فیزیولوژی قاعدگی

قاعدگی دورههر دوره عادت •

ماهیانه نتیجه تعامل بین

هیپوتاالموس ،هیپوفیز ،تخمدان و آندومتر رحم

است.

هیپوفیز غده

در • هیپوتاالموس زیر دریک داخل در و مغز قاعده

زین نام به استخوانی حفرهقرار( sella turcicaترکی )

ضخیم کمک به و داردشامه سخت شدگی

dura )) از ترکی زین روی. است شده جدا مغزی حفره

شده • تشکیل قسمت دو ازادنوهیپوفیز•نوروهیپوفیز•

ادنوهیپوفیز

1-FSH)هورمون محرک فولیکولی( 2-LH)هورمون لوتئینیزه( 3-TSH)هورمون محرک تیروئید( 4-GH)هورمون رشد( -پروالکتین56-ACTH)آدرنوکورتیکوتروپیک(

گلیگوپروتئین هایی هستند TSHگنادوتروپین ها و àتشکیل شده اندزیر واحد ß وàکه از دو زیر واحد

در این سه هورمون عینا مشابه هم هستند.خواص ویژه این هورمونها مربوط به زیر

است.ßواحد

نوروهیپوفیز

-هورمون اکسی توسین1

(ADH- وازوپرسین)2

هیپوفیزگنادوتروپین های هیپوفیز پیامهایی از GNRHهیپوتاالموس به شکل ترشح ضربا ندار

دریافت می کند . را با تواتر متناسب با LH ، FSHهیپوفیز در پاسخ

GNRH .تولید و ترشح می نماید

feedbackترشح این دو هورمون توسط مکانیسم منفی هورمونهای استروئیدی بویژه تخمدان

را در LH و FSHنیز کنترل می شود که سطح نگه می miu/ml 10-20حین بیشتر چرخه ها بین

دارد.

GNRHیک دکا پپتید است . این هورمون موجب ساخته

می شود.این هورمون FSH و LHشدن و ترشح می شود.LHبیشتر موجب آزاد شدن

به صورت GNRHدر جریان سیکل قاعدگی ضربانی ترشح می شود فراوانی آزاد شدن

GNRH را می توان به صورت غیر مستقیم از می توان تخمین زد.LHروی فراوانی آزاد شدن

دقیقه 90در مراحل ابتدایی فاز فولیکوال هر 60یک بار و در مرحله قبل از تخمک گذاری هر

دقیقه است.70تا در مرحله لوتئال فراوانی این ضربان کمتر اما

دامنه آن بیشتر می شود .

GNRH

در زنانی که به علت اختالالت هیپوتاالموس در آنها وجو ندارد سیکل GNRH ترشح ضربانی

های قاعدگی بدون تخمک گذاری خواهند بود.تزریق مداوم از طریق کاهش تعداد گیرنده

موجب کاهش و مهار قابل برگشت GNRHهای ترشح گنادوتروپین ها می شود.

از این پدیده در درمان اختالالت تخمدانی وابسته به هورمون مانند

اندومتریوز ،لیومیوم ،هیرسوتیسم و بلوغ زودرس استفاده می شود.

GNRH

با GNRHکاهش دفعات ترشح الیگومنوره یا آمنوره همراه است .

با سندرم GNRHافزایش دفعات ترشح تخمدان پلی کیستیک همراه است.

GNRH را GNRHمکانیسم های متعددی ترشح

کنترل می کنند . از هیپوتاالموس GNRHاسترادیول ترشح

را تحریک می کند و همین امر موجب در اواسط LHافزایش ناگهانی و شدید

دوره قاعدگی است.

GNRHبرترشح مهاری اثر که موادی

GNRHدارند

GNRHتزریق مداوم ••FSH و LH دوپامین•سروتونین•اپیوئیدهای داخلی•

موادی که اثر تحریکی برترشح GNRHدارند

استرادیول•نوراپی نفرین•

نمو تخمدانی

(primordial follicle)فولیکول بدوی •متشکل از اووسیت احاطه شده توسط سلولهای •

basal laminaدوکی شکل و (primary follicleفولیکول اولیه)•متشکل از اووسیت که توسط سلولهای گرانولوزا •

مکعبی احاطه شده باشند..(secondary. f)فولیکول ثانویه •سلولهای گرانولوزا به شکل الیه های متعدد اووسیت •

را احاطه می کنند.سلولهای گرانولوزا نیز توسط techa interna .احاطه شده است

(حاوی حفره آنتروم است و treiary) فولیکول ثالثیه•قطر آن افزایش یافته

در این مرحله فولیکولها جهت چرخه تخمدانی در •دوران تولید مثل آماده می گردند.

تخمدانی نمو

LH بر روی سلولهای تکا اثر نموده و باعث تکثیرآنها و تولید آندروژنها می شود که خود تحت تاثیر سلولهای گرانولوزا به استروژنها تبدیل

می گردند.

FSH موجب تحریک و تکثیر سلولهای گرانولوزا شده و آنزیمهای الزم جهت تبدیل آندروژنهای

تکایی به استرادیول را افزایش می دهد.که ( گفته می شود.aromatizationتحت عنوان )

محیط کوچک فولیکولیسلولهای گرانولوزا و اووسیتها توسط غشا پایه از

گردش خون سیستمیک جدا می شوند .چنین ویژگی باعث شده تا هر فولیکول یک محیط کوچک و منحصر به

فرد بوجود آورد.دو فولیکول مجاور ممکنست دارای محیطهای متفاوت

باشند.

FSHفولیکولهایی که محیط کوچک غنی از استرادیول و بوجود می آورندبا احتمال بیشتری به رشد سریع خود ادامه می دهند ، برتری می یابند و تخمک گذاری می

کنند.فولیکولهایی که در صد زیادی از کل جریان خون

تخمدان را جذب می کنند ، دارای این امتیاز می باشند بیشتری داشته باشند .FSHتا گیرنده های

برتر فولیکول

فولیکول برتر از طریق ترشح استروژن ، پروژسترون ، اینهیبین و پروتئین تنظیم

کننده فولیکول ، موجب جلوگیری از رشد سایر فولیکولها می شود . و اینها باعث

می شوند. این FSHمهار فیدبکی ترشح فولیکولها می توانند علیرغم کاهش سطح

FSH.به رشد خود ادامه دهند استروژن باعث تحریک رشد و تمایز الیه

فعال اندومتر می شوند.سطوح ثابت و زیاد استروژن

48پیکوگرم در میلی لیتر (به مدت 300)ساعت باعث افزایش تواتر و دامنه ترشح

LH .از هیپوفیز می شود

سیکل تخمدانیاستروژن

مرحله • ابتدایی فاز فولیکوالر سطح دراستروژن درگردش خون نسبتا پایین

است . یک هفته قبل از تخمک گذاری این سطح •

شروع به باال رفتن می کند که این صعود در ابتدا آهسته و سپس سریع می شود .

یک روز قبل از اوج گیری سطح•LH استروژن به بیشترین سطح خود می،

رسد.بعد از این اوج گیری و قبل از تخمک •

گذاری سطح استروژن به طور قابل مالحظه ای مجددا افت می کند.

در مرحله لوتئال سطح استرادیول بعد از • روز از تخمک گذاری به بیشترین 7-5

سطح خود می رسدو درست قبل از شروع خونریزی مجدد دوباره به سطح پایه

می رسد.

سیکل تخمدانی

پروژستین هافاز فولیکوالر تخمدانها تنها در •

- 17مقدار کمی پروژسترون و هیدروکسی پروژسترون ترشح می کنند بیشتر پروژسترون از

تبدیل محیطی پرگننولون آدرنال و پرگننولون سولفات به وجود می آید.درست قبل از تخمک گذاری

فولیکول گراف پاره نشده که یک فولیکول رسیده است شروع به افزایش ترشح پروژسترون می کند. در این زمان افزایش قابل

مالحظه ای در سطح پروژسترون سرم خواهیم داشت.

ترشح پروژسترون از جسم زرد • روز که از تخمک گذاری 5-7بعد از

گذشت به باالترین مقدار خود می رسد وقبل از شروع قاعدگی بعدی به سطح پایه می رسد.

تخمک گذاری

ناگهانی • و توجه قابل LHافزایشگذاری تخمک از قبل ساعاتی درست

بیوشیمیایی و ساختاری تغییرات موجبتخمک به منجر نهایت در که شود می

شود . می گذاریفعالیت • بدلیل گذاری تخمک از قبل

فولیکول دیواره پروتئولیتیک های آنزیمسلولها تحلیل بدنبال ، رود می تحلیل

یک ، سطح می stigmaدر تشکیلبه . فولیکولی پایه غشا نهایت در و شود

. stigmaدرون از پس شود می برآمدهتخمدان سطح ،به ،تخمک شدن آزاد

انقباضات و حرکات تا چسبد میبه را اووسیت فالوپ های لوله ریتمیکتلیوم اپی به نهایت در و لوله تلیوم اپی

. برساند رحم

لوتئینیزاسیون و عملکرد جسم

زردبعد از تخمک گذاری و

LHتحت تاثیر هورمون سلولهای گرانولوزا لوتئینیزه می شوند .این سلولها بهمراه

سلولهای تکا احاطه کننده آنها و مویرگ ها و بافت

همبند ، جسم زرد را تشکیل می دهند. که

مسئول ترشح مقادیر زیاد پروژسترون و مقادیر

کمتر استرادیول است .-10طول عمر جسم زرد

روز است9

هیستوفیزیولوژی آندومتراز جهت عملکرد • •

آندومتر به دو بخش تقسیم می شود:

عملکردی (Functional)

دستخوش تغییرات دوره ای در شکل و

عملکرد در طی سیکل قاعدگی می شود.

( پایه ایBasal) دستخوش تغییر نمی شودو بعد از قاعدگی سلولهای الزم جهت

ترمیم الیه خارجی که دچار ریزش شده اند را در اختیار این الیه

قرار می دهد.

تغییرات دوره ای آندومتر

)Prolifration تکثیری )مرحلهدر این مرحله از •

سیکل افزایش ترشحات استروژنی

موجب افزایش قابل توجه تکثیر

سلولی ، غدد آندومتریال و بافت همبند استروما می

شود.میتوزهای متعدد در این بافتها

انجام می شود و افزایش قابل توجه در طول شریانهای مارپیچی داده می

شود که موجب می شود این شریانها در تمام ضخامت

الیه آندومتر قرار گیرند.

تغییرات دوره ای آندومترترشحی مرحله

به دنبال تخمک گذاری ، ترشح پروژسترون از جسم زرد موجب تحریک غدد آندومتر رحم و نهایتا ترشح گلیکوژن ، موکوس و سایر

مواد می شود این غدد حالت مارپیچی و پیچیده و همچنین گشاد پیدا می کنند و مواد ترشحی درون

آنها تجمع می یابند .استرومای آندومتر نیز حالت ادماتو

پیدا خواهد کرد.تقسیمات میتوزی اندک است اما

شریانها به رشد و گسترش خود به سمت الیه های سطحی اندومتر

ادامه می دهند . سیکل حاملگی رخ 23اگر تا روز

ندهد جسم زرد تحلیل می رود و استرادیول و پروژسترون کاهش می

یابد.که این وقایع منجر به تحلیل رفتن و چروکیدگی اندومتر می شود.

تغییرات دوره ای آندومتر

مرحله قاعدگیاگر تولید پروژسترون توسط جسم زرد •

افت کند وقایع منجر به قاعدگی آغاز می شود.

با تحلیل رفتن جسم زرد ترشح استرادیول •و پروژسترون کاهش می یابد که این وقایع

منجر به تحلیل رفتن و چروکیدگی الیه آندومتر می شود.درست یک روز قبل از

قاعدگی عروق الیه آندومتر دچار انقباض می شود. مقاومت به جریان خون در این

عروق افزایش می یابد که این امر باعث هیپوکسی وایسکمی ، نکروز و

انفیلتراسیون الیه آندومتر خواهد شد ) کلیه این وقایع ثانویه به تولید

که منقبض PG F2àپروستاگالندین بخصوص کننده عروق است.

خونریزی اندومتر با پارگی یکی از •شریانهای مارپیچ آغاز شده و سبب تشکیل

هماتوم می گردد .سپس اندومتر سطحی متسع شده و پاره می شود ،شکاف هایی

در الیه های عملکردی مجاور ایجاد می شوند و خون و قطعات بافتی ریزش می

کند.

زمانی که شریانچه ها منقبض می شوند ، خونریزی متوقف می شود.

قاعدگی طبیعی

روز28مدت چرخه •

روز3-7مدت زمان خونریزی •

میلی لیتر80 میزان خونریزی•