1

ความยากจนความยากจนและและ

การกระจายรายการกระจายรายได้�ได้�

ภาค ภาค 11

2

เอกสารอ�างอ�งเอกสารอ�างอ�ง สมชั�ย จ�ตส�ชัน จ�ราภรณ์� แผลงประพั�นธ์� สมชั�ย จ�ตส�ชัน จ�ราภรณ์� แผลงประพั�นธ์�

และ และ Prof.Prof. Nanak KakwaniNanak Kakwani , , การการปร�บปร�งเส�นความยากจนทางการปร�บปร�งเส�นความยากจนทางการ , ,พัฤศจ�กายน พัฤศจ�กายน 25472547

สถาบ�นว�จ�ยเพั&'อการพั�ฒนาประเทศไทยสถาบ�นว�จ�ยเพั&'อการพั�ฒนาประเทศไทย , ,การกระจายรายได้� ความยากจนการกระจายรายได้� ความยากจน: : ป)ญหาป)ญหาและแนวทางแก�ไขและแนวทางแก�ไข,, ก�นยายน ก�นยายน 25462546

3

เอกสารอ�างอ�งเอกสารอ�างอ�งส-าน�กงานคณ์ะกรรมการพั�ฒนาการส-าน�กงานคณ์ะกรรมการพั�ฒนาการ

เศรษฐก�จและส�งคมแห0งชัาต�เศรษฐก�จและส�งคมแห0งชัาต� , ,สถานการณ์�ความยากจนและกรอบสถานการณ์�ความยากจนและกรอบแนวทางแก�ป)ญหาความยากจนแนวทางแก�ป)ญหาความยากจน , , กรกฎาคม กรกฎาคม 25442544

4

เค�าโครงการบรรยายเค�าโครงการบรรยาย

A . A . ความยากจนความยากจนB. B. การกระจายรายได้�การกระจายรายได้�C. C. นโยบายเก3'ยวก�บความนโยบายเก3'ยวก�บความยากจนและการกระจายรายได้�ยากจนและการกระจายรายได้�

5

A . A . ความยากจนความยากจน

6

ความยากจนความยากจน““ความยากจน การครองชั3พัอย40ต-'า”ความยากจน การครองชั3พัอย40ต-'า”

กว0า มาตรฐาน ระด้�บหน5'ง” ”กว0า มาตรฐาน ระด้�บหน5'ง” ”ยากจนแบบส�มบ4รณ์� ยากจนแบบส�มบ4รณ์� ((Absolute Absolute povertypoverty)) : : รายได้�ต-'ากว0ารายได้�ต-'ากว0ามาตรฐานระด้�บต-'ามาตรฐานระด้�บต-'า

““พัอประท�งชั3พั ”พัอประท�งชั3พั ” ((bare bare subsistencesubsistence)) เส�นความเส�นความยากจน ยากจน ((“poverty line”“poverty line”))

7

ความยากจนความยากจน““ความยากจน การครอง”ความยากจน การครอง”

ชั3พัอย40ต-'ากว0ามาตรฐานระด้�บชั3พัอย40ต-'ากว0ามาตรฐานระด้�บหน5'งหน5'ง

ความยากจนแบบส�มพั�ทธ์� ความยากจนแบบส�มพั�ทธ์� ((Relative povertyRelative poverty)) : : รายได้�ต-'ากว0ามาตรฐานเฉล3'ยรายได้�ต-'ากว0ามาตรฐานเฉล3'ยของส�งคมของส�งคม//กล�0มชันกล�0มชัน

8

ป)ญหาการว�ด้ความป)ญหาการว�ด้ความยากจนยากจน::1 .1 .ใชั�ต�วแปรใด้ใชั�ต�วแปรใด้? ? รายได้� รายรายได้� ราย

จ0าย การศ5กษาจ0าย การศ5กษา2.2. หน0วย คน “ ”หน0วย คน “ ” ? ? : : บ�คคล บ�คคล

ครอบคร�ว คร�วเร&อนครอบคร�ว คร�วเร&อน3.3. ต�วชั38ว�ด้ของ ยากจน“ ”ต�วชั38ว�ด้ของ ยากจน“ ”

9

เส�นความยากจนเส�นความยากจน รายได้�ต-'าท3'ส�ด้ส-าหร�บการประท�งชั3พัรายได้�ต-'าท3'ส�ด้ส-าหร�บการประท�งชั3พั

ป)จจ�ยส3'ป)จจ�ยส3': : อาหาร เคร&'องน�0งห0ม ท3'อาหาร เคร&'องน�0งห0ม ท3'อย40อาศ�ย ยาร�กษาโรค อย40อาศ�ย ยาร�กษาโรค ((+ + บร�การแพัทย�บร�การแพัทย� ) ) อ&'นๆ อ&'นๆ ((เชั0น การเชั0น การเด้�นทาง การศ5กษา การพั�กผ0อนเด้�นทาง การศ5กษา การพั�กผ0อนหย0อนใจหย0อนใจ))

10

การค-านวณ์เส�นความการค-านวณ์เส�นความยากจนยากจน ค-านวณ์ค0าใชั�จ0ายส-าหร�บอาหารค-านวณ์ค0าใชั�จ0ายส-าหร�บอาหารo ความต�องการด้�านโภชันาการความต�องการด้�านโภชันาการ::

องค�ประกอบด้�านประชัากรขององค�ประกอบด้�านประชัากรของแต0ละคร�วเร&อนแต0ละคร�วเร&อน

o ค-านวณ์ค0าใชั�จ0ายส-าหร�บอาหารค-านวณ์ค0าใชั�จ0ายส-าหร�บอาหารตามต�องการ แยกตามพั&8นท3'ตามต�องการ แยกตามพั&8นท3'//ภาคภาค

11

การค-านวณ์เส�นความการค-านวณ์เส�นความยากจนยากจน ค-านวณ์ค0าใชั�จ0ายส-าหร�บค-านวณ์ค0าใชั�จ0ายส-าหร�บ

รายการท3'ไม0ใชั0อาหาร เชั0น ท3'อย40 รายการท3'ไม0ใชั0อาหาร เชั0น ท3'อย40 เส&8อผ�า ร�กษาพัยาบาล น-8าเส&8อผ�า ร�กษาพัยาบาล น-8า--ไฟ ไฟ การเด้�นทาง การเด้�นทาง

12

ปร�มาณ์สารอาหารท3'เหมาะสม

ส-าหร�บคนไทย, calorie/day ป< 2546

13

ความต�องการด้�านโปรต3น: gram/day, ป< 2546

14

ค0าใชั�จ0ายส-าหร�บแครอล3'และโปรต3น

ในป< 2545 แบ0งตามภาค

15

รายการท3'ไม0ใชั0อาหาร เส&8อผ�า รองเท�าเส&8อผ�า รองเท�า ท3'อย40อาศ�ยท3'อย40อาศ�ย แสงสว0างและเชั&8อเพัล�งแสงสว0างและเชั&8อเพัล�ง ร�กษาพัยาบาล ร�กษาพัยาบาล

16

รายการท3'ไม0ใชั0อาหาร เด้�นทางเด้�นทาง ส&'อสารส&'อสาร การศ5กษาการศ5กษา

17

เส�นความยากจน (บาทต0อคนต0อเด้&อน)

Region 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004

Bangkok 1,105 1,227 1,346 1,502 1,696 1,736 1,801 1,853

Central 760 854 894 1,013 1,211 1,211 1,277 1,339

North 652 737 767 874 1,023 1,019 1,078 1,131

North - east 560 667 707 811 998 993 1,040 1,078

South 644 724 778 897 1,033 1,034 1,096 1,164

Thailand 692 790 838 953 1,130 1,135 1,190 1,242

18

เส�นความยากจนในกร�งเทพัฯ3%ต0อป<

คนละบาท คนละบาทป< ต0อเด้&อน ต0อว�น

2004 1,853 62

2005 1,909 64

2006 1,966 66

2007 2,025 67

2008 2,086 70

2009 2,148 72

2010 2,213 74

19

เส�นความยากจนในกร�งเทพัฯ8%ต0อป<

คนละบาท คนละบาทป< ต0อเด้&อน ต0อว�น

2004 1,853 62

2005 2,001 67

2006 2,161 72

2007 2,334 78

2008 2,521 84

2009 2,723 91

2010 2,940 98

20

National Poverty Line 1986-2004

21

ส�ด้ส0วนคนจน (Poverty Incidence)

ของประเทศไทย 1986 - 2004

22

ส�ด้ส0วนคนจน (Poverty Incidence)

รายภาค 1986 - 2004

23

ส�ด้ส0วนของห�วหน�าคร�วเร&อนยากจนแบ0งตามระด้�บการศ5กษา 2547

24

ส�ด้ส0วนของห�วหน�าคร�วเร&อนยากจนแบ0งตามอาย� ป< 2547

25

ขนาด้คร�วเร&อนของคนจน 2547

26

ส�ด้ส0วนของห�วหน�าคร�วเร&อนยากจน

แบ0งตามอาชั3พั 2547

27

ส�ด้ส0วนในการถ&อครองท3'ด้�นของคนจน

ในสาขาเกษตร ป< 2547

28

ล�กษณ์ะส-าค�ญของคนจน 2547

• ระด้�บการศ5กษาต-'า: ไม0สามารถเร3ยนส4ง ไม0สามารถหารายได้�ส4ง • ครอบคร�วขนาด้ใหญ0 ภาระส4ง (เด้>กและคนชัรา + พั�การ)

29

ล�กษณ์ะส-าค�ญของคนจน 2547

• คนจนส0วนใหญ0 80( % ของ 7ล�านคน) อย40ในชันบท/เกษตร และจ-านวนมากเป?นเกษตรกรไร�ท3'ด้�น • ภาคอ3สานม3ส�ด้ส0วนคนจนส4งท3'ส�ด้และ

จ-านวนคนจนมากท3'ส�ด้

30

คร�วเร&อนยากจนท3'ม3หน38 ป< 2545

31

การศ5กษา ยากจนด้�กด้าน ในป< “ ” 2542

• เล&อกท3'ยากจนท3'ส�ด้ในหม40บ�าน• ส�0มต�วอย0าง 350 คร�วเร&อนในภาคเหน&อ อ3สาน กลาง และใต�

32

การศ5กษา ยากจน“ด้�กด้าน ในป< ” 2542

ล�กษณ์ะส-าค�ญทางเศรษฐก�จและส�งคม:• ครอบคร�วขนาด้ใหญ0 (3.7 – 5.1 คน)• อ�ตราการพั5'งพัาส4ง (54% - 78% เป?นเด้>กและ คนชัรา)

33

การศ5กษา ยากจน“ด้�กด้าน ในป< ” 2542

ล�กษณ์ะส-าค�ญทางเศรษฐก�จและส�งคม:• ห�วหน�าคร�วเร&อนม3การศ5กษาน�อย• > 60% ไม0ม3ท3'ด้�น ยกเว�นภาคเหน&อ (19%)• ส0วนใหญ0เป?นคนงานร�บจ�าง บางคนเป?นเกษตรกร

34

การศ5กษา ยากจน“ด้�กด้าน ในป< ” 2542

ล�กษณ์ะส-าค�ญทางเศรษฐก�จและส�งคม:• ม3หลายกรณ์3ท3'หญ�งหม�ายเป?นห�วหน�าคร�วเร&อน• จ-านวนว�นท-างานต-'า• 90% ไม0เคยได้�ร�บความชั0วยเหล&อจากร�ฐบาล

National poverty line

 Population below the poverty line

Population below the poverty line

 Survey year Rural Urban

National

Survey year Rural Urban

National

    % % %   % % %

Bolivia 1997 77.3 53.8 63.2 1999 81.7 50.6 62.7Bangladesh 1995-96 55.2 29.4 51.0 2000 53 36.6 49.8

Ethiopia 1995-96 47 33.3 45.5 1999-00 45 37 44.2

Lao PDR 1993 48.7 33.1 45.0 1997-98 41 26.9 38.6

Philippines 1994 53.1 28 40.6 1997 50.7 21.5 36.8Kenya 1994 47 29 40.0 1997 53 49 52.0

Vietnam 1998 45.5 9.2 37.4 2002 35.6 6.6 28.9

Cambodia 1997 40.1 21.1 36.1 1999 40.1 13.9 35.9

India 1993-94 37.3 32.4 36.0 1999-00 30.2 24.7 28.6

Pakistan 1993 33.4 17.2 28.6 1998-99 35.9 24.2 32.6Brazil 1996 54 15.4 23.9 1998 51.4 14.7 22.0

Egypt, Arab Rep. 1995-96 23.3 22.5 22.9 1999-00 .. .. 16.7

Sri Lanka 1990-91 22 15 20.0 1995-96 27 15 25.0

Chile 1996 .. .. 19.9 1998 .. .. 17.0

Thailand 1990 .. .. 18.0 1992 15.5 10.2 13.1Indonesia 1996 .. .. 15.7 1999     27.1

Malaysia 1989 .. .. 15.5   .. .. ..

Mexico 1988 .. .. 10.1   .. .. ..

China 1996 7.9 <2 6.0 1998 4.6 <2 4.6

36

สาเหต�แห0งความสาเหต�แห0งความยากจนยากจน

ป)ญหาซั�บซั�อน เชั�งโครงสร�าง ป)ญหาซั�บซั�อน เชั�งโครงสร�าง และหลายม�ต�และหลายม�ต�

ป)จจ�ยทางส�งคมป)จจ�ยทางส�งคม:: ล�กษณ์ะครอบคร�วล�กษณ์ะครอบคร�ว: : ขนาด้ใหญ0 ขนาด้ใหญ0

ส�ขภาพัอ0อนแอ ม3เด้>กส�ขภาพัอ0อนแอ ม3เด้>ก--คนชัราคนชัรา การศ5กษาต-'า ขาด้ท�กษะอาชั3พัการศ5กษาต-'า ขาด้ท�กษะอาชั3พั

37

สาเหต�แห0งความสาเหต�แห0งความยากจนยากจน

ป)จจ�ยทางส�งคมป)จจ�ยทางส�งคม:: ขาด้โอกาสร�บร4�ข�อม4ลข0าวสารขาด้โอกาสร�บร4�ข�อม4ลข0าวสาร ท�ศนคต�และกระบวนการทางท�ศนคต�และกระบวนการทาง

ส�งคมเป?นลบต0อคนจนส�งคมเป?นลบต0อคนจน ว�ฒนธ์รรมการบร�โภคท3'เน�นค0าว�ฒนธ์รรมการบร�โภคท3'เน�นค0า

น�ยมด้�านว�ตถ�น�ยมด้�านว�ตถ�: : ใชั�จ0ายเก�นต�วใชั�จ0ายเก�นต�วและการเป?นหน38และการเป?นหน38

38

สาเหต�แห0งความสาเหต�แห0งความยากจนยากจน

ป)จจ�ยทางเศรษฐก�จป)จจ�ยทางเศรษฐก�จ:: นโยบายเศรษฐก�จขาด้ความนโยบายเศรษฐก�จขาด้ความ

สมด้�ลสมด้�ล: : เน�นอ�ตสาหกรรม และเน�นอ�ตสาหกรรม และไม0ด้4แลเกษตรและไม0ด้4แลเกษตรและทร�พัยากรธ์รรมชัาต�ทร�พัยากรธ์รรมชัาต�

โครงสร�างพั&8นฐานและบร�การโครงสร�างพั&8นฐานและบร�การส�งคมไม0เท0าเท3ยมก�นส�งคมไม0เท0าเท3ยมก�น

39

สาเหต�แห0งความสาเหต�แห0งความยากจนยากจน

ป)จจ�ยทางเศรษฐก�จป)จจ�ยทางเศรษฐก�จ:: ความเส&'อมโทรมของความเส&'อมโทรมของ

ทร�พัยากรธ์รรมชัาต�ทร�พัยากรธ์รรมชัาต� ขาด้โอกาสเข�าถ5งแหล0งท�นขาด้โอกาสเข�าถ5งแหล0งท�น

40

สาเหต�แห0งความสาเหต�แห0งความยากจนยากจน

ป)จจ�ยด้�านระบบบร�หารจ�ด้การของป)จจ�ยด้�านระบบบร�หารจ�ด้การของร�ฐร�ฐ:: กฎหมายและระเบ3ยบเป?นกฎหมายและระเบ3ยบเป?น

อ�ปสรรคแก�ป)ญหาความจนอ�ปสรรคแก�ป)ญหาความจน การแก�ป)ญหาม3ล�กษณ์ะแยกส0วนการแก�ป)ญหาม3ล�กษณ์ะแยกส0วน ไม0ส0งเสร�มกระบวนการม3ส0วนไม0ส0งเสร�มกระบวนการม3ส0วน

ร0วมอย0างกว�างขวางร0วมอย0างกว�างขวาง