สงครามเยน และ สงครามตวแทน

สงครามเยนหมายถง• เปนสงครามทมหาอำานาจทงสองทำาการตอสกน

โดยใชเครองหมายทกอยาง ยกเวนอาวธปรมาณ• หมายถงความขดแยงระหวางสหรฐอเมรกาและ

รสเซย โดยไมใชอาวธตอสกนโดยตรง แตใชวธ การโฆษณาชวนเชอการแทรกซมบอนทำาลาย การ

ประนาม การแขงขนกนสรางกำาลงอาวธ และแสวงหาอทธพลในประเทศเลก

สาเหตการเกดของสงครามเยน• สงครามเยนมสาเหตมาจากความขดแยงทางดานอดมการณทางการเมองของประเทศมหาอำานาจ

ทงสอง ทยดถอเปนแนวทางในการดำาเนนนโยบาย ตางประเทศ และความขดแยงทางดานผล

ประโยชนและเขตอทธพล เพอครองความเปนผนำา ของโลก โดยพยายามแสวงหาผลประโยชนและ

เขตอทธพลในประเทศตาง ๆ ทงนเปนผลมาจากการทผยงใหญ

• ผนำาทางการเมองของโลกในสมยกอน คอ องกฤษ เยอรมน ไดหมดอำานาจในภายหลง

สงครามโลกครงท 2

ความเปนมาของสงครามเยน• เรมตนตงแต ค.ศ. 1945 ถง ค.ศ. 1989

ค.ศ. 1945

• เมอสงครามโลกครงท 2 สนสดลง โดยเยอรมนเปนฝายพายแพตอฝายสหประชาชาตทำาใหสหรฐอเมรกาและรสเซยขาดจดมงหมายทจะ

ดำาเนนการรวมกนอกตอไป ความขดแยงจงเรมตนขนในปญหาทเกดขนภายหลงสงครามทเกยวกบอนาคตของประเทศในยโรปตะวนออกและประเทศเยอรมน

• ประเทศทงสองไดเคยตกลงกนไวทเมองยลตา(Yalta) เมอเดอนกมภาพนธ ค.ศ.1945 “……วา

เมอสนสงครามแลว จะมการสถาปนาการปกครอง”ระบบประชาธปไตยในประเทศเหลานน

ค.ศ. 1945• แตพอสนสงคราม รสเซยไดใชความไดเปรยบของตนในฐานะทม

กำาลงกองทพอยในประเทศเหลานน สถาปนาประชาธปไตยตาม แบบของตนขนทเรยกวา “ ”ประชาธปไตยของประชาชน

• ฝายสหรฐอเมรกาจงทำาการคดคาน เพราะประชาธปไตยตามความ “หมายของสหรฐอเมรกา หมายถง เสรประชาธปไตยทจะเปลยน

” รฐบาลไดโดยวธการเลอกตงทเสร• สวนรสเซยกยนกรานไมยอมใหมการเปลยนแปลงใด ๆ• สวนทเกยวกบประเทศเยอรมนกเชนกนเพราะรสเซยไมยอมปฏบต

การตามการเรยกรองของสหรฐอเมรกาทใหมการรวมเยอรมนและสถาปนาระบอบเสรประชาธปไตยในประเทศนตามทไดเคยตกลงกนไว

ค.ศ. 1946• ความไมพอใจระหวางประเทศทงสองเพมมากขน เมอประธานาธบดทรแมน (Harry S. Truman) ของสหรฐอเมรกา ได

สนบสนนสนทรพจนของอดตนายกรฐมนตรเชอรชล (Sir. Winston Churchill) ซงไดกลาวในรฐมสซร เมอเดอนมนาคมค.ศ.1946 วา “ มานเหลกไดปดกนและแบงทวปยโรปแลว ขอให

ประเทศพนองทพดภาษาองกฤษดวยกน รวมมอกนทำาลาย มานเหลก (Iron Curtain).”

• สวนปญหาทแสดงใหเหนถงการแขงขนในการเปนผนำาของโลก แทนมหาอำานาจยโรปกคอ การทสหรฐอเมรกาสามารถบงคบให

รสเซยถอนทหารออกจากอหรานไดสำาเรจในป ค.ศ.1946

ค.ศ. 1947

• องกฤษไดประกาศสละความรบผดชอบในการชวยเหลอกรซ และตรก ใหพนจากการคมคามของคอมมวนสต เพราะไมม

กำาลงพอทจะปฏบตการได และรองขอใหสหรฐอเมรกาเขาทำา หนาทนแทน ประธานาธบดทรแมนจงตกลงเขาชวยเหลอและ

ประกาศหลกการในการดำาเนนนโยบายตางประเทศของ สหรฐอเมรกาใหโลกภายนอกทราบวา “……จากนไป

สหรฐอเมรกาจะเขาชวยเหลอรฐบาลของประเทศทรกเสรทงหลายในโลกนใหพนจากการคกคามโดยชนกลมนอยใน

…ประเทศทไดรบการชวยเหลอจากตางประเทศ .” หลกการน เรยกกนวา “ ” หลกการทรแมน (Truman Doctrine)

ค.ศ. 1947

• การประกาศแผนมารแชล (Marshall Plan) ชกชวนใหสหภาพโซเวยตและยโรปตะวนออก เขา

รวมไดหากตองการ แตสตาลนไดใสแรงกดดน อยางรนแรงตอชาวยโรปตะวนออกไมใหเขารวม ส

ตาลนมองวาแผนมารแชลไมเปนความใจกวางของชาวอเมรกน

ค.ศ. 1947

• ตอมาในเดอนกนยายน ค.ศ. 1947 ผแทนของรสเซยไดประกาศตอทประชมพรรคคอมมวนสตทว

โลกทนครเบลเกรด ประเทศยโกสลาเวยวา“….. โลกไดแบงออกเปนสองคายแลวคอ คาย

จกรวรรดนยมอเมรกนผรกราน กบคายโซเวยตผ… รกสนต และเรยกรองใหคอมมวนสตทวโลก ชวย

…สกดกนและทำาลายสหรฐอมรกา .” ฉะนน จงกลาวไดวาถอยแถลงของผแทนรสเซยนเปนการ ประกาศ“ ” สงคราม กบสหรฐอเมรกาอยางเปนทางการ

ค.ศ. 1949

• ไดรวมกอตงองคการสนธสญญาแอตแลนตกเหนอ (NATO) และรสเซยกไดกอตงองคการสนธ

สญญาวอรซอ (Warsaw Treaty Organization) องคการโคมคอน (Council for Matual Asistance

and Bomen)

ค.ศ. 1960

• สงครามเยนทมลกษณะเปนทงการขดแยงทางอดมการณและการแขงขนเพอกำาลงอำานาจของ

ประเทศมหาอำานาจทงสอง ซงตองการทจะเปน ผนำาโลก ไดเรมเปลยนแปลงไปในลกษณะทลด

ความรนแรง ตงแตปค.ศ. 1960 เปนตนมา ทงนเนองจากไดมการเปลยนแปลงทางการเมองระหวางประเทศสำาคญ 2 ประการคอ

การเปลยนแปลงทางการเมองระหวางประเทศสำาคญ

• 1. “ ” การนำานโยบาย การอยรวมกนอยางสนต(Peaceful Co-existence) ของประธานาธบด นก

ตา ครสชอฟ (Nikita Khrushchev) ของรสเซยมา ใช เนองจากเกรงวาอำานาจนวเคลยรทรสเซยและ

สหรฐอเมรกามเทาเทยมกน• 2. ความแตกแยกในคายคอมมวนสตระหวาง

รสเซยกบสาธารณรฐประชาชนจน ซงเรมปรากฏ ตงแตป ค.ศ. 1960 เปนตนมา

ค.ศ. 1963

• ตงแตป ค.ศ. 1963 เปนตนมา สหรฐอเมรกาและ รสเซยตางใชวธการทกอยางทงดานการทหาร

การเมอง และเศรษฐกจ ในการแขงขนกนสราง ความนยม ความสนบสนนและอทธพลในภมภาค

ตาง ๆ ของโลก โดยหลกเลยงการใชอาวธและการประจนหนากนโดยตรง

ค.ศ. 1964

• จนสามารถทดลองระเบดปรมาณสำาเรจและกลาย เปนประเทศมหาอำานาจนวเคลยรในป ค.ศ. 1964

• ความสมพนธระหวางประเทศจนกบประเทศรสเซยไดเสอมถอยลงเนองจากความขดแยงทางดานอดมการณและการแขงขนกนเปนผนำาในโลก

คอมมวนสต ระหวางจนกบรสเซย

ค.ศ. 1969

• เกดการปะทะหนากนโดยตรงระหวาง จน กบ รสเซย มผลทำาใหความเขมแขงของโลก

คอมมวนสตลดนอยลง และมสวนผลกดนใหจน เปลยนแปลงนโยบายตางประเทศ ไปสการปรบ

ความสมพนธกบสหรฐอเมรกาในทสด

ค.ศ. 1970

• ตงแตป ค.ศ. 1970 เปนตนมา ความสมพนธ ระหวางประเทศมหาอำาจานเรมคนสสภาวะปกต

โดยใชวธการหนมาเจรจาปรบความเขาใจกน ดำาเนนนโยบายเกยวกบทเออตอผลประโยชน และ

ความมนคงปลอดภยของประเทศตน ระยะนจง เรยกวา “ ” ระยะแหงการเจรจา (Era of Negotiation) หรอระยะ “

” การผอนคลายความตงเครยด (Détente)

• โดยเรมจากสหรฐอเมรกาภายใตการนำาของประธานาธบด รชารด นกสน (Richard Nixon) ซงเปนผปรบนโยบายจาก

การเผชญหนากบรสเซย มาเปนการลดความตงเครยดใน ความสมพนธตอกน นอกจากนยงไดเปดการเจรจา

โดยตรงกบสาธารณรฐประชาชนจนดวย

ค.ศ. 1970• ตงแตป ค.ศ. 1970 เปนตนมา ความสมพนธระหวางประเทศมหา

อำาจานเรมคนสสภาวะปกต โดยใชวธการหนมาเจรจาปรบความ เขาใจกน ดำาเนนนโยบายเกยวกบทเออตอผลประโยชน และความ

มนคงปลอดภยของประเทศตน ระยะนจงเรยกวา “ระยะแหงการ” เจรจา (Era of Negotiation) หรอระยะ “ ” การผอนคลายความตงเครยด (Détente)

• โดยเรมจากสหรฐอเมรกาภายใตการนำาของประธานาธบดรชารด นกสน(Richard Nixon) ซงเปนผปรบนโยบายจากการเผชญหนากบรสเซย มา

เปนการลดความตงเครยดในความสมพนธตอกน นอกจากนยงไดเปดการเจรจาโดยตรงกบสาธารณรฐประชาชนจนดวยทงนเพราะตระหนกวา

จนไดกลายเปนมหาอำานาจควเคลยรอกชาตหนง และกำาลงจะมบทบาท มากขนในประเทศดอยพฒนา และประเทศทเพงเกดใหมทงในทวปเอเชย

อฟรกา ลาตนอเมรกา และยโรป ดงนน ในเดอนกรกฎาคม

ค.ศ. 1971

• ในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 1971 สหรฐอเมรกาไดสง นายเฮนร คสชนเจอร (Henry Kissenger) ท

ปรกษาดานความมนคงแหชาต เดนทางไปปกกง อยางลบ ๆ เพอหาลทางในการเจรจาปรบความ

สมพนธกบจน

ค.ศ. 1972• ในเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 1972 ประธานาธบดนกสนเยอนปกกง

“ ” และไดรวมลงนามใน แถลงการณเซยงไฮ (Shanghai Joint Communiqué) กบอดตนายกรฐมนตรโจว เอนไหล (Ahou Enlai) ซงมสาระทสำาคญคอ สหรอเมรกายอมรบวา รฐบาล

สาธารณรฐประชาชนจน เปนรฐบาลอนชอบธรรมเพยงรฐบาลเดยวและไตหวนเปนสวนหนงของประเทศจน

• สหรฐอเมรกาและรฐเซย ไดพยายามทจะปรบปรงความสมพนธระหวางกนในลกษณะทเปนการผอนคลายความตงเครยด

ระหวางประเทศทงสอง ซงจะเหนไดจากการเปดการเจรจาจำากด อาวธยทธศาสตร ครงแรกทกรงเฮลซงก ทเรยกวา SALT-1

(Strategic Arms Limitation Talks)

ค.ศ. 1972

• ในปเดยวกนนประธานาธบดนกสนกไดไปเยอน รสเซย สวนเบรสเนฟเลขาธการพรรคคอมมวนสต

ของรสเซย

ค.ศ. 1973

• เบรสเนฟเลขาธการพรรคคอมมวนสตของรสเซยไดไปเยอนสหรฐอเมรกา

ค.ศ. 1979

• ประเทศทงสองไดเจรจารวมลงนามในสนธสญญา จำากดอาวธยทธศาสตร ฉบบท 2 (SALT-2) ท

เวยนนา ในวนท 18 มถนายน ค.ศ. 1979 ซงมผล ทำาใหรสเซยมความเทาเทยมกบสหรฐอเมรกา ทง

ทางการเมองและทางแสนยานภาพ และทางการคาดวย