بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایران

شیوه های ارائه ی مطالب علمی و فنیاستاد :آقای مهندس ابطحی

پژوهشگران :حسام ستاره

حسام الدین صالحیانساالر معرف

دانشکده ی مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف

1387-88سال تحصیلی نیمسال اول

1

چشم انداز

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

مقدمهضرورت و اهمیت موضوعپیامد ها و هزینه های اجتماعی فرار مغزها پدیده فرار مغزها در ایرانعوامل خروج نخبگان از ایرانراهکارهای جلوگیری از فرار مغزهانتیجه گیری منابع

2

مقدمه

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

اهداف:بررسی و ارتقا سطح آگاهی در زمینه فرار مغزها

شناخت عوامل موثر بر فرار مغزهامعرفی برخی راهکارهای موجود برای جلوگیری از

فرار مغزها

محدودیت ها:کمبود وقت

گستردگی موضوع

3

تعاریف

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

نخبه به معنای برگزیده

ردهRیل کRیروی تحصRاجرت نRا: مهRرار مغزهRف در حRال از کشRورهای و متخصRص توسRعه کشRورهای بRه جهRان سRوم و توسRعه

یافته

4

ضرورت و اهمیت موضوع

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

وجود نخبگان سرمایه بزرگ هر کشوری است

-فرار مغزها معلول عدم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورهای جهان سوم

است از دست دادن متخصصان داخلی وارد

کردن کارشناسان خارجی

5

پیامدهای فرار مغزها

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

اختالل شدید در توزیع

طبیعی تیزهوشا

ن

استفاده از نیروی

انسانی ماهر و آموزش دیده در ممالک

صنعتی بدون صرف مبالغ هنگفت برای

آموزش و کارآموزی

اتالف منابع ثروت جهان سوم

دگرگونی در توزیع اشتغال در سطح

جهانی

6

هزینه های اجتماعی فرار مغزها

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

آثار بلند مدت

کاهش رشد •اقتصادی

آثار کوتاه مدت افزایش نرخ •

ارز تشدید تورم• بیکاری•

فرار مغزها = فرار سرمایه

7

هزینه های اجتماعی فرار مغزها )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

فرار مغزها و رشد اقتصادی خروج سرمایه انسانی بسیار کارآمد و پربازده•

8

هزینه های اجتماعی فرار مغزها )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

فرار مغزها و رکود تحقیق و توسعه یکی از محرک های اصلی رشد و توسعه •

اقتصادی، پژوهش و توسعه استسرمایه گذاری از

تولید ناخالص ملی

2.2% کشورهای توسعه یافته

صنعتی

0.65% کشورهای در حال توسعه

9

هزینه های اجتماعی فرار مغزها )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

فرار مغزها و رکود تحقیق و توسعهکشورهایی که منابع بیشتری را به تحقیق و توسعه •

اختصاص داده اند، جزء کشورهای با بیشترین درآمد سرانه هستند.

کره جنوبی

تحقیق و پژوهش مستلزم داشتن نیروی انسانی متخصص •است

درآمد ملی سرمایه گذاری از تولید ناخالص ملی

1975 % در سال 0.6 میلیون دالر363

1988 % در سال 1.9 میلیون دالر148095

10

فرار مغزها در ایران

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

این پدیده در کشور ما از دهه چهل شدت یافته و تاکنون ادامه

دارد.از نظر تاریخی به سه دسته تقسیم میشود:

از دهه چهل تا پیروزی انقالب• از پیروزی انقالب تا پایان جنگ تحمیلی• پس از جنگ تحمیلی•

11

مقصد مهاجران ایرانی

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

آمریکا ، کانادا و اروپا مقصد مهاجران ایرانی

آمریکا بزرگترین جذب کننده مغزهای ایرانی

12

آمارهای مربوط به مهاجران ایرانی در آمریکا

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

997 تعداد دانشجویان ایرانی در آمریکا از نفر در سال 4832 به 1339نفر در سال

رسید.1352 تعداد تحصیل کردگان ایرانی در این کشور

% 71 نفر بوده است. )9632 1353در سال % کارشناسی 22در مقطع کارشناسی ،

% دکترا و تخصص(7ارشد ، متخصص 240000 حدود 1372 در سال

عضو 1862ایرانی مقیم آمریکا بوده اند. )هیئت علمی(

13

آمارهای مربوط به مهاجران ایرانی در آمریکا )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

پس از حادثه کوی دانشگاه تهران در سال ایرانی با تحصیالت عالی 37362 تعداد 1378

به آمریکا مهاجرت کردند.

شناسیرکا38%

کارشناسی ارشد

33%

دکترا29%

14

عوامل خروج نخبگان از ایران

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

عدم توجه به شان علم و عالم

سطح علمی دانشگاههای داخل و فقدان تجهیزات پیشرفته

عدم وجود امکانات کافی برای ادامه تحصیالت تکمیلیتحصیل در دوره های

وجود معضالتی چون کنکور و آزمونهای ورودی

علل فرهنگیاجتماعی

15

عوامل خروج نخبگان از ایران )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

تفاوت کیفی زندگی در داخل و خارج

امکانات مادی و میزان درآمد

امنیت و آینده شغلی

علل و عوامل اقتصادی

16

عوامل خروج نخبگان از ایران )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

عدم ثبات سیاسی

تغییر سریع قوانین و مقررات

تنفر از شرایط سیاسی وطن

عوامل سیاسی

17

راهکارهای جلوگیری از فرار مغزها

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

جایگزینی فرار مغزها با صدور مغزها -1ایجاد شهرک های تحقیقاتی و حمایت -2

صنعت ها از نخبگاناتخاذ گزینه بازگشت مهاجران، حتی برای -3

کوتاه مدتتقویت جاذبه های اقتصادی و فرهنگی در -4

کشور

18

راهکارهای جلوگیری از فرار مغزها )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

توجه کافی به علم و ارج نهادن به -5دانشمندان

فراهم کردن حداقل امکانات برای نخبگان -6تقویت توان امکانات و تسهیالت آموزشی -7فراهم کردن امنیت برای سرمایه گذاران -8

برقراری ارتباط با نخبگان مهاجر -9

19

کارهای صورت گرفته در جهان

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

تقویت کارآفرینی -1ممانعت از مهاجرت -2

بومی سازی -3نظریه ی گردش مغزها -4

20

نتیجه گیری

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

افزایش سرعت روند فرار مغزها در آینده

فرار مغزها باعث عقب ماندگی فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی می شود

لزوم برنامه ریزی جدی برای جلوگیری از فرار مغزها

21

منابع

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

اجرتRRمه” معطRRر، جعفRRری فریRRدون موسسRه ، تهRران ، اول چRاپ ، نخبگRان“

1387تحقیقات و توسعه علوم انسانی ،

اپRچ ، نشRا“ ”نشRت ، امیرخRانی رضRا 1387دوازدهم ، تهران ، انتشارات قدیانی ،

22

منابع )ادامه(

بررسی علل و عوامل فرار مغزها از ایرانگروه پژواک – دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی کامپیوتر – شیوه

های ارائه مطالب علمی و فنی

کارآفرینی برای جلوگیری از فرار” ،--- ، مغزها“

www.aftabnews.ir/vdcip3ay.t1apy2bcct.html ،

1387 اردیبهشت 3

دهRRکنن ویRRران پدیRRده مغزهRRا ”فRRرار ،--- سRRRRRRRوم“، جهRRRRRRRان کشRRRRRRRورهای

http://www.iritn.com/index.php?action=show&type=news&id=4811، 7

23 1383آبان

پایان

24