv§aŠ×ˆmÛÒŠ–í‰ìè’Ûaåߊè‘Ý×ìÜÐÛaåßpaì•þaæbyòãbí†Ûaë¨aÝçcåߊÐãòn

ìäÜÈíæcóÜÇá牅òöbýqŠÐãÝØÛá牅òöbßæbëá牅ÑÛcóÏÊ늒½aæa‡þbiaåßéiñ…bÈÛapŠubßÝÈÏëéÛŠÃbäÛab牊ÔíónÛaéniìãóÏÝ×à¨apaìÜ–ÛapbÓëc

ójäÛaóÜÇâýëñý•ëÝîÜèmë|îjm ëíÝÈÏëÑÓaìÜÛõbÇ…ë…bîÇþaâbícóÏjØpŠubßñ…bÈÛaéiN

¨aÝçcåßÝuŠÛÒŠ–íLîö‰´ã‡û½aõüûæcòv§apŠ×‡bà×òÏŠÈßéÛòãbí†Ûaëæì¼ëbìÜÏòíbßbèЖãá牅òíbàrÜqòÜçþa‰ìè’Ûaåߊè‘Ý×óÏpaìÜ–ÛapbÓëdibßÝÈÏëLåí†îÈÛaëòÈà¦aâbícóωì׈½aÉßb¦bibjÓŠß´ã‡û½aîö‰æìØíæcóÜÇbà牅

óÇŠ’ÛaéuìÛaóÜÇéÜÈÐiñ…bÈÛapŠuN

ITHالسبيل: óÜÇòÈÓaìÛaòÏŠÌÛaìçëbèi†uìíëòjnؽaæŁabèîÜÇlìnØ߆vàÜÛóîöŠÛalbjÛa´¹

L´×bj’Ûapa‡ÝîjÛaÊaìãcåßìçëÝîjnÜÛõb½biÿ¹æb×wíŠè•òçìÏéÛ´Èm†ÓëòÐÈÛaëòãbí†Ûaëñ¨aÝçcåßæìØíæcæbİÜÛaÑÓë‘aómýߌßN

اس حلمى - ٣٣ مكتوب على واجة المنبر من أعلى جددت لجنة حفظ اآلثار هذا المنبر المبارك فى عهد خديوى مصر المعظم الحاج عب

هـ١٣٣١الثانى أدام اهللا أيامه سنة

٢٥

æcóÜÇá牅òöbß¼‰ìè’Ûaåߊè‘Ý×éÛÒŠ–íÝîjÜÛwíŠè–Ûaåßõb½aÝÔãµìníñ…bÈÛaóÜÇòäÝ×åßæbšß‰Šè‘åßòÜîÛÝ×ëŠİÐÛaâbícåßâìíÝ×óÏéÜîjmëénîÔämë

éîãaëcÝËëÝîjÛa|ßëN

:آما ورد بالمصادر الحديثةبعض العلماء الذين عملوا بهذا المسجد IQHò‰†½bjîİæb×ëÅÇaìÛaôìà§aáîyŠÛa†jǃî’ÛañŠçbÔÛbiæbİÜÛa IRHóØãb¨aóìÓbíŠÛaô‰†äØÛaxbnÛaóÜÇåió°ƒî’ÛaIâbßgH

:لمسجد لعمارة اوصف آاملé–ãb¶Ýa†Ûañ‰bàÈÛÝßb×Ñ•ëðbjŠiæbİÜÜÛòîÇŠ’Ûaòv§bi…‰ëIIZåßÝ•ìní

Ýàn’½aêŠ×ˆi…ìÇì½aÉßb¦aµgéäß݆ílbiµgêŠ×ˆic†j½aŒîÜç†ÛaòîÔiòÈi‰cóÜÇóÜÇòÛìàªoîzäÛa—äÛaŠv§biñ…ìÔÈߊbäÔiÂýjÛbiò‘ëŠÐßbîÔãòÐÔßòÜibÔnßåíëaëctýqóÜÇïÜjÔÛaæaìí⁄aÝàn’íoîzäÛa—ÐÛaŠv§biòîäjßÒbn×cëbãaì•ëbßb‰†àÇ

éÜibÔíbj’äßlaŠbiïÜ–½a´¹åÇkãb æbîßb‰æa…ìàÇéÐänØílaŠªëÙöaìiòØmIò×…Hæ늒ÇëòÈi‰cñ‰ì׈½aòÈi‰þaåíëaëþbi´îã‡ûàÜÛbßb‰†àÇònóÜÇòÛìàª

Éi‰cïÓbpa‰ë†ßbâbŠÛbiò‘ëŠÐßòÈîiŠmïÜjÔÛaæaìí⁄bibj’Õiaìİia†í†yb×bj‘ñ†yaëëIòîÜîŠßHISiCH”ëŠÐßñ‰ì׈½aåíëaëþaý‰ì׈½aÉßb¦a‰cïÓbië

½aâbŠÛbiâbŠÛbiáŠß‰†•laŠbiëñŠöa…bßb‰ñ‰‹ëbšícïÜjÔÛaæaìí⁄biëæìÜæìܽaN

:لمسجد لعمارة اوصف مفصلåßémˆcÑ•ìÛaaˆçrybjÛaœÈjiò•b¨aknØÛaœÈipbòÈßbu‰bqŁaòîÜ×òjÜåß

Ü–yôˆÛaëñŠçbÔÛaocë—n‚½a‰ìn׆ÛaåßéîuìniéîÜLjmoÜ–yóäØÛëéaŠ×ÏæaìäÇo¤Ñ•ìÛaaˆçbèiæ놽aÖ‰ìÛa‰ì•óÜÇÁÔIÒŠ‘þaæbİÜÛaÉßbu

òØãb¨biH ŠqþaáÓ‰Zæë†i

ƒí‰bnÛaZXSUZXTQçMQTSQZQTSWâ òîÏŠ‘þaò‰†½a‰…b–ßµgÉuŠíL

˜ôbjŠiæbİÜÜÛòîÇŠ’Ûaòv§aSUZQTL òäÛòîiŠÈÛa‰bqŁaÅÐyòä¦pbŠ×ëQXYTLâQXYUæaìäÇo¤â

Rapport Sur La Mosquee Du Sultan Barsbai Du Village De Khanka, pp.١٥١:١٥٥ Ibid, pp.٢٢:٢٤, pls. ١:٩

:عمارة الجامع )١(òÈiŠßòybßåßÉßb¦aæìØníbèÈÜ™ÞìLSX~TPÒì’Øßbèİìníëâ–bîÛby–Áî°

bèÇbÐm‰aŠè’½aŠv§biòîäjßpbèuaëÉi‰cÉßbvÜÛëpýÃÉi‰aéiQP~RUémbèuaëáçcLâòîÛbà’ÛaïîöŠÛa݆½abèiÛaòîÓŠ’ÛaòèuaìÛbiŠe݆߆uìíbà×L òîiŠÌÛaòîÛbà’Ûa

òîiŠÌÛaòîiìä¦aòè¦bisÛbqlbi†uìíæb×éãcÝànaåßëN

:المئذنة) ٢(iŠ½aæ†jÛaïènäíëpbÏ’ßÉi‰céiÉiŠßæ†ibLïîöŠÛa݆½a‰bíóÜÇÉÔmòÏŠ’iÉ

òãˆ÷½aêˆç†í†vniòîiŠÈÛa‰bqŁaÅÐyòä¦oßbÓ†ÓëŠv§aåßòËŠÐßkãaìubòÈiŠß

٢٦

bèÇbÐm‰gÍÜjíLÕiaìtýqåßbîÛbyæìØnmïçëòîÏaŠ‘⁄aò‰†½aòãˆ÷߉aŠËóÜÇ Éßb¦a|İåßRSòyb½aÊŠßÞëþaÕibİÛaßISLSßHéÇbÐm‰aëIW~XPâH

ÛaÞìzníëïãbrÛaÕib݉ìКßoРóܪïãaìİgÝØ‘µgaëLñ†àÇcóÜÇÞìàªsÛbrÛâbŠÛaåßämëLòÜÔÛa‹aŠóÜÇòàÔiòãˆ÷½aïènN

aêˆç¿‰bqŁaÅÐyòä¦éioßbÓðˆÛaîÌnÛaæcÕ§aëÖý⁄aóÜÇbàîÜåØíòãˆ÷½LŁaÅÐyòä¦bèmŠ’ãëbäîÛgoÜ•ëÛaòîÐþa‰ì–ÛbÏòãˆ÷½aæc|™ìm‰bqboãb×

k’¨aåßbèjãaìupbÏŠ‘òv§aµgÊìuŠÛbiLòËŠÐßëòíŠvykãaì ba†jnhioßbÓLðˆÛaìçk’¨aåßåíŒia‰…bpbÏŠ’ioãb×òãˆ÷½aêˆçæc†¬ðbjŠiæbİÜÜÛòîÇŠ’Ûa

ÙÛ‡åÇòv§aŠ×ˆmLs톧aŠ–ÈÛa¿bäîÛgÝ•ëIINNNåßÝ•ìníáqµgáÜÛaòîÔibîãìßdßbŠbj’‰aë…còqýqóÜÇÝàn’mòãˆ÷ßHH

: الواجهات الخارجية) ٣(i‰cÉßb¦aaˆŠè’½aŠv§aåßòîäjßLòîÛbÉÝ×ðì°òîc‰Ñíëb£µg‰bàȽabèàÓL

åßpbÈj–ßbèîÜÇòîÜÐñˆÏbãÑí죆톧abç…†ÇæcóÜÇòîÇŠ’Ûaòv§ao–ãLÈi‰còÌßñ…ìÔÈßÙîibj‘bçìÜÈík’Õiaìİia†í†yb×bj‘æ늒ÇëxbuŒÛbiՒȽa—¦biñb’

æìܽaòÛbŠÛaëñ…bè’Ûañ‰bjÇbèäîiåßsÜrÛaÁ¢pbibn×ëòî†äçëòîmbjãÒ‰b‹bèiLòí†àaN

:المدخل الرئيسي)٤(ÉßbvÜÛòîÜa†ÛaòÈiŠ½aòyb½aåßb÷î‘ÉİÔíücóÜljbàȽa˜ŠyïÔjmónyÙÛ‡ë

ïîöŠÛa݆½aòÜnØi‰bàȽa‹ŠiLŠÌÛaaˆçÕîÔznÛëpa‰bØãgëcÕöaìÇæë†ipýÄÛaßbãbî×bèäßÝØ‘ëLòîÓŠ’ÛaòèuaìÛaóÜÇòí¨apa†yìÛaœÈiåàšmýÔnÝîjÛaÝrßL

òî߆pbÇbÓëlbnØÛaëN ÇcåßxìnßÕÜiþaâbŠÛaåߊöbËŠvyåß݆½aæìØníëpbíü†i—ãŠÔ߉†–iêý

òibn׋aŠbàçìÜÈíLæbnÜØߊöbÌÛaŠv§aãbuóÜÇ…‰ë‹ýÛaëkçˆÛaõb¶òÓŠÌßoãb×òäÉßb¦aåßõbènãüaƒí‰bméiï׊Üà½asÜrÛaÁ¢XTQ݆½aòznÏóÜÇÕÜÌíëç

ßþaágbàèîÜÇL´îÜ•cËLŒãëÛbi|Ж½ak’¨aåßæbÇaŠ–ߊÔäåí†ÛañŠçbÔÛbiïßý⁄aåÐÛaÑznßµgbîÛbylbjÛaaˆçÝÔã†ÓëLð‰ì–ä½aÝíìİÛaN

Šv§biòîäjßòîÜjÓbàça†yg´nèuaëóÜÇÝàn’ßÉßb¦aæcóÜÇòîÇŠ’Ûaòv§ao–ãòjİàÜÛéäßÝ•ìníÕíŠİÛa¿Ê‰b‘áÜëbèßbßcòjİßbèiõb½aŠvyëoîzäÛa—ÐÛa

ìn½añ‰ì׈½añŠíëòä¹æbnjİßéÐänØíLâb‰éîÜÇëïÜдnjnÈiÉiŠßlbiµgbèäßÝ•bb−Úbj‘ëò¼ŠßòèuaëÙÛ‡ìÜÈíLN

:درآاة المدخل)٥(òyb½aòÈiŠßñb׉…µgïîöŠÛa݆½að…ûíS~UP ×S~UPbLòjİßb牆–iLâ

Ðyòä¦pa†í†£åß’ÑÔbèÐÔíëLâbŠÛaåßñ‰‹ë´¹óÜÇLòîiŠÈÛa‰bqŁaÅ´¹óÜÇéiLÝíìŠØäߌîÜç…ñb׉†Ûa‰bíïÛgëLÝîjÛañŠvyµgð…ûílbiñb׉†Ûalbi‰þõb½aÝîjnÛñ†Èßoãb׊¨ak’¨aåßlbvybènèuaëóÜÇòÜߌßéÜa…

gÝ•ìíáÜëñbÔzܶòÇbÓµgóÜ–ãŒîÜç†ÛaòîÔiåßëL´îÜ–½aëÑöbÃìÛaÕibİÛaµòãˆ÷½aëðìÜÈÛaN

éãcóÜÇòîÇŠ’Ûaòv§ao–ãIIZbèiæìܽaâbŠÛbiò‘ëŠÐßñb׉…µglbjÛaåß݆íwíŠè•µgbàç†ycåß݆ílbiñ…ŠÏbàèäßÝ×óÜÇÕÜÌíæýibÔnßæbibiëòãaŒëòjİß

٢٧

IÝîjH¿†í†yÚbj‘ëbßb‰ñ‹ŠéiâbŠÛbi”ëŠÐßêìÜdžÔÇóÜÇÝàn’mïÜjÔÛa†§abzäÛbiéÈîº|Жßlbibuë‹êŠ×ˆic†j½albjÛaóÜÇÕÜÌíëðŠzjÛa†§a¿ïãbqÚbj‘ëÝİßÚbj‘Ýa†ÛañŠíåÇéiæìܽaâbŠÛbi”ëŠÐߌîÜç…µgéäß݆íïãbrÛalbjÛaëbŠbj’òèuaìiòÜߌßÝa†Ûa´¹åÇëêŠ×‡ïmŁaÉßb¦aåßïÜjÔÛaÖaëŠÛaóÜÇÂýjÛbi…ìÔÈßáÜòÜߌ½a‰ëb¯‰ì׈½awíŠè–ÛaòçìÏóÜÇòj׊ßâb‰ñ‹ŠbèibîãìßdßµgáÜÛaòîÔiåßÝ•ìníáqÉßb¦aóÜÇòÜİß´ã‡û½aîö‰áŠiòϊ˵géä߆ȖíÉßb¦a|ݵgáÜÛaåßÝ•ìníëbîãìßdßbŠbj’‰aë…còqýqóÜÇÝàn’mòã†îß

Üߌ½a‰ëb¯ëòÇbÓ‰ë…ëæaìígóÜÇÝàn’mòÇbÓµgéäßÝ•ìníŒîÜç…µgéäß݆ílbiòÖa뉵gŒîÜç†ÛbiðˆÛaáÜÛaåßÝ•ìníëÂýjÛbib‘ëŠÐßbîÔãòÐÔßÖìÔyëbyŠßëòîÔiåßÝ•ìníáqÂýjÛbi”ëŠÐßb퉆äØÑÔßÖìÔyëÉÏbä¶ñ‰ì׈½aòÇbÔÛaìÜÇ

†ílbiµgêŠ×ˆic†j½aŒîÜç†ÛaêŠ×ˆi…ìÇì½aÉßb¦aµgéäßÝHH˜SVZSWN

:المدخل الشمالي الغربي )٦(åßéuìníëLæbnÜØßòîjãbuóÜÇLŠv§bijßLòîiŠÌÛaòîÛbà’ÛaòèuaìÛaÁìiÉÔ튑bjß݆ßìçëLòÜjÔÛa‰a†uóÜÇð…ìàÇ‹b©µglbjÛaaˆçð…ûíLöa†ß†ÔÇêýÇc

©µgð…ûíëLñb׉…æë†iòîiŠÌÛaòîÛbà’ÛaòÜÄÛaòcåǜЂäß‹bN

:السبيل ) ٧(ñŠvyåßæìØníL´×bj’Ûapa‡ÝjÛaÊaìãcåßìçëLÁîİ‚nÛaåßòîÓŠ’ÛaòíëaŒÛbiÉÔíéîÜÇÝà°ïßb‰ìÛÚbj‘Ý×â†Ôníæb×L†í†§aåßpbÈj–ßbàèîÜÇ´×bj’iLòÈiŠß

ÏñŠv§a‰diëLlŠ’ÜÛò––‚½aæaŒîØÛaóÜÇëLÝîjnÜÛõb½biÿ¹æb×wíŠè•òçìò÷îçóÜÇÑÔéÛæb×ÝîjÛaaˆçæcóÜÇòv§a—ämëLbšícâbŠÛaåßñ‹ŠòçìÐÛa

bîyëŠßæìØíæcÝànaåßìjÓIa†ÔÇNH ¨aÝçcåßæìØíæcæbİÜÛaÑÓëòvyo‘gïmýߌßÝîjÛaaˆ´Èm†Óë

ŠvyìÜÈíëòÐÈÛaëòãbí†ÛaëbëLÝîjÛaòybßÐãˆdmL´îã‡û½aîöŠÛòÇbÓÝîjÛañ†í†§aåßpbÈj–ßbèîÜÇòÜîİn߈ÏaìãZ

:الداخل) ٨(æa‰†¦aóÜÇ|nÐíëLòÜjÔÛaòÜÃbç×cLpýÃÉi‰cëåz•åßÝa†ÛaåßÉßb¦aæìØní

Éí‰b–ßbèîÜÇÕÜÌíëL†í†§apbÈj–¶ñb’ÌßLˆÏaìãÉjòîÜa†ÛañˆÏbãÝ×ìÜÈíLòîj’æìܽaxbuŒÛbiՒȽa—¦aåßñ…ìÔÈßòîòîÜÐN

:ظلة القبلة)٩(òÜîİnßbènybßISV~TPLQU~VPâHñ†àÇcònåßÖaë‰Ý×òÓë‰còqýqåßæìØnm

LòîÜÐÛa…ìÔÈÛaóÜÇÝÔrÛaÑîЂnÛòËŠÐ߈Ïaìãbèmb‘ì׿|nÏLŠv§aåßa…ìÔÇÝà¤a‰†–níëñ†àÇþaåßxë‹bèÐänØíLòíŠöa…Ñ–ãòîäyò÷îçóÜÇLòÜjÔÛa‰a†ulaŠ

éÜÐcåßáÔÏLÕîÓ†Ûañ…Š¨aâbŠÛbilaŠaÒìuó’ËLÁÔ½aòäàrßòîßbŠÛaÝØ’íâbŠiòİìÛaòÔİä½aoÏŠ‹ëpbîÜypa‡…ìÔÈiïènämâbŠÛaåßòîc‰òŠ‘di

aòîÓboÏŠ‹ëLòîà¬bÓbjcåßæbnîu‰bæbm‰bòîÓbİÜÛëLòÏŠŒÛapaˆilaŠ‰ëa†ßò÷îçóÜÇæaìÛþa…†ÈnßâbŠÛaåßòclaŠaòîäyâ†ÔníëLòԒȽawä–Ûaòè¦biïu‰b‹ëŠilaŠzàÜÛëLbšícæaìÛþa…†ÈnßâbŠÛaåßòÔî™pa‹a†ãŠØiòbª

è¦bi…ìuì½a݆½a‹ëŠiïçbšíòîÓŠ’Ûaòîiìä¦aäßlaŠa‰ëb¯ëòîiŠÌÛaòîÛbà’Ûaò

٢٨

Lòîà¬Öbjcò÷îçóÜÇòÈàapaì’§aåß´n’í‰ë‰†•åßæìØníÝî•c’òÜÔÛa‹aŠóÜÇòàÓò™ëŠÛaïŠØÛëN

:دآة المؤذنيين) ١٠(òÏŠ‘åÇê‰bjÇïçëLåz–ÛaóÜÇòÜİßòÜjÔÛaòÜÃåßsÛbrÛaÖaëŠÛa¿ò׆ÛaêˆçÉÔm

Lòîj’†È–íLæìܽaâbŠÛaåßñ†àÇcònóÜÇòÛìàªLŠ¨ak’¨aåßkãaìubÝÔänßáÜibèîÛgN

:سقف ظلة القبلة ) ١١( énàÜmbàäîyL†îÈiåß‹ˆäßp†ÔÏLòîÜ•coîÛÉßb¦aaˆçÑÔcæcéÛÑûíb¾

òèib’ßÑÔcÝàÈiòävÜÛaoßbÓ†ÓëÑÔæë†iæb×òîiŠÈÛa‰bqŁaòä¦ñ…ìuìàÜÛkîçˆnÛbiñ†Ü©L|îb·ëpbÇìiŠßbèäîiŠ–¤áîaŠiò÷îçóÜÇñŠçbÔÛbiòîÏŠ‘þaò‰†½bi

æaìÛþaëN

:الظلتان الجانبيتان) ١٢( òÜîİnßbàènybßIQRLY~PPâHm´Óaë‰åßñ†yaëÝ×æìØnmòí…ìàÇbàç…ìÔÇ

a‰a†uóÜÇòÜjÔÛåßñ†àÇcóÜÇòÛìઊv§aåß…ìÔÇòqýriåz–ÛaóÜÇæýİmëLâbŠÛaN

:الظلة الشمالية الغربية ) ١٣(òÜîİnßbènybßSV~TPLU~WPòÜjÔÛa‰a†¦òã‹aìßê…ìÔÇm†yaëÝ×æìØnmLâ

ÉßbvÜÛïiŠÌÛaïÛbà’Ûa݆½a‹b©ÖaëŠÛaaˆçÉİÔíëN :صحنال) ١٤(

åz–Ûac†jíéÛìÝîİn¶QQ~QVâ陊ÇëWTLSéÛìÉiŠßìçëéİëµgô…ûíQS~XP陊ÇëâQS~XPéÛìÝîİn¶†vàÜÛóÐܨalbjÛa†äÇóènäíáqâR~RPâ陊ÇëTWLSìçëLôŠè‘kma‰áÒŠ–í´ßbÈÛaåß…†ÇæbİÜÛaé۴džÓëÁÜjß

ކÇéîÏëæìܽaâb¨biòc|İåǜЂäíëpbßì‰ñi†v½aSQáòznÏéiëµaìyÕàÈiòÐÜn«pbçb£aÉi‰cóÏÖbÐãcÉi‰cbèäßÊŠÐníéİëóÏòíŠöa…R~RPâ

ÕÐäÛaŠÇëWUŠÈiôŠcòznÓêŠeëáWUgô…ûmáµÝÐcå߆v½ax‰bµaìyÕàÈiR߉þa|İo¤éÜ×aˆçìz¶‰bqŁaÞbàÇâbÓáîߊmóÏRPPYâÉiŠßÚŠmëªÁîiâbŠÛbiéÔÜËáØp…†Èm†ÓëÕÐã…ìuëóÜÇÞdës¡å½Þ†í

x‰b†uìmónÛaòîÓbÛa†äÇóènäíæbלÈjÛaÞbÓbà×éãcô‰cëéÛbàÈnaåÇpbíaëŠÛaLwíŠè–ÛaµgòîÓbÛaåßêbî½akÜuéäߊÌÛaë†v½aáîߊmÝjÓaˆçRPPYÝybßbßcâ

êŠ×‡Õj†ÔÏáîßÛa†ÈiéiLST

:السراديب|İo¤ÒŠÌÛaåß…†Ç†uìîÏkí…aŠÛabßc†v½ao¤ÖbÐãþaåÇs톧aÕj

îjòc݆v½aÕàÈi݆½aëT،UPم ‰a†zÜÛaÝîj‰aŠËóÜÇóçëlbn×ëÉ߉bÐÛaÖóÏëÕàÈÛaëbàèäîiòyb½aæbØß⁄biÞaŒíüë†í†yåßòÜÜibèîÏÞëŒäÛaæb×

bèîÏÞëŒäÛaónyæŁaNSU

هذا آله ليس من نفس المرجع ألن صفحات الرخام قد تمزقت ولم أعثر عليها ولكن هذا بعد بحث دقبق - ٣٤ ولكنه بعد بحث ومعاينة ا أيضا ليس من المرجع المذآورهذ- ٣٥

٢٩

أرضه تحت )مT،UP (بعض الصور لسراديب مسجد السلطان األشرف بعمق*

½a‰co¤ÝîjÛaÒŠËô†yg†vIkí…aŠÛbiñ†ÜjÛaÝçcô†ÛòÏëŠÈ½aH

o¤ÒŠÌÛaµgòÜ•ì½aÝîjÛa݆ßòznφv½a‰côˆÛaáÜÛabèîÏŠèÄíëémd’ãc

æb×ónÛaòí†í†§aÝýÛaÊbÈibèiÞëŒäÛaání

†v½bi‰biŁaœÈjÛ‰ì•

٣٠

òrí†yñ‰ì•†v½aåz–Ûbèmˆcáîߊm†ÈiRPPYâ

ØÛalbiëLkí…aŠÛaïÛaòÜ•ì½awíŠè–ÛaòznÏlbibèîÏŠèÄíñ‰ì•ŞnsÛbrÛa‰ë†Ûbilb

٣١

†v½biâbà§aëò¹†ÔÛañdîš½a

٣٢

األمير سودون مسجد

هـ٨٢٦ و

األمير القاسمى مسجد و

على الشامىمسجد

٣٣

:مير سودون مسجد األ

ò‰†ßóàmò‰†ßæb×éãcÕ§aëIòîãb»ŠÛa†jÈÛaHSV

:مؤسس المسجدìçæë…ìåi†jÇ廊Ûaåß òܺÙîÛb¾ŠçbÄÛaòíÖìÓŠiïÓŠm¿â†¨aóny‰b•ãĆjöbb

óÜÇñŒËLÙÏabçŠcLáqµìmáqÜiaŠòibîãòibîãâb’ÛaáqÙibmcŠ×bÈÛa ‰bí†Ûbiò튖½aLpbßİibüŠÌriÂbîß…¿âìíojÛaå튒ÈÛaåßâŠaòäô†yg Èi‰cë

òöb¸bëëÑܱéÜrßSWN

ÞbÓéäÇñŠçaŒÛaâìväÛaóÏô…ŠiôŠÌmåi ، ßþajØÛaæë…ìåi†jÇL廊Ûaköbãâb’ÛaáqÙibmcŠ×bÈÛa‰bí†ÛbiLò튖½aNÑܱê†ÈiéÜrßòà’yòbö‰ëýÔÇëai†më‘ëØbòÛNŠÔna†ÈiòäİÜÙܽaÒŠ‘þaa‰a…aë…aj×áqÝÔãµgòibîãâa†ÏÕ’ß…ñ†ßñíáqÝÔãµgòîØibmcŠ×bÈÛa‰bí†Ûbiò튖½ab™ìÇåÇìÜİÓ‰buáØ¡ÞbÔnãaìÜİÓ‰buµg

òibîãÕ’ß…Çé™ìNáqŠßÞbë陊ߵgæcxŠcéäÇæbİÜÛaéÇbİÓgéÛŒÇëåÇò÷ØibmþaNáqê†Èiñ†ßŠè‘cµgŠÌqÂbîß…Lübİiâa†Ïéiµgæcpbß¿âìíojÛaå튒ÈÛaåßð‡òv§aNæb×ëÝucÙîÛbà½aòíŠçbÄÛaLÖìÓŠiìçë†ycåßêbä׉…cåßõbà‚™ÚìܽaLáèöbàÄÇëÉßåyaòÛbØ’ÛðŒÛaëLwîèjÛa黉aµbÈmçcNi‹b¯h

:بناء المسجد‰ì–ÔÛaêˆçóÓaìibãco׉…c†ÓëñŠçaŒÛaâìväÛaóÏô…ŠiôŠÌmåiÞbÓIoãb×ónÛaóäÈí

ìÓbíŠóÏSXHˆcëòöb¸bë´qýqòä…ë†yóÏôbjŠiÒŠ‘þaòÛë…óÏoiŠëëbè™bÔãc廊Ûa†jÇåiaæë…ìßþaéÈßbubèióäiSYÙÛ‡æbØÏìÓbíŠêbÔãb¢

bîã†Ûaåbªåßoãb×ëbç‰bqeìbjjN

:تاريخ إنشاء المسجدòäµaìyò‰†½aêˆçñ‰bàÇåßõbènã⁄aæb×XRVç óÏô…ŠiôŠÌmåiÞbÓIâìväÛa

ñŠçaŒÛaHêbäÈßZMå튒Çëoòä…ë†yóÏén‰†ß廊Ûa†jÇåiæë…ìßþaŠŞàÇòöb¸bëábiòîãb»ŠÛa†jÈÛaò‰†ßN

ÒŠ‘þaæbİÜÛa†vßbèi†vßâ†ÓcæcòØãb¨aòäí†ßÝçcô†ÛÒëŠÈ½a-:فائدة

óÏéäßâ†Ócæë…ì†vßæcåí†v½aõbäiƒí‰bmŠ×‡†ÈiæŁaá´jníåØÛëôbjŠi

õb’ã⁄aNáÜÇcaë

هذا ما يستفاد من آالم محقق آتاب النجوم الزاهرة محمد رمزى بك - ٣٦زى عن . بتصريف هـ٨٤١ سنة وفياتقول اإلمام بن حجر العسقالنى فى آتاب إنباء الغمر تحت عنوان - ٣٧ ة أخرى للمقري وهناك رواي

.ى تاريخ الوفاةحياته ووفاته من غير تغير ف ما بين المعكوفتين ليس من آالم المؤرخ ٣٨ المقصود هنا المدرسة التي انشأها مدرسة العبد الرحمانية المعروقة اآلن بمسجد سودون ٣٩

٣٤

ÕÔaÞbÓIÙiôŒß‰†àªHæë…ìßþaŞàÇóÏìÓbíŠñbÔãbòybóÏò‰†ßŠòä…ë†yXRVbäçñ‰ì׈½aóçëçTPÑÓëlbn×åß…bÐníëLÉßbuábi

óωŠaôbjŠiÒŠ‘þaæbİÜÛaRTòäku‰XTQóÜjÔÛa†§aæcçIóÓŠ’ÛaHcôˆÛaÉßbvÜÛãòîybäi‰ì׈½aÙܽaêd’uì½aÕíŠİÛaìçìÓbíŠñbÔãbéi…ì

‰†ßŠÔ½aò廊Ûa†jÇåiæë…ìNÛbiëj†jÈÛaò‰†½aëcÉßb¦aaˆçæcµ´jmszñ†Üji廊Ûa†jÇåiæë…ìábiòîäí†ÛaŠöbÈ’ÛaéiâbÔmëa…ìuìßÞaŒíüòîãb»ŠÛa

Š–¶òîiìîÜÔÛaòíŠí†¶òØãb¨aN

:مسجد سودون اآلن

†½aêˆçëc†v½aaˆçæcÕibÛaâýØÛaåß´jníòàîÓpa‡ñ‰bàÇboãb×ò‰ºëæb×ëÞbÒbÓëcéÛŞŠÏ†Óëñ†Çpbèuåßóãbj½biÂbª†vßæŁaéäØÛëÂ

ÙÛ‡Éßëêõbäiñ…bÇgëåß‹ˆäßâ†çëéÏbÓëcóÏæìÛû½a†ub½aÝØ‘ˆdíLáí†ÔÛaŠèĽaÝà¤ónÛaòr톧aiŒîàníëÉìéÛòÈibnÛaÕÏaŠ½añŠr×ëénybßéÛëéîÏÜuåßbèi°òjîë‰N

:مسجد األمير القاسمى

廊Ûa†jÇåiæë…ìßþa†vßå߉bnßc†ÈióÜdžv½aaˆçÉÔíóàíó¡ïbÔÛaßþaïyTQéäØÛëéÛéÈibnÛaÕÏaŠ½añŠr×ëénybßÉìi†v½aaˆçŒîàníë

éÏbÓëcå߈cëé½bÈßoÇb™ë´äÛapaŠ’Ljäßâ†çëóöa†nig†èÈßbèid’ãgåyŠßcìçëôŠç‹þaáîÜÈnÜÛé߆çóÜÇaìßbÓåíˆÛaå߆yaëËóãc†Óë

kí…aŠ‰aŠËóÜdžv½a‰co¤kí…aŠÛaåß…†Ç…ìuëåÇéöbäiñ…bÇgëæcbÏìåÏ…ónyó–§aëÝߊÛaåßlýÓŠ’Çòqýq…†Çˆcbç†ycÒŠ‘þa

à×aˆèiáÜljbqŁaˆdmbÈîºbèäÏ…òiˆÈÛaêbî½a‰bieåß…†Ç…ìuëåÇóãëcbNµ´jm†Ôφv½aõb’ãgƒí‰bmbßcëÕîÓ…s¡†Èiƒí‰bnÛakn×óÏ´jníáÜÇcaë

ôbjŠiÒŠ‘þaÙܽaòÛë…óÏø’ãcéãcåßóÜÇa|nÐíónyŠßþaÚãå−ëõb’íN

مع العلم بأن بن تغرى بردى ذآر فى موضع آخر أنها مدرسة آما سبق) النجوم الذاهرة( يقصد آتاب بن تغرى بردى - ٤٠ أهل البلدة اآلن بشارع القاسمية أو األسمية أو الجمهورية يعرفه بعض- ٤١

٣٥

ي الشاميمسجد عل

½aåßìçëÝîÓòîiìîÜÔÛaòÄÏbz¶ôØÛa†ubåÇñr×ÞaìÓcõbäjÛakjëéjyb•‰†–߆äÇæŁaónyÑÓcëÕîÓ…ôìémd’ãâ†ÓóÜÇÞ†íb¾ÕjíëéäÇt†¤

÷ßãˆén äÛapb÷߈äßóäiéãcóÜÇÝîÛ…bèîÏëñ‰bàÈÛaåÏëÞbà¦aóÏòíeóçëNõb’ãgƒí‰bmåÇø‘òϊȽÖì‘óÏå−ëéjyb•åÇòzîz•òÏŠÈßëc†v½aaˆç

æbÈn½aaëꊒäiâìÔãÒìÙÛ‡ÞbyóÏëN

بعد هدم المسجدإحدى الصور لمأذنة مسجد األمير علي الشامي

: مقال جريدة األهرام عن الخانكة

òÈà¦a…†ÇâaŠçþañ†íŠuoßbÓXŠíbäíRPQPæaìäÇo¤òÜßb×òzЕŠ’äiIßòØãb¨aõýÔÈÛaòäí†Hòãˆ÷½ñ‰ì•éîÏoÈ™ëëIóßb’ÛaóÜdžvßHæaìäÇbèn¤ëIôbjŠiÒŠ‘þaòãˆ÷ßHÒŠ‘þaæbİÜÛa†v½ôŠcñ‰ì•ë|™aëdİaˆçë

åiŠ•bäÛa†vßæþdİbšícaˆçëæëëýÓåi†àªŠ•bäÛaæbİÛa†vßæaìäÈiaóäãüåzäÏÞbyÝ×óÜÇëé½bÈßpŠq†ãgæëëýÓÞbÔ½aaˆçkyb–ÛŠØ’ÛN

٣٦

@ @

@ @pbíÛaóÜÇâýÛaëñý–Ûaëpb§b–ÛaánménàÈäiôˆÛa†à§a

LLL†Èië

îÏòÏëŠÈ½aòîìÓbíŠÛaò튕bäÛañbÔãb¨aòäí†ßÉßòãìàî½aòÜyŠÛaêˆç†ÈiáíŠØÛaócb

æŁaábiòØãb¨aòäí†ßoÜ–y†ÓæìØmæcëp…‰cbßœÈioj•c†Óæì×cæcaìu‰c

†íŠmbßœÈióÜÇ„ÿÛŠØ’Ûaâ†Ócæcóãcüëâbn¨aåyµbÈmëÚ‰bjmaÞdcë

a‰ìn׆ÛaëÝ™bÐÛaŠçb½Õ‘bÇiòϊȽas톧aëáí†ÔÛaƒí‰bnÛb‰ìn׆ÛaIóÐîÐÇâb–Ç

˜bÐÔÛaHp…‰cónÛaƒí‰bnÛakn×åßrØióã†ßcôˆÛap†ànÇabèîÜÇónÛaÉuaŠ½aëóny

éjyb•lìã‡kjiém†öbÏóÏÝîÜÔÛaszjÛaaˆçxaŠgåßåØ·cbà×cÞëbyåßÝ׊ؑ

Ý×ëaˆçóÈîä•óÏónàçåßÝÜÔíæcßåÝàÈÛaaˆçÉv’íæcÞëbyµæa†×ûíbàèãhÏ

éÔÜóÏaòä™bÌníkª´iÙÛˆ×bäÛbÏóÝßþaòjîÙÛ†íŠí†ÓbãëÝÛˆÛaåÇ

ÝrßæbߌÛaaˆçóÏéÛô‰cüsÛbrÛaëN†àªbã†îóÜÇaóÜ•ëéjz•ëéÛeóÜÇë

âbn¨aâýÛaëN

IßszjÛaaˆçóÏc†jÛaæb×âìíåQku‰QTSPçRSòîãìíRPPYâH

@ƒî’ÛaObnÐß@†àª@@ý•@ @

@òØãb¨aQ@ŠŁa@Éîi‰@âìí@QTSPç@ @

QV@‰bß@RPQPâ@ @

@ @

@ @

@ @

@ @

@ @

@ @

@ @

٣٧

@ @אאא

Jr×åiâbßfiÛòíbèäÛaëòía†jÛaó×Ûaåa†jÇåia†jljìn׆ÛaÕîÔ¤

JÅÇaì½a‰bjnÇüaëŠ×ˆiÁݨa ‰bqŁaëÛnïÔåí†Ûa†»cåiïÜÇåi†jlj…bÔÛaåi†àª

ŒíŠÔ½aðN

JaÚìܽaÞë…òϊȽÚìÜÛÛðŒíŠÔàÜ

JõbjãgŠàÌÛaõbäidiŠàÈÛa¿ƒí‰bnÛaÛlbè’åí†ÛaïicÝšÐÛa†»cåiïÜÇåiŠvy

ïãýÔÈÛaÕîÔ¤Z…N†àª†jdžîȽaæb

JåyñŠ™ba¿ƒí‰bmŠ–ß ñŠçbÔÛaëÛ†jÈŠÛaå»åiïicLŠØiÞýuåí†ÛaïìîÛa

¤ÔîÕZ†àªìicÝšÐÛaáîçaŠig

Jô…ŠiôŠÌmåiÑìíåbaóicåí†ÛaÞbà¦ñŠçbÔÛa늖ßÚìÜßóÏñŠçaŒÛaâìväÛa

óØibmþaIòÏbÔrÛa‰ì–ÔÛòßbÈÛaò÷îaòÈjHÙiôŒß‰†àªÕîÔ¤

J‰†jÛaÉÛbİÛaåbz¶å߆ÈiæŠÔÛaÉibÛa†àåiïÜÇïãb×ì’Ûa

Jbígåiü‰ìßþaÉöbÓëóωìçŒÛaÉöa†iIò튖½aÕöbqìÛaëknØÛa‰a…H

JaÉöbÓëë‰ìçŒÛaÉöa†iŠ–n«Û‰ìç†IbígåiaH‰bŞflî¦aoy†ß‰ìn×…Láí†Ômë‰b–äg

IlbnØÜÛòßbÈÛaò÷îaòÈj

JköbvljbqŁa¿áuaÛa‰bjþaëÛ†jÈ廊Ûaåiåy¦aïm

JóãbàrÈÛaëŒÌÜÛò튖½aòßëbÔ½aëôbiæbßìÒŠ‘þaæbİÜÛas톧aŠ–߃í‰bmë

ÜÛŠ•bȽaëåÓ†Ûa†àª†îÛa‰ìn׆

JòvèjÛaòîÔîÏìnÛa¿ƒí‰bmûßòÜöbÈÛaòíì톨a†à†íŠÏÙi

JŠ–ßóÏáاaâbÄã‰ìİmëòîßìÔÛaò׊§aƒí‰bmóÈÏaŠÛa廊Ûa†jÈÛIa…Ò‰bȽa‰H

JæbàrÇÂìİ«õì™óÏŠ–ßóÜÇòîîãŠÐÛaòÜà§aIIµ†ã‰a†ÜÛòßbãbî™Âìİ«HHáÜÔi

óäÌÛa†jdžîÈÞbºòºŠmëòa‰…µ†ã‰a†Ûaô†äÏaåypŒÇ

JŒuì½aÝîÛ†ÛaóÜËŠÏ…ìઆà§aìic‰ìn׆ÜÛñŠçbÔÛaóÏòîİjÔÛaëòîßý⁄a‰bqŁaáçþ

IãbäjÜÛaò튖½a‰a†ÛaòîH

pbÇì™ì½a@ŠèÏ@ @@ @

٣٨

Êì™ì½a@ @òzЖÛa@

٢ المقدمة ٣ سماء الخانكة في آتب التاريخأ –حداث أأمور و

٤ سرياقوس– قصور سرياقوس – سرياقوس – ةمعني آلمة الخانقا ٥ المذآورةة مكان الخانقا–عدد الخوانق

٨ مؤسس مدينة الخانكة ٩ سرياقوسةتاريخ بناء خانقا ١٠ ن الخانكةأول مسئول ع

١١ وصف مدينة الخانكة بأقالم المؤرخين ١٣ حفر الخليج إلي الخانكة

١٥ الخانكة في عهد محمد علي– أهل الخانكة والحملة الفرنسية ١٦ علماء الخانكة قديما – لي الخانكةإآخر الملوك الذين حضروا

١٧ صور لبعض األحياء القديمة بالخانكة ٢٠ رف برسباي شمسجد السلطان األ

٢١ شرف برسبايصورة لمسجد السلطان األ ٢٣ موقع المسجد آما هو مدون بكتب اآلثار

٢٤ وسبب البناء وتاريخ البناءالسلطان اآلمر ببناء المسجد ٢٥ وصف آامل لعمارة المسجد

٢٩ السراديب ٣٠ صور لبعض اآلبار ومدخل السراديب وصحن المسجد

٣١ والمضيأة القديمةصور باب فتحة الصهريج ٣٣ مسجد األمير سودون ٣٤ مسجد علي الشامي– مسجد األمير القاسمي

٣٥ خاتمة ٣٦ أهم المراجع

٣٧ فهرس الموضوعات

٣٩