ÎÁÅÊÒÈÂ 3

Àäâ.Ñâèëåí ÎÂ×ÀÐÎÂ

Ïðîäúëæàâà äîáðàòà ñòàðà òðàäèöèÿ íà áúëãàð-

ñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî - âàæíèòå çàêîíè íå ñå

ñúîáðàçÿâàò ñ îáùåñòâåíèÿ èíòåðåñ, à ñ ëè÷íèÿ.

Ëè÷íèÿò èíòåðåñ íà êîíêðåòåí ìèíèñòúð, äàäåíî ïî-

ëèòè÷åñêî ëîáè, èçâåñòåí ìàôèîò, ìàëêî ïî-íåèç-

âåñòíè êîíòðàáàíäèñòè è ò.í. Ïðèìåðúò ñ ìèòíè÷åñ-

êîòî äîçíàíèå å ñàìî åäèí îò ìíîãîòî. Íî òîçè ïúò

èìàìå íîâ ìîìåíò â ñõåìàòà - ïàðàâàí çà ïðèêðè-

âàíå íà íåðåäíîñòèòå - âåçäåñúùèòå è ïðîñëîâóòè

"èçèñêâàíèÿ íà ÅÑ". Òàêà ñòàíàõìå ñâèäåòåëè íà äå-

ïóòàòè, òðúáÿùè çà õàðìîíèçàöèÿ è ïðèñúåäèíÿâà-

íå ìàëêî ïðåäè äà âíåñàò ïðåäëîæåíèÿ, ïîãàçâàùè

è ïðåïîðúêèòå íà Åâðîêîìèñèÿòà è íà Ñúâåòà íà

Åâðîïà, âúîáùå - íà âñÿêàêâè ìåæäóíàðîäíè ñòàí-

äàðòè çà äîáðî ïðàâîñúäèå è ÷îâåøêè ïðàâà. Âïðî-

÷åì, îò ãëåäíà òî÷êà íà ïðèñúåäèíèòåëíèÿ ïðîöåñ

ïðîìÿíàòà íà ñòàðèÿ-íîâ ÍÏÊ áå íàïúëíî èçëèøíà -

íåáàëàíñèðàíàòà ñòðóêòóðà íà ñúäåáíàòà âëàñò ñè

îñòàíà íåïîêúòíàòà è äîáðå îêîïàíà â Êîíñòèòó-

öèÿòà.

ÍÏÊ ñúäúðæà îñíîâíèòå ïðîöåñóàëíè ãàðàíöèè

çà ïðàâàòà íà îáâèíÿåìèÿ è íà ïîñòðàäàëèÿ. ÍÏÊ

ïàçè è îáùåñòâåíèÿ èíòåðåñ êàòî åäèí âàæåí èí-

ñòðóìåíò â áîðáàòà ñ ïðåñòúïíîñòòà, à îòòàì è â

îõðàíàòà íà ÷îâåøêèòå ïðàâà. Íåêà òîãàâà âèäèì

êàêâà å ïðîìÿíàòà ïðè íÿêîè áîëåçíåíè âúïðîñè â

òàçè ñôåðà.

Øîêèðàùî å, íî â ìàòåðèÿòà çà äîñòúï äî ïðà-

âîñúäèå íÿìà íèùî íîâî. Îòõâúðëåíî áå ïðåäëî-

æåíèåòî äà ñå ñâàëè ïðàãúò, ïðè êîéòî àäâîêàòñêà-

òà çàùèòà å çàäúëæèòåëíà, âúïðåêè ÷å òàêàâà ïðîì-

ÿíà áå ïîñî÷åíà êàòî íåîáõîäèìà îò ÅÊ. Ïðåäëî-

æåíèåòî áå äà ñå ðàçøèðè êðúãúò îò ïðåñòúïëåíèÿ,

ïðè êîéòî îáâèíÿåìèÿò äà èìà ïðàâî íà áåçïëàòíà

àäâîêàòñêà çàùèòà, êàòî ñå âêëþ÷àò ïðåñòúïëåíèÿ-

òà, íàêàçóåìè ñ ëèøàâàíå îò ñâîáîäà íàä ïåò ãîäè-

íè. Îùå ïî-øîêèðàùè ñà ìîòèâèòå çà îòõâúðëÿíåòî

- ñïîðåä ïðåäñåäàòåëÿ íà ïðàâíàòà êîìèñèÿ ßíàêè

Ñòîèëîâ, êàêòî è ïîçèöèÿòà íà Åë. Íèêîëîâà, ùÿëî äà

áúäå òâúðäå ñêúïî, çàùîòî 80% îò äåëàòà áèëè çà

ïðåñòúïëåíèÿ, íàêàçóåìè îò ïåò äî äåñåò ãîäèíè çàò-

âîð. Òîçè ëåêî öèíè÷åí äîâîä áå ïîäêðåïåí è îò Â.

Ìèëòåíîâ, Ì.Ìàíîëîâà, Ô.Äèìèòðîâ, Àñÿ Ìèõàéëî-

âà è êîàëèöèÿ "Àòàêà". Åäèíñòâåíî Á. Ðàë÷åâ, ïðàâ-

íàòà êîìèñèÿ, ß. ßíåâ è Ï. Øîïîâ îò "Àòàêà" (!) ïîä-

êðåïÿò ïîëîæèòåëíàòà ïðîìÿíà.

Êàòî öÿëî âúîáùå íå áÿõà îáñúæäàíè òðóäíîñ-

òèòå, êîèòî ïîñòàâÿ ìàòåðèÿòà çà äîñòúïà äî ïðàâî-

ñúäèå. Ïðîìÿíàòà îò 1999 ã., ïîçâîëÿâàùà ñëóæåá-

íà çàùèòà íà áåäíè õîðà, îñòàíà íåðàáîòåùà ïî-

Øîê è òóê-òàì çàäîâîëñòâî

îò íîâèÿ ÍÏÊ

ðàäè òâúðäå îáùàòà ôîðìóëèðîâêà íà çàêîíà. Ñú-

ùàòà íå áå ðåâèçèðàíà. Ëèïñâà êîîðäèíàöèÿ ñ ïîä-

ãîòâåíèÿ îò ñòàðîòî ïðàâèòåëñòâî çàêîí çà ïðàâíà-

òà ïîìîù. Êà÷åñòâîòî íà ñëóæåáíàòà çàùèòà âèíà-

ãè å áèë ìíîãî ñåðèîçåí ïðîáëåì, íî îñòàíà áåç

íèêàêâî âíèìàíèå îò çàêîíîòâîðöèòå.

Äðóãà áóäåùà áåçïîêîéñòâî ïðîìÿíà å åäíà

âúçìîæíîñò íà îáâèíÿåìèÿ ÷ðåç íàðî÷íà äåêëà-

ðàöèÿ äà ñå îòêàæå îò ïðàâîòî ñè íåãîâèÿò çàùèò-

íèê äà ïðèñúñòâà íà ñëåäñòâåíè äåéñòâèÿ, âêëþ÷è-

òåëíî è íà ðàçïèòè.  äðóã òåêñò ñå ïðåäâèæäà, ÷å

íåó÷àñòèåòî íà çàùèòíèêà íå ïðåïÿòñòâà èçâúðøâà-

íåòî íà ñëåäñòâåíèòå äåéñòâèÿ. Íå òðÿáâà äà çàá-

ðàâÿìå, ÷å ïðèñúñòâèåòî íà çàùèòíèêà êàòî ïðà-

âèëî èçêëþ÷âà ïðèëàãàíåòî íà ïîáîé, ìú÷åíèÿ è

èçíóäâàíå â ðàçñëåäâàíåòî, êîåòî âñå îùå å ïî-

ïóëÿðíà ïðàêòèêà â íÿêîè ðàçñëåäâàùè îðãàíè ïî

ìåñòà.

Íàëèöå ñà, íàèñòèíà, è ìíîãî ïîëîæèòåëíè ïðî-

ìåíè â ÍÏÊ îò ãëåäíà òî÷êà íà çàùèòàòà íà ÷îâåøêè-

òå ïðàâà:

- Ñâèäåòåëÿò èìà ïðàâî äà ñå êîíñóëòèðà ñ àä-

âîêàò ïðè äàâàíå íà ïîêàçàíèÿòà ñè. Ïî òîçè

íà÷èí ùå ñå ïðåñå÷å îò êîðåí ïîâñåìåñòíàòà

è ïðîòèâîêîíñòèòóöèîííà ïðàêòèêà íà ðàçñëåä-

âàùèòå îðãàíè, à èìåííî - äà íå ñå äîïóñêà

àäâîêàò ïðè ðàçïèò íà ñâèäåòåëÿ, êîéòî âåäíà-

ãà ñëåä ðàçïèòà äà áúäå îáâèíåí è çàäúðæàí.

- Âúâåæäà ñå 3-äíåâåí ñðîê çà íàñðî÷âàíå íà

çàñåäàíèå îò ñúäà ïî ìîëáàòà íà çàäúðæàíèÿ

ïîä ñòðàæà çà îòìÿíàòà íà òàçè ìÿðêà.

- Ïî-çàñèëåíî îò÷èòàíå íà èíòåðåñèòå íà ïîñ-

òðàäàëèÿ. Ñúçäàâà ñå ïðîöåñóàëíîòî êà÷åñ-

òâî "ïîñòðàäàë", êîéòî èìà îïðåäåëåíè ïðàâà

äîðè è íà äîñúäåáíîòî ïðîèçâîäñòâî. Íàïðè-

ìåð çàáðàíàòà çà äîáëèæàâàíå íà ïîñòðàäà-

ëèÿ. Ïîïðàâêàòà íà äåïóòàòà ßíè ßíåâ îò ÍÄÑÂ

íå ñå ïðèå, à èìåííî - ÷å íåñïàçâàíåòî íà çàá-

ðàíàòà âëå÷å êàòî ñàíêöèÿ óòåæíÿâàíå íà

ìÿðêàòà çà íåîòêëîíåíèå.

- Îáâèíÿåìèÿò ñå íàñòàíÿâà çà èçñëåäâàíå â

ïñèõèàòðè÷íî çàâåäåíèå ñàìî ïî ðåøåíèå íà

ñúäà çà ñðîê äî 30 äíè, ñ âúçìîæíîñò çà ïðî-

äúëæàâàíå äî íîâè 30 äíè.

- Ñúçäàâà ñå ôèãóðàòà íà îñîáåíèÿ ïðåäñòàâè-

òåë íà íåïúëíîëåòíè è ìàëîëåòíè, êîéòî çàäúë-

æèòåëíî å àäâîêàò, íàçíà÷åí îò ñúäà.

Êîìåíòàðúò òóê íå èç÷åðïâà âñè÷êè âàæíè ïðà-

âîçàùèòíè òåìè íà íîâèÿ ÍÏÊ. Ïî ìíîãî îò âúïðîñè-

òå å íåîáõîäèìî äà ñå îò÷åòå êàê ùå ñå ïðîÿâÿò

íîâèòå òåêñòîâå â ïðàêòèêàòà ïî ïðèëàãàíå íà êî-

äåêñà.�