3.Поим и видови на транспортното осигурување

1.Поим за транспортно осигурување

Под транспортно осигурување се подразбира осигурување на интересите изложени на ризици во транспортот.Кај овој вид осигурување спаѓаат во прв ред превозните средства и стоката, а потоа превознината, трошоците,одговорноста и другите интереси.

2.Видови на транспортно осигурување (под ова прашање ке ви ги наведам сите видови на транспортно осигурување за да не пишувам посебни прашања за секој вид )

a. Според предметот на осигурување Каско осигурување – е такво осигурување каде што предметот на

осигурување е транспортното средство.Се дели на поморско, речно и воздушно.

Карго осигурување – постои кога се осигурува стокаа во превоз.Се дели на меѓународно и внатрешно карго осигурување.Меѓународното карго осигурување го опфаќа увозот и зивозот на стока која се превезува со домашни превозни документи во и од границите на една земја, а внатрешното карго е ограничено на транспорт на стока во рамки на една земја.

b. Според видот на транспортот Поморско Железничко Друмско Речно Воздушно

c. Транспортното осигурување може да се подели на Девизно Денарско

d. Според начинот на организирање на осигурителната заштита Премиско транспортно осигурување – осигуреникот плаќа

фиксна премија која е определена со тарифата на осигурителот.Оваа премија не се менува во текот на осигурувањето без разлика на вкупните деловни успеси на осигурителот.

Заемното транспортно осигурување – сите осигуреници истовремено се и свои осигурители.Осигурениците не плаќаат премија туку придонес што претставува еден вид аконтација.

6.Основни начела на транспортно осигурување

1.Начела на транспортното осигурување (И во ова прашање ке ги наведам сите начела а сигурно ако се падне прашање од оваа лекција ќе биде да се објасне само едно од начелата)

Начелото на трајност – договорот за транспортно осигурување е договор со трајни, а не со моментални дејства.

Начело на алеаторност – договорот на транспортно осигурување не може да биде договор на среќа, иако во него се среќаваат елементи на алеаторен договор или договор на среќа

Начело на надомест на штета – треба да им се даде обезбедување на осигурениците во случај на остварување на осигурениот случај и настанување на штета врз стоката која е осигурана.Ова начело ги има следните практични последици:

Оправдан материјален интерес на осигурениот предмет Осигурениците се должни на барање на осигурителот да поднесат докази

за својот интерес Предмети кои имаат одредена вредност и кои можат да се проценат во

пари Надомест на штета од осигурувањето во начело до изност на штетата

што ја претрпеле Ако еден ист предмет е осигурен од исти ризици кај два ил повеќе

осигурители а за сметка на ист осигуреник, осигуреникот може да бара надомест на штета од едниот или од другиот осигурител, но само до стварната штета што ја претрпел

Начело на максимална добра доверба-примената на ова начело е од потреба за заштита на општите интереси и интересите на сите учесници во облигационите односи од можни злоупотреби на субјективното право

Глава втора

1.Елементи на транспортното осигурување

1.Елементи на транспортното осигурување:

Транспортните ризици Осигурениот предмет Осигурена сума и вредност на осигурениот предмет Премија на осигурувањето Осигуреното патување и осигуреното време Штета

1.1.Транспортни ризици

1.Што се подрзабира под транспортни ризици?

Под транспортни ризици се подразбираат вонредни надворешни настани кои за време на превозот на стоката или пак на самото превозно средство,можат да бидат причина за нивно оштетување.

2.Проценка на тежината на ризикот.

Проценката се прави пред да се склучи договорот за осигурување.Таа проценка ја прави исклучиво осигурителот врз основа на податоци добиени од договарачот на осигурување.Проценката на тежината на ризикот опфаќа: процена на степенот на веројатност за настанување на осигурениот случај и проценка на можноста за настанување на штетата и нејзината вредност.

3.Како се дели транспортните ризици?

Основни транспортни ризици Дополнителни транспортни ризици Штета поради недостатоци и природни својства на стоката Воени и политички ризици

1.1.1.Основни транспортни ризици

1.Како можат да се поделат основните транспортни ризици? (секој вид како посебно прашање)

Собраќајни несреќи – се подразбира судир меѓу превозни средства, удар во некој неподвижен предмет, превртување на превозното средтсво, заринкување и потонување на брод, паѓање на авион и др.

Елементарни непогоди – тука се опфатени сите елементарни природни сили.Тука спаѓаат силен ветар, високи или ниски температури,поплави,лавини,одрон на земја,земјотрес, гром...

Самозапалување и експлозија – треба да се прави разлика меѓу штетите настанати на стоката кај која дошло до самозапалување, односно која експлодирала без некоја вонредна надворешна причина и штета на друга стока која се наоѓа во близина.Штетата на стоката која се запалила или експлодирала без некоја вонредна надворешна причина не се смета како штета настаната од основни ризици туку како штета од природни особини на стоката и како такви не се покриени со осигурувањето.

Пожар - под пожар се подразбиа секој оган кој може да настане поради одредени дејствија и да предизвика одредена штета врз стоката што се наоѓа во превоз

Виша сила – се подразбираат оние случаи што за време на превозот на стоката не можеле да се одбегнат,ниту можеле однапред со сигурност да бидат предвидени при осигурувањето.

Разбојништво – се подразбира одземањена туѓ имот со употреба на сила против некое лице, или вршење принуда за нејзина употреба со намера противправно присвојување на имотот.Под овој поим се опфатени и пиратството на море.

Ризик на море – При превоз на стока на море секоја штета врз стоката која настанала поради допир со морска вода се смета според англиската полиса за осигурување како основен ризик – ризик на море.

1.1.2.Дополнителни транспортни ризици

1.Кои се дополнителни ризици?(секој вид како посебно прашање)

Кражба и неиспорака – овие два ризика заедно се осигуруваат бидејќи меѓусебно се надополнуваат.И за двата ризика заедничко е тоа што на одредиштето пристигнала помалку стока отколку што била предадена на превоз или воопшто не пристигнала.

Манимулативни ризици – се подразбираат такви ризици ка нои стоката е изложена при манипулацијата на товарењето,истоваеањето,претоварањето и др.Манипулативните ризици опфаќаат кршење на стоката,кршење на амбалажата,истекување на нејзината содржина.

Други дополнителни ризици – тука спаѓаат сите оние ризици на кои стоката е изложена во текот на превозот, е тие не се опфатени во некоја друга група.Тука во овие ризици како услови за осигурување се јавуваат

Предмети тешки над 20 тона Зголемена опасност на пратки Течење масо кај трансформатори Складирање на пратки Течење, кало,растур.... Пренесување на скапа опрема и предмети во посебни услови

1.1.4.Воени и политички ризици

1.Кој се тие воени ризици?

Воениот ризик е предизвикан од воен настан кој има за последица загуба или оштетување на осигурениот предмет.Постојат три групи воени ризици – 1.војна,граѓанска војна,побуна и востание

2.заробување,пленидба,пграничување или задржување

3.заостанати мини,бомби или воено оружје

2.Кој се тие политички ризици?

Под политички ризици се подразбираат ризици од штети настанати поради штрајк,акти на политички и државни органи и др. Ризик од штрајк треба да се има предвид дека под тој ризик се подразбира само оштетување на стока кое може да настане поради штрајкови и други ризици.Акти на политичките власти опфаќаат запленување на стока, разни наредби од политички власти со кои може да дојде до оштетување на стока

1.1.5.Ризици-причини и ризици-последици

1.Кои се тие ризици – причини?

Во оваа група спаѓаат оние ризици кај кој се осигурува одредена причина поради која може да настане загуба или оштетување на осигурениот предмет.Во оваа група спаѓаат основните транспортни ризици и определен број дополнителни ризици

2.Кои се тие ризици – последици?

Ризици-последеици се оние ризици кои сами за себе претставуваат одпределено оштетување на осигурениот предмет како последица на вонредно надворешни причини или недостатоци и природни својства на осигурениот предмет.

1.2.Осигурен предмет во транспортното осигурување

1.Што се подразбира под осигурен предмет?

Под осигурен предмет во транспортното осигурување се подразбира секоја стока која во текот на превозот е изложена на транспортни ризици,поради што потребно е нејзина вредност да се обезбеди со осигурување.

2.Што може да се јави како предмет во транспортното осигурување?

Во транспортното осигурување како предмет може да се јави она што може да биде предмет и во оцигурувањето воопшто –лица, ствари,правен однос, изгубена добивка.

Во втората група предмети спаѓаат разни имотни права на превозните средства или стока како и други права и материјални користи кои постојат или оправдано можат да се проценат во пари.

Во третата група предмети спаѓаат разни случаи на одговорност на сопствениците на превозни средства или на сопствениците на стока и др лица кои имаат право на располагање со тие превозни средства или стока, а за штети што се причинети на трети лица.

1.2.1 Осигурување на стока во превоз

1.Што се подразбира под стока во превоз?

Под стока во превоз треба да се подразбере секоја ствар што е предмет на транспорт и чија што вредност може да се одреди .

2.Кои се најзначајни елементи при осигурување на стоката во превоз?

Индивидуализација – во транспортното осигурување стоката мора да биде индивидуализирана бидејќи во спротивно осигурувањето нема да постои.Најчести елементи на индивидуализацијата се:една или повеке одредени видови на стока,корисникот или сопственикот на стока,договарач на осигурувањето, превозниот пат и превозното средство

Количество – на стоката што е предмет на транспортното осигурување може изречно да се договори.Тој е важен само поради утврдувањето на вредноста на осигурувањето.

Вредноста – на стоката за осигурителот е еден од најважните елементи на ова осигурување бидејќи за да може една ствар да се осигури потребно е да има своја пазарна вредност

1.2.2.Превозно средство како предмет на осигурување

(пожелно е да се прочита цела лекција :D )

1.3.Осигурана сума и вредност на осигурениот предмет

1.Што е осигурана сума?

Осигурената сума наведена во осигурувањето означува горна граница на одговорноста на осигурителот, односно тоа е сума со која некој предмет е осигуран.

2.Што е вредност на осигурениот предмет?

Секој предмет што осигуреникот сака да го осигура мора да претставува извесна материјална вредност која може да се изрази во пари.

3.Кој 2 случаи можат да се јават кај транспортното осигурување?

Двојна валутација Зголемена осигурана вредност

1.3.1.Двојно или повеќекратно осигурување

1.Што претставува двојното или повеќекратното осигурување?

Тоа е случај кога ист осигурен предмет ќе се осигура од исти ризици во корист на ист осигуреник, за исто време и за исти штети кај различни осигурители или кај исти осигурители но со повеќе договори.

Прашања од вториот дел од глава II

(почнувајќи од 191 страна)

1. Кои се основни карактеристики на премијата кај транспортното осигурување?- Таа мора да биде изразена парично

(може да се предвидат домашни или странски средства за плаќање)

- Мора да биде одредена или да може да се одредува

( одредена премија е таа која била утврдена во фиксен износ при склучување на договорот, а премија која може да се утврди е онаа која не е фиксно определена при склучување на договорот, туку е одреден начинот за нејзино определување. Ако не е одреден начинот на определување, таа се одредува според соодветна тарифа. )

- Премијата треба да е одредена во согласност со начелото на совесност и чесност.

2. Според тежината на ризикот премијата зависи од степенот на веројатност за настанување на осигурениот ризик и од висината на штетата.

3. Премиите за осигурување за секој конкретен случај се определуваат врз основа на тарифи и индивидуална проценка на тежината на ризикот врз основа на искуство и знаење.

4. Конечната висина на премијата зависи од висината на премиската стапка и висината на осигурената сума.

5. Во зависност од ризиците и времето на определување на висината на премијата за транспортното осигурување таа може да биде основна и дополнителна.

*Основната премија се пресметува за покривање на основни транспортни ризици, односно за оние од кои осигуреникот имал интерес да се осигурува.

*Дополнителната е таква премија која посебно се пресметува, одвоено и над основната премија. Се пресметува во случаи кога покрај примарните се врши дополнително осигурување и на други ризици.

6. Што се може да биде основица за пресметувањето на премија?- збирот на вредностите на сите набавени и продадени стоки и предмети- збирот на вредностите на сите пратки што се превезуваат на ризик на

осигуреникот и за кои осигуреникот води соодветна евиденција- вредноста на сите набавени стоки и предмети- вредноста на сите продадени стоки и предмети- вредноста на прометот на посебно договорени ризици

7. На одредено патување се осигурува редовно стока и други предмети кои се превезуваат а многу ретко превозно средство. На одредено време се осигуруваат обично превозните средства , а само исклучително и предмети кои се превезуваат.

8. Што се подразбира под патување во транспортното осигурување?- Под патување се подразбира од една страна превозен пат по кој стоката ќе

биде транспортирана, а од друга страна времето кога транспортот ќе биде извршен.

9. Како можат да бидат определени почетната и крајната точка на превозниот пат? Тие можат да бидат определени на повеќе начини. Можат да бидат точно определени (пример Скопје – Њујорк), може да бидат определени алтернативно и кумулативно, и тоа би било за почетната или за крајната точка на превозниот пат, или за двете, можат да бидат определени во рамките на определено географско подрачје. Кој од овие начини ќе биде употребен зависи од соодветните клаузули на превозниот договор.

10. Поради кои случаи може да дојде до отстапување при определено осигурено патување?

- поради промена на отрпемното (почетното ) место или крајното одредиште (завршно седиште)

- поради скршнување од предвидениот или вообичаениот превозен пат без промена на отпремното место и крајното седиште

- поради големо и неоправдано задоцнување во отпремувањето на стоката или во нејзиниот превоз до конечното седиште.

11. Што претставува осигурено време?Осигуреното време е еден од суштествените елементи на транспортното осигурување. Кај осигуреното време точно се определува кога ризиците се покриени додека местото на ризикот се определува само приближно, за разлика од осигуреното патување каде поблиску се определува местото на ризикот, додека времето се определува само приближно.Со осигуреното време обично се осигуруваат превозните средства, при што се определува времето за кое е осигурено превозното средство.

12. На кои начини може да биде определено траењето на осигурувањето при осигурувањето на стока за која се врши транспорт?- Од товарење до моментот на истоварување . ( *Ова е најтесен начин на покривање

на стоката според кој осигурувањето започнува од моментот кога таа е натоварена на превозното средство и трае се додека не се истовари од превозното средство.)

- Од предавање на стоката на превозникот до нејзината испорака (* Oва е нешто пошироко покривање на осигуреникот од транспортни ризици. Меѓутоа овде треба да се прави разлика за случаите кога стоката му се предава на превозникот пред нејзиното товарење во превозното средство и во случај кога стоката се предава по товарењето во превозното средство. Во првиот случај товарењето го врши самиот превозник и поради тоа таквото осигурување ја покрива стоката и за време на нејзиното товарење. Во вториот случај стоката ја товари самата странка, а потоа му ја предава на превозникот и во овој случај стоката не е покриена со осигурување за време на товаерњето.

- Од моментот кога ќе го напушти складиштето на испраќачот до складиштето на примателот ( *Ова претставува најшироко покривање во поглед на траењето на осигурувањето. Овде стоката е покриена против сите ризици за време на целиот транспорт, односно од складиштето на испраќачот до главното превозно средство,

потоа за време на целиот транспорт до складиштето на примателот.)

13. Што се подразбира под штета кај транспортното осигурување?Под штета кај транспортното осигурување се подразбира само материјалното оштетување на осигурениот предмет, како и трошоците направени поради остварување на осигурениот настан во текот на превозот. Со транспортни штети не треба да се поистоветува субјективната штета која ја претрпува осигуреникот, бидејќи тој може да претрпи штета само ако има материјален интерес на осигурениот предмет .

14. Кои правни претпоставки треба да бидат исполнет за настанување на обврска на осигурителот за надомест на штетата?

- Постоење на штета како последица на остварување на осигурениот ризик- Мора да се работи за осигурена штета , иако штетната последица настанала поради осигурен ризик, мора да се работи за последица која не е исклучена од осигурување-осигурениот ризик мора да настане се додека трае осигурувањето и во рамките на границите што не се исклучени со осигурувањето.

15. На кои начини може да се покријат осигурените случаи кај транспортното осигурување?- Според причините за настанување на ризикот ( покриени се сите штети кои

настанале поради остварување на осигурениот ризик. Може да се договори: осигурување според поединечни ризици и осигурување против сите ризици.

- Според последиците ( осигурена е само определена последица, категорија на штета, без разлика на причината.Може да се договори : покривање на одредена последица или на сите последици.

- Според причините и последиците комбинирано ( со овој начин во договорот се предвидуваат покриени причини и покриени последици со конкретното осигурување)

16. Каква врска постои помеѓу штетата и осигурениот ризик?Ако не постои причинска врска меѓу штетата и осигурениот ризик, осигурителот нема обврска да исплати надомест на штета. Во однос на прашањето каква е причинската врска на осигурениот ризик и штетата постојат два системи:- Според првиот меродавна е теоријата на непосредна причина, според која со

осигурување се покриени само оние штети кои се непосредно последица на осигурени ризици.

- Според вториот покриени се штети кои настанале како последица на осигурени ризици и меѓу нив не мора да постои непосредна причинска врска.

17. Што подразбира теоријата на практична кауза?Според теоријата на непосредна кауза осигурителите се должни да ја надоместат само онаа штета која настанала како непосредна последица на осигурениот ризик. За посредни последици на осигурениот ризик осигурителите не одговараат. Оваа теорија на прв поглед изгледа доста правична но во пракса е констатирано дека понекогаш нејзината примена доведува до нерационални решенија. Од практични причини доаѓа до отстранување на нејзина стриктна примена.

18. Кои катеогории на штети ги среќаваме кај транспортното осигурување?- целосна загуба на осигурениот предмет- делумна загуба и оштетување на осигурениот предмет- трошоци на осигуреникот- заеднички хаварии- награда за спасување- штети исклучени од осигурување

19. Во кои три вида може да се јави целосната загуба на осигурениот предмет?Може да се јави како стварна и целосна загуба, изведена целосна загуба и претпоставена целосна загуба.

20. Што претставува стварна и целосна загуба?Под стварна и целосна загуба се подразбира целосна материјална загуба на целата стока. До ова може да дојде поради загуба или уништување на целиот

предмет (пример стоката изгорела поради пожар), поради оштетување на стоката заради тоа што престанала да биде стока од таков вид ( пример цемер под дејство на вода наполно се стврдне) и ако осигуреникот е лишен од осигурениот предмет без никакви можности повторно да дојде до него ( пример загуба на драгоцен метал поради потонување на брод).

21. Во кој случаи се јавува изведена целосна загуба?Ваква загуба подразбираме кога стварта не е целосно изгубена, меѓутоа трошоците за нејзина поправка се толку високи што може да се купи нова ствар, па затоа за осигурителот подобро е да се смета дека е целосно уништена.

22. Што претставува претпоставена целосна загуба?Претпоставена целосна загуба имаме кога за осигурените ствари нема вести долго време па затоа се претпоставува дека стварта се изгубила. Овој рок може да биде пропишан и одреден меѓу договорните страни.

23. Што опфаќа делумната загуба на осигурен предмет?Делумната загуба на осигурениот предмет како посебна категорија на штета опфаќа целосна загуба на дел од осигурениот предмет и оштетување на осигурениот предмет.

24. Надоместот за делумна загуба по правило се одредува со примена на правилото за пропорција, додека надоместот за оштетување на осигурениот предмет се одредува во висина на неопходните трошоци за поправка, а ако поправката не е можна од осигурувањето се надоместува штета во проценти на загуба на вредноста применета на осигурената сума.

25. Што се подразбира под трошоци на осигуреникот или засебни трошоци? Под трошоци на осигуреникот , односно засебни трошоци се подразбираат вонредни трошоци што осигуреникот ги прави во врска со осигурувањето на стока со цел да се намалат последиците предизвикани со осигурениот случај или избегнување на осигурениот случај. Овие трошоци осигуреникот ги прави со цел да го спаси и заштити осигурениот предмет. Тие треба да бидат направени исклучиво само во интерес на осигурениот предмет, а не и за останатите други предмети што се изложени на исти ризици.

26. Како се групираат засебните трошоци?

Овие трошоци може да се групираат во три групи:

- трошоци за спасување- трошоци настанати поради настапување на осигурен случај- трошоци за утврдување и ликвидирање на штета

27. Што се подразбира под штети исклучени од осигурување?За штети исклучени од осигурување зборуваме кога одредена последица одосно категорија штета во начело е покриена со осигурување, но од осигурувањето е исклучена ако тоа е пропишано со закон или со договорот. Штетите што се исклучени од осигурување по правило не се надоместуваат од осигурувањето, без разлика дали се непосредна или посредна последица на исклучени ризици.

28. Кои штети најчесто се вбројуваат во категоријата на штети исклучени од осигурување?Во пракса во законите од осигурување штети исклучени од осигурување се оние штети кои настанале посредно и непосредно поради:

намерно постапување на осигуреникот крајно невнимание на осигуреникот намерна постапка или крајно невнимание на лице за чии постапки и

дејства одговара осигуреникот по самиот закон настанување на воени и политички ризици

Меѓутоа договорните страни можат да исклучат од осигурување и други штети кои не се одредени со законот, ако изрично се договори во договорот за осигурување.

29. Франшизата скоро редовно се договара во транспортното осигурување бидејќи кај овој вид осигурување предметот на осигурување е изложен на поголеми ризици.

30. Што се подразбира под франшиза и која е нејзината основна цел при користење во осигурувањето?

Под франшиза се подразбира процентот на оштетување на целата пратка, за која не се плаќа надомест на штета. Тој процент за различна стока е различен и е наведен во полисата.Целта на франшизата се состои во тоа што е корисна и за осигурителот и за осигуреникот.

Осигурителот не мора да води грижа за незначително мали штети , кои би можеле да предизвикаат поголеми трошоци и губење на време во постапката за докажување и ликвидирање на штетата, отколку самата штета.

Во однос на осигуреникот, нему со ова му се овозможува да плати помала премија и да посвети поголемо внимание да не дојде до штета, бидејќи тој ќе биде во обврска да поднесе еден дел од штетата.

31. Франшизата може да се одреди како квалитативна и квантитативна.

32. Што се подразбира под квалитативна франшиза? Под квалитативна франшиза се подразбира исклучување од одговорност на осигурителот за определени категории на штети.

33. Што се подразбира под квантитативна франшиза? Под квантитативна франшиза се подразбира исклучување од одговорност за штети до определен износ кој може да биде изразен во апсолутен износ или во проценти.

34. Постојат неколку видови на франшиза, но денес најчесто се користат два вида и тоа: безуловна и условна. Во праксата постојат и уште две франшизи кои многу поретко се употребуваат, а тие се: интегрална и релативна франшиза.

35. Што е безусловна франшиза? Безусловна франшиза е онаа која во секој случај се одбива од целото оштетување. Тоа значи, ако штетата ја надминала франшизата осигурителот ја надоместува само онаа штета што ја преоѓа франшизата. Оваа франшиза уште се нарекува одбитна или апсолутна франшиза.

36. Што е условна франшиза? Условна франшиза е онаа која го определува процентот на оштетување до кој штетата не се надоместува. Ако штетата ја преоѓа франшизата тогаш надоместот од осигурување се плаќа на целата настаната штета без одбивање. Таа уште се нарекува и интегрална или релативна франшиза.

37. Каде најчесто среќаваме алтернативна франшиза? Алтернативна франшиза главно се договара при карго осигурување како т.н. двојака франшиза и тоа една за целата пратка, а друга за одделни делови на пратката. Пример се договара условна франшиза од 2% која се применува на сумата на осигурување на целата пратка или 5% од сумата на осигурување на одделни колети-пакети. При ликвидирање на штетата би се применувала онаа франшиза која во конкретниот случај на штетата би била поповолна за осигуреникот.

38. Што претставува агрегатна франшиза? Таква франшиза каде имаме спојување на износот на франшиза по поедини остварени случаи до вкупен износ на оцтварени франшизи за осигурен период.

39. За кое време франшизата се пресметува?

Во теорија за ова прашање постојат два одговори. Франшизата се пресметува посебно за секој осигуран случај што ќе настане и франшизите се пресметуваат кумулативно за сите штети кои ќе бидат предизвикани со остварување на осигурениот случај. Кој од овие два начина на пресметување на франшизата ќе се примени зависи од договорот меѓу странките.

Меѓутоа кога се работи за осигурување на стока во транспорт општо е усвоено франшизите да се пресметуваат според висината на штетата во моментот на престанок на поднесувањето на ризикот од страна на осигурителот.

40. За кое количество се пресметува франшизата? Странките тоа го решаваат со договорните одредби, но ако такви нема франшизата се пресметува врз основа на целокупното количество стока, односно според вредноста на сета стока што е опфатена со осигурувањето.

41. Што е самопридржување? Покрај тоа што одговорноста за настанатата штета со остварување на осигурените ризици се ограничува или пак се намалува со франшиза, тоа може да се направи и со самопридржување. Овој правен институт најмногу се употребува при осигурување на бродови. Самопридржувањето се одредува во проценти од штетата и има за цел осигуреникот да биде непосредно заинтересиран да не дојде до штета на бродот и според тоа да ги преземе сите расположливи мерки да не настане штета или ако настане да биде што помала.

42. Што е разликата меѓу одбитната франшиза и самопридржување? Разликата меѓу самопридржување и одбитната франшиза се состои што износот на утврдената франшиза се одбива од износот на штета, додека процентот на самопридржување се применува непосредно на износот на штетата.

Друга разлика е тоа што осигуреникот обично може да го осигури износот на франшизата, но во начело не смее да го осигури своето самопридржување.

Прашања -Глава Трета Договор за транспортно осигурување(до видови полиси)

1. Кои лица се јавуваат како субјекти на договорот за транспортно осигурување?√: како субјекти на договорот за транспортно осигурување се јавуваат три лица:

1. Осигурител2. Осигуреник и 3. Договарач на осигурувањето

2. Што претставува осигурителот како субјект во договорот за транспортно осигурување?

√: осигурителот е лице кое со договорот за осигурување се обврзува да ја надомести штетата според условите од договорот што би можела да настане како последица од остварувањето на осигурениот случај, а има право на премија која одговара на тежината на ризикот.

3. Што претставва осигуреникот како субјект во договорот за транспортно осигурување?

√:осигуреникот е она лице, кое поради настанување на осигурениот случај и оштетување на осигурениот предмет, може да претрпи економска штета и кое од таквата штета е обезбедено со договор за осигурување. Со склучување на договорот, осигуреникот стапува во правен однос со осигурителот, кој има интерес осигурениот случај да не настане.

4. Што претставува договарач на осигурувањето како субјект во договорот за осигурување?

√: договарачот е лице кое во свое име склучува договор за осигурување со осигурителот. Ваквата правна положба договарачот на осигурувањето при склучување на договорот го разликува од полномошникот, кој склучува договор во име и за сметка на лицето кое го застапува. Меѓутоа договарачот може во исто време да биде и осигуреник и лице кое со осигурителот склучува договор. Ако склучи договор во свое име и за своја сметка, тогаш тој истовремено е и осигуреник, доколку склучи договор за сметка на трето лице, тогаш третото лице е осигуреник.

5. Кога договарачот склучува договор за сметка на трето лице, тоа лице може да биде_____________ (определено)или _______________(неопределено). Според тоа зборуваме за склучување на договор :

За сметка на трето___________(определено лице)За сметка на трето___________(неопределено лице)

6. Кога се склучува договор за сметка на трето определено лице, тоа лице има својство на___________(осигуреник)

7. Кој друг може да се појави како договарач за осигурување?-договорот може да биде склучен и од полномошник, но тој тоа да го прави во име и за сметка на својот налогодавач(договарачот склучува договор во свое име и за сметка на осигуреникот-да се прави разлика со полномошникот кој договара осигурување за име и сметка на својот налогодавач)- во пракса осигурувањето го врши самиот купувач или продавач. А тоа зависи од условите на договорот за купопродажба со кои се предвидува од кој момент ризикот преминува на купувачот и кој е должен да склучи договор за транспортно осигурување.- се јавуваат случаи кога стоката се осигурува и од шпедитерот, кога за тоа има налог од коминтентот- најретко склучувањето на договорот е од страна на возарот, складиштар и сл, со цел да се обезбедат од штети за кои тие би биле виновни, одредени банки кои дале кредити, разни посредници.

8. Како банките кои дале кредити за купување на стока ќе го заштитат својот интерес преку осигурувањето?

√: Банките својот интерес можат да го обезбедат било со посебно осигурување на стоката или со винкулирање-врзување на полисата во своја корист. Винкулирањето фактички претставува одредба во самата полиса, според која во случај на штета, надоместот може да се исплати на осигуреникот само со согласност на винкулаторот. Пример доколку осигурениот предмет целосно се уништи, надоместот му се исплатува на викнулаторот до износот на неговото побарување, а над тој износ на осигуреникот

9. Во кој момент договорот за Транспортно осигурување се смета за склучен?√: Договорот се смета за склучен оној момент штом договорните страни постигнат согласност за битните елементи на договорот, за предметот, за ризиците, за вредноста на осигурениот предмет, за премијата и траењето на договорот и сл.

10. Договорот за транспортно осигурување се склучува на два начини и тоа:1._________(непосредно)2._________(посредно)

11. Кои услови треба да ги исполнува една понуда, за да биде правно исправна?- Да ги содржи сите суштествени елементи(предмет, осигурени ризици, осигурена сума и

сл)- Да постои јасна определба дека понудувачот навистина сака да склучи договор со

понудениот

12. Наведи неколку начини на кои понудата може да биде поднесена1.усно 3.по телефон2.писмено 4. По е-маил

13. Прифаќањето на понудата дадена од осигурителите може да биде:1.Изречно- Изречното прифаќање се врши со прифаќањето на полисата и нејзино доставување на осигурителот2.Молкум- Додека молкум постои кога осигуреникот во разумен рок не ја одбие понудата за осигурување, бидејќи на тој начин се смета дека ја прифатил

14. Налогот за осигурување на стока во меѓународниот транспорт во нашава земја може да се достави на 3 начини:

-Налог за осигурување директно се доставува до друштвото за осигурување, и за секој транспорт посебно-Налог за осигурување му се дава на меѓународниот шпедитер и тоа за сметка на коминтентот, да го спроведе осиг.-Со друштвото за осигурување се склучува договор-генерална полиса и коминтентот се обврзува да ги пријавува одделните меѓународни превози на стока.

15. Кои елементи ги содржи налогот:-Името на сопственикот на стоката на кого ќе гласи полисата-Транспортното средство(камион, брод, пајтон хаха и сл)-Превозниот пат( пр. од Скопје до Марсеј преку Бар)

-Ознака на пакетите(број, тежина и сл)-Видот на Амбалажата-Опис на стоката што се осигурува-Сумата на осигурување-Валутата -Условите за осигурување и сл

16. Што претставува привремен налог?Налогот за осигурување кој содржи само делумни податоци за стоката или превозот се нарекува привремен налог. Таквиот налог односно пријава мора да содржи минимум податоци од кои ќе може да се идентификува осигурената пратка и ризиците по кои пратката се осигурува

17. Што претставува дефинитивен налог?. Со прифаќањето на привремениот налог од страна на осигурителот, осигурувањето е полноважно, со што осигуреникот потоа е должен да ги достави сите податоци што недостасуваат во привремениот налог за да се направи т.н дефинитивниот налог-пријава

18. Во кои случаи договорите за транспортно осигурување можат да бидат ништовни?1.Ако договорот за т.осигурување се склучува за сметка на лица кои немаат ниту може да се очекува дека ќе имаат интерес да не настане осигурениот случај2.Ако се осигура некој предмет кој е забранет според нашите законски прописи за увоз или извоз, односно кога е забранет прометот со таков предмет во нашава земја.3.Ако се осигура непријателски имот за време на војна и сл

19. Преносот на правата од осигурување се прават на два начини и тоа:-пренос на правата пред настанок на штетата-пренос на правата по настанување на штетата

20. Договорите за транспортно осигурување, може да се делат според два критериуми:- Договори според определеноста на предметот- Договори според времето на траење

21. Договорите за транспортно осигурување, со оглед на определеноста на предметот може да се јават во два вида:Единечно-посебно осигурување на стока и Општо-генерално осигурување на стока

22. За кои договори велиме дека се поединечни-посебни договори?Поединечните-посебните договори се оние договори во кои предметот на осигурување е точно одреден. Не мора да се сфати само за еден предмет, може да бидат и повеќе предмети но тие мора посебно да се осигураат.

23. За кои договори велиме дека се општи-генерални договори?Општите-генерални договори се карактеризираат со тоа што постојат повеќе предмети(пратки)за осигурување кои во времето на склучувањето на договорот не се

индивидуално одредени како кај поединечните договори. Значи тоа е и основната разлика на овие два видови, значи генералниот договор се однесува на повеќе од ден предмет т.е пратка

24. Кои се главните предности и недостатоци на единечните договори?Главната предност на единечните договори за осигурување се состои во тоа што премијата и условите за осигурување се определуваат врз основа на детална оценка на ризикот на секоја конкретна пратка. Еден од недостатоците кај овие договори е тоа што покривањето на пратката зависи од навремено дадениот налог за осигурување, но често осигуреникот може да не дознае дали пратката е на пат а и ако дознае може да заборави да ја пријави за осигурување

25. Кои се главните предности и недостатоци на единечните договори?Кај општите договори за осигурување главната предност се состои во тоа што сите пратки што се опфатени со договорот, автоматски се осигурени без разлика дали се пријавени кај осигурителот пред да почне превозниот пат односно пред да настане штета или потоа, а недостаток е тоа што пратките се покриени и тогаш кога не ќе се пријават пред почетокот на превозот а со тоа осигурениците не се стимуирани уредно да ја пријавуваат стоката, некои дури намерно задоцнуваат со пријавување со цел тоа д го направат само ако дојде до вистинска штета, доколку пак стоката пристигне на крајното одредиште неоштетена , во тој случај не ја плаќаат премијата

26. Кои три видови на генерално-општо осигурување се јавуваат во меѓународната трговија?

Ако не сакате избришете ги објаснувањата на ова прашање, ги ставив за да биде појасно)

-1. Флотантни-отписни осигурувања каде што однапред се утврдува вкупниот износ на вредноста на сите пратки што се осигуруваат. Тоа функционира на следниов начин, пример имаме осигурена сума на сите пратки од 20.000 евра. Ако вредноста на првата пратка изнесува 5.000 евра и истата се превезе до крајното одредиште неоштетена, таа вредност се одбива од вкупната вредност на осигурувањето и останува сума од 15.000 евра, и сето натаму исто додека не се исцрпи целосно сумата

2. Кај договорите со отворено покривање, сите пратки што заминуваат на пат во текот на определен временски период се покриени со осигурување без оглед на нивната вкупна вредност. Договорите со отворено покривање во пракса се применуваат во две варијанти: со задолжително пријавување на одредени пратки или без задолжително пријавување.

3. Генералната полиса во нашата пракса за осигурување се јавува како посебен вид општ договор за осигурување на стока во домашниот транспорт. Тоа е еден од најкарактеристичните договори со отворено покривање без обврска да се пријавува секоја пратка во домашниот транспорт. Со ваква плиса се осигурени сите пратки на стока кои се превезуваат на ризик на осигуреникот.

27. Како се делат договорите за осигурување според времето на траење?1.Договори за осигурување на одредено време(договори во кои осигурителот презема обврска да ја надомести штетата што настанува за времето за кое е осигурена стоката според договорот)

2.Договори за осигурување на неодредено време или на одредено патување(договори во кои времето на осигурување на стоката однапред не е одредено, односно тоа се такви договори со кои предметот се осигурува на одредено патување. Осигурувањето започнува да тече од моментот на товарење до моментот на истовар во одредиштето или пак од почеток до завршување на патувањето, од товарењето до истоварот, од преземање од возарот до предавање на примателот, од складиште до складиште3.Договори со комбинација од двата видови

28. Кои документи осигурителот е должен да му ги издаде на осигуреникот по склучување на договорот?

1. Полиса за осигурување2. Сертификат за осигурување3. Лист за покритие4. Потврда за склучен договор5. Писмени договори за осигурување

29. Транспортната полиса според својата форма и содржина е_____________________(документ за долг). бидејќи во неа осигурителот ја потврдува и признава својата обврска од договорот за осигурување, исто така полисата благодарение на својата______________( карактеристика на преносливост), може да послужи како ____________( инструмент )со чија помош осигуреникот може своите права да ги пренесе на трето лице.

30. Транспортната полиса може да послужи како__________________(легитимациона хартија).

Видови полиси за осигурување ( до мерки за намалување на штетата)

1.Кои видови на полиси постојат ?

Постојат неколку видови на полиси што можеме да ги поделиме на :

Поединечни и општи полиси Поморски и копнени Валутирани и невалутирани Карго и каско Извозни и увозни Девизни и денарски Полиси на одредено време и полиси на определено патување

2.Поединечна полиса постои кога _________________________________________

(кога е осигурена една определна ствар , определена пратка на стока и тоа во точно определено превозно средство и на определен превозен пат.)

3.Дефиниција и видови на генерлна полиса за осигурување

Генералната полиса за осигурување претставува општ договор со кој се осигурени сите пратки што осигуреникот ги прима , а се превезуваат на негов ризик. Како видови на генерална полиса постојат – отписна –флотантна полиса , специфична полиса, и бланкет полиса.

4.Поделбата на денарска и девизна полиса се врши соред тоа дали осигурувањето е склучено

во земјата или во странство во домашна или во странска валута за определено време, место и релација на превозниот пат

5. Извозната полиса има 3 суштински својства _________________________

(својство на доказен документ , својство на документ за долг , својство на легитимациона хартија.)

6.Сертификатот за осигурување може да биде издаден

само од осигуреникот од осигурителот од осигурителот и од посредници во осигурувањето од осигуреникот и осигурителот

7.За да има правна важност сертификатот мора да биде ________ ( потпишан ) , а кога ке се издаде полиса тој ја ________ (губи својата важност).

8.Што претставува листот за покритие во осигурувањето и од каква полза е тој за договорените странки?

Листот за покритие е документ кој се издава во случаи кога сеуште нема доволно елементи да се состави полиса.Издавањето на овој лист е од полза на осигуреникот бидејќи добива заштита од осигурувањето веднаш не чекајќи издавање на полиса или дефинитивен одговор на на неговата понуда, а осигурителот добива право на премија.

9.Потврдата за склучено осигурување иако нема форма на полиса за осигурување може / не може , да ја замени полисата како доказна исправа за склучен договор за осигурување.

10.Обврските на договарачот на осигурувањетои на осигуреникот може да се поделат на _______________

( обврски при склучување на договорот , обврски за време на траење на осигурувањето, обврски при настанување на осифурениот случај )

11. Како најважна обврска на договарачот на осигурувањето е ______ ( да му ги даде сите податоци на осигурителот што се важни за оцена на тежината на ризикот) , а осигурителот може да се доведе во заблуда во однос на процената на ризикот доколку договарачот ____________.( намерно премолчи определени околности за процена на ризикот и доколку тврди дека постојат определени околности , а тие всушност не постојат ).

12.Обврската за давање на точни податоци при осигурувањето паѓа и на товар на осигуреникот во случај кога ______( договарачот склучил договор за сметка на определено лице како осигуреник.ако договорот е склучен за сметка на неопределено лице тогаш ваквата обврска е само на договарачот на осигурувањето.)

13.Кога осигурителите го губат правото на поништување на договорот за осигурување врз основа на неточни и непотполни податоци во пријавата ?

(Осигурителите го губат правото да го поништат договорот ако веќе ја надоместиле штетата)

15.За време на траење на договорот за осигурување осигуреникот ги има следните обврски :

да води грижа за осигурениот предмет со внимание на добар сопанственик и да не презема ништо што би можело да доведе до остварување на осигурениот ризик

да не презема дејства што би го оневозможиле осигурителот да го оствари регресното право спрема лицата што се одговорни за штетата, ако таа настане

да го известува осигурителот за сите промени што би настанале со промена на ризиците

16.Кога ке настане осигурениот случај , осигуреникот ги има следниве обврски

да го извести осигурителот или неговиот претставник за настанување на осигурениот случај

да преземе соодветни мерки со цел да не настане штета или таа да биде што помала

да постапува според упатствата на осигурителот да преземе потребни дејства со цел да обезбеди регресно право на осигурителот да го извести осигурителот за настанатата штета и да ја утврди на соодветен

начин

17.Каква цел има обврската на осигуреникот да го извести осигурителот за настанатата штета ?

Ваквата обврска има за цел на осигурителот да му се даде можноста да ја утврди фактичката состојба , основните причини од кои е предизвикана штетата, природата и висината на штетата се со цел да може да преземе мерки за намалување на штетата.

18.Соодветните мерки за намалување на штетата што осигуреникот треба да ги превземе можат да се јават во 2 форми :_______ ( 1.во негативна смисла – осигуреникот да не смее да направи ништо што би можело да ја зголеми можноста за настанување на осигурениот случај 2. Во позитивна смисла – задолжително превземање на мерки за отстранување на причините што можат да предизвикаат настанување на штета.)

19.Обврската на осигуреникот за превземање на соодветни мерки за намалување на штетата се темели врз 2 главни причини ________________( Правни и стварни причини. Правните причини се зановани врз начелата на граѓанско право , според кое една договорна страна треба да постапува така што треба да води сметка и за оправданите интереси на другата страна.Стварните причини за превземање на овие мерки лежат во та што осигуреникот може многу полесно , побрзо и поефикасно да ги превземе мерките отколку што тоа може да го направи осигурителот.)

Мерки за намалување на штета

1. Без разлика што возилото и стоката се осигурани, осигуреникот врз основа на начелото на добар стопанственик треба да превземе соодветни мерки за спасување на осигурениот предмет. Соодветните мерки може да се јават во две форми:

a) во негативна смисла: да не смее да направи нешто што ќе придонесе да настане осигурениот случај

б) во позитивна смисла: задолжително превземање на мерки за отстранување на причините што можат да предизвикаат настанување на случајот

2. Превземањето соодветни мерки за избегнување, односно намалување на штетата може да се разгледа од три аспекти:

a) Од аспект на правната природа на осигурителниот однос – таа е решавачка кога не може да се најде одговор ниту во прописите ниту во договорните одредби

б) Од аспект на законски прописи – кога такви постојат, положбата е многу поедноставна

в) Од аспект на договорни одредби – во договорот се наведува што треба да превземе осигуреникот

3. Се со цел да се избегне приговорот на осигурителот дека трошоците за спасување се големи, или дека не се превземени соодветните мерки, осигуреникот треба да го извести осигурителот за мерките кои планира да ги превземе. Доколку не постои можност да се стапи во контакт со него, тој треба да ги превземе потребните мерки – оваа обврска произлегува произлегува од две главни причини:

а) ПРАВНИ – една дог.страна мора да постапува така што ќе води сметка и за оправданите интереси и на другата дог.страна

б) СТВАРНИ – осигуреникот може многу побрзо и поефикасно да ги преземе мерките отколку осигурителот

Обезбедување на регресно право (обрнете внимание, лани се паднало на колоквиум )

1. Во правото на осигурување општо е усвоено начелото дека осигурителот не мора секогаш, со исплатата на надомест на осигурување, да ја поднесе и штетата. Тоа се случува ако постои правна можност да бара надомест на штета од лицето одговорно за истата. Од тука произлегува суштинската обврска на осигуреникот да му го обезбеди на осигурителот _______________________ (регресното право).

2. Што е право на суброгација?

______________________________________________________________________________ (Право на осигурителот да стапи во правна положба на осигуреникот)

*Кога ќе настане осигуран случај, пример несреќа при превоз на стока, осигуреникот бара надомест од осигурителот. Меѓутоа, ако како виновник и одговорен за несреќата е трето лице (шпедитер, складиштар), осигурителот може од него да бара надомест. Затоа, по исплата на штета, осигуреникот сите права од одговорност за штета, до висина на исплатената штета, СО ЦЕСИЈА му ги пренесува на осигурителот.

3. Осигуреникот може и да не му дозволи на осигурителот да ги оствари своите побарувања од лицата што се одговорни за настанување на штетата, на еден од следните начини:

- непревземање на мерки кои се формални предуслови за остварување на побарувања од лицата одговорни за штета, со што настанува преклузија.

- склучување на спогодба без согласност на осигурителот – овој случај може да настане само теоретски, бидејќи нереално е осигуреникот да се спогодува со некој кој е одговорен за негова штета

- непреземање на одредени дејства потребни да не се изгуби правото за надомест на штета (да не му се поднесе протест на бродарот во поморскиот транспорт ако стоката при прием е оштетена)

- не чување докази важни за утврдување на одговорноста

- неприбавување на потребните документи за цесија од страна на осигуреникот врз основа на кои осигурителот може да побара од одговорните лица надомест на штета

Утврдување на штета

1. Надоместот на штета зависи од начинот како штетата е утврдена и како тоа записнички е направено. Штетите можат да се утврдат на следните начини:

Со записник на превозникот Со записник на осигурителот – хавариски комесар Со записник на судски вештак или орган за управа Со записник на осигуреникот

2. Превозникот има обврска, кога ќе ја достави стоката да изврши преглед и евентуално да состави записник, доколку постои сомнеж дека стоката е оштетена. Штетите кај железничкиот сообраќај се утврдуваат со _________________(железнички записник), кој може да биде: _____________________________ (записник за увид на лице место)

и ____________________ (куќен записник) ако штетите не биле очигледни кога се преземале стоките, и истите се утврдат во рок не подолг од 7 дена.

3. Записникот кој се составува во присуство на примачот и превозникот е многу битен бидејќи неговата доказна страна е многу голема. Доколку превозникот одбие да направи записник, примачот може ___________________ (писмено да протестира) и _____________________ (да одбие прием на стока).

4. Осигурителот може да го остави осигуреникот сам да состави интерен записник, меѓутоа може и да испрати свој претставник да изврши увид, кој уште се нарекува ______________________ (хавариски комесар), кој откако ќе го изврши прегледот на оштетената стока издава т.н. _______________ (хавариски сертификат – записник на штета)

5. Доколку превозникот и примачот не можат да состават заеднички записни, ќе побараат _________________ (судски вештак) кој ќе работи во нивно задолжително присуство, со што извештајот ќе добие значително поголема ________________ (веродостојност).

6. Доколку записникот не е составен на некој од наведените начини, осигуреникот може сам да состави _____________________ (интерен записник), но од самиот факт дека осигуреникот сам го составува извештајот, истиот има мала доказна моќ.

7. Кога стоката не може да му биде предадена на примателот по извршениот превоз, се составува и издава _______________________ (записник – потврда за предавање на стока – стварно е иронично, ама тоа е :)

ОБВРСКИ НА ОСИГУРИТЕЛОТ

1. Обврските на осигурителот можеме да ги поделиме врз два основни критериуми: Според важноста на обврските во осигурителниот однос Спрема односот на обврските на осигурителот спрема осигуреникот

2. Според важноста на обврските во осигурителниот однос, обврските на осигурителот можат да се поделат на _____________ (главни) и _____________ (споредни). Главна обврска на осигурителот е _______________________ (надомест на штета). Во споредни обврски спаѓаат: _________________ (издавање полиса), _____________ (враќање целосна или делумна премија), _________________ (давање на услови за осигурување) и сл.

3. Според односот на обврските на осигурителот спрема осигуреникот, обврските на осигурителот можат да бидат:

Обврски што постојат независно од настанувањето на осигурениот случај (издавање полиса, враќање премија, давање услови за осигурување)

Обврски што би настанале кога би се случил осигурениот случај

4. _________________ (осигурнината) е сума којашто осигурителот му ја плаќа на осигуреникот кога ќе настане осигуреникот случај, и оваа сума се разликува од сумата на осигурување по тоа што осигурената сума претставува _______________________________(Најголем износ што може осигурителот да биде обврзан да му го плати на осигуреникот)

5. За да осигурителот биде обврзан да ја надомести настанатата штета, потребно е да бидат исполнети следните услови: штетата да настанала како причина на ____________________(Осигурен ризик), осигуреникот во моментот на настанување на осигурениот случај да имал или стекнал ___________________ (материјален интерес), договарачот на осигурувањето или осигуреникот при склучувањето на договорот да дале ___________________ (точни и целосни податоци), штетата да не настанала по вина на ___________________ (осигуреникот или лицето за кое тој одговара) и да се исполнети сите _________________________ (договорни услови од договорот).

6. Во теоријата и праксата важи начелото дека штети што настанале по вина на осигуреникот се исклучени од осигурување. Ова начело кое е логично и оправдано, денес не се применува така круто, бидејќи се смета дека секој може да згреши во настанувањето на штета. Поради тоа треба да се прави разлика каков е степенот на вината кај осигуреникот, односно дали штетата настанала со ________________ (намерен акт), ___________________ (со крајно невнимание), _________________ (со обично невнимание).

7. Ако штетата настанала поради крајно невнимание на осигуреникот, осигурувањето нема да ја покрие штетата. Сепак, во праксата на транспортното осигурување крајното невнимание се покрива само кај __________________________________________________ (осигурувањата од одговорност на осигурениците за штети направени на трети лица). Штетите направени со обично невнимание редовно се надоместуваат со осигурување.

8. Во договорот за осигурување често се наоѓаат изречно наведени определени услови од чие стрикно исполнување зависи одговорноста на осигурутелот. Со внесувањето на овие определени услови, осигурителот го ограничува ___________________

(ризикот), а со тоа и неговата _________________ (одговорност) кога ќе настане штетата. Пример, ако стоката се осигури од воени ризици под услов бродот да отплови во рок од 7 дена, а бродот не исплови во овој рок, стоката “останува покриена со осигурување со премија која дополнително ќе се определи – held covered at a premium to be arranged”.

9. Поради реализација на своето право за надомест на штета, осигуреникот треба да поднесе ______________________ (оштетно барање до осигурителот – пријава за надомест на штета) и истото треба да биде документирано со ________________ (докази) врз чија основа ќе може да се утврди дека се работи за осигурена стока.

10. Бидејќи товарот за докажување паѓа на осигуреникот, тој е должен да докаже дека:

Има својство на осигуреник Се остварил осигурениот случај Штетата настанала за времетраење на договорот Штетата е последица на осигурениот ризик Висината на штетата е реална

11. Во постапката за остварување на правото на надомест на штета, може да се поднесат, односно, најмногу се применуваат следните докази:

o Договор за осигурувањеo Договор за превозo Документ за количество на стоката и нејзината состојба при предавање за

превозo Полисаo Коносман или товарен лист како патна исправа

12. Полисата служи како доказ за условите под кои е склучено осигурувањето – со промена на носителот на интерес за стоката, се пренесува и полисата за осигурвање. Во ваков случај полисата се јавува како _____________________ (правен инструмент за пренос на правата од договорот за осигурување). Поради тоа, презентацијата на оригиналот на полисата е основен начин на формална легитимација на осигуреникот. Меѓутоа, доколку полисата биде загубена или уништена, осигуреникот за да го оствари своето право за надомест на штета, ќе мора посебно тоа да го докаже, а осигурителот ќе ја изврши својата обврска под услов од осигуреникот да добие ______________________ (соодветна гаранција – Letter of Indemnity). Со оваа гаранција, осигуреникот се обврзува дека ќе му го врати надоместот на осигурителот ако тој дополнително е должен да надомести штета на оној кој ќе донесе оригинал полиса.

13. Превозниот документ е важен документ во ТО. Врз негова основа најдобро може да се докаже дека: стоката била изложена на транспортни ризици, дека се превезувала на

определена релација и дека е употребено превозно средство кое е наведено во полисата.

14. Превозниот документ е таква исправа што ја издава превоззникот кога __________________ (ја прима стоката за превоз), а има две основни функции: претставува признаница за преземање на стоката од испраќачот и истотака служи за регулирање на односите меѓу договорните страни за превозните работи.

15. Како превозни документи според гранките на прометот се јавуваат:

За поморски превоз = КОНОСМАН За внатрешна пловидба = КОНОСМАН ИЛИ ТОВАРЕН ЛИСТ За копнен и воздушен превоз = ТОВАРЕН ЛИСТ За комбиниран (мултимодален превоз) = исправа или коносман за комбиниран

превоз

16. Во копнен и воздушен превоз во функција на превозен документ се јавува _______________ (товарен лист), кој од КОНОСМАНОТ се разликува по тоа што ___________________________ (коносманот е хартија од вредност, додека товарниот лист не е).

17. Иако во воздушниот и друмскиот превоз посебно не се пропишува издавање на товарен лист, во ________________________ (железничкиот превоз) воспоставувањето на товарен лист е ________________ (услов за настанување и важност на договорот).

18. Оригиналниот желенизчки товарен лист осигурителот го бара од две посебни причини:

Постоењето оригиранлен товарен лист е една од претпоставките за остварување на правото на суброгација на осигуретолот, и

Осигреникот, односно примателот, не може да врши никаква рекламација како носител на право кога тој не е осигуреник

19. Фактичката положба при постоење на штета при преземање на стоката вообичаено се утврдува со записник кој се прави меѓу _____________(превознкот) и ________________ (примачот – носителот на правото), или со поднесување на _________________ (писмен приговор – рекламација – протест) .

20. Сите извештаи за утврдување на штета во железничкиот превоз во односите од карго осигурување се значајни поради:

- Утврдување на обврските од осигурување- Реализација на правото на суброгација на осигурителот

21. Во железничкиот превоз во поглед на начинот на утврдување на штета се прави разлика меѓу два вида штета:

- ГУБЕЊЕ НА СТОКА = доколку стоката не се прими во рокот, се смета дека стоката е загубена без никакво посебно докажување

- КУСОК ИЛИ ОШТЕТУВАЊЕ НА СТОКА = постои специфично решение

22. Железницата штетата може да ја утврди на два начина:

- Самоиницијативно ако се посомнева дека постои штета- На барање на примателот, односно носителот на правата

23. Во поморскиот, возушниот и друмскиот превоз, како доказ со кој примателот може да ги оствари своите права за надомест е ПИСМЕНИОТ ПРИГОВОР – ПРОТЕСТ, негова писмена изјава, додека кај железничкиот превоз овој документ е заменет со ________________ (записник за увид) кој се прави по барање на примателот.

24. Во _______________________ (поморскиот превоз) неподнесувањето на приговор нема за последица губење на правото за надомест на штета, додека во __________________________________________ (железничкиот, друмскиот и воздушниот) превоз неподнесувањето на приговор по правило има за последица губење на правото за надомест на штета.

25. Приговорот за сите превозни гранки мора да биде доставен во ______________ (писмена форма), освен кај __________________ (друмскиот превоз), каде може и усен приговор, но само за видливи оштетувања за стоката.

Глава Четврта-од Извештаи за штета на стока во превоз до крај

1. Кои извештаи за штета на стока во превоз се јавуваат во пракса?- Хавариски Сертификат

- Сертификат за контрола на стоката

2. Што претставува Хаварискиот Сертификат?

Хаварискиот сертификат се составува по барање на осигуреникот. Штом ќе забележи дека стоката е оштетена, или по тежина или по број е помалку , тој ќе го повика најблискиот хавариски комесар на осигурителот, и тој веднаш доаѓа на самото место на настанот поради утврдување на штетата. Во сертификатот се внесуваат сите податоци за стоката , амбалажата, превозното средство како и извршениот превоз, а основни податоци на самата штета: описот и обемот, причините и местото на настанување, висина на штетата и сл.

3. Што претставува сертификатот за контрола на стоката?

Овој сертификат може да послужи за остварување на правото за надомест на штета. овој документ го издаваат професионалните институции кога се реализира договор за купопродажба. Овој сертификат може да послужи како доказ за количеството и положбата на осигурената стока во моментот на вршење на контролата пред или по превозот. Контролна организација може да ангажираат и осигуреникот и осигурителот а тоа може и спогодбено. Но треба да се знае дека осигуреникот не го губи своето право за надомест на штета доколку и на други начини го докажува своето барање

4. Кој друг вид на извештај за штета може да се сретне во пракса?

Во пракса може да постои и т.н NO SURVEY REPORT-извештај за штета што се прави врз база на документацијата и изјавите на примателот, без претходно да се прегледа стоката.

5. Во кои случаи се дава извештајот NO SURVEY REPORT?

1-ако во полисата е предвиден таков начин на утврдување на штета.2-ако загубата е утврдена врз некоја друга веродостојна документација3-ако трошоците во врска со утврдувањето на штетата го поминуваат износот на штета4-ако хаварискиот комесар смета дека нема потреба да се врши преглед на стоката5-ако хаварискиот комесар не може да ја прегледа стоката од било кои причини во тој случај во записникот заведува УТВРДЕНО СПОРЕД ИЗВЕШТАЈ.

6. Фактурата за продадена стока е _________ ____________(задолжителен елемент) во документацијата што ______________(осигуреникот) ја поднесува со отштетното барање.

7. Кои се трите причини поради кои фактурата за продадена стока се доставува заедно со оштетното барање:

А) таа е документ со кој се докажува интересот на осигуреникот за стокатаБ) таа служи како документ за идентификација на осигурената стокаВ) таа го содржи количеството и цената врз основа на кои се утврдува висината на штетата и сл.

8. Ликвидацијата на штета за стока што е осигурена започнува со_____________ ________(поднесување на отшетно барање) од страна на _____________(осигуреникот) до ______________(осигурителот)

9. Кој ја Врши ликвидацијата на штета?

А) ОсигуреникотБ) ОсигурителотВ) Договарачот на осигурувањетоГ) Шпедитер

10. Ако осигурителот утврди дека штетата настанала поради некој ризик кој не е осигурен, тој ќе одбие да ја надомести штетата, што треба да направи осигуреникот во тој случај?

Тогаш осигуреникот е должен да поднесе тужба до судот и на тој начин да го оствари своето право со спротивно докажување

11. Под кои услови, осигурителот ќе ја надомести штетата на осигуреникот?

-Ако меѓу осигурените ризици и настанатата штета постои взаемна врска-Ако осигуреникот не е виновен за настанатата штета-Ако се исполнети сите услови односно договорните одредби

12. На кои начини може да се врши ликвидација на отштетно барање?-Врз основа на целосни загуби на осигурениот предмет-Врз основа на процент од загубата на осигурениот предмет-Врз основа на штети утврдени во апсолутна сума-Други начини на ликвидација

13. Доколку стоката е оштетена толку што повеќе не се исплатува да биде поправена или превезена, велиме дека станува збор за:

а) целосна(потполна загуба)-заокружиб) делумна загуба

14. Штетата може да се ликвидира врз база на целосна загуба или пак делумна, но доколку штетата е толку висока за да на осигуреникот не му претставува некоја голема вредност. Па двете договорни страни се договараат за начинот на ликвидирање на штетата. Тогаш штетите се ликвидираат според т.н:

-делумна загуба-компромисна целосна загуба-заокружи

15. Објаснете го поимот надомест на штета врз основа на процент на загуба на осигурен предмет.

Кога имаме делумна штета на стоката, ликвидацијата се врши врз база на процентот на вредноста на загубата на осигурениот предмет од целата вредност на предметот. Овој начин на ликвидација на штета најмногу се применува при осигурување на стока кога е во прашање загуба на определен број на пакети загуба на определено количество на стока која се превезува во растурена состојба или такво оштетување кое квалитативно не може да се поправи.

16. Како со пример ќе утврдиме ликвидирање на штета врз база на процент на загуба на вредноста.

Еве ќе земеме пратка од 100.000 кгр шеќер, која е осигурена на износ од 12.000.000 ден(120 ден по кгр). Поради судир на превозното средство шеќерот делумно се растурил и загадил. Утврдено е дека 60.000 кгр шеќер останал неоштетен, а 30.000 кгр е употреблив за исхрана на пчели, тоа значи дека 10.000 кгр шеќер наполно е оштетен. Ќе претпоставиме дека цената на шеќерот во меѓувреме не се променила, а и доколку се променила осигуреникот мора да биде во иста положба како и претходно. За тие 10.000 кгр шеќер кои се целосно уништени се пресметува цената според која е осигурен предметот а тоа е 120 денари, иако цената на денот на лицитацијата за кгр неоштетен шеќер изнесувала 200 денари(значи 10.000 х 120= 1.200.000). загадениот шеќер пак на лицитација достигнува цена од 130 денари, што значи дека реално доколку шеќерот не бил загаден неговата цената би била 70 ден по кгр повисока или утврдуваме дека 35% вредноста на шеќерот опаднала, доколку овие 35% се применат на осигурената вредност од 120 ден, ќе видиме дека цената што треба да ја плати осигурителот е 42 ден по кгр(30.000 х 42 ден= 1.260.000) на овој износ ќе го додадеме претходниот за 10.000 кгр кои се целосно уништени и тоа е висината на надоместокот од осигурителот. 1.260.000+1.200.000= 2.460.000 плус трошоците за спасување.

17. Објаснете го поимот надомест на штета утврдена во апсолутен износ Ликвидацијата на штета во апсолутен износ се применува обично кај пратки-предмети кои во транспортот се оштетени, но не толку за да не можат во потполност да се поправат и доведат во првобитната положба.

18. Што се тоа сукцесивни-последователни штети?Под сукцесивни последователни штети се подразбираат поголем број штети што настануваат сукцесивно(едноподруго) за време на траењето на исто осигурување на осигурен предмет. Така на пример осигурен брод ќе биде оштетен при судир а потоа уништен со пожар, кај овие штети се поставува прашањето за кои од нив и под кои услови осигурителот е должен да ја надомести штетата.

19. Под кои услови осигурителот ја надоместува штетата од сукцесивни штети?-Само ако штетата настанува со првиот осигурен случај-Ако штетата која настанува за времетраењето на договорот е резултат на осигурени ризици, додека штетата не ја достигне висината на осигурената сума-Ако штетата настане како резултат на остварување на осигурениот случај безразлика дали износот ќе ја надмине осигурената сума

20. За да се ограничи одговорноста на превозникот од штети, кои два документи редовно го следат секој превоз?

- Договорот за осигурување на стоката и

- Договорот за осигурување на одговорноста на превозникот

21. Правото на осигурителот да може да стапи во правната положба на осигуреникот се нарекува __________________(право на суброгација)

22. Што претставува суброгацијата накратко?Во праксата на осигурувањето усвоено е начелото осигурителот да не мора секогаш да ја сноси штетата иако за тоа примил премија, ако постои правна можност да се бара надомест на штета

од страна на оштетувачот. Конкретно на осигурителот му се признава правото да може од лица кои се одговорни за настанатата штета да бара враќање на платената сума, односно сите права и обврски кој ги имал осигуреникот спрема лицата кои ја направиле штетата , да преминат на осигурителот.

23. Кои два услови потребно е да бидат исполнети за настанување на суброгацијата?-Да биде исплатен надомест од осигурувањето-Треба да постои отштетно барање од осигуреникот спрема одговорното лице

Глава Прва од Транспортно осигурување:Извозни кредити, кредитни ризици и анализа на ризиците(до политички ризици)

24. Објаснете го поимот извозни кредити.Продажбата со одложено плаќање (извозните кредити) т.е продажбата на кредит претставува основен двигател на меѓународната трговија . Продажбата со одложено плаќање денес е се почесто применуван метод на продажба, бидејќи суровата конкуренција бара да се изнаоѓаат што по поволни услови, што всушност подразбира одобрување на продажбата со одложено плаќање. Меѓутоа како што не постојат бизниси без кредити така не постојат и кредити без ризици. Се случува купувачот да западне во финансиска криза и да не е во можност делумно или во целост да изврши плаќање на купените производи или услуги. Значи кога нее договорено авансно плаќање , тогаш се работи за продажба со одложено плаќање на извезените стоки.или извршените услуги со странство, што всушност претставува кредитирање на странскиот купувач за одреден временски период.

25. Извозното кредитирање може да биде претставено преку две основни форми, кои се тие?

- кога производителот на стоки и услуги односно извозникот располага со доволно финансиски средства и моќ, самиот се јавува во улога на финансиер на својот странски купувач, директно одобрувајќи му кредит- кога финансиската моќ на извозникот не му овозможува директно кредитирање на купувачот, во тој случај се користи финансиска поддршка од други институции: банката да му одобри кредит на извозникот а потоа тој да го пренесе на купувачот со свои услови или банката директно да му одобри кредит на странскиот купувач.

26. Секој вид осигурување во зависност од предметот на осигурување има свои специфични ризици. Кај кредитното осигурување тоа се________________(кредитните ризици) кои можат да настанат во меѓународното трговско кредитирање за времетраење на договорот. Па затоа овие ризици ја иницираа потребата од создавање на институтот_________________________(осигурување на извозни кредити)

27. Што нуди осигурувањето на извозните кредити?Осигурувањето на извозните кредити/одложеното плаќање нуди заштита на извозниците од загуби кои може да настанат со надворешно-трговското работење, заради неможност да се наплатат своите побарувања заради остварени кредитни ризици.

28. Како можеме да ги поделиме кредитните ризици?

1. Комерцијални2. Некомерцијални кредитни ризици

29. Како се делат кредитните ризици од аспект на осигурувањето?1. Комерцијални2. Политички ризици3. Катастрофални ризици

30. Посебен вид на кредитни ризици се_______________(економските ризици) кои се јавуваат како:

1. Ризик од зголемување на вредноста на стоката која треба да биде испорачана, поради зголемени цени на материјалите и работната сила

2. Ризик од промена на курсот на валутата за периодот додека извозникот го кредитира купувачот.

31. Што се подразбира под комерцијален ризик?Де факто под комерцијален ризик се подразбира трајна неможност или одбивање на должникот да ги изврши своите обврски во целост или делумно, тука спаѓа и солвентноста на должникот, кога тој нема да ја плати стоката во предвидениот рок.

32. Кои се субјективните елементи од кои зависи големината на комерцијалните ризици?

1. Моралот на должникот2. Капиталот на должникот3. Деловната способност на должникот

33. Кои се двата објективни елементи кои влијаат на јачината на кредитните ризици?1. Економските услови на пазарот на должникот2. Правниот систем во земјата на должникот

34. Кои ризици спаѓаат во комерцијалните ризици?А) неисплаќање на долгот во рокот кој е предвиденБ) продолжено неплаќање на долготВ) неможност за наплата на долгот

Од 374 – 383

1.Кои се трите групи на политички ризици ?

- Воени и политички настани

- Општи политички и економски мерки

- Неможност на присилна наплата од должникот јавно-правно лице

2.Во зависност од мерките кои ги презена државата на купувачот, а зараи кое доаѓа до неможност за наплата на побарувањата од страна на должникот,политичките ризици мозат да се поделат на 2 групи:

-непосредни политички ризици

-посредни политички ризици

4.Кои се непосредни политички ризици?

Непосредни политички ризици се оние кои настануваат со примена на определени меркина држазвата кои имаат за последица осиромашување или уништување на имотот на должникот. (војна, граѓанска војна, револуција, бунт или немири во земјата на должникот,војна на земјата на должникот со друга земја, запленување,оштетување или уништување на стоката од страна на државните органи, конфискација, национализација, експропријација.)

5.Кои се посредни политички ризици?

Посредни политички ризици настануваат кога државата презема такви мерки после кои е невозможно должникот да ги изврши своите договорни обврски. (општ меморандум на плакањаѕкинување на дозвола за увоз или извоз, забрана на трнсфери)

6.Кои се трите карактеристики на политичките ризици?

- Предизвикуваат катастрофални последици

- Непредвидливост

- Неизвесност од волјата на извозникот и увозникот

7..Што претставуваат катастрофални ризици ?

Под катастрофални ризици се подразбираат стихијни настани кои истовремено погодуваат голем број луге на една одредена теротирија (Катастрофални земјотреси, поплави пожари...)

8..Наброј неколку ризици кои се исклучени кај осигурувањето на извозни кредити .

- Склучување на договори спротивно на позитивните прописи

- Постапки на осигуреникот кои не се во согласност со преземените договорни обврски

-Неможност за плаќање заради губење на пазарот

-Природни катастрофални настани во земјата на должникот

9.Пред да донесе одлука за финансирање или осигурување на извозен кредит , банката или извозно кредитната агенција треба да направи анализа т.е. _проценка на бонитетот на претпријатието, односно да ја утврди кредитоспособноста на должникот, а потоа да се изврши и анализа на ризикот на земјата на купивачот.

10. Постојат два вида ризици:

-ризик на земја

- ризик на претпријатие

11. Од кои 5 елементи се состојат ризиците на земјите ?

- општ меморандум на отплатите на надворешниот долг

-политички настани или економски тешкотии коишто го спречуваат или одложуваат трансферот на с-ва

- законски одредби за плакање во домашна валута

- било која мерка на владата на увозникот со којашто се спречува отплатата на кредитот

- случаи на виша сила

12.Кои се видови ризици на земја ?

- Ризици од политички превирања

- Ризици од финансиски трансфер

- Ризици при извоз во одредена земја

13. Според висината на ризикот на земјата тој може да биде : низок, среден, висок и екстремно висок.

14. Секоја кредитна анализа, односно постапка за оценка на бонитетот на компаниите, се состои од квантитативна и квалитативна анализа.

15. Од што се состои квалитативната анализа на кредитниот рејтинг?

- анализа на ризиците на дејноста во која фирмата работи

- анализа на општите карактеристики на кредитобарателот

- оценка на менаџментот од аспект на неговата улога во деловниот успех на фирмата

-оценка на финансискиот ризик

16. од што се состои квантитативната анализа на кредитниот рејтинг?

- показатели за ликвидност

-показатели за ефикасност

- показатели за профитабилност

-показатели за задолженост

17. Која е улогаа на анализата на паричните текови?

Анализата на паричните текови дава претстава за реалниот капацитет на фирмите за сервисирање односно отплата на постојните и бараните кредити, исчистен од сите пресметковни категории и проценки. Со анализа на парицните текови најреално се отсликува финансиската состојба на кредитобарателот, и е од големо значење при оценка на бонитетот на фирмата особено кога се работи за нови фирми кои за прв пат им пристапуваат на кредиторите.

Политички ризици (стр. 374)

1. При своето работење, извозникот може да претрпи материјално – финансиски загуби заради политички нарушувања и нестабилност во земјата на купувачот или непријателски став меѓу режимите во земјите на должникот и доверителот (извнозникот).

2. Политичките ризици се делат во 3 основни групи:a) Воени и политички настани – поради кои имотот на должникот може да

биде целосно или делумно уништен (војна, немири, реквизиција)b) Општи политички и економски мерки – донесени од надлежни органи,

заради кои должникот може целосно или делумно да биде спречен да ја изврши обврската (забрана за увоз, плаќање, замрзнување на платен износ)

c) Неможност на присилна наплата од должникот – кога испораката е на кредит на државата или други јавно-правни лица, и не постои можност за присилна наплата од ваквиот тип кредитодаватели (неможат да паднат во стечај)

3. Политичките ризици се делат и на други 2 групи (во зависност оод преземените мерки на државата на купувачот):a) Непосредни политички р. – настануваат со примена на одредени мерки

на државата, кои имаат за последица делумно или целосно уништување на имотот на должникот (граѓански бунт, војна, револуција, бунт)

b) Посредни политички р. – настануваат кога државата презема мерки после кои е невозможно да се исполнат договорните обврски (општ

мораториум за плаќања, укинување на дозвола за увоз и извоз, забрана на трансфери)

4. Карактеристики кои ги прават политичките ризици специфични се : Нивното настанување може да предизвика катастрофални последици Доста се непредвидливи и нивното проценување е отежнато – неможат

да се предвидат политичките ризици и идните политички ситуации Не постои можност за нивно контролирање и управување Не постои можност за преземање на мерки

Катастрофални ризици (стр. 376)

1. Овие ризици спаѓаат во групата на некомерцијални ризици.2. Тие настануваат со дејство на виша сила (пожари, поплави, земјотреси). 3. Се дефинираат како Стихијни настани кои погодуваат голем број луѓе на

одредена територија. 4. Нивното одредување е тешко. Дел од нив можат да се покријат со редовна

полиса за осиг, но доколку останатите неможат, станува збор за Катастрофални ризици во вистинска смисла на зборот.

Исклучени ризици (стр. 377)

1. Со оглед на целта и природата на кредитното осигурување и извозот, осигурителот со право исклучува некои ризици од покритието.

2. Во ризици кои најчесто се исклучуваат спаѓаат: Склучување на договори спротивни на неважечки прописи Штетни последици од мерки на санитарни служби и органи Привремени судски мерки Загуби од пресуда на редовен суд Одобрувања на бонификации од осигуреникот.

3. Осигурителот нема обврска за надомест ако настане еден од следните ризици:

Воени и политички немири Општа забрана за плаќања во земјата на должникот Државни мерки во земјата на должникот Природни катастрофи во земјата на должникот Неможност за плаќања заради губење на пазарот

Анализа – проценка на ризици пред одлука за финансирање и осиг. Кредити (стр. 378)

1. Пред донесување одлука за финансирање или осигурување на извозен кредит, банката или агенцијата треба да направи анализа односно проценка на бонитетот и кредитоспособноста на должникот, како и анализа на ризикот во земјата на купувачот.

2. Анализите се прават од сопствени развиени методологии, како и техники за кредитен рејтинг од независни специјализирани рејтинг – агенции.

Ризик на земја (стр. 378)

1. Оцената на ризикот на земјата се сведува на оценка на ризикот на трансфер, односно можноста странските субјекти да можат да ги наплатат своите побарувања од земјата должник.

2. Ризиците на земјите се состојат од 5 елементи: Општ мораториум на отплати на надворешен долг Политички или економски тешкотии Законски одредби за промена на девизен курс Одлука на странска влада Случаи на виша сила

3. Суштината на анализата и кредитниот рејтинг е во класификацијата на земјите во ризични категории со што се одредува веројатноста од настанување на ризици.

4. Неуспешноста да се изврши точна проценка на ризикот е проади недостатокот на: Податоци за официјални државни девизни резерви Податоци за постојни краткорочни девизни резерви Квалитетни информации и финансиски извештаи за приватни банки

5. Оценки според моделот на Coplin O’Leary:

а. Ризици од политички превирања – состојби на протести и демонстрации, немири, вооружени дејства и сл:

o A – Низок ризик на земја > стабилна власт и стабилен политички

систем

o Б – Среден ризик на земја > Редок случај на штети од политички

немириo В – Висок ризик на земја > Високо ниво на политичко насилство

o Г – Екстремно висок ризик на земја > состојба на војна или блиску

до неа

б. Ризици на финансиски трансфер – ризици од неконвертибилност на валути и спречување на репатријација на средства:

o A – Низок ризик > нема ограничувања и административни

контролиo Б – Среден ризик > повремени краткотрајни задоцнувања на фин.

трансфериo В – Висок ризик > големи задоцнувања и блокади на трансферите

o Г – Екстремно висок ризик > строги контроли и забрани, огромни

задоцнувања на трансферите

в. Ризици при извоз – ризици при излез во одредена земја (услови на пазар, трговски бариери, доцнења на извоз):

o А – Низок ризик > незначителни трговски бариери, соодветно

ниво на девизни резервиo Б – Среден ризик на земја > лобирање за протекционизам и слаба

позиција на девизни резервиo В – Висок ризик > отворено залагање за протекционизам и многу

слаба позиција на девизни резерви, високо ниво на трговски бариери

o Г – Екстремно висок ризик > Многу високо ниво на трговски

бариери, отворен протекционизам, отсуство на девизни резерви

Кредитен рејтинг на претпријатие (стр. 383)

1. Инвеститорите и кредиторите морат да бидат свесни за постоењето на ризик, како би се пристапило кон соодветна анализа на самиот ризик.

2. Во потесна смисла, бонитетот претставува збир на позитивни карактеристики што го прават претпријатието добар партнер и сигурен должник.

3. Во поширока смисла, бонитетот како економска категорија ја опфаќа целокупната позиција на претпријатието, неговата активност, програмите, репутацијата, пазарната позиција односно, се на се – ликвидноста и кредитната способност.

4. Кредитната анализа претставува концентриран напор и активности на финансиските аналитичари кои користат одреден фонд знаење на рационален и

систематизиран начин, како би дошле до релативно точна проценка за финансиската сила и квалитетот на една компанија.

5. Кредитните анализи имаат двојно значење – од една страна, им помагаат на инвеститорите при донесувањето на нивните деловни одлуки; од друга страна, им помагат на самите компании како би ја спознале својата спремност и би одговориле на финансиските обврски.

6. Секоја кредитна анализа се состои од квалитативна анализа – утврдување на позиција на фирмата на пазарот, способност на менаџментот, идентификација на ризици на дејноста; квантитативна анализа – споредба и толкување на финансиски извештаи за да се дојде до определени финансиски сознанија за компанијата.

7. Квалитативната анализа започнува со анализа на ризиците на дејноста – се анализира структурата на трошоците на дејноста, стадиумот на дејноста во економски циклус, влијание на цикличноста врз дејноста, профитабилноста на економијата, зависноста од други дејности и сл.

8. По анализа на ризиците на дејноста следува анализа на општи карактеристики на кредитобарателот – се состои од процена на релативна големина на фирмата, учество на пазарот, зрелост, диверзификација на нејзината понуда и побарувачка; од особено значење е и фазата на економскиот развој во кој се наоѓа фирмата (во фазата на подем и опаѓање постои поголем ризик за разлика од фазата на зрелост)

9. Во квалитативната анализа спаѓа и оценката на менаџментот од аспект на неговата улога во деловниот успех на фирмата – спремност за прифаќање на ризици, сфаќање за ризиците, реалност на стратегиите и плановите; доколку за определени стратегии и планови одговорен е еден менаџер (или помал број менаџери), ризикот е поголем за разлика од оние стратегии каде имаме поделба на дејноста и одговорноста.

10. По оценката на деловниот ризик, се пристапува кон оценка на финансискиот ризик кој се потпира на квантитативни показатели – за тоа е потребно реално прикажување на состојбите на финансиските извештаи и одредени показатели за утврдување на финансиска позиција.

11. Рацио показателите се синтетизирана информација за :

Профитабилноста (стр.386) Ликвидноста (стр. 387) Задолженоста (стр. 387) Ефикасноста на фирмата (стр. 388)

12. Анализа на парични текови – дава претстава за реалниот капацитет на фирмите за отплата на постојните и бараните кредити, исчистени од пресметковните категории и проценки. Со оваа анализа најреално се отсликува финансиската состојба на кредитобарателот (стр. 391)

13. По завршувањето на квалитативниот и квантитативниот дел од анализата (деловниот и финансискиот ризик), се пристапува кон бодување на параметрите и изведување на конечна оценка за бонитетот на фирмата.

14. Од страна на системот на проценка на МБПР предложени се следните оценки:

Низок ризик – добра внатрешна финансиска состојба, отпорност на деловното окружување и соодветен менаџмент

Умерен ризик – соодветен капацитет за исполнување финансиски обврски, не толку голема отпорност на деловното окружување

Умерено висок ризик – исполнување обврски на краток рок, чуствителност на дејството на неповолни економски, деловни и финансиски услови на долг рок

Висок ризик – лоша финансиска состојба и лоши финансиски показатели

3. Предности од кредитното осигурување

Кредитното осигурување им нуди низа предности на извозниците:

Пласман на нови пазари и зголемена продажба Подобрување на финансиските резултати Можност полисата да се користи како колатерал кај комерцијалните банки Инструмент за заштита на побарувањето

Ако имате за прашање да ,,објаснете едно од нив’’ или пак ви е наведено која од предностите да ја објасните, ви напишав што е главно за секоја од нив.

Пласман на нови пазари и зголемена продажба. (Преку кредитното осигурување, извозниците си дозволуваат да им понудат на своите потенцијални купувачи полиберални услови во смисла на одложен рок на плаќање, плаќање на рати и сл.. Со помош на извозното кредитното осигурување се зголемува можноста за освојување на нови пазари и нови купувачи.)

Подобрување на финансиските резултати (преку осигурување на девизните побарувања, финансиските показатели на фирмата извозник се подобруваат и таа може предвидениот прилив на парични средства од извозот, да го употреби за реализација на своите планирани цели.

Можност полисата да се користи како колатерал кај комерцијалните банки (осигуреникот, односно извозникот својата полиса со која го има осигурено девизното побарување од странство, може да ја искористи како колатерал при барањето на средства од комерцијалните банки за финансирање на неговите активности

Инструмент за заштита на побарувањето (не постои заштитни механизми во надворешно-трговскито работење, како што се акредитиви и гаранции, со што се намалуваат трошоците кои

купувачот редовно настојува да му пренесе на продавачот преку намалување на цената, односно во услови на изострена конкуренција.

Учесниците на меѓународната трговија се постојано во дилема дали да користат акредитив или кредистно осигурување, како инструмент на заштита на побарувањата по основ на реализираниот извоз.

Со помош на акредитивот се осигурува од настанување на комерцијални ризици, односно од неизвршување на плаќањето од стр. на увозникот

Кај потврдениот документиан акредитив постојат четири учесника:

1. Комитент кој бара отварање на акредитив од банката2. Акредитивна банка која го отвара документарниот акредитив и издава налог за исплата

на некоја друга банка3. Банка кореспондент која по налог на врши исплата на корисникот или му плаќа ,

акцептира или негоцира меница4. Корисник на акредитивот по правило продавач-извозник

4.Функции на кредитното осигурување

Со кредитното осигурување се обезбедуваат три функции:

1. Превентивна функција2. Функција за обезбедување и надомест на штета3. Функција на инструмент на надворешната трговска експанзија

Првите две се општо познати во институтот осигурување , но третата е карактеристична за кредитното осигурување.

Објани ја превентивната функција?

� Испитување на кредитната способност на должникот, испитување на квалитетот на самата кредитна работа и објанувањето кое го дава должникот. Исто така оваа функција подразбира превземање на мерки за реализација на побарувањата ако должникот навреме не ги исполни своите обврски

Објасни ја функција за обезбедување и надомест на штета?

� Оваа функција овозможува на продавачот-извозник да се обезбеди со прави и други средства при продавање на стока на кредит, а во случај долникот-купивач да не ги исполни договорените обврски, му овознможува надомест на штета.

Објани ја функција на инструмент на надворешната трговска експанзија?

� Оваа функција е карактеристична за кред. осиг. И е од голема важност за секоја земја, бидејќи владите преку соодветна поддршка на извозниците, која ја спроведуваат преку

државни програми за финансирање и осигурување на извозот влијаат на надворешно-трговската експанзија

5. Начела на кредитното осигурување

Кои се начела на кредитното осигурување?

1. Начело на обештетување

2. Начело на максимална добра намера

Објасни за начело на обештетување?

Битно својство кај осиг. на извозни кредити, а се среќава и кај транспорт. и имот. осигурување Договорите кои немаат за цел давање на соодветно обезбедување и даномест на претрпена

штета, се ништовни бидејќи им недостасува суштински правен основ. Висината на надоместот на штетата што осигурителот ја плаќа на осигуреникот не може да биде

поголема од изност на штетата што осигуреникот ја претрпел

Објасни за начело на максимална добра намера?

Една од главните обврски што сака да ги осигури својот извозен кредит е да му ги пријави на осигурителот сите околности за оценка на ризикот..

кај кредитното осигрурување се бара повисок степен на совесност отколку што е тој случај кај другите видови на осигурување.

6.Поделба на кредитното осигуривање

Кредитните осигурување се поделени во три категории и тоа:

1. кредити осигурување во потесна смисла на зборот или ,,del credere,,2. кауциско или гаранциско3. кредитни осигурувања во поширока смисла на зборот, осигурување на доверба

или ,,fidelity insurance,,

(ПОВЕЌЕ ЗА НИВ НА 402-405)

Постојат видови полиси кај кауциско осигурување и тоа:

Полиса за понуда - ,,bil bond,, Полиса за изведување на инвестициските работи или испорака на стока - ,,performance

bond,, Полиса со која се гарантира квалитетот на изведените работи Полиса за примена аконтација

Постојат различни критериуми според кои може да се врши поделба на осигурување на извозните кредити, во зависност од кој аспект се анализира оваа економска правна работа:

a) Поделба на извозното кредитно осигурување според правниот статус на носителите на осигурување

b) Поделба на кредитно осигурување според видот на извозните работиc) Поделба на кред. осиг. според видот на полиси на осиг.

d) Поделба на осиг. на извозни кредити според ризиците кои може да се покријат со осигурителна полиса

e) Поделба на осиг. на извозни кредити според врмеето на испорака на стоката

ГЛАВА ТРЕТА

ДОГОВОР ЗА ОСИГУРУВАЊЕ НА ИЗВОЗНИТЕ КРЕДИТИ

1.Субјекти на дог. за осиг. на извоз. кред.

Кои се субјекти на дог. за осиг. на извоз. кред.?

1. Осигурител2. Осигуреник

Кои се причините заради кои осиг. на извозни кредити од некомерцијални ризици во скеоја земја се спроведува од стр. на еден осигурител се:

Од макроекономски аспект Претставуваат инструмент на држ. во спроведување на експанзивна извозна политика

на земјата

Основна карактеристика на специјализираните институции-извозно кредитните агенции кои се занимаваат со осигурување на извозните кредити е нивната поврзаност со државата.

2.Елементи на дог. за осиг. на извоз. кред.

Кои се елементи на -II- ?

1. Осигурен предмет2. Кредитни ризици3. Осигурен износ4. Траење на осиг.5. Премија на осиг.

2.1.Предмет на дог. кај кред. осиг.

Како предмет на договорот на за осиг. на извозни кред. се јавува кредитот односно побарувањето кои извозникот на стоки и услуги, го има од странски нарачатели и купувачи.

За да може побарувањето да биде предмет на осиг., неопходно е да постои договор за купопродажба помеѓу извозникот и странскиот купувач согласно кој продавачот има обврска да ја испорача стоката или да ја изврши услугата предмет на договорот, а купувачот превзема обврска да го изврши плаќањето во договорениот рок по изпорака на стоката.

Предмет на осигурувањето можат да бидат:

Побарувања настанати во врска со испорака н астока на кредит на странски купувач

Вршење на услуги или ивестициски раб. и изградба на комплетни објекти на креит во странство

Испорака на стока во консигнанционо складиште во странство Продажба на стока на странски купувачи со наплата преку приложување на документи Вложување на средства во сопствени претпријатија во странство и сл.

2.2.Осигурен износ кај кред. осиг.

Што претставува осиг. износ?

� Максимална обврска на осигурителот, кој е должен да го исплати осигуреникот доколку осигурениот случај настане.

Како се одредува?

� Осиг. износ по правило се одредува во висина на која е доволна за да се покрие побарувањето по основ на реализираниот извоз на стоки и услуги.

Во случај да се одредува кредитна квота за секој должник посебно се одредува кредитен лимит. Што е кредитен лимит? – горна граница со која се утврдува до кој износ се покриени побарувањата од еден должник.

2.3.Траење на осиг. на извоз. кредити

Траењто на -II- може но и немора да се поклопува со траењето на ризикот.

Почетокот и крајот на траењето на осиг. најчесто се договара, односно се утврдува според општите и посебните услови на осигурувњето, а поблиско се определува со полиса за осигурување.

Повеќе на стр. 413

2.4.Премија на осигурување кај кредитното осиг.

Што преставува премија?

� Цена за извршеното осигурување, која зависи од висината на ризкот на кој што е изложен предметот на осиг.

Помеѓу премијата и ризикот постои функционална поврзаност.

Висината на премијата зависи од повеќе фактори, меѓу кои најзначајни се:

Ризик на земјата на купувачот Статусот на купувачот Видот на покривањето Износот на покриеното побарување Траењето на осигурувањето и др.

Која е целта на Knaepen пакетот?

� Целта на Knaepen пакетот е да се обезбеди усогласеност на цените на државното осигурување на среднорочни и долгорочни извозни кредити, по пат на утврдување на

принципи за одредување на минимални премиски стапки како основа за утврдување на фактичките премии.

1. Понудата за склучување договор за осигурување на извозни кредити, по

правило ја поднесува извозникот (идниот осигуреник). Стр. 415

2. За да може извозникот да побара извозно кредитно осигурување, како услов се

јавува: да биде склучен купопродажен договор меѓу извозникот и странскиот

партнер, според кој извозникот е обврзан да испорача определено количесто на

стоки или да изврши услуги со определен квалитет по одреден цена, а

странскиот партнер е обврзан да ги плати испорачаните стоки или услуги на

определен датум ( датум на стасување на обврската). 415стр

3. За да имаат правно дејство, понудата за осигурување како и известувањата и

пријавите кои осиги гуреникот е должен да му ги поднесе на осигурителот треба

да бидат: 415 стр

а) усна форма

б) писмена форма- точно

4. При поднесување на понудата од страна на извозникот до осигурителот тој

треба покрај останатото да достави и релевантна документација која е

неопходна за согледување на ризикот од извозната работа и тоа:

купопродажен договор или нацрт од договорот и кредитен извештај за

бонитетот на должникот, а извештаите да не бидат постари од 6 месеци. 415 стр

5. Фактори кои влијаат врз пресметката на прелиминарна премиска стапка се:

- планираниот износ на извоз- расположив за осигурување

- пондерираниот рок на плаќање за сите трансакции што ги исполнуаат условите

за осигурување

- показателот за загуби утврден врз основа на искуството со одделни купувачи.

416стр

6. При склучување на договорот за осигурување на извозни кредити, извозно

кредитните агенции вршат и анализа на одредени надворешни информации како

што се:

- карактеристиките на земјта на странскиот купувач (економско-политички

настани, позиција на владата, зависност од увоз и сл)

- карактеристики на индустрискиот сектор на кој припаѓа странскиот купувач

(тренд на опаѓање, раст, перспективи за пораст, промени во финансиски систем,

пазарна конкуренција и сл.) 416стр

7. Договорот за осигурувањ на извозни кредити се смета за склучен кога

осигурителот ќе ја прифати писмената понуда на осигуреникот и ќе му издаде

полиса за осигурување. 417 стр

8. При осигурување на извозните кредити од голема важност за осигуреникот е

барањето за задолжителна квотација. 417 стр

9. Осигуреникот е должен да му овозможи преглед во финансиските книги и

целокупната евиденција, за да осигурителот се увери во веродостојноста на

известувањата, како и за состојбата на побарувањата по поединечен должник.

418 стр

10. Општите услови за осигурување на извозни работи од некомерцијални ризици

ги предвидуваат следниве решенија доколку осигуреникот не ја изврши својата

обврска во договорениот рок:

- осигуритеот ќе г повика осигуреникот да си ја изврши својата обврска во

дополнителниот рок

- ако осигиреникот не ја плати премијата и тогаш, осигурителот има право да го

раскине договорот. 419 стр

11. Според условите за осигурување на извозни кредити од комерцијални ризици,

се прави разлика во начинити на плаќање на премијата и тоа:

1. Кај поединечниот договор за осигурување премијата се плаќа во целина,

веднаш по склучувањето на договорот.

2. Кај општиот договор за пдигурување премијата се плаќа месечно или

квартално со примена на премиска стапка на пријавениот износ од извршениот

извоз на стока. 419 стр

12. Правата на трети лица од полисата за осигурување се појавуваат само доколку

полисата е винкулирана. 419 стр

13. Што значи внесување на винкулирана клаузула во полисата за осигурување?

- Со внесувањето на винкулираната клаузула во полисата, осигуреникот се

ограничува да располага со полисата за осигурување, а доколку осиг. Случај

настане, осигурителот без согласност на инкулаторот не смеее да изврши

надомест на штета на осигуреникот. 420 стр

14. Во случај да не дојде до реализација на кредитната работа која била осигурена,

осигурителот има обрвска да му ја врати на осигуреникот премијата што ја

платил за осигурувањето, но осигурителот има право да задржи дел од

наплаеената премија заради покривање на трошоците кои ги направи за

испитување на бонитетот на осигуреникот. 420 стр

15. За да не го изгуби своето право на обештетување, осигуреникот е долшен да ги

известува осигурителот за:

- секоја промена на ризикотшто може да предизвика нрможност да се наплатат

долговоте

- секое доцнење во плаќањето, подолго од 45 дена

- секоја можна понуда на должникот за враќање на стоките 421 стр

16. Доколку одигурителот се сомнева во финансиската моќ на на одредени

должници-купувачи,тогаш тој

а) самоиницијативно – точно

б) со согласност на осигуреникот

врши проверка на кредитната способност на секој поединечен должник и врз

основа на тие истражувања осигурителот

а) во секое време може – точно

б) не може

да го намали лимитот на осигурување, да го зголеми учеството на осигуреникот

при надомест на штета, да ги измени условите за осигурување или да искличи

одреден должник од осигурителното покритие, но при тоа и писмено да го

извести осигуреникот. 421-422 стр

17. За осигурителот да може да изврши увид во сите околности на случајот во уште

во раниот стадиум на настанувањето на штетата важно е: осигуреникот веднаш

штом дојде до реализирање на осигурениот случај да го извести осигурителот за

истото. 422 стр

18. Во случај на настанување на осигуреиот случај, осигурителот кој извршил

осигурување на побарување од странски должник, го обврзува осигуреникот:

- да ја прекине секоја понатамошна испорака на стока, извршување на работа

или услуга на должникот штом ќе утврди дека должникот не го платил својот

долг на денот на доспеаност,

- Да му овозможи на осигурителот да изврши увид во целокупната

документација која се однесува на осигуреното побарување,

- Да му ги достави сите документи и известувања со кои располага како и да

организира прибирање на релевантни известувања од страна на трети лица,

- Во договор со осигурителот да ги превземе сите потребни мерки за наплата

и обезбедување на побарувањата 422-423 стр

19. Во случај купувачот да не го плати достасаното побарување заради

комерцијални рекламации, осигуреникот е должен во рок од 30 дена од

доспевањето на фактурата да поведе постапка за присилна наплата и навремено

да го извести осигурителот. 423 стр

20. Осигурениот случај се смета за настанат кога:

- донесена е одлука за распределба на стечајната маса

- склучено е судско порамнување во вонстечајна постапка

- има неуспешно судско извршување

- донесена е правосилна судска одлука за отварање на судско порамнување

- изменет е периодот на чекање назначен во договорот за осигурување, од денот

кога осигуреникот го известил осигурителот за неплаќање на достасаните

побарувања.

А, со согласност на осигурителот, осигураниот случај настанал и:

- кога е започнато порамнување, надвор од стечајната постапка

- кога е добиена согласност од доверителите за вонсудско порамнување на сите

доверители

- кога поминале 90 дена од денот кога осигурителот му биле доставени докази

за некорисност на мерките превземени спрема должникот

- кога поради опасност од настанување осигуран сличај, осигуреникот со

согласност на осигурителот решил да г продаде стоките со кои располагал, при

што претрпел загуба заради разликата во цените.

21. Кога осигурениот случај ќе настане осигуреникот е должен веднаш да го

извести осигурителот и да ја докаже основаноста за барањето оштета

приложувајќи:

- оргинална полиса, документи за докажување дека настанал осиг. Случај,

извозна фактура, ЕЦД или документација за транспорт, документи со кој ќе се

согледа должничко-доверителскиот однос, заверен препис на финан. Ивештаи

на должникот во последните 2 год. И сите др. Документи поврзан со

осигураниот случај. Стр 424

22. Осигуреникот ќе остане без надомест од осигурувањето доколку се утврди дека

неможел да го наплати своето побарување заради тоа што:

- договорот за осигурување бил склучен спротивно на законските прописи на

земјата на должникот

- доколку осигуреникот не го информирал осугурителот за договорите склучени

пред или после склучувањето на договорот за осиурување, а таквите договори

го зголемуваат ризикот на кој е изложен осигуреникот

- осигуреникот без дозвола на осигурителот ги изменил договорните услови за

плаќање

- осигуреникот одобрил дополнителен бовус

- не биле наведени битните елементи за оценка на риикот

- осигуреникот не се однесувал како добар и свесен стопанственик. 426 стр

23. Загубите настанати со остварување на кредитните ризици, нема да бидат

надоместени доколку осигуреникот барањето за надомест на штета го поднесе

после изминати

а) 30 дена

б) 6 месеци – точно стр426

24. Осигурителот е ослободува од одговорност доколку осигуреникот не му

обезбеди регресивно право кон лицето одговорна за штетата. Стр 427

25. Штета во кредитното осигурување претставува финансиска или материјална

загуба што ја претрпел осигуреникот , а која настанува со остварување на

кредитните ризици. 427 стр

26. Дефинитивна загуба на финансиските средства е:

загуба на финансиски средства поради инсолвентност на должникот кој се

должи на стечај, принудно порамнување вон стечај, вон судско порамнување со

сите доверители, неможност на наплата по пат на присилно извршување и сл.

стр 427

27. Финсиската загуба може да настане:

- во периодот од почетокот на производството до испораката на стоката

- во периодот од испраќање на стоката до нејзино преземање од купувачот

- во периодот по преземањето на стоката од страна на купувачот .427-428 стр

28. Привремена загуба на финансиски средства постои кога должникот неможел да

ја исполни својата обврска во договорениот или дополнителниот рок поради

мерки пропишани од државните органи. 428 стр

29. Постојат неколку начини на утврдување на висината на штетата што на

осигуреникот ќе му се надомести од осигурувањето, и тоа:

1. Кога извозникот се јавува и како производител на стоката наменета за

странски купувач, за висина на штетата че се земаат сите трошоци кои се

направени во врска со производството.

2. Кај осигурувањето на побарувањето за испорачана стока според условот "со

откуп на документи" дколку купувачот одбие да ги откупи документите за

извоз, при утврдување на штетата се зема негативната разлика која че се јави

помеѓу цената по која осигуреникот му ја фактурирал стоката на првиот

купувач и цената по која ќе успее таа стока да ја продаде, како и сите други

попатни разумни трошоци

3. Кај осигурување на извозен кредит по испорака на стока која купувачот ја

прифатил, за висина на штета се смета целото побарување или делот што

осигуреникот дефинитивно не може да го наплати.

4. Кога осигурениот износ е помал од износот на побарување се јавува

тешкотија при утврдувањето на висината на надоместот, во ваков случа

осигуреникот са го сноси делот кој не го осигурал. 429-430 стр

30. Што е конститутивен рок?

- време кое мора да измине од настанувањето на осигураниот случај до

исплатата на штета. ( најчесто 6 месеци од денот на доспевање на

пибарувањето) 431 стр

31. Што треба да утврди осигурителот пред да донесе одлука за надомест на штета

на осигуреникот?

- пред да ја донесе одликата за надомест на штета осигурителот најпрвин треба

да утврди дали барањето за надомест на штета го поднело лицето кое може да

бара надомест на штета, дали барањето се однесува на побарување кое било

осигурено, дали осигурителот е погрешно насочуван од осигуреникот при

склучување на договорот за осигурување, дали барањето за надомест на штета

се однесува на штета која настанала како последица на осигуран ризик и дали

осигуреникот со своите постапки или пропусти предизвикал или придонел за

настанување на штетата. Стр 432-433-434

Од 436-453

Глава 4

1. Извозно-кредитни агенции

1. Што се извозно кредитните агенции?Извозно кредитните агенции се високо специјализирани финансиски институции кои со своите осигурителни пограми покриваат во просек околу 10%-12% од глобалната трговија.

2. Кај осигурувањето на извозни кредити пред и по испорака на стока, доколку првиот купувач прифати испораката, осигурителот ќе му ги надомести трошоците на осигуреникот што ги направил за продажба на трето лице.

3. Извозно кедитните агенции одиграа особено значајна улога во многу земји каде комерцијалните банки и др приватни позајмувачи не биле спремни да одобруваат меѓународни кредити меѓународни кредити, со тоа што особено во земјите во развој понудиле кредити со каматна стапка и најповолн период за враќање на долгот, во споредба со другите алтернативни извори на пари и капитал.

4. Набројте ги основните активности на извозно кредитните агенции:-поддршка на извозот на суровини, репроматеријали, резервни делови - поддршка по пат на осигурување, гаранции или директно кредитирање-поддршка надиректни инвестиции во странство во различни форми.

2. Видови на извозно кредитни агенции1. Наброј ги четирите видови на организираност на извозно кредитните агенции?- директно државно осигурување преку институции- државно осигурување кое се спроведува во соработка и преку приватни извозно кредитни агенции-осигурување преку извозно кредитни агенциикои се во заедничка сопственост на државни и приватни осигурители- осигурување преку приватни осигурителни компании2. Организациските ентитети за финансирање на извозни кредити како можат да бидат претставени? (наброј)- департмани на централните банки -специјални фондови во централните банки или во нивни филијали-департмани на извозно кредитна осигурителна корпорација-државна или мешовита институција-извозно-увозни банки - приватни банкарски конзорциуми-извршни агенции за субвенционирани програми во земјите во развој3. Што вклучуваат организациските ентитети за осигурување на извозни кредити? - владини департмани или агенции-осигурителни компании или банкарски институции- јавни корпорации или јавни фондови кои што се автономни- агенција на државата и приватни банки или осиг компании

-приватни осиг компании кои работат со државно соосигурување и реосигурување4. Видот на организациската поставеност на извозно кредитните агенции главно зависи од два фактори и тоа од географското подрачје во светот и од годината на почеток со работа.

3. Програми за финансирање, гарантирање и осигурување на извозни кредити

1. Зошто кредитот е неопходен уште пред дасе изврши испорака на стоката за извоз?

Со цел да му се овозможи на извозникот да го покроие потребите од обртни средства неопходни за купување на суровини и материјали за производство, како и за подготовка и пакување на стоката наменета за продажба на странскиот пазар.

2. Кои програми ги нудат извозно кредитните агенции?- Осигурување пред испорака на стоката- Краткорочно осигурување по испорака на стоката- Среднорочно и долгорочно осигурување по испорака на стоката- Осигурување на инвестиции во странство- Осигурување на меѓународен лизинг- Осигурување на гаранции за исполнување на обврските- Гаранции пред испорака на стоката- Гаранции по испорака на стоката- Осогурување од инфлациски ризик-ризик на куповната моќ- Осигурување од девизен ризик- Сигурување на трошоци за учество на трговски саеми- Осигурување на локални трошоци и трошоци од трети земји- Кредити за купувачите- Кредитни линии- Субвнционирани стоковни кредити

3. Кои ризици ги покрива осигурувањето пред испорака?Главно произодните ризици на кои извозникот е изложен за време на периодот од склучување на договорот за продажба или прифаќањето на нарачка од увозникот-купувачот до испораката на стоката наменета за извоз.

4. Кои видови на стоки се најчесто покриени со извозно кредитно осигурување пред испорака?

Оние стоки за кое е потребно подолго веме за нивно производство, кои што имаат висока додадена вредност, кои се продаваат во големи вредносни износи, кои се произведуваат во земји каде политичките ризици се проценети за високи или доколку извозникот има мало и недоволно искуство при извознитепрдажби.

5. Најшироко употребувана форма за извозно кредитно осигурување е краткорочното осигурување по испорака на стоката.

6. Колку треба да плати купувачот во готово кај среднрочното и долгорочното осигурување по испорака на стоката?

15% од продажната цена на стоката која што ја увезуваат.7. Ризици кои се покриваат со инвестициското осигурување се: војна и

сродни политички немири, експропријација, неконвертибилност на валутата и сл.

8. Кои видови на лизинг се покриваат со осигурување на меѓународен лизинг?

- Оперативен лизинг- отплатитесе помали од вредноста на опремата- Финансиски лизинг- отплатите се еднакви или ја надминуваат вредниста

на опремата9. За кои претпријатија се наменети гаранциите пред испорака на стоката?За малите и средните претпријатија, односно за извозниците на нови производи или за извозницит на нови пазари.

10. За кој период важи покритието кај осигурувањето од девизен курс?Од една до пет години.

11. Што се кредитни линии?Кредитните линии се инструмент што се користи од извозно кредитните агенции за да се реализираат повеќе извозно кредитни трансакции на различни извозници користејќи еден главен облигатор-должник во документите за одобрениот кредит.