เอกสารประกอบการอบรม

หลกสตรระยะสนงานศลปถนกรงเกา (ครงท ๓)

“สตรกบเครองหอม วฒนธรรมงามอยางไทย” วนท ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๗

จดพมพโดย สถาบนอยธยาศกษา

มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา พฤษภาคม ๒๕๕๗ จ านวน ๘๐ เลม

๙๖ ถนนปรด พนมยงค อ.พระนครศรอยธยา จ.พระนครศรอยธยา โทรศพท ๐๓๕-๒๔๑-๔๐๗ โทรสาร ๐๓๕-๒๔๑-๔๐๗

จดท าเอกสาร: ฝายวชาการ

พฑร แตงพนธ สาธยา ลายพกน

จดการอบรม: ฝายสงเสรม และเผยแพรวชาการ

ปทพงษ ชนบญ อายวฒน คาผล อรอมา โพธจว

สนบสนนการด าเนนงาน: ฝายบรหารงานทวไป

ณฐฐญา แกวแหวน สายรง กลาเพชร

ศรสวรรณ ชวยโสภา ประภาพร แตงพนธ

กจกรรม อบรมหลกสตรระยะสนงานศลปถนกรงเกา (ครงท ๓) เรอง สตรกบเครองหอม วฒนธรรมงามอยางไทย วนเสารท ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๕๗ เวลา ๐๘.๓๐ - ๑๖.๓๐ น. ณ สถาบนอยธยาศกษา มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา

๑.ชอหลกสตร: กจกรรมอบรมหลกสตรระยะสนงานศลปถนกรงเกา (ครงท ๓)

เรองสตรกบเครองหอม วฒนธรรมงามอยางไทย ๒.หนวยงานผรบผดชอบ: ฝายสงเสรมและเผยแพรวชาการ สถาบนอยธยาศกษา มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ๓.หลกการและเหตผล:

เครองหอม เปนปรากฏการณทางธรรมชาตอยางหนง ซงมนษยไดใชความสงเกต และทดลองจากจดเลก ๆ โดยเรมจากการสมผสกลนดอกไมทโชยกลนหอมมาสมผสจมกทาใหเกดความพอใจและมความสข ตอมาจงสงเกตความหมอทเกดจากสวนอน ๆ ของตนไมเชน ใบ เปลอก ราก เนอไม และยางของตนไม และสงเกตตอไปถงกลนหอมในตวสตวเชน ชะมด ปลาวาฬ และตวบเวอร เปนตน นอกจากนยงรจกสกดนามนหอมจากพชและสตว นามาใสภาชนะเกบไวไดอก ววฒนาการจากจดหนงไปอกจดหนง ใชเวลานานนบพนป กวาจะไดเครองหอมทใชอยในปจจบน นอกจากนนมนษยยงคดคนสงทดแทนธรรมชาต โดยการผสมปรงแตง ออกมาเปนเครองหอมสงเคราะหนอกเหนอจากสงทธรรมชาตสรางขนมา

สาหรบเครองหอมไทย หรอของหอมไทยนน เปนศาสตรอยางหนงในการรกษาสขภาพแบบองครวม นอกจากความหอมจะใหความสดชนรนรมยแลว ยงชวยในเรองของจตใจ ชวยผอนคลายความตงเครยด และการรกษาดวยความหอมนนกมมานานแลวตงแตกรงสโขทย ดงปรากฏหลกฐานในวรรณคดไทยหลายเรอง ทกลาวถงความงามของสตรกบความหอมของนาอบ นาปรง แปงรา ทงวธการทา วธการใชประโยชนเพอรกษาโรคและบารงความงามไวอยางชดเจน ซงกอนหนานการใชเครองหอมไทยถกมองวาเชย ลาสมย แตในปจจบนเนองจากกระแสการบาบดสขภาพดวยวธสปา และอโรมาเทอราฟ ทกาลงนยมกนอยในขณะน ทาใหคนยคใหมหนมาใหความสนใจเครองหอมไทยกนมากขน โดยใชวตถดบจากธรรมชาตเสมอนวาเราไดสมผสกบธรรมชาตอยางใกลชด

สถาบนอยธยาศกษา เปนหนวยงานของมหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ทาหนาทในดานการศกษา คนควา วจยขอมลเกยวของกบประวตศาสตร โบราณคด ศลปวฒนธรรมของจงหวดพระนครศรอยธยา จงเหนสมควรจดโครงการอบรมหลกสตรระยะสนงานศลปถนกรงเกา (ครงท ๓) เรอง “สตรกบเครองหอม วฒนธรรมงามอยางไทย” เพอใหผเขารบการอบรมสามารถผลตผลงานเครองหอมไทยอนประกอบดวย นาอบ ,นาปรง ,แปงรา และบหงา ไดดวยตนเองตามกรรมวธแบบโบราณ ผอบรมสามารถทจะนาไปดดแปลง สรางสรรคกลนใหม ๆ ประกอบอาชพอสระและยงนาไปประยกตกบงานอนๆ ได ตลอดจนเปนการปลกจตสานกและภาคภมใจในมรดกวฒนธรรมและภมปญญาของชาตตอไป

๔.วตถประสงค : ๑) เพอใหนกเรยน นกศกษา อาจารย เครอขายทางวชาการ และผสนใจทวไป มความความร

เกยวกบประวตและความเปนมาศลปะการปรงเครองหอมไทย ๒) เพอใหนกเรยน นกศกษา อาจารย เครอขายทางวชาการ และผสนใจทวไป สามารถปฏบต

วธการปรงเครองหอมไทย และสามารถประดษฐสรางสรรคกลนหอมทมลกษณะเฉพาะตนได ๓) เพอใหนกเรยน นกศกษา อาจารย เครอขายทางวชาการ และผสนใจทวไป เกดจตสานกทดเหนคณคาของศลปะและวฒนธรรมของชาตและของทองถน รวมทงสบทอดศลปะและวฒนธรรมแขนงตางๆ ของไทย อนจะกอใหเกดความรสกหวงแหนในศลปะและวฒนธรรมของชาต และเกดผลดตอประเทศชาตสบไป ๕. สาระส าคญของหลกสตร: กจกรรมอบรมหลกสตรระยะสนงานศลปถนกรงเกา (ครงท ๓)

เรอง สตรกบเครองหอม วฒนธรรมงามอยางไทย ๖. หวเรองและขอบขายเนอหา: หวเรอง: สตรกบเครองหอม วฒนธรรมงามอยางไทย ขอบขายเนอหา: เพอใหผเขารบการอบรมสามารถผลตผลงานเครองหอมไทยอนประกอบดวย นาอบ, นาปรง ,แปงรา และบหงา ไดดวยตนเองตามกรรมวธแบบโบราณ ผอบรมสามารถทจะนาไปดดแปลง สรางสรรคกลนใหม ๆ ประกอบอาชพอสระและยงนาไปประยกตกบงานอนๆ ได ๗. รปแบบและวธการฝกอบรม: ๗.๑ อบรมเชงอภปราย (บรรยายทางวชาการ) ๗.๒ วธการฝกอบรม : การจดกจกรรมบรรยายทางวชาการ โดยนกวชาการทมความร ความสามารถ และเปนทรจกในแวดวงวชาการ ๘. ผฝกอบรม

อาจารยจนทนา ภเจรญ และ อาจารยวรญญ เตยวงศสมบต อาจารยประจาสาขาวชาคหกรรมศาสตร วทยาลยอาชวศกษา พระนครศรอยธยา

๙. ระยะเวลาการฝกอบรม: ๑ วน ๑๐. จ านวนผเขารบการอบรม: ๔๐ คน ๑๑. คณสมบตของผเขารบการอบรม: นกเรยน นกศกษา อาจารย และผสนใจทวไป ๑๒. คาใชจาย: งบประมาณแผนดน (บรการทางวชาการ) ๒๕,๗๘๘ บาท

๑๓. การวดและประเมนผลการฝกอบรม: ๑๓.๑ นกเรยน นกศกษา และผสนใจทวไปมความรความเขาใจไมนอยกวารอยละ ๘๕ ๑๓.๒ นกเรยน นกศกษา และผสนใจทวไปมความพงพอใจไมนอยกวารอยละ ๘๕ ๑๓.๓ นกเรยน นกศกษา และผสนใจทวไปสามารถนาความรไปใชไมนอยกวารอยละ ๘๕ ๑๔. ผลทคาดวาจะไดรบ :

๑) นกเรยน นกศกษา อาจารย เครอขายทางวชาการ และผสนใจทวไป มความความรเกยวกบประวตและความเปนมาของศลปะการปรงเครองหอมไทย

๒) นกเรยน นกศกษา อาจารย เครอขายทางวชาการ และผสนใจทวไป สามารถปฏบตวธการปรงเครองหอมไทย และสามารถประดษฐสรางสรรคกลนหอมทมลกษณะเฉพาะตนได ๓) นกเรยน นกศกษา อาจารย เครอขายทางวชาการ และผสนใจทวไป เกดจตสานกทดเหนคณคาของศลปะและวฒนธรรมของชาตและของทองถน รวมทงสบทอดศลปะและวฒนธรรมแขนงตางๆ ของไทย และสามารถนาไปประยกตใชเพอการประกอบอาชพได ๑๕. วนเวลาอบรม : วนเสารท ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๗ เวลา ๐๘.๓๐ – ๑๖.๓๐ น. ๑๖. สอการอบรม : ๑๖.๑ เอกสารประกอบการเสวนา

๑๖.๒ จอแสดงภาพประกอบ ๑๖.๓ อปกรณการทาเครองหอม

๑๗. สถานทฝกอบรม : ภาคทฤษฏ และภาคปฏบต ณ สถาบนอยธยาศกษา มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา

๑๘. แนววชาโดยสงเขป

ผเขารบการอบรมจะตองผลตผลงานเครองหอมไทยตามกรรมวธแบบโบราณ อนประกอบดวย ๑๘.๑ กรรมวธการการทานาอบ ๑ ขวด ๑๘.๒ กรรมวธการปรงนาปรง ๑ ขวด ๑๘.๓ กรรมวธการผลตแปงรา ๑ กระปก ๑๘.๔ กรรมวธการทาบหงา ๑ ตลบ

๑๙ .แผนการสอน

วนท เวลา เนอหาวชา

๑๐ พ.ค. ๕๗ ๐๘.๓๐ – ๐๙.๐๐ น. ๐๙.๐๐ – ๑๒.๐๐ น. ๑๓.๐๐ – ๑๖.๐๐ น. ๑๖.๐๐ – ๑๖.๓๐ น.

ประวตความเปนมาเกยวกบเครองหอมไทย แนะนาวสดอปกรณทใชในการทางานตามขนตอนสาธตการผลตจรง ปฏบตการผลตนาอบ และการปรงนาปรง ปฏบตการทาแปงรา และบหงา ประเมน และสรปผลงาน

รวมบรรยาย ๒ ชวโมง รวมบรรยาย ๑ ชวโมง ปฏบตการ ๖ ชวโมง

ก าหนดการอบรมหลกสตรระยะสนงานศลปถนกรงเกา (ครงท ๓)

เรอง สตรกบเครองหอม วฒนธรรมงามอยางไทย วนเสารท ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๗

ณ หองประชมสถาบนอยธยาศกษา มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา

๐๘.๐๐ – ๐๘.๓๐ น. ลงทะเบยนรบเอกสาร ๐๘.๓๐ – ๐๘.๔๕ น. พธเปดการอบรม

โดย ดร.จงกล เฮงสวรรณ ผอานวยการสถาบนอยธยาศกษา ๐๘.๔๕ - ๐๙.๐๐ น. แบงกลมปฏบตการฝกอบรม, แนะนาวสดอปกรณทใชในการทางานตามขนตอนสาธต

การผลตชนงานจรง วทยากรโดย อาจารยจนทนา ภเจรญ และอาจารยวรญญ เตยวงศสมบต

๐๙.๐๐ – ๑๒.๐๐ น. ฝกปฏบตการทานาอบ และปรงนาปรง

วทยากรโดย อาจารยจนทนา ภเจรญ และอาจารยวรญญ เตยวงศสมบต ๑๒.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. พกรบประทานอาหารกลางวน

๑๓.๐๐ – ๑๖.๐๐ น. ปฏบตการทาแปงรา และบหงาราไป

วทยากรโดย อาจารยจนทนา ภเจรญ และอาจารยวรญญ เตยวงศสมบต ๑๖.๐๐ – ๑๖.๒๐ น. ประเมน และสรปผลงานททา (ผอบรมไดผลงาน ๔ ชน)

วทยากรโดย อาจารยจนทนา ภเจรญ และอาจารยวรญญ เตยวงศสมบต ๑๖.๒๐ น. พธมอบเกยรตบตร และปดการอบรม

โดย ดร.จงกล เฮงสวรรณ ผอานวยการสถาบนอยธยาศกษา

สารบญ

หนา

บทน า กาเนดเครองหอมไทย

บทท ๒

แหลงทมาของเครองหอม

บทท ๓ กรรมวธในการผลตเครองหอมไทย

บทท ๔

เครองหอมไทยประเภทปรงกลน

บทท ๕ เครองหอมไทยประเภทประทนโฉม

บทท ๖

เครองหอมไทยประเภทปรงแตง

๑

๔

๗

๑๔

๒๔

๓๑

หนา ๑

บทน า ก าเนดเครองหอมไทย

จนทนา ภเจรญ. เกากลนอยธยา. สบคนเมอ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗, จาก www.๙klin.com

เครองหอมเปนปรากฏการณทางธรรมชาตอยางหนงซงมนษยไดใชความสงเกตและทดลองจาก

จดเลกๆ โดยเรมจากการสมผสกลนดอกไมทโชยกลนหอมมาสมผสจมกท าใหเกดความพอใจและมความสข ในชนตนกเพยงเดดดมแลวทงไป ตอมากน าเอาดอกไมหอมเหลานนมาประดบตามรางกาย ดแลวสวยงาม แถมผประดบยงหอมอกดวย จากกลนหอมทเกดจากดอกไมเหลานเอง มนษยเรมสงเกตตอไปถงกลนหอมทเกดจากสวนอนของตนไมเชน ใบ เปลอก เนอไม ราก และยางของตนไม และสงเกตตอไปถงกลนหอมในตวสตวเชน ชะมด ปลาวาฬ และตวบเวอร เปนตน นอกจากนยงรจกสกดเอาน ามนหอมจากพชและสตว น ามาใสภาชนะเกบไวไดอก ววฒนาการจากจดหนงไปยงจดหนง ใชเวลาเปนพนๆ ปกวาจะเปนเครองหอมทใชอยในปจจบน นอกจากนนดวย ความหลกแหลมของมนษยยงคดคนสงทแทนธรรมชาต โดยการผสมผสานปรงแตง ออกมาเปนเครองหอมสงเคราะหนอกเหนอจากทธรรมชาตสรางขนมา

หนา ๒

ความหมายของเครองหอม ความหมายของค าวา “เครองหอม” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (๒๕๒๕:๑๙๕) ได

ใหค าจ ากดความไววา “เครอง” หมายถง สง สงของสงทส าหรบประกอบกน หรอเปนพวกเดยวกน สวนค าวา “หอม” หมายถง ไดรบกลนด กลนหอม “เครองหอม” หมายถง สงทน ามาประกอบกนแลวมกลน

บหงา คอ ดอกไมซงปรงใหหอมใชใสในถงผาโปรง เพอแจกในงานสมรส หรองานเนองในโอกาสพเศษตางๆ จะเยบถงเปนรปอะไรกสดแตชอบ เชน บรรจในโคมไฟญปน รปหมวกแกป หนงสอ ฯลฯ

บหงา ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (๒๕๒๕:๔๗๗) หมายถงดอกไมชนดตางๆ ทปรงดวยเครองหอม บรรจในถงผาโปรงเลกๆ ท าเปนรปตาง๑

บหงา คอ ดอกไมผสมเครองหอม เปนสวนผสมระหวางกลบดอกไมหลายๆ ชนดและเครองเทศ สมนไพรหอม น ามนหอม คลกเคลาผสมกนและแตงกลนใหเกดความหอมทน เพอน าไปใชในกจกรรมตางๆ เชน แจกเปนของช ารวย ใหเปนของขวญทระลก

จนทนา ภเจรญ. เกากลนอยธยา. สบคนเมอ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗, จาก www.๙klin.com

ประวตเครองหอม

ความเปนมนตเสนหส าหรบมนษย ผทชนชมใน รป รส กลน เสยง ในชนทกระดบชนตางหาสงหอมมาประทนผวกาย เพอสรางความพงพอใจใหแกตนเองและผชดใกล ในรปลกษณะทแตกตางกนออกไปอาทเชน หาดอกไมมาแซมผม น าความหอมของไมยางมาปรง อบร าในเสอผา อาหาร ทาผวกาย

๑ นนทวน กลนจ าปา. เครองหอมไทย ภมปญญาไทย. (กรงเทพฯ : ส.เอเชยเพรส, ๒๕๔๕) หนา ๑๒.

หนา ๓

เครองหอมตางๆ ของไทยมมาแตโบราณกาลโดยท าขนมาใชเองจากวสดแลสมนไทรหอมทปลกในเมองไทย และสบทอดตอๆ มาตามค าบอกเลา มไดบนทกไวเปนลายลกษณอกษรใดๆ

จากการศกษาประวตความเปนมาชองเครองหอมใน ENCYCLOPAEDIA หลายเลม ไมมการบนทกการสกดน าหอมจากดอกไมวา เรมตงแตเมอใดนอกจากจะกลาวถงสมยโบราณ มนษยเผาไมหอมบางชนดทมยางและมกลนหอมในพธทางศาสนา ปรากฏวากลนทลอยมากบควนอนอบอวลอยในบรเวณงาน ไดสรางความพงพอใจใหแกผรวมงานเปนอยางมาก นอกจากน พวกเขายงเอาของเหลวทไหลซมออกมาจากไมทเผา มาจมน าและน ามนแลวน ามาลบถตามรางกายท าใหกลนหอมตดตวทนนาน ณ จดนเปนทมาของน าหอมฝรงเศส ซงตงชอเครองหอมผานควนไฟนวา PREFUME ซงมาจากภาษาบาลาตนสองค า คอ PER แปลวา THROUGH หรอ ผาน และ FUME แปลวา SMOKE หรอคน

ชาวอยปตไดคนพบเครองหอมนกวา ๓ พนปลวงมาแลวในสมยฟาโรห ตอมาพวกกรกและโรมนเรยนรเครองหอมจากอยปต และในตนครสตศตวรรษท ๑๒ พวกครสตเตยนทมาท าสงครามศาสนา (CRUSADERS) ไดน าเครองหอมจากดนแดนปาเลสไตน ไปยงองกฤษและฝรงเศส จากนนไมนานจงไดมการคาขายเครองเทศและเครองหอมกนอยางกวางขวาง ระหวางตะวนออกกบยโรป และในสตวรรษท ๑๕ น าหอม (PERFUME) กลายเปนทนยมกนอยางแพรหลายในยโรป

แตหลกฐานบางต าราอางวา ในสมยโบราณชาวจน ฮนด อยปต อสราเอล อาหรบ กรก และโรมน ไดรจกและเรยนรศลปะของการท าเครองหอมมานานแลว แมในคมภรใบเบลกปรากฏวามสตรของการท าน าหอมอยดวย

เครองหอม ของหอม เปนสวนประกอบทส าคญในเครองส าอางทกชนด ยกเวน เครองส าอางของผเปนโรคภมแพ ผวหนงแพงายจ าเปนจะตองใชเครองส าอางพวก NON-ALLERGENIC ซงผลตขนมาเปนพเศษ

ประวตศาสตรน าหอม. (๒๕๕๖). สบคนเมอ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗, จาก www.ohperfume.com/wp/๒๘/๐๔/๒๐๑๓/ประวตศาสตรน าหอม

ชาวอยปตโบราณไดคนพบการท าเครองหอมมากวา ๓ พนป

หนา ๔

บทท ๒ แหลงทมาของเครองหอม

จนทนา ภเจรญ. เกากลนอยธยา. สบคนเมอ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗, จาก www.๙klin.com

บหงาทรงหวใจ

วตถดบทนยมใชในการท าเครองหอมนน สามารถจ าแนกไดเปน ๒ แขนงใหญ ๆ คอ ๑.ของหอมจากธรรมชาต ซงมกไดจากดอก เปลอก เมลดของพช รวมถงไดจากสวนตาง ๆ ของสตว และ ๒.ของหอมทไดจากสารสงเคราะห ทมนษยไดคดคนและมการปรงแตงขนมาจากสารเคม และผสมผสานใหมกลนหอมตามธรรมชาต

หนา ๕

๑.ของหอมจากธรรมชาต ๑.๑ ของหอมจากสตว

๑.๑.๑ AMBERGRIS AMBERGRIS เปนสตววตถไดจากมลของปลาวาฬพนธสเปรม แหลงทมาของ AMBERGRIS

เกดจากสารซงหลงออกมาจากปลาวาฬสเปรม เปนของเหลวทขบออกมาจากล าไสของปลาวาฬและของเหลวชนดน มคณสมบตพเศษคอเมออยในน ามนจะออนนม แตเมอพนน ามาอยใน ททมลมโกรกจะกลายเปนของแขงเรยก อ าพนมลปลา มสขาว สด า สเทา และถอกนวาอ าพนปลาสเทาเปนอ าพนปลาทดทสดราคาแพงมาก โดยจะใหสารทมความหอมคอ AMBERGRIS รวม BENZOLC ACID และสารอนเชน CHOLESTEROL และ FATTY OIL ระเหยงายเมอถกความรอน ตดไฟเมอเผา และมกลนหอมเฉพาะตวตดทนมากๆ

ประโยชนของ AMBERGRIS ใชสกดท าสารตรงกลนในเครองหอมตางๆ

รหรอไม ? ทประเทศองกฤษ เคน วลแมน ชายชราผพบมลปลาวาฬหวทย หนกเกอบ ๓ กโลกรมบนชายหาดเขาโดยบงเอญ กลายเปนเศรษฐเมอสามารถขายมลปลาวาฬกอนนนไดในราคามากกวา ๕ ลานบาท

ทมา: news.voicetv.co.th ๑.๑.๒ CASTOREUM หรอ CASTOR CASTOREUM หรอ CASTOR เปนสารทหลงออกมาจากกะเปาะใกลอวยวะสบพนธของบ

เวอร เปนน าหอมจากตอมในไขดนกลนของ CASTOREUM เมออยมรสภาพทเขมขน จะมกลนแรงไมชวนดม จะกลนหอมเมอไดรบการเจอจาง สวนใหญจะนยมใชเปนตวท าใหหอมตดทนนานในน าหอมทมกลนฉนเชน กลน CHYPRE BOUQUET

ประโยชนของ CASTOREUM ใชเปนตวตรงกลนใหหอมตดทนในน าหอมใชผสมในน ายาขดเครองหนง

หนา ๖

๑.๑.๓ CIVET – ชะมดเชด, ชะมด CIVET – ชะมดเชด, ชะมด เปนน ามนทขบถายจากกะเปาะของตอมคใกลเคยงกบอวยวะ

สบพนธของชะมดทงเพศผและเพศเมย ชะมดมสวนประกอบทส าคญคอ ดโตน ทเรยกวา ZIRETONE ซงเปนสารทส าคญ ใชตรงกลนในหวน าหอม ชะมดอกอยางหนงมาจากประเทศจนแผนดนใหญ เรยกวา ชะมดเชยง (MUSK) ซงไดมากตอมทอยใตทองชะมดทเปนตวผเทานน

ประโยชนของชะมดเชด ใชผสมท าน าปรง น าอบไทย ใสในยาหอม แกลม หรอผสมในยาสบจะท าใหยาสบมกลนด

๑.๑.๔ MUSK MUSK เปนสงขบถายทไดจากกะเปาะขางๆ อวยวะสบพนธของกวางชะมดตวผ MUSK ม

ลกษณะหนดคลายน าผง มสน าตาลปนแดง อยในกะเปาะทเปนถงหนง เมอแหงจะเปนเกลด และมสน าตาลด า สวนประกอบทส าคญ คอ CHILESTROL, FAT, WAX, ALBUMIN และสารใหกลนซงเปนสารใหกลนซงเปนสารพวก KETONE ทเรยกวา MUSCONE โดยมอยประมาณ ๒๗

ประโยชนของ MUSK เปนตวตรงกลนใหหอม ท าใหเครองหอมมกลนทนนาน ท าน าปรงน าอบไทย บหงาแหง ฯลฯ

๑.๒ ของหอมจากพช กลนหอมทไดจากพชม ๒ ลกษณะคอ

- กลนหอมสกดเปนหอม ESSENTIAL OIL - จากยางของไม (RESIN, GUM, EUSEDTALES)

ของหอมทไดจากสวนตางๆ ของพช จะไดจาก ๑. ดอก เชน ดอกกหลาบ คารเนชน มะล อลงอลง จ าปา กระดงงา จนทรกะพอ พกล

ช ามะนาด ล าเจยก เปนตน ๒. ใบ เชน ใบสม ใบมะกรด ใบมะนาว ใบมนท ๓. เมลด เชน ลกจนทร พรกไทยด า ๔. เปลอกล าตน เชน อบเชย ชะลด ๕. ราก หรอ เหงา ๖. ทงล าตนและใบ เชน ไมจนทร กฤษณา ซดาร ๗. ยางไม เชน หนาด ก ายาน

หนา ๗

ลกษณะ คณสมบตและประโยชนของพนธไมหอม พนธไมหอมทน ามาใชประโยชนในเรองของเครองหอม มมากมายหลายชนด แตละชนดใหความ

หอมตางกนออกไป ตามลกษณะของคณสมบตพนธไมนนๆ ๒.ของหอมจากการสงเคราะห

เปนเครองหอมทมนษยปรงแตงขนมาจากสารเคม และผสมผสานใหมกลนหอมตามธรรมชาต เชน ดอกมะล (JASMINE) ท าจากน ามนด าจากถานหน (COAL TAR) กลนกหลาบกเชนเดยวกน ท าจากน ามนด าจากถานหนและแอลกอฮอลกบน ามนดอกหญา (CITRONELLA) กลนคารเนชนท าจากน ามนไม (CLOVE)

การเปลยนแปลงของนาหอม หวน าหอมเกดจากการเปลยนแปลงไดทงกายภาพ ทางเคม และทางเภสชวทยา ทงนเนองจาก

น ามนหอมเปนสารทไวตอแสง อณหภมอากาศ เมอหวน าหอมถกแสงนานจะเปลยนเปนสเขม กลนจะเปลยนไป การปองกนไมใหเสอมสภาพ ตองเกบไวในทมด หรอเกบในขวดทปองกนแสงแดดไดดปดฝาใหสนท

หนา ๘

บทท ๓ กรรมวธในการผลตเครองหอมไทย

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/๒๐๑๐/๐๘/K๙๕๖๒๕๔๗/K๙๕๖๒๕๔๗.html

เครองหอมของไทย ไมปรากฏวาไดน ามาใชตงแตยคสมยใด เพยงแตค าบอกเลากนมาวา ท ากน

มาตงแตสมยโบราณและสนนษฐานไดวา นาจะเรยนรมาจากชาวจนและอนเดย สวนน าหอม (PERFUME) ไดเขามามบทบาทตงแตสมยหลงสงครามโลกครงท ๒ ซง คณลาวลย โชตามระ กลาววาเครองหอมแสดงถงความโกหร ซงมตงแตโลชน เฟอรฟม โคโลญจน และหวน าหอมเฟอรฟม จากหนงสอ เครองหอมและของช ารวย ของคณ โสภาพรรณ อมตะเดชะ ไดเขยนไววาจงเปนนยมของคนชนสงในขณะนนทเรยกว าเหอของนอก และไดรบอทธพลสบตอกนมาจนกระทงปจจบน

เครองหอมของไทยนนมหลากหลายชนด ตามความเปนไทย โดยการใชวสดเครองหอมสมนไพรซงหาไดภายในประเทศแตปจจบนเครองปรงบางอยางตองปรงมาจากตางประเทศ การท าเครองหอมมสตรทคลายๆ กนแตการปรงแตงใหมคณภาพขนอยกบวธการและประสบการณของผปรง การปรงเครองหอมในสมยกอนจะมกลนหอมเยนตามธรรมชาต เนองจากไดมาจากกลนหอมดอกไม เนอไม ยางไมและชะมด โดยวธอบร าหลายๆ ครง จนท าใหเกดกลนหอม เมอปรงแลวน ามาใชดมใชทา ใชอบเปนเครองหอมบ ารงผวอยางด บางชนดสามารถใชรกษาแกอาการคนและเกดผดผนไดอกดวย ดงนนคนไทยจงควรอนรกษศลปวฒนธรรมไทยแขนงนใหด ารงสบไป ซงนอกจากจะประหยดคาน าเขาน าหอมจากตางประเทศ

หนา ๙

ปละหายลานบาทแลว ยงเปนการชวยสงเสรมอาชพของคนไทยดวยกนอกดวย ซง เปนการแกไขเปนการแกไขปญหาทางเศรษฐกจควบคกนไปอกทางหนงเชนกน ๑.วธการผลตเครองหอมของไทย

การผลตเครองหอมของไทยมต ารามากมายตามค าบอกเลาตอๆ กนมา ผผลตเครองหอมไดดจะตองเปนคนชางสงเกตอาศยความช านาญและประสบการณเปนส าคญ

กอนทจะผลตเครองหอม จะตองรจกถงสงทจะน ามาใชในการท าเครองหอมเสยกอน เพราะบางครงในการบอกสดสวนอาจมการผดพลาดได เนองจากสงแวดลอมผลตภณฑทใชไมดอกไมไดตามความตองการตามทหนงสอ เครองหอมและของช ารวย ของคณโสภาพรรณ อมตะเดชะ ไดยกต วอยางไววา “การท าน าอบไทยแตกอนใชน าฝนตมซงตามบานจะใชน าฝนรบประทานแตปจจบนแปรเปลยนไป ตองใชน าประปาแทนสงนคอความเปลยนแปลงทางดานสภาพแวดลอมท าใหสตรทแจงไวคลาดเคลอน”๒ ฉะนนจะผลตเครองหอมชนดใดจงควรมการทดสอบวาใชไดตามความตองการหรอไม แตถากลนยงไมถกใจอาจจะเพมเตมสวนผสมอนไดเชน ใหเปนไปตามความเหมาะสม

การปรงหรอการท าเครองหอมทกชนดเมอผสมเสรจแลวตองเขยาหรอหมกเพอใหเกดการรวมตวเปนกลนเดยวกนเสยกอนจงจะน ามาดมกลนเพอทดสอบวาพอใจแลวหรอยงดงนนการผสมใหเจอจางกอนจะชวยท าใหประหยดเวลาในการหมกและประหยดของทจะเสยไปจากการผสม การผสมหรอปรงนจะเปนจะตองคอยสงเกตและตรวจสอบกลนทกวนทกครงทมการเตมกลนแตละกลนลงไปจะตองท าการจดบนทกสดสวนของการผสมและบนทกการเปลยนแปลงของกลนเมอเปนทพอใจในกลนทปรงแลวนนจงจะท าเครองหอมชนดนนเปนตวอยางแลวน าไปทดลองใช เมอไดเปนผลเปนทพงพอใจแลวจงจะท าการปรงเพอเพมปรมาณตามความตองการ ใหมากขนตอไป

ฉะนนวชาเครองหอมไมใชสงทเรยนรและเขาใจกนอยางงายนก เพราะเปนส งทมองไมเหนจบตองไมไดนอกจากจะท าความเขาในในวธการท าตามสตรอยางถองแทแลว คณสมบตพเศษทจ าเปนส าหรบผทมอาชพนคอ จะตองเปนผทมจมกไวสามารถแยกกลนตางๆ ไดอยางละเอยด ผมอาชพดมน าหอมประมาณ ๓๕๐คนทวโลกมอยไมเกน ๑๐ คนทถอวาเปนจมกมหาราชและมผทโดดเดนคอ นายเบอรนารด แชนท ซงสามารถแยกกลนไดถง ๓,๐๐๐ กลน ในระยะเวลา ๓๐ ป เขาปรงแตงงกลนมาแลวไมนอยกวา ๓,๐๐๐ กลน จากหนงสอเครองหอมและของช ารวย ของคณ โสภาพรรณ อมตะเดชะ ไดอธบายความสามารถของนายเบอรนารด แชนท เพมเตมไดอกวา “เขาสามารถปรงกลนสตวปาตามธรรมชาตในแถบเอเชย ใหกบพพธภณฑแหงประวตศาสตรธรรมชาตของอเมรกา เพอใชสรางบรรยากาศในหองนทรรศการเรองชวตสตวปาในเอเชยทมหานครนวยอรก”๓ ดงนนวชาเครองหอมถอวาเปนวชาแขนงหนงท

๒ โสภาพรรณ อมตะเดชะ. เครองหอมและของช ารวย. (กรงเทพฯ : ศรสยามการพมพ, ๒๕๓๖) หนา ๒๖. ๓ เรองเดยวกน หนา ๒๗.

หนา ๑๐

เขาใจยาก วชานจะไมส าเรจแกผใชเวลาและความตงใจทไมถองแทแตตองศกษาดวยความจรงจงและความพากเพยรจงจะประสบผล ๒.วธการสกดน ามนหอม

การสกดน ามนหอมไดมววฒนาการมาเปนล าดบ ตงแตการเผาไมหอมน าน ามนทไหลซมออกมาจากไม ใชน ามนสวนนไปผสมกบเครองหอมได ตอมามนษยสงเกตวา การสกดน ามนหอมไมสามารถใชไดกบไมทกชนด มไมบางประเภทเทานนทสามารถท าไดจงคดคนวธใหมโดยการหงดวยความรอน วธนนกคอ ใชน ามนจากเมลดพชบางชนด เชน น ามนมะกอกใสภาชนะแลวตงขนไฟ จากนนเอาดอกไมหรอไมหอมปนจนเปนผง ใสลงไปเคยว ความรอนของน ามนกจะไประเบดตอมน ามนหอมทมอยแตวธนมขอจ ากดอกเพราะดอกไมทน ามาสกดไมสามารถใชไดกบดอกไมทกชนด ถาเปนกหลาบหรอกระดงงาไมมปญหา แตถาดอกมะลหรอดอกไมอนทไมสความรอนกลนกจะเปลยนไป

ตอมามนษยไดใชความพยายามคดคนโดยการหบเพอเอาน าหอม ดวยวธท าไมหอมทไมใชไมยนตน เชน ตะไครหอม หรอไมอนทบอบบางหนอยเขาเครองหนบแบบหนบเอาน าออย พฤกษาชาตทถกหนบกจะคายน าเลยงทมอยในล าตนมารวมกนกบน ามนหอม น าเลยงซงหนกกวาจะนอนกนสวนน ามนหอมกจะลอยอยสวนบนของภาชนะ วธสกดดงกลาวน ไดใชมาเปนพนๆ ป จนกระทงครสตศตวรรษท ๑๐ แพทยชาวอาหรบชอ “อวเชนนา” ไดคนพบวธสกดเอาน ามนหอมจากดอกไมชนดแรกทเปนดอกไม และดอกไมแรกทเปนดอกไมประวตศาสตรทน ามาทดลองคอ ดอกกหลาบ วธกลนน ามนหอมจากดอกไมหอมของอวเชนนา ไดแพรหลายในหมชาวอาหรบตอ มาการสกดน ามนหอมไดพฒนามาเปนล าดบจนกระทงปจจบนนกวทยาศาสตรสามารถคดคนไดมอย ๕ วธดวยกน ดงน

๑. วธสกดโดยใชน ามนรอน วธน าเอาพชทมกลนหอมทตองการจะสกด ตมกบน ามนรอนเดอด ไอน าจะพาน าหอมออกมาผานไอน าเขาเครองควบแนน ไอน าและไอของน ามนหอมจะกลายเปนของเหลว น ามนทไดนยงมความชน ละลายแทรกซมอย ตองท าใหแหงโดยเขยากบสารดดความชนตงคางคนแลวกรอง จะไดน ามนหอมทใสสะอาดตามทตองการวธสกดโดยใชน าขอนนยมใชสกดพชทมราคาถกเชน น ามนตะไคร และน ามนตะไครหอม

๒. วธสกดโดยใชไอน า วธนตองมหมอตมน าตางหาก สวนพชทจะสกดบรรจไวในหมอกลนผานไอน ารอนจากหมอน าเขาไปยงหมอกลนผานไอรอน จากหมอน าไปยงหมอกลน ภายใตความกดดน ๔๐-๕๐ ปอนด ตอตารางนว ไอน าจะพาเอาน ามนหอมระเหยออกมาผานไอน าผสมน ามนหอมเขาเครองควบแนน จะไดผสมน ามนหอมเมอใสกรวยแลวแยกเอาน าซงอยสวนลางออกเอาน ามนหอมไปท าใหแหง โดยเขยากบสารดดความชน

หนา ๑๑

๓. วธสกดดวยตวท าละลาย วธนยงแบงยอยออกเปน ๒ วธ คอ สกดทอณหภมและสกดโดยใชความรอนชวย สกดทอณหภมของหองกคอ เอาพชทมกลนหอมหรอดอกไมหอม แชดวยตวท าละลายทอณหภมของหองตวท าละลายทใชไดแก ปโตรเลยม อเทอร อะซโตน หรอ แอททล แอลกอฮอล อาจจะแช ๒๙-๔๘ ชวโมง หรอมากกวานนขนอยกบชนดของพช

๔. วธสกดโดยใชไขมน หลกการของวธนมงายๆคอ เกลยไขมนใหทวหนาประมาณครงเซนตเมตรเอาดอกไมทจะสกดมาเกลยใหเตมถาด ถาดไมควรมหลายๆ ใบ เพอเกลยดอกไมใหเตมทกถาดแลววางซอนกน ถาดใบบนตองมฝาปดสนทตงทงไว ๒๔ ชวโมง ใหเปลยนเอาดอกไมเกาออก เอาดอกไมใหมวางเกลยลงไปแทนท ท าดงนตดตอกนประมาณ ๗ วน จนแนใจวา ไขมนดดเอากลนหอมหรอน ามนหอมไวในตวมนมากพอแลว

๕. วธบบหรออด วธนไดแยกน ามนออกจากผวสม ผวมะนาว ผวมะกรด เมอปอกเอาเปลอกสมหรอผวมะกรด ใสเขาไปในเครองอดหรอบบ ภายใตความกดดนสงๆ จะท าใหน ามนปนกบน าไหลออกมาและกรองใหสะอาดแลวกน าไปใสกรวยกจะสามารถแยกน ามนหอมของผวสมหรอผวมะกรดออกจากกนได เอาไปเขยากบสารดดความชนแลวกรองเอาน ามนหอมทสะอาด

หวน าหอมบรสทธเปนของเหลวขนออกสน าตาล แตละชนดมสเขมขนจดเมอน ามาผสมก บแอลกอฮอลซงจะเปนตวละลายกลนในขณะทแอลกอฮอลระเหยไปเราเรยกวา น าหอม มกลนฟงนอกจากแอลกอฮอลแลวหวน าหอมยงสามารถผสมกบสารอนๆ ทระเหยได และอาจมชอตางกนออกไป เชน โคโลญจน หรอกระดาษหอม ๓.การเกบรกษาเครองมอเครองใช

การเกบรกษาเครองมอเครองใช มความจ าเปนมากส าหรบการท าเครองหอมและของช ารวยมวธการดงน

การเกบรกษาเครองมอเครองใชสาหรบการทาเครองหอม ๓.๑ เครองมอการท าเครองหอมจะมโถกระเบอง หมอเคลอบ โกรง กระบวย กอนใชควรลางท า

ความสะอาดและผงใหแหง ขณะทท าน าอบไทยไมควรลางน า ควรใชการเชดและผงแดดใหแหงหลงจากทใชแลวกอนเกบสามารทได ๒ วธ คอ ถาไมสกปรกมาก ใหใชเพยงแคผาเชดและผงแดดใหแหงแลวน าไปเกบใสต แตถาสกปรกใหลางน าสะอาดเชดแลวผงแดดใหแหง สาเหตขณะทท าน าอบไทยไมใหลาง เพราะถาลางแลวเชดใหแหง ยงมตดอยท าใหน าอบไทยบด หลงจากทใชงานเสรจโดยบางใบใชเฉพาะอบกล นหอมๆ จะยงคงอยการน ามาใชครงตอไป จะท าใหมความหอมของภาชนะตดอยแลวการอบครงตอไปจะท าใหเวลานอยลง ส าหรบผาขาวบางหลงจากเลกใชงานแลวซกแลวน าไปตากใหแหงจงเกบได

๓.๒ ตะคน ทวน เตาองโล เมอใชงานเสรจเรยบรอยแลวควรน าขเถาออกใหหมดสวนตะคนถาตดก ายานใหองไฟใหรอนแลวใชไมขดออกใหสะอาดและน าไปเกบ

หนา ๑๒

๓.๓ เครองปรงทเหลอจากการน ามาใช เชน แปงหน แปงร า แปงนวล ควรผงแดดใหหมดกลนสาบและแหงสนทกอนจงน าไปเกบใสถง หรอน าไปอบควนเทยนเกบไวในโถเพอใหแปงมกลนหอม สวนหวน าหอมกลนตางๆ เชน ก ายาน ชะลด จนทน เทศ ใหแยกเกบไวเปนสวนๆ ตางหากหามน ามาปนกน ๔.วธท าเครองหอม

สามารถท าได ๓ วธคอ การอบ การร า และการปรง การอบ หมายถง การน ามาปรงกลนดวยควน หรอน ามาปรงกลนดวยดอกไมหอม การอบใหม

กลนหอมเพยงแคชวงเวลาหนง กลนหอมจะเขาไปในของน าอบ โดยวตถทตองการใหมกลนนน อยในภาชนะทมฝาปดสนท จะอบดวยเทยนอบ หรอดอกไมทมกลนหอมและมกลนแรงมกจะไมใชดอกไมทมกลนหอมเลยนๆ หรอมกลนเปรยว

๔.๑ การอบ การอบ ดอกไมม ๒ ชนด คอ การอบน า และการอบแหง

๔.๑.๑ การอบน าคอ การลอยดอกไมบนน า เชน อบน าส าหรบรบประทาน อบน าเชอม อบน าสรง อบน าเพอจะท าน าอบไทย เรยกวาน าดอกไมสด

การอบดอกไมบนน าควรปฏบตดงน ก. ไมควรน าดอกไมใสลงภาชนะใหเตม ควรเวนทวางไว เพราะกลนของดอกไมจะไดลงถงน า ข. ควรใชภาชนะทมลกษณะปากกวาง ตน มฝาปด เวลาอบใสน าเพยงเลกนอยเพอใหความ

หอมททวถง ค. ควรวางภาชนะใหเขาทเสยกอน แลวคอยใสน า เวลาน าดอกไมลงลอย น าจะตองนงแลว

จงลอยดอกไมเบาๆ ถาน ากระเทอน จะท าใหเขาดอกไมช าได ท าใหมกลนเหมนเขยว ง. ดอกไมประเภททมกลบบาง เชน ช ามะนาด จนทนกะพอ สารภ พกล ควรใสจอกหรอ

ภาชนะเลกๆ ลอย เพอปองกนการเกดกลบดอกช า จ. ดอกไมทลอยน า ควรลอยตามเวลาทดอกไมบาน ไมควรแชทงไวนานเพราะหวน าหอมลง

อยในน าหอมแลว การอบดอกไมบางชนด อบไดนาน ๖-๘ ชวโมง เชน มะล กหลาบมอญ พกล ล าเจยก ช ามะนาด ราตร ดอกแกว พทธชาด กระดงงา ดอกไมบางชนดลอยไดประมาณ ๑-๓ ชวโมง เชน ดอกล าดวน ขจร สารภ สาหลา กรรณการ แกปญหาไดโดยการน าดอกไมใสจอกเลกๆ ลอย ฉะนน การลอยดอกไมควรลอยเวลาค า และน าขนตอนเชากอนพระอาทตยขน

ฉ. การลอยดอกไมเพอใหกลนหอม ควรท าการศกษาวา ดอกไมชนดใดบานในเวลาใด เชน - ดอกทบานเวลาเชามด จะสงกลนเวลาประมาณ ๐๕.๐๐-๐๖.oo น. คอดอกพกล ดอก

สารภ ดอกจ าปา ดอกสายหยด ดอกจนทนกระพอ

หนา ๑๓

- ดอกไมทบานในเวลาเยน เวลาประมาณ ๑๘.๐๐ น. ไดแก ดอกล าเจยก ดอกมะล ดอกพทธชาด ดอกสม ดอกล าดวน

- ดอกไมทบานเวลาค า เวลาประมาณ ๑๙.๐๐ น. ไดแกดอกช ามะนาด ดอกขจร ดอกกรรณการ

ฉะนน ดอกไมทออกกลนเวลาใด ตองคอยอบเวลานน พอหมดกลนรบเอาออกกอนทดอกไมจะช า

จ. ดอกไมทจะน ามาอบถามตน กเกดใชในเวลาทตองการไดเลย แตถาซอตอนเชา เพราะยงพรมน าจากจะท าใหกลนหอมของดอกไมหมดไป และดอกไมจะช า เรยกวา ดอกไมส าลกน า

๔.๑.๒ การอบแหง คอ การวางดอกไมบนขนม หรอสงของตางๆ ควรจะใชภาชนะเลกๆ วางไวบนของทอยในโถ มฝาปดสนท การอบแหงควรอบตามเวลาดอกไมบาน เมอถงตอนเชาควรเอาดอกไมออกถาทงไวนานอาจท าใหกลนเสย

วธใชดอกกระดงงาดอกไมชนดอนพอเกบกน ามาอบไดเลย แตดอกกระดงงาตองมาอบควนเทยนเสยกอน บางครงเรยกวา “กระดงงาลนไฟ” จากหนงสอ เครองหอมและของช ารวย ของคณโสภาพรรณ อมตะเดช ไดกลาวถงวธการลนไฟไววา โดยใชมอรวบปลายกลบดอกแลวควดอกลนไฟใหตายนง เวลาจะปลดกลบดอกออกจากดอก ใชมอจบทกระเปาะดอกใหกลบรวงจะท าใหกลนหอมแรงกวาปลดทละกลบ แลวฉกแตละกลบตามแนวยาว กลบละ ๒-๓ เสนดงภาพ

การใชเทยนอบ เทยนอบใหมทยงไมไดใชจะตองจดไสเทยนใหไหมถงตวเทยน เนองจากกลนหอมอยทตวเทยน เทยนทใชแลว เกบไวนานๆ ไสเทยนจะแขง จะตองจดไฟกอนเพอใหไสเทยนออนตว

หนา ๑๔

จนทนา ภเจรญ. เกากลนอยธยา. สบคนเมอ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗, จาก www.9klin.com

การอบดวยเทยนนาอบ

๔.๒ การรา การร า หมายถง การอบกลนหอมหลายอยาง และท าโดยภาชนะเผาไฟแลวใสเครองหอม เพอให

เกดควนทมกลนหอม ไดแก กลนหอมของยางไม กลนน ามน กลนเนอไม ฯลฯ การร าเครองหอมตองใชภาชนะทส าคญ คอ โถกระเบอง การทจะร าตองใสทวนไวตรงกลางโถ น าตะคนเผาไฟใหรอน แลวน าไปวงไวบนทวน ดงภาพ

จนทนา ภเจรญ. เกากลนอยธยา. สบคนเมอ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗, จาก www.9klin.com

การทาแปงรา

หนา ๑๕

๔.๓ การปรง การปรง หมายถง การรวมของหลายๆ อยางเขาดวยกน ในกรณการปรงเครองหอมคอการน า

แปงพมเสน หวน าหอม ชะมดเชด มาบดผสมเขาดวยกน แลวน าไปปรงกบน าอบไทย หรอเครองหอมอนๆ แตมขอสงเกตตรงทวา การทจะใสหวน าหอมชะมดเชด จะตองบดแปงนวล หรอแปงหนเสยกอนเพอใหแปงซบน ามนใหหมดแลวจงน าไปผสมหรอกวนน าตอไปเชน การท าน าอบไทยจะตองอบร าและปรงจงถอไดวาประสบความส าเรจในการท าน าอบไทย

จนทนา ภเจรญ. เกากลนอยธยา. สบคนเมอ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗, จาก www.9klin.com

นาอบไทย

หนา ๑๖

บทท ๔ เครองหอมไทยประเภทปรงกลน

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2010/08/K9562547/K9562547.html

เปนวธการปรงเครองหอมแบบไทยๆ ทมสบตอกนมานานตงแตอดต จนมาถงปจจบน กยงมอย แตจะหาไดยากนกทจะเปนการปรงเครองทถกวธ ซงสวนใหญเครองปรงในการท าเครองหอมประเภทปรงกลนมกจะเปนพชสมนไพร หรอสงทมาจากธรรมชาต เชน ล าเจยก ดนสอพอง แกนจนทนเทศ ขผง พมเสน ชะมดเชด ฯลฯ หรอแมแตกระทงพชสมนไพร ผลหมากรากไมทหาไดงานทรวรว เชน ใบเตยหอม มะกรด ดอกมะล กระดงงา กหลาบ ฯลฯ สวนดานในของอปกรณทใชในการผลตกหาไดจากในครวแบบไทยๆ ของเราเอง เชน ขวดโหล โถกระเบอง ผาขาวบาง กระบวยตกน า เตาองโล เทยนอบ เปนตน ซงเครองหอมไทยประเภทปรงกลนทเปนทนยมและนาสนใจในวธการปรง อปกรณ และวตถดบ เชน น าดอกไมสด น าอบไทยไมใชดอกไมสด ผาชบน าอบอยางเปยก น าปรง ออดโคโลญจน และน าหอม โดยเครองหอมชนดตางๆ ทไดกลาวมาขางตนมวธการปรงทสลบซบซอนตองใชความพถพถนเปนอยางมากในทกขนตอน ซงหากสนใจจะศกษาวธการปรงกคงไมยากเกนมอของคนไทยทจะท าของไทยๆ ใชเองในครวเรอน จากการศกษาและคนความาจากหนงสอ “เครองหอมไทยและของช ารวย” ซงจะกลาวถง

หนา ๑๗

เครองปรง เครองมอเครองใช วธท า อปกรณในการท าและคณประโยชนทมของเครองไทยประเภท ปรงกลนไวดงน ๑.น าดอกไมสด น าดอกไมสดนนเปนทนยมกนมานาน ใชดม เชน น าลอยดอกมะลส าหรบดม ท าน าเชอม ปรงสวนผสมของขนม ใชลางมอ มอส าหรบเจานายใชสรงนพ

เครองใช ๑. โถกระเบอง โถแกว หมอเคลอบหรอภาชนะทปากกวาง มฝาปด ๒. เทยนอบ หรอดอกไมทมกลนหอม ๓. ทวน หรอภาชนะเลกๆ ลอยน า

วธท ๑ น าฝนสะอาดทตมแลว พกไวใหเยนเวลาค าลอยดอกมะล ลอยกระดงงาไทย ช ามะนาด

ดอกไมทมกลนหอมอยางใดอยางหนงหรอหลายๆ อยางกได เวลาเชาใหน าดอกไมทลอยไวออกอยางเบามอ ถาเปนดอกไมทซออาจจะไมมนใจวา มยาฆาแมลงหรอไม ควรน าดอกไมใสภาชนะปากกวาง แลวลอยบนน า

วธท ๒ ลางโถกระเบองหรอภาชนะทจะใชอบใหสะอาด น าทวนวางไวกลางโถ แลวจดเทยนอบใสลงบนทวน อาจจะลนตรงกลางเทยนอบใหออนแลวตดไวกบฝาโถ จะท าใหสะดวก ปดไวประมาณ ๓-๕ นาท แลวเปดขณะทมควนเทยนอย จงเทน าลงไปตามความตองการ เพอใหน าผสมควนเทยนแลวจงคอยลอยดอกมะล ดอกพกล กระดงงาลนไฟ ช ามะนาด อยางใดอยางหนง

วธท ๓ น าน าใสโถกระเบองแลววางเทยนอบไวบนทวน ตงไวกลางโถ หรอตดเทยนอบทฝาตามอธยาศย แลวจดเทยนอบไวสก ๑๐-๑๕ นาทสก ๒-๓ ครง ใชส าหรบอบน า อบน าเชอม น ากะท หรออบขนม ๒.น าอบไทยดอกไมสด น าอบไทยเปนเครองหอมทส าคญทสด ในกระบวนการท าเครองหอม เพราะน าอบไทยมประโยชนหลายอยาง ใชผสมท าแปงร า ท ากระแจะเจมหนา ผสมกบดนสอพองแปงหนแปงร าทาตวยามรอน แกผดผนคน และท าใหหอมชนใจ สมท าบหงาสด สรงน าพระ รดน าผใหญ และใชในโอกาสตางๆ ไดตามประสงค

หนา ๑๘

เครองใช ๑.ขวดโหล ๒.โถกระเบองส าหรบอบร า ๓.โกรง ส าหรบบดเครองปรง ๔.พวน ใชวางกลางโถกระเบองเพอรองรบตะคน ๕.ตะคน ใชเผาไฟวางบนทวน ส าหรบใสเรองปรงก ายาน ๖.ผาขาวบาง ๗.กระบวนส าหรบตกน าอก ๘.คมคบถาน ๙.เตาองโล ๑๐.หมอเคลอบ ใชตมน าหรอาจใชส าหรบอบร ากได ๑๑.เทยนอบ

เครองปรง

ใบเตยหอม ๘ ใบ ชะลด ๑ ก ามอ แกนจนทนเทศ ๑ ก ามอ ขผงแท ๑/๔ ชอนโตะ น าตาลทรายแดง ๑/๒ ชอนโตะ น าตาลทรายขาว ๑/๒ ชอนโตะ พมเสนอยางด ๑/๒ ชอนชา แปงหนหรอแปงนวล ๕ ถวยตวง ดอกไมสดทมกลนหอม เชน มะล กหลาบมอญ กระดงงา จ าปา ช ามะนาด จนทน กะพอ

ล าดวน พทธชาด ดอกสม สารภ พกล ล าเจยก เทยนกง หรอดอกไมหอมทพอจะหาได ๒-๓ อยางกได ชะมดเชดทฆาแลว ขนาดเทาเมดถวเขยว หวน าหอมกลนตางๆ จ านวน ๑ ออนซ เชน กลนกหลาบ กระดงงา มะล ล าเจยก พกล

ช ามะนาด จนทนกระพอและไฮซน ไฮซนคอชวยน าอบไทยหอมยงขน (หรออาจเลอกกลนตามใจชอบ) ตองการใหกลนไหนน า กใสกลนนนมากกวากลนอนๆ

ผวมะกรด ๑/๔ ชอนโตะ จนทนเทศปนหยาบ ๕ ชอนโตะ

หนา ๑๙

วธทา ๑) วธชงนาอบ ตมน าใหเดอด โดยใชน า ๓ ลตร ตอใบเตย ๕ ใบ ตดเปนทอนๆ ชะลด ๑ ก ามอ จนทนเทศสบ ๑

ก ามอ กระดงงาไทย ๗-๘ ดอก ชงทงไวสกคร ประมาณ ๑๕-๒๐ นาท กรองดวยผาขาวบางทซกสะอาดและแหง เปดฝาปลอยใหเยน (ควรใชน าฝนจะดกวาน าประปา)

แตถาท าน าอบไทยเปนจ านวนมาก ควรใชวธตมจะสะดวกกวาน า ๑๐-๑๒ ลตร ชะลด ๒ ก ามอ จนทนเทศสบ ๑ ก ามอ น าไปตงไฟใหเดอด ลดไฟใหเดอด ลดไฟลง ตมรมๆ แลวใสใบเตยตดทอนประมาณ ๘ ใบ กระดงงาไทย ๗-๘ ดอก ดวาสของน าตมไดสเหลองเขม ถาตองการใหสเขมอกใหตมตอไปจนไดสตามตองการแลวดบไฟพกไวประมาณ ๑๕-๓๐ นาท หรอพออนกรองดวยผาขาวบางทแหง แลวปลอยใหเยน วธนของน าอบไทยจะเขมขนและมกลนหอมซมเขาไปในเนอดกวาวธแรก

๒) อบดอกไม พอค าเมอน าเยนแลว ใหน าน าทเตรยมไวแบงออกเปนหลายๆ โถ (ถาไมมโถจะใชหมอเคลอบ

แทนกได) ใสน าใหนอย เพอตองการอบน าหอมใหทวกน กอนอบดอกไมตองวางภาชนะไวบนทเรยบและอยกบทใหน านงเสยกอนจงคอยลอยดอกไม คอไมตองการใหน ากระเทอนเพราะอาจท าใหดอกไมช าได

การอบดอกไมควรอบในเวลาค า ประมาณ ๑๙.๐๐ นาฬกา เพราะดอกมะลเรมแยมบานคอยๆ ปลดกานออกวางเบาๆ บนน าทเตรยมไว ดอกล าเจยกฉกเปนฝอย ดอกจ าปาตองปลดเปนกลบๆ กระดงงาไทย รวมกลบดอกน าตรงกระเปาะลนควนเทยนแลวฉกตามกลบสก ๒ หรอ ๓ เสน ฉกตามยาว กหลาบมอญ ปลดใชแตกลบเชนกน ดอกพกล และดอกไมกลบบาง ตองใสภาชนะเลกๆ หรอจอกลอยบนน า กนไมใหกลบช าตกลงไปในน า ในปจจบนดอกไมสวนใหญจะซอจากตลาด เพอความปลอดภย ควรน าดอกไมทงหมดใสภาชนะเลกๆ ลอยบนน าเพราะเกรงวายาฆาแมลงทตดอยกบกลบดอกไมจะละลายน า นอกจากดอกไมดงกลาว ทานจะใสดอกไมอนไดตามตองการทมกลนหอมเยน แตถาดอกไมไมไดจะใชมะล กระดงงา จ าปา และพกล กเพยงพอแลว ดอกไมทกชนดทหาไดวางลอยบนน าเบามอ ปดฝาใหสนท ๑ คน รงเชาราว ๔-๕ นาฬกา กอนพระอาทตยขนใหชอนดอกไมทลอยไวอยางเบามอ ส าหรบผทลอยดอกไมบนน า ถาเกบชากวาน ดอกไมจะเรมช า จะท าใหกลนของน าอบเสย น าน าอบดอกไมไวกรองดวยผาขาวบางรวมกน

หนา ๒๐

๓) การรานาอบ การร าน าอบจะตองเตรยมเครองปรงดงน

เครองปรง

ก ายานปน ๒ ชอนโตะ น าตาลทรายแดง ๑/๒ ชอนโตะ น าตาลทรายขาว ๑/๒ ชอนโตะ แกนจนทนเทศ ๕ ชอนโตะ ขผงอยางดขด ๑/๔ ชอนโตะ ผวมะกรด ๑/๔ ชอนโตะ น ามนจนทน ๒-๓ หยด ผสมขอ ๑-๗ ใหเขากน

การร าจะตองใชโถกระเบอง หรอหมอเคลอบไมควรใชโหลแกวอาจรอนท าใหโหลแกวแตกได ตกน าอบดอกไมใสโถกระเบองประมาณ ๑/๔ ของโถ หรอใสแตนอย เพอใหน าหอมทวกน น าทวนตรงกลางโถ เอาตะคนเผาไฟใหรอน อยาใหรอนจนแดง เพราะจะท าใหเครองปรงไหม การปด-เปด ขณะท าการร าตองท าโดยเรว เพอไมใหควนออกมา เมอน าตะคนวางบนทวนแลว น าเครองปรงใสครงละครงชอนชารบปดผาโถโดยเรวถาปดฝาโถไมสนทใหใชผาคลมทบไว ปดไวประมาณ ๓-๕ นาท ไมตองใหควนหมด เปดฝาโถ รบเอาตะคนเกาออก รบใสตะคนใหม แลวตกเครองปรงก ายานใสอก ท าอยางนประมาณ ๕ ครง แตละครงเมอน าตะคนออก ควรกวนน าทกครง เพอความใหความหอมทจบอยบนผวหนาซมซบเขาไปในน าใหทว ร าครบ ๕ ครง แลวเทน าออกไว แลวท าใหมจนหมดน า น าทร านจะอน บางครงไมสามารถอบเทยนตอไดเลย ท าใหยนระยะเวลาการท าน าอบไทย แตถาน ารอน ตองปลอยไวใหเยน แลวตกค าอบดวยดอกไมใชวธเดยวกนกบขอ ๒ การร าก ายานแตละครงอาจเรยกอกอยางหนงคอ “ตง” เชน จะตองร าก ายาน ๕ ตงเปนตน

๔) การอบดอกไมคนท ๒ ใชวธการอบเชนเดยวกบการอบดอกไมขอ ๒ ๕) วธอบดวยควนเทยน เชาวนท ๓ ชอนดอกไมออกหมดแลว และอบควนเทยนจะใชเทยนอบวางบนทวน หรอตดทฝา

โถกระเบอง จดเทยนอบและดบเทยนอบ โดยใชพดโบกใหเปลวเทยนอบดบปดฝาใหสนท การอบเทยนอบหลายๆ ครง ไสจะด าไหม จะตองตดไสเทยนทไหมออกกอน ถาปลอยใหไสเทยนไหม น าอบไทยจะมกลนไหมดวย การอบควนเทยนครงหนงควรจะกวนน าใหความหอมทจบบนผวหนาผสมกบน าภายในโถกระเบอง อบควนเทยนประมาณ ๓ ครงๆ ละ ๑๕-๒๐ นาท

หนา ๒๑

๕.ปรงน าอบ เมออบและร าน าจนหอมมากแลว จะตองน าน านนมาปรงดวยพมเสน ชะมดเชดทฆาแลวและหว

น าหอมกลนตางๆ น าพมพเสนออยางดบดใหละเอยดแลวใสแปงร า หรอแปงหนบดใหเขากน (การใสแปงร าน ถาท าเปนจ านวนมาก อาจใชแปงหนผสม ในการบดกบหวน าหอมแทนได) ใสชะมดเชดทฆาแลว แลวใสหวน าหอมกลนตางๆ ประมาณ ๒-๓ หยดตอน า ๑ ถวย บดใหเขากนกบแปง ตกน าอบใสโกรงกรวนบอยๆ ใหเหลวพอกรองไดเทลงไปบนผาขาวบาง ถาสวนผสมน ามนกบน ายงไมเขากนด ยงมน ามนลอยใหเตมแปงหนแลวบดใหเขากน น าไปกรองผสมในน าอบทเตรยมไว ตองกวนน าทผสมเครองปรงไวบอยๆ เพอใหเขากนแลวทดลงน ามาทาดและดมกลนตามใจชอบ ถาเตมหวน าหอมจะตองบดกบแปงร าหรอแปงหนเสยกอน ถาหยดลงไปในน าเลยทเดยวจะไมเขากน หวน าหอมจะลอยบนน า แปงร า แปงหน ใสพอควร ใสมากน าจะขน กอนจะกรอกใสขวดตองกวนน าบอยๆ เพอใหแปง หวน าหอมเขากนไดด

ขวดน าทจะน ามาใสน าอบไทย จะตองลางใหสะอาดและแหงเสยกอน ในบางครงอาจจะอบควนเทยนในขวดไวกได เพอปองกนไมใหน าอบเหมนสาบเรวโดยการจดเทยนอบแลวดบ ควนเทยนจะลอย ใหน าปากขวดไวตรงควนเทยน ควนเทยนจะลอยใหน าปากขวดไวตรงกลางเทยน ควนเทยนจะลอยเขาไปในขวดนน ในกรณทท าจ านวนนอยๆ

นาอบไทยไมใชดอกไมสด น าอบไทยไมใชดอกไม ในปจจบนนผปรงน าอบไทยโดยทวไปมกใชวธน เพราะดอกไมหอมนบวน

จะหายากขน และท าใหตนทนในการผลตสงขนตามไปดวย จงขอเสนอวธการท าน าอบไทยไมใชดอกไม

เครองใช ขวดโหล โถกระเบองส าหระบอบร า โกรง ส าหรบบดเครองปรง ทวน ใชวางกลางโถกระเบองเพอรองรบตะคน ตะคน ใชเผาไฟวางบนทวน ส าหรบใสเครองปรงก ายาน ผาขาวบาง กระบวนส าหรบตกน าอบ คมคบถาน เตาองโล หมอเคลอบ ใชตมน าหรออาจใชส าหรบอบร ากได เทยนอบ

หนา ๒๒

เครองปรง ใบเตยหอม ๘ ใบ ชะลด ๑ ก ามอ แกนจนทนเทศ ๑ ก ามอ ขผงแท ๑/๔ ชอนโตะ น าตาลทรายแดง ๑/๔ ชอนโตะ น าตาลทรายขาว ๑/๒ ชอนโตะ พมเสนอยางด ๑/๒ ชอนชา แปงหนหรอแปงนวล ๕ ถวยตวง ชะมดเชดทฆาแลวเทาเมดถวเขยว หวน าหอมกลนตางๆ เชน กลนกหลาบ มะล พกล ไฮซน จนทนกะพอ ล าเจยก กระดงงา

หรออาจเลอกกลนทแตกตางจากน หรอเพมมากขนหรอลดลงกได ส าหรบกลนไฮซนตองใสเสมอไป เพราะเปนกลนทรวมผสมผสานใหกลนน าอบไทยหอมยงขนหรอถาผรตองการใหกลนไหนน ากใหใสกลนนนเพมมากกวากลนอนๆ

แกนจนทนเทศปนหยาบ ๕ ชอนโตะ ผวมะกรดปน ๑/๔ ชอนโตะ

วธทา ตมนา ๑๐-๑๒ ลตร ใสชลด ๒ ก ามอ จนทนเทศสบ ๑ ก ามอตมใหเดอดแลวรมไฟหรอลดไหให

ออนลง แลวใสใบเตยหอมตดเปนทอนประมาน ๘ ใบแลวตมตอไปประมาณ ๑๕ นาท จะไดน าสเหลองเขมยกพกไวประมาณ ๓๐ นาท ตงจนกวาจะอนหรอกรองดวยผาขาวบางทแหงสนท พกทงไวใหเยน

อบควนเทยน หลงจากน าเยนแลวแบงน าใสภาชนะหลายๆ ท ใหแตละทมน าประมาณ ๑/๓ ของภาชนะอบดวยควนเทยน ประมาณ ๕ ครงๆ ละ ๑๕-๒๐ นาท การอบแตละครง เมอเปดฝาโถหรอภาชนะ จะตองกวนน า เพอใหความหอมทจะอยผวหนา ซมซบและผสมกบน าทอยสวนลาง หรอถามภาชนะไมมาก ใหใชวธอบควนเทยนในหมอใหญทใชตม แลวคอยตกน า แบงมาร าก ายาน แลวเทใสอก ๑ หมอ แลวอบควนเทยนอก จะท าใหเพมความหอมในน าไดเชนกนและไมตองใชภาชนะหลายใบ

รานาอบ การร าน าอบตองเตรยมเครองปรงดงน

หนา ๒๓

เครองปรง ก ายานปน ๒ ชอนโตะ น าตาลทรายแดง ๑/๒ ชอนโตะ น าตาลทรายขาว ๑/๒ ชอนโตะ แกนจนทนเทศปนหยาบ ๕ ชอนโตะ ขผงอยางดขด ๑/๔ ชอนโตะ ผดมะกรดปน ๑/๔ ชอนโตะ

การทจะอบร าจะตองใช โถกระเบองหรอหมอเคลอบ เพราะถาใชขวดโหลแกว อาจจะรอนจดท า

ใหแกวแรกราวได ตกน าอบดอกไมใสในโถกระเบองประมาณ ๑/๔ ของโถ หรอใสแตนอย เพอใหน าหอมทวกน น าทวนตงตรงกลางโถ เอาตะคนเผาไฟใหรอนอยาใหรอนจนแดง เพราะจะใหเครองปรงไหม การปด-เปดขณะท าการร า ตองท าโดยเรว เพอไมใหควนออกมา เมอน าตะคนวางบนทวนแลวน าเครองปรงใสครงละครงชอนชา แลวรบปดฝาโถโดยเรว ถาฝาโถไมสนท ใหใชผาคลมทบไว ปดไวประมาณ ๓-๕ นาท ไมตองถงควนหมดกเปดฝาโถ รบเอาตะคนออก เปลยนตะคนใหมใสแลวตกเครองปรงก ายานใสอก ท าอยางนประมาณ ๕ ครง แลวเทน าออกใสโถพกไว แลวท าใหมจนหมดน า น า ทร านจะอนบางครงไมสามารถอบเทยนตอได ถาน าเยนแลวจงอบควนเทยนตอได กจะยนเวลาการท าน าอบไทยการร าก ายานแตละครงอาจเรยกอกอยางหนงคอ ตง เชนจะตองร าก ายาน ๕ ครงเปนตน ๔. ปรงน าอบ

เมออบน าดวยเทยนอบจนน าหอมมากแลว จะตองมการปรงดวยพมเสน ชะมดเชดทฆาแลวและหวน าหอมกลนตางๆ น าพมเสนอยางดอบใหละเอยด ใสแปงร าบดใหเขากน (การใสแปงร านถาท าเปนจ านวนมาก อาจใชแปงหนผสมในการบดกบหวน าหอมได) ใสชะมอเชดทฆาแลว ใสหวหอมกลนตางๆประมาณ ๒-๓ หยด ตอน า ๑ ถวยบดใหเขากนกบแปง ตกน าอบใสโกรงกวนคอยๆใหเหลวพอกรองได เทลงไปบนผาขาวบาง ถาบดแลวสวนผสมน ามนกบน าอบยงไมเขากนดยงมน ามนลอยใหเตมแปงหนแลวบดใหเขากน น าไปกรองไปผสมกบน าอบทเตรยมไว ตองกวนน าทผสมเครองปรงไวบอยๆ เพอใหเขากนแลวทดลองน ามาทาด และดมดกลนตามใจชอบ ถาจะเตมหวน าหอม จะตองบดกบแปงร าหรอแปงหนเสยกอน ถาหยดลงไปในน าเลยทเดยว จะไมเขากน หวน าหอมจะลอยบนน า แปงร าแปงหนใสพอควรใสมากจะขน กอนจะกรอกใสขวดตองกวนน าบอยๆเพอใหแปง หวน าหอม น า เขากนด ขวดทจะน ามาใสน าอบไทย จะตองลางใหสะอาด และแหงเสยกอน บางครงอาจอบควนเทยนไวในขวดกได เพอปองกนไมใหน าอบไทยเหมนสาปเรว โดยการจดเทยนอบควนจะลอยใหน าปากขวดไวตรงควนเทยน ควนเทยนจะลอยเขาไปในขวดนน ในกรณทท าจ านวนนอยๆ

หนา ๒๔

ผาชบนาอบอยางเปยก เครองปรง น าอบไทย หวน าหอมกลนตางๆ พมเสนอยางด ใบเตยหอม เทยนอบ ดอกมะล ดอกกระดงงา และดอกไมหอมอนๆ ผาขนหนเลก หรอผาเชดหนา รบบน อบผาใหหอมซกผาใหสะอาดอบร าดวยดอกไมสด ควนเทยนอบ โรยพมเสนเลกนอยปดฝาให

สนท เปลยนดอกไมสดทกวน อบประมาณ ๒-๓ วน อบนาอบไทย น าอบไทยทจะใชจะตองอบน าและปรงตามวธอบน าไทย แตตองปรงกลนเขมกวา

น าอบไทยทใชทวไป เครองหอม ใชหวน าหอมกลนตางๆตามใจชอบ ผสมกบพมเสนทบดขยละเอยด แบงน าอบทปรง

ไว พรมผาทอบร าหอมแลวพรมใหเปยกพอจบจบกลบพบไปพบมา ใชรบบนผกใหเปนโบว ๒ ชาย ใชแจกในเวลาหนารอน

นาปรง น าปรงเปนเครองหอมชนดหนง ทมกลนหอมเยนใหความรสกแบบไทยๆ ชวนใหร าลกถงอดตท

นาภมใจ สตรในสมยโบราณนอกจากจะมการปะแปงแตงตว ลบตวดวยน าอบน าปรงแตมาบดน สตรสวนใหญรจกแตน าหอม ออดโคโลญจน มาแทน

เครองปรง

หวน าหอมกลนมะล กหลาบ พกล กระดงงา ล าเจยก รวงผง ไฮซน ๑/๒ ออนซ พมเสนเกลดอยางด ๑/๒ ออนซ ใบเนยม ๒๐ ใบ หรอเตยหอม ๑๐ ใบ ดอกมะล กระดงงา พกล หรอดอกไมหอมอนๆ เอธลแอลกอฮอลแปรสภาพแลว ๑ ปอนด น าสะอาดตมแลว ๓ ออนซ

หนา ๒๕

เทยนอบ ตวดบกลนแอลกอฮอล ๑/๔ ออนซ ก ายาน ๑/๒ ชอนชา

เครองใช ขวดโหลดหรอโถกระเบองปากกวาง ส าหรบอบดอกไม ๑ ใบ ขวดแกวใบใหญ ส าหรบปรง ๑ ใบ ขวดแกวทรงกระบอก ๑ ใบ ส าหรบแชใบเนยมหรอใบเตย กรวย ถวยตวง กระดาษกรอง

วธทา น าตวดบกลนแอลกอฮอลแปรสภาพ ๑ ปอนด เขยาใหเขากนพกไวประมาณ ๓ วน น าสะอาดตมเดอดแลวทงไวใหเยน ๓ ออนซ อบดวยดอกไมหอมไว ๑ คน แลอบดวยควนเทยน

๓ ครง ครงละ ๓๐ นาท ใบเนยมหรอใบเตยหอมตดเปนทอนๆใสขวดทรงกระบอก ใสเอธลแอลกอฮอลพอทวมแชนาน

ประมาณ ๓๐-๕๐ นาท จนเปนสเขยวจด พมเสนเกลด ๑/๒ ชอนชา แชเอธลแอลกอฮอลประมาณ ๑ ๑/๒ ออนซ พยายามเขยาใหละลาย น าหวน าหอมแตละชนดแชกบเอธลแอลกอฮอล ๑ ๑/๒ ออนซ ชนดละขวด น าขอ ๓-๕ มาผสมกนในขวดใบใหญปากเลกๆเพอใหเครองปรงตางๆ ผสมกนมากๆยงด ส าหรบ

การปรงครงแรกจะมสใบเตยหรอใบเนยมมากๆ ยงด เพราะเกบไวนานๆสจะจางไปเองกอนจะผสมน าทอบดวยดอกไมหอมใหลองดมด วาตองการกลนไหนเพม ใหเตมกลนทตองการเขยาใหเขากนดจงคอยๆ เตมน าทละ ๑ ออนซ เขยาใหเขากนมากๆ จนน าทเตมหมด วธนจะท าใหน าปรงไมขนหลงจากนน น าไปเกบไวประมาณ ๓ วน จงน ามากรองดวยกระดาษกรอง และกรวยแกว ขอควรระวง ควรเกบในทเยน ไมโดนแสงสอง

ประโยชนใชทาตวใหหอม ใชฉดถงบหงาของช ารวย ผาเชดหนา ผาแพรเพลาะ ถาท าเปนจ านวนมากกใหเพมไปตามสตร

หนา ๒๖

ออดโคโลญจน ใชทาตวในหนารอนตวท าใหเยน และหอมชนใจ บางครงผสมน าชบผาเชดหนา ผาขนหน ใช

เชดหนาท าใหสดชนขน ออดโคโลญจน มหลายกลน แตเสนอเพยง ๑ กลน เครองปรง

น ามนเบอรกามอท ๑/๕ ออนซ น ามนผวสม ๑/๕ ออนซ น ามนโรสเมร ๑/๕ ออนซ น ามนผวมะนาว ๑/๕ ออนซ น ากระวาน ๒/๕ ออนซ น ามนกานพล ๑/๖ ออนซ เอธลแอลกอฮอลแปรสภาพ ๑ ปอนด มส ๑๐ เปอรเซนต ๑ ออนซ ตวดบกลนแอลกอฮอล ๑/๕ ออนซ น าบรสทธ ๓ ออนซ

วธทา น าสวนผสมขอ ๑-๘ ใสขวดปากแคบ เขยารวมกนใหมากทสด แลวใสตวดบกลนแอลกอฮอล

เขยาใหละลายเขากน จงคอยๆเตมน าทละ ๑ ออนซ เขยาไปจนน าหมด ๓ ออนซ การผสมออดโคโลญจนหรอน าหอม จะตองพยายามเขยาผสมกนใหมากทสดเพราะถาเขยานอยจะท าใหกลนไมกลมกลนกน น าหอม

น าหอมสามารถเลอกและปรงกลนไดในปจจบน รานขายผลตภณฑเครองหอมมกลนทใหเลอกมากมาย หรอถาสนใจตองการกลนหอมทแปลกออกไป จะสามารถซอหวน าหอมแลวน ามาปรงกลนผสมไดตามตองการ

เครองปรง

หวหอมน าหอมกลนทตองการ ๓ ออนซ มส ๑๐ เปอรเซนต ๑ ออนซ เอธลแอลกอฮอลแปรสภาพ ๑ ปอนด ตวดบกลน ๑/๕ ออนซ น าบรสทธ ๑ ออนซ

หนา ๒๗

วธทา น าขอ ๑-๓ มาเขยารวมกนแลวใสขอ ๔ เขยารวมกน แลวเตมน าบรสทธ ๑ ออนซ เขยาใหเขา

กนแลวพกไว ๑ สปดาห จงน ามาดมกลนด ถาถกใจใหกรองดวยกระดาษ เกบไวในทเยนปราศจากแสงแดดถาถกแสงแดดจะท าใหน าหอมมสเหลองเขม

หนา ๒๘

บทท ๕ เครองหอมไทยประเภทประทนโฉม

เครองหอมไทยมแตกตางกนหลายชนดออกไป แลวแตลกษณะการน าไปใชและกรรมวธการผลต

ทมการน าเอาพชหอมธรรมชาต ทมอยในเมองไทยมาผานกรรมวธตางๆ และประยกตใหเขากบยกตสมย เปนความคดทมมานานตงแตสมยกอนโดยการน าเอาความบรสทธจากธรรมชาต มาจรรโลงใหเขากบการประยกตใชในชวตประจ าวน เครองหอมไทยประเภทประทนโฉมนมอยดวยกนหลายชนด อาท ดนสอพอง แปงหอม แปงผงกลนไทย แปงร า แปงเกสรดอกไม แปงพวงเครองหอมไทยนเปนการน าเอาธรรมชาตลวนๆ ไมมการเจอปนดวยสารสงเคราะหหรอสารเคมทางวทยาศาสตรแตอยางใด เปนภมปญญาของคนไทยสมยโบราณททกวนนเรมจะจางหายดวยสารเคมทางวทยาศาสตรทสงเคราะหขนมาแทนท ในสวนของกรรมวธในการท ากมแตกตางกนไปในแตละรปแบบวาเราจะตองการเมอมวธการท ากตองมอปกรณทใชในการท าซงสามารถหาไดงายจากการทไดศกษาและคนความาจากหนงสอ “เครองหอมไทยและขอลช ารวย” ซงจะกลาวถงเครองปรง เครองมอเครองใช วธท า อปกรณในการท า และคณประโยชนทมของเครองหอมโดยเปนผแตงพมพครงท พ.ศ. ไดกลาวถงการท าเครองหอมไทยประเภทประทนโฉมไวดงน

หนา ๒๙

เครองใช ดนสอพอง กรวยสงกะส หรอทองเหลอง หรอหวหยอดขนมคกก ผาขาวบาง กระดง หรอถาด สารสม

วธทา ดนสอพองเปนดนทขดจากพนผวดน เปนสขาว หรอบางคนเรยกวา ดนสก พบมากทจงหวด

ลพบรเมอขดดนไดมากตามความตองการแลว น ามาแชในถงไมหรอในบอทขดไวบนพนดนกวนดนและน าใหเหลวกรองดวยตะแกรง แลวพกดนไวใหดนนอนกน แลวน ามากรองดวยผาขาวบางอกท ๒-๓ ชน หรออาจจะใชผาเนอละเอยด เพอกรองกรวดทราย แลวพกดนรนน าใสทอยบนสวนทอาจจะมละอองด าๆ ลอยอยพรอมทงชอนหนาดนทเปนสด าออก แลวกวนดนสอพองใหเหนยว เพราะสวนกนถงจะเหนยวและแขงสวนบนจะเหลว จงจ าเปนตองกวนใหผสมกน แลวน าไปหยอดเปนเมดกลม ยอดแหลม เมดเทาปลายนวกอย ถาน าไปใชงานไม งานขดกระจก โปะผวดานนอกของหวโขน จะท าเปนกลมๆ

ดนสอพองทใชผดหนา ทาตว มกจะตองกรองอกครง และแกวงสารสมอยางเจอจางกรองดวยผาละเอยด รนน าทมละอองทง ตองพยายามฟอกดนสอพองใหขาวสะอาด แลวพกใหดนสอพองนอนกน การผสมสารสมลงในดนสอพอง นอกจากดนสอพองจะขาวขนแลวแลวท าใหดนสอพองนอนกนเรว และแกผดผนคนตามตว รกษาผวหนาไดดอกดวย

เมอผสมดนสอพองไดตามตองการ คอขนพอหยอดได (กวนแปงดนสอพองใหเหนยวเพราะจะไดไมเปราะ แตกงาย) ใหหยอดบนผาขาวทวางไวในกระดงหรอตะแกรง แลวน าไปผงแดดใหแหง ตากสก ๑-๒ แดด เมอแหงสนทด น าไปอบร าดวยก ายาน และเทยนอบใหหอม เพอน าไปใช

ประโยชน ๑.ใชผสมน าอบไทย ทาตวแกรอน ผด ผน คน ๒.ชวยดบพษรอน ถอนพษเผดทโดนพรก ใชดนสอพองผสมน าทาบรเวณทรอน ๓.ผสมน ามะกรด หรอน ามะนาว ทาแกหวโน ๔.ใชลางยางของผกหว เชน มน เผอก โดยน าดนสอพองผสมน า แลวน าไปลาง เผอกมน ให

ยางออก แลวจงลางน าใหสะอาดอกครงหนง ๕.ใชส าหรบอดรไมหรอขดกระจก โปะผวดานนอกของหวโขน

หนา ๓๐

แปงหอม เครองปรง

๑.แปงหน หรอแปงนาล ๒.เทยนอบ ๓.ดอกไมหอม มะล พกล กหลาบ กระดงงา ล าเจยก จนทนกะพอ

วธทา น าแปงหนหรอแปงนวล ใสกระทะทองเหลองตงบนไฟออนๆคนใหทวจนเนอแปงยย จงน าไป

รอนดวยแรงใหละเอยดประมาณ ๒ ครง เพอใหเศษผงออกแลวน าไปอบดวยไมในเวลากลางคน โดยวางดอกไมบนภาชนะไมควรวางบนแปง จะท าใหแปงชน และเวลาเกบดอกไมอาจจะช า ท าใหเหมนเข ยว จากนนอบดวยควนเทยนใหหอม จะท าใหเกบไวใชไดนาน

แปงผงกลนไทย

สมยกอนนนแปงกระปองแบบปจจบนไมม หายาก จงเปนสงทจ าเปนทสตรในยคนนตองรจกประดษฐคดคนสงตางๆ มาประทนผวใหสวยงาม การปรงเครองหอมสวนใหญมกผสมพมเสน เพราะกลนของพมเสนดมแลวหอมชนใจ และยงท าใหเยนอกดวย ถาใสจ านวนนอย

เครองปรง ๑.แปงนวล หรอแปงหน ๒ ลตร ๒.พมเสน ๑/๒ ชอนชา ๓.ขณฑสกร ๑/๒ ชอนชา ๔.หวน าหอมกลนมะล กหลาบ ไฮซน ๑๐ หยด ๕.ชะมดเชดฆาแลวขนาดเทาเมดถวเขยวหรอใชมส ๑๐ หยด ๖.เอธลแอลกอฮอลแปรสภาพ ๒ ออนซ ๗.ตวดบกลนแอลกอฮอล ๑๐ หยด

วธทา น าหวน าหอมกลนตางๆชะมดทฆาแลวหรอใชมส ๑๐ เปอรเซน ๑๐ หยด แทนชะมดเชดใสใน

เอธลแอลกอฮอลแปรสภาพ แลวเขยารวมกนพกทงไว ๒ คน แลวน าแอลกอฮอลทผสมเปนน าหอม มาฉดบนแปงหนทตากแดดใหหมดกลนสาปแลวและผงไวใหแอลกอฮอลระเหยเหลอแคน าหอม และรอจนแปง

หนา ๓๑

แหงสนทด น าไปบดใหละเอยดแลวรอนดวยแรง หรออาจใชวธน าผามสลนครอบบนปากชามใชมอรวบชายผาไวกนชาม แลวคอยๆ ตกแปงกรองลงในชาม วธนจะไดแปงทละเอยด

แปงร า

เครองใช ๑.โถกระเบอง ๒.โกรง ๓.ทวน ๔.ตะคน ๕.คมคบถาน ๖.เตาองโล ๗.ใบตอง หรอถงพลาสตก ๘.มด ๙.ไมกลด

เครองปรง

๑.แปงหน หรอแปงนวล ๒.น าอบไทย ๓.น าดอกไม ๔.ชะมดเขม ๕.พมเสนอยางด ๖.ก ายาน ๗.ผวมะกรด ๘.น าตาลทรายแดง ๙.น าตาลทรายขาว ๑๐.หวน าหอมกลนมะล กลนล าเจยก ไฮซน กลนกหลาบ จะใชหวน าหอมกชนดกได แต

จะตองใสกลนไฮซนผสมลงไปดวย เพอชวยชกลนและเปนตวประกอบประสานของน าหอมกลนตางๆ ๑๑.สทใชผสมจะใชสของดอกไม สสม ใชกานดอกกรรณการ สมวงใชดอกอญชน สแดงใช

ครงหรออาจใชสผสมอาการเพยงเลกนอยพอควร สเขยวใชสของใบเนยมหรอใบเตย

หนา ๓๒

วธทา แปงหนหรอแปงนวล ประมาณ ๓ ถวยตวง เกบผงและผงแดดใหหายสาป สก ๑ แลวน าใสโถ

กระเบอง โดยตงทวงวางไวกลางโถ ใสแปงหนหรอแปงนวลรอบๆทวน แลวอบเทยนใหหอม

วธปรงแปงรา ปนก ายานใหละเอยด ๒ ชอนโตะ น าตาลทรายแดง น าตาลทรายขาว ๑ ชอนโตะ ผวมะกรด

เลกนอย เคลาใหเขากน น าตะคนไปเผาไปถานใหรอนจด น าไปวางลงบนทวน ตกเครองปรงก ายานใสครงชอนชา ทงไวประมาณ ๓-๕ นาท แลวคบออกเอาตะคนออก เปลยนใสอนใหม ท าเชนนนอกสก ๓-๕ครง หรอจนหมดเครองผสมก ายาน แลวปดฝาโถใหสนทอบคางไว ๑ คน ตอนกลางคนจะอบดวยดอกไมดวยยงด เพราะจะเพมความหอมหวนใหกบแปงยงขน วนรงขนน าพมเสนอยางดประมาณ ๑/๓ ชอนชา บดผสมหญาฝรน (หญาฝรนมราคาแพงมาก) เพยงเลกนอย ท าใหเหลองนวล เอาแปงทอบไวในโถ บดใหละเอยดในโกรง ใสน าดอกไมเทศ หวน าหอมตางๆ ชะมดเชดทฆาแลวบดใหละเอยด จงเอาสวนผสมทบดใสลงในโถกระเบอง แลวกวนใหเขากน เตมน าอบไทยใหขนพอหยอดได ถากลนใสนอยไปใหเตมหวน าหอม โดยการบดกบแปงเสยกอน ถาขนไปเตมน าอบไทย เมอผสมแลวควรพกไว ๒ ชวโมง เพอแปงและน าอบไทย น าหอมเขากนด ในขณะนอาจอบก ายานหรอเทยนอบเพอเพมกลนหอมยงขนแลวจงตกลงในกรวยหยอดลงบนผาขาวบางใหเมดเลกๆสงๆ ยอดแหลมๆ ผงลมไวแหงสนท จงเกบใสโถอบร าดวยก ายานจนหอมเขาเนอแปง และใชส าลชบน าหอมทงไวในโถอบใหหอมอยเสมอ

กรวยทใชหยอด ปจจบนใชใบตองท ากรวย ซงหาไดงาย แตแปงจะตดใบตองครงละมากๆ จงมผดดแปลงใชถงพลาสตกตดมมถงท าเปนกรวยแทนใบตอง หรอการท ากรวยจากทองเหลอง สงกะส มรเลกๆ หรอใชใบลานท าเปนชอนเลกๆตกหยอดกได

ภาชนะทหยอดแปงร า ใชใบตองใหทางนวลขน หยอดเปนแถวๆ เมดเลกๆ วางใบตองลงบนถาด เพอสะดวกในการเกบ หรอใชหยอดบนผาขาวบาง จะแหงเรวและสะดวกในการเกบยงขนเพยงแตยกผาแปงกจะหลดออกจากผา

หนา ๓๓

ประโยชน ๑.ใชปรงน าอบไทย ๒.ใชผสมกบน าอบไทย อยาใหเหลวมากนกเรยนวา แปงกระแจะใชในพธมงคลสมรสเจมค

บาวสาว เจมบานใหม รถใหม สงทเราเฉลมฉลอง ๓.ใชเปนของช ารวย ของกราบผใหญวนขนปใหม วนสงกรานต ใสในตลบใบลาน ๔.ใชผสมน าอบไทย หรอผสมน าทาตวการท าแปงร าบางต ารา ใชขดขยของก ายานทตออยท

ฝาโถ ใสบดผสมลงไปในแปง

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2010/08/K9562547/K9562547.html

แปงรา

แปงเกสรดอกไม แปงเกสรดอกไมมชอเรยกแตกตางกนไป ตามความประสงคของผปรง บางกเรยกแปงสารภ แปง

พกล ขนอยกบผปรงมความประสงคตองการกลนใดน า เครองใช

๑.โกรง ๒.หมอเคลอบส าหรบตมน า

หนา ๓๔

เครองปรง ๑.แปงหนหรอแปงนวล ๓ ถวยตวง ๒.เกสรดอกสารภ เกสรดอกบนนาค ดอกพกล หรอดอกไมหอมชนดตางๆ ทมอยางใดอยางหนง ๑ ชอนโตะ ๓.พมเสนอยางด ๑/๔ ชอนชา ๔.เทยนอบ ๑ อน ๕.แฝดหอม ๒ กรม ๖.แกนจนทนเทศ ๒ กรม ๗.ใบเตยหอม ๓ ใบ

วธทา น าแปงหนตากแดดใหหมดกลนสาปและเกบผงออกใหหมด แลวใสโถอบควนเทยน อบมะล ดอก

กระดงงา พอใหแปงมกลนหอม วธท ๑ ใหน าแฝดสบเปนทอนๆพรอมทงจนทนเทศใสหมอเคลอบ ใสน าสะอาดพอสมควร ตม

เคยวใหเปลอกไมจด และเคยวใหเหลอน าแตนอยกอนยกลง ทงไวใหเยน กรองน าดวยผาขาวบางแลวพกไว บดพมเสนใหละเอยด แลวใสเกสรดอกสารภ บนนาค พกล นดหนอย ใชตมไว หยดพอเปยกพอบดได น าแปงหนแชน าไวกบน าตมสกคร แลวนน าเครองปรงทบดไวบดเขาดวยกนผสมน าพอหยอดเปนเมดไดหยอดลงบนทางนวลของใบตอง หรอหยอดลงบนผาขาวบางวางผงแดดใหด ใสโถอบควนเทยน ดอกมะล ดอกกระดงงา

วธท ๒ มวธท าเหมอนแปงร าแตใหบดผสมเกสรดอกสารภ หรอดอกพอกล เทานนกได โดยบดผสมกบแปงหน แปงนวล หรอดนสองพองกได

วธท ๓ น าแปงหนทอบควนเทยนไว แลวผสมกบพมเสนอยางด เลกนอย บดใหละเอยดกบเกสรดอกสารภ ใชเฉพาะสเหลอง ใสน ามนหอมตางๆ จะชวยหนนกลนสารภใหหอมยงขน แลวบดผสมกบน าอบไทยใหขนพอหยดได แลวน าไปใสกรวย หรอถงพลาสตก ตดปลายหยอดเปนเมดเลกๆเทากนผงไอแดดใหแหงสนท อบดวยควนเทยนอก ๒-๓ ครง

ประโยชน ทาแกผดผน และแกรอน โดยผสมกบน าอบไทย ประ ทาตว

หนา ๓๕

แปงพวง เมอน าแปงหยอดบนเสนดายแลวน ามารวมกนเรยกวา แปงพวง เปนศลปะอยางหนงของคนไทย ซงน ามาแปงเหลานน ผกกบดอกไม แตงผม ปกมวยผม จะไดกลนหอม สวยงามด ใชเปนของช ารวยและใชตดเสอไดดอกดวย

เครองใช ๑.ดาย ๒.ใบตอง หรอฝากลอง ๓.ถงพลาสตก ๔.เทปกาว

เครองปรง

๑.แปงหน หรอแปงนวล ๒.สธรรมชาตทไดจากพช เชน หญาฝรนใหสเหลอง หรอสผสมอาหาร ๓.น าอบไทย ๔.หวน าหอมกลนทตองการ ๕.ดอกไมหอมกกลนตางๆ ๖.เทยนอบ

วธทา น าหญาฝรนมาบดใหละเอยด ใสแปงหน บดใหละเอยด ผสมน าอบไทยกวนใหเขากน ใหขน

มากๆ พกกรวยใบตอง หรอกรวยพลาสตก หรอใชมมถงพลาสตกแทนกรวยกได ขงไดบนใบตองยาว ๓๐ ซม. หยอดเพยง ๒๐ ซม. ตดกลางจะได ๒ เสน ตดเทปกาวปลายดานทง ๒ ขาง หยอดใหเมดกลม ขนาดเทากน และระยะหางเทากน หรออาจขงดายบนฝากลองโดยใหดายตรงกลางไมตดพนกลอง เวลาหยอด

จะไดเมดกลม หยอดเสรจแลวผงลมหรอไอแดด พอแหงสนทยกปลายเสนดายอกดานหนงมา

รวมกบปลายเสนดายอกดานหนงรวมกนหลายๆเสน เปนพวง น าไปอบเทยนอบ อบดอกไมหอม หรออาจใชส าลชบน าหอมอบไวดวย แลวน าไปผกกบดอกไมไทย เชน ช ามะนาว กหลาบ นมแมว ดอกไมอนๆ บางครงอาจจะน าแปงร าหรอแปงเกสรหยอดแทนกได

หนา ๓๖

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2010/08/K9562547/K9562547.html

แปงพวง

หนา ๓๗

บทท ๖ เครองหอมไทยประเภทปรงแตง

การท าเครองหอมไทย สวนมากจะใชพฤกษาจากธรรมชาตมาสกดใหไดกลนแลวน ามารวมกนกบ

วสดอนๆเพอใชตอไป เชนเดยวกบเครองหอมไทยประเภทปรงแตง ซงจะน าความหอมทไดมาประยกตใชใหเขากบชวตประจ าวน เชน การซกผาใหหอม ท ายาดม ยาหมอง ซงมว ธการท าวสดอปกรณทแตกตางออกไปการน าเครองหอมประเภทนมาประยกตเราตองรสรรพคณของวสด ทน ามาท านนคอ พฤกษาธรรมชาต ตนไม ใบไม รากไม ดอกผล หรอแมกระทงเมลดของมนมสรรพคณอยางไร และจะท าการสกดโดยวธไหนทดทสดเพอจะไดความหอมออกมามคณคาและประโยชน จากนนเรากน าความหอมทไดมา ประกอบเขากบวสดทจะใชประยกตใชปรมาณทเหมาะสม เมอไดตวผลตภณฑทท าขนจากความหอมแลวกตองรการน าเอาไปใชใหถกตองตามลกษณะการใชงานของแตละประเภท จากการทไดศกษาและคนความาจากหนงสอ “เครองหอมไทยและของช ารวย” ซงจะกลาวถง เครองปรง เครองมอเครองใช วธท า อปกรณในการท า และคณประโยชนทมของเครองหอม โดย เปนผแตง พมพครงท พ.ศ. ไดกลาวถงการท าเครองหอมไทยประเภทปรงแตงไวดงน

หนา ๓๘

ราหบ ในปจจบนเมอตองการใหเสอผาในตเสอผาหอม เราจะเปดฝาขวดน าหอม เราจะปดฝาขวด

น าหอม น าหอมทใชหมดแลวทงไวในตเสอผา ท าใหเสอผาหอม ไทยแตเดมมากมวธร าหบใสเสอผาใหหอมเชนเดยวกน เมอตองการใหเสอผาหรอของหอมโดยไมตองพรมน าหอมกนอยางทกวนน

หบทจะน ามาใชร า ตองเปนหบไมเนอออน เชนไมฉ าฉา เปนหบรปสเหลยมผนผา อาจจะยาว ๒ ฟตครง สงฟตครง กวางฟตครงกได หรอตอหบขนาดความตองการ หมรอบดวยสงกะสหรออลมเนยม บางทานมหบน าแขงเกาๆ แลวน าไมเนอออนมากรดานในการหมสงกะสนน เพอปองกนการระเหยของกลนควนเทยนทอบ และเพอความทนทานในการใชงาน ใชไมเนอออนท าหบกเพราะ ไมเนอออนสามารถซมซบกลนและน าหอมททาไดด ถาเปนไมเนอแขงจะอบหรอทาน าหอมไมคอยเขาเนอไม

เครองปรง

ก ายานปน ๒ ชอนโตะ ชะลดปน ๑ ชอนโตะ จนทนเทศปน ๑ ชอนโตะ พมเสนอยางด ๑/๔ ชอนโตะ ผวมะกรดหนละเอยด ๑/๔ ชอนโตะ น าตาลทรายแดง ๑/๒ ชอนโตะ น าตาลทรายขาว ๑/๒ ชอนโตะ น ามนล าเจยก ๒ หยด น ามนจนทน ๒ หยด น ามนมะล ๒ หยด น ามนไฮซน ๒ หยด ขผงแทฝานบางๆ ๑ ชอนโตะ ผงธปหอม ๑ ชอนโตะ

วธทา วธท ๑ น าเครองปรงทงหมดมาคลกเคลาผสมรวมกน แลวเกบใสโถปดฝาพกไว กอนจะน าหบมา

อบร าควรตองท าความสะอาดหบเสยกอน ใหลางดวยสบหรอผงซกฟอกใหสะอาดหลายๆครง จนหมดกลนสาปและกลนไม ผงใหแหงสนท แลวลางหบดวยน าอบไทยหรอน าดอกไมอก ๓-๔ ครง เพอใหหบมกลนหอม ผงลมทไดรบไอแดดนนจะมทงลมเยนและรอนผสมกน ถาผงแดดเลยทเดยวอาจท าใหเนอไมแตกได

หนา ๓๙

การร าหบ เอาทวนวางไวตรงกลางหบ แลวใชตะคนเผาไฟใหรอนจด แตไมใหรอนจนแดง น าตะคนวางบนทวน ใสเครองปรงก ายาน ใสประมาณครงชอนชา ปดฝาหบสกครหนงประมาณ ๒-๓ นาท อยาใหหมดควน แลวน าตะคนใหมใสเครองปรงชอนชา เปลยนใหม ระหวางทอบก ายานอยนนอาจใชกระแจะน าทาทฝาและขางหบสลบกนไป หรอทาน าอบไทย หวน ามนหอมกลนตางๆทฝา และขางหบใหทวหบแทนกระแจะน ากได ร าประมาณวนละ ๒-๓ ครง หลงจากนนใหอบควนเทยน บางทานนยมจดธปหอมวางไวในหบ เพออบหบใหหอม ตอนค าใหอบดวยดอกไมสดทมกลนหอมหวน เชน มะล พกล กหลาบมอญ จ าปา กระดงงาไทย ทลนควนเทยนหรอดอกไมอนทหาได เวลาเชาใหเอาดอกไมออกจากหบ แลวอบควนเทยน หรอควนธป และทาหวน าหอมกลนตางๆ การอบดอกไมจะอบบางเวนบาง สดแลวแตความประสงค แตตองอบควนเทยนวนละ ๒-๓ ครง จนกวาหบจะหอมด ใชเวลาอบร าประมาณ ๑๐-๒๐ วน ในระหวางนนทานตองการอบเสอผา ของช ารวยบหงา ทานกสามารถท าไดเชนกน

วธท ๒ อาจจะใชสวนผสมเครองปรงก ายาน แบบใชน าอบไทยกได และน าน าหอมแลน าอบไทยทาขางๆหบหลายๆครง ทาใหชม พยายามถใหทวหวน าหอมและน าอบไทยซมเขาเนอไมมากๆแลวผงในทรมแหง จงทาน าอบไทยและหวน าหอมใหญท าอยางนหลายๆครง พอตกค าอบดวยดอกไมหอมและน าออกในตอนเชา ในตอนกลางวนอบร าทกๆวน อบดวยเครองปรงก ายานและเทยนอบสลบกนไปอบจนหบนนหอม เนอไมของหบนนอมน ามน ยงอบมากยงด เพราะจะมกลนหอมทน ตดทนนาน แตถาตดทนไปนานๆกลนหอมจะจางไป ใหน ามาอบ และทาน ามนใหมกอนทกครง

ประโยชน มไวส าหรบอบของช ารวยจ านวนมากๆ เชนอบถงบหงา อบผาเชดหนาอบเสอผา แพรเพลาะ ใช

ไปกราบผใหญ ในโอกาส วนเกด วนปใหม ถาจะอบเสอผาใชเอง เสอผาจะมกลนหอม ไมตองใชน าหอม

การซกผาใหหอม การซกผาใหหอม เปนวธหนงของหญงไทยสมยโบราณ จะนงหมผาตองสะอาดมก ลนหอม

เนองจากสมยกอนไมมน าหอมปรงแตงเหมอนปจจบน เครองปรง

น าสะอาด ๑ ลตร ลกซดควแลว ๑ ถวยตวง ชะลดขาว ๑ ก ามอ ใบเตยหอม ๑๐-๑๕ ใบ เพอความหอมของใบเตยเปนพน

หนา ๔๐

วธทา ตมน าใหเดอด ใสชลด ใบเตยตดเปนทอนยาว ๒ นว ลกซดทควแลว ตมจนเกดกลนหอมยกลง

กรองเอาแตน าไปซกผา ถาตมนานสของชะลดและลกซดจะออกมา ท าใหเกดสเหลองเขม ส าหรบผาทจะน ามาซกใหหอมนนจะตองซกและท าความสะอาดมาแลว จงน ามาแชในน าหอมทตมเอาไว แชผาทงไวประมาณ ๑๕-๓๐ นาท แลวบดใหแหงน าขนตากถาตองการผานนแขง ใหแปงน าหอมทตมไวไปชงกบแปงมนส าปะหลงใหขนใส แลวน ามาซกกบผากอนน าไปตาก เมอผาแหงแลวพรมน าใหหมาดทวกนแลวจงน าไปรด จะท าใหแขงและเปนเงา หรออาจน าไปอดใหเรยบไดเชนกน

ผาทน ามาซกผาควรเปนผาสเขม ผาลาย หรอผาถง ไมควรใชสออนจะท าใหผามคล าขนถาจะตมหรอซกผาในน ารอนจะใชไมยาว ๒ อน ลกษณะคลายไมพลอง บดผาใหแหงมอได

หนา ๔๑

ขผงกะทสปาก สมยปยา ตา ยาย เมอรบประทานหมาก จะเหนรมฝปากสแดงเรอๆ และอมเอบอกดวย

สมยกอนเคยเลนเซยนหมาก ซงมตลบใหญๆ บรรจ สเสยด หมากแหง ยาฉน และตลบเลก จะใสเปนขผงซงมกลนหอมดและท าใหปากนมนวลขน ปจจบนนหาซอยาก ตองไปแถวบางล าพ หรอวดมหาธาต จงจะมขาย

เครองปรง

ขผงแทหนก ๕ บาท หวกะทขน ๓ ถวยตวง วาสลน ๑/๒ ถวยตวง ใบเตยหอม ๕ ใบ ดอกมะล ๑ ถวย ดอกกระดงงา กหลาบ หวน าหอมกลนมะล พกล ล าเจยก ไฮซน ๑๕ ดอก เทยนอบ

วธทา ๑.น าหวกะท ใสหมอเคลอบ ตงไฟกลางพอเดอดใสใบเตยหอม เมอกลนใบเตยหมดใหตกใบเตย

ขน ใสดอกมะลแลวเคยวตอไป สงเกตวากลนหอมออกหมด ตกดอกมะลขน ดอกไมชนดอนท าเชนเดยวกน ๒.ใสขผงแทหนก ๕ บาท ใชไมพายคนจนขผงละลายหมด เคยวตอไปจนแหงเปนขโล ยกลงจาก

เตา ๓.กรองดวยผาขาวบางโดยเรวทสด ในขณะทขผงยงรอน แลวน าขนตงไฟ ใสวาสลนทละนอยคน

ใหเขากน ๔.เตมหวน าหอมกลนทตองการ แลวกรองอกครงหนง โดยกรองใสชามตงไวใหเยนใชมอแมวตก

ลงบนใบลานแหง น าไปอบควนเทยนจนหอมถาไมใชมอแมวใหใชผวไมไผบางๆเหลาใหเกลยงประมาณครงเซนตเมตร ขดเปนวงกลม แลวเอาเชอกผกปลายไวน าไปขดขผง แลวน าไปอบควนเทยน เพอเพมความหอมยงขน

หนา ๔๒

ยาดมสมมอ ยาดมสมมอ หรอบางคนนยมเรยกสนๆวา “สมมอ” ใชดมแกวงเวยนศรษะ ดมแลวชนใจ เครองปรง

สมมอแหงหรอผวสมโอ ๑/๒ กโลกรม น ามนบอฮออว ๑ ชอนชา หวน าหอมกลนกหลาบ หรอกลนทตองการ ๑/๒ ชอนชา น ามนอบเชย ๑/๒ ชอนชา น ามนกานพล ๑/๒ ชอนชา น ามนสน ๑/๒ ชอนชา พมเสนอยางด ๑/๒ ชอนชา เมนทอล ๑ ชอนชา ยาหอมชนดผง ๑ ชอนชา

วธทา ลางสมมอหรอผวสมโอใหสะอาดแลวน าไปนงใหสก พออนๆ นวดน ามนบอฮออวใหนมมอถา

เปยกเกนไปผงใหหมาด แลวน าเมนเทล พมเสนนอยางดบดใหละเอยด น ามนกานพล น ามนอบเชย น ามนสน หวน าหอมกลนกหลาบหรอกลนทตองการ ผสมกบสมมอหรอผวสมโอทนวดไวใหเขากนด จงแบงใสอบตะกวหรออบเงน ทเจาะรส าหรบใชดม

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2010/08/K9562547/K9562547.html

ยาดมสมมอ

หนา ๔๓

ยาหมอง เครองปรง วาสลน ๓๐ กรม พาราฟน ๑๕ กรม บแวกซ BEE-WAX ๑๕ กรม น ามนระก า ๑ ชอนโตะ น ามนสะระแหน ๑ ชอนโตะ เมนทอล ๑๕ กรม การบร ๑๕ กรม พมเสน ๑๕ กรม น ามนกานพล ๑/๓ ชอนชา น ามนอบเชย ๑/๓ ชอนชา สตรนไดประมาณ ๑๕ ขวดยาหมองขนาดเลกถาตองการยาหมองน า ไมตองใชวาสลนพาราฟน

บแวกซ แตใหใชน ามนแกว จ านวน ๔ ออนซแทน

วธทา ใชภาชนะโลหะ หรอใชหมอตน ถาใชภาชนะโลหะควรตงบนน าเดอด ถาตงทไฟเลยควรใชไฟ

ออนๆถาไฟแรงกลนจะระเหยไปหมด น าวาสลน พาราฟน บแวกซ ใสภาชนะใหถกความรอนจนละลายหมด ใสน ามนระก า น ามน

สะระแหน เมนทอล การบร พมเสน น ามนกานพล น ามนอบเชย กวนให เขากน ถาตองการสใหใสเทยนหรอน ามนพง กวนใหละลายหมด และกรอกใสขวดโดยกรองผานกรวยเพอท าใหยาหมองไมออกนอกขวด

สวนยาหมอง ใหน าน ามนแกว ๔ ออนซ ใสขวดขนาด ๑ ปอนด แลวใสน ามนระก า น ามนสะระแหน เมนทอล การบร พมเสน น ามนกานพล น ามนอบเชย เขยาใหเขากน แลวกรองใหสะอาดกรองใสขวดเลกทเตรยมไว

หนา ๔๔

หมากหอม คนไทยสมยกอน นยมรบประทานหมากกน ฉะนนนอกจากจะเคยวหมากอยางเดยวแลวกปรง

แตงรสและกลน เพมความอรอยใหกบหมากดวย บางคนหนใบเนยมใสปนท าใหปนมกลนหอม บางคนผสมผงสเสยดบดละเอยดใสกบปน นบวาเปนการปรงแตงรสอยางหนง หมากหอมกเชนเดยวกน หมากหอมจะชวยเพมความหอมหวานใหแกหมากยงขน

เครองใช โกรง โถกระเบอง เทยนอบ

เครองปรง ดอกกระดงงาไทย พกล จ าปา มะลแหงบดแลวอยางละ ๒ ชองโตะ พมเสนอยางด ¼ ชอนชา หมากแหง ๑ ชอนโตะ อบเชยญวน ๑ ชอนโตะ สมลแวง ๑ ชอนโตะ การพล ๑ ชอนโตะ ชะเอม ๑ ชอนโตะ ลกกระวาน ๑ ชอนโตะ ลกจนทน ๑ ชอนโตะ ดอกจนทน ๑ ชอนโตะ

วธทา น าดอกกระดงงาไทย พกล จ าปา มะล ผงแดดใหแหงหรอบแลวบดใหละเอยด หมากแหง

บดละเอยด อบเชยญวน สมลแวง กานพล ชะเอม ลกกระวาน ลกจนทน ดอกจนทน ผงแดดใหแหงกรอบแลวบดใหละเอยดเชนเดยวกน โดยแยกบดแตชนด

หนา ๔๕

วธปรง น าดอกไมบดแหงทง ๔ ชนด อยางละ ๒ ชอนโตะ เครองหมากแหง อบเชยญวน สมลแวง การ

พล ชะเอม ลกกระวาน ลกจนทน ดอกจนทนอยางละ ๑ ชอนโตะ ผสมใหเขากน ถาตองการหวานมากกใสชะเอมเพมใส ๑/๔ ชอนชา หรอนอยกวานน ถาใสมากจะท าใหกลนพมเสนกลบกลนอนหมด เสรจแลวน ามาอบควนเทยนหลายๆครง แลวจงหอดวยกาบหมาก

วธหอ น ากาบหมากแหงทหลนจากตน ตดกานทง น ากาบหมากแชน าลอกใชแตเยอชนในทเปนเยอ

ขาวๆน าเยอออนทลอกออกมาไดนน ตดเปนเหลยมเลกๆดานละ ๑ ๑/๒ นว แลวน าผงหมากทอบควนเทยนประมาณ ๓-๕ ครง จนหมอพอด ตกใสตรงกลางเทานวกอยพบรมสองขาง แลวหอมวนใหเปนกอนกลมยาว สวนชนนอกใชกระดาษวาวสตางๆกระดาษแกวใส กระดาษแกวขน น ามาหอหมากหอมทหอกาบหมากไวใชดวยรดตรงใหคอดทง ๒ ขางเหมอนลกอม หรอจะปนเปนลกกลมๆเลกๆอยางในปจจบน สรป

ในปจจบนเครองหอมไทยนบวาเปนสวนประกอบทส าคญ และถอไดวาเปนสวนหนงในการด ารงชวตซงมการปรงแตงอยในผลตภณฑตางๆ มากมาย ตงแตเครองส าอาง ของใชตางๆ ซงทกคนมความปรารถนาทอยากไดในสวนนน ของทกสงทกอยางนอกจากจะมสสนนาหยบนาชมแลวกลนกเปนอกอยางหนงทคนเราใหความสนใจและหลงใหลมาตงแตอดตจนถงปจจบน

เครองหอมของไทยนบวาเปนภมปญญาไทยทสบทอดกนมาตงแตหลงสงครามโลกครงท ๒ ทกวนนเครองหอมไทยถกกลบเกลอนดวยน าหอมจากตางประเทศ และอมจากสารสงเคราะห ซงเปนอนตรายแกผใช แตสวนของเครองหอมไทยนนเปนผลตภณฑทผลตจากสมนไพรจากธรรมชาตซงมประโยชนตอผใชในดวนตางๆ ตามสรรพคณของสมนไพรทมาท าเครองหอมนน

อยางไรกตามเครองหอมไทยจะมประโยชนมากนอยเพยงใด กขนอยกบวธการน าไปใชของแตละบคคล และรวมถงการศกษาหาความรเกยวกบตวพชสมนไพรทจะน ามาท าเครองหอมใหตรงกบความตองการของตนเองหรอผใช ขอเสนอแนะ

ในการเลอกซอหรอเลอกใชเครองหอมนนควรดทภาชนะบรรจ ถาเปนขวดแกควรเปนขวดแกวสทบเพราะเครองหอมบางตวเมอถกแสงแดดโดยตรงจะท าใหเปลยนกลน สวนฝาจกกควรเปนจกแกวหรอยางไมเพอหลกเลยงความชน

หนา ๔๖

บนทก .......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

หนา ๔๗

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

หนา ๔๘

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

หนา ๔๙

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

หนา ๕๐

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................