1

სათემო მობილიზაცია

დამხმარე სახელმძღვანელო

დავით თარიმანიშვილი რევაზ ბარბაქაძე ზვიად დევდარიანი

ეს სახელმძღვანელო დაფინანსებულია ევრაზიის თანამშრომლობის ფონდის მიერ „სამოქალაქო ინიციატივა დამოუკიდებელი სასამართლოსთვის“ პროექტის

ფარგლებში, ამერიკელი ხალხის დახმარებითა და შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოსა (USAID) და აღმოსავლეთ დასავლეთის

მართვის ინსტიტუტის (EWMI) მეშვეობით

შინაარსზე პასუხისმგებელია ორგანიზაცია “სიდა” და შესაძლებელია შეხედულებები არ ემთხვეოდეს ევრაზიის თანამშრომლობის ფონდის, USAID-ის,

ამერიკის მთავრობის ან აღმოსავლეთ-დასავლეთ მართვის ინსტიტუტის (EWMI) შეხედულებებს

2

ISBN: 978-9941-0-6726-6978994106726

7 789941 067266

პუბლიკაციაში წარმოდგენილი ავტორისეული შეხედულებები შესაძლებელია არ ემთხვეოდეს ევრაზიის თანამშრომლობის ფონდის,

შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID), ამერიკის მთავრობის, ან აღმოსავლეთ-დასავლეთ მართვის

ინსტიტუტის (EWMI) შეხედულებებს

3

შინაარსი

შესავალი ..................................................................................................5

თემის მობილიზაციის 5 ძირითადი პრინციპი ................................6

თემის მობილიზაციის 11 ძირითადი ნაბიჯი ...................................7

ნაბიჯი -1- მობილიზაციის ჯგუფი .....................................................9

მობილიზაციის ჯგუფის სტრუქტურა ...............................................9

მობილიზაციის ჯგუფის მიზანი და საქმიანობა ..............................9

ნაბიჯი -2 - სამოქმედო არეალის და თემების განსაზღვრ ..............10

თემის შერჩევის ძირითადი კრიტერიუმები .....................................11

ნაბიჯი - 3 -თემთან მუშაობის სტრატეგიისა და მეთოდოლოგიის

შემუშავება ...............................................................................................12

ნაბიჯი - 4 -ინფორმაციის გავრცელება და სათემო

ჯგუფების ფორმირება ...........................................................................13

რას მოიცავს თემში ინფორმაციის გავრცელება ...............................13

როგორ ხდება ინფორმაციის გავრცელება .........................................13

მუშაობის პრინციპი ...............................................................................14

მობილიზაციის ჯგუფის პირველი შესვლა თემში ..........................15

რისთვის არის საჭირო სათემო კრება .................................................16

რა არის სათემო ჯგუფი და რა ფუნქციები აქვს მას .........................16

ნაბიჯი - 5 - სათემო ჯგუფების უნარების ამაღლება......................17

ნაბიჯი-6-თემის გარემოს ანალიზი ....................................................18

როგორ ხორციელდება თემის გარემოს ანალიზი ............................19

როგორ უნდა შევაგროვოთ ინფორმაცია ...........................................19

თემის მნაცემთა ბაზის შედგენა ..........................................................19

ადამიანური რესურსი ...........................................................................19

ბუნებრივი რესურსი და ნედლეული ................................................20

ტექნიკური რესურსი .............................................................................20

4

თემში არსებულ მომსახურეობათა სახეების ანალიზი .................. 21

ნაბიჯი 7 - თემის პრობლემებისა და საჭიროებების ანალიზი ......21

ანალიზის პირველი ეტაპი ...................................................................22

ანალიზის მეორე ეტაპი .........................................................................22

ანალიზის მესამე ეტაპი .........................................................................22

ნაბიჯი 8-ინტერესთა ჯგუფების ანალიზი .......................................23

ნაბიჯი 9 სათემო პოექტის ფორმირება ..............................................24

სათემო პროექის ციკლი ........................................................................25

სათემო პროექტის წერილობითი ფორმულირება ...........................26

სათემო პროექტის განხორციელების ვარიანტები ...........................27

თემის ტანამონაწილეობა ......................................................................27

სათემო პროექტის მდგრადობის გეგმა ..............................................28

სათემო პროექტის განხილვა და კორექტირება ................................29

როგორ ხდება წინადადების შეფასება................................................29

ნაბიჯი 10-სათემო პროექტის განხორციელება

და მონიტორინგი ...................................................................................30

სათემო პროექტის განხორციელების შესახებ რეკომენდაციები ...31

მონიტორინგი .........................................................................................32

ნაბიჯი 11 - ანგარიში, მიღება-ჩაბარების აქტი და

შედეგების შეფასება ..............................................................................33

5

შესავალი

სათემო მობილიზაცია მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებითვის. ის, ერთი მხრივ, ხელს უწყობს თემის მოსახლეობის ჩართულობას მათთვის მნიშვნელოვანი საკითხების გადაწყვეტის პროცესში, მეორე მხრივ, სათემო მობილიზაცია ეხმარება დონორ ორგანიზაციებს რესურსების რაციონალურ ხარჯვაში. იგი არის კარგი წინაპირობა სათემო პროექტების ეფექტიანი განხორციელებისა და მათი ხანგრძლივად შენარჩუნებისთვის.

არასამთავრობო ორგანიზაციების გარკვეულ ნაწილს უკვე აქვს თემის მობილიზაციის კუთხით მუშაობის გამოცდილება. თითოეული მათგანი ამ პროცესისთვის სხვადასხვა მიდგომას, მეთოდოლოგიასა და საშუალებას იყენებს.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „სიდა“ უკვე 10 წელია ახორციელებს ადგილობრივი განვითარების ინიციატივებს, რომელთა ორგანიზებისთვის ხშირად იყენებს სათემო მობილიზაციის ინსტრუმენტს. წინამდებარე სახელმძღვანელო წარმოადგენს ამ სფეროში დაგროვილი გამოცდილების გაზიარების ინიციატივას. იმედი გვაქვს, რომ ეს სახელმძღვანელო სასარგებლო იქნება როგორც ადგილობრივი განვითარების სფეროში მომუშავე ორგანიზაციებისთვის, ასევე სტუდენტებისთვის და აკადემიური დაწესებულებებისთვის.

6

თემის მობილიზაციის 5 ძირითადი პრინციპი

თემის მობილიზაცია არის პროცესი, რომელიც ახდენს ინდივიდებისა და ჯგუფების აქტივობის სტიმულირებას. მობილიზაცია ინდივიდების, ჯგუფებისა და ორგანიზაციების თანამონაწილეობითი პრინციპით, თემის ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესების შესაძლებლობაა. ეს არის დიალოგზე დაფუძნებული პროცესი, რომელიც თემს აძლევს შესაძლებლობას განსაზღვროს, თუ ვინ, რას და როგორ აკეთებს საკითხების გადასაწყვეტად.

თემის მობილიზაცია დამყარებულია გარკვეულ პრინციპებზე, რომელთაგან აღსანიშნავია 5 ძირითადი პრინციპი:

• თემის მონაწილეობა

თემის წევრების ჩართვა პრობლემათა განსაზღვრაში, მათ აღმოფხვრასა და მდგრადობის უზრუნველყოფის პროცესში.

• თემის საჭიროებებსა და მოთხოვნაზე ორიენტირება

თემის მიერ იდენტიფიცირებული და მხარდაჭერილი რეალური პროექტების განხორციელება.

• საქმიანობის გამჭვირვალობა

გამჭვირვალე პროცესებისა და პროცედურების წარმართვა. ინფორმაციის ხელმისაწვდომობას თემის თითოეული წევრისთვის.

• რესურსების ეფექტიანი განკარგვა

მატერიალური და არამატერიალური რესურსების მიზნობრივი ხარჯვა.

• განხორციელებული სათემო პროექტების მდგრადობა

თემის მიერ განხორციელებული პროექტის შედეგების მდგრადობის შენარჩუნება და განვითარება.

7

თემის მობილიზაციის 11 ძირითადი ნაბიჯი

აღნიშნული პრინციების დანერგვა შეუძლებელია მკვეთრად განსაზღვრული საქმიანობებისა და ქმედებების რიგითობის გარეშე. შესაბამისად, არსებობს თემის მობილიზაციის 11 ძირითადი ნაბიჯი, რომელთა განხორციელებამ უნდა უზრუნველყოს მობილიზაციის პრინციპების დაცვა და დასახული მიზნის მიღწევა.

7

თემის მობილიზაციის 11 ძირითადი ნაბიჯი

აღნიშნული პრინციების დანერგვა შეუძლებელია მკვეთრად განსაზღვრული საქმიანობებისა და ქმედებების რიგითობის გარეშე. შესაბამისად, არსებობს თემის მობილიზაციის 11 ძირითადი ნაბიჯი, რომელთა განხორციელებამ უნდა უზრუნველყოს მობილიზაციის პრინციპების დაცვა და დასახული მიზნის მიღწევა.

8

ქვემოთ უფრო სიღრმისეულად განვიხილოთ თუ რა საქმიანობებია განსაზღვრული თითოეულ ნაბიჯში.

8

9

ნაბიჯი № 1: მობილიზაციის ჯგუფის ჩამოყალიბება

ორგანიზაცია, რომელიც აპირებს მუშაობას თემის პრობლემების იდენტიფიცირებასა და მათ გადაწყვეტაზე, საჭიროებს სტრუქტურულად გამართულ მობილიზაციის ჯგუფს. ნათლად განსაზღვრული მიზნებით, ამოცანებითა და უფლება-მოვალეობებით.

მობილიზაციის ჯგუფის სტრუქტურა (მაგალითი):

მობილიზაციის ჯგუფის აღნიშნული სტრუქტურა სტანდარტულია და შესაძლებელია, შეიცვალოს მობილიზაციის განმახორციელებელი ორგანიზაციის შეხედულებისამებრ, გარემო პირობებისა და მობილიზაციის მასშტაბებიდან გამომდინარე.

მობილიზაციის ჯგუფის მიზანია, თემის ჩართულობით, საერთო, ადგილობრივი პრობლემების გადაჭრის უზრუნველყოფა .

9

ქვემოთ უფრო სიღრმისეულად განვიხილოთ თუ რა საქმიანობებია განსაზღვრული თითოეულ ნაბიჯში.

ნაბიჯი № 1: მობილიზაციის ჯგუფის ჩამოყალიბება

ორგანიზაცია, რომელიც აპირებს მუშაობას თემის პრობლემების იდენტიფიცირებასა და მათ გადაწყვეტაზე, საჭიროებს სტრუქტურულად გამართულ მობილიზაციის ჯგუფს. ნათლად განსაზღვრული მიზნებით, ამოცანებითა და უფლება-მოვალეობებით.

მობილიზაციის ჯგუფის სტრუქტურა (მაგალითი):

მობილიზაციის ჯგუფის აღნიშნული სტრუქტურა სტანდარტულია და შესაძლებელია, შეიცვალოს მობილიზაციის განმახორციელებელი ორგანიზაციის შეხედულებისამებრ, გარემო პირობებისა და მობილიზაციის მასშტაბებიდან გამომდინარე.

მობილიზაციის ჯგუფის მიზანია, თემის ჩართულობით, საერთო, ადგილობრივი პრობლემების გადაჭრის უზრუნველყოფა .

10

ნაბიჯი № 2: სამოქმედო არეალის და თემების განსაზღვრა

ხშირ შემთხვევაში, სათემო პროექტების განხორციელების არეალი წინასწარაა განსაზღვრული და ორგანიზაციებს არ უწევთ არჩევანის გაკეთება. თუმცა შესაძლებელია, პროექტის გეოგრაფიულ არეალში თემები დაკონკრეტებული არ იყოს დონორის მიერ. ამ შემთხვევაში საჭიროა სამოქმედო თემების განსაზღვრა სხვადასხვა კრიტერიუმების მეშვეობით. კრიტერიუმების შემუშავება და მიღება ხდება მობილიზაციის ჯგუფის მიერ, დონორ ორგანიზაციასთან კონსულტაციების შედეგად.

10

ნაბიჯი № 2: სამოქმედო არეალის და თემების განსაზღვრა

ხშირ შემთხვევაში, სათემო პროექტების განხორციელების არეალი წინასწარაა განსაზღვრული და ორგანიზაციებს არ უწევთ არჩევანის გაკეთება. თუმცა შესაძლებელია, პროექტის გეოგრაფიულ არეალში თემები დაკონკრეტებული არ იყოს დონორის მიერ. ამ შემთხვევაში საჭიროა სამოქმედო თემების განსაზღვრა სხვადასხვა კრიტერიუმების

11

აღნიშნული კრიტერიუმები უნივერსალურია, თუმცა შესაძლოა არსებობდეს რაიმე სპეციფიკური მოთხოვნები პროექტის ან დონორის მხრიდან, რაც გათვალისწინებული უნდა იქნეს სამოქმედო თემების შერჩევისას.

სამოქმედო არეალის წინასწარ განსაზღვრა, საშუალებას აძლევს მობილიზაციის ჯგუფს თემთან მუშაობის სტრატეგია და მეთოდოლოგია შეიმუშაოს კონკრეტული თემების გეოგრაფიული სპეციფიკიდან გამომდინარე.

11

მეშვეობით. კრიტერიუმების შემუშავება და მიღება ხდება მობილიზაციის ჯგუფის მიერ, დონორ ორგანიზაციასთან კონსულტაციების შედეგად.

აღნიშნული კრიტერიუმები უნივერსალურია, თუმცა შესაძლოა არსებობდეს რაიმე სპეციფიკური მოთხოვნები პროექტის ან დონორის მხრიდან, რაც გათვალისწინებული უნდა იქნეს სამოქმედო თემების შერჩევისას.

სამოქმედო არეალის წინასწარ განსაზღვრა, საშუალებას აძლევს მობილიზაციის ჯგუფს თემთან მუშაობის სტრატეგია და მეთოდოლოგია შეიმუშაოს კონკრეტული თემების გეოგრაფიული სპეციფიკიდან გამომდინარე.

ნაბიჯი № 3: თემთან მუშაობის სტრატეგიისა და მეთოდოლოგიის შემუშავება

თემთან მუშაობა გულისხმობს სხვადასხვა სახის საქმიანობებისა და მექანიზმების ურთიერთდაკავშირებულ ერთობლიობას. იმისათვის, რომ მობილიზაციის პროცესი წარმატებით წარიმართოს, საჭიროა წინასწარ იქნას განსაზღვრული საქმიანობების ტიპები, შემუშავდეს სტრატეგია და მეთოდოლოგია.

12

ნაბიჯი № 3: თემთან მუშაობის სტრატეგიისა და მეთოდოლოგიის შემუშავება

თემთან მუშაობა გულისხმობს სხვადასხვა სახის საქმიანობებისა და მექანიზმების ურთიერთდაკავშირებულ ერთობლიობას. იმისათვის, რომ მობილიზაციის პროცესი წარმატებით წარიმართოს, საჭიროა წინასწარ იქნას განსაზღვრული საქმიანობების ტიპები, შემუშავდეს სტრატეგია და მეთოდოლოგია.

აღნიშნულ ეტაპზე მუშავდება და განისაზღვრება ყველა ის საქმიანობა, რის საშუალებითაც მობილიზაციის ჯგუფი განახორციელებს თემის მობილიზაციას.

12

აღნიშნულ ეტაპზე მუშავდება და განისაზღვრება ყველა ის საქმიანობა, რის საშუალებითაც მობილიზაციის ჯგუფი განახორციელებს თემის მობილიზაციას.

13

ნაბიჯი № 4: ინფორმაციის გავრცელება და სათემო ჯგუფების ფორმირება

თემთან მუშაობის სტრატეგიისა და მეთოდოლოგიის შემუშავების შემდგომ, დგება თემის მობილიზაციის ეტაპი, რომლის მთავარი მიზანია ინფორმაციის გავრცელება თემში, პრობლემების იდენტიფიცირება და სათემო ჯგუფების ფორმირება.

13

ნაბიჯი № 4: ინფორმაციის გავრცელება და სათემო ჯგუფების ფორმირება

თემთან მუშაობის სტრატეგიისა და მეთოდოლოგიის შემუშავების შემდგომ, დგება თემის მობილიზაციის ეტაპი, რომლის მთავარი მიზანია ინფორმაციის გავრცელება თემში, პრობლემების იდენტიფიცირება და სათემო ჯგუფების ფორმირება.

14

თემის შეხვედრებზე უზრუნველყოფილი უნდა იყოს მაქსიმალური დასწრება და თემის ყველა სოციალური ჯგუფის მონაწილეობა.

ინფორმაციის გავრცელება ემთხვევა მობილიზაციის ჯგუფის თემში პირველ გასვლას.

ვინაიდან პირველი კონტაქტი თემთან უაღრესად მნიშვნელოვანია, სახელმძღვანელოში დეტალურად განხილულია მხოლოდ პირველი შესვლის საქმიანობები. რა, როგორ, ვის მიერ და ვისთვისაა განსაზღვრული შეხვედრა. შემდგომი შეხვედრების ინტენსივობა, საქმიანობები, განსახილველი თემები დამოკიდებულია ორგანიზაციებზე და მათ მიერ შემუშავებულ მობილიზაციის სტრატეგიასა და მეთოდოლოგიაზე.

14

თემის შეხვედრებზე უზრუნველყოფილი უნდა იყოს მაქსიმალური დასწრება და თემის ყველა სოციალური ჯგუფის მონაწილეობა.

ინფორმაციის გავრცელება ემთხვევა მობილიზაციის ჯგუფის თემში პირველ გასვლას.

ვინაიდან პირველი კონტაქტი თემთან უაღრესად მნიშვნელოვანია, სახელმძღვანელოში დეტალურად განხილულია მხოლოდ პირველი შესვლის საქმიანობები. რა, როგორ, ვის მიერ და ვისთვისაა განსაზღვრული შეხვედრა. შემდგომი შეხვედრების ინტენსივობა, საქმიანობები, განსახილველი თემები დამოკიდებულია ორგანიზაციებზე და მათ მიერ შემუშავებულ მობილიზაციის სტრატეგიასა და მეთოდოლოგიაზე.

15

15

მობილიზაციის ჯგუფის პირველი შესვლა თემში

მობილიზაციის ჯგუფის პირველი შესვლა თემში

16

რა არის სათემო ჯგუფი და რა ფუნქციები აქვს მას?

• სათემო ჯგუფს ირჩევს თემი. იგი არის თემის წევრებისგან შემდგარი ჯგუფი, რომლის შერჩევა ხდება თემის საერთო კრებაზე;

• სათემო ჯგუფის შემადგენლობაში დაცული უნდა იყოს გენდერული ბალანსი;

• სასურველია, ჯგუფში ჩართულნი იყვნენ მინიმალური საბუღალტრო და წერითი უნარების მქონე წევრები, ასევე ტექნიკური სპეციალობის მქონე პირები;

• ჯგუფის წევრების ძირითადი დავალებების და პასუხისმგებლობის გადანაწილება უნდა მოხდეს თემის საჭიროებიდან გამომდინარე.

16

რა არის სათემო ჯგუფი და რა ფუნქციები აქვს მას?

სათემო ჯგუფს ირჩევს თემი. იგი არის თემის წევრებისგან შემდგარი ჯგუფი, რომლის შერჩევა ხდება თემის საერთო კრებაზე;

სათემო ჯგუფის შემადგენლობაში დაცული უნდა იყოს გენდერული ბალანსი; სასურველია, ჯგუფში ჩართულნი იყვნენ მინიმალური საბუღალტრო და წერითი

უნარების მქონე წევრები, ასევე ტექნიკური სპეციალობის მქონე პირები; ჯგუფის წევრების ძირითადი დავალებების და პასუხისმგებლობის გადანაწილება

უნდა მოხდეს თემის საჭიროებიდან გამომდინარე.

სათემო ჯგუფის ფუნქციები

მედიატორობა თემსა და პროექტის განმახორციელებელ ორგანიზაციას შორის;

სათემო პროექტის მომზადება;

თემის პროექტის თემებისა და პროექტის განხორციელებაზე თანხმობის

17

სათემო ჯგუფის ფუნქციები

• მედიატორობა თემსა და პროექტის განმახორციელებელ ორგანიზაციას შორის;

• სათემო პროექტის მომზადება;

• თემის პროექტის თემებისა და პროექტის განხორციელებაზე თანხმობის ხელმოწერებს შეგროვება და სხვადასხვა ნებართვების მოპოვება;

• სათემო პროექტის განხორციელების პროცესის კოორდინირება;

• თემის ჩართულობისა და თანამონაწილეობის უზრუნველყოფა;

• სათემო პროექტით გათვალისწინებული შესყიდვის პროცესში მონაწილეობა;

• სათემო პროექტის მიმდინარეობის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება თემში;

• სათემო პროექტის მიმდინარეობის მონიტორინგი და შეფასება;

• დასრულებული პროექტის მიღება-ჩაბარების აქტის გაფორმება;

• სათემო პროექტის ფუნქციონირების, მისი მდგრადობისა და დაცვის უზრუნველყოფა.

ნაბიჯი № 5: სათემო ჯგუფების უნარების ამაღლება

იმისათვის, რომ სათემო ჯგუფმა განახორციელოს მასზე დაკისრებული ფუნქციები, აუცილებელია გარკვეული ცოდნის გადაცემა, უნარების ამაღლება ჯგუფის წევრებისთვის.

ჯგუფის მომზადებაზე პასუხისმგებლობას მობილიზაციის ჯგუფის წევრები იღებენ (შესაძლებელია მოწვეული ტრენერის

18

საშუალებით). მომზადების სავარაუდო სფეროები:

• სათემო პროექტების წერა;

• ფინანსური დოკუმენტაციის წარმოება-მართვა;

• ბიუჯეტირება;

• მონიტორინგი - რეპორტინგი;

• მდგრადობის შენარჩუნება;

• მოვლა ექსპლუატაცია;

ყოველივეს გაზიარება შესაძლებელია ტრენინგების, სემინარების, ან არაფორმალური განათლების სხვა მეთოდების საშუალებით. მობილიზაციის ჯგუფმა ეს მეთოდოლოგია მობილიზაციის სტრატეგიასთან ერთად უნდა შეიმუშავოს.

ნაბიჯი № 6: თემის გარემოს ანალიზი

თემის გარემოს ანალიზს ახორციელებენ მობილიზაციის ჯგუფის შესაბამისი სფეროს სპეციალისტები. თემის გარემოს ანალიზი ტარდება თემში პირველი შესვლის შემდგომ. ანალიზის საფუძველზე იქმნება თემის სხვადასხვა რესურსის მონაცემთა ბაზები:

• ადამიანური რესურსი;

• ბუნებრივი რესურსი და ნედლეული;

• თემში არსებული ტექნიკური რესურსი;

• თემში არსებული მომსახურების რესურსი.

თემის გარემოს ანალიზი ხდება ადგილობრივი თვითმმართველობის აქტიური დახმარებითა და სათემო ჯგუფის ჩართულობით.

19

18

ადამიანური რესურსი; ბუნებრივი რესურსი და ნედლეული; თემში არსებული ტექნიკური რესურსი; თემში არსებული მომსახურების რესურსი.

თემის გარემოს ანალიზი ხდება ადგილობრივი თვითმმართველობის აქტიური დახმარებითა და სათემო ჯგუფის ჩართულობით.

როგორ ხორციელდება თემის გარემოს ანალიზი?

როგორ შევაგროვოთ ინფორმაცია?

როგორ ხორციელდება თემის გარემოს ანალიზი?

როგორ შევაგროვოთ ინფორმაცია?

მიზნობრივი აუდიტორიის განსაზღვრისა და ინფორმაციის მიღების მეთოდის დადგენის შემდგომ დგება თემის მონაცემთა ბაზები.

თემის მონაცემთა ბაზის შედგენა

ადამიანური რესურსი:

19

მიზნობრივი აუდიტორიის განსაზღვრისა და ინფორმაციის მიღების მეთოდის დადგენის შემდგომ დგება თემის მონაცემთა ბაზები.

თემის მონაცემთა ბაზის შედგენა

ადამიანური რესურსი:

20

ბუნებრივი რესურსები და ნედლეული:

თემის ბუნებრივი რესურსებისა და ნედლეულის ანალიზი ეფექტიანია პროექტების ვარიანტების შესარჩევად. უნდა განისაზღვროს რესურსებისა და ნედლეულის სახეობები, მათი მოპოვებისა და გამოყენების შესაძლებლობები.

თემში არსებული ტექნიკური რესურსების ანალიზი:

ტექნიკურ რესურსებში განიხილება ყველა სახის ტექნიკა (სასოფლო-სამეურნეო და არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების), რომელიც თემში არსებობს.

ანალიზი შესაძლებელია მოხდეს შემდეგი კრიტერიუმებით:

• ტექნიკის ხელმისაწვდომობა თემისათვის;

• გამოყენების ვადები;

• ტექნიკის ფიზიკური მდგომარეობა;

ტექნიკური რესურსების ანალიზის ფარგლებში საჭიროა გაკეთდეს თემის ტერიტორიაზე მდებარე საწარმოო

20

ბუნებრივი რესურსები და ნედლეული:

თემის ბუნებრივი რესურსებისა და ნედლეულის ანალიზი ეფექტიანია პროექტების ვარიანტების შესარჩევად. უნდა განისაზღვროს რესურსებისა და ნედლეულის სახეობები, მათი მოპოვებისა და გამოყენების შესაძლებლობები.

თემში არსებული ტექნიკური რესურსების ანალიზი:

ტექნიკურ რესურსებში განიხილება ყველა სახის ტექნიკა (სასოფლო-სამეურნეო და არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების), რომელიც თემში არსებობს.

ანალიზი შესაძლებელია მოხდეს შემდეგი კრიტერიუმებით:

ტექნიკის ხელმისაწვდომობა თემისათვის; გამოყენების ვადები; ტექნიკის ფიზიკური მდგომარეობა;

ტექნიკური რესურსების ანალიზის ფარგლებში საჭიროა გაკეთდეს თემის ტერიტორიაზე მდებარე საწარმოო დაწესებულებების აღწერა და განისაზღვროს მათი მდგომარეობა.

თემში არსებულ მომსახურებათა სახეების ანალიზი

21

დაწესებულებების აღწერა და განისაზღვროს მათი მდგომარეობა.

თემში არსებულ მომსახურებათა სახეების ანალიზი

ამ ანალიზით ხდება თემში არსებული სერვისის სახის აღწერა, მისი დახასიათება, ძლიერი და სუსტი მხარეების განსაზღვრა.

მომსახურებათა სახეები:

• სატრანსპორტო მომსახურება;

• სოციალურ-ეკონომიკური ინფრასტრუქტურა;

• ელექტრომომარაგება;

• ბუნებრივი აირით მომარაგება;

• წყალმომარაგება;

• სკოლა/საგანმანათლებლო დაწესებულებები;

• სკოლამდელი ასაკის დაწესებულება.

ნაბიჯი № 7: თემის პრობლემებისა და საჭიროებების ანალიზი

თემის გარემოს ანალიზი, თემის მიერ პირველ შეხვედრაზე დასმული პრობლემებიდან 3 ძირითადი პრობლემის გამოკვეთისა და ანალიზის საშუალებას იძლევა. ანალიზის საფუძველზე შესაძლებელია თემის ძირითადი პრობლემისა და საჭიროების გამოვლენა თემისა და სათემო ჯგუფის მიერ, მობილიზაციის ჯგუფთან კოორდინაციით. ანალიზის დროს აუცილებელია ყურადღება მიექცეს პრობლემის გამომწვევი მიზეზების დადგენას, რათა გამოსავალი ორიენტირებული იყოს ამ მიზეზების აღმოფხვრაზე.

პრობლემის მოკვლევისა და ანალიზისათვის არსებობს სამი ეტაპი:

22

პირველი ეტაპი – თემში არსებული სფეროების იდენტიფიცირება, მაგალითად:

• განათლება;

• ჯანდაცვა;

• მომსახურება;

• მეურნეობები;

• ინფრასტრუქტურა

მეორე ეტაპი – თემის საჭიროებიდან გამომდინარე პრიორიტეტული სფეროს განსაზღვრა;

მესამე ეტაპი – პრობლემების ანალიზი და პრობლემების ხის აგება.

პრობლემების ხის მეშვეობით, არსებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, ვლინდება მთავარი, ცენტრალური პრობლემა და ხდება მისი ანალიზი;

22

პრობლემების ხე:

პროცესი საშუალებას იძლევა, განცალკევდეს ცენტრალური პრობლემის გამომწვევი პრობლემები (მიზეზი პრობლემები) მათი შედეგებისგან (შედეგი პრობლემები) და მოხდეს კრიტიკული საკითხების წამოწევა, რომელთა მოგვარებაზეც უნდა იზრუნოს თემმა.

ნაბიჯი № 8: ინტერესთა ჯგუფების ანალიზი

ძირითადი პრობლემის განსაზღვრისა და გამომწვევი მიზეზების დადგენის შემდგომ მნიშვნელოვანია, განისაზღვროს ამ პრობლემის მოგვარებით (არმოგვარებით) დაინტერესებული ჯგუფები, მოხდეს მათი ანალიზი.

ცენტრალური პრობლემა

შედეგი პრობლემები

შედეგი პრობლემები

შედეგი პრობლემები

შედეგი პრობლემები

შედეგი პრობლემები

შედეგი პრობლემები

მიზეზი პრობლემები

მიზეზი პრობლემები

23

პროცესი საშუალებას იძლევა, განცალკევდეს ცენტრალური პრობლემის გამომწვევი პრობლემები (მიზეზი პრობლემები) მათი შედეგებისგან (შედეგი პრობლემები) და მოხდეს კრიტიკული საკითხების წამოწევა, რომელთა მოგვარებაზეც უნდა იზრუნოს თემმა.

ნაბიჯი № 8: ინტერესთა ჯგუფების ანალიზი

ძირითადი პრობლემის განსაზღვრისა და გამომწვევი მიზეზების დადგენის შემდგომ მნიშვნელოვანია, განისაზღვროს ამ პრობლემის მოგვარებით (არმოგვარებით) დაინტერესებული ჯგუფები, მოხდეს მათი ანალიზი.

ანალიზი საშუალებას იძლევა წინასწარ განისაზღვროს სავარაუდო წინაღობები და ხელშემწყობი ფაქტორები თემის პრობლემების აღმოფხვრის პროცესში.

23

ანალიზი საშუალებას იძლევა წინასწარ განისაზღვროს სავარაუდო წინაღობები და ხელშემწყობი ფაქტორები თემის პრობლემების აღმოფხვრის პროცესში.

მობილიზაციის ჯგუფის მიერ ინტერესთა ჯგუფების გამოვლენა, მათი მხრიდან სავარაუდო ხელისშემშლელი ფაქტორებისა და წინაღობების წინასწარ განსაზღვრა და შესაბამისად, მათი თავიდან აცილების გზების მოძიება მნიშვნელოვანია სათემო პროექტის წარმატებით განხორციელებისთვის.

ნაბიჯი № 9: სათემო პროექტის ფორმირება

სათემო პროექტი ეს არის ფიქსირებულ გეოგრაფიულ არეალში კოლექტიური პრობლემის გადაჭრაზე ორიენტირებული წერილობითი დოკუმენტი, რომელიც კონკრეტული

24

მობილიზაციის ჯგუფის მიერ ინტერესთა ჯგუფების გამოვლენა, მათი მხრიდან სავარაუდო ხელისშემშლელი ფაქტორებისა და წინაღობების წინასწარ განსაზღვრა და შესაბამისად, მათი თავიდან აცილების გზების მოძიება მნიშვნელოვანია სათემო პროექტის წარმატებით განხორციელებისთვის.

ნაბიჯი № 9: სათემო პროექტის ფორმირება

სათემო პროექტი ეს არის ფიქსირებულ გეოგრაფიულ არეალში კოლექტიური პრობლემის გადაჭრაზე ორიენტირებული წერილობითი დოკუმენტი, რომელიც კონკრეტული საფეხურების შემცველი ლოგიკის მატარებელია და ორიენტირებულია საბოლოო მიზნის მიღწევაზე.

თემის მიერ სათემო პროექტის წერილობითი ფორმა მტკიცდება არანაკლებ თემის 2/3 ნაწილის ხელმოწერების შეგროვებით. სათემო პროექტის ფორმირების სრული სურათის წარმოსადგენად მუშავდება სათემო პროექტის ციკლი.

24

საფეხურების შემცველი ლოგიკის მატარებელია და ორიენტირებულია საბოლოო მიზნის მიღწევაზე.

თემის მიერ სათემო პროექტის წერილობითი ფორმა მტკიცდება არანაკლებ თემის 2/3 ნაწილის ხელმოწერების შეგროვებით. სათემო პროექტის ფორმირების სრული სურათის წარმოსადგენად მუშავდება სათემო პროექტის ციკლი.

25

25

სათემო პროექტის ციკლი:

სათემო პროექტის ციკლი:

26

სათემო პროექტის წერილობითი ფორმულირება:

პროექტის წერილობითი წინადადება განსაზღვრავს საპროექტო იდეის არსს, ამოცანებს, ღინისძიებებს, გრაფიკს, ხარჯთაღრიცხვასა და მოსალოდნელ შედეგებს:

პროექტის სახელწოდებას, ტიპსა და ადგილმდებარეობას;

ნათლად ჩამოყალიბებულ ამოცანებსა და მოსალოდნელ შედეგებს;

პროექტით დაგეგმილი საქმიანობების აღწერილობას;

პროექტის განხორციელებისგან მიღებულ სარგებელს;

ცალკეული საქმიანობებისა და პროექტის მთლიან ღირებულებას;

თემის შესაძლო კონტრიბუციას;

განხორციელების გრაფიკს;

შემოთავაზებული მდგრადობის მექანიზმებს.

საპროექტო წინადადებას თან უნდა დაერთოს შემდეგი დოკუმენტები:

ხარჯთაღრიცხვა;დეფექტური აქტი;სპეციალისტების დასკვნა;სათემო ჯგუფის ხელმოწერები ვალდებულებებზე;თემის ხელმოწერები პროექტის განხორციელებაზე;მობილიზაციის ოქმები;

წერილობითი თანხმობა პროექტის განხორციელებაზე კომპეტენტური ორგანოებიდან (ნებართვები, თუ ამის საჭიროება აუცილებელია).

27

სათემო პროექტის განხორციელების ვარიანტები

არსებობს სათემო პროექტის განხორციელების ორი ვარიანტი:

• თემის თანხმობით, მობილიზაციის ორგანიზაცია ახორციელებს სათემო პროექტს, სათემო ჯგუფთან კოორდინირებით. ამ შემთხვევაში ორგანიზაცია განახორციელებს ყველა სახის შესყიდვას და დადებს კონტრაქტებს სათემო პროექტის განხორციელებისთვის საჭირო სამუშაოებზე;

• პროექტს ახორციელებს თემი სათემო ჯგუფის კოორდინაციითა და მობილიზაციის ჯგუფთან მჭიდრო თანამშრომლობით.

განხორციელების ვარიანტი აღწერილი უნდა იყოს საპროექტო წინადადებაში და განმარტავდეს, თუ რატომ შეირჩა განხორციელების ესა თუ ის ვარიანტი.

თემის თანამონაწილეობა

სათემო ჯგუფმა წარდგენილ საპროექტო წინადადებაში დეტალურად უნდა განსაზღვროს თემის თანამონაწილეობა.

თანამონაწილეობის სახეებია:

კონტრიბუციის სახეობა და მოცულობა განისაზღვრება სათემო ჯგუფის მიერ თემთან კონსულტაციითა და თანხმობით. სათემო პროექტის წინადადებაში განსაზღვრული უნდა იყოს:

27

სათემო პროექტის განხორციელების ვარიანტები

არსებობს სათემო პროექტის განხორციელების ორი ვარიანტი:

თემის თანხმობით, მობილიზაციის ორგანიზაცია ახორციელებს სათემო პროექტს, სათემო ჯგუფთან კოორდინირებით. ამ შემთხვევაში ორგანიზაცია განახორციელებს ყველა სახის შესყიდვას და დადებს კონტრაქტებს სათემო პროექტის განხორციელებისთვის საჭირო სამუშაოებზე;

პროექტს ახორციელებს თემი სათემო ჯგუფის კოორდინაციითა და მობილიზაციის ჯგუფთან მჭიდრო თანამშრომლობით.

განხორციელების ვარიანტი აღწერილი უნდა იყოს საპროექტო წინადადებაში და განმარტავდეს, თუ რატომ შეირჩა განხორციელების ესა თუ ის ვარიანტი.

თემის თანამონაწილეობა

სათემო ჯგუფმა წარდგენილ საპროექტო წინადადებაში დეტალურად უნდა განსაზღვროს თემის თანამონაწილეობა.

თანამონაწილეობის სახეებია:

კონტრიბუციის სახეობა და მოცულობა განისაზღვრება სათემო ჯგუფის მიერ თემთან კონსულტაციითა და თანხმობით. სათემო პროექტის წინადადებაში განსაზღვრული უნდა იყოს:

28

• ფულადი თანამონაწილეობის ოდენობა, წყარო და მისი მოძიების მეთოდები;

• შრომითი თანამონაწილეობისას: სამუშაოთა აღწერილობა, მისი მოცულობა, ხარჯთაღრიცხვა და შესრულების გრაფიკი;

• სამშენებლო თუ სხვა მასალებით თანამონაწილეობისას: მასალების მახასიათებლები, მათი რაოდენობა, ღირებულება და მიწოდების პირობები.

სათემო პროექტის მდგრადობის გეგმა

წინადადებას თან უნდა ერთვოდეს დასაბუთებული დოკუმენტი-მდგრადობის გეგმა, რომელიც უზრუნველყოფს სათემო პროექტის საშუალო ან გრძელვადიან მდგრადობას. ეს გეგმა შეთანხმებული და ხელმოწერილი უნდა იყოს თემის წევრების, ადგილობრივი თვითმმართველობისა და სხვა დაინტერესებული მხარეების მიერ.

ამ გეგმამ უნდა დაადგინოს შემდეგი:

• ვინ აგებს პასუხს სათემო პროექტის ობიექტის მუშაობასა და ტექნიკურ უზრუნველყოფაზე;

• ვინ იქნება აღნიშნული ობიექტის მდგრადი ფუნქციონირების გარანტი;

• სათემო პროექტის ფუნქციონირებისთვის საჭირო წლიური ბიუჯეტი და დაფინანსების შესაძლო წყარო;

• სათემო პროექტის მდგრადობის უზრუნველსაყოფად აუცილებელი ადამიანური რესურსი;

• სათემო ჯგუფის მიერ შემუშავებული სათემო პროექტი, აუცილებელი თანდართული დოკუმენტებითა და მდგრადობის გეგმით წარედგინება მობილიზაციის ჯგუფს განსახილველად, დასამტკიცებლად და შემდგომ დასაფინანსებლად.

29

სათემო პროექტის განხილვა და კორექტირება

მობილიზაციის ჯგუფი განიხილავს სათემო პროექტის წინადადებას. აფასებს მის ტექნიკურ და ფინანსურ მახასიათებლებს, თანდართული დოკუმენტაციის სისწორეს და საჭიროებიდან გამომდინარე, სათემო ჯგუფთან შეთანხმებით, ახდენს წინადადების კორექტირებას.

29

30

სათემო პროექტის შეფასებისას თემში ვიზიტის დროს განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა:

• რამდენად ფოკუსირდება სათემო პროექტი თემის პრობლემების გადაჭრაზე;

• სათემო ჯგუფის უნარებს იმ შემთხვევაში, თუ განხორციელების ეს გზა შეირჩევა;

• წარდგენილი ობიექტის ტექნიკურ დოკუმენტაციას;

• დამატებითი ტექნიკური ინფორმაციის/ექსპერტიზის აუცილებლობას;

• სათემო პროექტის ტექნიკურ განხორციელებასა და მდგრადობას;

• თემის თანამონაწილეობას;

• სათემო პროექტის ბიუჯეტს;

• გარემოზე ზემოქმედების შეფასებას.

განხილვისა და შეფასების შემდგომ ყველა შედეგი, დასკვნა, რეკომენდაცია დოკუმენტირდება და გასაცნობად და დასამტკიცებლად მიეწოდება თემს.

ნაბიჯი № 10: სათემო პროექტის განხორციელება და მონიტორინგი

როგორც ზემოთ აღინიშნა, არსებობს სათემო პროექტის განხორციელების ორი ვარიანტი:

• თემის თანხმობით ორგანიზაცია ახორციელებს სათემო პროექტს სათემო ჯგუფთან კოორდინირებით;

• პროექტს ახორციელებს თემი, სათემო ჯგუფის კოორდინირებითა და მობილიზაციის ჯგუფის დახმარებით.

31

ორივე შემთხვევას გააჩნია როგორც დადებითი, ისევე უარყოფითი მხარეები. განხორციელების მეთოდოლოგია განსაზღვრული უნდა იყოს მობილიზაციის სტრატეგიაში.

იმ შემთხვევაში თუ წინასწარ არ არის განსაზღვრული განხორციელების რა მეთოდი იქნება გამოყენებული, არსებობს გარკვეული ფაქტორები, რომელთა შეფასებისა და ანალიზის შემდგომაც ირჩევა განხორციელების ვარიანტები.

იმ შემთხვევში, თუ პროექტს ახორციელებს ორგანიზაცია, აუცილებელია პერმანენტული კონსულტაციები სათემო ჯგუფთან, და თემთან, რათა უზრუნველყოფილი იყოს თემის პროექტში ჩართულობა.

თემის მიერ სათემო პროექტის განხორციელების შემთხვევაში, ორგანიზაციამ უნდა განახორციელოს მუდმივი მეთვალყურეობა და რეგულარული მონიტორინგი.

31

იმ შემთხვევში, თუ პროექტს ახორციელებს ორგანიზაცია, აუცილებელია პერმანენტული კონსულტაციები სათემო ჯგუფთან, და თემთან, რათა უზრუნველყოფილი იყოს თემის პროექტში ჩართულობა.

თემის მიერ სათემო პროექტის განხორციელების შემთხვევაში, ორგანიზაციამ უნდა განახორციელოს მუდმივი მეთვალყურეობა და რეგულარული მონიტორინგი.

31

იმ შემთხვევში, თუ პროექტს ახორციელებს ორგანიზაცია, აუცილებელია პერმანენტული კონსულტაციები სათემო ჯგუფთან, და თემთან, რათა უზრუნველყოფილი იყოს თემის პროექტში ჩართულობა.

თემის მიერ სათემო პროექტის განხორციელების შემთხვევაში, ორგანიზაციამ უნდა განახორციელოს მუდმივი მეთვალყურეობა და რეგულარული მონიტორინგი.

32

მონიტორინგი

სათემო პროექტით გათვალისწინებული სამუშაოების ყველა ეტაპის ზედამხედველობას მობილიზაციის ჯგუფის სპეციელისტები ახორციელებენ.

მონიტორინგი ხორციელდება ორი მიმართულებით:

• ფინანსური;

• ტექნიკური.

მობილიზაციის ჯგუფის სპეციალისტების კომპეტენციის ფარგლებს გარეთ, ტექნიკური ზედამხედველობისთვის ორგანიზაცია ქირაობს სპეციალისტს. რომელიც შეიძლება იყოს ცალკეული კერძო პირი, ან სპეციალიზებული ორგანიზაცია. ტექნიკური ზედამხედველობა ხორციელდება სათემო პროექტის ხარჯზე, რაც ასახული უნდა იყოს სათემო პროექტის ბიუჯეტში.

ზედამხედველი რეგულარულად ამოწმებს სამუშაოთა შესრულებას მთელი პერიოდის განმავლობაში და ანგარიშს აბარებს მობილიზაციის ჯგუფს.

33

ნაბიჯი № 11: მიღება-ჩაბარება, ანგარიშგება, შედეგების შეფასება, სათემო პროექტის შემდგომი მოვლა

სათემო პროექტის საბოლოო ანგარიშს ერთობლივად ამზადებენ სათემო და მობილიზაციის ჯგუფები მონიტორინგის მონაცემების საფუძველზე და წარუდგენენ დაინტერესებულ მხარეებს (თემი, დონორი, თვითმმართველობა). ამ ანგარიშმა უნდა მოიცვას შემდეგი:

32

მონიტორინგი

სათემო პროექტით გათვალისწინებული სამუშაოების ყველა ეტაპის ზედამხედველობას მობილიზაციის ჯგუფის სპეციელისტები ახორციელებენ.

მონიტორინგი ხორციელდება ორი მიმართულებით:

ფინანსური; ტექნიკური.

მობილიზაციის ჯგუფის სპეციალისტების კომპეტენციის ფარგლებს გარეთ, ტექნიკური ზედამხედველობისთვის ორგანიზაცია ქირაობს სპეციალისტს. რომელიც შეიძლება იყოს ცალკეული კერძო პირი, ან სპეციალიზებული ორგანიზაცია. ტექნიკური ზედამხედველობა ხორციელდება სათემო პროექტის ხარჯზე, რაც ასახული უნდა იყოს სათემო პროექტის ბიუჯეტში.

ზედამხედველი რეგულარულად ამოწმებს სამუშაოთა შესრულებას მთელი პერიოდის განმავლობაში და ანგარიშს აბარებს მობილიზაციის ჯგუფს.

ნაბიჯი № 11: მიღება-ჩაბარება, ანგარიშგება, შედეგების შეფასება, სათემო პროექტის შემდგომი მოვლა

სათემო პროექტის საბოლოო ანგარიშს ერთობლივად ამზადებენ სათემო და მობილიზაციის ჯგუფები მონიტორინგის მონაცემების საფუძველზე და წარუდგენენ დაინტერესებულ მხარეებს (თემი, დონორი, თვითმმართველობა). ამ ანგარიშმა უნდა მოიცვას შემდეგი:

მიღება-ჩაბარება

სათემო პროექტის საბოლოო ანგარიშის შემდგომ ფორმდება მიღება-ჩაბარების აქტი ორგანიზაციასა და სათემო პროექტის ექსპლუატაციასა და მდგრადობაზე პასუხისმგებელ მხარეს შორის. ეს მხარე შეიძლება იყოს თემი, სათემო ჯგუფი, ადგილობრივი თვითმმართველობა ან ცენტრალური მთავრობა. აღნიშნული პასუხისმგებელი მხარე წინასწარაა განსაზღვრული, დამადასტურებელი დოკუმენტაცია მდგრადობის გეგმასთან

34

მიღება-ჩაბარება

სათემო პროექტის საბოლოო ანგარიშის შემდგომ ფორმდება მიღება-ჩაბარების აქტი ორგანიზაციასა და სათემო პროექტის ექსპლუატაციასა და მდგრადობაზე პასუხისმგებელ მხარეს შორის. ეს მხარე შეიძლება იყოს თემი, სათემო ჯგუფი, ადგილობრივი თვითმმართველობა ან ცენტრალური მთავრობა. აღნიშნული პასუხისმგებელი მხარე წინასწარაა განსაზღვრული, დამადასტურებელი დოკუმენტაცია მდგრადობის გეგმასთან ერთად თან ერთვის სათემო პროექტს, რის საფუძველზეც ხდება გადაბარება და საექსპლუატაციო, შენახვის, მოვლის ხარჯებისა და მდგრადობა/შენარჩუნების გარანტირება.

მიღება-ჩაბარების პროცედურები განსხვავებულია სათემო პროექტის განხორციელების ვარიანტების მიხედვით.

იმ შემთხვევაში, თუ სათემო პროექტს ახორციელებს ორგანიზაცია, დაქირავებული კონტრაქტორების მეშვეობით, კონტრაქტორსა და ორგანიზაციას შორის ფორმდება მიღება-ჩაბარების აქტი შესრულებულ სამუშაოებზე, რის შემდგომაც მიღება-ჩაბარების აქტი ფორმდება ორგანიზაციასა და პასუხისმგებელ მხარეს შორის.

თემის მიერ პროექტის განხორციელების შემთხვევაში, მიღება-ჩაბარების აქტი ფორმდება ორგანიზაციასა და პასუხისმგებელ მხარეს შორის.

მიღება-ჩაბარების ყველა პროცედურის დასრულების შემდგომ, კეთდება საბოლოო ანგარიში, სადაც ასახული და შეფასებული უნდა იყოს სათემო პროექტის შედეგები. შეფასება ხდება წინასწარ პროექტით განსაზღვრული ინდიკატორების მეშვეობით.

35

36