Κατάθεση θέσης ΑΚΕΛαπό το Γενικό Γραμματέα της Κ.Ε. ΑΚΕΛ

Άντρο Κυπριανού

στη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου15 και 17 Φεβρουαρίου 2012

Κεντρική Επιτροπή ΑΚΕΛΜάρτης 2012

Θεωρούμε ότι η διήμερη σύνο-δος του Εθνικού Συμβουλίουπου διεξάγουμε θα είναι πολύ

καθοριστική για τη μελλοντική πορείατου Κυπριακού προβλήματος αλλά καιγια το μέλλον και την προοπτική τηςΚύπρου και του κυπριακού λαού. Από

την ικανότητα μας να ανταποκριθούμεστις απαιτήσεις των καιρών θα καθο-ριστεί ποια θα είναι η πορεία που θαακολουθηθεί.

Γνωρίζουμε ότι τα πολιτικά κόμματαέχουμε διαφορετικές απόψεις μεταξύ

3

μας. Με κάποια είναι προφανές ότιδιαφωνούμε για τον ίδιο το στρατη-γικό στόχο, ενώ με άλλα για το περιε-χόμενο προτάσεων που έχουμεκαταθέσει ως ελληνοκυπριακή πλευράαλλά και για την τακτική που πρέπεινα ακολουθηθεί. Δεν έχουμε την ψευ-δαίσθηση ότι η συζήτηση αυτή θα εξα-

λείψει τις διαφωνίες. Αυτό που θεω-ρούμε όμως σημαντικό είναι να κατα-φέρουμε ως αποτέλεσμα τηςσυζήτησης, οι διαφωνίες να διατυπώ-νονται με τον πρέποντα αλληλοσεβα-σμό. Είναι σημαντικό ναδημιουργήσουμε κλίμα που θα επιτρέ-ψει ψύχραιμο και εποικοδομητικό διά-

Εισαγωγή

λογο μεταξύ μας. Θα επιτρέψει ανταλ-λαγή απόψεων και προβληματισμό μεστόχο να καταλήξουμε σε αποφάσειςπου θα βασίζονται στο δίκαιο μας καιστη λογική. Δυστυχώς αυτό που συμ-βαίνει σήμερα είναι οι εκατέρωθεν αλ-ληλοκατηγορίες σε έντονο ύφος καιτόνο, ακόμα και τις στιγμές που δί-νουμε κρίσιμες μάχες στην έδρα τουΟΗΕ.

Την ίδια στιγμή θα θέλαμε ναεπισημάνουμε και το εξής˙ γιατο ΑΚΕΛ και θέλω να πιστεύω

για όλα τα υπόλοιπα κόμματα, εκείνοπου προέχει είναι η επίτευξη λύσης.Λύσης που θα βασίζεται σε αρχές καιθα είναι λειτουργική για να μπορεί ναξεπεράσει όλες τις δυσκολίες και τα εμ-πόδια που θα προκύψουν στην πορείαεφαρμογής της. Λύση που θα εντάσσε-

ται στα συμφωνηθέντα πλαίσια, τιςδιαχρονικές αποφάσεις του ΕθνικούΣυμβουλίου και τις δεσμεύσεις πουαναλάβαμε έναντι της διεθνούς καιτης τουρκοκυπριακής κοινότητας. Η επίτευξη λύσης είναι απαραίτητη γιανα εδραιωθεί μόνιμη και σταθερή ει-ρήνη που θα αποκλείει μελλοντικέςσυγκρούσεις. Μόνο με τη σωστή λύσηθα καθησυχαστούν τα αισθήματα ανη-συχίας του κυπριακού λαού στο σύ-νολο του και θα υπάρξει διαρκήςσταθερότητα. Αν θέλουμε να υπάρξειανάπτυξη που θα οδηγήσει στην πρό-οδο και την ευημερία του συνόλου τουλαού μας έχουμε υποχρέωση να εργα-στούμε για τη δημιουργία αυτού τουπεριβάλλοντος.

Θέλω όμως από την αρχή να απαν-τήσω και σε ένα άλλο ερώτημα. Η υφι-

4

στάμενη κατάσταση θα μπορούσε νααποτελέσει για εμάς επιλογή; ΩςΑΚΕΛ διαφωνούμε ριζικά μ΄αυτή τηνπροσέγγιση. Κάτι τέτοιο θα συνι-στούσε ντε φάκτο διχοτόμηση. Θασήμαινε παραχώρηση μεγάλου τμήμα-τος της πατρίδας μας στην Τουρκίαγιατί δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολίαότι θα αφομοιώσει το κατεχόμενοτμήμα. Θα σήμαινε δημιουργία συνό-ρων, μήκους 180 χλμ, με την Τουρκία.Θα σήμαινε την παραχώρηση του δι-καιώματος στην Τουρκία να φέρει όσοστρατό και όσους εποίκους θέλει. Μιατέτοια εξέλιξη θα ήταν οδυνηρή γιατην Κύπρο και θα εγκυμονούσε τερά-στιους κινδύνους για το μέλλον, αφούκανένας δεν μπορεί να γνωρίζει ποιεςθα ήταν οι μελλοντικές βλέψεις τηςΤουρκίας.

Κάποιος θα μπορούσε να αντι-τείνει ότι θα συμφωνήσουμεγια όλα αυτά με την Τουρκία.

Το επισημαίνω γιατί διατυπώθηκε δη-μόσια η άποψη ότι ίσως να πρέπει ναμας προβληματίσει το ενδεχόμενο τηςσυμφωνημένης διχοτόμησης. Η θέσητου ΑΚΕΛ είναι ξεκάθαρη. Κάτι τέ-τοιο θα ήταν καταστροφικό για τουςελληνοκυπρίους και για τους τουρκο-κυπρίους. Θα περιόριζε τις δυνατότη-τες μας για ανάπτυξη και εξέλιξη. Θαδυσκόλευε τις προσπάθειες μας γιακατάκτηση της θέσης που μας αξίζειστο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και το σύγ-χρονο κόσμο. Επιμένουμε, ως εκ τούτου, ότι οιόποιες απόψεις και προτάσεις κατατί-

θενται, θα πρέπει να μας φέρνουν πλη-σιέστερα στη λύση και όχι να μας απο-μακρύνουν απ΄αυτή. Το ζητούμενο δενείναι να παγιώσουμε τα τετελεσμένααλλά να τα διαρρήξουμε φέρνονταςτην απελευθέρωση και την επανέ-νωση.

Έχουμε επιλέξει σ΄αυτή τη σύνοδο τουΕθνικού Συμβουλίου να καταθέσουμεμια όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένηάποψη. Το πράττουμε γιατί θεωρούμεότι η αποσπασματική συζήτηση είναικαι λανθασμένη και άδικη. Θα επιχει-ρήσουμε σύντομη ιστορική ανασκό-πηση για την πορεία του Κυπριακού,θα αναφερθούμε στους χειρισμούς καιτις προτάσεις του Προέδρου της Δη-μοκρατίας, θα σχολιάσουμε απόψειςπου διατυπώνονται από κόμματα καιθα καταθέσουμε τις προτάσεις μας γιατα περαιτέρω βήματα.

5

6

Το Κυπριακό είναι πρόβλημα ει-σβολής και κατοχής από τηνΤουρκία. Είναι αποτέλεσμα

ξένων επεμβάσεων, των ΗΠΑ και τηςΒρετανίας, που ήθελαν να διαμορφώ-σουν τέτοια δεδομένα στο νησί που θατους επέτρεπαν να προωθήσουν τις ιμ-περιαλιστικές τους βλέψεις και συμφέ-ροντα στην ευρύτερη περιοχή, τηνεποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Ως αποτέλεσμα της εισβολής και τηςσυνεχιζόμενης κατοχής από την Τουρ-κία, οι διαφορές και η έλλειψη εμπι-στοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτωνστην Κύπρο αυξήθηκε. Ταυτόχροναπροέκυψε και η ανάγκη για ρύθμισηπολλών ζητημάτων που προκύπτουναπό τον οδυνηρό συμβιβασμό πουαποδεχτήκαμε το 1977 για ομοσπον-διακή λύση. Είναι γι΄αυτό που ωςΑΚΕΛ θεωρούμε ότι υπάρχει η διεθνήςκαι η εσωτερική πτυχή του Κυπριακού.

Η εσωτερική πτυχή πρέπει να επιλυθείμεταξύ ελληνοκυπρίων και τουρκοκυ-πρίων. Η επίτευξη συμφωνίας πρέπεινα είναι αποτέλεσμα της ελεύθερηςβούλησης των δύο κοινοτήτων, με τηβοήθεια και όχι με την επιβολή από τονΟΗΕ. Αυτό το ξεκαθαρίζει και ο Γ.Γ.του Οργανισμού στη δήλωση του μετάτο Green Tree 2.

Η διεθνής πτυχή αφορά την τουρκική

εισβολή, τη συνεχιζόμενη κατοχή καιτα αρνητικά επακόλουθα της και θαπρέπει να συζητηθεί σε διεθνή διά-σκεψη. Η θέση του ΑΚΕΛ είναι ξεκά-θαρη. Αυτή θα πρέπει να συγκληθείμόνο ως αποτέλεσμα της επίτευξηςσυμφωνίας για τις εσωτερικές πτυχέςκαι μετά από συγκατάθεση των δύοκοινοτήτων. Σ΄αυτή θα παρευρεθούντα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφα-λείας, οι εγγυήτριες δυνάμεις, η Κυ-πριακή Δημοκρατία και οι δύοκοινότητες.

ΟΑρχιεπίσκοπος Μακάριος,συνειδητοποιώντας τα δύ-σκολα δεδομένα που δημι-

ουργήθηκαν μετά την τουρκικήεισβολή και την κατοχή και τη στάσημερίδας της διεθνούς κοινότητας, προ-έβη το 1977 σ΄ένα οδυνηρό συμβιβα-σμό. Αποδέχτηκε ως πλαίσιο λύσης τηδιπεριφερειακή, δικοινοτική ομοσπον-δία. Ο όρος διπεριφερειακή χρησιμο-ποιείτο μέχρι το 1980 . Τότε, μετά απόσυνάντηση που είχε ο Γ.Γ. του ΟΗΕΚουρτ Βαλντχάιμ με τους Σπύρο Κυ-πριανού και Ραούφ Ντενκτάς, κατατέ-θηκε δημόσια δήλωση τουεκπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ με τηνοποία για πρώτη φορά υιοθετήθηκε ηαναφορά διζωνική, δικοινοτική ομο-σπονδία. Από τότε μέχρι σήμερα, ησυγκεκριμένη αναφορά βρίσκεταισ΄όλα τα σχετικά Ψηφίσματα του

Α. Ιστορική Ανασκόπηση

7

ΟΗΕ, αποφάσεις άλλων διεθνών ορ-γανισμών και στη Συμφωνία της 8ηςΙουλίου 2006. Όλοι οι διαδοχικοί Προ-έδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας,αποδέχτηκαν το συγκεκριμένο πλαίσιολύσης και εργάστηκαν στη βάση τουμε στόχο την επίτευξη λύσης.

Προσπάθεια απαλλαγής από το συγ-κεκριμένο πλαίσιο θάχει, όπως είπα καιπροηγουμένως, καταστροφικές συνέ-πειες για την Κύπρο και το λαό μας.Δεν αποκλείουμε το ενδεχόμενο μιατέτοια προσπάθεια να οδηγήσει στηνοριστική διχοτόμηση του νησιού.

Διαφωνούμε με όσους υποστηρί-ζουν ότι η διχοτόμηση δεν είναιμέσα στα σχέδια της Τουρκίας.

Τους διαψεύδουν τα ίδια τα ιστορικάντοκουμέντα. Το 1962, ο Ραούφ Ντεν-κτάς προφήτευε ότι η Τουρκία θα πε-τύχαινε κάποτε να διχοτομήσει τηνΚύπρο. Όταν ρωτήθηκε πώς, απάν-τησε: «Δεν θα βιαστούμε να διχοτομή-

σουμε το νησί. Θα περιμένουμε. Η ευ-καιρία θα μας δοθεί στο πιάτο». Το1964 ο Άτσεσον, εμπνευστής του πε-ρίφημου διχοτομικού σχεδίου δήλωνε«η καλύτερη λύση για το πρόβληματης Κύπρου είναι η διχοτόμηση. Καισας λέγω πως αν είχα στη διάθεσημου τον έκτο στόλο θα μπορούσα νατο λύσω ακόμα και αύριο». Η Τουρκίακαι τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά συμφέ-ροντα, είχαν πάντοτε μία σταθερή επι-δίωξη: τη διχοτόμηση της Κύπρου. Τοπραξικόπημα και η τουρκική εισβολήτο 1974, είναι έργο και των δύο αυτώνπρωταγωνιστών της σύγχρονης κυ-πριακής ιστορίας. Τα σχέδια τους θααποτύγχαναν αν ολόκληρος ο κυπρια-κός λαός πάλευε ενωμένος για να προ-στατεύσει την Κυπριακή Δημοκρατίακαι την ανεξαρτησία και κυριαρχία της.Δυστυχώς κάποιοι που θεώρησαν ότιήταν πιο πατριώτες από τους υπόλοι-πους άνοιξαν την κερκόπορτα στονΑττίλα.

8

Είναι σημαντικό να δούμε τηνιστορική εξέλιξη του πλαισίουδιαπραγμάτευσης του Κυ-

πριακού, για να διαπιστώσουμε ποιαήταν η πορεία του και πότε υπήρξανδιολισθήσεις.

Οι προσπάθειες που ξεκίνησαν μετάτην τουρκική εισβολή για λύση τουΚυπριακού προβλήματος βασίστη-καν, όπως και πριν, σε συγκεκριμένοπλαίσιο διαπραγμάτευσης του Κυ-πριακού. Στη συμφωνία Υψηλού Επι-πέδου Μακαρίου - Ντενκτάςαναφερόταν η επιδίωξη μας για ανε-ξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτικήΟμοσπονδιακή Δημοκρατία. Στησυμφωνία Υψηλού Επιπέδου Κυ-πριανού - Ντενκτάς αναφερόταν ότι«η ανεξαρτησία, η κυριαρχία, η εδα-φική ακεραιότητα και το αδέσμευτοτης Δημοκρατίας πρέπει να τύχουνεπαρκών εγγυήσεων εναντίον τηςολικής ή μερικής ένωσης με οποι-αδήποτε άλλη χώρα και εναντίονκάθε μορφής διχοτόμησης ή απόσχι-σης».

Στην αξιολόγηση Βαλντχάιμ, στα έγ-γραφα ΟΗΕ του 1985, αναφέρεται ότι«η ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Κύ-πρου θα έχει διεθνή προσωπικότητακαι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θαασκεί κυριαρχία σε σχέση με ολόκληρη

την επικράτεια…» και συνεχίζει παρα-κάτω «θα υπάρχει μία και μόνη ιθαγέ-νεια της ΟμοσπονδιακήςΔημοκρατίας». Στις ιδέες Κουεγιάρ,αναφερόταν ότι η συνολική συμφωνία

1. Το πλαίσιο διαπραγμάτευσης του Κυπριακού

Φεβρουάριος 1977, συνάντηση του Προέδρου Μακαρίου με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ

Ντενκτάς, υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ Κουρτ Βαλντχαϊμ.

Μάης 1979, συνάντηση του Προέδρου Σπύρου Κυπριανού με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη

Ραούφ Ντενκτάς, υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ Κουρτ Βαλντχαϊμ.

9

«θα διασφαλίζει την ανεξαρτησία, εδα-φική ακεραιότητα, ενότητα, δικοινοτι-κότητα, διζωνικότητα, ασφάλεια και τοαδέσμευτο της Ομοσπονδιακής Κυ-πριακής Δημοκρατίας…» και συνέχιζε«που θα έχει μία διεθνή προσωπικό-τητα, ενιαία κυριαρχία…μια ιθαγέ-νεια».

Στο Ψήφισμα 750 του ΣυμβουλίουΑσφαλείας, το Συμβούλιο «επαναβε-βαιώνει τη θέση ότι μια διευθέτησηστο Κυπριακό πρέπει να βασίζεται σεένα κυπριακό κράτος με μία και μόνηκυριαρχία και διεθνή προσωπικότητακαι μία ιθαγένεια, με διασφάλιση τηςανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότη-τας του και το οποίο να περιλαμβάνειδύο πολιτικά ίσες κοινότητες όπως κα-θορίζεται στην παράγραφο 11 της Έκ-θεσης του Γ.Γ. S/23780 σε μία

δικοινοτική και διζωνική ομοσπονδίακαι ότι μια τέτοια διευθέτηση πρέπεινα αποκλείει ένωση ολόκληρης ή μέ-ρους της νήσου με οποιαδήποτε άλληχώρα ή οποιαδήποτε μορφή διχοτόμη-σης ή απόσχισης».

Η ίδια αναφορά επαναλαμβάνεταιρητώς σε σωρεία επόμενων ψηφισμά-των, καθώς και στη δέσμη Ιδεών Γκάλι,η οποία στηριζόταν σε προηγούμενεςπροτάσεις και είχε προταθεί προς συ-ζήτηση˙ όχι προς αποδοχή ή απόρριψη.Η θέση μας ως ΑΚΕΛ ότι η συνολικήαπόρριψη της Δέσμης Ιδεών Γκάλι θαμας οδηγούσε σε χειρότερα έγγραφα,δυστυχώς δικαιώθηκε από τα όσα ακο-λούθησαν.

Μάρτιος 1990, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Πέρες Ντε Κουεγιάρ, με τον Πρόεδρο Βασιλείου και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς.

10

Αναλύοντας αντικειμε-νικά τα δεδομένα, δια-πιστώνεται ότι η

πολιτική που ακολουθήθηκεαπό τον Πρόεδρο Κληρίδηκατά τη δεκαετή διακυβέρ-νηση του, οδήγησε σε επικίν-δυνες ατραπούς το Κυπριακόπρόβλημα.

Την περίοδο πριν από τις Προ-εδρικές του 1993 τα δεδομέναήταν ευνοϊκά σε ότι αφορούσετα δίκαια αιτήματα μας. Οίδιος ο Γενικός Γραμματέας και το Συμ-βούλιο Ασφαλείας έθεταν στην τουρ-κοκυπριακή πλευρά, με την Έκθεσητου κ. Γκάλι το 1992, τον όρο να εγ-καταλείψει τις διχοτομικές της θέσεις.Ανάμεσα στις προϋποθέσεις που έθετεστην τουρκική πλευρά ο ΟΗΕ, ήταν ηαποδοχή της μιας και μόνης κυριαρ-χίας, διεθνούς προσωπικότητας καιιθαγένειας, του δικαιώματος των προ-σφύγων για επιστροφή από τους οποί-ους μισοί και πλέον –σύμφωνα με τοΧάρτη Γκάλι- θα επέστρεφαν υπο ελ-ληνοκυπριακή διοίκηση, κ.α. (βλέπεπαρ. 47-56 και 61 της Έκθεσης ΓκάλιΝοεμβρίου 1992). Δυστυχώς, η στάσηπολιτικών κομμάτων και ιδιαίτερατου ΔΗΣΥ που στήριζε τον ΠρόεδροΒασιλείου και μετά άλλαξε τη στάσητου χάριν προεκλογικών σκοπιμοτή-των, έδωσε την ευκαιρία στην τουρ-κική πλευρά να ξεφύγει από τη

δύσκολη θέση.

Μετά τις Προεδρικές του 1993 και τηνεκλογή του κ. Κληρίδη στην Προεδρίατης Δημοκρατίας, ο Γ.Γ. του ΟΗΕ είχεζητήσει να συνεχιστεί η διαδικασία, αρ-χίζοντας ακριβώς από τα ζητήματαπάνω στα οποία έπρεπε να μετακινηθείριζικά η τουρκοκυπριακή πλευρά. Δυ-στυχώς, τα όσα ακολούθησαν και χα-ρακτηρίζονταν από συνεχείςπαλινδρομήσεις της πλευράς μας, κάθεάλλο παρά δρομολόγησαν τέτοια εξέ-λιξη.

Ο κ. Κληρίδης που εκλέγηκε με τη δέ-σμευση για ενταφιασμό των ΙδεώνΓκάλι, έθεσε ως προτεραιότητα τηνέναρξη συζήτησης των Μέτρων Οικο-δόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).

Δεσμευθήκαμε μάλιστα, ως ελληνοκυ-

2. Η εκτροπή από το συμφωνημένο πλαίσιο

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπούτρος Γκάλι με τον τότε Πρόεδρο Κληρίδη.

11

πριακή πλευρά, να μη συζη-τούμε και να μη θέτουμεόρους επί της ουσίας τουπροβλήματος. Το ΑΚΕΛ μεέγγραφο του προς το ΕθνικόΣυμβούλιο κάλεσε τον Πρό-εδρο να επιμένει τουλάχιστον,σε πρόοδο επί της ουσίας προ-τού εφαρμοστούν τα ΜΟΕ.Τονίσαμε ότι σε αντίθετη πε-ρίπτωση αυτά θα συνιστού-σαν όχι καταλύτη για λύση,αλλά τη λύση του Κυπριακού.Δυστυχώς δεν εισακουστή-καμε. Ενάμιση χρόνο αργό-τερα και αφού στο μεταξύ οΝτενκτάς είχε αποδεχθεί τα ΜΟΕ καιο ΟΗΕ άρχισε να επιρρίπτει ευθύνεςστη δική μας πλευρά, ο ΠρόεδροςΚληρίδης δήλωνε ότι «δεν συζητούμεΜΟΕ αν δεν υπάρχει βάση για λύσητου Κυπριακού». Η βάση την οποίαεννοούσε, καθορίστηκε με επιστολήτου προς τον Γκάλι ημ. 7/9/94 αναφέ-ροντας ότι «αν η τουρκική πλευράαποδεχθεί την παρ. 2 του ψηφίσματος939, θα είμαι έτοιμος να αρχίσω εντα-τικές διαπραγματεύσεις, στο πλαίσιοτης αποστολής των καλών υπηρεσιώνσας, πάνω σε όλα τα θέματα που συνα-ποτελούν το Κυπριακό». Η συγκεκρι-μένη παράγραφος υπαγόρευε ότι μιαλύση του Kυπριακού πρέπει να βασίζε-ται σε ένα κράτος της Kύπρου με μίαμόνη κυριαρχία και διεθνή προσωπικό-τητα και μία υπηκοότητα, με διασφα-λισμένη την ανεξαρτησία και εδαφικήακεραιότητά του, και αποτελούμενοαπό δύο πολιτικά ίσες κοινότητες όπως

περιγράφεται στα σχετικά ψηφίσματατου Συμβουλίου Aσφαλείας, στα πλαί-σια μιας δικοινοτικής και διζωνικήςομοσπονδίας, και ότι μια τέτοια λύσηπρέπει να αποκλείει την πλήρη ή με-ρική ένωση με οποιαδήποτε άλληχώρα ή οποιαδήποτε άλλη μορφή διχο-τόμησης ή απόσχισης».

Ακολούθησαν οι άτυπες συνομι-λίες, όπου σύμφωνα με την Έκ-θεση του τότε παρατηρητή της

Ευρωπαϊκής Ένωσης Αμπού, ημ. 23 Γε-νάρη 1995, η ελληνοκυπριακή πλευράόχι μόνο δεν επέμενε στην παράγραφο2 του 939, αλλά μεταξύ άλλων «κά-λεσε το συνομιλητή της να μελετήσειτο ενδεχόμενο αμοιβαίας παραχώρη-σης η οποία από την πλευρά των ελ-ληνοκυπρίων, θα αφορά το θέμα τηςκυριαρχικής εξουσίας καθενός από ταομόσπονδα κράτη». Στην παράγραφο2 του Ψηφίσματος 939 επανήλθαμε

Ο Γλαύκος Κληρίδης με το Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, Ειδικό Απε-σταλμένο του Αμερικανού Προέδρου για το Κυπριακό

12

μετά από τη συνάντηση του ΕθνικούΣυμβουλίου με τον Πρωθυπουργό τηςΕλλάδας, το Μάιο του 1995.

Εκεί όμως προστέθηκαν δημόσια καιδίχως να συζητηθούν με το ΕθνικόΣυμβούλιο και άλλες προϋποθέσειςγια να ξεκινήσει ο διάλογος (τι σημαί-νει ο όρος πολιτική ισότητα, το θέματης έκτασης των δύο περιοχών, τοθέμα των μελλοντικών εγγυήσεων).Ουσιαστικά ζητούσαμε πρώτα λύσηκαι έπειτα έναρξη του διαλόγου.

Ενώ εκεί εξαντλήσαμε όλη τη σκληρό-τητα μας, δύο μέρες μετά τη συνάν-τηση με τον έλληνα Πρωθυπουργό, οΠρόεδρος Κληρίδης εξήγγειλε απότο Λονδίνο άνευ όρων μυστικές συνο-μιλίες, ερήμην του Εθνικού Συμβου-λίου. Μετακινηθήκαμε δηλαδή στηνακριβώς αντίθετη θέση. Στις μυστικέςσυνομιλίες τέθηκε από την πλευρά μαςστο τραπέζι των διαπραγματεύσεωνκαι πάλι το θέμα της κυριαρχίας. Έτσιη πλευρά μας βρέθηκε να συζητάθέμα εσωτερικής κυριαρχίας. Επήλθεαδιέξοδο, με τις ευθύνες να φορτώνον-ται στη δική μας πλευρά, στα μέσα του1997. Το καλοκαίρι του 1997 ξανάρχι-σαν συνομιλίες που κατέληξαν σε αδιέ-ξοδο στο Μοντρέ. Εν όψει τωνεπικείμενων προεδρικών εκλογών τοΦλεβάρη του 1998 η τότε κυβέρνησηκαι ο ΔΗΣΥ επιδόθηκαν σε δημαγω-γία με τη δογματολογία, την ηφαι-στειολογία και την πυραυλολογίαπου έληξε με τον γνωστό άδοξο, ταπει-νωτικό και πολυδάπανο τρόπο για την

Κύπρο.

Μέχρι εκείνη τη χρονική περίοδο, τοΣυμβούλιο Ασφαλείας ακολουθούσεμε συνέπεια το πλαίσιο που το ίδιο είχεκαθορίσει. Τον Αύγουστο του 1998έγινε από το Ντενκτάς επίσημη εξαγ-γελία της θέσης της τουρκικής πλευ-ράς για συνομοσπονδία. Αυτήδυστυχώς δεν αντιμετωπίστηκε με τηδέουσα αποφασιστικότητα από τη διε-θνή κοινότητα λόγω της απομόνωσηςστην οποία βρεθήκαμε μετά την πολι-τική της ηφαιστειολογίας. Ο ίδιος οΓ.Γ. του ΟΗΕ, στην Έκθεσή τουS/1999/707 ημ. 22 Ιουνίου 1999, ανέ-φερε σχετικά: «Στις δεκαετίες κατά τιςοποίες έγινε προσπάθεια για διευθέ-τηση του Κυπριακού προβλήματος τοκυπριακό πρόβλημα επικαλύφθηκε μενομικίστικες ερμηνείες και τεχνητέςετικέτες». Και συνεχίζει στην ίδια έκ-θεση « είμαι με την πεποίθηση ότι ηδιεθνής κοινότητα θα υποστηρίξειόποια λύση πάνω στην οποία θα συμ-φωνήσουν αμοιβαία οι δύο πλευρές».

Η ελληνοκυπριακή πλευρά βρέθηκετότε ενώπιον ενός τετελεσμένου αλλάκαι μιας αρνητικής στροφής από τηδιεθνή κοινότητα αναφορικά με τοπλαίσιο διαπραγμάτευσης. Επιτρεπό-ταν πλέον από τον ΟΗΕ στον Ντεν-κτάς να θέσει τις διχοτομικές τουθέσεις στην τράπεζα των διαπραγμα-τεύσεων. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα.

Το δεύτερο βήμα έγινε τον Ιούνιο του1999, με τη γνωστή θέση της Ομάδας

13

των Οκτώ ισχυρότερων βιομη-χανικά χωρών παγκοσμίως"όλα στο τραπέζι". Ως ΑΚΕΛκαι πάλιν προειδοποιούσαμε ότιμεθοδικά, θα επιδιωχθεί να πε-ράσει αυτή η θέση στα ψηφί-σματα του ΟΗΕ για νααλλοιωθεί το πλαίσιο λύσης πουείχε καθοριστεί από το 1977.Όπως και έγινε. Το «όλα στοτραπέζι» υιοθετήθηκε από τοΨήφισμα 1250 του ΣυμβουλίουΑσφαλείας το Δεκέμβριο του1999 και αποτέλεσε το κυ-ρίαρχο στοιχείο των εκ του σύνεγγυςσυνομιλιών που ξεκίνησαν το Δεκέμ-βριο του ίδιου χρόνου μέχρι το Νοέμ-βριο του 2000.

Απ΄αυτό το σημείο ξεκίνησε η διολί-σθηση από το συμφωνημένο πλαίσιολύσης. Για να χωρούν «όλα στο τρα-πέζι» το συμφωνημένο πλαίσιο ουσια-στικά παραγκωνίστηκε.Εγκαταλείφθηκε ο ορισμός της πολιτι-κής ισότητας όπως τον καθόρισε οΟΗΕ και ζητήθηκε από τον ίδιο τονΟργανισμό επαναπροσδιορισμός του.Εγκαταλείφθηκαν ορολογίες πουχρησιμοποιούνταν για χρόνια ολό-κληρα από το διεθνή οργανισμό καιστη θέση τους παρεισέφρησαν νέες,αδόκιμες και αόριστες ορολογίες πουεπιδέχονται διαφορετικές ερμηνείες.

Οι συνομιλίες το 2000 κατέλη-ξαν και πάλι σε αδιέξοδο, μετην αποχώρηση του Ντενκτάς

από αυτές. Από πλευράς της διεθνούς

κοινότητας, ο Γ.Γ. των ΗνωμένωνΕθνών δεν ήταν διατεθειμένος να υπο-βάλει έκθεση προς το ΣυμβούλιοΑσφαλείας, όπου να καταλογίζει ευ-θύνη στον Ντενκτάς για τη διακοπήτων συνομιλιών εξαιτίας της απόρρι-ψης από μέρους του, της βάσης πουκαθορίζουν τα ψηφίσματα. Παρο-μοίως, ούτε και το Συμβούλιο Ασφα-λείας ήταν διατεθειμένο να εγκρίνεικαταδικαστικό ψήφισμα εις βάρος τηςτουρκικής πλευράς. Αντιθέτως, οΝτενκτάς κλήθηκε να μην θέτει τις δι-χοτομικές του θέσεις ως προϋπόθεση,αλλά να τις θέσει στο τραπέζι των δια-πραγματεύσεων. Αυτό δηλαδή που γιαχρόνια ήταν εκτός συζήτησης καιαπορριπτόταν από τη διεθνή κοινό-τητα, προτρεπόταν από τον ίδιο τονΟΗΕ να τεθεί προς διαπραγμάτευση.Είναι επίσης χαρακτηριστικό το γεγο-νός ότι η διαδικασία των συνομιλιώνξανάρχισε στα τέλη του 2002, μόνομετά από σχετική επιστολή του Ντεν-κτάς.

1999, Σύνοδος των G8 στην Κολωνία της Γερμανίας

14

Τα πέντε Σχέδια Ανάν, που υπο-βλήθηκαν από τα τέλη του 2002μέχρι τον Απρίλιο του 2004,

ακολούθησαν την ίδια λογική, όπωςκαι τα έγγραφα του 2000. Η «παρθε-νογένεση» και η «εποικοδομητικήασάφεια» αντικατέστησαν το πλαίσιοτου ενός ομοσπονδιακού κράτους, μεμια και μόνη κυριαρχία, διεθνή προ-σωπικότητα και ιθαγένεια.

Από μέρος του συνόλου των πολιτικώνκομμάτων διατυπώθηκαν έντονες επι-φυλάξεις για το περιεχόμενο του Σχε-δίου. Η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΑΚΕΛπου συνήλθε για να αξιολογήσει τοΣχέδιο εκτίμησε ότι το Σχέδιο Ανάν πε-ριέχει αρκετά θετικά στοιχεία τα οποίαθα πρέπει να αξιοποιήσουμε. Παράλ-ληλα το Σχέδιο Ανάν περιέχει στοιχείαπου δέχονται σημαντικές ερμηνείες καιτα οποία πρέπει να διευκρινιστούν,καθώς και σοβαρά αρνητικά στοιχείατα οποία πρέπει να αλλάξουν. Για την

ιστορία αναφέρω ότι τότε η Κ.Ε. τουΑΚΕΛ είχε ετοιμάσει 30σέλιδο σημεί-ωμα με παρατηρήσεις επί του αρχικούσχεδίου.

Στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης τουαείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλουμε το οποίο διεκδίκησε τις προεδρικέςεκλογές του 2003, στην παράγραφο 3,υπήρχε η εξής αναφορά: «θεωρούμε τοσχέδιο Ανάν ως βάση για διαπραγμά-τευση και δεσμευόμαστε η κυβέρ-νηση μας να διαπραγματευθεί μεειλικρίνεια και καλή θέληση με βάσητο Σχέδιο Ανάν. Στόχος μας είναι ναεπιφέρουμε εκείνες τις αλλαγές που θαβελτιώσουν το σχέδιο Ανάν και θα τοκαταστήσουν αμοιβαία αποδεκτή, βιώ-σιμη και λειτουργική λύση του Κυπρια-κού».

Πράγματι, μετά την εκλογή του ο μ.Τάσσος Παπαδόπουλος, με δεκάδεςδηλώσεις, έγγραφα και επιστολές προς

3. Το Σχέδιο Ανάν

15

τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, επα-ναβεβαίωσε τη δέσμευση του.

Ως ΑΚΕΛ, εκτιμήσαμε ότι τοΣχέδιο Ανάν αποτέλεσε τοπιο περιεχτικό και λεπτομε-

ρές που εκπονήθηκε ποτέ. Το οποίοόμως δεν ήταν ούτε δίκαιο ούτε καιισορροπημένο. Τα ασφυκτικά χρονο-διαγράμματα και η προβλεπόμενη δια-δικασία της διαιτησίας του Γ.Γ. τουΟΗΕ δεν επέτρεψαν να γίνει ουσια-στική διαπραγμάτευση των δυο πλευ-ρών επί του σχεδίου και να φτάσουμεσε συμφωνημένη λύση. Αντιθέτως, ηεπιδιαιτησία υπήρξε άδικη και ετερο-βαρής υπέρ των τουρκικών θέσεων.Σ΄ότι αφορά την απόφαση του Φλε-βάρη του 2004 για επιβολή χρονοδια-γραμμάτων και διαιτησίας

τοποθετήθηκα στην προηγούμενη Σύ-νοδο του Εθνικού Συμβουλίου, γι΄αυτόκαι δεν κρίνω σκόπιμο να επανέλθω.Αν χρειαστεί θα τοποθετηθώ αργότεραχρησιμοποιώντας πρακτικά της τότεεποχής.

Επειδή γίνεται πολλή δημόσια συζή-τηση για το πώς συνεχίσαμε στην πο-ρεία, για χάριν της ιστορίας θακαταγράψω τα εξής. Την επομένη τωνδημοψηφισμάτων, στις 25 Απριλίουτο 2004 ο μ. Τάσσος Παπαδόπουλοςδήλωσε «επιθυμώ να επαναρχίσω δια-πραγματεύσεις σε ένα περιορισμένοαριθμό θεμάτων, το σχέδιο Ανάν δενπρέπει να αφεθεί να χαθεί. Ήταν απο-τέλεσμα μακροχρόνιων προσπαθειώνκαι δεν μπορεί απλά να αφεθεί να εξα-φανιστεί. Δεν συζητώ ένα νέο πλαίσιο

16

διαπραγματεύσεων που θα είναι εντε-λώς έξω από το Σχέδιο Ανάν ή θααγνοεί την κύρια του φιλοσοφία ή έν-νοια». Με αυτή τη λογική συντάχθηκεκαι η κωδικοποίηση του Εθνικού Συμ-βουλίου, η ουσία της οποίας ήταν οιεπιδιωκόμενες αλλαγές στο ΣχέδιοΑνάν.

Με αφορμή τις δημόσιες συζητήσειςκαι αντιπαραθέσεις που έγιναν αναφο-ρικά με το περιεχόμενο των θέσεωνπου διαμορφώθηκαν τότε από τοΕθνικό Συμβούλιο, κατά πόσον αυτέςίσχυαν ή όχι, κατά πόσον δέσμευαν ήόχι την ελληνοκυπριακή πλευρά, αλλάκαι την άποψη που διατυπώνεται ότιμετά την ένταξη στην ΕυρωπαϊκήΈνωση άλλαξε η προσέγγιση της πλευ-ράς μας, αξίζει να υπενθυμίσουμε τηδήλωση του τότε Κυβερνητικού Εκ-προσώπου τον Απρίλιο του 2007: «Γιατη δική μας πλευρά, ισχύουν οι συγ-κεκριμένες προτάσεις που υποβάλαμεστα Ηνωμένα Έθνη για ουσιαστικέςαλλαγές στο Σχέδιο Ανάν. Ως αποτέ-λεσμα αυτής της κωδικοποίησης, εί-

χαμε τη συνάντηση στο Παρίσι και,στη συνέχεια, τη Συμφωνία της 8ηςΙουλίου». Εξάλλου και ο ίδιος ο μ. Τάσ-σος Παπαδόπουλος, μιλώντας στο 20οΣυνέδριο του ΑΚΕΛ το Νοέμβριο του2005, ενάμισυ χρόνο μετά την ένταξηστην Ευρωπαϊκή Ένωση, εξήγησε ότι«με βάση αυτή τη «σύνοψη», των ομό-φωνων εισηγήσεων και των εισηγή-σεων με γενικότερη ή καθολικήυποστήριξη, οι αντιπρόσωποι μου πουαπέστειλα στον Οργανισμό ΗνωμένωνΕθνών, σε συνεχείς και εντατικές συ-ναντήσεις που διάρκεσαν για μια, σχε-δόν, βδομάδα, παρουσίασαν, εξήγησανμε λεπτομέρεια και καθαρότητα τιςαπαιτήσεις μας για αλλαγές που είτεήσαν ομόφωνες είτε συγκέντρωναν τηστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας τωνκομμάτων. Όλες οι προτάσεις και οιμόνες προτάσεις που υπέβαλαν οι αν-τιπρόσωποι μου, περιορίζονται αυ-στηρά στη «σύνοψη» που θεωρώ ότιεγκρίθηκε από το Εθνικό Συμβούλιοκαι τη μεγάλη πλειοψηφία του».

Παρομοίως, τοποθετήθηκε σε τηλεο-

17

πτική εκπομπή στο ΡΙΚ, το Δεκέμβριοτου 2007 λέγοντας «αυτά τα εννέα κε-φάλαια με αντιπροσωπεία μου πουπήγε στα Ηνωμένα Έθνη εξηγήθηκανστον κ. Πρέντεργκαστ για τρεις μέρες.Αυτά είναι τα εννιά σημεία τα οποίακαι τώρα λέω, είναι ουσιώδη και πρέπεινα συζητηθούν…Οι θέσεις μου είναιξεκάθαρες, υπάρχει η σύνοψη με όλεςτις επικεφαλίδες που θέλω να επανα-διαπραγματευθούμε για να πάμε σε

λύση του κυπριακού. Οι αλ-λαγές ήταν μέσα στις παραμέ-τρους τις οποίεςεπαναλαμβάνουμε σήμερα,δηλαδή Διζωνική ΔικοινοτικήΟμοσπονδία».

Αυτά δεν τα λέω μεκαμιά διάθεση άσκη-σης κριτικής. Απλώς

τα υπενθυμίζω για χάριν τηςιστορικής αλήθειας. Υπενθυ-μίζοντας τα σε καμία περί-πτωση δεν υπαινίσσομαι ότιο Πρόεδρος της Δημοκρα-τίας διαπραγματεύεται στηβάση του Σχεδίου Ανάν. Αν-τιθέτως, έμπρακτα επιβεβαι-ώνεται ότι επιχειρεί ναβελτιώσει ριζικά πολλές πτυ-χές του Κυπριακού. Τα ανα-φέρω απλώς για νακαταδείξω ότι είναι άδικοκάποιοι να εξιδανικεύονταικαι ο Δ. Χριστόφιας να κρί-νεται μηδενιστικά και ισοπε-

δωτικά. Νοέμβρης 2005, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας

Τάσσος Παπαδόπουλος χαιρετίζει το 20ο Συνέδριο του ΑΚΕΛ

20

Τα γεγονότα μετά ταδημοψηφίσματα δημι-ούργησαν, αδίκως, αρ-

νητικό κλίμα σε βάρος μας. ΟΑμερικανοβρετανικός παρά-γοντας, κύκλοι της Γραμμα-τείας των Ηνωμένων Εθνώνκαθώς και κύκλοι εντός τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης, κινήθη-καν με τιμωρητικές διαθέσειςέναντι της ελληνοκυπριακήςπλευράς. Παράλληλα με τοπρόσχημα της άρσης της δήθεν απο-μόνωσης των τουρκοκυπρίων εργά-στηκαν για τη διεθνή αναβάθμιση τουκαθεστώτος των κατεχομένων. Η έκ-θεση του Γ.Γ. του ΟΗΕ του Μαΐου2004, η οποία δεν υιοθετήθηκε από τοΣυμβούλιο Ασφαλείας, υπήρξε άδικηγια την ελληνοκυπριακή πλευρά καιεπιχείρησε να παρακάμψει τα ψηφί-σματα 541 και 550 του ΣυμβουλίουΑσφαλείας. Οπωσδήποτε όμως ηαπάντηση σε αυτό, δεν μπορούσε ναήταν η εγκατάλειψη από μέρους μας,του συμφωνημένου πλαισίου διαπραγ-μάτευσης του Κυπριακού, όπως υπέ-βαλλαν διάφορες τοποθετήσεις κατάκαιρούς.

Εξάλλου, είναι προφανές από την πιοπάνω ανάλυση, ότι κάθε φορά που επι-χειρούσαμε είτε συνειδητά, είτε δήθενγια λόγους τακτικής να βάλουμε στηνάκρη το συμφωνημένο πλαίσιο λύσηςτου Κυπριακού, τα αποτελέσματα ήτανπάντοτε σε βάρος μας.

Η συμφωνία της 8ης Ιουλίου του2006, ουσιαστικά παρέμεινε στα χαρ-τιά μέχρι τις προεδρικές εκλογές του2008. Είχαν πραγματοποιηθεί πέραντων πενήντα συναντήσεων μεταξύ τωνεκπροσώπων των ηγετών των δύο κοι-νοτήτων, χωρίς όμως να γίνει κατορ-θωτό να συσταθεί έστω και μία τεχνικήεπιτροπή ή ομάδα εργασίας. Ως αποτέ-λεσμα ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕανέφερε με νόημα σε έκθεσή του τοΔεκέμβριο του 2007 για την ανανέωσητης θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ότι ησυμφωνία της 8ης Ιουλίου αποσκο-πούσε σε ξεπέρασμα των δυσκολιώνέτσι που να αρχίσουν απευθείας συνο-μιλίες και όχι στη δημιουργία ενός επι-πρόσθετου εμποδίου.

Για όσο διάστημα εξακολουθούσε ναυπάρχει στασιμότητα στο Κυπριακό,η τουρκική πλευρά προωθούσε ανε-νόχλητη το διαχρονικό της στόχο:την αναβάθμιση του ψευδοκράτους.

4. Στασιμότητα

21

Εκείνη την περίοδο κυριάρχησαν στιςκινήσεις της τουρκικής πλευράς η«στρατηγική συμμαχία» Τουρκίας-Βρε-τανίας. Αυτή προνοούσε προώθησηαπευθείας εμπορικών, οικονομικών καιπολιτικών επαφών με τους τουρκοκύ-πριους, βοήθεια στην προσπάθεια της«ΤΔΒΚ» για ένταξη στη διαδικασίατης Μπολώνια και υποστήριξη τωντουρκοκυπρίων για αντιπροσώπευσητους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.Υπενθυμίζονται επίσης, το ψήφισματου Γερμανικού Κοινοβουλίου με ανα-φορές στους θεσμούς του ψευδοκρά-τους, τα τακτικά δρομολόγιαΑμμοχώστου-Συρίας και η δήλωση τουεκπροσώπου της Διεύθυνσης Διεύρυν-σης της Ε.Ε. ότι, αυτά δεν είναι παρά-νομα καθώς και οι αναβαθμισμένεςεπισκέψεις και συναντήσεις εκπροσώ-πων του ψευδοκράτους στο εξωτερικό.Όλα αυτά αποτέλεσαν την απαρχή αρ-

νητικών, για μας, συμπεριφορών στοδιεθνή χώρο.

Αυτά, ασφαλώς δεν συνιστούσαν επί-σημη αναγνώριση. Συνιστούσαν όμωςαναβάθμιση του κατοχικού μορφώμα-τος από παράνομο σε μη αναγνωρι-σμένο κράτος. Μας έφερναν προ τηςπαραβίασης των ψηφισμάτων 541 και550 του Συμβουλίου Ασφαλείας, αφούτο μεν πρώτο χαρακτηρίζει ως νομικάάκυρη την ανακήρυξη του ψευδοκρά-τους, το δε δεύτερο καλεί όλα τακράτη να μη διευκολύνουν ή βοηθούνμε οποιονδήποτε τρόπο την αποσχι-στική οντότητα. Δυστυχώς, ήταν προ-φανές ότι μερίδα της διεθνούςκοινότητας μεθόδευε ακριβώς την πα-ραβίαση τους. Άλλο τόσο προφανέςείναι ότι διαφωνούμε μεταξύ μας για τοπώς θα καταστούν ανέφικτοι οι στόχοιτους.

22

ΟΠρόεδρος Χριστόφιας, αμέ-σως μετά την εκλογή του, άρ-χισε συστηματική

προσπάθεια για αλλαγή των σε βάροςμας δεδομένων, όπως είχαν, μέχρι τότε,διαμορφωθεί. Δίχως αυταπάτες, έχον-τας υπόψη και τονίζοντας προεκλο-γικά, ότι δεν θα ήταν εύκολο ναανατραπεί η τουρκική αδιαλλαξία, δε-σμεύθηκε να προσπαθήσει με όλες τουτις δυνάμεις να την κάμψει ώστε νατεθεί σε τροχιά λύσης το Κυπριακόπρόβλημα.

Όταν κρίνουμε τους χειρισμούς του καιτα αποτελέσματα τους η διαλεκτική

επιβάλλει να λαμβάνουμε υπόψιν τηνκατάσταση πραγμάτων όταν αναλάμ-βανε την Προεδρία.

Το πλαίσιο λύσης στη βάση του οποίουο Πρόεδρος εργάστηκε και εργάζεταιτο περιέγραψε ξεκάθαρα. Εντοπίζεταιστις πιο κάτω αρχές:

• Λύση δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργικήπου να τερματίζει την κατοχή και τονεποικισμό, που να αποκαθιστά την κυ-ριαρχία, την ανεξαρτησία, την εδαφικήακεραιότητα και την ενότητα της Κυ-πριακής Δημοκρατίας και να αποκλείειτα όποια δικαιώματα στρατιωτικής

Β. Οι χειρισμοί του Προέδρου Χριστόφια στο Κυπριακό

23

επέμβασης στα εσωτερικά ζητήματατης χώρας από ξένες δυνάμεις.

• Λύση που να επανενώνει το έδαφος,το λαό, τους θεσμούς και την οικονο-μία της χώρας στο πλαίσιο διζωνικής,δικοινοτικής ομοσπονδίας, όπως προ-νοείται στις συμφωνίες υψηλού επιπέ-δου Μακαρίου-Ντενκτάς του 1977 καιΚυπριανού-Ντενκτάς του 1979.

• Η ομοσπονδιακή, διζωνική, δικοινο-τική Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει ναέχει μία και μόνη κυριαρχία, διεθνήπροσωπικότητα και ιθαγένεια.

• Λύση που να στηρίζεται στα περί Κύ-πρου ψηφίσματα του ΟΗΕ και να συ-νάδει με το διεθνές και το κοινοτικόδίκαιο, καθώς και με τις διεθνείς συμ-βάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

• Λύση που να αποκαθιστά και να κα-τοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματακαι τις βασικές ελευθερίες ολόκληρουτου λαού, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυ-πρίων, Μαρωνιτών, Αρμένιων και Λα-τίνων, περιλαμβανομένου τουδικαιώματος επιστροφής και περιου-σίας των προσφύγων.

• Λύση που να προνοεί την αποχώρησητων τουρκικών κατοχικών στρατευμά-των και την αποστρατιωτικοποίησητης Κυπριακής Δημοκρατίας. Τελικόςστόχος παραμένει η αποστρατιωτικο-ποίηση ολόκληρης της Κύπρου.

• Πολιτική ισότητα των δύο κοινοτή-των, στο πλαίσιο της ομοσπονδίας,όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικάψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφα-λείας

24

Αφετηριακό σημείο για τηδιάρρηξη του αδιεξόδου καιγια τη δημιουργία των προ-ϋποθέσεων για συνολικήδιαπραγμάτευση στο Κυ-πριακό, αποτέλεσε η προ-σπάθεια υλοποίησης τηςΣυμφωνίας της 8ης τουΙούλη. Ο Πρόεδρος Χρι-στόφιας μόλις τρεις εβδομά-δες μετά την ανάληψη τηςΠροεδρίας, είχε συνάντησημε τον τότε τουρκοκύπριοηγέτη, Μ. Α. Ταλάτ, όπουσυμφωνήθηκε η σύστασηΟμάδων Εργασίας και Τε-χνικών Επιτροπών, ώστε ναεφαρμοστεί στην πράξη ηΣυμφωνία της 8ης Ιουλίου. Την ίδια πε-ρίοδο, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιο-θέτησε σχετική προεδρική δήλωση μετην οποία καλωσόρισε τις θετικέςεξελίξεις στο Κυπριακό και επαναβε-βαίωσε ξεκάθαρα τις παραμέτρουςλύσης του Κυπριακού.

Ως αποτέλεσμα της εκστρα-τείας την οποία εξαπέλυσε οΠρόεδρος Χριστόφιας σε διε-

θνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, ανανεώ-θηκε το ενδιαφέρον για λύσηδιεθνώς. Οι επικεφαλής των Ηνωμέ-νων Εθνών, της Ευρωπαϊκής Ένωσηςαλλά και ξεχωριστών κρατών εξέφρα-σαν ξεκάθαρα τη στήριξη τους στις δί-καιες θέσεις της ελληνοκυπριακήςπλευράς. Όπως η δήλωση του κ. Μπα-ρόσο κατά την επίσκεψη του στην

Τουρκία, όπου έκανε δηλώσεις ότι«είναι η σειρά της Τουρκίας να απο-δείξει ότι θέλει λύση». Όπως οι δηλώ-σεις του κ. Ντμίτρι Μεντβέντεφ, οοποίος υποστήριξε την επίτευξη λύσης«χωρίς έξωθεν πιέσεις, για ένα ενω-μένο κράτος με μια κυριαρχία και μιαδιεθνή προσωπικότητα». Τη βούλησηκαι την αποφασιστικότητα του Προ-έδρου Χριστόφια για λύση του Κυπρια-κού σε αντιδιαστολή με την τουρκικήαδιαλλαξία διαπίστωσε και η κα. Μέρ-κελ η οποία απευθυνόμενη στον Πρό-εδρο Χριστόφια είπε «βλέπουμε πωςεσείς κάνετε πολλά βήματα και βλέ-πουμε επίσης πως η τουρκική πλευράδεν ανταποκρίνεται δεόντως στα δικάσας βήματα, τα οποία δείχνουν ότιεσείς είσαστε έτοιμος να κάνετε ένασυμβιβασμό».

25

Στις συναντήσεις που ακολούθησαν,τα κοινά ανακοινωθέντα των ηγετώντων δύο κοινοτήτων ξεκαθάρισαν,κατά την άποψη μας, το πλαίσιο τηςδιαπραγμάτευσης: Διζωνική, δικοινο-τική ομοσπονδία με πολιτική ισότηταόπως αυτή καθορίζεται στα ψηφί-σματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, μεδιασφαλισμένη τη μία και μόνη κυ-ριαρχία, διεθνή προσωπικότητα καιιθαγένεια. Ήταν η πρώτη φορά που ητουρκοκυπριακή πλευρά αποδέχθηκετη μία και μόνη κυριαρχία, διεθνήπροσωπικότητα και ιθαγένεια καθώςκαι το περιεχόμενο που δίνει ο ΟΗΕστην πολιτική ισότητα. Αν αναλογι-στεί κανείς από ποιο σημείο είχαμε ξε-κινήσει, συνιστούσε ουσιαστικό βήμαμπροστά.

Δυστυχώς, δεν έτυχε αυτής τηςαντιμετώπισης από αρκετούςστο εσωτερικό μέτωπο. Ποτέ

δεν ισχυριστήκαμε ότι αυτή η ανα-φορά έλυε όλα τα προβλήματα. Ανήταν έτσι δεν θα υπήρχε η ανάγκη γιασυνομιλίες. Φάνηκε από τότε, ότιυπήρχαν πολλοί που δεν ήταν διατε-θειμένοι να πιστώσουν στον ΠρόεδροΧριστόφια ειλικρινή διάθεση για λύσηστη βάση αρχών. Ακόμα χειρότερα,φάνηκε από τότε ότι αρκετοί δεν ήτανδιατεθειμένοι να υποστηρίξουν όχι τονΠρόεδρο, αλλά την ίδια την προσπά-θεια για λύση, στη βάση του πλαισίουπου είχε συμφωνηθεί από το 1977.

Τα ανακοινωθέντα, μαζί με τις συγκλί-

σεις που επιτεύχθηκαν στις ομάδες ερ-γασίας, αποτέλεσαν τη βάση για νααρχίσουν οι απευθείας συνομιλίες. Σ’αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότιουδέποτε είπαμε ότι οι συγκλίσεις σεόλες τις ομάδες εργασίας ήταν οι ανα-μενόμενες. Η απόφαση για την έναρξητων συνομιλιών δεν πάρθηκε αβίαστααπό τον Πρόεδρο Χριστόφια. Έπρεπενα επιλέξουμε: είτε θα περνούσε οχρόνος δίχως να συνομιλούμε, περι-μένοντας ένα αόρατο χέρι να κάμψειή/και να αναδείξει την τουρκικήαδιαλλαξία, είτε θα πηγαίναμε μεαποφασιστικότητα και βούληση στοτραπέζι των διαπραγματεύσεων θέ-τοντας τις δίκαιες θέσεις μας και προ-καλώντας την τουρκική πλευρά ναυποβάλει τις δικές της. Ο ΠρόεδροςΧριστόφιας προχώρησε στην έναρξητων διαπραγματεύσεων αφού διαβου-λεύθηκε με τα μέλη του Εθνικού Συμ-βουλίου και κατόπιν της στήριξης τηςπλειοψηφίας των μελών του.

Από τη δουλειά που έγινε στις ΟμάδεςΕργασίας και στις Τεχνικές Επιτροπέςκαι από όσες συναντήσεις έγιναν μέχρισήμερα, δυστυχώς δεν υπήρξε επαρκήςπρόοδος που να μας επιτρέπει ναπούμε ότι είμαστε σε ακτίνα συμφω-νίας. Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρ-κεια των συνομιλιών, σε ορισμένακεφάλαια επιτεύχθησαν συγκλίσειςδιόλου ευκαταφρόνητες, χωρίς βέβαιανα παραγνωρίζεται το γεγονός ότι πα-ραμένουν καταγεγραμμένες πολλέςκαι σημαντικές διαφορές. Κυρίως

26

ένεκα του γεγονότος ότι η τουρκικήπλευρά παραμένει αμετακίνητη, ενώ οκ. Έρογλου υπαναχωρεί και από όσαέγιναν αποδεκτά από τον κ. Ταλάτ.Σ΄αυτό το σημείο επισημαίνω την ασυ-νέπεια του κ. Έρογλου, ο οποίος επα-νειλημμένα δεσμεύτηκε στο Γ.Γ. τουΟΗΕ ότι θα συνέχιζε τις διαπραγμα-τεύσεις από το σημείο που αποχώρησεο κ. Ταλάτ.

Παρόλες τις βελτιώσεις όλοαυτό το διάστημα (προ-εδρικό πολίτευμα αντί του

Προεδρικού Συμβουλίου, απαλλαγήαπό τους ξένους δικαστές σε θέματαεκτελεστικής και νομοθετικής εξου-σίας, αποτελεσματικοί μηχανισμοίεπίλυσης αδιεξόδων, ιεραρχία νομι-κών κανόνων, ενίσχυση ομοσπονδια-

κών αρμοδιοτήτων σε σημαντικά θέ-ματα όπως τα ζητήματα ΕυρωπαϊκήςΈνωσης, αποκλειστικής οικονομικήςζώνης και οριοθέτησης με γειτονικάκράτη, αναπτυξιακής πολιτικής, κ.α.)και παρά το γεγονός ότι κατά τηνάποψη μας, ο Πρόεδρος της Δημο-κρατίας δεν έκανε καμία παραχώρησηαπό τις θέσεις αρχών, κατηγορείταιάδικα για δήθεν παραχωρήσεις. Αφε-τηρία για την άσκηση κριτικής αποτε-λεί η διαστρέβλωση διαφόρων θέσεωνκαι η επιλεκτική μνήμη πολιτικών κομ-μάτων. Επίσης είναι για εμάς προφανέςότι κάποιοι έχουν στο μυαλό τους μιαιδανική λύση, η οποία όμως δεν αντα-ποκρίνεται στο πλαίσιο που έχουμεδιαχρονικά συμφωνήσει με τη διεθνήκαι την τουρκοκυπριακή κοινότητα.

27

1. Η εκ περιτροπής Προεδρία και οι έποικοι

Αρχή θα κάνω με τα θέματα τηςεκ περιτροπής Προεδρίας καιτων εποίκων. Παρόλο που εξη-

γήθηκαν και αναλύθηκαν πάμπολλεςφορές, θεωρούμε σκόπιμο να επανέλ-θουμε σε ορισμένα σημεία.

Συνιστά η εκ περιτροπής Προεδρία πα-ραχώρηση του Δ. Χριστόφια; Στις 10Νοεμβρίου 2008, είναι καταγεγραμ-μένη στα πρακτικά του Εθνικού Συμ-βουλίου η τοποθέτηση τουαείμνηστου Τ. Παπαδόπουλου:«υπάρχει έγγραφο δικό μας γι’ αυτότο θέμα, από το 1972, χρησιμοποιών-τας μάλιστα ανάλογο σχέδιο, το οποίοείχε πει ο κ. Μαντέλα όταν διεξήγε τιςδικές του διαπραγματεύσεις για τη Ν.Αφρική. Εγώ διάβασα αυτό το έγ-

γραφο, μάλιστα μου ανατέθη να κάνωκαι ειδική μελέτη πάνω σε αυτό το ζή-τημα…». Παρακάτω και θέτοντας ωςπροϋπόθεση το κοινό ψηφοδέλτιο, είπεαπευθυνόμενος στον Πρόεδρο «Μάλι-στα, αν μου επιτρέπετε να το πω, χωρίςνα προσπαθώ να πατρονάρω, είναιβελτίωση η δική σας πρόταση ότιτούτο θα ισχύει μόνο για τη δεύτερηΚυριακή. Είναι καλύτερο από αυτό πουείχε προταθεί προηγουμένως».

Η εκ περιτροπής προεδρία συζητή-θηκε και στις άτυπες συνομιλίες Κλη-ρίδη-Ντενκτάς. Περιλήφθηκεεξάλλου και στην Έκθεση του Ευρω-παίου Παρατηρητή Σερζ Αμπού, πε-ριλήφθηκε και στις πέντεπαραλλαγές του σχεδίου Ανάν. Σε

28

καμία περίπτωση και κανένας τότε δενζήτησε απάλειψη της. Ούτε ακόμα στοέγγραφο στο οποίο αναφέρονται οιθέσεις του μ. Τάσσου Παπαδόπουλου,αμέσως πριν το τελικό σχέδιο Ανάν,ημ. 30/3/2004 με τίτλο «Αρχική αντί-δραση της ελληνοκυπριακής πλευ-ράς», δεν είχε ζητηθεί απάλειψη τηςεκ περιτροπής Προεδρίας. Όπως οίδιος ανέφερε σε τηλεοπτική εκπομπήτο Δεκέμβριο του 2007, εκείνο το έγ-γραφο «περιείχε τις βασικές μας δια-φωνίες πάνω στο Σχέδιο…τοπερίγραμμα των θεμάτων που ήθελανα διαπραγματευτώ». Εξάλλου, το ότιδεν υπήρχε πρόθεση να εγκαταλειφθείη εκ περιτροπής Προεδρία τεκμηριώ-νεται και από τα πρακτικά της κωδικο-ποίησης με τις επιδιωκόμενες αλλαγέςεπί του σχεδίου Ανάν όπως αυτή κατα-γράφηκε στις συναντήσεις εκπροσώ-πων του τέως Προέδρου με τον τέωςΒοηθό Γ. Γ. του ΟΗΕ κ. Πρέντεργ-καστ, που πραγματοποιήθηκαν στηνέδρα του ΟΗΕ τον Μάιο του 2005.

Προς τιμήν του, αυτό το ανα-γνώρισε και ο κ. Αναστασιά-δης, ο οποίος δήλωσε

δημόσια το 2009 πως «θέλω να είμαιέντιμος, όταν υπάρχουν επιστολέςπροκατόχων και θέσεις, αυτές παραμέ-νουν στο τραπέζι». Δυστυχώς, σε αυτήτου τη θέση δεν τον ακολούθησανάλλα στελέχη του ΔΗΣΥ, αρχής γενο-μένης από τον κ. Αβέρωφ Νεοφύτου.

Τον Ιούλιο του 2008, ο ΠρόεδροςΧριστόφιας ενημέρωσε όλα τα μέλη

του Εθνικού Συμβουλίου για τη συγ-κεκριμένη πρόταση και επανήλθε τοΝιόβρη του 2008. Σε αυτήν αντέδρασεεξαρχής μόνο το Κίνημα των Οικολό-γων και ο αείμνηστος Τ. Παπαδόπου-λος. Οι μεν Οικολόγοι είπαν ότι σεγενικές γραμμές συμφωνούσαν με τηνπρόταση για τη διακυβέρνηση αλλάδιαφωνούσαν με την εκ περιτροπήςΠροεδρία. Ο δε Τ. Παπαδόπουλος είχεπει, ανάμεσα σ΄ άλλα αυτά που ανα-φέρω πιο πάνω. Οι υπόλοιπες δυνάμειςαντέδρασαν πολύ αργότερα και μετάπου ο Πρόεδρος είχε καταθέσει τιςπροτάσεις του στις συνομιλίες. ΤοΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και το ΕΥΡΩΚΟ τιςχαρακτήρισαν ως «κόκκινη γραμμή»τον Μάρτη του 2009 και ο ΔΗΣΥ τουςακολούθησε τον Σεπτέμβρη του ίδιουέτους. Μια απλή αναδρομή στα πρα-κτικά του Εθνικού Συμβουλίου θα επι-βεβαιώσει του λόγου το αληθές.

Προβάλλεται το επιχείρημα για να δι-καιολογηθεί η μετακίνηση κάποιων ότιη αρχική πρόνοια αφορούσε προεδρικόσυμβούλιο με σαφώς λιγότερες εξου-σίες για τον Πρόεδρο και τον Αντιπρό-εδρο. Η πραγματικότητα είναιδιαφορετική και παρόλο που έχει επε-ξηγηθεί πολλές φορές κάποιοι επιμέ-νουν, για κατανοητούς λόγους σ΄αυτήτη θέση.

Γιατί όμως ο Πρόεδρος της Δημοκρα-τίας πρότεινε τη διασταυρούμενηψήφο και τι στόχευε μ΄αυτή του τηνπρόταση; Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτόπου εκμεταλλεύθηκαν ξένοι και ντό-

29

πιοι για να προκαλέσουν τη σύγχρονητραγωδία στον τόπο μας είναι το γεγο-νός ότι στο νησί ζούσαν δύο κοινότη-τες με διαφορετική εθνική καταγωγή.Αυτή η διαφορά, αν δεν αντιμετωπι-στεί στη ρίζα της θα μπορούσε να επα-νέρχεται συνεχώς προκαλώντας τριβέςκαι συγκρούσεις. Με τέτοιες συνθήκεςδεν θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει μό-νιμη και σταθερή ειρήνη, ούτε ασφά-λεια για το σύνολο του κυπριακούλαού.

Πώς θα μπορούσε να ξεριζω-θεί αυτό το σαράκι που θασυνεχίσει να κατατρώει τα

σωθικά της πατρίδας μας;

Γκρεμίζοντας τα διαχωριστικά τείχηστη βάση της εθνοτικής καταγωγής.Υποχρεώνοντας τα κόμματα να συ-νεργαστούν μεταξύ τους, στη βάσητων πολιτικών τους θέσεων για να

εκλέξουν τον Πρόεδρο και τον Αντι-πρόεδρο με τους οποίους συμφωνούν.Μ΄αυτό τον τρόπο η Κυπριακή Δημο-κρατία θα μετατρεπόταν σε σύγχρονοκράτος όπως όλα τα άλλα. Σε κράτοςόπου οι όποιες αντιπαραθέσεις θα γί-νονταν με βάση πολιτικές θέσεις καιόχι την εθνοτική καταγωγή των κα-τοίκων της. Αυτή την έννοια έχει ηδιασταυρούμενη ψήφος.

Κατηγορείται ο Πρόεδρος Χριστόφιαςότι αποδέχθηκε τη στάθμιση τηςψήφου των ελληνοκυπρίων. Η κριτικήπου του ασκείται, παραγνωρίζει τηνουσία, που είναι η απαλλαγή μας απότο πολίτευμα του Συμβουλίου με τιςγνωστές του αδυναμίες (διακοσμητι-κός Πρόεδρος, πιθανότητα αδυναμίαςακόμη και σχηματισμού κυβέρνησης,απόλυτη εξίσωση στη στάθμιση). Ολόγος της στάθμισης, είναι εμφανής:Αν αποκλειστεί εντελώς η στάθμιση

30

αυτό σημαίνει ότι οι Ελληνοκύπριοι θαμπορούσαμε να καθορίσουμε απόμόνοι μας, χωρίς ούτε μία τουρκοκυ-πριακή ψήφο, ποιος Τουρκοκύπριος θαεκλεγεί. Θα πηγαίναμε έτσι πίσω καιαπό το Σύνταγμα του 1960, όπου ηεκλογή Προέδρου και Αντιπροέδρουήταν χωριστή, ενώ ο τελευταίος είχεδικαίωμα βέτο σε ζωτικά ζητήματα, σεαποφάσεις τόσο της Κυβέρνησης όσοκαι της Βουλής. Θα παραβιαζόταν καιο δικοινοτισμός, που επίσης υπάρχειαπό το 1960 και σημαίνει αποτελεσμα-τική συμμετοχή και των δύο κοινοτή-των στα όργανα και τις αποφάσεις.

Υπάρχει όμως ακόμα μία ερώ-τηση η οποία θα πρέπει νααπαντηθεί. Όντως αυτή η πρό-

ταση συνιστά υποχώρηση; «Πανηγυ-ρίζει» η τουρκική πλευρά για όσα της«έδωσε» ο Πρόεδρος Χριστόφιας; Οκ. Οζγκιουργκιούν διαμαρτύρεται ότιαυτή η πρόταση «μας φέρνει πίσω καιαπό το Σχέδιο Ανάν», λέγοντας πως«μόνο εμείς δίνουμε. Μία κυριαρχία,μία ιθαγένεια, μόνο εμείς κάνουμεπαραχωρήσεις». Ο Σερντάρ Ντεν-κτάς, δήλωνε ότι «δεν είναι δυνατόνα γίνει αποδεχτή η πρόταση περίδιασταυρούμενης ψήφου ή κοινούψηφοδελτίου, αφού είναι προτάσειςπου ενισχύουν το ένα κράτος και τημία ιθαγένεια». Ο δε κ. Έρογλου,υπενθύμισε ότι «το 1960 οι πλευρέςεξέλεγαν τους δικούς τους ηγέτες χω-ριστά» και ότι «με την πρόταση υπο-βιβάζεται η πολιτική συνεργασία σε

επίπεδο κοινοτήτων αντί σε επίπεδοεκλεγμένων και αυτό μπορεί μακρο-πρόθεσμα να γίνει αιτία διάβρωσηςτης ταυτότητας της τουρκοκυπριακήςκοινότητας, η οποία είναι αριθμητικάκαι οικονομικά πιο αδύνατη».

Υπενθυμίζω ότι η αντίδραση του κ.Έρογλου ήταν έντονη όταν ο κ. Ταλάτείχε αποδεχτεί τη φιλοσοφία της πρό-τασης. Είχε μάλιστα αποστείλει καισχετική επιστολή στην τουρκική κυ-βέρνηση, απ΄όπου και η πιο πάνω ανα-φορά, ζητώντας την παρέμβαση τηςγια να «διασωθεί» η τουρκοκυπριακήκοινότητα.

Λέγοντας όλα αυτά ξεκαθαρίζουμε ότιαν η τουρκική πλευρά επιμένει να απο-δέχεται επιλεκτικά και αποσπασματικάμόνο την εκ περιτροπής προεδρία τότεο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέ-πει να επιμείνει σε σταθερό Πρόεδροκαι Αντιπρόεδρο που θα εκλέγονταιχωριστά από τις δύο κοινότητες.

Όσο για το θέμα της παραμονής50,000 εποίκων, υπενθυμίζουμε ότι οαείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλοςκάτω από το βάρος της κατάστασηςπου δημιουργήθηκε με τους μικτούςγάμους και τη γέννηση παιδιών εποί-κων είχε δεχθεί παραμονή πέραν τωνπενήντα χιλιάδων εποίκων. Αυτό ανα-φέρεται ρητώς στο έγγραφο ημ.30Μαρτίου 2004 με τις τελικές θέσεις τηςπλευράς μας αμέσως πριν την υποβολήτου τελικού σχεδίου Ανάν. Ας πούμε

31

ότι εμείς θέλουμε να εγκαταλείψουμεκαι αυτή τη θέση. Σε αυτή την περί-πτωση, πρέπει να μας προβληματίσειτο εξής: είναι εφικτό να λέμε ότι εκεί-νοι που παντρεύτηκαν τουρκοκύπρι-ους πρέπει να φύγουν; Θα βρούμεκατανόηση διεθνώς σε ένα τέτοιο αί-τημα όταν η ίδια η νομοθεσία της Κυ-πριακή Δημοκρατίας θεωρεί ότι σετέτοιες περιπτώσεις δικαιούνται να ζη-τήσουν ιθαγένεια; Είναι εφικτό ναδιώξουμε παιδιά μικτών γάμων; Είναιεύκολο να διώξουμε κόσμο που γεννή-θηκε και ενηλικιώθηκε στην Κύπρο ωςέποικος; Αυτά είναι εύκολο να τα λέμεστο εσωτερικό αλλά το ερώτημα είναι,διεθνώς θα βρούμε κατανόηση;

Ο Πρόεδρος Χριστόφιας στο σχετικόέγγραφο που κατέθεσε στις διαπραγ-ματεύσεις υπογράμμισε από την πρώτηπαράγραφο ότι ο εποικισμός αποτελεί

έγκλημα πολέμου. Από εκεί και πέρα,δεν πρέπει να έχουμε ψευδαισθήσεις.Όπως υπογράμμισε και ο κ. Λυσσαρί-δης τον Ιούλιο του 2008 μέσα σε αυτήτην αίθουσα και είναι καταγεγραμ-μένο στα πρακτικά, «ξέρουμε όλοιπως θα μείνουν. Δεν είμαι αφελής ναπιστεύω ότι θα τσουβαλιάζουμε 180-200 χιλιάδες εποίκων και θα φύγουν.Μακάρι να τα καταφέρουμε να φύγειένας αριθμός, άλλο τούτο, άλλο όμωςη νομιμοποίηση του εγκλήματος».Ανάλογη τοποθέτηση έκανε και ο κ.Ομήρου στο ΡΙΚ. Ανάλογες τοποθετή-σεις έκαναν και άλλοι Πρόεδροισ΄αυτή την αίθουσα. Αυτό ακριβώς,κατά την άποψη μας, λέει και ο Πρό-εδρος Χριστόφιας. Γι΄αυτό και αποδέχ-θηκε τη θέση προκατόχων του γιαπαραμονή 50,000 εποίκων στο νησίμετά τη λύση, χωρίς την ίδια στιγμή ναπαύει να καταγγέλλει και στο τραπέζι

32

των συνομιλιών και εντός και εκτόςΚύπρου, το συνεχιζόμενο έγκλημα τουεποικισμού σε βάρος της Κύπρου καιτου συνόλου του λαού της, ελληνοκυ-πρίων και τουρκοκυπρίων και χωρίς νααποδέχεται προτάσεις της τουρκικήςπλευράς που αποσκοπούν στη διατή-ρηση των υφιστάμενων δημογραφικώνδεδομένων.

Κατηγορούν ορισμένοι τονΠρόεδρο της Δημοκρατίας ότιβιάστηκε να παραχωρήσει

αυτό το «χαρτί» δίχως προηγουμένωςνα το διαπραγματευτεί. Ξεχνούν ότιαυτό είχε παραχωρηθεί από τηνπλευρά μας, γραπτώς μάλιστα, προ-ηγουμένως. Σ΄αυτό το σημείο θέλω ναεπισημάνω και το εξής. Αρκετοί θεω-ρούν ότι ο Δ. Χριστόφιας θα πρέπεινα αποσύρει προτάσεις της πλευράςμας με τις οποίες «ανακάλυψαν» σή-μερα ότι διαφωνούν. Λέω ανακάλυ-ψαν σήμερα γιατί όταν ήταν άλλοςΠρόεδρος δεν αντιδρούσαν και σί-γουρα όχι με την ίδια ένταση που αν-

τιδρούν σήμερα.

Θα ήθελα να ρωτήσω το εξής: Πραγ-ματικά πιστεύουν ορισμένοι ότι θαμπορούσαμε να διεκδικήσουμε τηνιδανική λύση και να την πετύχουμε,μέσα στα δεδομένα που είναι διαμορ-φωμένα παγκοσμίως; Αν ναι, θα ήτανχρήσιμο να μας εξηγήσουν πώς θαήταν δυνατό η αδιάλλαχτη τουρκικήπλευρά να πειστεί για αποδοχή σαφώςαρνητικότερων θέσεων για την ίδια, τηστιγμή που σήμερα απορρίπτει πολύπιο συμβιβαστικές θέσεις. Θάταν χρή-σιμο να μας πούνε ποιοι από τη διεθνήκοινότητα θα υποχρεώσουν την Τουρ-κία να αποδεχτεί τις απαιτήσεις μαςγια ιδανική λύση.

Αν ούτε το ένα ούτε το άλλοείναι εφικτό, τότε θάταν χρή-σιμο να μας πούνε ποια θα

είναι η πιθανή κατάληξη. Μήπως η πα-γίωση των τετελεσμένων και η οριστι-κοποίηση της διχοτόμησης;

33

2. Τέσσερις Ελευθερίες

Τέθηκε πρόσφατα και το ζήτηματων τεσσάρων ελευθεριών καιτης πολιτογράφησης τούρκων

υπηκόων. Δεν θα κουραστώ να επανα-λαμβάνω ότι το καθετί πρέπει να τοσυγκρίνουμε όχι με το ιδανικό αλλά μετο εφικτό και το τι είχαμε. Περιορισμοίστην Πολιτογράφηση τούρκων υπη-κόων στη Συμφωνία Χριστόφια-Ταλάτ υπάρχουν και είναι πολύ πιοισχυροί από ότι στο Σχέδιο Ανάν. ΣτοΣχέδιο Ανάν, υπήρχε περιορισμός τηςτάξης του 5% για Έλληνες και Τούρ-κους. Οι περιορισμοί στην εγκατά-σταση θα διαρκούσαν μόνο μέχρι τηνένταξη της Τουρκίαςστην ΕυρωπαϊκήΈνωση ή μόνο 19 χρό-νια μετά τη λύση και ηαπόκτηση της ιθαγέ-νειας θα μπορούσε ναδιεκδικηθεί και λόγωμόνιμης κατοικίας.Οποιοσδήποτε περιο-ρισμός θα έπρεπε ναείναι συμβατός με τοκοινοτικό κεκτημένο.

Στον αντίποδα,αυτό που πρό-τεινε ο Πρό-

εδρος Χριστόφιας,περιέχει σαφή ανα-

φορά για να υπάρχει η αναλογία πουπροβλέπεται στις συμφωνίες του1960, δηλαδή 4:1, και ότι αυτή δεν θααλλοιωθεί είτε λόγω πολιτογραφή-σεων είτε λόγω μόνιμης κατοικίας. Γιακάθε πέντε πολιτογραφήσεις οι τέσσε-ρις θα ανήκουν στην ελληνοκυπριακήκοινότητα. Τέθηκε επιπλέον η θέση ότιοι περιορισμοί θα είναι μόνιμοι. Συνε-πώς, είναι τουλάχιστον ατυχές αυτοίπου στήριξαν με όλες τους τις δυνάμειςτο σχέδιο Ανάν να είναι αυτοί που σή-μερα θεωρούν ότι αυτές οι προτάσειςθα τουρκοποιήσουν την Κύπρο και αν-τιδρούν έντονα.

34

3. «Αποκεντρωμένη» Ομοσπονδία

Πρόσφατα ο κ. Αναστασιάδηςέθεσε και ζήτημα «υπερσυγ-κεντρωτισμού εξουσιών» της

κεντρικής Κυβέρνησης. Στήριξε τηνάποψη για «αποκεντρωμένη ομοσπον-δία» εξηγώντας τι εννοεί. Το πρώτοπου θέλω να πω είναι ότι αυτό το θέμαδεν αποτελεί πρόβλημα στη διαδικασίαπου βρίσκεται σε εξέλιξη. Αντιθέτως οΔ. Χριστόφιας κατάφερε να πείσειτον κ. Ταλάτ στις συνομιλίες πουείχαν να αποδεχτεί πολύ περισσότε-ρες αρμοδιότητες για την κεντρική

κυβέρνηση από τις 11 που είχαν συμ-φωνηθεί με το μ. Τ. Παπαδόπουλο.Για ποιο λόγο λοιπόν ανοίγει εκ νέουαυτό το κεφάλαιο;

Υπενθυμίζω ότι εκείνος που διαμαρτυ-ρήθηκε για το θέμα ήταν ο κ. Ταλάτ,που το Δεκέμβριο του 2009 δήλωσε«επιθυμούμε μια κεντρική κυβέρνησημε μειωμένες εξουσίες». Σημειωτέονότι τη θέση αυτή είχαν υιοθετήσει πα-λαιότερα και εκπρόσωποι του ΟΗΕ.

35

4. Ποια λύση επιδιώκουμε και πώς θα φτάσουμε σε αυτήν

Από την ημέρα έναρξης τωναπευθείας διαπραγματεύσεωντέθηκε από κάποιους θέμα της

ίδιας της λύσης διζωνικής δικοινοτικήςομοσπονδίας. Το θέμα αυτό επανέρχε-ται, κατά διαστήματα, από κόμματακαι κομματικά στελέχη παρόλο πουυπήρξε ανακοίνωση του Εθνικού Συμ-βουλίου το Σεπτέμβριο του 2009,όπου όλες οι πολιτικές δυνάμεις, πληντου ΕΥΡΩΚΟ το οποίο αργότερααπέρριψε δημόσια και ξεκάθαρα τηνομοσπονδία, επέμεναν «στην εξεύρεσημιας ειρηνικής λύσης στη βάση των περί

Κύπρου ψηφισμάτων του ΟΗΕ και τωνΣυμφωνιών Υψηλού επιπέδου του 1977και 1979 για διζωνική, δικοινοτική ομο-σπονδία με πολιτική ισότητα, όπωςαυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφί-σματα του Συμβουλίου Ασφαλείας τουΟΗΕ, λύση που θα πρέπει να επιτυγχά-νει την ενότητα του χώρου, του λαού,των θεσμών και της οικονομίας».

Είχαμε ακόμα καταλήξει στο ότι η απο-κατάσταση των βασικών ελευθεριώνκαι των ανθρωπίνων δικαιωμάτωνόλων των Κυπρίων, περιλαμβανομένου

και του δικαιώματος των προσφύγωνγια επιστροφή στα σπίτια και τις περι-ουσίες τους, αποτελεί επίσης απαραί-τητη προϋπόθεση για τη λύση.Συμφωνήσαμε ότι «η λύση πρέπει ναείναι προϊόν συμφωνίας μεταξύ τωνδυο ηγετών και όχι αποτέλεσμα επι-βολής εκ των έξω» και πως «μόνο μιατέτοια συμφωνία μπορεί να παραπεμ-φθεί σε δημοψήφισμα», αποκλείονταςτην όποια μορφή διαιτησίας, καθώς καιτην επιβολή χρονοδιαγραμμάτων.

Είναι βέβαια γεγονός ότι κόμματα δια-φωνούν με τον όρο διζωνικότητα ενώάλλα θέτουν θέμα περιεχομένουαυτών των ερμηνειών. Είναι γι΄αυτό τολόγο που ως ΑΚΕΛ θεωρούμε ότι ταζητήματα αυτά πρέπει να συζητηθούνκαι να διευκρινιστούν για να ξέρουμετι ακριβώς υποστηρίζει ο καθένας.Υπενθυμίζω ότι ο Πρόεδρος της Δημο-κρατίας έχει καταθέσει ερμηνεία αυτώντων όρων στο Εθνικό Συμβούλιο απότο 2009 και δεν υπήρξε αντίδραση απόκανένα κόμμα.

Ηάποψη μας είναι ότι αυτές οιθέσεις ήταν και θα παραμεί-νουν η προμετωπίδα του

Προέδρου Χριστόφια στις διαπραγμα-τεύσεις. Αυτές αποτελούν και θέσειςτου ΑΚΕΛ επειδή συμφωνούμε με τηνουσία τους. Όπως συμφωνούμε και μετην ουσία των προτάσεων που κατέ-θεσε ο Πρόεδρος στις συνομιλίες. Θε-ωρούμε ότι πρόκειται για προτάσειςπου στηρίζονται σε διαχρονικές θέσειςτης ελληνοκυπριακής πλευράς. Βελ-τιώνουν παλαιότερες προτάσεις. Αξιώ-νουν με τον πλέον σαφή τρόπο τηνκατάργηση των αναχρονιστικών εγ-γυήσεων. Εμμένουν στην επιστροφήόσο το δυνατό μεγαλύτερου αριθμούελληνοκυπρίων υπό Ελληνοκυπριακήδιοίκηση. Προτάσσουν το δίκαιο δια-χρονικό μας αίτημα οι νόμιμοι ιδιο-κτήτες να έχουν το δικαίωμαεπιλογής για αποκατάσταση της πε-ριουσίας τους. Είναι προτάσεις συνε-νωτικές και δημιουργούνπροϋποθέσεις επίτευξης συμφωνίας μετους τουρκοκύπριους αν δείξουν γνή-σια και ειλικρινή βούληση για επίτευξηλύσης στο Κυπριακό.

36

37

5.Διευρυμένη Συμμετοχή στις συνομιλίες

Όπως ανέφερα προηγουμέ-νως διάφοροι επανέρχον-ται κατά διαστήματα

υποβάλλοντας προτάσεις για αλ-λαγή της διαδικασίας, ή εγκατά-λειψη διαχρονικών θέσεων ήακόμα θέσεων που αποτελούν ή θαέπρεπε να αποτελούν κόκκινεςγραμμές για την ελληνοκυπριακήπλευρά. Συμφωνούμε ότι δεν πρέ-πει να παραμένουμε δογματικάπροσκολλημένοι σε θέσεις που δια-τυπώσαμε στο παρελθόν αν όντωςαλλάξουν τα δεδομένα. Ούτε όμωςπρέπει να επιμένουμε δογματικά σεθέσεις που δεν τεκμηριώνονται.

Ο ΔΗΣΥ επιμένει σε διεύρυνσητων συνομιλιών με τη συμμετοχήΕλλάδας, Τουρκίας και Ευρωπαϊ-κής Ένωσης. Επιμένει επίσης γιατην ανάγκη απαλλαγής μας από το«δόγμα της κυπριακής ιδιοκτησίαςτων συνομιλιών». Αυτό το υποστη-ρίζει λέγοντας ότι οι συνομιλίεςέχουν αποτελματωθεί και ότι με τησυμμετοχή της Τουρκίας σ΄αυτέςθα μας δοθεί η δυνατότητα να απο-καλύψουμε την αδιαλλαξία της διε-θνώς. Η επιμονή μας για διαδικασίακυπριακής ιδιοκτησίας έχει την έν-νοια ότι δεν θα αποδεχτούμε την

επιβολή λύσης από τα έξω, κάτι πουδέχεται και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ συμπε-ριλαμβάνοντας το και στην πρό-σφατη δήλωση του. Αυτό δεσημαίνει ότι δεν θέλουμε να ακού-σουμε ιδέες που δεν θάναι δεσμευ-τικές και οι οποίες ενδεχομένως ναμπορούσαν να γεφυρώσουν τοχάσμα στις θέσεις των δύο κοινοτή-των. Σ΄ότι αφορά την πρόταση γιαδιεύρυνση των συνομιλιών σε τιδιαφέρει από την πρόταση τουΟΗΕ για πολυμερή συνάντησητην οποία ο ΔΗΣΥ καταγγέλει;

Σ΄ότι αφορά την ουσία της θέλουμενα πούμε το εξής:

I.Δεν θεωρούμε ότι η ανοχή πουεπιδεικνύει μερίδα της διε-

θνούς κοινότητας έναντι των τουρ-κικών θέσεων πηγάζει από άγνοιατου περιεχομένου τους. Αντιθέτωςπηγάζει από το πώς αντιλαμβάνον-ται την εξυπηρέτηση των συμφε-ρόντων τους. Ως εκ τούτουενδεχόμενη συμμετοχή της Τουρ-κίας σε διευρυμένες συνομιλίες δενδιαφοροποιεί τα δεδομένα και δενθα την εκθέσει.

38

II.Η συμμετοχή εκπροσώπουτης Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν

θάχει καθοριστική σημασία, αφού ηΈνωση δεν έχει κοινή εξωτερική πο-λιτική με δεσμευτικό χαρακτήρα. Οιχώρες μέλη της θα εξακολουθή-σουν να έχουν τη δική τους ξεχωρι-στή θέση. Ο ίδιος ο ΟΗΕ, παρόλοπου καθοδηγείται από σωρεία σω-στών ψηφισμάτων, δεν πέτυχε ναλειτουργήσει αντικειμενικά, πώς θατο πετύχει να την εκθέσει;

III.Η θέση μας δεν θα ισχυ-ροποιηθεί στις διευρυμέ-

νες συνομιλίες. Αντιθέτως εκείνηπου θα ενισχυθεί θα είναι η θέσητης τουρκικής πλευράς, που έχει

σοβαρό πλεονέκτημα έναντι τηςΕλλάδας.

IV.Αν οι διευρυμένες συνομι-λίες αποτύχουν δύο θα

είναι τα ενδεχόμενα. Είτε θα μαςεπιβληθεί λύση από τα έξω, είτε θατερματιστούν οι συνομιλίες οδη-γώντας σε παγίωση των τετελεσμέ-νων και οριστικοποίηση τηςδιχοτόμησης. Είναι γι΄αυτούς τουςλόγους που διαφωνούμε με τηνπρόταση του ΔΗΣΥ.

39

Γενικά Σχόλια

Τοποθετήσεις όπως αυτή του κ.Αναστασιάδη για «αποκεν-τρωμένη ομοσπονδία» ότι

«εκείνο που τους κουράζει (τα ΗΕ καιτην ΕΕ) είναι το γεγονός πως εδώ και36 χρόνια συνεχώς μιλούμε για τηνεπιθυμία μας για λύση, αλλά με όρουςγια μη αυστηρά χρονοδιαγράμματα ήτα διάφορα προσχήματα που φέ-ρουμε κατά καιρούς», αφήνουν λαν-θασμένες εντυπώσεις για το τιθέλουμε και πώς θέλουμε να το πετύ-χουμε ως ελληνοκυπριακή πλευρά.Παρομοίως και οι τοποθετήσεις πουκατά καιρούς γίνονται από εκπροσώ-πους και άλλων πολιτικών δυνάμεωνοι οποίες έμμεσα ή άμεσα απορρίπτουντη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδίακαι εισηγούνται ακόμα και εγκατά-λειψη του συμφωνημένου πλαισίουλύσης προκαλούν σύγχυση και δενστέλνουν ξεκάθαρα μηνύματα για τηβούληση μας.

Ως ΑΚΕΛ επιμένουμε σε κάθε ένα ξε-χωριστά και σε όλα μαζί τα στοιχείαπου συνθέτουν το συμφωνημένο πλαί-σιο για τη λύση του Κυπριακού. Μίακαι μόνη κυριαρχία, που διασφαλίζειότι θα υπάρχει ένα κράτος, με μία καιμόνη διεθνή προσωπικότητα. Αυτή κα-θιστά μόνο το κράτος και όχι τις περι-φέρειες υποκείμενο του διεθνούςδικαίου. Μία και μόνη ιθαγένεια, όπωςυπάρχει σε κάθε κράτος. Διζωνική ομο-σπονδία, ώστε να υπάρχουν δύο περι-φέρειες στην ομοσπονδία και η κάθεκοινότητα να διοικεί μία περιφέρεια.Δικοινοτική ομοσπονδία, ώστε ναέχουν και οι δύο κοινότητες αποτελε-σματική συμμετοχή στα ομοσπονδιακάόργανα και στις αποφάσεις. Πολιτικήισότητα όπως την περιγράφουν τα κεί-μενα των Ηνωμένων Εθνών. Αυτή συ-νεπάγεται αποτελεσματική συμμετοχήκαι των δύο κοινοτήτων σε όλα τα όρ-γανα και αποφάσεις της ομοσπονδια-

κής κυβέρνησης. Εμμένουμεότι μόνο μέσα από κυπρια-κής ιδιοκτησίας συνομιλίες,χωρίς διαιτησία και χωρίςχρονοδιαγράμματα, μπο-ρούμε να πετύχουμε σεαυτή τη λύση.

Υπάρχει άλλος δρόμος γιανα φτάσουμε σε λύση στοΚυπριακό; Κατά την άποψημας, όχι. Αν όμως κάποιοι

40

από εμάς, πιστεύουν ότι 38 χρόνιαμετά, μετά από τόσες περιπέτειες πουη κάθε μια άφηνε και ένα βαρίδι στηνπορεία της λύσης, υπάρχει η δυνατό-τητα να εγκαταλείψουμε το συμφωνη-μένο πλαίσιο και τη συμφωνημένηδιαδικασία και να ακολουθήσουμε κάτικαινούριο, είμαστε έτοιμοι να ακού-σουμε, να συζητήσουμε και να τοποθε-τηθούμε με τη λογική και με γνώμονατα συμφέροντα του κυπριακού λαού.

Κατά καιρούς λέγονται διάφορα. «Να μην κολλάμε στις ετικέτες και στηνονοματολογία» λένε κάποιοι. Υπενθυ-μίζουμε πως όταν ο κ. Ντενκτάς είχεθέσει στο τραπέζι την πρόταση για συ-νομοσπονδία, ο Γενικός Γραμματέαςτου ΟΗΕ στην έκθεση του S/1999/707ημ. 22 Ιουνίου 1999, είχε αναφερθεί σε“legalistic abstractions“ και “artificiallabels”. Τότε θορυβηθήκαμε και οδηγη-θήκαμε δυστυχώς στο «όλα στο τρα-πέζι». Σήμερα, θα προτάξουμε εμείς οιίδιοι τέτοιες αναφορές; Κι αν καταλή-ξουμε ξανά στο σημείο στο οποίο ήμα-σταν τόσα χρόνια πριν, τι θα έχουμεπετύχει;

«Να θέτει ο Πρόεδρος Χριστόφιας τοκυπριακό πρόβλημα ως πρόβλημα ει-σβολής και κατοχής». Έχουμε όλοι στηδιάθεση μας τα έγγραφα των θέσεωνπου κατατίθενται στις διαπραγματεύ-σεις. Ειλικρινά, υπάρχει η πεποίθησηότι ο Πρόεδρος δεν θέτει στην τουρ-κική πλευρά το θέμα ως θέμα εισβολήςκαι κατοχής; Ή μήπως δεν το παρου-

σιάζει έτσι προς τα έξω; Από μια πρό-χειρη ανασκόπηση του Τύπου, ενώπιοντης Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμέ-νων Εθνών κάθε χρόνο, σε επίσημεςαποστολές στο εξωτερικό, σε ηγέτεςκρατών που επισκέπτονται την Κύπρο,σε απαντήσεις του σε προκλητικές δη-λώσεις είτε του κ. Έρογλου, είτε του κ.Ερτογάν, ο Πρόεδρος Χριστόφιας δενπαύει να υπενθυμίζει ότι η Τουρκίαεγκλημάτησε και εγκληματεί σεβάρος της Κύπρου και του λαού της.Ότι εισέβαλε στην Κύπρο και εξακο-λουθεί να κατέχει παράνομα το 37%των εδαφών μας.

«Να διαμορφωθεί σχέδιο Β΄». Είμαστεέτοιμοι να ακούσουμε τυχόν προτάσειςπου υπάρχουν. Άραγε θα ωφελήσειόμως την Κύπρο η εμπλοκή σε έναδημόσιο διάλογο για το ποιο πρέπεινα είναι το Σχέδιο Β΄; Ως ΑΚΕΛ, εδώκαι καιρό εκφράσαμε την άποψη ότι θαπρέπει να συνεχίσουμε να επαναβεβαι-ώνουμε καθημερινά και με όλες μας τιςδυνάμεις τη βούληση μας για λύση στηβάση αρχών. Κι αν δεν καταστεί εφικτόνα εξευρεθεί λύση, τότε όλες οι πράξειςμας δεν θα πρέπει να αφήνουν την πα-ραμικρή αμφιβολία ότι για το αδιέξοδοδεν ευθύνεται η ελληνοκυπριακήπλευρά, αλλά η τουρκική. Έτσι που ναμην μπορεί να βρει έδαφος στη διεθνήκοινότητα η όποια προσπάθεια ανα-βάθμισης του ψευδοκράτους. Επανα-λαμβάνω όμως ότι είμαστε έτοιμοι ναακούσουμε προτάσεις και θα τις κρί-νουμε από το περιεχόμενο τους.

41

«Να υπάρξει αλλαγή στρατηγικής καιτακτικής, άλλαξαν τα δεδομένα, να δια-μορφωθεί νέο πλαίσιο λύσης». Συμφω-νούμε ότι άλλαξαν τα δεδομένα. Δενείναι τα ίδια με αυτά που υπήρχαν το1977 και το 1979. Άλλαξαν προς το κα-λύτερο ή προς το χειρότερο; Αν ήτανπρος το καλύτερο, το Κυπριακό ίσωςνα ήταν λυμένο προ πολλού. Αν αυτήτη στιγμή, με την Ελλάδα ασθενή οι-κονομικά και πολιτικά και την Τουρκίασε ισχυρή θέση και με τον ευρύτεροσυσχετισμό δυνάμεων διεθνώς, επιχει-ρήσουμε να αλλάξουμε το πλαίσιο επί-λυσης του Κυπριακού υπάρχει κανέναςπου να μας εγγυάται ότι θα πετύχουμεκάτι καλύτερο; Ας απορρίψουμε τη δι-ζωνική, δικοινοτική ομοσπονδίααύριο το πρωί. Για να επιδιώξουμεόμως τι και έχοντας ποιους στοπλευρό μας; Η δική μας πεποίθησηείναι ότι το μόνο αποτέλεσμα μιας τέ-τοιας κίνησης θα είναι να καταρρακω-θεί η αξιοπιστία μας διεθνώς και ναεπιτραπεί στην Τουρκία και στην τουρ-κοκυπριακή ηγεσία να απεγκλωβιστείαπό τη συμφωνημένη βάση λύσης,οδηγώντας την Κύπρο με μαθηματικήακρίβεια στη διχοτόμηση.

Αυτές οι απόψεις διατυπώνονται τηνώρα που ακόμα και οι πιο σταθεροίυποστηριχτές μας στη διεθνή κοινό-τητα, μας συμβουλεύουν να επιμεί-νουμε στο συμφωνημένο πλαίσιολύσης. Είναι προφανές ότι υπάρχουνκόμματα και πρόσωπα που διαφωνούνμε το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης. Το

έντιμο θάταν να το πουν καθαρά στονκυπριακό λαό και να θέσουν τις δικέςτους επιλογές ενώπιον του για να απο-φασίσει.

«Να εξαπολύσει διεθνή εκστρατεία οΠρόεδρος Χριστόφιας». Ποτέ προηγου-μένως δεν έγιναν τόσα στο διεθνήχώρο. Είμαι βέβαιος ότι μπορεί να μαςδοθούν συγκεκριμένοι αριθμοί για τιςδιεθνείς επαφές του Προέδρου Χρι-στόφια. Είναι χαρακτηριστικοί οι αριθ-μοί που παρατέθηκαν το 2011. Μέσασε 3 χρόνια πραγματοποιήθηκαν συ-νολικά 78 επισκέψεις στο εξωτερικόσε άλλες χώρες ή διεθνή φόρα. Υπο-δεχθήκαμε στην Κύπρο 25 επίσημεςεπισκέψεις αρχηγών κρατών και Κυ-βερνήσεων από το εξωτερικό. Έγινανδεκάδες επαφές στις τέσσερις ΓενικέςΣυνελεύσεις του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας γίνεταιδεκτός σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεθέρμη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ηπρόσκληση από τη σοσιαλιστικήομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο. Υποστη-ρίζουν κάποιοι ότι δεν έχει σημασία ηποσότητα αλλά η ποιότητα των επα-φών. Να υποθέσουμε ότι είναι οι ποι-οτικές επαφές που είχε η Κυβέρνησητους που μας οδήγησαν στο ΣχέδιοΑνάν;

44

«Υπάρχει ελλιπής ενημέρωση τωνμελών του Εθνικού Συμβουλίου». ΤοΝοέμβριο του 2008 ήταν σχεδόν απαί-τηση όλων των μελών του ΕθνικούΣυμβουλίου να συνεδριάζει το σώμαανά τακτά χρονικά διαστήματα, του-λάχιστον μία φορά το μήνα ή κάθε δύομήνες. Από το 2008 μέχρι το 2011, τοΣώμα συνεδρίασε πέραν από τριάνταφορές ενώ έγιναν και αρκετές συσκέ-ψεις του Συμβουλίου των Αρχηγών.Όλα τα σχετικά έγγραφα σχετικά μετις θέσεις που καταθέσαμε ως ελλη-νοκυπριακή πλευρά δόθηκαν σταμέλη του Σώματος. Η ενημέρωση πουγίνεται είναι ολοκληρωμένη. Δεν θαδιαφωνήσω ότι σε κάποιες περιπτώσειςη συνεννόηση θα μπορούσε νάταν κα-λύτερη. Ας προβληματιστεί όμως η αν-τιπολίτευση αν έχει ευθύνη γι΄αυτό ημηδενιστική και ισοπεδωτική κριτικήτης προς τον Πρόεδρο.

«Να απομακρυνθεί ο κ. Ντάουνερ, νααλλάξουμε συνομιλητή». Τοποθετηθή-καμε σε αυτά τα θέματα και στην προ-ηγούμενη Συνεδρίαση. Όλοιγνωρίζουμε πολύ καλά ποιος είναι ο κ.Ντάουνερ, ποιες είναι οι απόψεις και οιπροσεγγίσεις του. Όμως άλλο πρέπεινα μας προβληματίσει. Είναι προς τοσυμφέρον της Κύπρου αυτή τη στιγμήνα ζητήσουμε απομάκρυνση του κ.Ντάουνερ; Αν πράξουμε κάτι τέτοιο εί-μαστε σίγουροι ότι τα Ηνωμένα Έθνηδεν θα πουν ότι η διαδικασία δεν μπο-ρεί να προχωρήσει και γι΄αυτό ευθύ-νεται η ελληνοκυπριακή πλευρά; Τι θαγίνει σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Εξυπη-

ρετούνται τα καλώς νοούμενα συμφέ-ροντα της Κύπρου και του λαού μας;

Κάτι ανάλογο ισχύει και για το ζήτηματης αλλαγής του συνομιλητή. Γιαχρόνια ολόκληρα δεν τίθετο τέτοιο ζή-τημα. Σήμερα τέθηκε στην αρχή απότο Γ. Μαυρογένη και την ομάδα τωντάχατε αγανακτισμένων και τελικάέγινε αίτημα όλων των πολιτικών δυ-νάμεων. Τα επιχειρήματα ποικίλλουναλλά ο στόχος είναι προφανής. Ο Δ.Χριστόφιας να μην χειρίζεται το Κυ-πριακό. Στην προσπάθεια επίτευξηςτου στόχου δεν ενοχλεί αν στρεβλώνε-ται η δημοκρατία στην Κύπρο. Είναιάξιον απορίας πως λειτουργεί αυτή ηλογική.

Από ποιόν θα παίρνει οδηγίες και σεποιο θα λογοδοτεί ο διαπραγματευτής;Στον εκλεγμένο Πρόεδρο της Κυπρια-κής Δημοκρατίας που είναι εντεταλμέ-νος από το λαό να κυβερνήσει. Τόσο τοΕθνικό Συμβούλιο, όσο και η ΣύσκεψηΑρχηγών έχουν συμβουλευτικό ρόλοκαι δεν μπορούν να υποκαταστήσουντον Πρόεδρο.

Διατυπώνεται το επιχείρημα ότι λόγωτης ανάληψης της Προεδρίας της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης ο Πρόεδρος δενθάχει χρόνο για διαπραγματεύσεις καιείναι ευκαιρία να αντικατασταθεί.Αυτά λέγονται εκ του πονηρού. Καισήμερα οι σύμβουλοι συναντιούνται,προετοιμάζουν τα θέματα και τις συ-ναντήσεις των ηγετών. Εξάλλου δενπρέπει να ξεχνούμε τις απειλές της

Τουρκίας για διακοπή των συνομιλιώντο εξάμηνο της Κυπριακής Προεδρίας.

Εκείνο που θα πρέπει να ληφθείπολύ σοβαρά υπόψη είναι ότι τοΚυπριακό διέρχεται κρίσιμη και

καθοριστική φάση. Όλα τα πολιτικάκόμματα εκφράζουν ανησυχίες ότι θαεπιχειρηθεί επίρριψη ευθυνών στην ελ-ληνοκυπριακή πλευρά σε ενδεχόμενηαποτυχία. Μια τέτοια κίνηση από τηνπλευρά μας θα διευκόλυνε ή θα δυσχέ-ραινε αυτή την προοπτική. Εμείς λέμεότι σίγουρα θα τη διευκόλυνε.

Με λύπη μας παρατηρούμε ότι ξοδεύε-ται πολλή ενέργεια και δυνάμεις μόνοκαι μόνο για να εμποδιστεί ο ΔημήτρηςΧριστόφιας στις προσπάθειες που κα-ταβάλλει για λύση. Είναι δικαίωμα τουκαθενός να διατηρεί τις απόψεις και τιςδιαφωνίες του με θέσεις και χειρισμούς

του Προέδρου. Όμως αυτή η διαρκήςπροσπάθεια να εφευρεθούν τρόποι ναδεθεί ο Χριστόφιας χειροπόδαρα ώστενα μην μπορεί να προχωρήσει στο Κυ-πριακό στη βάση του συμφωνημένουπλαισίου λύσης, δεν θα μας οδηγήσειπαρά μόνο σε περιπέτειες. Το ζητού-μενο είναι να δούμε πώς μπορούμε νασυνεργαστούμε ώστε να πετύχουμεαυτό που είναι κοινός στόχος όλωνμας: η λύση του Κυπριακού, που θαβασίζεται στο συμφωνημένο πλαίσιο.Λύση που θα είναι δίκαιη, υπο τις πε-ριστάσεις, λειτουργική και βιώσιμη.

Δεν έχουμε καμία απολύτως ψευδαί-σθηση ότι υπάρχει μερίδα της διεθνούςκοινότητας η οποία έχει ως στόχο τηςκλείσιμο του κυπριακού όπως-όπως.Που έχει ως στόχο να εξυπηρετήσει μεκάθε τρόπο τα συμφέροντα της, ταοποία θεωρεί ότι εξυπηρετούνται κα-

45

46

λύτερα από την Τουρκία. Αυτή η με-ρίδα της διεθνούς κοινότητας λειτουρ-γεί έτσι διαχρονικά. Στα 38 χρόνια τουκυπριακού προβλήματος, πόσες φορέςαποδόθηκαν ευθύνες στην τουρκικήπλευρά για τα κατά καιρούς αδιέξοδα,εκτός από το 1992; Πώς συμπεριφέρ-θηκαν τότε τα πολιτικά κόμματα στονκ. Βασιλείου; Φρόντισαν να τον υπο-νομεύσουν και να τον απομακρύνουναπό την εξουσία. Αποτέλεσμα ήταν ναβγει η τουρκική πλευρά από τη δύ-σκολη θέση και να μπούμε ως ελληνο-κυπριακή πλευρά σε περιπέτειες, τιςοποίες ανέφερα προηγουμένως.

Είναι αποδεδειγμένο μέσα από ταίδια τα γεγονότα ότι κάθε φοράη στασιμότητα στο Κυπριακό,

οδηγούσε την ελληνοκυπριακήπλευρά σε περιπέτειες. Δυστυχώς, οσύγχρονος κόσμος δε λειτουργεί μεβάση το τι είναι δίκαιο, αλλά το τιεξυπηρετεί τα συμφέροντα των ισχυ-ρών της γης. Ο Πρόεδρος της Δημο-κρατίας καταφέρνει, μέχρι στιγμής,αξιοποιώντας άλλους ισχυρούς στηδιεθνή πολιτική αρένα να εξισορροπείτα ζητήματα. Αυτό που απαιτείται απόόλους μας είναι να στηρίξουμε αυτήτην προσπάθεια και όχι να την υπονο-μεύσουμε.

Πώς πρέπει να αντιδράσουμε σε αυτέςτις μεθοδεύσεις; Να συνεργήσουμεστο αδιέξοδο, σκληραίνοντας τις θέ-σεις μας νομιζόμενοι ότι έτσι θα τιμω-ρήσουμε την Τουρκία; Η Τουρκία δεν

πρόκειται να ζημιώσει. Η Κύπρος όμωςθα χάνει πολύτιμο χρόνο και οι συνέ-πειες της κατοχής θα διαιωνίζονται. ΩςΑΚΕΛ επιμένουμε ότι πρέπει να πα-ραμείνουμε συνεπείς και αμετακίνη-τοι σε ό,τι αφορά τις αρχές λύσης τουΚυπριακού και ευέλικτοι σε ό,τιαφορά τη διαδικασία. Να αποδει-κνύουμε καθημερινά και με όλες μαςτις ενέργειες ότι είμαστε ειλικρινάαποφασισμένοι να διεκδικήσουμε τοδίκαιο της Κύπρου και να εργα-στούμε προσηλωμένοι σε αρχές γιανα πετύχουμε το συντομότερο δυ-νατό τη λύση. Αυτό με την προϋπό-θεση ότι η τουρκική πλευρά θαεπιδείξει την ίδια πολιτική βούλησηκαι θέληση.

Το ΑΚΕΛ θεωρεί ότι ο μόνος δρόμοςγια λύση του Κυπριακού είναι η συνέ-χιση των διακοινοτικών συνομιλιώνμέσα στα πλαίσια του ΟΗΕ και πάνωστη συμφωνημένη βάση. Οποιαδήποτεάλλη επιλογή οδηγεί στην εδραίωσητης διχοτόμησης που δεν θα προνοείτην επιστροφή ούτε μιας σπιθαμήςεδάφους, ούτε την επιστροφή περιου-σιών στους νόμιμους ιδιοκτήτες τουςκαι θα εγκυμονεί τεράστιους κινδύ-νους για το μέλλον του λαού και τουτόπου μας. Όπως έχουν διαμορφωθείτα δεδομένα θεωρούμε ότι αυτή τηστιγμή δύο είναι τα ζητούμενα:

1. Αποτροπή μεθοδεύσεων για επι-βολή λύσης τους επόμενους μήνες,που δεν θα έχει ως προτεραιότητα τα

47

συμφέροντα του κυ-πριακού λαού στο σύ-νολο του και 2. Διαμόρφωση δεδο-μένων που θα επιτρέ-πουν να ελπίζουμεστην επίτευξη δί-καιης, υπο τις περι-στάσεις, λειτουργικήςκαι βιώσιμης λύσης.

Σ΄ότι αφορά την προ-ώθηση του πρώτουστόχου θεωρούμε ότιπρέπει να αναληφθείσυλλογική και προσηλωμένη εκστρα-τεία. Αυτή να απευθύνεται στον ΟΗΕκαι ιδιαίτερα στη Γραμματεία και ταμόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφα-λείας, το Συμβούλιο της Ευρώπης,την Ευρωπαϊκή Ένωση (όλους τουςθεσμούς) και στον Αραβικό κόσμο.Θα μπορούσε να πάρει τη μορφή είτεεπιστολών, είτε διμερών επαφών καιεπισκέψεων. Σ΄αυτές πρέπει να ξεκα-θαρίζεται η ομόφωνη θέση του Εθνι-κού Συμβουλίου αναφορικά με τηδιαδικασία, καθώς και η εκτίμηση μαςγια το περιεχόμενο των συνομιλιώνκαι την αδιάλλαχτη στάση της Τουρ-κίας.

Η εκστρατεία πρέπει να αναληφθεί σεόλα τα επίπεδα από τον Πρόεδρο τηςΔημοκρατίας, τη Βουλή, τα πολιτικάκόμματα, την Ένωση Δήμων και άλ-λους φορείς.

Σ΄ότι αφορά τη δημιουργία προϋπο-

θέσεων για την επίτευξη λύσης η πρό-ταση μας είναι να συζητηθεί στηνΥποεπιτροπή του Εθνικού Συμβου-λίου, με στόχο την ετοιμασία διαδικα-στικών προτάσεων που θακατατεθούν στο Σώμα. Οι προτάσειςθα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τηνεπιβεβαίωση ύπαρξης υδρογοναν-θράκων και την πιθανότητα αξιοποί-ησης τους για να λειτουργήσουν ωςκίνητρο για την προώθηση λύσης.

Επιδιώξαμε να καταθέσουμε μιαόσο το δυνατό περισσότερο,ολοκληρωμένη θέση γιατί θεω-

ρούμε ότι η Κύπρος διέρχεται όντωςπολύ κρίσιμη και καθοριστική φάση.Για να μπορέσουμε να την ξεπερά-σουμε με επιτυχία απαιτείται άντλησηδιδαγμάτων από το παρελθόν, σωστήκαι αντικειμενική ανάλυση του παρόν-τος και ρεαλιστικός καθορισμός στό-χων για το μέλλον.