ӨРӨМДЛӨГИЙН АЖЛЫН ТӨСӨЛ, ТҮҮНИЙ БҮТЭЦ

Гүйцэтгэсэн: ГЭБМ-3 Д.Өгөөдэй

Агуулга

Оршил Онолын хэсэг

◦ Өрөмдлөгийн тухай ойлголт, онолын үндэс◦ Өрөмдлөгийн ажлын төсвийн тухай◦ Өрөмдлөгийн ажлын төсөвт тусгагддаг зардлын тухай◦ Өрөмдлөгийн ажлын зардлын задаргаа

    Судалгааны хэсэг

◦ 2.1 Уул уурхай, геологи хайгуулын ажлын зардал татвар үнэ бүрдэлтийн шинжилгээ◦ 2.2 Өрөмдлөгийн ажлын төсвийн зардал өртгийн харьцаа◦ 2.3 Өрөмдлөгийн үнэ◦ 2.4 Өрөмдлөгийн ажлын орлого◦ 2.5 Орлого зардлын тэнцэл буюу ашигтай ажиллагааны горим үүнийг төсөвт суулгах

Дүгнэлт Ашигласан ном, материал, мэдээллийн эх сурвалж

ОршилГеологи-Хайгуулын өрөмдлөг ба уулын ажлын үндэс хичээлийн хүрээнд миний бие Өрөмдлөгийн ажлын төсөв түүний орлого зардал бүтцийн талаар судалгаа хийн бие даалтын ажил хийж гүйцэтгэлээ. Энэхүү ажлын хүрээнд өрөмдлөгийн ажлын шинжилгээ хийж улмаар онолын болон практик ач холбогдол бүхий мэдээллүүдийг багтаасан болно. Судалгааны хэсэгт Уул уурхай, геологи хайгуулын ажлын зардал татвар үнэ бүрдэлтийн шинжилгээ хийж улмаар өртөг, зардлын харилцан хамаарлыг үзүүлсэн болно.

Онолын хэсэгӨрөмдлөгийн тухай ойлголт, онолын

үндэсГазрын хэвлийн геологийн тогтоцыг судлах,

ашигт малтмалыг эрж хайх, нөөцийг тогтоох, түүгээр ч барахгүй шингэн хийн болон зарим төрлийн хатуу ашигт малмалыг цооногоор олборлоход өрөмдлөг зайлшгүй шаардлагатай байдаг.

Өрөмдлөг нь геологийн судалгаа ашигт малтмалын эрэл хайгуулын нэгэн чухал арга, техник хэрэгсэл юм.

Өрмийн бүтэц бүрэлдэхүүн

Өрмийн сум: тодорхой дэс дарааллаар угсрагдаж, ажлын байдалд бэлэн болсон өрмийн багаж хэрэгсэлүүдийн цогцолборыг хэлнэ.

Өрмийн хушуу: чулуулгийг бутлах болон нэвтлэх зориуалттай хатуу материалаар хийгдсэн байна. Чулуулгын төрлөөс хамааруулж янз бүр байна.

Өрмийн яндан зэрэг орно.

Өрөмдлөг нь тухайн талбайн геологийн тогтоц болон чулуулгын хатуулгаа хамаарч хэрэглэх төрөл нь өөр өөр байна. Өрөмдлөгийг гүйцэтгэх хамгын чухал буюу чулуулыгыг бутлах байдлаас нь хамааруулж:

Эргэлтэт өрөмдлөг Цохилтот өрөмдлөгЭргэлтэт-цохилтот өрөмдлөг гэж

ангилан үзэж болно.

Өрөмдлөгийн ажлын төсвийн тухай

Аливаа ажлыг явуулахын тулд зайлшгүй зарцуулагдах хөрөнгө болон үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг гарган төсөв батлаж түүнийхээ дагуу үйл ажиллагаа тасралтггүй явагддаг билээ. Өрөмдлөгийн ажилд ч гэсэн төсвийг баталж түүний дагуу үйл явагддаг бөгөөд төсвийн нэгэн гол ойлголт буюу зардлыг хэрхэн зохицуулах тухай асуудал юм. Тиймээс өрөмдлөгийн ажлын төсөвт тусгагддаг зардлуудыг судлаж бүтцийг нарийн шинжлэн авч үзэх нь зүйтэй.

Өрөмдлөгийн ажлын төсөвт тусгагддаг зардлын тухай

Àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîõ àæëûí òàëáàé áèé áîëãîõ çîðèëãîîð óóðõàéí ºðºìäëºãèéí àæèë õèéäýã. Óóðõàéí ºðºìäëºã íü ãåîëîãèéí ºðºìäëºãòýé õàðüöóóëàõàä íýã ìåòð öîîíîã ºðºìäºõºä ãàðàõ çàðäàë àäèë áîëîâ÷ åðºíõèé, íèéò çàðäàë íü áàãà áàéäàã. Ó÷èð íü ºðºìäºõ ã¿í, öîîíîãèéí òîî õàðüöàíãóé áàãà áàéäàã.

Óóë óóðõàéн ºðºìäëºãèéí çàðäàëНэг метр цооногт ногдох

өрөмдлөгийн ажлын зардал, төг/м

Íýãæ ÷óëóóëàãò íîãäîõ ºðºìäëºã áà òýñýëãýýíû àæëûí íèéëáýð çàðäàë.

Òýñýëãýýíèé àæëûí çàðäàë

Тэсэлгээний ажлын Зт (төг/) зардлыг дараах томъёоллоор тодорхойлно. 1кг тэсрэх бодисын үнэ, төг/кг тэсрэх бодисын тооцооны хувийн зарцуулалт, кг/ j- тэсэлгээний хэрэгслийн төрөл j= 1,2..........m j дэх тэсэлгээний хэрэгслийн 1 чулуулагт ногдох хэмжээ, j дэх тэсэлгээний хэрэгслийн нэгжийн үнэ, төг 1 чулуулагт ногдох тэсэлгээний ажлыг хэрэгжүүлэхэд гарах зардал, төг/ Тайлбар: зардалд тэсэлгээний ажилчдын цалин хөлс, тэсэлгээний

материалыг зөөх тээвэрлэх, цэнэглэх, түгжээс хийх төхөөрөмжийн зардал шингэнэ.

Ãåîëîãè- õàéãóóëûí ºðºìäëºãèéí çàðäàë

Ãåîëîãèéí ºðºìäëºã íü ñàÿõàí áîëòîë ãåîëîãèéí òîãòîöûã òîäîðõîéëîõ, àøèãò ìàëòìàëûí íººö òîãòîîõ çýðýã òàíèí ìýäýõ, ýðýõ õàéõ àæëûí íýã àðãà áîëæ áàéñàí áîë îäîî ãàçðûí õýâëèéãýýñ õóðäàñ ÷óëóóëãèéí áèåò äýýæ àâ÷ áîäèñûí ñóäàëãàà ÿâóóëàõ ºìíºõ ñóäàëãààíû ä¿íã øàëãàí áàòàëãààæóóëàõ àðãà õýðýãñýë áîëîîä áàéíà.

Ãåîëîãèéí ºðºìäëºãèéí çàðäëûí òºðë¿¿ä.

Öàëèí: ºðìèéí áàãò àæèëëàæ áóé á¿õ õ¿ì¿¿ñèéí öàëèíãèéí çàðäàë Íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýë: Àæèë÷äûí íèéãìèéí äààòãàëä òºëºõ òàòâàðûí õóðààìæ. ÁÎÍÑ-í çàðäàë: Áàéãàëü îð÷èíä ó÷ðóóëñàí ñºðºã íºëººëèéã àðèëãàõ çàðäàë. Ýíý çàðäëûã îðõèãäóóëàõ ÿâäàë

áàéäàã.

Òîìèëîëò: ¯íäñýí àæèë÷èäàä ºãºõ òîìèëîëòûí ìºíãº.(ºðìèéí ìàñòåð,ºðòèéí èíæåíåð,çºâëºõ) ãýõ ìýò.

Áè÷èã õýðýã: Àæëûí ÿâöàä àøèãëàõ áè÷èã õýðãèéí õýðýãñë¿¿ä á¿ãä îðíî.

Õîëáîî: àæèë÷èä òºâ îôèññ áîëîí àð ãýðë¿¿ãýý õîëáîî áàðèõ õîëáîîíû õýðýãñë¿¿ä îðíî.(ãàð óòàñ,ñàíñàðûí õîëáîî) ãýõ ìýò.

Ò¿ëø øàòàõóóí: ªðìèéí ìàøèí áîëîí áóñàä á¿õ ò¿ëø õýðýãëýõ òîíîã òºõººðºìæèéí ò¿ëø øàòàõóóíû çàðäàë.

Òýýâýð 1. Õ¿í òýýâýð:àæèë÷èí àëáàí õààã÷äûã òýýâýðëýõ

À÷àà òýýâýð: õîîë õ¿íñ ñýëáýã õýðýãñýë ãýõ çýðãèéã òýýâýðëýõ.

Çàñâàðûí çàðäàë: òîíîã òºõººðºìæèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýýíä çîðèóëñàí çàðäàë.  ¯íäñýí õºðºíãèéí ýëýãäýë: ªðìèéí õîøóó, ºðìèéí ìàøèí çýðãèéí ýëýãäýëä çàðöóóëàãäàõ çàðäàë.  Бусад

Өрөмдлөгийн ажлын зардлын á¿òýö.

Өрөмдлөгийн зардалыг тогтмол болон хувьсах гэж бусад үйлдвэрлэл үйлчилгээтэй адилаар хоёр ангилан авч үздэг.

Тогтмол зардàëä ¿íäñýí çàðäëóóä îðíî.◦ Цалин (óðàìøóóëàë, ÍÄØ, äààòãàë) ãýõ ìýò.◦ Төхөөрөмжийн элэгдэл хорогдлын шимтгэл.◦ Засвар үйлчилгээний зардал

Хувьсах зардлуудад материалын зардлууд орно. 2.1 ¯éë÷èëãýý (òýýâýð,êåìïèíã, õîëáîî, øàòàõ òîñëîõ ìàòåðèàë,

àæ àõóéí çàðäàë, çàð ñóðòàë÷èëãàà) ãýõ ìýò çàðäëóóä îðíî. 2.2 Öîîíîãèéí ñóäàëãàà òîíîãëîëûí çàðäàë. 2.3 Áîëçîøã¿é çàðäàë 2.4 Òºëºâëºãººò àøèã

ªðºìäëºãèéí çàðäëûí çàäàðãàà

ªðºìäëºãèéí çàðäëûíçàäàðãààã òºð뺺ð íü àâ÷ ¿çâýë ãàçðûí òîñ, áàéãàëèéí õèéí ºðºìäëºãò ìàòåðèàëûí áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí çàðäëûí äèéëýíõèéã öîîíîãèéí íýâòðýëò áîëîí áýõýëãýý, ø¿¿ð, ÿíäàí ñóóëãàõàä, õàðèí àøèãò ìàëòìàëûí ¿íäñýí îðäûí õàéãóóëûí ºðºìäëºãò ºðìèéí õóøóó áîëîí íýâòðýëòýíä çîíõèëîí çàðöóóëàãääàã áàéíà

Уул уурхай, геологи хайгуулын ажлын зардал татвар үнэ бүрдэлтийн шинжилгээ

Өрөмдлөгийн салбар нь бусад салбараас нилээд онцлогтой. Боловсруулах үйлдвэрт товарны нэр төрөл, хэмжээ, олон учир үйлдвэрлэлийн бус ерөнхий зардлын хувиарлалт нь нилээд түвэгтэй байдаг. Аилваа үйлдвэрийн газрын бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэлтийн зардал, өртгийн мөн чанар, бүтэц хөдөлгөөн, хувиарлалт, үүрэг бол эдийн засгийн ухааны цогц функциональ гол категори юм.

Зардал, зарцуулалт өртөг бол тус тусдаа өөр хоорондоо зааглагдах ойлголтууд юм. - Үйлдвэрлэлийн зардал - Үйлдвэрийн зарлага - Үйлдвэрийн өртөгҮйлдвэрлэлийн процессын нөөцийн

хөдөлгөөн бол ТЭЗ-н шинжилгээний гол обьект учир энд дурдаад байгаа нөөцийн зарцуулалтын мөн чанарт үндэслэсэн зааг, ялгааг үйлдвэрийн шазрын бүх инженер мэргэжилтэний хамтарсан хүчээр тодорхойлно.

ЗардалЗардал гэдэг ойлголт, хэмжигдэхүүн нь товар

үйлдвэрлэх процесст шууд орж зарцуулагдаж байгаа бүх төрлийн нөөцийн хувиарлалт, хөдөлгөөн бөгөөд физик хэмжигдэхүүнээр тэдгээрийн нэгжид ноогдох нормативын хэлбэлзэл, үр дүн нь ихэвчлэн тодорхойлогдох боловч гол эцсийн үзүүлэлт нь мөнгөөр илэрхийлэгдэнэ. Гэтэл тухайн үйлдвэрлэлийн зардлыг адил төстэй дотоод гадаадын үйлдвэрлэлтэй харьцуулахад физик хэмжигдэхүүн л бодит байдлыг үнэн зөв харуулдаг.

ЗарцуулалтЗарцуулалт бол үйлдвэрийн газрын

товар үйлдвэрлэх технологийн процессын бүх дамжлагын дагуух материалын ба ажиллах хүчний нөөцийн хөдөлгөөн , зардлууд ба үйлдвэрээс зах зээлд нийлүүлсэн бүтээгдэхүүнээ хэрэглэгчдэд хүргэх хүртлэх бүх зарлагын мөнгөн илэрхийлэл юм. Өөрөөр хэлбэл өрөмдлын салбарт хайгуулын ажил эхлэж өрөмдлөг явагдсанаас хойших бүх зарлагын мөнгөн илэрхийлэл юм.

Үйлдвэрлэлийн өртөгТодорхой үйл ажиллагааны хугацаанд

товар үйлдвэрлэх болон түүнийг борлуулах бүх материал мөнгөн хөрөнгийн зарцуулалтыг эдийн засгийн төрөл, ангилалаар нь бүлэглэн нэгтгэж, эрэмбэлэн төсөвлөх, баримтжуулсан тооцооны үзүүлэлт юм. Өртгийн бүтцийн зардлуудыг төрлөөр нь ангилан бүлэглэх, эрэмбэлэн норматив, стандартаар тооцоолох үйлдлийг калкуляц гэж нэрлэдэг.

Өрөмдлөгийн ажлын орлого

1 т.м өрөмдлөгийн ажлын өртөг 100м хүртэл гүнд $100-120, 300м хүртэл гүнд $120-140, 500м хүртэл гүнд $140-160, $  1000м хүртэл гүнд  $160-180 байгаа бөгөөд энд өрөмдлөгийн гүн тухайн объектын геологийн тогтоц, чулуулгийн өрөмдлөгт нөлөөлөх шинж чанарууд зэргээс шалтгаалж 1т.м өрөмдлөгийн өртөг нь өөрчлөгдөж болно. Мөн жилдээ геологи хайгуулын албанд 120000-1300000, усны аж ахуйд 80000-100000, газрын тосны салбарт 150000-250000м байна.

Дүгнэлт

Геологи-Хайгуулын өрөмдлөг ба уулын ажлын үндэс хичээлийн хүрээнд миний бие Өрөмдлөгийн ажлын төсөв түүний орлого зардал бүтцийн талаар судалгаа хийн бие даалтын ажил хийлээ.

Цаашид энэхүү судалгааны ажлыг улам боловсронгуй болгож нэг ордын хайгуулын өрөмдлөгийн ажлын хэмжээнд орлого зарлагыг нь тооцон төсөв боловсруулах боломжтой гэж дүгнэн хэлэх байна.