41
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………….……..3 ΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΕΤΤΑΙΩΝ……………………………………….…..3 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΤΙΓΜΑ ΧΕΤΤΑΙΩΝ………………………………………..…..3 2. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΥΚΗΝΑIΩΝ ΚΑΙ ΧΕΤΤΑΙΩΝ…………………………... ……3 III. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΩΝ ΧΕΤΤΑΙΩΝ…………………………...………………....7 1. ΟΙ ΘΕΟΙ……………………………………………………………………..…..7 2. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ ΧΕΤΤΑΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΩΝ…………..….10 3. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΧΕΤΤΑΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΩΝ…………………...11 IV. Η ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΧΕΤΤΑΙΩΝ……………………..12 1. ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΣΤΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΤΩΝ ΧΕΤΤΑΙΩΝ…………………………………………..….12 2. ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ…………………………..14 2.1 Το Ιερό στη Yazilikaya……………………………………….…..……14 2.2 Γλυπτική από το ιερό στο Fraktin…………………………..…………19 2.3 Γλυπτική από το ιερό στο Gâvurkalesi……………………..………….19 2.4 Γλυπτική από το ιερό στο Tasci………………………………….…….19 2.5 Γλυπτική από το ιερό στο Hanyeri………………………...…………..20 2.6 Γλυπτική από το ιερό στο Imamkulu………………………….………20 2.7 Γλυπτική από το Alaca Hüyük………………………………………..20 2.8 Γλυπτική από το Akpinar……………………………………………..20 2.9 Η ανάγλυφη μορφή του πολεμιστή στη βασιλική πύλη στο Boghaz- Köy (Hattusa)…………………………………………………………..20 2.10 Ανάγλυφη στήλη από το Akçaköy…………………...………………21 2.11 Ατελής στήλη από το Fasillar……………………………..………….21 3. ΕΙΔΩΛΟΠΛΑΣΤΙΚΗ………………………………….……………………….. 21 3.1 Ειδώλια ανδρικών θεοτήτων……………………………………..……21 - Ειδώλια θεών σε στάση……………………….……………………21 - Ειδώλια θεών σε κίνηση…………………………………...……….22 3.2 Ειδώλια γυναικείων θεοτήτων………………………….……………..23 3.3 Συνταγματικά σύνολα………………………………….………………24 4. ΥΣΤΕΡΟΧΕΤΤΙΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ……………………………...…………………24 4.1 Ανάγλυφα από τη Malatya……………………………………….……25 4.2 Ανάγλυφα από το Carchemish……………………………...…………25 V . ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΧΕΤΤΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ……………………………………………...……25

Άγνωστου_Οι Χετταίοι

  • Upload
    agkal

  • View
    32

  • Download
    10

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Ο λαός των "Χετταίων" της "προϊστορικής" Μικράς Ασίας και οι σχέσεις τους με τους "Μυκηναίους".

Citation preview

  • . ...3

    . ...3 1. ....3 2. I ... 3

    III. .......7 1. ....7 2. ...10 3. ...11

    IV. ..12 1. ...12

    2. ..14 2.1 Yazilikaya...14 2.2 Fraktin..19 2.3 Gvurkalesi...19 2.4 Tasci..19 2.5 Hanyeri.....20 2.6 Imamkulu.20 2.7 Alaca Hyk..20 2.8 Akpinar..20 2.9 Boghaz- Ky (Hattusa)..20 2.10 Akaky...21 2.11 Fasillar...213. ... 21 3.1 ..21 - .21 - ....22 3.2 ...23 3.3 .244. ...24 4.1 Malatya.25 4.2 Carchemish...25 V . ...25

  • 1. .....25 2. ..... 26 3. .. 28 - ..28 - ....28 - ......28 - ...29 - ...29 - .30

    VI . ..30

    .31

    .....34 1. ..........35 2. .....36 3. YAZILIKAYA....37

    .38 ..39

    2

  • .

    . . , , .

    .

    1. , ,

    Hatti (.1-3).

    2 .. ( 1). Hattusa, Labarna, . 1450 .. Suppiluliuma I, , , Mitanni . 15 14 .. . , , . (.4-7). 14 .. . , . Kadesh Muwatalli II Ramses II, , . Hattusili III Ramses II, . 1200 .., , . 2 .. , , . , , 2 . , 700 .., . , (Akurgal 1962, 30-60).

    3

  • 2. , , . , Ahhiyawa Millawanda. Ahhiyawa , , . , , Ahhiyawa . Ahhiyawa Ahhiyawa ( )1, ( 1995, 390). Ahhiyawa . 2 (Niemeier 1999, 144) (.8). , , Ahhiyawa , . , Tanaja , . Ahhiyawa . Millawanda , , , . , , (.9). Ahhiyawa . Ahhiyawa 1300 .., Ahhiyawa Assuwa Tudhaliya II, (). Ahhiyawa, , (Niemeier 1999, 145-149). Ahhiyawa : Millawanda () Lazpas () Mursili I, Ahhiyawa , . Suppiluliuma I Ahhiyawa ( 1970, 270-292). , , Millawanda Ahhiyawa, Millawanda Ahhiyawa.

    1 . , , , , Ahhiyawa . 2 Niemeier , Ahhiyawa, . Ahhiyawa , . , .

    4

  • Mursili II Arzawa, Ahhiyawa Millawanda , Millawanda (). 2 1 . , Mursili II Arzawa Apasa, , Uhhaziti, Ahhiyawa . Uhhaziti, Tapalazunawili Ahhiyawa , , Ahhiyawa. Muwatalli II Piyamaradu, . Uhhaziti Piyamakurunta Ahhiyawa. Piyamaradu Millawanda () Ahhiyawa. Lapza, , . Atpa, Piyamaradu, Ahhiyawa. , . Hattusili III, Piyamaradu . Tawagalawa, Hattusili III Ahhiyawa. Hattusili III Ahhiyawa " , , ", Ahhiyawa . , Ahhiyawa, Tudhaliya IV Amuru : , , Ahhiyawa, Ahhiyawa. , Hattusili III Piyamaradu Ahhiyawa Atpa Piyamaradu . Hattusili III Millawanda, Piyamaradu Ahhiyawa. Tawagalawa Ahhiyawa. . e-te-wo-ke-le-we . Ahhiyawa Millawanda. Ahhiyawa Tudhaliya IV, Ahhiyawa Seha Arzawa. Ahhiyawa. : Ahhiyawa, , , : Ahhiyawa. , Tarhunaradu, Seha, . , Ahhiyawa, , Tarhunaradu Arinna (Niemeier 1999, 145-155). , .

    5

  • . Millawanda . , . , . . , . . , 15 14 .. . . , , . . . , . , , 13 .. . . , , , Tudhaliya II Mursili II . , , , . , Tudhaliya IV . " " , , , , ( 1970, 292-294). Hattusa. 15 14 .. ., , . , , (.10). Attarasiya Ahhiyawa Assuwa. , . : " Tudhaliya Assuwa, , ". . ,

    6

  • . , . Tudhaliya II Assuwa (Niemeier 1999, 149-155) (.10). , , , , , (Treuil 1996, 465) (.11-12). ( ) , , ( , ) - . , 1% . , ( ) . . . , . . . , (Cline 1991, 133-144).

    III.

    1. , . 800. , ( 2).

    Anu ( ) Alalus , Anus . Anus Alalus 9 . Kumarbis. Kumarbis Anus . Anus, Kumarbis ( ) , Aranzahus () Tasmisus. Anus . , Kumarbis. Anus Kumarbis . O ( Teshub , Taru, Tarhun, ), Kummiya, , Hatti. . Teshub . , . Taru Wurusemu. Anus Kumarbis, Kumarbis

    7

  • Anus. Ea Ullikummis. Ullikummis. Illuyankas Kiskilussa . Inaras . Hupasiyas . . Illuyankas . Illuyankas. , Illuyankas, . Telepinus , Hannahannas, . Telepinus . , . , Wuruntemu/Ereshkigal/ Arinna. Telepinus . , Telepinus , , . Hannahanna . , , Inara, Hannahanna .

    Upelluri (Ubelluris) . . , . Imbaluris, Issira Ullikummis , . Ea Ullikummis Upelluri , . . . Ullikummis , . , . Telepinus , , , . , . Telepinus , . , . . . , , Telepinus. , . Hahhimas, . ( Kashku) Killamar . /Taru ,

    8

  • . Hapantali . , .

    , , Telepinus. , . , Telepinus , , , .

    Hebat ( ) (Hepit, Hepatu) . , . Astabis Ullikummis, . Ullikummis , Takitis . Sharruma.

    Wurusemu (Wuruntemu;) Arrina, Hatti, , Hatti Hatti. Hebat. . Arrina, Taru . . Nerik Ereshkigal .

    Shaushka ( Ishtar) . , Tasmisus, kuntarra, Ullikummis. Hazzi Ullikummis. , Ullikummis. Hedammu. Ninatta Kulitta . Upelluri. . Kuntarra. . . . Telipinu Hannahanna .(Haas 1994)

    Akurgal , . . . Moortgat : , .

    9

  • , . (Akurgal 1962, 75-80). . Hattusili III Ishtar Puduhepa, Hepat, Lawazantiya Kizzuwatna. Kizzuwatna Hisuwa.

    :

    , , . . Adad. . Teshub , Taru, Tarhun. o Hatti, o Hatti, o . Hattusa, , , . , , . . . . . . Hatti 3 .. Hepat. Kupaba Cybele . Hepat Arrina , Arrina Hepat, Teshub Hepat .

    2. Hatti, . , Ulikummi. :

    AlalusAnusKumarbisTeshub : . . . Anus n, , . , o Teshub ( ) , . Anus (, 154 ..) Anus , , , , , , , (, 183 ..).

    10

  • . , (, 162 ..). . . , , , , (, 485 ..), . , Ulikummi, Kumarbis Teshub, , (, 820 ..). , . , . , .

    , , . 7 , Hattusa 14/13 . , , , .

    . , , , Ras Shamra. , , ( 1986, 73-76).

    , . , .

    Siu(s)/Siuna-/Tiu(s), . . , , .

    , Siuna, , 3 ( 2003, 1-50).

    3.

    . , , , " ", (Masson 1989).

    . (.), , PALWAI- ,

    3 , , , .

    11

  • , (Colns 1995, 319-325).

    , , .

    , , . . . , Parke (Parke 1977, 148). , Simon ( ) (Simon 1983, 75).

    IV.

    . , . . . , . , , Annita 18 .. . Hattusili I Hatti Hattusa. Yazilikaya, , .

    1.

    , , . . . , . . , (.13). , . . , ,

    12

  • , . . , . , . . , , . . . Ras Shamra. . , , ( Yazilikaya) Sarruma . , . Yazilikaya, . (.14). , . . . . . Yazilikaya , Sarruma , Tudhaliya IV. Yazilikaya Malatya. . . , , (.14). . . , , (.15). Kalmush , . . , , (.16). Yazilikaya (.17). , , , . , , (.18). . , . , . Hattsili III

    13

  • . Muwatalli Tudhaliya IV , . . . Yazilikaya . . . . . Shaushga Yazilikaya , . , (.19-20). . . . , , , . , . . , , Yazilikaya, , . , , . , , Hatti (Akurgal 1962, 86-90).

    Yazilikaya. , Yazilikaya , Yazilikaya.

    2.

    2.1 Yazilikaya - Yazilikaya . , , , . Yazilikaya , Hattusa, Boazkale, . . , . . 1500 .., . Hattusili III . .

    14

  • . , , Tudhaliya IV , , . (Gurney 1960, 129-132) (.21-24).

    - . . (.25-27). 90 (.28-38). . , ( 3). Hattusili III (1275-1250 ..) Tudhaliya IV (1250-1220 . .), . Tudhaliya IV, Hattusili III . , Shaushga Sarruma Hepat , , .

    - . (.39-40). , , , , . . , . , , . . , Hepat . , (Alexander 1986, 1-14). . .

    :

    1-42 43-63 (.41-67).

    15

  • Alexander:

    42 Teshub 43 Hepat42a Sarruma 44 Sarruma 45 Alanzu 46 Teshub 46a Darru Dakitu Hepat 4748 Hutena Hutellura 49 Allatu41 Tashmisus (;) 51 Naparbi40 Kumarbi 52 Shalus-Bitinhi39 Ea 53 Tapkina38 Shaushga 37-36 Ninatta Kulitta35 Kushuh 54 Nikkal34 Shimegi 55 Aya (;)33 Astabi 55a 32 Karzi (;) 55b Shaushga31 Pirinkir (;)30 Hesui29-28 Sherri Hurri27 Nergal26 Pishaishaphi

    O 42 43, 41 51, 40 52, 39 53, 35 54, 34 55 .

    . , , . , , Kalmush, . , . , , . , . , .

    (.68-69). , Teshub. . . (.70). Hepat . Hepat Sarruma, . , . . Teshub Hepat (, ). Teshub ( ) .

    16

  • Yazilikaya. , 19 . Sethy I 13 .. . , . , Yazilikaya (.71). Yazilikaya Sarruma Teshub. Yazilikaya Sarruma Teshub. Yazilikaya , . , . Teshub , Tashmisus Teshub. Hepat Sarruma , Darru Dakitu Hepat. . , , , (;). , ( 1902, 50). , . 3 .. (Alexander 1993, 1-13). , . . 28-29 (.47). Shaushga Ninatta Kulitta . 36-38 (.55). . 35 (.53). Kalmush , . 34 (.54). . . 40 (.58). , . 13-15 . , .

    - Tudhaliya IV ( ) Tudhaliya IV , . , , .

    17

  • . . Kalmush, . . , , - . , , , . , Tudhaliya IV , Sarruma (Alexander 1986, 98) (.66-67).

    . 3 . (.72). 12 . Tudhaliya IV Sarruma , . - 12 , Akurgal, . . . (.73-74). - . . , . . . . . Mittani. , . , . , , Sarruma, Hepat (Vieyra 1955, 64-65) (.75, 79).

    - Sarruma Tudhaliya IV Tudhaliya IV , Sarruma, , (.76, 79). , , . . , Senusret I Ptah . . Tudhaliya IV Sarruma (.77),

    18

  • Muwatalli , Teshub (.78).

    - , (.80). (.81). . , , (.82).

    (Alexander 1986, 99-102)

    - Yazilikaya . , , , , . . , . , . , . , .

    2.2 4 Fraktin Fraktin Kayseri Yazilikaya. 13 .. . Hattusili III Puduhepa Teshub Hepat. , . , Yazilikaya (Bittel 1976, 173-176) (.83).

    2.3 Gvurkalesi Gvurkalesi 13 .. . . Yazilikaya. . (Bittel 1976, 179) (.84-85).

    4 .

    19

  • 2.4 Tasci Tasci 13 .. . . . (Bittel 1976, 185) (.86).

    2.5 Hanyeri Hanyeri 13 .. (Bittel 1976, 180) (.87).

    2.6 Imamkulu Imamkulu 13 .. . . . . . . (Bittel 1976, 182) (.88-89).

    2.7 Alaca Hyk Alaca Hyk 13 .. . (.90-93). . .

    - (.90).

    - . . . . (.91).

    . , . Yazilikaya (Bittel 1976, 186-197) (.92).

    2.8 Akpinar Akpinar . (Bittel 1976, 183) (.94).

    2.9 Boghaz-Ky ( Hattusa ) . . , . .

    20

  • . . , , Sharruma . 14 .. . Amarna Suppiluliuma I. Ras Shamra 14 .. . Sharruma Ini-Teshup Carshemish. Sharruma Yazilikaya (. 44) (Vieyra 1955, 61) (.95).

    2.10 Akaky Akaky 14 13 .. . . Yazilikaya. . . , . , . , () . Yazilikaya (Grsel 1964, . 194) (.96).

    2.11 Fasillar Fasillar 13 .. . Yazilikaya . , , . , , . . . , (Akurgal 1962, . 100) (.97).

    3.

    , . . .

    21

  • 3.1

    - Boghaz-Ky (Hattusa) Boghaz-Ky 2000 .. , . . . . . Tell-Halaf. (Vieyra 1955, . 9) (.98).

    - - 15 13 .. .. . . Yesemek. . (Akurgal 1962, . 53) (.99).

    - Boghaz-Ky 15 13 .. .. , Yazilikaya. . . . (Akurgal 1962, . 53) (.100). - Nuzi Nuzi 13 14 .. . , , . (Bittel 1976, 174) (.101).

    - Tokat , . . . 16 .. ., . , . . Mittani . , , . , Hattusa, (Bittel 1976, 148) (.102).

    22

  • - Latakia Boghaz-Ky (Hattusa) , Latakia () Boghaz-Ky (Hattusa) () , . 15 13 .. . , . . , , (Akurgal 1962, . 50-51) (.103).

    - Yozgat 15 13 .. . . . . (Bittel 1976, 159) (.104).

    - Carschemish Carschemish 13 .. . . . Yazilikaya. Kalmush . , . ( ), . , Yazilikaya (Vieyra 1955, . 119) (.105-106).

    3.2

    - Ankara Ankara 18 .. ., . . . (Akurgal 1962, . 35) (.107).

    - , 16 .. . . , . . . . . , , (Akurgal 1962, . 45) (.108). - . Alaca Hyk 15 13 .. . . .

    23

  • 14 13 .. . . (Bittel 1976, 160-161) (.109-110).

    - Horztepe 18 .. . . , , . , (Akurgal 1962, . 12) (.111).

    3.3 . , , :

    - Alishar Alishar 18 .. . . , (.112). Ankara 18 .. . , , (Akurgal 1962, . 35 (.113).

    - Kltepe Kltepe. 2 .. , , . (.114). , (.114 ), (.114 ), . . , (Contenau 1927, 194) (.115).

    4.

    . . , , 1050-850 ..

    24

  • Akurgal , 1200-700 .., :

    - 1200-850 ..- - 850-745 ..

    - 745-700 .. . , , , , , Kalmush , , , , . , , , .

    :

    4.1 Malatya Malatya . , 1000 .., 1050-900 .., 875 .. 810 .. Shulumeli , , , Kalmush . , , , (.116). Shulumeli , (.117 ), , ( ) (Vieyra 1955, . 60-64) (.117 ).

    4.2 Carchemish Carchemish . : , . . . Luhas. 920 .. (Vieyra 1955, . 47) (.118).

    25

  • V .

    1.

    , . 2 .. . . ( 1995, 392). , , . . Ahhiyawa () . , , . Ahhiyawa Millawanda (), Ahhiyawa . Ahhiyawa , . , 14 .. . Ahhiyawa , . , , , , , , . . , . , , . , .

    2 . : .

    26

  • , . , , , , , , , . , , .

    , , , , . Akurgal 5, . , , , 8 7 .. . (.119).

    , , 2 .. , :

    - , . , , .

    - . , . . , . , , .

    - , , Kalmush . , , . , .

    5 , , , ( ), ( 1985, 74).

    27

  • - , , .

    , , , ( 1997, 31).

    3.

    , , . , , .

    - (.120 ), . , (.120 ). (.120 ), (.120 ) (..., 321). (Coldstream 1977, 281) , .

    - , , (.121 ), . , (.121 ). , . (..., 197).

    - (.122 ). ( , , ) . . 79 (.122 ) ( 1985, 220, 222), (.122 ) (. - 1986, 153-

    28

  • 158). , . , (.122 ) (Gentz-Pretsiosi 1987, 46-47). , , , , , .

    - Kltepe (.123 ) 3 .. (Morris 1985, 144-145). (.123 ). , , , Kltepe. , . . , , . , , . , , . , , , 6.

    - , (.124 ). , (.124 ). Renfrew (Renfrew 1985, 128). . , , , .

    6 , , . atal Hyk , (Mellaart 1967, .70). , , Kltepe, , . , , 3000 .., (Thimme 1976, . 552). , atal Hyk.

    29

  • . , . , , , , , , (.).

    - (..., 348). . , , (.125 ). , , , , , Yazilikaya (.125 ) . , , . , , , , . , , , , , .

    ( , , ) , , , . , . , , , .

    VI . , , . , , ,

    30

  • .

    1. Akurgal 1962: E. Akurgal, The art of the Hittites, 1962.2. Akurgal 1992: E. Akurgal, Zur Entstehumg der ostgriechischen Klein- und

    Grossplastik, IstMitt 42 (1992), 68-81.3. Alexander 1986: R. L. Alexander, The sculpture and sculptors of Yazlkaya,

    1986.4. Alexander 1993: R. L. Alexander, The storm-god at Yazilikaya. Sources and

    influences, Aspects of art and iconography. Anatolia and its neighbors. Nirnet zgc (Ankara 1993), 1-13.

    5. Arik 1956: R. O. Arik, Ankara - Konya, Eskiehir - Yazlkaya gezileri, 1956.6. A Scala Schirmer 1969: W. A Scala Schirmer, Neue Ausgrabungen im

    hethitischen Felsheiligtum Yazilikaya, K. Speyer (Hers.), Bericht ber die 25. Tagung fr Ausgrabungswissenschaft und Bauforschung vom 13.-18.5.1969, 4-12.

    7. 1995: . , , 1995.8. Beran 1965: T. Beran, Zum Datum der Felsreliefs von Yazilikaya, ZA 57

    (1965) 258-273.9. Bittel 1975: K. Bittel, J. Boessneck, B. Damm, Das hethitische Felsheiligtum

    Yazlkaya, 1975.10. Bittel 1976: K. Bittel, Les Hittites, 1976.11. Bittel 1987: K. Bittel, Der Schwertgott in Yazlkaya, Anadolu 21 (1978-80)

    1987, 21-28. 12. Bittel 1989: K. Bittel, Bemerkungen zum hethitischen Yazlkaya,

    Anatolia and the ancient Near East. Studies in honour of Tahsin zg, 1989, 33-38.

    13. Cline 1991: E. H. Cline, Hittite objects in the bronze age Aegean, AnatSt 41, (1991), 133-143.

    14. Colns 1995: B. J. Colns, Greek and Hittite palwai. Exultation in the ritual slaughter of animals, GrRomByzSt 36, (1995), 319-325.

    15. Coldstream 1977: J. N. Coldstream, Geometric Greece, 1977.16. Contenau 1927: G. Contenau, Idles en pierre provenant de lAsie

    Mineure, Syria VIII (1927), 193-200.17. Dickinson 1977: O. T. P. K., ,

    (. . ), 1977.18. Dickinson 1995: O. T. P. K., The Aegean Bronze Age, 19952. 19. Gates 1996: M.H. Gates, Archaeology in Turkey, AJA 100 (1996), 277-

    335.20. Gentz-Pregiosi: P. Gentz-Pregiosi, Sculptors of the Cyclads, 1987.21. Gessel 1998: B H L Gessel, Onomasticon of the Hittite Pantheon, 1998.22. Gurney 1960: O.R. Gurney, The Hittites, 1960.23. Grsel 1964: M. C. Grsel, L Art au Pays des Hittites, 1964.24. Gterbock 1975: H. G. Gterbock, Yazilikaya. Apropos a new

    interpretation, JNES 34 (1975), 273-277.

    31

  • 25. Haas 1981: V. Haas, Leopard und Biene im Kulte "hethitischer" Gttinnen. Betrachtungen zu Kontinuitt und Verbreitung altkleinasiatischer und nordsyrischer religiser Vorstellungen, UgaritF 13 (1981), 101-116.

    26. Haas 1994: V. Haas, Handbuch der Orientalistik, 1. Der Nahe und der Mittlere Osten, 15. Geschichte der hethitischen Religion , 1994.

    27. Hrouda 1989: B. Hrouda, Fremde Knstler bei den Hethitern?, Anadolu 22 (1981-83) (1989), 39-45.

    28. 1970: . , , , , 1, 1970.

    29. 1986: . , , . (.), , 1, 1986.

    30. 1985: . , 7 .. ., 1985.

    31. Laroche 1969: E. Laroche, Les dieux de Yazilikaya, RHA 27 (1969), 61-109.

    32. MacQueen 1986: J. G. MacQueen, The Hittites and their contemporaries in Asia Minor, 1986.

    33. Mag 1983: M. Mag (ed.), The Anatolian civilisations, 1. Prehistoric, Hittite, early iron age. 2. Greek, Roman, Byzantine. Istanbul, May 22 - October 30, 1983, (Istanbul 1983).

    34. Mag Popko 1988: M. Mag Popko, Hetyci i Ahhijawa. Stan bada, [Hethiter und Ahhijawa. Forschungsstand.] - Meander 43 (1988) 221-228.

    35. Masson 1981: . Masson, Le panthon de Yazlkaya. Nouvelles lectures, 1981.

    36. Masson 1989: . Masson, Les douze dieux de l immortalit. Croyances indo-europennes Yazlkaya, 1989.

    37. Masson 1994: . Masson, Le relief 29-28 de Yazlkaya. Un motif cosmogonique, Hittite and other Anatolian and Near Eastern studies in honour of Sedat Alpa rmaan, 1992, 379-384.

    38. Masson 1994: . Masson, Yazlkaya, Un Monument Insolite Aux Multiples Facettes, DossAParis 193 (1994) 68-79.

    39. Mellaart 1967: J. Mellaart, atal Hyk a Neolithic Town in Anatolia, 1967.40. Mellink 1989: M. J. Mellink, East Greek or Hittite?, Anadolu 22 (1981-83)

    (1989), 47-55.41. Morris 1985: D. Morris, The Art of Ancient Cyprus, 1985.42. 1997: . ,

    , 1997.43. Neu 1990: E. Neu, Der alte Orient. Mythen der Hethiter, Mythos.

    Erzahlende Weltdeutung im Spannungsfeld von Ritual, Gesehiehte und Rationalitt, (Trier 1990), 90-117.

    44. Niemeier 1999: W.D. Niemeier, Mycenaeans and Hittites in war in western Asia Minor, Aegaeum 19, (1999), 141-155.

    45. Otten 1956: H. Otten, Das hethitische Felsheiligtum von Yazilikaya, Altertum 2 (1956), 141-150.

    46. Otten 1959: H. Otten, Die Gtter Nupatik, Pirinkir, Heue und Hatni-Piaiaphi in den hethitischen Felsreliefs von Yazilikaya, Anadolu 4 (1959), 27-37.

    47. Otten 1967: H. Otten, Zur Datierung und Bedeutung des Felsheiligtums von Yazilikaya. Eine Entgegnung, ZA 58 (1967), 222-240.

    32

  • 48. Parke 1977: H. W. Parke, Festivals of the Athenians, 1977.49. - 1986: . -,

    , (1986), 153-158.50. Renfrew 1985: C. Renfrew, The Archaeology of Cult. The Sanctuary at

    Phylacopi, 1985.51. Robertson 1982: N. Robertson, Hittite Ritual at Sardis, ClAnt 1 (1982),

    122-140.52. 1985: . ,

    , 1985. 53. 1902: . , ,

    190254. Schachermeyr 1986: F. Schachermeyr, Der kleinasiatische Kstensaum

    zwischen Mykene und dem Hethiterreich, : o E. M 60 o o o o, 1., (A 1986), 99-107.

    55. Schachermeyr 1986: F. Schachermeyr, Mykene und das Hethiterreich, Wien 1986, (sterreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-Historische Klasse. Sitzungsberichte), 472.

    56. Simon 1983: E. Simon, Festivals of Attica, 1983.57. Thimme 1976: J. Thimme (ed.), Kunst und Kultur der Kykladeninseln im3.

    Jahrtausend v.Chr., Badisches Landesmuseum, 1976.58. Treuil 1996: R. Treuil P. Darque J.-Cl. Poursat - G. Touchais,

    , . A. F. Touchais, 1996.59. Unger 1959: E. Unger, Die Verherrlichung des Knigs Tuthaliia IV. von

    Hatti im Felsheiligtum von Yazilikaya, TrkAD 9 (1959) 9-17.60. Van Loon 1991: M.N. Van Loon, Iconography of religions. Mesopotamia and

    the Near East. Anatolia in the earlier ftrst millennium B.C., 1991.61. Vieyra 1955: M. Vieyra, Hittite Art, 1955.62. Wfler - Haas 1974: M. Wfler - V. Haas, Yazilikaya und der Grosse

    Tempel, OA 13 (1974), 211-226.63. Watkins 1992: C. Watkins, Le dragon hittite Illuyankas et le gant grec

    Typheus, CRAI (1992), 319-330.64. Yoshida 1996: D. Yoshida, Untersuchungen zu den Sonnengottheiten bei den

    Hethitern. Schwurgtterliste, helfende Gottheit, Feste, 1996.65. 2003: . . , .

    , . , . , 2003.

    33

  • 34

  • 1.

    Pithana 18 .. .Anitta Pithana 18 .. .Labarna 1680-1650Hattusili I / Labarna 1650-1620Mursili I / Hattusili I 1620-1590Hantili Mursili I 1590-1560Zidanta I Hantili 1560-1550Ammuna Hantili 1550-1530Huzziya I Ammuna(;) 1530-1525Telipinu Zidanta I(;)/ Ammuna 1525-1500Tahurwaili (;)Alluwamna Huzziya IHantili II Alluwamna 1500-1450Zidanta II (;)Huzziya II (;)Muwatalli I (;) Tudhaliya II Huzziya II(;) 1450-1420Arnuwanda I Tudhaliya II 1420-1400Tudhaliya III Arnuwanda I 1400-1380Tudhaliya Tudhaliya III 1380(;)Hattusili II (;) (;)Suppiluliuma I Tudhaliya III or Hattusili II 1380-1340Arnuwanda II Suppiluliuma I 1340-1339Mursili II Suppiluliuma I 1339-1306Muwatalli II Mursili II 1306-1282Mursili III Muwatalli II 1282-1275Hattusili III Mursili II 1275-1250Tudhaliya IV Hattusili III 1250-1220Karunta Muwatalli/ Tudhaliya IV (;)Arnuwanda III Tudhaliya IV 1220-1215Suppiluliuma II Tudhaliya IV 1215-1200

    35

  • 2. AlalusAnu Kumarbi Imbaluris Mukisanus Hannahanna (Nintu, Mah) Upelluri (Ubelluris) O Seris (Serisu) Tella (Hurris) Aranzahas Tasmisus Suwaliyattas Hebat ( ) (Hepit, Hepatu) Wurusemu (Wuruntemu;)Sharruma ( ) TeshubMezzullas Zintuhis Telepinu(s) Ullikummi(s), ( Kashku) Inaras Illuyankas Hedammu Irsirra Kamrusepa(s) (Katahziwuri) Astabis (Zamama, Ninurta) Uliliyassis Kurunta Kubaba Yarris Hasamelis Zashapuna

    Anu Antu Ellil Lelwanis (Lilwani, Ereshkigal, Ishtar)

    36

  • Ereshkigal Ayas (Ea) Shaushka ( Ishtar) ( )

    3. YAZILIKAYA

    FRAKTIN

    YAZILIKAYA

    Hattusili III 55-55 4054 39-34 (40-34)56-60 (54-60) 46-47

    49-5348

    Tudhaliya IV 81-8267-68 (67-68)33-25 (33-25)

    45-46 41-46 (41-42)43 (44)

    24-161-63

    36-37*82*65-66*69-80

    Arnuwanda II 64Suppiluliuma I 83

    ()

    * ( Alexander)

    37

  • 1. .2. .3. .

    38

  • 4. . 5. 2 .. . 6. 1 .. .7. .8. Ahhiyawa.9. , ,

    2 .. . 10. ,

    , . 11. .12. . 13. Yazilikaya ().14. Yazilikaya ().15. Yazilikaya ().16. Yazilikaya ().17. 12 Yazilikaya ().18. Yazilikaya ().19. Yazilikaya ().20. , Yazilikaya ().21. Yazilikaya (1).22. Yazilikaya (2).23. Yazilikaya (3).24. Yazilikaya (4).25. Yazilikaya. 26. Yazilikaya.27. Yazilikaya.28. Yazilikaya.29. Yazilikaya (1).30. Yazilikaya (2).31. Yazilikaya (3).32. Yazilikaya (4).33. Yazilikaya (5).34. Yazilikaya (6).35. Yazilikaya (7).36. Yazilikaya (8).37. Yazilikaya (9).38. Yazilikaya (10).39.

    Yazilikaya (1).40.

    Yazilikaya (2) ( ).41. 1-12 Yazilikaya.42. 9-13 Yazilikaya.43. 14-16 Yazilikaya.44. 16-24 Yazilikaya.45. 16-17 Yazilikaya.46. 25-33 Yazilikaya.47. 28-29 Yazilikaya.48. 30-31 Yazilikaya.49. 32-33 Yazilikaya.50. 33 Yazilikaya.

    39

  • 51. 25-40 Yazilikaya.52. 34-39 Yazilikaya.53. 34-35 Yazilikaya.54. 34 Yazilikaya.55. 36-38 Yazilikaya.56. 36-37 Yazilikaya.57. 38-39 Yazilikaya.58. 40-41 Yazilikaya.59. ,

    Yazilikaya. 60. 47-49

    Yazilikaya.61. 49-55

    Yazilikaya.62. 56-57 59-62

    Yazilikaya.63. 58

    Yazilikaya.64. 61-62

    Yazilikaya.65. 59-64

    Yazilikaya.66. Tudhaliya IV Yazilikaya.67. Tudhaliya IV.68. Yazilikaya.69. Yazilikaya ().70. .71. Sethy I. 72. Yazilikaya.73. 12 Yazilikaya.74. 12 Yazilikaya. 75. , Yazilikaya.76. Sarruma Tudhaliya IV,

    Yazilikaya.77. Tudhaliya IV Sarruma, .78. Muwatalli .79. Sarruma Tudhaliya IV

    Yazilikaya.80. 67-68 Yazilikaya.81. 65-66 Yazilikaya.82. 55 Yazilikaya.83. Fraktin.84. Gvurkalesi.85. Gvurkalesi ().86. Tasci.87. Hanyeri.88. Imamkulu.89. Imamkulu ().90. Alaca Hyk.91. Alaca Hyk.92. Alaca Hyk.

    40

  • 93. Alaca Hyk ( ).94. Akpinar.95. Boghaz-Ky (Hattusa).96. Akaky.97. Fasillar.98. Boghaz-Ky (Hattusa).99. - .100. .101. Nuzi.

    102. . 103. Latakia Boghaz-Ky (Hattusa). 104. . 105. Carschemish (1). 106. Carschemish (2). 107. Ankara. 108. , . 109. (1). 110. (2). 111. . 112. Alishar. 113. Ankara. 114. Kltepe (1). 115. Kltepe (2). 116. Malatya (1). 117. Malatya (2). 118. Carchemish. 119. 900 .. () Rampin ( ) ( ). 120. . , : , . 121. . , . 122. . , : , , . 123. . , . 124. . :

    . 125. . . Akaky Yazilikaya.

    41

    . . 1.

    , , Hatti (.1-3).2. III. 1. IV. 1.

    -

    3.

    - Latakia Boghaz-Ky (Hattusa) 4. V.

    1. 2.

    1.

    AlalusImbaluris Mukisanus Tasmisus Suwaliyattas Mezzullas Zintuhis Inaras Hedammu Uliliyassis Kurunta Kubaba Yarris Hasamelis Zashapuna Anu Antu Ellil Ereshkigal 3. YAZILIKAYA YAZILIKAYA

    Hattusili III

    Tudhaliya IV