การถอดบทเรยน: เคร��องมื�อเพื่��อการเรยนร��ในการท�างานของทมืเฝ้�าระวั�ง

สอบสวันเคลื่��อนท�เร�วั(SRRT)

ประภาพื่รรณ อ$ %นอบคณะส�งคมืศาสตร(แลื่ะมืน$ษยศาสตร( มืหาวั,ทยาลื่�ยมืห,ดลื่เอกสารประกอบการประชุ$มืถอดบทเรยนแลื่ะแลื่กเปลื่�ยน

เรยนร��การสอบสวันการป�องก�นควับค$มืโรคต,ดต%อวั�นท� ๑๐ พื่ฤษภาคมื ๒๕๕๕

ณ วั�งยาวัรสอร(ท จั�งหวั�ดนครนายก

ประเด�นการพื่�ดค$ยการถอดบทเรยนแลื่ะส�งเคราะห(องค(ควัามืร��ค�ออะไร ?1

มืวั,ธีการอะไรบ�างท�ใชุ�ในการถอดบทเรยน ?

2

กระบวันการถอดบทเรยน มืก�ข�7นตอน ?3

ต�วัลื่ะครท�ส�าค�ญในการถอดบทเรยนมืใครบ�าง ?4

การเปลื่�ยนแปลื่งพื่ฤต,กรรมื

การเปลื่�ยนแปลื่งวั,ธีค,ด

การเปลื่�ยนแปลื่งระบบค$ณค%า

เป�าหมืายของ

โครงการพื่�ฒนา

(การป�องก�นควับค$มืโรค

ต,ดต%อ)

การเรยนร�� (Learning)

“การศ:กษาเพื่��อหาหนทางส�าหร�บปร�บปร$งเปลื่�ยนแปลื่ง แลื่ะพื่�ฒนาต%อไปข�างหน�าเร��อยๆ ไมื%มืท�ส,7นส$ด แลื่ะเป<นกระบวันการค�นหาไปส�%อนาคตท�พื่:งปรารถนา โดยการทบทวันตนเองแลื่ะภ�มื,ป=ญญาในอดต (การท�างานให�ดข:7นเร��อยๆ) ”

ระด�บการเรยนร��

การร�บร�� (Reception)

ควัามืเข�าใจั (Comprehension)

การปร�บเปลื่�ยนพื่ฤต,กรรมื

(Transformation)

Kotlor, (1982)

ระด�บของการเปลื่�ยนแปลื่งทางส�งคมื

(พื่ฤต,กรรมืของคนในส�งคมื)value

change

behavior change

action change

cognitive change

ข�อมื�ลื่/ประสบการณ(

ค�าถามืในการท�างาน

การสะท�อนผลื่กลื่�บจัากการใชุ�ข�อมื�ลื่

แลื่ะการปฏิ,บ�ต,

การเรยนร��

กระบวันการ (process)• วั,ธีการท�างานให�ดข:7นเร��อยๆ

ผลื่ลื่�พื่ธี( (outcome)

• ผ��ท�เก�ยวัข�องมืการเปลื่�ยนแปลื่งด�านต%างๆ ในทางท�ดข:7น

การเรยนร��

เคร��องมื�อเพื่��อสร�างการเรยนร��ในแผนงาน/โครงการพื่�ฒนา/

โครงการวั,จั�ยกระบวันการถอดบทเรยน (Lesson-Learned)

“ A Lesson is not learned unless something changed”

“บทสร$ป (ควัามืร��) ท�เป<นร�ปธีรรมืท�ได�จัากกระบวันการท�างาน ซึ่:�งบทสร$ปด�งกลื่%าวั ค�อ การอธี,บายผลื่การท�างานตามืเป�าหมืายท�ก�าหนดไวั� แลื่ะป=จัจั�ยเง��อนไขท�ส�าค�ญท�ท�าให�เก,ดผลื่เชุ%นน�7น”

ข�อค�นพื่บใหมื% (ควัามืร��) ท�ได�จัากกระบวันการท�างาน ซึ่:�งข�อค�นพื่บใหมื%น7 ค�อ การอธี,บายผลื่การท�างานท�เก,ดข:7นโดยไมื%ได�คาดหมืายท�7งท�พื่:งประสงค( แลื่ะไมื%พื่:งประสงค( แต%เป<นประโยชุน(ต%อการท�างานให�ดข:7นกวั%าเด,มื แลื่ะป=จัจั�ยเง��อนไขท�ท�าให�ส,�งน�7นเก,ดข:7น”

บทเรยนค�อ ???

สร$ปบทเรยน (Lesson Learned) ค�อ???

“ควัามืร��ท�เป<นข�อค�นพื่บใหมื% หร�อบทสร$ป ท�ได�เรยนร��จัากประสบการณ(กระบวันการท�างาน”1 .บทเรยนจัะอธี,บายเหต$การณ(แลื่ะเง��อนไขท�

เก,ดข:7น2. บทเรยนจัะมื,ใชุ%เพื่ยงการเลื่%าเร��องในอดต

แต%ต�องมืค�าอธี,บายท�มืค$ณค%าท�จัะน�าไป ปฏิ,บ�ต,ต%อ

3. บทเรยนจัะชุ%วัยไมื%ให�กระท�าผ,ดซึ่�7า 4. “เก,ดการเรยนร��”

1 .บทเรยนจัะอธี,บายเหต$การณ(แลื่ะเง��อนไขท�เก,ดข:7น

2. บทเรยนจัะมื,ใชุ%เพื่ยงการเลื่%าเร��องในอดต แต%ต�องมืค�าอธี,บายท�มืค$ณค%าท�จัะน�าไป ปฏิ,บ�ต,ต%อ

3. บทเรยนจัะชุ%วัยไมื%ให�กระท�าผ,ดซึ่�7า 4. “เก,ดการเรยนร��”

ขยายควัามืบทเรยนบทเรยนจัากการท�างาน จัะเขยนในลื่�กษณะอธี,บายผลื่ท�เก,ดข:7น แลื่ะ

สาเหต$หร�อเง��อนไขของผลื่น�7น (ถ�า... แลื่�วั ....) เชุ%นถ�ามืคนหมื$นเวัยนมืาในโครงการบ%อยๆ แลื่ะไมื%มืการท�าให�คนใหมื%

ตามืโครงการท�นแลื่�วั งานก�จัะสะด$ดแลื่ะไมื%เป<นไปตามืแผนถ�าแกนน�าของจั�งหวั�ดชุ�ดเจันในโครงการต�7งแต%ต�นแลื่�วั โครงการ

จัะร$ดหน�าไปได�รวัดเร�วัมืากการน�าภาคในจั�งหวั�ดมืาท�างานโครงการน7 จั�าเป<นต�องให�ภาคแต%ลื่ะ

ส%วันได�มืต�วัตน หร�อน�าเอาศ�กยภาพื่ของแต%ลื่ะคนมืาใชุ�ในโครงการน7ด�วัย โครงการจั:งจัะได�ร�บควัามืร%วัมืมื�ออย%างด

บทเรยนในลื่�กษณะด�งกลื่%าวั ถ�อเป<นควัามืร��เชุ,งกลื่ไกท�เป<นแบบแผน น�าไปทดลื่องใชุ�หร�อไปทดสอบได�บทเรยนมืลื่�กษณะเป<นกลื่าง ไมื%ใชุ%เร��องดหร�อป=ญหา หากแต%เป<นข�อค�นพื่บซึ่:�งเก,ดข:7นใหมื%ในงานของเรา

• วั,ธีการจั�ดการควัามืร��ร�ปแบบหน:�งท�เน�นเสร,มืสร�างการเรยนร��ในกลื่$%มืท�เป<นระบบเพื่��อสก�ดควัามืร��ฝ้=งลื่:กในต�วัคนแลื่ะองค(ควัามืร��ของท�องถ,�นออกมืาเป<นบทเรยนท�สามืารถน�าไปสร$ปแลื่ะส�งเคราะห(เป<นชุ$ดควัามืร�� ค�%มื�อ ส��อร�ปแบบต%างๆ โดยผลื่ท�ได�จัากการถอดบทเรยนนอกจัากส��อชุ$ดควัามืร��แลื่�วั ส,�งท�ส�าค�ญท�ส$ดค�อ ผ��ร%วัมืกระบวันการถอดบทเรยนจัะต�องเก,ดการเรยนร��ร%วัมืก�น อ�นน�ามืาซึ่:�งการปร�บวั,ธีค,ด แลื่ะวั,ธีการท�างานท�สร�างสรรค( แลื่ะมืค$ณภาพื่ย,�งข:7น

การถอดบทเรยน ค�อ อะไร?

การถอดบทเรยนเป<นการจั�ดการควัามืร��แบบหน:�ง

ด:งควัามืร��จัากการ

ท�างานออกมืาใชุ�เป<นท$นในการ

บร,หารจั�ดการ

ท�าควัามืร��ท�ฝ้=งลื่:กให�เป<นควัามืร��ท�ชุ�ดแจั�ง

ท�าควัามืร��ท�น%าจัะชุ�ดแจั�งให�ชุ�ด

แจั�งได�

การจั�ดการควัามืร��มื,ใชุ%การจั�ดการ ควัามืร�� “ ”(Managing Knowledge)

แต%เป<นการจั�ดการโดย ใชุ�ควัามืร�� “ ”(Management by knowledge)

• “เมื��อเราแข%งข�น การแบ%งป=นจัะหายไป”

• “เราจัะแบ%งป=น แก%คนท�เราร�ก”• “เราจัะบอกควัามืจัร,ง ก�บคนท�เรา

ไวั�ใจั”

จัร,งหร�อไมื% ???

ควัามืเชุ��อพื่�7นฐานของการถอดบทเรยน

วังจัรของโครงการพื่�ฒนา

ระหวั%างด�าเน,นการ

ก%อนด�าเน,นการ หลื่�งด�าเน,นการ

**Taken from Learning to Fly by Chris Collison & Geoff Parcell, 2001

เป�าหมืาย ผลื่ลื่�พื่ธี(การใชุ�ควัามืร��

เทคน,คการถอดบทเรยนก�บวังจัรของโครงการ

ระหวั%างด�าเน,นการ

ก%อนด�าเน,นการ หลื่�งด�าเน,นการ

**Taken from Learning to Fly by Chris Collison & Geoff Parcell, 2001

เป�าหมืาย ผลื่ลื่�พื่ธี(

การใชุ�ควัามืร��

ระดมืควัามืค,ดจัากเพื่��อนพื่�อง

ถอดบทเรยนหลื่�งการด�าเน,นงาน

การถอดบทเรยนหลื่�งปฏิ,บ�ต,การ

1.การเรยนร��จัากเพื่��อน (Peer Assist – PA): การเรยนร��จัากเพื่��อน (Peer Assist) เป<นการเรยนร��ก%อนท�าก,จักรรมืหร�อ Learning Before Doing โดยค�าวั%า เพื่��อน“ ” ในท�น7หมืายถ:ง ทมืผ��ชุ%วัยก�บ ทมืปร:กษาภายนอก มืาเป<นเพื่��อนร%วัมือ$ดมืการณ(

อะไรท�ท%านร��ในบร,บทของท%าน

อะไรท� เราท�7งสองร��

อะไรท�เราร%วัมืก�นสร�าง

อะไรท�ฉั�นร��ในบร,บทของ

ฉั�น

ส,�งท�เรยนร��ในการด�าเน,นการในอนาคต

2. การเรยนร��หลื่�งปฏิ,บ�ต,การ (After Action Review)

การเรยนร��หลื่�งปฏิ,บ�ต,การ/การวั,เคราะห(หลื่�งปฏิ,บ�ต,การ (After Action Review)

หร�อ AAR

“เป<นการเรยนร��ท�เก,ดข:7นระหวั%างด�าเน,น

ก,จักรรมืในโครงการ”ตเหลื่�กเมื��อก�าลื่�งร�อน“ ”

การวั,เคราะห(หลื่�งปฏิ,บ�ต,การค�อ???

การจั�บควัามืร��ท�เก,ดข:7นส�7นๆ ภายหลื่�งการท�าก,จักรรมืของทมืท�างาน รวัมืท�7งทบทวันแลื่ะสะท�อนบทเรยน เพื่��อน�าไปส�%การวัางแผนต%อไป

เป<นการให�ข�อมื�ลื่ป�อนกลื่�บอย%างเป<นระบบ ต%อทมืท�างาน ในเร��องผลื่การปฏิ,บ�ต,ท�ได�ท�าไปแลื่�วั ท�าให�ทมืงานมืควัามืต��นต�วัแลื่ะมืควัามืร��ส:กต,ดพื่�น (involve) อย�%ก�บงาน

เป<นการอภ,ปรายร%วัมืก�นในหมื�% น�กวั,ชุาชุพื่ ต%อ“ ”เหต$การณ(ท�เก,ดข:7น โดยเน�นท�ผลื่การปฏิ,บ�ต,วั%าเป<นไปตามื ส,�งท�ควัรจัะเป<น “ ” อย%างไร ท�าให�ผ��ปฏิ,บ�ต,ได�ร��จั�กแลื่ะทบทวันตนเอง

AAR ควรมี�องค�ประกอบอย่�างไร

ผ��อ�านวัยการเรยนร�� (Facilitators) ทมืงานท$กคนท�ได�ท�าก,จักรรมืร%วัมืก�น ค�าถามืหลื่�กเพื่��อการอภ,ปราย เพื่��อน�าไปส�%ข�อ

เสนอท�เฉัพื่าะเจัาะจังแลื่ะปฏิ,บ�ต,ได� (SARs)

ควัามืเป<นทางการ (ร�ปแบบ, สถานท�) การร�กษาควัามืลื่�บแลื่ะการสร�างควัามืไวั�

วัางใจัซึ่:�งก�น

ข�อเสนอแนะท�เจัาะจังแลื่ะปฏิ,บ�ต,ได� (Specific Actionable

Recommendations: SARs)

หมืายถ:ง ชุ$ดข�อควัามืท�แสดงถ:งการท�ทมืงานได�น�าส,�งท�เรยนร�� มืาพื่�ฒนาก,จักรรมื เพื่��อใชุ�ในการปฏิ,บ�ต,คร�7งต%อไป

ควัรเป<นข�อเสนอแนะท�ระบ$ลื่�กษณะท�ต�องแก�ไข แลื่ะวั,ธีการแก�ไขท�เป<นร�ปธีรรมื

ทมืงานท$กคนต�องเข�าใจัตรงก�นต%อข�อเสนอแนะน�7น ๆ

ข�อเสนอแนะเหลื่%าน7จัะถ�กน�าไปบรรจั$ไวั�ในแผนปฏิ,บ�ต,การในคร�7งต%อไป

ควัรมืการปร�บเปลื่�ยนก,จักรรมืกลื่$%มื เพื่��อให�เอ�7อต%อการเข�าใจัภาพื่รวัมืของโครงการให�มืากกวั%าน7 แลื่ะควัรให�ก,จักรรมืใชุ�เวัลื่าน�อยกวั%าน7

• ในก,จักรรมืกลื่$%มืย%อย ควัรมืวั,ทยากรกระบวันการท�มืควัามืร��แลื่ะเข�าใจัโครงการ รวัมืท�7งมืท�กษะในการด�าเน,นการประชุ$มืเป<นอย%างด

• ควัรปร�บเปลื่�ยนก,จักรรมืบรรยายเน�7อหา ไปไวั�ในชุ%วังก%อนร�บประทานอาหารเย�น เน��องจัากตอนห�วัค��า ผ��เข�าร%วัมืส�มืมืนาจัะหมืดควัามืสนใจั

ต�วัอย%าง SARs

ชุ$ดค�าถามืหลื่�กในการวั,เคราะห(หลื่�งปฏิ,บ�ต,การ

ชุ$ดท� 1ชุ$ดท� 1 ชุ$ดท� 2ชุ$ดท� 2 ชุ$ดท� 3ชุ$ดท� 3

ส,�งท�เราก�าหนด/คาดหวั�งไวั�วั%าจัะให�เก,ดข:7น/หร�อวั%าจัะท�า??

ส,�งท�เก,ดข:7นจัร,งค�ออะไรบ�าง

ท�าไมื ส,�งท�เก,ดข:7นจัร,งจั:งแตกต%างไป จัากส,�งท�คาดหวั�ง ???

(วั,เคราะห(ถ:งเง��อนไข/ป=จัจั�ยท�ท�าให�เก,ดเชุ%นน�7น)

ในการท�าก,จักรรมืคร�7งต%อไป เราจัะท�าส,�งใดให�ดข:7น หร�อแตกต%างไปจัากเด,มืบ�าง ???

3. การเรยนร��หลื่�งด�าเน,นการ : Retrospect

โดยสร$ป วั,ธีวั,ทยาการเรยนร��หลื่�งด�าเน,นการ มืลื่�กษณะด�งน7

1.ท�าอะไร- การรวับรวัมืควัามืร��ในระยะยาวัส�าหร�บ คณะท�างานหร�อชุ$มืชุน- ด�าเน,นในชุ%วังเวัลื่าท�จับโครงการ- เป<นการประชุ$มืคณะท�างานเพื่��อมืองอนาคต

2 . ใคร ?- คณะท�างาน- ผ��อ�านวัยควัามืสะดวัก - ผ��ท�ใชุ�ควัามืร��ในอนาคต

3. เมื��อไร ?- ท�นทท�เสร�จัส,7นโครงการ“เมื��อจับสงครามื มื,ใชุ% เมื��อส,7นส$ดการโจัมืตแต%ลื่ะคร�7ง”4. ท�าท�าไมื ?- ปร�ชุญาของการท�างานท�วั%า “ท$กคร�7งเราท�าอะไรซึ่�7า เราควัรท�าให�ดกวั%าคร�7งส$ดท�าย”- ชุ%วัยผ��อ��นให�ท�างานของเขาให�ดข:7น- สร�างควัามืตระหน�กในการเรยนร��

5. ท�าอย%างไร ?- คลื่�ายๆก�บ AAR แต%ลื่งลื่:ก (indepth) กวั%า- เป<นการทบทวันแผนแลื่ะกระบวันการท�7งหมืด

- ต�7งค�าถามืวั%าเราจัะด�าเน,นการต%อไปให�ดข:7น อย%างไร ด�วัยวั,ธีใด ท�าให�เป<นท�พื่อใจัได�อย%างไร

- บ�นท:กข�อเสนอท�เจัาะจังน�าไปปฏิ,บ�ต,ได(Specific Actionable Recommendations -SARS)

การวั,เคราะห(หลื่�งด�าเน,นการค�อ ??

@ เป<นการรวับรวัมืควัามืร��ในระยะยาวัส�าหร�บทมืงาน@ด�าเน,นการในชุ%วังเวัลื่าท�เสร�จัส,7นโครงการแลื่�วั

@ เป<นการประชุ$มืทมืงานเพื่��อมืองอนาคต บทเรยนท�ได�จัะน�าใชุ�ในโครงการต%อไป มื,ใชุ%เพื่��อให�บรรลื่$เป�าหมืายของ

โครงการเด,มื@ การถอดบทเรยนเน�นให�ผ��ร%วัมืกระบวันการสก�ดบท

เรยนการท�างานโครงการท�7งระบบต�7งแต%ชุ%วังเตรยมืการ , ชุ%วังด�าเน,นการ แลื่ะผลื่ลื่�พื่ธี(หร�อผลื่ผลื่,ตท�ได�จัาก

โครงการ@ เป<นกระบวันการท�ใชุ�ระยะเวัลื่าในการด�าเน,นการนาน

ปกต,ใชุ�เวัลื่า 1-2 วั�นข:7นอย�%ก�บควัามืซึ่�บซึ่�อนของโครงการ

ข�7นตอนท�ส�าค�ญของ Retrospect

•ก,จักรรมือ$%นเคร��อง•กระบวันการถอดบทเรยน

ก,จักรรมือ$%นเคร��อง1.เตรยมืพื่ร�อมืควัามืทรงจั�าแลื่ะข�อมื�ลื่เก�ยวัก�บ

ประวั�ต,ควัามืเป<นมืา แลื่ะผลื่การด�าเน,นโครงการ• วั�ตถ$ประสงค( เพื่��อให�ผ��ร%วัมืกระบวันการได�ทบทวัน

ท�มืาท�ไปของโครงการ กระบวันการด�าเน,นงาน แลื่ะผลื่ส�าเร�จัของโครงการร%วัมืก�นก%อน ซึ่:�งจัะเป<นประโยชุน(อย%างย,�งต%อการวั,เคราะห(เหต$ป=จัจั�ยต%างๆในก,จักรรมืข�7นต%อไป

• เป<นการให�ผ��ท�เก�ยวัข�องมืาร%วัมื ย�อนอดต“ ”• อาจัด�าเน,นการลื่%วังหน�าก%อนวั�นท�จัะจั�ดเวัทถอดบท

เรยน 2-3 วั�นได�

ประเด�นส�าหร�บใชุ�ในก,จักรรมือ$ %นเคร��อง

ทบทวันวั�ตถ$ประสงค(ของโครงการแลื่ะผลื่งานท�ต�องส%งมือบของโครงการ ทบทวันแผนงานแลื่ะกระบวันการด�าเน,นโครงการ

ก,จักรรมือ$%นเคร��อง2.เตรยมืควัามืเข�าใจัร%วัมืก�นเก�ยวัก�บ

กระบวันการถอดบทเรยน• วั�ตถ$ประสงค( เพื่��อให�ผ��ร%วัมืกระบวันการได�

เข�าใจัเก�ยวัก�บหลื่�กการ เป�าหมืาย แลื่ะกระบวันการถอดบทเรยนท�จัะท�าร%วัมืก�น

• เป<นส,�งส�าค�ญต%อบรรยากาศแลื่ะค$ณภาพื่ของกระบวันการถอดบทเรยน

• ควัรย�7าถ:งห�วัใจัของการถอดบทเรยนจันเป<นค$ณค%าร%วัมืท�ท$กคนย:ดถ�อตรงก�น

กระบวันการถอดบทเรยน

•กระบวันการระดมืควัามืค,ดจัากกลื่$%มื

•มืค�าถามืชุ%วัยค,ด 4 ข�อ

ค�าถามืข�อท� 1• ท%านเข�ามืาเก�ยวัข�องก�บโครงการ

น7อย%างไร ?• อะไรเป<นแรงจั�งใจัท�ท�าให�ท%านเข�า

มืาร%วัมืในโครงการน7 ?

ค�าถามืข�อท� 2• โครงการน7เก,ดข:7นได�อย%างไร?• สภาพื่ควัามืส�าเร�จัของโครงการน7เป<น

อย%างไร ?• แลื่ะสภาพื่ท�เก,ดข:7นจัร,งเป<นอย%างไร ?

ค�าถามืข�อท� 3•ท�าไมืจั:งเป<น เชุ%นน�7น ? (ควัรวั,เคราะห(เง��อนไขป=จัจั�ยให�

ครอบคลื่$มืต�7งแต% เร,�มื ระหวั%าง แลื่ะเมื��อส,7นส$ดโครงการ)

ค�าถามืข�อท� 4• ท%านได�เรยนร��อะไรจัากการท�า

โครงการน7 ?• ท%านมืข�อเสนอแนะอะไร หากต�อง

ท�าโครงการน7อกในอนาคต ?

ข�อเสนอแนะท�เจัาะจังแลื่ะปฏิ,บ�ต,ได�

(Specific Actionable Recommendations :

SARs)

ในการวัางแผนโครงการ ต�องมืควัามืร��ท�เก�ยวัข�องให�พื่ร�อมืแลื่ะเพื่ยงพื่อต%อการ

ออกแบบโครงการ ต�องมืการศ:กษาบร,บทของชุ$มืชุนโดยใชุ�เทคน,คแผนท�เด,นด,น รวัมืท�7งเชุ,ญคนท�เคยท�าโครงการในลื่�กษณะเดยวัก�นน7มืาก%อนเพื่��อมืาพื่�ดค$ยเก�ยวัก�บบทเรยนการท�างาน เพื่��อให�ได�ควัามืร��มืาประกอบการวัางแผนโครงการ

ต�องก�าหนดระบบการต,ดตามืประเมื,นผลื่ภายใน (ต�วัชุ7วั�ด เคร��องมื�อ กลื่ไกการต,ดตามืประเมื,นผลื่ แลื่ะการน�าผลื่การประเมื,น ไปใชุ�) ไวั�ในแผนงานโครงการเพื่��อเป<นเคร��องมื�อในการบร,หารจั�ดการโครงการ

ต�วัอย%าง SARs

ควัามืส�มืพื่�นธี(ระหวั%าง AAR แลื่ะ Retrospect

การถอดบทเรยนหลื่�งการด�าเน,นงาน

การถอดบทเรยนหลื่�งการด�าเน,นงาน

เร,�มืต�น

ส,7นส$ด

AAR1.1

SARs

ก,จักรรมืย%อย 1.1

AAR1.2

SARs

ก,จักรรมืย%อย 1.2

AAR1.3

SARs

ก,จักรรมืย%อย 1.3

ก,จักรรมื หลื่�ก 1

AAR2.1

SARs

ก,จักรรมืย%อย 2.1

AAR2.2

SARs

ก,จักรรมืย%อย 2.2

AAR2.3

SARs

ก,จักรรมืย%อย 2.3

ก,จักรรมื หลื่�ก 2

โครงการ

การถอดบทเรยนแบบเลื่%าเร��อง (Story telling)

• เป<นการปลื่ดปลื่%อยควัามืร��ท�ฝ้=งลื่:ก(tacit knowledge) โดยมืเป�าหมืายให�ผ��มืควัามืร��จัากการปฏิ,บ�ต,ปลื่ดปลื่%อยควัามืร��ท�ซึ่%อนในต�วัตน ท�7งในสภาพื่จั,ตใต�ส�าน:กแลื่ะจั,ตส�าน:ก ภายใต�บร,บทท�เฉัพื่าะเจัาะจังท�7งในเชุ,งประเด�น เน�7อหา แลื่ะต�วัลื่ะครท�เก�ยวัข�อง

• กระบวันการด�าเน,นงานท�ได�จัากการเลื่%าเร��องจัะมืควัามืจั�าเพื่าะส�ง จั:งควัรเป<นบทเรยนส�าหร�บการค,ดต%อมืากกวั%ากระท�าซึ่�7าในท�นท

• มืวั�ตถ$ประสงค( (7 ประเภท) วั,ธีการ แลื่ะผลื่ท�ได�ร�บแตกต%างก�น

(ศ:กษาเพื่,�มืเต,มืได�จัากหน�งส�อ บร,ษ�ทกระรอกน�อยจั�าก�ดฯ โดยพื่�นลื่าภ อ$ท�ยเลื่,ศอร$ณ)

การถอดบทเรยนแบบเลื่%าเร��อง(Story telling)

• เง��อนไขการเลื่%าเร��อง ผ��เลื่%า ต�องมืควัามืส$ขในการ“เลื่%า บรรยากาศด มืควัามืเท%าเทยมืก�น เป<น” “ ” “อ,สระ เป<นเร��องท�ประสบควัามืส�าเร�จั มืการ” “ ” “ซึ่�กถามืด�วัยควัามืชุ��นชุมื ” (appreciative inquiry)

• “การเลื่%าเร��อง แลื่ะ การถอดบทเรยนจัากการ” “เลื่%าเร��อง มื,ใชุ%ส,�งเดยวัก�น”

• ส,�งส�าค�ญในการถอดบทเรยนจัากการเลื่%าเร��อง ค�อ การสก�ดควัามืร��จัากเร��องท�เลื่%า ตรวัจัสอบค$ณค%า “

แลื่ะส�ารวัจัทางเลื่�อกส�%การปฏิ,บ�ต,ในโอกาสต%อไป”

การถอดบทเรยนจัากการประเมื,นผลื่โครงการ

1 .การถอดบทเรยนจัากแผนท�ผลื่ลื่�พื่ธี( (outcome mapping: OM)2. การถอดบทเรยนจัากการประเมื,นแบบ

เสร,มืพื่ลื่�ง (empowerment evaluation: EE)

3. การถอดบทเรยนจัากการประเมื,นสร$ปผลื่โครงการ (summative evaluation)

จุ�ดอ�อนของการถอดบทเร�ย่นและการประย่�กต์�ใช้�

เป<นการด�าเน,นโดยไมื%มืระบบ ไมื%มืโครงสร�าง จั:งได�ควัามืร��เป<นส%วันๆไมื%สามืารถเชุ��อมืโยงในเชุ,งระบบได� มืส�าน:กของการ หวังวั,ชุา “ ” ไมื%ยอมืถ%ายทอด รวัมืท�7งกลื่$%มืก�ไมื%เห�นควัามืส�าค�ญของการแลื่กเปลื่�ยนเพื่,�มืพื่�นควัามืร��ซึ่:�งก�นแลื่ะก�น เก,ดภาวัะ ควัามืร��ท%วัมืห�วัเอาต�วัไมื%รอด ไมื%สามืารถ“ ”ส�งเคราะห(องค(ควัามืร��ท�ท%วัมืท�นมืาใชุ�ประโยชุน(ได� ระบบค,ดจั:งเป<นส,�งส�าค�ญ ขาดการแลื่กเปลื่�ยนควัามืร��ท�ได� จั:งท�าให�มืการท�างานซึ่�7า (ผ,ดซึ่�7า) การต�ดส,นใจัด�าเน,นการมื,ได�ใชุ�ควัามืร��ท�ได�จัากการถอดบทเรยนต�องเก,ดการเรยนร��จัากบทเรยน มื,ใชุ% เลื่ยน“แบบ”

จั$ดร%วัมืของการถอดบทเรยนการเรยนร��ท�ส�าค�ญ ค�อ

• ส,�งส�าค�ญค�อ การน�าควัามืร��ท�ได�น�7นไปใชุ�ประโยชุน(ในการพื่�ฒนาสร�างสรรค(ในอนาคต จั:งจัะเป<นการจั�ดการควัามืร��โดยสมืบ�รณ(

• ควัามืเรยบง%าย• ชุ%วังเวัลื่าท�เหมืาะสมื

• สร�างบรรยากาศการเรยนร��ท�ด• การแลื่กเปลื่�ยนเรยนร�� ซึ่:�งมืเง��อนไขส�าค�ญค�อ เลื่�อก คนท�ถ�กต�องเหมืาะสมื(Get the right people talking) หาผ��ท�ร��ดท�ส$ด แบ%งป=นควัามืร��ก�บเคร�อข%าย• สร�างองค(ควัามืร��จัากบทเรยนท�ด (Best Practice)

กระบวันการถอดบทเรยน มืก�ข�7นตอน ? • การออกแบบแผนการถอดบทเรยน

ข�7นท� 1 การก�าหนดร�ปแบบในการถอดบทเรยน ข�7นท� 2 การเลื่�อกเทคน,คการถอดบทเรยน ข�7นท� 3 การก�าหนดปฏิ,ท,นการถอดบทเรยน• การด�าเน,นการถอดบทเรยน ข�7นท� 4 การถอดบทเรยนเฉัพื่าะประเด�น ข�7นท� 5 การถอดบทเรยนท�7งโครงการ• การส��อสารผลื่การถอดบทเรยน ข�7นท� 6 การบ�นท:กบทเรยน

ข�7นท� 7 การพื่�ฒนาชุ$ดควัามืร��• การต,ดตามืการน�าบทเรยนไปใชุ�

ข�7นท� 8 การต,ดตามืการใชุ�บทเรยน

• ผ��จั�ดงาน / ผ��ประสานงาน• ผ��ร%วัมืถอดบทเรยน• ผ��อ�านวัยควัามืสะดวัก• ผ��ชุ%วัยผ��อ�านวัยควัามืสะดวัก• ผ��บ�นท:กบทเรยน

ต�วัลื่ะครท�ส�าค�ญในการถอดบทเรยนมืใครบ�าง ?

ผ��จั�ดงาน / ผ��ประสานงาน• มืบทบาทส�าค�ญในการประสาน

งาน แลื่ะสร�างควัามืชุ�ดเจันเก�ยวัก�บวั�ตถ$ประสงค( แลื่ะประโยชุน( รวัมืถ:งวั�น เวัลื่า สถานท�ของการจั�ดก,จักรรมืถอดบทเรยนให�ก�บผ��ท�มืส%วันเก�ยวัข�อง

ผ��ร%วัมืถอดบทเรยน• เป<นเจั�าของควัามืร�� แลื่ะภ�มื,ป=ญญาท�

เราต�องการรวับรวัมืไวั�เป<นบทเรยน แลื่ะเป<นกลื่$%มืคนท�จัะน�าบทเรยนแลื่ะข�อเสนอแนะท�ได�ไปปฏิ,บ�ต, ด�งน�7น บ$คคลื่ท�จัะมืาร%วัมืการถอดบทเรยนจัะต�องเป<นบ$คคลื่ท�มืส%วันเก�ยวัข�องก�บโครงการหร�อก,จักรรมืท�ด�าเน,นการอย�% แลื่ะมืประสบการณ(ตรงเก�ยวัก�บประเด�นท�เราต�องการจัะถอดเป<นควัามืร��

ผ��อ�านวัยควัามืสะดวัก• มืบทบาทส�าค�ญในการสร�างบรรยากาศ การ

พื่�ดค$ย ท�เปEดโอกาสให�ผ��เข�าร%วัมืท$กคนได�แสดงควัามืค,ดเห�น แลื่ะควัามืร��ส:กแลื่ะต�องสามืารถจั�บประเด�น แลื่ะด:งควัามืร��ท�ฝ้=งลื่:กอย�%ในต�วัผ��เข�าร%วัมืให�ผ��เข�าร%วัมืคนอ��นๆ ได�เรยนร�� แลื่ะร%วัมืแลื่กเปลื่�ยนได�

• มืหน�าท�ท�จัะให�ผ��เข�าร%วัมื เรยนร��จัากค�า“ตอบ มื,ใชุ%เพื่ยงท�าหน�าท� เค�นค�าตอบ” “ ”

• ควัรเป<นบ$คคลื่ภายนอกโครงการ(ถ�าเป<นไปได�) ท�มืควัามืร�� ควัามืเข�าใจัในกระบวันการถอดบทเรยนแลื่ะประเด�นท�จัะถอดบทเรยนแลื่ะมืควัามืเป<นกลื่าง

ผ��ชุ%วัยผ��อ�านวัยควัามืสะดวัก• เป<นผ��ชุ%วัยจั�บประเด�น แลื่ะด:งประเด�น

รวัมืถ:งการต�7งค�าถามื โดยผ��ชุ%วัยอ�านวัยควัามืสะดวักในการถอดบทเรยน ควัรเป<นคนภายในโครงการท�มืควัามืสนใจัในกระบวันการถอดบทเรยน ท�7งน7เพื่��อเป<นการพื่�ฒนาศ�กยภาพื่ของคนในพื่�7นท�ให�สามืารถท�ากระบวันการถอดบทเรยนได�ในอนาคต รวัมืถ:งควัามืต%อเน��องในการถอดบทเรยน

ผ��บ�นท:กบทเรยน• มืบทบาทส�าค�ญในการเก�บ รวับรวัมื

แลื่ะส�งเคราะห(เป<นเอกสารเพื่��อเผยแพื่ร%ต%อไป ด�งน�7นผ��จัดบ�นท:กควัรเป<นบ$คคลื่ภายในโครงการหร�อภายนอกโครงการก�ได� โดยควัรมืมืากกวั%า 1 คน โดยให�คนภายในโครงการเป<นผ��บ�นท:กบทเรยนในการอภ,ปรายกลื่$%มืย%อย แลื่ะบทเรยนภาพื่รวัมื

• ผ��บ�นท:กบทเรยนจัะต�องมืท�กษะในการเขยนสร$ป แลื่ะส�งเคราะห(

ประเด�นชุวันค$ยต%อเราจัะใชุ� การถอดบท“เรยน ” เป<นเคร��องมื�อเพื่��อการเรยนร��ในการท�างานของทมืเฝ้�าระวั�ง สอบสวันเคลื่��อนท�เร�วัได�อย%างไร????