‌داعش‌له‌‌گ��رووپێكى‌چه‌ك��داره‌وه‌بۆ‌ده‌وڵه‌تى‌تيرۆر

نووسين‌و‌ئاماده‌كردنى:‌ئه‌رسه‌الن‌ره‌حمانبه‌رايى

‌ناسين‌و‌خستنه‌ڕووى‌ديوى‌ناوه‌وه‌ى‌داعش،‌سه‌رچاوه‌ى‌بيرى�تييه‌،��راوه‌‌تيرۆريس��ه‌ى‌ئه‌و‌رێكخ�‌ت�يرۆر‌و‌تۆقان�دن،‌ژينگه‌‌و‌گه‌ش�اى��تيوانه‌كانى‌و‌جوگرافي��ار‌و‌پش��انى،‌هاوك��ينى‌كاره‌كته‌ره‌ك�‌ناس�ۆ��اش‌ده‌بێت‌ب��ده‌رێكى‌ب��وونه‌وه‌ى،يارمه‌تي��ه‌رهه‌ڵدان‌و‌بڵاوب�‌س�انه‌ى‌ئه‌و��دنه‌وه‌ى‌واقيعي�‌تێگه‌يشتن‌له‌‌ره‌وتى‌رووداوه‌كان‌و‌خوێن

بارودۆخه‌ى‌داعش‌درووستيكردووه‌.�اينى،������وورى،‌ئ������ێيه‌ى‌داعش‌زاده‌ى‌واقيعێكى‌كلت�����‌‌به‌و‌پ�المييه‌‌و‌ره‌گ‌و��انى‌ئيس��اوچه‌كه‌‌و‌جيه��ى‌ن��ۆمه‌ڵايه‌تى،‌سياس�‌ك�اين،��ه‌ره‌كييه‌كانى‌ئ��ه‌رچاوه‌‌س��او‌س��ۆ‌ن�‌ريشاڵى‌درێژ‌بوونه‌ته‌وه‌‌ب�ان��ات‌و‌مێژووي�‌سياسه‌ت‌و‌ته‌وژمى‌ئيسالميى‌جيهاديى‌و‌ئه‌ده‌بي�وونگه‌لێكى��د‌و‌ئه‌زم��خانێكى‌ده‌وڵه‌مه‌ن��ه‌رچاوه‌‌و‌پاش��وونه‌ته‌‌س�‌ب�ارادايه‌،‌كه‌��وونى‌ئه‌وه‌ش‌له‌‌ئ��ده‌‌بۆچ�‌به‌سوود‌بۆ‌داعش.‌هه‌رچه‌ن�اڵيزم‌و����������تا‌و‌به‌رهه‌مى‌كاپيت���������‌داعش‌زاده‌ى‌واقيعى‌ئێس�ده‌ى‌ئه‌وه‌ى��ى‌هێن�‌سه‌رمايه‌دارى‌ئه‌م‌سه‌رده‌مه‌يه‌‌و‌ده‌ركه‌وتنيش�ه‌رمايه‌‌و��وتكه‌ى‌س��وننه‌كانه‌وه‌‌هه‌يه‌‌له‌‌ل��نى‌س�‌په‌يوه‌ندى‌به‌‌كه‌وت�المه‌وه‌.��ردووى‌ئيس��ييه‌‌به‌‌راب��دى‌ن�‌كاپيتاڵى‌عێراقدا‌هێنده‌‌په‌يوه‌ن�تنه‌وه‌ى‌داعش��ان‌وايه‌‌به‌س�‌شيكارانى‌خاوه‌ن‌ئه‌م‌بۆچوونه‌‌بڕواي�ازكردنه‌‌له‌��ۆ‌خۆده‌رب��المه‌وه‌‌ب��وكمڕانى‌ئيس�‌به‌‌مێژووى‌درێژى‌ح�انى��تا‌و‌گيروگازه‌ك��ه‌رمايه‌دارى‌ئێس�‌تۆمه‌تباركردنى‌ده‌سه‌ڵاتى‌س�ۆ���انه‌يه‌‌ب���ردنێكى‌جه‌وهه‌رگه‌راي���اڵ‌و‌راڤه‌ك���ۆدێرنيته‌‌و‌كاپيت��‌م‌"واقيعێك‌كه‌‌له‌‌ئێستادا‌ده‌گوزه‌رێت.‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌"به‌ختيار‌عه‌لى

�انى‌ل���دا‌به‌‌ناونيش���ەرەتاییه‌‌وتارێك���انێکی‌س��‌"داعش‌و‌تێڕام�ەرگری"��یرکردن‌و‌ب��ەکانی‌تەفس��ارەی‌تەکنیک��ادەرب�‌‌و‌هه‌روه‌ه

�ارى‌���وێ"‌"وت���ەرایی‌ن����توويه‌تييه‌ڕوو.داعش‌وجەوهەرگ��‌‌خس�اراى‌داعش��يركردنه‌وه‌يه‌،‌به‌ڵام‌‌هاتنه‌ئ��ۆره‌‌ب��ه‌ره‌ڕاى‌ئه‌م‌ج�‌س�ى�‌ئاماژه‌يه‌‌بۆ‌ده‌ستپێكى‌قۆناغێكى‌ن�وێى‌ژي�انى‌ئيس�المى‌سياس�دا‌و��اوچه‌كه‌‌و‌جيهان��ه‌له‌فى‌له‌‌ن��اديى‌و‌س��دگاى‌جيه��اوه‌ن‌دي�‌خ�وونه‌وه‌ى‌هه‌مه‌اليه‌نه‌يه‌.‌داعش‌وه‌ك��دنه‌وه‌‌و‌قوڵب��ياوى‌خوێن�‌ش�ۆديلێكى��اڵ‌و‌م��ه‌رمايه‌‌و‌كاپيت��انى‌س�‌ده‌رهاويشته‌يه‌كى‌قه‌يرانه‌ك�او��دۆلۆژييه‌كانيش‌بێت‌له‌‌پێن��راوه‌‌ئاي��رووپ‌و‌رێكخ��يه‌تى‌گ�‌فاش�دا،‌به‌ڵام��تنى‌شوناس��تچوو‌و‌پاراس��كۆى‌له‌ده‌س��ێڕانه‌وه‌ى‌ش�‌گ

1

�انى‌له‌��رێت‌و‌كرده‌وه‌ك�‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ى‌ئيلهام‌له‌‌رابردووى‌وه‌رده‌گ�ياوى‌ئه‌وه‌يه‌��ده‌دات،‌ش��ه‌ڕى‌پيرۆزدائه‌نجام��ێوى‌ش��ر‌چارش�‌ژێ�اڵرێت��برێت‌و‌له‌و‌به‌رگه‌‌دابم��ردووى‌ب�‌بنكۆڵبكرێت‌و‌په‌يى‌به‌‌راب

كه‌‌ده‌يه‌وێت‌له‌‌ژێريدا‌درێژه‌‌به‌‌مانه‌وه‌ى‌خۆى‌بدات.�ان��اتنه‌‌ده‌ره‌وه‌ي�‌سه‌ره‌تا‌سه‌رهه‌ڵدانى‌بزاوته‌‌ئيسالمييه‌كان‌و‌ه

�لمينه‌وه‌��وان‌موس��ا1له‌‌هه‌ناوى‌ئيخ��رتنه‌به‌رى‌رێچكه‌يه‌كى‌جي�‌‌و‌گ�دنى���وويه‌‌به‌ر،‌ره‌نگه‌‌له‌‌دامه‌زران���وان‌گرتب��‌له‌و‌رێچكه‌يه‌ى‌ئيخ

�وان��دارى‌ئيخ��ه‌ڕى2يه‌كه‌ى‌تايبه‌تى‌چه‌ك��داريكردن‌له‌‌ش��ۆ‌به‌ش�‌‌ب�وانه‌وه‌1948��اى‌رابه‌رى‌ئيخ��ه‌ن‌به‌نن�‌ى‌فه‌له‌ستين‌له‌‌اليه‌ن‌حه‌س

‌.‌ئيخ�وان‌له‌‌كۆت�ايى‌ده‌يه‌ى‌س�ييه‌كانى‌س�ه‌ده‌ى3چه‌كه‌ره‌ى‌كردبێت‌رابردوودا‌يه‌كه‌م‌كه‌تيبه‌ى‌چه‌كدارى‌دامه‌زراند.‌به‌‌به‌شداريكردنى�ازنه‌ى��وان‌له‌‌ب��اغه‌دا‌ئيخ��دى‌له‌و‌قۆن��تين‌ئي��ه‌ڕى‌فه‌له‌س�‌له‌‌ش�ێوه‌��ه‌رعيه‌تێكى‌ش��دا‌ش��تى‌عه‌ره‌بيي��ايه‌وه.‌له‌‌ئاس��ردا‌نه‌م�‌ميس�ردا‌پێگه‌ى��اوخۆى‌ميس��تهێنا،‌كه‌‌هه‌م‌له‌‌ن��گێڕى‌به‌ده‌س�‌شۆڕش�وون‌و�����رووپه‌وه‌‌به‌ره‌و‌كۆمه‌ڵايه‌تيب�����تى‌گ�����وانى‌له‌‌ئاس����‌ئيخ�ووه‌��دا‌ب��تى‌ده‌ره‌وه‌ى‌ميسريش�‌جه‌ماوه‌ريبوون‌برد‌و‌هه‌م‌له‌‌ئاس�انى‌ديكه‌ى��ۆ‌وڵات��يى‌و‌په‌ڕينه‌وه‌ى‌ب��يرى‌ئيخوان��ه‌ى‌ب��ۆى‌گه‌ش�‌ه

عه‌ره‌بى.�ته‌كانى��ته‌‌به‌رجه‌س��اره‌كته‌ر‌و‌تيۆريس��ك‌له‌‌ك��نى‌يه‌كێ�‌ده‌ركه‌وت�رى��ۆريزه‌كردنى‌فيك�‌ئه‌ده‌بياتى‌ئيخوانى،‌رێگه‌خۆشكه‌ر‌ب�وو‌ب�ۆ‌تي�اره‌كته‌ره‌��دا،‌ئه‌و‌ك��او‌ته‌وژمى‌ئيخوانيي��اديى‌له‌‌ن�‌سه‌له‌فيه‌تى‌جيه

‌1بوو،‌ئه‌و‌دواى‌گه‌ڕانه‌وه‌ى‌له‌‌ئه‌مريكا‌)4گرنگه‌كه‌ش‌سه‌يد‌قوتب�اى951��رده‌‌دني��ت،‌روويك�‌(،‌ره‌وتى‌ژيانى‌ئه‌ده‌بى‌خۆى‌به‌جێهێش

�ينى��المييه‌كان.‌به‌‌نووس��ه‌‌ئيس��ايبه‌ت‌به‌‌پرس��زريى‌ت��ينى‌ه�‌نووس�بى‌���ق("كتێ���الم‌في‌طري���خه‌ڵى‌رێ‌)مع���ريش5"مه‌ش��‌‌و‌دوات

�انىت��دا‌به‌‌ناونيش��يره‌‌كتێبێك��ۆته‌ى‌زنج��ان‌له‌‌ب�‌ه‌فسيركردنى‌قورئ�وانى"‌ديدفي‌ظالل‌القران"��يركردنه‌وه‌ى‌ئيخ��ا‌له‌‌ب��وێى‌جي�‌ێكى‌ن‌.‌يه‌كه‌م‌رێكخستنى‌ئيسالمييه‌،‌له‌‌دواى‌رووخانى‌خيالفه‌تى‌عوسمانى‌درووست‌بووه‌.‌له‌‌اليه‌ن‌حه‌سه‌ن1

‌له‌‌ميسر‌دامه‌زراوه‌.‌بڕوانه‌‌وێكپيديا:‌اإلخوان_المسلمون1928ى‌ئازارى‌22به‌نناوه‌‌له‌‌http://ar.wikipedia.org/wiki

/http://www.ikhwanonline.comهه‌روه‌ها‌بڕوانه‌:‌سايتى‌ره‌سمى‌ئيخوان:‌اخوان‌اون‌الين:‌‌.‌الشريف؛‌كامل،‌اإلخوان‌المسلمين‌في‌حرب‌فلسطين،2

http://www.ikhwanwiki.com/index.php?title‌،‌1948.‌ويكيبيديا‌االخوان‌المسلمون؛‌بابه‌تى:‌دور_اإلخوان_في_حرب_3

http://www.ikhwanwiki.com/index.php?title‌ى‌ئابى‌29له‌دايكبووه‌‌و‌له‌‌1906ى‌تشرينى‌دووه‌مى‌9.بيرمه‌ندێكى‌ديارى‌ئيخوان‌موسليمن‌بووه‌.‌له‌‌4

‌‌له‌اليه‌ن‌ده‌سه‌ڵاتى‌جه‌مال‌عه‌بدولناصره‌وه‌‌له‌سێداره‌‌دراوه‌.‌له‌‌دواى‌خۆى‌كتێبى‌)معالم‌في1966‌ه‌جێهێشتووه‌‌و‌به‌‌بچه‌ندين‌دانراوى‌ديكه‌ى(‌و‌في‌ظالل‌القران)الطريق(‌و‌ته‌فسيرى‌قورئانى‌به‌‌ناوى‌

‌له‌سێداره‌درانى‌له‌اليه‌ن‌ده‌سه‌ڵاتدارێتى‌ميسره‌وه‌،‌بووه‌‌كه‌سايه‌تييه‌كى‌ناودارى‌جيهانى‌ئيسالمى‌و‌بيروڕاكانى‌هێشتا‌له‌‌تواناياندا‌هه‌يه‌‌كاريگه‌رى‌له‌سه‌ر‌گه‌نجانى‌ئيسالمى‌درووست‌بكه‌ن.‌بڕوانه‌

http://ar.wikipedia.org/wikiويكيپيديا‌سيد_قطب:‌ه‌ال‌كرێكار‌وه‌ريگێڕاوه‌ته‌‌سه‌ر‌زمانى‌كوردى‌و‌نووسينگه‌ى‌ته‌فسير‌له‌‌شارى‌هه‌ولێر‌چاپيكردووه‌..‌م5

2

�ته‌ڕوو���ت‌به‌6خس���تراوێتييدا‌پش���ابه‌تى‌په‌رس���دێك‌كه‌‌له‌‌ب��‌،‌دي�وڕى����انى‌محه‌ممه‌دى‌ك����ه‌له‌ف‌و‌دانراوه‌ك����انى‌س���‌بيروڕاك�ێكى��اته‌‌به‌ش��ودا‌ده‌ك��اكمييه‌تى‌خ��تێت.‌ح��دولوه‌هاب‌ده‌به‌س�‌عه‌ب‌دانه‌ب�ڕاو‌له‌‌يه‌كتاپه‌رس�تى‌خ�ودا.‌ملكه‌چك�ردن‌ب�ۆ‌فه‌رم�انڕه‌واى�ودا،‌وه‌ك���اى‌خ���رى‌ياس���راو‌له‌‌ب���اى‌دان���توو‌به‌‌ياس��‌پشتبه‌س�تى��ات.‌له‌‌ئاس��ايه‌تومان‌ناوده‌ب��الم‌و‌ش��ێنه‌ره‌وه‌ى‌ئيس�‌هه‌ڵوه‌ش‌سياسييشدا‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌قۆناغى‌شاڵاوى‌ته‌تار‌و‌له‌‌فه‌تواكانى‌ئيبن‌ته‌يم�ييه‌‌به‌هره‌مه‌ن�د‌ده‌بێت.‌ئه‌و‌‌ب�ڕواى‌به‌‌ب�زوێنه‌رى‌جيه�اد�ۆمه‌ڵگه‌ى��ه‌ر‌زه‌وى‌ك��ۆ‌س��ودا‌ب��وكمى‌خ��ێڕانه‌وه‌ى‌ح��ۆ‌گ�‌هه‌يه‌‌ب�ۆ‌دوو‌به‌ره‌ى��ۆمه‌ڵگه‌‌ب��كارى‌ك��ڕواى‌به‌‌دابه‌ش�‌موسڵماننشين‌و‌ب

�وفر"‌ياخود‌"كوفر"‌و‌"ئيسالم"��اريكى‌ك��ان"‌و‌"ت��نايى‌ئيم�‌"رۆشهه‌يه‌.‌

�وون.‌له‌‌فه‌رهه‌نگى��ينه‌‌نه‌ب��وتب،‌بێ‌پێش��ه‌يد‌ق��انى‌س�‌بيروڕاك�ه‌ريعه‌ت،‌خيالفه‌ت،��ردنى‌ش�‌ئيسالميدا‌باسه‌كانى‌حوكم،‌جێبه‌جێك�ێژووى���ژايى‌م���اره‌ت،‌‌به‌‌درێ���ه‌وايه‌تى‌و‌ئه‌م���اعه‌ت،‌پێش��‌جه‌م�اوه‌ردى‌و��ييه‌‌و‌م�‌ئيسالميى‌له‌‌باره‌يانه‌وه‌‌نووسراوه‌.‌و‌ئيبن‌ته‌يم�اون��وونى‌به‌رچ��اوه‌ن‌هه‌ژم��ارترين‌و‌خ��و‌ئه‌عالى‌مه‌ودودى‌دي�‌ئه‌ب

له‌و‌باره‌يه‌وه‌.�اته‌وه‌،���اتر‌جياده‌ك���انى‌زي���وتب‌له‌‌هاوبيره‌ك���ه‌يد‌ق��‌ئه‌وه‌ى‌س

�ه‌ر‌���وو‌له‌س���تى‌ب���ردنه‌وه‌ى‌مه‌به‌س���اوخۆيى"چڕك���نى‌ن��‌."دوژم‌ئه‌و‌فه‌رمانڕه‌وايانه‌ن‌له‌‌كۆمه‌ڵگه‌ى"مه‌به‌ستى‌له‌و‌ده‌سته‌واژه‌يه‌‌

�ه‌ريعه‌تيان��ت‌و‌ش��ووه‌ته‌‌ده‌س��ه‌ڵاتيان‌گرت��ييندا‌ده‌س�‌موسڵماننش�اوه����نى‌رژێمه‌"به‌الوه‌‌ن����ردن‌و‌گۆڕي����ێره‌وه‌‌كه‌ڵكه‌ڵه‌ى‌الب���‌‌.‌ل

�ه‌له‌��ان‌ب�ۆ‌گۆڕي�نى‌كۆمه‌ڵگ��ان‌و‌ئاراس�ته‌كردنى‌گه‌نج�‌ناوخۆييه‌ك�انى‌له‌��رى‌ئيخوانه‌ك��دارييه‌وه‌،‌‌فيك��رده‌ى‌چه‌ك�‌رێگه‌ى‌چه‌ك‌و‌ك�ۆمه‌ڵه‌يه‌دا��اوى‌ئه‌و‌ك��رد.‌له‌‌هه‌ن��دا‌له‌ق‌ك��ومه‌مى‌بوون��ى‌ئ�‌پرس

چه‌ندين‌گرووپ‌و‌حزب‌و‌كۆمه‌ڵه‌‌له‌دايكبوون.�ى‌��ان‌و‌پرس��ييه‌داگيركارييه‌ك��زاوته‌‌سياس��داريكردن‌له‌‌ب�‌به‌ش

�رووپ�‌شۆڕشگێڕييه‌كانى‌وڵاتانى‌ناوچه‌كه،‌‌ده‌رفه‌تى‌ئه‌وه‌ى‌بۆ‌گ�اوه‌نى��اند،‌ببنه‌‌خ��ان‌ره‌خس��المييه‌‌جيهادييه‌ك��راوه‌‌ئيس�‌و‌رێكخ

�ه‌شه‌رعييه‌تى‌شۆڕشگێڕى‌و‌وه‌ك‌به‌شێك�‌‌له‌‌جوڵانه‌وه‌ى‌شۆڕش.‌7ميللييه‌كان‌ده‌ربكه‌و‌ن

‌.‌عبدالمجيد؛‌أحمد،‌سيد‌قطب‌بين‌مؤيديه‌ومعارضيه،‌ويكيبيديا‌االخوان‌المسلمون،6http://www.ikhwanwiki.com/index.php?title

‌.‌بۆنموونه‌‌به‌شداربوونى‌اليه‌نه‌‌سياسييه‌كان‌له‌‌رزگاركردنى‌ئه‌فغانستان،‌دامه‌زراندنى‌بزوتنه‌وه‌ى7‌ئيسالمى‌له‌‌كوردستانى‌عێراق‌بۆ‌به‌شداريكردن‌له‌‌جوڵانه‌وه‌ى‌چه‌كدارى‌كورد‌له‌‌دژى‌رژێمى‌به‌عس

له‌‌ده‌يه‌ى‌هه‌شتاكانى‌سه‌ده‌ى‌رابردوودا.

3

�تاندا��ۆ8داگيركارى‌سۆڤيه‌ت‌له‌‌ئه‌فغانس��نى‌ب�‌،‌ده‌رفه‌تێكى‌زێڕي�ه‌رزه‌مينى��ۆ‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌س�‌هه‌ڵگرانى‌بيرى‌جيهاد‌هێنايه‌‌پێشه‌وه‌،‌ب

�اريكييه‌وه"��نى‌"ت��ه‌ر‌زه‌مي��اد"‌‌رووبكه‌نه‌‌س��ۆ"جيه��ان‌ب�‌‌و‌تێكۆش�ه‌ريعه‌ت‌و��وكمى‌ش��ێڕانه‌وه‌ى‌ح��ودا‌و‌گ��اوى‌خ��ردنه‌وه‌ى‌ن�‌به‌رزك�رووپه‌��اتووى‌گ��ه‌ى‌داه��ۆ‌نه‌خش��ايم‌ب��ێيه‌كى‌ق��دنى‌جێپ�‌دامه‌زران

جيهادييه‌كان.�وو‌له‌گه‌ڵ���ات‌ب���تان‌هاوك���ادى‌ئه‌فغانس���تپێكردنى‌جيه��‌ده‌س

�ێران��يعه‌-‌له‌‌ئ��المى‌–ش��ى‌ئيس��ه‌ركه‌وتنى‌شۆڕش�‌‌و‌به‌مه‌ش9س�كا.���ه‌ڵات‌به‌‌ته‌واوى‌ش���تن‌به‌‌ده‌س���رس‌له‌‌گه‌يش���ى‌ت��‌كابووس�ه‌ڵات��تن‌به‌‌ده‌س��ۆ‌گه‌يش��ان‌ب��رخى‌خۆي��ان‌م�‌ئيسالمييه‌كانى‌جيه�المى"‌و������دنى‌"ده‌وڵه‌تى‌ئيس������كرد.‌خه‌ونى‌دامه‌زران�����‌خۆش

جێبه‌جێكردنى‌شه‌ريعه‌ت‌تا‌ده‌هات‌گه‌وره‌تر‌ده‌بوو.‌‌�وو،‌به‌�‌ئه‌زموونى‌ئێران،‌بۆ‌هه‌موو‌ئيسالمييه‌كان‌جێى‌سه‌رنج‌ب�تيوانى��دا‌پش��اغى‌يه‌كه‌مي��دا‌ئه‌و‌وڵاته‌،‌له‌‌قۆن��ايبه‌تى‌له‌‌كاتێك�‌ت�مى��رد‌و‌درووش��دا‌ك�‌جووڵانه‌وه‌‌سياسييه‌‌ئيسالمييه‌كانى‌له‌‌جيهان

�ۆڕش"��ارده‌كردنى‌ش��دى"هه‌ن��ڕاى‌پارێزبه‌ن��وو.‌وێ��ى‌هه‌ڵگرتب�‌يش�راوه‌���رووپ‌و‌رێكخ���ارى‌گ���ابى،‌هاوك���رى‌وه‌ه���ه‌ى‌فيك��‌له‌گه‌ش

ئيسالمييه‌‌سوننه‌كانيشى‌ده‌كرد.�اڵى‌��دا‌كه‌ن��يويه‌تى:له‌‌راپۆرتێك��انى‌نووس��ى"ى‌بريت�‌"بى‌بى‌س

�ایی‌ده‌یه‌ی"��ۆ‌كۆت��وننه‌‌ب�‌ریشه‌ی‌جوڵانه‌وه‌‌جیهادی‌-‌سه‌له‌فی‌س�ایبه‌ت1970������ێوه‌ی‌ت������وڵانه‌وانه‌‌به‌ش�����‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌،‌ئه‌م‌ج

�دنی��ه‌ره‌تادا‌هه‌وڵی‌رووخان��ا.‌له‌س��ه‌ریان‌ده‌رهێن��ره‌وه‌‌س�‌له‌میس�ان‌ده‌دا،‌له‌و������انی‌عه‌ره‌بیي������ه‌ڵاتداره‌كانی‌وڵات�����‌رژێمه‌‌ده‌س�ة"���ة‌الغائب���اوی‌"الفريض���ووك‌به‌‌ن���بێكی‌بچ���ه‌رده‌مه‌دا‌كتێ��‌10س

‌1979ى‌كانوونى‌يه‌كه‌مى‌24ه‌‌داگيركردنى‌ئه‌فغانستان‌له‌‌اليه‌ن‌يه‌كێتى‌سۆڤييه‌ته‌وه‌‌له‌‌.‌ب8‌‌سوپاى‌سوور‌1988به‌‌هۆى‌رازيبوون‌به‌‌رێككه‌وتننامه‌ى‌ژنێفى‌1989ى‌شوباتى‌15ده‌ستيپێكرد‌و‌له‌‌

‌‌گرووپ‌و‌كۆمه‌ڵه‌‌و‌حزبى‌سوننه‌‌مه‌زهه‌ب‌دامه‌زران‌كه‌‌ئه‌مانه‌‌بوون:11له‌و‌وڵاته‌‌پاشه‌كشێى‌كرد.‌‌)جه‌معيه‌ى‌ئيسالمى،‌شوراى‌نزار،‌حزبى‌ئيسالمى‌گوڵبه‌دين،‌مه‌كته‌ب‌خه‌ده‌مات‌موجاهيدينى‌عه‌بدوڵڵا‌عه‌زام،‌حزبى‌خالص،‌ئيتحادى‌ئيسالمى،‌حه‌ره‌كه‌ى‌ئيسالمى،‌به‌ره‌ى‌نيشتيمانى‌بۆ‌رزگارى‌ئه‌فغانستان،

‌‌تا‌75000گرووپ‌و‌حزبى‌شيعه‌‌مه‌زهه‌بيش‌درووست‌بوون.8به‌ره‌ى‌ئيسالمى‌نيشتيمانى(،‌هه‌روه‌ها‌‌‌سه‌ربازى‌رووسيا‌453هه‌زار‌و‌‌14جه‌نگاوه‌رى‌ئه‌فغانى‌و‌بيانى‌كوژران.‌له‌‌به‌رامبه‌ريشدا‌900000

‌‌5مليۆن‌هاووالتيش‌بريندار‌بوون.‌‌3هه‌زار‌مه‌ده‌نى‌كوژران‌و‌850كوژران.‌مليۆنێك‌و‌نيو‌تا‌مليۆنێك‌و‌‌مليۆن‌هاووڵاتيش‌وه‌ك‌په‌نابه‌ر‌روويان‌له‌‌ده‌ره‌وه‌ى‌وڵاته‌كه‌يان‌كرد‌و‌دوو‌مليۆنى‌ديكه‌ش‌له‌‌ناوخۆدا

ئاواره‌‌بوون.‌‌كۆتايى‌به‌‌ده‌سه‌ڵاتى‌پادشايه‌تى‌ئێران‌هێنا‌و‌محه‌ممه‌د‌ره‌زا1979.‌شۆڕشێكى‌جه‌ماوه‌رى‌بوو،‌له‌‌9

‌شاى‌په‌هڵه‌وى‌وڵاتى‌به‌جێهێشت‌و‌روحوڵڵا‌موسه‌وى‌ناسراو‌به‌‌خومه‌ينى‌له‌‌پاريسه‌وه‌‌گه‌ڕايه‌وه‌‌تاران�‌و‌سه‌ركه‌وتنى‌شۆڕشه‌كه‌ى‌راگه‌ياند‌و‌كۆمارى‌ئيسالمى‌ئێرانى‌له‌سه‌ر‌بنه‌ماى‌وياليه‌تى‌فه‌قيه

دامه‌زراند.‌ژى"،‌ستراتيالفريضة‌الغائبة".)محه‌ممه‌د‌عه‌بدولسه‌الم‌فه‌ره‌ج(؛‌به‌‌نووسين‌و‌بڵاوكردنه‌وه‌ى‌كتێبى‌10

‌ه‌وه‌‌دامه‌زرابوو،‌به‌ڵام1966توندوتيژى‌برده‌‌ناو‌به‌رنامه‌ى‌كۆمه‌ڵه‌ى‌جيهادى‌ميسره‌وه‌،‌كه‌‌له‌‌‌‌چاپكرا.‌دواى‌تيرۆركرانى‌ئه‌نوه‌ر1980ديدگايه‌كى‌روونى‌بۆ‌پرسى‌جيهاد‌نه‌بوو.‌كتێبه‌كه‌‌له‌‌هاوينى‌

‌سادات،‌ئه‌و‌كتێبه‌‌بووه‌‌به‌ڵگه‌‌له‌سه‌ر‌هاندان‌و‌تێوه‌گالنى‌محه‌ممه‌د‌عه‌بدولسه‌الم‌له‌‌رووداوه‌كه‌‌و‌به‌و‌‌له‌سێداره‌‌درا.‌له‌و‌كتێبه‌دا‌پرسى‌وه‌الء‌و‌به‌راء‌و1982هۆيه‌وه‌‌له‌‌اليه‌ن‌ده‌سه‌ڵاتدارانى‌ميسره‌وه‌‌له‌‌

دوژمنى‌نزيك‌و‌دوور‌و‌گێڕانه‌وه‌ى‌حوكمى‌خوا‌له‌‌رێگه‌ى‌جيهاده‌وه‌‌خراونه‌ته‌ڕوو.

4

�وڵانه‌وانه‌��اری‌رێگه‌ی‌ئه‌و‌ج�‌بڵاوكرایه‌وه‌،‌كه‌‌له‌ڕاستیدا‌وه‌ك‌هاوك�را.‌���ه‌‌ده‌ك���ه‌الم‌فه‌ره‌ج"پێناس���ه‌ری"محه‌ممه‌د‌عه‌بدولس��‌‌نووس

�ایینی�‌میسری‌كتێبه‌كه‌،‌ده‌ڵێت:‌‌موسڵمانان‌زۆربه‌ی‌فه‌ریزه‌كانی‌ئ�زه‌�����ك‌له‌‌فه‌ری�����دن‌و‌به‌ڵام‌به‌وته‌ى‌ئه‌و‌یه‌كێ�����ان‌پابه‌ن����‌خۆی�یركردووه‌،‌هه‌ر‌له‌و‌رووه‌وه‌‌داوا�‌سه‌ره‌كییه‌كان‌واته‌‌جیهادییان‌له‌ب�نی�‌له‌‌موسڵمانان‌ده‌كات،‌كه‌‌فه‌ریزه‌ی‌شه‌ڕكردن‌له‌گه‌ڵ‌"دوژم�ك���نی‌نزی���اوبراو‌له‌‌دوژم���تی‌ن���بێنن‌و‌مه‌به‌س���ك"‌به‌جێ��‌نزی

.‌11"ده‌سه‌ڵاتدارانی‌وڵاتانی‌موسڵمان‌بوو"�ه‌ڕ��ه‌ره‌تا‌ده‌بێت‌ش�‌محه‌ممه‌د‌عه‌بدولسه‌الم‌فه‌ره‌ج‌پێیوابوو،‌‌س�ان.‌له‌و��رێت،‌نه‌ك‌دوژمنه‌‌دووره‌ك��ان‌بك�‌له‌‌دژی‌دوژمنه‌‌نزیكه‌ك�گێڕانه‌یان��نێكی‌شۆڕش��ان‌تێڕوانی�‌سه‌رده‌مه‌دا‌زۆربه‌ی‌جیهادییه‌ك�وه‌ر��ان‌ئه‌ن��وو،‌‌ئه‌وان‌توانیي��ایه‌‌ب��ه‌ر‌ئه‌و‌بنه‌م��وو،‌هه‌ر‌له‌س�‌هه‌ب

�اداتی��اڵی12س��ر‌له‌‌س��ه‌رده‌مه‌ی‌میس��اری‌ئه‌و‌س��ه‌رۆك‌كۆم�‌‌س‌تیرۆر‌بكه‌ن.1981

�ان‌له‌��دارى‌جيهادييه‌ك��ووڵانه‌وه‌ى‌چه‌ك�‌له‌‌ده‌يه‌ى‌هه‌شتاكاندا،‌ج�انى‌عه‌ره‌بى،��وو.‌وڵات��ێز‌ده‌ب��اتر‌به‌ه��ات‌زي��ا‌ده‌ه��تان‌ت�‌ئه‌فغانس�اواش‌به‌��انى‌خۆرئ��انه‌ت‌وڵات��داو‌و‌ته‌ن��انى‌كه‌ن��ايبه‌تى‌وڵات�‌به‌ت�تنى��رۆيى‌و‌په‌كخس��تى‌و‌م��اى‌لۆجس��ێزرانى‌توان��تى‌داه�‌مه‌به‌س�ديايى��تى‌و‌مي��اڵى‌و‌لۆجس�‌سياسه‌ته‌كانى‌سۆڤيه‌ت؛‌پشتيوانى‌م�ردنى��ا‌له‌‌پڕچه‌كك��دارى‌ئه‌مريك��رد.‌به‌ش��ده‌كانيان‌ده‌ك�‌موجاهي�رووپه‌�‌موجاهيده‌كانى‌ئه‌فغانستان‌و‌هاوكارييه‌كانى‌ئه‌و‌وڵاته‌‌بۆ‌گ�انى���اره‌‌و‌به‌رچاوه‌ك���ك‌له‌‌رووه‌‌هه‌ر‌دي���ان،‌به‌‌يه‌كێ��‌ئه‌فغانييه‌ك�تان‌له‌و���رێت‌و‌وڵاتێكى‌وه‌ك‌پاكس���تان‌داده‌ن���ادى‌ئه‌فغانس��‌جيه�ێزه‌�����راوه‌‌به‌‌رووى‌ه�����وه‌‌ده‌روازه‌يه‌كى‌ك�����ه‌رده‌مه‌دا‌بب����‌س�راوه‌���رووپ‌و‌رێكخ���ێيه‌وه‌‌گ���تاندا‌و‌ل���المييه‌كانى‌ئه‌فغانس��‌ئيس�ق‌و�‌ئيسالمييه‌كان‌وێڕاى‌هاتوچۆى‌ئازادانه‌يان،‌سه‌ربازگه‌ى‌مه‌ش‌راهێنانيان‌دامه‌زراندبوو،‌هاوكات‌له‌‌رێگه‌ى‌ئه‌و‌وڵاته‌وه‌‌كۆمه‌ك‌و

پيتاكى‌سه‌ربازى‌و‌مرۆيى‌ده‌گه‌يشته‌‌موجاهيده‌‌ئه‌فغانييه‌كان.�ۆ��دانى‌ب��انه‌يه‌كى‌مه‌ي��ووه‌‌قوتابخ��رده‌وه‌‌ب��تان‌به‌‌ك�‌ئه‌فغانس

�وه‌‌له‌گه‌ڵ13په‌روه‌رده‌كردنى‌هه‌زاران‌خۆبه‌خشى‌ئيسالميى�‌.‌له‌وێ‌كۆتايهێنان‌به‌‌ده‌سه‌ڵاتى‌سۆڤيه‌ت‌له‌‌ئه‌فغانستاندا‌و‌دامه‌زراندنى

�ان‌)��زى‌اليه‌نه‌‌ئه‌فغانييه‌ك��ومه‌تى‌يه‌كڕي��ه‌يه‌كى1992حك�‌(،‌كێش11.BBC17ه‌رگێڕانى‌ده‌ستوور،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌؛‌مێژووى‌توندڕه‌وى‌له‌شۆڕشگێڕيه‌وه‌‌بۆ‌داعش،‌و‌

http://www.desturnet.com،‌2014کانونی‌یەکەم‌‌‌له‌دايكبووه‌‌و‌پله‌ى‌سه‌ربازى‌له‌‌ريزى‌سوپادا1918ى‌كانوونى‌يه‌كه‌مى‌25.ئه‌نوه‌ر‌سادات:‌له‌‌12

‌هه‌بووه‌‌و‌دواى‌گه‌يشتنى‌به‌‌ده‌سه‌ڵات،‌له‌‌ميانى‌نمايشێكى‌سه‌ربازييدا،‌له‌‌اليه‌ك‌كه‌سێكه‌وه‌‌به‌‌ناوى‌تيرۆركرا.1981ى‌تشرينى‌يه‌كه‌مى‌6خالد‌ئيسالمبوڵى‌له‌‌

‌.‌عبد‌العاطي؛‌محمد،‌األفغان‌العرب،‌قسم‌المعرفة،‌الجزيرة‌نت،13http://www.aljazeera.net/specialfiles

5

�وويه‌وه‌.��ان‌ب��ده‌كرا،‌رووبه‌ڕووى‌جيه��ر‌له‌وه‌ى‌چاوه‌ڕوان�‌گه‌وره‌ت�ايبه‌تى���وو،‌به‌‌ت���تان‌ب���انى‌ئه‌فغانس���ده‌‌بيانييه‌ك��‌ئه‌ويش‌موجاهي

�زيكه‌ى‌���وونى‌ن���ان.‌ئه‌وان‌ئه‌زم���اڵ10عه‌ره‌ب‌–ئه‌فغانه‌ك��‌‌س�وو،��دا‌هه‌ب��ۆكمه‌ى‌جيهاني��ێز‌و‌ت�‌شه‌ڕكردنيان‌دژى‌سوپايه‌كى‌به‌ه�امێر‌و��ۆره‌‌ئ�‌شاره‌زاى‌هونه‌ره‌كانى‌شه‌ڕ‌و‌به‌كارهێنانى‌هه‌موو‌ج�انى���وارى‌به‌كارهێن���ايبه‌تى‌له‌‌ب���ون،‌به‌‌ت���ه‌ربازى‌بب��‌چه‌كێكى‌س

�دنه‌وه‌دا‌��ته‌ى‌ته‌قان��ادده‌ى‌ته‌قه‌مه‌نى‌و‌كه‌رس�‌‌)به‌و‌په‌ڕى(TNTم�رده‌ى��دانى‌ك��ێوازى‌ئه‌نجام��ۆر‌و‌ش�‌ورده‌كارييه‌وه‌‌داهێنانيان‌له‌‌ج

سه‌ربازييدا‌كرد.‌�امه‌‌بن‌الدنى‌گه‌وره‌������ێرخوازييه‌كه‌ى‌ئوس������راوه‌‌خ�����‌رێكخ�ينگه‌ى��ارى‌نووس��عوديه‌‌به‌‌هاوك��تانى‌س��ه‌رمايه‌دارى‌عه‌ره‌بس�‌س

�دان����وزارى‌موجاهي����دوڵڵا‌عه‌زامى14خزمه‌تگ����ۆر‌عه‌ب���‌‌كه‌‌دكت�تينى����اره‌15فه‌له‌س����ووه‌‌النكه‌ى‌دووب����تيده‌كرد،‌ب���‌‌سه‌رپه‌رش

�اد��ۆ‌جيه��انه‌وه‌‌ب��انى‌جيه��انه‌ى‌له‌‌وڵات��تنه‌وه‌ى‌ئه‌و‌گه‌نج�‌رێكخس�ده����ێره‌وه‌‌قاعي����وو.‌ل����تان‌كردب����ان‌له‌‌ئه‌فغانس���‌‌،‌وه‌ك16رووي

�انيى��اى‌جيه��ره‌‌نه‌ژاد‌و‌ره‌چه‌ڵه‌ك‌جياجي��وێى‌ف��راوێكى‌ن�‌رێكخ�نى‌و‌به‌��ۆوه‌‌بي��ه‌ى‌به‌خ��اتر‌گه‌ش�‌ده‌ركه‌وت‌و‌رۆژ‌له‌‌دواى‌رۆژ‌زي�نيكى�‌كرده‌وه‌‌بوو‌به‌‌كۆكه‌ره‌وه‌ى‌تواناى‌مرۆيى‌و‌لۆجستى‌و‌ته‌ك�امه‌‌بن‌الدن��دا‌ئوس��ان.‌له‌‌ده‌يه‌ى‌نه‌وه‌ده‌كان��انى‌جيه�‌جيهادييه‌ك�اوڕێ��انى‌دا.‌ه��ردنى‌كاديره‌ك��تن‌و‌په‌روه‌رده‌ك�‌په‌ره‌ى‌به‌‌رێكخس

�دا���زوتنه‌وه‌ى‌تاڵيبان���اره‌تێكى‌1996له‌‌17له‌گه‌ڵ‌ب���ان‌ئه‌م��‌،‌تواني�ه‌ركوتكردنى����دا،‌س����الميى‌دابمه‌زرێنن.‌له‌و‌سه‌روبه‌نده‌ش���‌ئيس

‌.‌له‌‌اليه‌ن‌عه‌بدوڵڵا‌عه‌زامه‌وه‌‌دامه‌زرابوو،‌كارى‌سه‌ره‌كى‌رێكخستن‌و‌ته‌جنيدى‌خوازيارانى‌جيهاد‌و14‌راكێشانيان‌بوو‌بۆ‌ئه‌فعانستان.‌به‌‌هه‌زاران‌چه‌كدارى‌عه‌ره‌ب‌له‌‌رێگه‌ى‌ئه‌و‌نووسينگه‌يه‌وه‌‌گه‌يه‌ندرانه‌

ئه‌فغانستان.‌ى‌تشرينى‌دووه‌مى24ه‌له‌ستين‌له‌دايكبووه‌.‌له‌‌‌له‌‌شارى‌"جنين"ى‌ف1941.‌)عه‌بدوڵڵا‌عه‌زام(‌له‌‌15

‌‌ساڵييدا‌به‌هۆى‌بۆمبرێژكردنى‌ئۆتۆمبێله‌كه‌ى‌تيرۆر‌كراوه‌.‌هه‌رچه‌نده‌‌ته‌مه‌نى‌زۆر‌47له‌‌ته‌مه‌نى‌1989‌نه‌بوو،‌به‌ڵام‌به‌‌رێبه‌رى‌جيهادى‌ئه‌فغانستان‌ناسراوه‌‌و‌كاريگه‌رترين‌كه‌سايه‌تى‌عه‌ره‌ب‌ئه‌فغان‌و

‌رێبه‌رى‌جيهادييه‌‌له‌‌ئه‌فغانستاندا‌و‌بڕوانامه‌ى‌دكتۆراى‌له‌‌ئه‌زهه‌ر‌به‌ده‌ستهێنابوو.‌له‌‌رووى‌وتاردان‌و‌نووسينه‌وه‌‌تواناى‌سه‌رنجڕاكێشى‌هه‌بووه‌.‌وێڕاى‌وتاره‌كانى‌ژماره‌يه‌ك‌ناميلكه‌‌و‌كتێبى‌له‌دواى‌خۆى

‌به‌جێهێشتوون.‌ئه‌مانه‌‌ناونيشانى‌هه‌ندێك‌له‌‌نووسراوه‌كانييه‌تى:‌)اإلسالم‌ومستقبل‌البشرية،‌إلحق‌بالقافلة،‌حكم‌العمل‌في‌جماعة،‌األمر‌بالمعروف‌والنهي‌عن‌المنكر،‌حماس:‌الجذور‌التأريخية

‌والميثاق،‌السرطان‌األحمر،‌العقيدة‌وأثرها‌في‌بناء‌الجيل،‌‌عبر‌وبصائر‌للجهاد‌في‌العصر‌الحاضر،‌المنارة‌المفقودة،‌في‌الجهاد‌آداب‌وأحكام،‌‌جريمة‌قتل‌النفس‌المؤمنة،‌بشائر‌النصر،‌كلمات‌على‌خط‌النار‌األول،‌داللة‌الكتاب‌والسنة‌على‌األحكام‌من‌حيث‌البيان.‌)رسالة‌دكتوراه(،‌آيات‌الرحمن‌في‌جهاد

األفغان.(‌.‌قاعيده‌:‌له‌‌اليه‌ن‌ئوسامه‌‌بن‌الدنه‌وه‌‌دواى‌بڕانه‌وه‌ى‌شه‌ڕى‌ئه‌فغانستان‌له‌‌كۆتايى‌ده‌يه‌ى‌هه‌شتاكان16

‌‌دامه‌زرا‌و‌ديدگاى‌جيهانيبوونى‌جيهادى‌خسته‌ڕوو.‌له‌و‌بڕوايه‌دابوو،‌دواى1990و‌سه‌ره‌تاى‌ساڵى‌ئه‌فغانستان‌ده‌بێت‌ئه‌مريكا‌بكرێته‌‌ئامانج‌و‌هێزى‌ئه‌و‌وڵاته‌‌له‌‌دورگه‌ى‌عه‌ره‌بى‌نه‌مێنن.

‌.‌له‌‌اليه‌ن‌مه‌ال‌عومه‌ره‌وه‌‌له‌‌وياليه‌تى‌قه‌نده‌هارى‌باشوورى‌خۆرئاواى‌ئه‌فغانستان‌و‌هاوسنوورى17‌‌كابوڵى‌پايته‌ختى‌ئه‌و‌وڵاته‌ى‌كۆنترۆڵكرد‌و‌وياليه‌تێكى‌1996دامه‌زرا‌و‌له‌‌1994پاكستان‌له‌‌ساڵى‌

‌دا‌له‌‌اليه‌ن2001ئيسالمى‌تێدا‌دامه‌زراند‌و‌به‌‌هۆى‌راده‌ستنه‌كردنى‌ئوسامه‌‌بن‌الدن‌به‌‌ئه‌مريكا‌له‌‌ئه‌مريكا‌و‌هاوپه‌يمانێتى‌باكوورى‌ئه‌تڵه‌سييه‌وه‌‌ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ى‌له‌ناو‌برا.

6

�تان���انى‌چيچانس����اره‌18ده‌نگى‌جياخوازه‌ك���اوبردنى‌كۆم��‌‌و‌له‌ن�يرى��ه‌ندنى‌ب��انى‌گه‌شه‌س��ك‌له‌‌هۆكاره‌ك��ووه‌‌يه‌كێ��اواكه‌يان،‌ب�‌س

سه‌له‌فيه‌تى‌جيهادى‌له‌‌ناو‌گه‌نجانى‌هه‌رێمه‌كانى‌قه‌وقازدا.�ه‌ده‌ى������انى‌س������ه‌ره‌تاى‌نه‌وه‌ده‌ك�����‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌‌له‌‌س�ى‌به‌ره‌ى���دارى‌سياس���وونى‌به‌ش���تهێنانى‌ئه‌زم��‌رابردووداشكس

�يرى��ازى‌جه‌زائ��المى‌ئينق��ه‌ڵات‌و19ئيس��تى‌ده‌س��رتنه‌‌ده‌س�‌‌،‌له‌‌گ�ووه‌‌به‌ڵگه‌يه‌كى‌ديكه‌��المييه‌كانى‌ئه‌و‌وڵاته‌،‌ب��ه‌ركوتكردنى‌ئيس�‌س�واى��اتره‌‌فه‌ت��ا‌هه‌رچى‌زي��انه‌وه‌‌ت��ه‌له‌فييه‌‌جيهادييه‌ك��ت‌س�‌به‌ده‌س�ارى‌مه‌ده‌نى��رتنه‌به‌رى‌رێكك�‌حه‌رامكردنى‌به‌شدارى‌سياسى‌و‌گ�وونى��وونه‌وه‌ى‌ئه‌زم��اره‌‌ب��ده‌ن.‌دووب��وكم‌ب��تن‌به‌‌ح��ۆ‌گه‌يش�‌ب�ه‌ى‌مه‌ده‌نى‌و������المييه‌كان‌له‌‌پرۆس������تخواردووى‌ئيس�����‌شكس�ه‌له‌فييه‌����يرى‌و‌س����ڕواى‌ته‌كف����ده‌ى‌ديكه‌‌ب����دا‌هێن���‌هه‌ڵبژاردن�المييه‌���وان‌و‌ئيس���يرى‌ئيخ���ردنى‌ب���انى‌به‌‌دژايه‌تيك��‌جيهادييه‌ك�يركردنى��ه‌ر‌ته‌كف��ه‌رنجيان‌له‌س��رد‌و‌س��اتر‌ك��ان‌زي�‌ميانڕه‌وه‌ك�انه‌�‌به‌شدارى‌سياس�ى‌و‌گه‌يش�تنه‌‌ده‌س�ه‌ڵات‌به‌‌ش�ێوازى‌مه‌ده‌ني�انه‌ى��وان‌قوتابخ��اكۆكى‌نێ�‌چڕكرده‌وه‌.‌ئه‌وه‌ش‌خاڵى‌جه‌وهه‌رى‌ن

فيكرى‌سه‌له‌فييه‌تى‌جيهاديى‌و‌قوتابخانه‌ى‌ئيخوانييه‌.�تاندا��ده‌‌له‌‌ئه‌فغانس��ان‌و‌قاعي��ه‌ڵاتى‌تاڵيب��ان‌به‌‌ده‌س�‌كۆتايهێن

�ه‌له‌فييه‌2001���وونه‌وه‌ى‌گه‌راى‌س���ۆ‌بڵاوب���ك‌ب���ووه‌‌هۆكارێ��‌،‌ب�ان.����ێكيان‌گه‌ڕانه‌وه‌‌وڵاته‌كاني����دا.‌به‌ش����ان‌به‌‌جيهان���‌جيهادييه‌ك�ه‌ڕكردن���ۆ‌ش���ه‌رزه‌مينێكى‌ديكه‌دا‌ب���ان‌به‌دواى‌س��‌ژماره‌يه‌كي�نوورى����انى‌س����ان‌له‌‌ناوچه‌ك����يان‌رووي���‌ده‌گه‌ڕان.‌هه‌ندێكيش�ه‌ڕكردن‌دژى��تيان‌به‌‌ش��رد.‌له‌وێ‌ده‌س�‌چيچانستان‌و‌داغستان‌ك�ه‌ربازييه‌كان��رده‌وه‌‌س��امى‌ك��ان‌له‌‌ئاك�‌روسيا‌كرده‌وه‌.‌ژماره‌يه‌كي�رانه‌��تگيركران‌و‌خ��تان‌ده‌س��يان‌له‌‌پاكس��وژران‌و‌ژماره‌يه‌كيش�‌ك

زيندانه‌وه‌.�دنى‌رژێمى‌به‌عس‌له‌‌اليه‌ن����ه‌ى‌رووخان����دانى‌پرۆس���‌ئه‌نجام

�اوه‌‌)���اره‌2003ئه‌مريك��ۆ‌دووب��گ‌ب��ه‌ره‌تايه‌كى‌گرن���ووه‌‌س�‌(،‌ب�راوه‌يى�����ان.‌ك�����ه‌له‌فييه‌‌جيهادييه‌ك�����دنه‌وه‌ى‌گه‌راى‌س����‌بوژان�دا،��ا‌له‌‌عێراق��ووپاى‌ئه‌مريك��اده‌گى‌س��ێراق،‌ئام��نووره‌كانى‌ع�‌س�داى��ان‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌جێن�‌يه‌كگرتنه‌وه‌ى‌ئه‌جێنداى‌سه‌له‌فييه‌‌جيهادييه‌ك

‌.‌دواى‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى‌يه‌كێتى‌سۆڤيه‌ت‌له‌‌رێگه‌ى‌هه‌لبژاردنه‌وه‌‌خه‌ڵكى‌چيچان،‌ژه‌نه‌راڵ‌جه‌وهه‌ر18‌دا‌بڕيارى‌سه‌ربه‌خۆى‌وڵاته‌كه‌ى‌دا،‌له‌‌كۆتايى‌1993هه‌ڵبژارد.‌له‌‌1991دۆدايڤيان‌وه‌ك‌سه‌رۆك‌له‌‌

‌‌شه‌ڕ‌درێژه‌ى‌كێشا.‌دواى‌كوژرانى‌جه‌وهه‌ر‌دۆدايڤ،‌شامل‌باساييڤى‌چيچانى1996ه‌وه‌‌تاوه‌كو‌1994و‌ئه‌بو‌خه‌تابى‌به‌‌ره‌چه‌ڵه‌ك‌سعودى‌سه‌ركردايه‌تى‌شه‌ڕى‌دژ‌به‌‌روسيايان‌ده‌كرد.

‌‌به‌شدارى‌هه‌ڵبژاردنى‌په‌رله‌مانى1991ى‌ديسه‌مبه‌رى‌26.‌به‌ره‌ى‌ئيسالمى‌ئينقازى‌جه‌زائير‌له‌‌19‌231ى‌ده‌نگه‌كان‌سه‌ركه‌وتنى‌ره‌هاى‌تۆمار‌كرد‌و‌له‌‌كۆى‌82جه‌زائيرى‌كرد‌و‌به‌‌به‌ده‌ستهێنانى‌%

‌‌كورسى‌به‌ده‌ستهێنا‌و‌سه‌ره‌نجام‌فه‌ره‌نسا‌ده‌ستى‌له‌‌ره‌وشى‌ناوخۆى‌ئه‌و188كورسى‌په‌رله‌مان‌‌وڵاته‌‌وه‌ردا‌و‌ئه‌نجامه‌كانى‌هه‌ڵبژاردن‌هه‌ڵوه‌شێنرانه‌وه‌‌و‌سه‌ركرده‌كانى‌به‌ره‌ى‌ئينقاز‌خرانه‌‌زيندانه‌وه‌‌و

شه‌ڕێكى‌ناوخۆيى‌له‌و‌وڵاته‌دا‌هاته‌ئاراوه‌‌و‌به‌‌هه‌زاران‌كه‌س‌كوژران.

7

�رۆيى،��ايه‌كى‌زۆرى‌م��ته‌به‌ربوونى‌توان��اوچه‌كه‌دا،‌ده‌س��انى‌ن�‌وڵات�رد.��المييه‌كان‌فه‌راهه‌مك��داره‌‌ئيس��ۆ‌چه‌ك��نى‌ب�‌ده‌رفه‌تێكى‌زێڕي�دا‌ده‌گه‌ڕان���انه‌ى‌به‌دواى‌ده‌رفه‌تێك��‌زۆرينه‌ى‌ئه‌و‌عه‌ره‌ب-ئه‌فغان�ته‌ش��ۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌س��اره‌‌بكه‌نه‌وه‌‌و‌ب��تان‌دووب��وونى‌ئه‌فغانس�‌ئه‌زم

روويان‌له‌‌عێراق‌كرد.�ا��نى‌ده‌زگ��ۆ‌ته‌راتێ�‌عێراق‌به‌‌كرده‌وه‌‌بووه‌‌گۆڕه‌پانێكى‌كراوه‌‌ب�تنى��ۆ‌گه‌يش��ه‌وان‌ب��نوورێكى‌بێ‌پاس�‌هه‌واڵگرييه‌كانى‌جيهان‌و‌س�دين�‌يه‌ك‌له‌‌دواى‌يه‌كى‌موجاهيده‌‌غه‌واره‌كان.‌سه‌رهه‌ڵدانى‌چه‌ن�ه‌ڕى��ابوونى‌ش��ێراق،‌به‌رپ��دارى‌له‌‌ع��راوى‌چه‌ك��رووپ‌و‌رێكخ�‌گ�انى��ارێكى‌ديكه‌‌بانگخوازه‌ك��يعه‌،‌ج��وننه‌‌و‌ش��وان‌س��ائيفى‌نێ�‌ت�وو��اتره‌‌ف�‌وڵاتانى‌كه‌نداوى‌هێنايه‌وه‌‌پێشه‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ى‌هه‌رچى‌زي‌به‌‌كه‌ڕه‌ناى‌ته‌كفيركردنى‌شيعه‌‌و‌هاندانى‌گه‌نجان‌بۆ‌جيهادكردن�ۆچكردن��ۆ‌ك��داو‌ب�‌دژى‌شيعه‌كان‌دا‌بكه‌ن.‌به‌‌سه‌دان‌گه‌نجى‌كه‌ن

.20به‌ره‌و‌ئه‌فغانستانێكى‌نوێ‌هانبده‌ن�وژرانى���ان،‌به‌‌ك���دا‌له‌‌جيه���تى‌رێبه‌رايه‌تى‌جيهاديش��‌له‌‌ئاس

�امه‌‌بن‌الدن���اريگه‌رى‌به‌ركه‌وت‌و21ئوس���ورزێكى‌ك���ده‌‌گ��‌‌قاعي�اترى���تنه‌وه‌ى‌زي���اى‌هێش���راوه‌كه‌‌توان���وێى‌رێكخ��‌رێبه‌رايه‌تى‌ن�امه‌��راوه‌كه‌دا.‌ئه‌وان‌به‌و‌ئاك��زى‌رێكخ��ابوو‌له‌‌ري��انى‌نه‌م�‌گه‌نج�دنه‌وه‌��تى‌و‌ته‌قان��رده‌وه‌ى‌تيرۆريس��دانى‌ك�‌گه‌يشتن،‌ته‌نيا‌ئه‌نجام�ۆچكردن��اد‌هه‌يه‌،‌ك��ۆ‌جيه��راوه‌‌‌ب�‌به‌س‌نيين.‌مادام‌گۆڕه‌پانێكى‌ك

به‌ره‌و‌ئه‌و‌گۆڕه‌پانه‌‌پێويستيى‌قۆناغه‌كه‌يه‌.‌�ێراق����انييه‌وه‌‌له‌‌ع����داره‌‌غه‌واره‌ك����ده‌‌له‌‌رێگه‌ى‌چه‌ك���‌قاعي

‌(‌ديارترينى‌2006-�‌1966سه‌ريهه‌ڵدا.‌ئه‌بو‌موسعه‌ب‌زه‌رقاوى‌)�ده‌دا‌.���مى‌به‌يعه‌تى‌به‌‌‌قاعي���وو،‌كه‌‌به‌‌ره‌س���دارانه‌‌ب��‌ئه‌و‌چه‌ك�وو،��ده‌،‌ئه‌وه‌‌ب��دان‌به‌‌ئه‌لقاعي��ى‌له‌‌به‌يعه‌ت��تى‌سه‌ره‌كيش�‌مه‌به‌س�وانێت���ۆيه‌وه‌‌بت���ييه‌ى‌بكه‌ن‌و‌به‌و‌ه���ده‌‌ته‌زك��‌رێبه‌رايه‌تى‌قاعي

زۆرترين‌جيهاديى‌بيانى‌له‌‌خۆى‌كۆبكاته‌وه‌.�ا��ان‌ت�‌گۆڕه‌پانى‌عێراق‌وه‌ك‌زه‌لكاوێك‌بۆ‌گه‌رادانانى‌جيهادييه‌ك�انى��وو‌وڵات��رد.‌به‌‌جۆرێ�ك‌له‌‌هه‌م�‌ده‌هات‌زياتر‌بايه‌خى‌په‌يدا‌ده‌ك�ان���اديى‌رووي���ه‌له‌فيه‌تى‌جيه���يرى‌س���رانى‌ب���اوچه‌كه‌وه‌‌هه‌ڵگ��‌ن�انيش‌له‌���ان‌و‌غه‌واره‌ك���ێيه‌ى‌عه‌ره‌ب-‌ئه‌فغ���ده‌كرد.‌ئه‌و‌جێپ��‌تێ�انى���ايبه‌تى‌له‌‌ناوچه‌ك���تان‌به‌‌ت���نووره‌كانى‌هه‌رێمى‌كوردس��‌س�دنى��ه‌روبه‌ندى‌رووخان�‌سنوورى‌هه‌ورامان‌په‌يدايان‌كردبوو،‌له‌‌س�وپاى��ى‌س��ه‌ربازى‌هاوبه‌ش��ه‌ى‌س��ۆى‌پرۆس�‌رژێمى‌به‌عسدا،‌به‌ه

-8.‌بڕوانه‌:‌المالكي:‌السعودية‌وقطر‌تدعمان‌اإلرهاب‌في‌العراق‌على‌خلفية‌طائفية،‌الموقع‌الحرة،‌20http://www.alhurra.com/content،‌245169،‌موضوع‌رقم‌3-2014‌‌ساڵييدا‌و‌له‌‌ئاكامى‌پرۆسه‌يه‌كى‌سه‌ربازى‌ئه‌مريكا،‌له‌‌54له‌‌ته‌مه‌نى‌2011ى‌ئايارى‌2.‌بنالدن‌له‌‌21

پاكستان‌كوژراو‌و‌ته‌رمه‌كه‌ى‌خرايه‌‌ده‌رياى‌عه‌ره‌به‌وه‌.

8

�تيان��تانه‌وه‌‌له‌ده‌س�‌ئه‌مريكا‌و‌هێزه‌كانى‌يه‌كێتى‌نيشتمانى‌كوردس‌دابوو.‌ئه‌وان‌نزيكتر‌بوون‌بۆ‌ئه‌وه‌ى‌بگه‌نه‌‌ناوچه‌كانى‌ناوه‌ڕاستى

�ده‌ن���ده‌‌ب���وێنه‌رانى‌قاعي���ێراق‌و‌به‌يعه‌ت‌به‌‌ن��‌.‌ئه‌وانه‌ى‌له‌22ع�انوونى���������الم،‌كه‌‌له‌‌ك���������تنه‌كانى‌ئه‌نساولئيس��������‌رێكخس

�ه‌مبه‌رى‌��������نى‌هه‌ريه‌ك‌له‌2001يه‌كه‌م/ديس�������‌‌دواى‌يه‌كگرت�المى‌و��د‌و‌مه‌ركه‌زى‌ئيس��الم‌و‌ته‌وحي��انى‌جوندولئيس�‌گرووپه‌ك�نووره‌كانى���تكرابوو،‌له‌‌رێگه‌ى‌س���ڵاح‌درووس���اس‌و‌ئيس��‌حه‌م

�ازارى‌���ايى‌ئ���ێرانه‌وه‌‌له‌‌كۆت���انى2003ئ���تنه‌‌پارێزگاك��‌‌گه‌يش�ده‌ييه‌وه‌��ار‌له‌‌رووى‌عه‌قي��دارانى‌ئه‌نس��ێراق.‌چه‌ك��تى‌ع�‌ناوه‌ڕاس�وون‌و��اره‌زاتر‌ب�‌تۆكمه‌‌و‌له‌‌رووى‌سه‌ربازييه‌وه‌‌به‌‌ئه‌زموون‌و‌ش�دارييه‌�‌كاريگه‌رييه‌كى‌گه‌وره‌يان‌له‌سه‌ر‌سه‌رهه‌ڵدانى‌گرووپه‌‌چه‌ك

.23ئيسالمييه‌كانى‌ديكه‌‌هه‌بوو�دارى‌له‌���ائيفى‌و‌چه‌ك���ه‌ڕى‌ت���ه‌روبه‌ندى‌به‌رده‌وامى‌ش��‌له‌‌س�را،‌كه‌‌له‌��ار‌ده‌ك��انه‌‌هه‌ژم��ارترينى‌ئه‌و‌وڵات��وريا‌به‌‌دي��ێراق،‌س�‌ع�او��ۆ‌ن��ان‌ده‌په‌ڕينه‌وه‌‌ب��ده‌‌بيانييه‌ك��انى‌موجاهي�‌رێگه‌يه‌وه‌‌به‌‌ئاس�ى��ه‌ڵاتى‌سياس�‌عێراق.‌به‌هۆى‌ئه‌وه‌ى‌رژێمى‌سوريا‌نه‌يارى‌ده‌س�ێيدا،��ێراقى‌دراوس��وو‌له‌‌ع��ا‌ب��وپاى‌ئه‌مريك��وونى‌س�‌عێراق‌و‌هه‌ب�ۆ����انكارييه‌كى‌ب����وو‌ئاس����رى‌ئه‌و‌وڵاته‌‌هه‌م����اى‌هه‌واڵگ���‌ده‌زگ�انى��نووره‌كانييه‌وه‌‌به‌‌ئاس��ا‌له‌‌رێگه‌ى‌س��رد،‌ت��ان‌ده‌ك�‌جيهادييه‌ك�ێراق��دا‌ع��تى‌ره‌سميش��ێراق‌ببن.‌له‌‌ئاس��اكى‌ع��او‌خ��ازى‌ن�‌ده‌رب�رووپه‌��ۆ‌گ��وريا‌ب��اريكردنى‌س��كاڵاى‌له‌‌دژى‌هاوك��ار‌س�‌چه‌ندين‌ج

.24تيرۆريستييه‌كانى‌ناو‌عێراق‌ده‌ربڕى�انى���او‌وڵات���ێوييه‌كانى‌ن���ارى‌عه‌ره‌بى،‌پش���ه‌رهه‌ڵدانى‌به‌ه��‌س�ه‌له‌فييه‌��ۆ‌س�‌ناوچه‌كه،‌ئاڵۆگۆڕه‌‌خێراكان،‌په‌يامێكى‌به‌هێز‌بوون‌ب�اخيبوونى��درايه‌وه‌،‌كه‌‌رێگه‌ى‌ي��ان‌لێده‌خوێن��ان‌و‌ئه‌وه‌ي�‌جيهادييه‌ك�تمى����ه‌يى‌له‌‌سيس����ارى‌ريش����ته‌به‌رى‌گۆڕانك���‌مه‌ده‌نى‌ده‌س�انى��ه‌ڵاتى‌فه‌رمانڕه‌واي��ان‌به‌‌ده‌س��ات.‌كۆتايهێن��دا‌ده‌ك�‌حوكمڕانيي�ه‌ركه‌وتنى‌ئه‌و‌رێگه‌يه‌��ترين‌به‌ڵگه‌ى‌س�‌تونس،‌يه‌مه‌ن،‌ميسر‌باش�ۆ��ده‌ى‌ب��تيوانى‌ئه‌لقاعي��يرى‌پش��دا‌ئه‌يمه‌ن‌زه‌واه��وو.‌لێره‌ش�‌ب�ييه‌وه‌��ارى‌ده‌نگ��ڕى.‌له‌‌رێگه‌ى‌تۆم��ان‌ده‌رب��ه‌‌عه‌ره‌بييه‌ك�‌شۆڕش�رد.‌له‌‌رووى��و‌ده‌ك��ته‌ى‌گه‌النى‌راپه‌ڕي��امى‌ئاراس�‌به‌رده‌وام‌په‌ي�ا��وو‌له‌‌بنه‌م�‌فيكرى‌سه‌له‌فيه‌تى‌جيهادييه‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌‌ب

‌.‌السباعي؛‌د.هاني،‌الحركات‌اإلسالمية‌الجهادية‌)انصار‌اإلسالم‌�‌جيش‌أنصار‌السنة‌�‌أبو‌مصعب22(،‌به‌سته‌رى:140304الزرقاوي‌�‌كتائب‌أبي‌حفص(،‌شبكة‌البصرة،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌)

http://www.albasrah.net/moqawama/maqalat.13.‌الشناوي؛‌داعش‌)خرائط‌الدم‌و‌الوهم(،‌دار‌روعة‌للنشر‌و‌التوزيع،‌ص‌23-1-15.‌مركز‌العراق‌للدراسات؛‌قرار‌أممي‌محتمل‌يدين‌دعم‌السعودية‌لإلرهاب‌في‌العراق،‌رۆژى‌24

?/http://www.markazaliraq.net(،‌15819،‌بابه‌تى‌ژماره‌)2014state=news&viewId=15819

9

�يى‌و����تيوانيكردنى‌رێچكه‌ى‌ئيخوان����اد‌و‌پش����انى‌جيه���‌فيكرييه‌ك�رد،‌درز‌و���دا.‌ئه‌مه‌ش‌وايك���نى‌حوكم���وو‌له‌‌گۆڕي���اوايى‌ب��‌خۆرئ�امه‌‌بن‌الدن�����وژرانى‌ئوس�����ر‌له‌وه‌ى‌ك�����نێكى‌گه‌وره‌ت����‌كه‌لێ

به‌جێيهێشتبوو،‌له‌‌ناو‌رێكخستنى‌ئه‌لقاعيده‌دا‌ده‌ربكه‌وێت.�ى��ه‌باره‌ت‌به‌‌ره‌وش��ده‌‌س��انى‌ئه‌لقاعي��ردنه‌وه‌ى‌په‌يامه‌ك�‌بڵاوك�تيوانيكردنى‌ئه‌يمه‌ن��ر‌و‌پش��ايبه‌تى‌ميس��انى‌عه‌ره‌بى،‌به‌‌ت�‌وڵات�نى��اريگه‌رى‌نه‌رێ�‌زه‌واهرى‌له‌‌ده‌سه‌ڵاتى‌ئيخوانه‌كان‌له‌‌ميسر،‌ك�اوه‌نى�‌له‌سه‌ر‌رێكخستنى‌ئه‌لقاعيده‌‌دانا.‌زه‌واهرى‌له‌‌اليه‌كه‌وه‌‌خ�وو،‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌����ێوه‌ى‌بن‌الدن‌نه‌ب����ايه‌كى‌هاوش���‌كاريزم�انى��نى‌وڵات��وونيكردنى‌راپه‌ڕي��ته‌كردن‌و‌رێنم��ووه‌‌ئاراس�‌كه‌وتب�ده‌ى‌بن‌الدن�‌عه‌ره‌بيى،‌هاوكات‌له‌‌ناوخۆى‌رێكخراوه‌كه‌شيدا‌هێن�ردنى��ۆيه‌‌ره‌وك�‌تواناى‌كۆنترۆڵكردن‌و‌چاودێريكردنى‌نه‌بوو،‌هه‌رب�تبوونيان‌به‌��ته‌ى‌ديكه‌‌و‌په‌يوه‌س��ده‌‌به‌‌ئاراس��دارانى‌ئه‌لقاعي�‌چه‌ك‌گرووپى‌ديكه‌ى‌ته‌كفيريى‌و‌جيهاديى‌سه‌له‌فييه‌وه‌‌وه‌ك‌واقيعێكى

تاڵ‌به‌رۆكى‌رێكخراوه‌كه‌ى‌گرتبوو.�وونه‌����وريا،‌ب����دا‌س����ا‌و‌به‌دواى‌ئه‌ويش����انى‌ليبي���‌رووداوه‌ك�ان‌و��ه‌له‌فييه‌‌جيهادييه‌ك�‌سه‌ره‌تايه‌كى‌ديكه‌‌بۆ‌هاتنه‌وه‌‌مه‌يدانى‌س�دنى�����ان‌و‌رووخان�����تۆگرتنى‌ئه‌ركى‌دژايه‌تى‌رژێمه‌ك����‌له‌‌ئه‌س�ۆ���گ‌ب���ێيه‌كى‌گرن���رده‌‌جێپ���اى‌ك���ه‌ڵاته‌كه‌يان.‌ئه‌مه‌ش‌ليبي��‌ده‌س�ێكى��انى‌عه‌ره‌بى‌و‌به‌ش��انى‌خۆرئ�اواى‌وڵات��ه‌له‌فييه‌‌جيهادييه‌ك�‌س

ئه‌فريقيا‌و‌سورياشى‌كرده‌‌جێپێيه‌كى‌گرنگيى‌ديكه‌‌بۆيان.�ه‌كانى‌��������ارى‌عه‌ره‌بى"له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌،‌شۆڕش�������‌،"به‌ه

�ۆڵه‌ى��ا‌ت��اديى‌ت��ه‌له‌فيه‌تى‌جيه��ۆ‌ره‌وتى‌س��وو،‌ب��ك‌ب�‌ده‌رفه‌تێ‌به‌هارى‌عه‌ره‌بى‌ده‌رفه‌تێكى‌له‌ب�ار‌ب�وو‌ب�ۆ"رابردوويان‌بكه‌نه‌وه‌.‌

�اديى‌و����ايبه‌تى‌ره‌وته‌‌جيه����المييه‌كان،‌به‌‌ت����وو‌ره‌وته‌‌ئيس���‌هه‌م�ان‌و��ۆڵه‌كردنه‌وه‌‌له‌‌كه‌رته‌‌ئه‌منييه‌ك�‌ته‌كفيرييه‌كان‌كه‌وتنه‌‌خۆ‌بۆ‌ت

.25"ده‌زگا‌هه‌واڵگرى‌و‌سه‌ربازييه‌كان�ۆ��رنگى‌ب�‌هاوكات‌هاوسنوورى‌توركيا‌و‌سورياش‌ده‌رفه‌تێكى‌گ�انى‌له‌‌ئه‌وروپ�اوه‌‌به‌��ان‌ره‌خس�اند‌ت�ا‌به‌‌ئاس�‌سه‌له‌فييه‌‌جيهادييه‌ك�ارێتى�����دا‌نه‌ي�����وريا.‌له‌وه‌ش�����ادا‌بگه‌نه‌‌س����‌ده‌روازه‌ى‌توركي�ێكى‌بێ��ه‌د‌چانس��ار‌ئه‌س��ۆ‌رژێمى‌به‌ش��ا‌ب��ه‌ڵاتدارانى‌توركي�‌ده‌س�اوه‌�‌هامتا‌بوو‌بۆ‌موجاهيده‌‌بيانييه‌كان.‌ئه‌وان‌به‌‌ئاسانى‌له‌‌ئه‌وروپ�ۆ��ازادييه‌وه‌‌ده‌په‌ڕينه‌وه‌‌ب�‌ده‌گه‌يشتنه‌‌توركيا‌و‌له‌وێش‌به‌و‌په‌ڕى‌ئ�اردانه‌وه‌ى‌لێكه‌وته‌وه‌‌و�‌سوريا.‌ئه‌وه‌ش‌له‌‌ئاستى‌نێوده‌وڵه‌تييدا‌ك

‌.‌ابراهيم؛‌د.ناجح‌و‌هشام‌النجار،‌داعش‌)السكين‌التي‌تذبح‌االسالم(،‌الطبعة‌االولى،‌دار‌الشروق،25.13،‌ص‌2014القاهره‌،‌مصر،‌

10

�ان��ا‌ره‌خنه‌ي��ى‌ئه‌مريك�‌ته‌نانه‌ت‌ژماره‌يه‌ك‌له‌‌ئه‌ندامانى‌كۆنگرێس.‌26له‌و‌سياسه‌ته‌ى‌توركيا‌گرت

�ۆ�‌توركيا‌سياسه‌تێكى‌كورتبينانه‌ى‌گرتبوويه‌‌به‌ر،‌په‌له‌ى‌ده‌كرد‌ب�ا��اته‌ى‌توركي��رانى‌ئه‌و‌ك��ه‌رۆك‌وه‌زي��ه‌د.‌س��ار‌ئه‌س�‌رووخانى‌به‌ش

‌‌به‌رده‌وام‌موژده‌ى‌رۆيشتنى‌ئه‌سه‌دى"ره‌جه‌ب‌ته‌يب‌ئه‌ردۆغان"�نى��ه‌ر‌زه‌مي��وڵڵا‌له‌‌س��ێران‌و‌حزب��تيوانييه‌كانى‌ئ�‌ده‌دا،‌به‌ڵام‌پش�ۆمه‌ڵگه‌ى����تى‌ك����يا‌و‌چين‌له‌‌ئاس����ده‌نگى‌روس����دا‌و‌بێ���‌واقيع�تييه‌كان‌وه‌ك����رووپه‌‌تيرۆريس����نى‌گ����وده‌وڵه‌تى‌و‌ده‌ركه‌وت���‌نێ�ژ��ه‌ديان‌درێ��ار‌ئه‌س��انه‌وه‌ى‌به‌ش��ى‌م��ار،‌چانس��ره‌وه‌ى‌به‌ش�‌جێگ

كرده‌وه‌.�اندانى����وريا،‌له‌‌خۆپيش����انى‌س����ۆڕانى‌ره‌وتى‌رووداوه‌ك���‌گ�دانه‌وه‌ى��دارى‌و‌وه‌ڵام��اربوونه‌وه‌ى‌چه‌ك��ۆ‌به‌ره‌نگ��تيانه‌وه‌‌ب�‌ئاش�وى���ۆپ،‌خه‌ڵكى‌راپه‌ڕي���ك‌و‌ت���ڕۆكه‌‌و‌تان���انده‌ران‌به‌‌ف��‌خۆپيش�وپاى��ه‌ر‌ئه‌و‌ب�اوه‌ڕه‌ى‌به‌‌چه‌ك‌رووبه‌ڕووى‌س��ايه‌‌س�‌سورياى‌هێن

به‌شار‌ببنه‌وه‌.‌�رتن‌له‌���ه‌ته‌كانيدا‌و‌رێگ���ه‌ركه‌وتنى‌سياس���او‌س���ا‌له‌‌پێن��‌توركي�اواى��ورد‌له‌‌خۆرئ��ه‌ربازى‌ك��ى‌و‌س�‌هه‌رجۆره‌‌جموجۆڵێكى‌سياس�رووپه‌���ه‌ره‌كى‌گ���تيوانى‌س���ووه‌‌پش���رده‌وه‌‌ب���تان،‌به‌‌ك��‌كوردس‌ئيسالمييه‌كان‌و‌هه‌مان‌ئه‌و‌رۆڵه‌ى‌پاكستان‌له‌‌ده‌يه‌ى‌هه‌شتاكاندا

�رده‌وه‌.��اره‌ى‌ك��ێڕا،‌دووب��تان‌ده‌يگ��اى‌"له‌‌هه‌مبه‌ر‌ئه‌فغانس�‌توركي�وو�‌ئه‌ردۆغان‌ده‌روازه‌ى‌سه‌ره‌كى‌هاتنى‌چه‌كداره‌‌ئيسالمييه‌كان‌ب�انى‌كه‌�‌بۆ‌ناو‌خاكى‌سوريا‌و‌له‌‌رێگه‌يه‌وه‌‌ده‌ي�ان‌هه‌زار‌گه‌نجى‌بي�ادا�‌دواتر‌چوونه‌‌ريزى‌به‌ره‌ى‌نوسره‌‌و‌داعشه‌وه‌‌به‌‌رێگه‌ى‌توركي�ره‌���تبا،‌نه‌‌به‌ره‌ى‌نوس���نوورى‌داخس���ا‌س���اتن‌و‌ئه‌گه‌ر‌توركي��‌ه

.27"درووست‌ده‌بوو‌و‌نه‌‌داعش�تبوونى��وون.‌به‌‌درووس��كه‌ر‌نه‌ب��وريا‌دڵخۆش��انى‌س�‌رووداوه‌ك‌ميليشيا‌چه‌كدارييه‌كان‌و‌گرووپه‌‌ئيسالمييه‌كان،‌پرسى‌رۆيشتن‌و�ه‌ت��ژه‌رانى‌سياس��ێزى‌داڕێ��ه‌ر‌م�‌رووخاندنى‌به‌شار‌ئه‌سه‌د‌له‌‌س�وو.��اڵۆز‌ده‌ب�‌پێچرايه‌وه‌.‌له‌‌عێراقيشدا‌ره‌وشه‌كه‌‌تا‌ده‌هات‌زياتر‌ئ�ه‌رۆك���ومه‌تى‌س���ايى‌حك���اڵى‌كۆت���وننه‌‌له‌‌دوو‌س���اته‌ى‌س��‌پێكه

�وون.‌��وا‌بووب��دا‌بێهي��ورى‌مالكيي��ران‌ن��وترێت"وه‌زي��وانرێت‌ب�‌ده‌ت�ۆ‌ئه‌و��اره‌كه‌ى‌ب��ێراق‌له‌‌داعش‌هۆك��وننه‌ى‌ع��تيوانيكردنى‌س�‌پش�وكمى���ايه‌ى‌ح���اندنه‌وه‌يه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌كه‌‌له‌‌س���ته‌م‌و‌چه‌وس��‌س

‌ى‌كانون‌الثانى31.‌بڕوانه‌:‌الكونغرس‌ينتقد‌تركيا‌لسماحها‌بسفر‌عناصر‌داعش‌ألوروبا‌عبر‌أراضيها،‌26‌(،‌ماڵپه‌ڕى:‌شفق‌نيوز:90381،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌)2015

http://www.shafaaq.com/sh2/index.php/news/iraq‌.‌ابراهيم؛‌د.ناجح‌و‌هشام‌النجار،‌داعش‌)السكين‌التي‌تذبح‌االسالم(،‌الطبعة‌االولى،‌دار‌الشروق،27

.47،‌ص2014القاهره‌،‌مصر،‌

11

�يعه‌��ۆ‌ش��تێكى‌ب��وو‌ش��دا،‌كه‌‌هه‌م��ائيفى‌مالكيي��ارگيرانه‌ى‌ت�‌ده‌م�ايبه‌تى28"ره‌واكردبوو،‌چه‌شتبوويان��وننه‌‌به‌‌ت�‌.‌كه‌سايه‌تييه‌كانى‌س

�الكييه‌وه‌�����يرۆر‌له‌‌اليه‌ن‌م�����ۆمه‌تى‌ت�����مى‌به‌‌ت�����ارق‌هاش����‌ت�ێراق‌جه‌الل���اته‌ى‌ع���ارى‌ئه‌و‌ك���ه‌رۆك‌كۆم���وو.‌س��‌راوه‌دوونراب�اييه‌كى‌گه‌وره‌ى‌له‌��ييه‌وه‌‌بۆش��ۆش‌كه‌وتن��ۆى‌نه‌خ��انى‌به‌‌ه�‌تاڵه‌ب�ۆ�‌عێراق‌به‌جێهێشتبوو.‌ئه‌مه‌ش‌نورى‌مالكى‌ده‌ستئاوه‌ڵا‌كردبوو‌ب

جێبه‌جێكردنى‌سياسه‌ته‌‌تائيفييه‌كانى.�ودجه‌��ه‌باره‌ت‌به‌‌نه‌وت‌و‌ب�‌‌كێشه‌كانى‌نێوان‌هه‌رێم‌و‌به‌غدا‌س�ازارى��ه‌ره‌تاى‌ئ��وون.‌له‌‌س�‌و‌پێشمه‌رگه‌‌تا‌ده‌هات‌زياتر‌ئاڵۆز‌ده‌ب

�اڵى2014���ران‌له‌‌رێگه‌ى‌كه‌ن���ه‌رۆك‌وه‌زي���الكى‌س���ورى‌م��‌دا‌ن�مانى‌����ته‌ى‌هه‌رێمىNRTئاس����دى‌ئاراس����امێكى‌تون���‌يه‌وه‌‌په‌ي

�ه‌ر��ۆ‌س��ا‌ب��تى‌توركي��انى‌ده‌س��ارزانى‌به‌‌راكێش�‌كوردستان‌كرد.‌ب�رد����ار‌ك����يى‌تۆمه‌تب����امانى‌نه‌وت����ێراق‌و‌س���‌.29گه‌نجينه‌ى‌ع

�تى��ا.‌له‌‌ئاس��دا‌هێن�‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌‌كاردانه‌وه‌ى‌زۆرى‌به‌دواى‌خۆي‌ميلييدا‌ره‌خنه‌‌رووبه‌ڕووى‌كه‌ناڵه‌كه‌‌كرايه‌وه‌‌و‌به‌وه‌‌تۆمه‌تبار‌كرا،

�ووه‌ته‌‌����الكى"كه‌‌ب����دگۆى‌م����ده‌رى"بڵن����ۆيه‌‌ئه‌نجام���‌،‌هه‌ر‌ب‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌،‌كه‌‌به‌ڕێوبه‌رى‌كه‌ناڵه‌كه‌‌بوو،‌ناچار‌بوو،‌به‌رنامه‌ى

�وى‌دووه‌مى‌هه‌واڵ"����ۆ9ۆژى‌"‌ردي����ات‌ب����ازار‌ته‌رخانبك���‌ى‌ئگفتوگۆكردن‌سه‌باره‌ت‌به‌‌كاردانه‌وه‌كانى‌ئه‌و‌چاوپێكه‌وتنه‌.

�ه‌رۆكايه‌تى���مى‌له‌‌اليه‌ن‌س���ێوه‌يه‌كى‌ره‌س���ات‌به‌‌ش��‌‌هاوك�ژ‌وه‌ڵامى��امه‌يه‌كى‌درێ��ردنى‌به‌يانن��تان‌به‌‌ده‌رك�‌هه‌رێمى‌كوردس�مى���ێژى‌ره‌س���ا‌وته‌ب���الكى‌درايه‌وه‌.‌هه‌روه‌ه���دوانه‌كانى‌م��‌لێ‌ئه‌نجومه‌نى‌وه‌زيرانى‌هه‌رێمى‌كوردستانيش‌وه‌ڵامى‌لێدوانه‌كانى

‌.‌30دايه‌وه‌�تان����ه‌رۆكى‌هه‌رێمى‌كوردس����اوه‌يه‌دا‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌س���‌له‌و‌م�الكى��ورى‌م��ێراق‌ن��رانى‌ع��ه‌رۆك‌وه‌زي��ارزانى‌و‌س��عود‌ب�‌مه‌س

�دى‌ده‌دا.‌له‌‌��ان‌له‌‌دژى‌يه‌ك��دوانى‌ئاگريني��ى21لێ��ازار/مارس�‌ى‌ئ�ارزانى‌له‌2014���عود‌ب���تان‌مه‌س���ه‌رۆكى‌هه‌رێمى‌كوردس��‌دا‌س

�ارێكى‌ديكه‌���يكرد،‌ج���ۆنه‌ى‌نه‌ورۆز‌پێشكه‌ش���دا،‌كه‌‌به‌‌ب��‌وتارێك�رته‌وه‌‌و‌به‌‌��اتۆر‌و"ره‌خنه‌ى‌له‌‌سياسه‌ته‌كانى‌نورى‌مالكى‌گ�‌ديكت

‌تۆمه‌تبارى‌كرد."بردنى‌عێراق‌به‌ره‌و‌تاكڕه‌وى

.22ه‌مان‌سه‌رچاوه‌،‌ص‌.‌ابراهيم؛‌د.ناجح‌و‌هشام‌النجار،‌داعش،‌ه28‌،‌بۆ‌بينينى‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌2014ى‌ئازارى‌5.‌به‌رنامه‌ى‌چاوپێكه‌وتن؛‌كه‌ناڵى‌ئاسمانى‌ئێن‌ئاڕ‌تى،‌29

https://www.youtube.com/watch?v=E5UhCPnkiYYچه‌ناڵى‌)ئه‌رشيف(‌له‌‌يوتيوب،:‌بڕوانه‌‌.‌الغدبرس؛‌وكالة،‌كردستان:‌تصريحات‌المالكي‌االخيرة‌ضدنا‌عدائية‌ونرفض‌مقارنة‌االقليم‌باية30

:،كردستان-تصريحات-المالكي-االخيرة-ضدن2014-3-7محافظة‌عراقية،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌/‌‌http://alghadpress.com/ar/news/10578‌ ‌/‌‌

12

�اوه‌رى��تيوانى‌جه‌م��الكى‌پش��ومه‌تى‌م�‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌،‌حك�تيوانى���ات‌پش���تدابوو.‌هاوك���وننه‌كانى‌به‌‌ته‌واوه‌تى‌له‌ده‌س��‌س�ده‌��انه‌ت‌اليه‌ن‌و‌ناوه‌ن��تدابوو،‌ته‌ن�‌هه‌رێمى‌كوردستانيشى‌له‌ده‌س�وورى��ت‌و‌باش��يعه‌ش‌له‌‌ناوه‌ڕاس��ييه‌كانى‌ش�‌مه‌زهه‌بى‌و‌سياس

عێراق‌بڕوايان‌به‌‌ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ى‌نورى‌مالكى‌له‌ق‌ببوو.�ات.���ان‌لێبك���ابوو،‌داكۆكي���يمبوڵێكيان‌نه‌م���وننه‌كان‌هيچ‌س��‌س�وننيه‌كانيش����ۆزه‌‌س����وونه‌وه‌ى‌ه����ۆنگره‌‌و‌كۆب����ازكردنى‌ك���‌س�وه‌‌به‌‌روونى����نووره‌كان.‌له‌وێ����و‌س����ۆ‌ئه‌و‌دي����وويه‌وه‌‌ب���‌په‌ڕيب�ێراق‌و��اوخۆى‌ع��ارى‌ن��اوچه‌كه‌‌له‌‌كاروب�‌ده‌ستتێوه‌ردانى‌وڵاتانى‌ن�ۆنگرانه‌ى‌له‌��وونه‌وه‌‌و‌ك��ايبه‌تى‌ئه‌و‌كۆب��نرا،‌به‌‌ت��وننه‌كان‌ده‌بي�‌س

ئه‌نقه‌ره‌‌و‌ئه‌سته‌نبوڵ‌و‌عه‌مان‌به‌ڕێوه‌ده‌چوون.�اتر��ێراق‌و‌زي��نى‌ع��ى‌و‌ئه‌م�‌له‌م‌سه‌روبه‌نده‌دا،‌ره‌وشى‌سياس�انى��يعه‌‌له‌‌اليه‌ك‌و‌ناكۆكييه‌ك��وننه‌‌و‌ش��وان‌س��اكۆكى‌نێ��وونى‌ن�‌ب�نى‌و��اييه‌كى‌ئه‌م��دا‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌،‌بۆش��ێر‌و‌به‌غ��وان‌هه‌ول�‌نێ�ێراق����ينى‌ع����وننه‌‌نش����ه‌ى‌س����ى‌گه‌وره‌ى‌له‌‌سێگۆش���‌سياس�ان��ك،‌ي��نى‌هێزێ��دا‌ده‌ركه‌وت��ا‌بارودۆخێك��تكردبوو.‌له‌‌وه‌ه�‌درووس�ار��وننه‌‌هه‌ژم��ته‌قينه‌ى‌س��وێنه‌رى‌راس��ۆى‌وه‌ك‌ن��ك،‌كه‌‌خ�‌گرووپێ�اوه‌ڕوانكراوبوو.��ێى‌ئه‌گه‌رێكى‌چ��وننه‌كان‌ل�‌ده‌كرد‌و‌پشتيوانى‌س�ارزانى�‌هه‌ر‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌سه‌رۆكى‌هه‌رێمى‌كوردستان‌مه‌سعود‌ب�رانى‌له‌��ه‌رۆك‌وه‌زي��الكى‌س��ورى‌م��ك‌ن��د‌جارێ�‌رايگه‌ياندبوو،‌چه‌ن‌مه‌ترسييه‌كانى‌سه‌ر‌سنوور‌و‌تيرۆر‌و‌هه‌ڕه‌شه‌كانى‌سه‌ر‌موسڵ�دارييه‌كان��ايه‌خى‌به‌‌هۆش��اوبراو‌ب��ردووه‌ته‌وه‌،‌به‌ڵام‌ن��ادار‌ك�‌ئاگ

‌.31نه‌داوه�ه‌له‌فييه‌تى���اوى‌ته‌وژمى‌س���ژارانه‌،‌له‌‌هه‌ن���ه‌ره‌ڕاى‌ئه‌و‌م��‌س‌جيهاديى‌پرسێكى‌ديكه‌‌كه‌وتبووه‌‌به‌ر‌باس‌ئه‌ويش‌به‌رزبوونه‌وه‌ى

‌تيۆريسته‌كانى‌سه‌له‌فيه‌تى‌جيهادى"‌بوو.‌به‌خۆداچوونه‌وه‌"ده‌نگى‌�دانه‌وه‌ى‌ئه‌و���دانه‌وه‌‌و‌وه‌ڵام���وونه‌‌كه‌ڵكه‌ڵه‌ى‌راڤه‌‌و‌لێك��‌كه‌وتب�يارانه‌ى،‌كه‌��ايبه‌تى‌ئه‌و‌پرس��ه‌ريانهه‌ڵدابوو،‌به‌‌ت��يارانه‌ى‌س�‌پرس

�وو،‌وه‌ك��دا"په‌يوه‌ندييان‌به‌‌چاره‌نووسى‌ره‌وته‌كه‌وه‌‌هه‌ب�‌له‌‌عێراق�امى‌��وێ،‌‌ئه‌نج��اد‌به‌ره‌و‌ك��انى10جيه��اركردنى‌گرووپه‌ك��اڵ‌ك�‌‌س

�تووه‌��ه‌ى؟"..‌لجيهاد‌به‌‌كوێ‌گه‌يش��دا،‌سێگۆش��ا‌بارودۆخێك�‌ه‌‌وه‌ه�ۆ���ڕ‌پيت‌و‌به‌ره‌كه‌ت‌ب���ووه‌‌زه‌وى‌پ���ێراق‌ب���ينى‌ع���وننه‌‌نش��‌س�ك،‌كه‌��رووپ‌و‌رێكخراوگه‌لێ��ونماى‌گ��ردن‌و‌نه‌ش�‌چووزه‌ره‌‌ده‌رك

داعش‌كۆكه‌ره‌وه‌يانه‌.

‌.‌وكالة‌الصحافة‌المستقلة؛‌البارزاني‌:‌حذرنا‌المالكي‌وهنالك‌شهود‌..‌وهو‌المسؤول‌عن‌سقوط31‌،2014-12-20الموصل‌وفشل‌الجيش،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌

http://www.mustaqila.com/news/147099.html

13

سه‌رهه‌ڵدانى‌داعش�ه‌ى‌��اوى‌"داعش"وش��ورتكراوه‌ى‌ن��المى‌له‌"‌ك�‌ده‌وڵه‌تى‌ئيس

�رى"عێراق‌و‌شام‌�‌ه‌،‌به‌و‌رێكخراوه‌‌ئيسالمييه‌‌ده‌وترێت،‌كه‌‌هه‌ڵگ�راوانى���ه‌ر‌رووبه‌رێكى‌ف���ادييه‌.‌له‌‌س���ه‌له‌فيه‌تى‌جيه���يرى‌س��‌ب‌نه‌خشه‌ى‌عێراق‌و‌سوريا‌قه‌ڵه‌مڕه‌وييه‌كى‌بۆخۆى‌دامه‌زراندووه‌.�راوى��رووپ‌و‌رێكخ��دا‌گ��ا‌عه‌ره‌بيي�‌له‌‌وڵاتانى‌ديكه‌ى‌عه‌ره‌بى‌و‌ن

�ێوه‌ى‌���ان"هاوش���ه‌ى"به‌يعه‌تي���دامه‌كانى‌بانگه‌ش���داوه.‌ئه‌ن��‌‌پێ�دنى‌������تى"دامه‌زران������ه‌ر‌نه‌ري������المى‌له‌س�����‌خيالفه‌تێكى‌ئيس�مى‌"پێغه‌مبه‌رايه‌تى����اج‌ده‌كه‌ن‌و‌درووش����ة‌على‌منه���‌"الخالف

�راوه‌شالنبوة"��ردووه‌ته‌وه‌.‌يه‌كه‌م‌خه‌ليفه‌ى‌ئه‌و‌رێكخ��ان‌به‌رزك�‌ي.32ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادييه‌

�وونى��ه‌كردن‌و‌فراوانب��اراى‌داعش،‌گه‌ش�‌دامه‌زراندن‌و‌هاتنه‌‌ئ�ا‌له‌‌يه‌ك���اكرێت‌ته‌ني���ته‌وه‌‌هه‌ن.‌ن���ارگه‌لێكى‌زۆرى‌له‌‌پش��‌هۆك

�رێت،‌����ۆى‌بڕوان����ى‌و"رووه‌وه‌‌ب����ا‌راڤه‌ى‌سياس���‌ره‌نگه‌‌ته‌ني�وو��ده‌ره‌وه‌ى‌ئه‌و‌هه‌م��وانن‌وه‌ڵام��ده‌يى(‌نه‌ت��اوه‌ڕى‌)عه‌قي�‌بيروب�ارادان‌و‌به‌رده‌وام��راوه‌‌له‌‌ئ�‌پرسياره‌‌بن،‌كه‌‌سه‌باره‌ت‌به‌و‌رێكخ�ه‌دا��ه‌ر‌نه‌خش�‌تواناى‌دارايى‌و‌ميديايى‌رووى‌له‌‌هه‌ڵكشانه‌‌و‌به‌س

.33"زياتر‌بڵاوده‌بێته‌وه‌�تبوونى‌داعش‌��وترێتدرووس��وانرێت‌ب��ييه‌‌و‌ده‌ت��ينه‌‌ن�‌بێ‌پێش

�رده‌وه‌����داريى‌و‌ك����وڵانه‌وه‌ى‌چه‌ك����ۆى‌ج���‌داعش‌به‌رهه‌مى‌ك�ێراق‌و���ادييه‌‌له‌‌ع���ه‌له‌فييه‌تى‌جيه���تييه‌كانى‌ره‌وتى‌س��‌تيرۆريس�د����ى‌به‌‌چه‌ن����اغى‌درووستبوونيش����ان‌و‌قۆن����اوچه‌كه‌‌و‌جيه���‌ن�اتيى��دى‌ك��وێره‌ى‌ريزبه‌ن��ێره‌وه‌‌به‌‌گ��وه‌‌و‌ل��تگه‌يه‌كدا‌تێپه‌ڕي�‌وێس

وێستگه‌كانى‌سه‌رهه‌ڵدانى‌داعش‌ده‌خه‌ينه‌ڕوو:

قۆناغه‌كانى‌سه‌رهه‌ڵدانى‌داعش‌‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌درووشمه‌ى‌داعش‌به‌رزيكردووه‌ته‌وه‌‌و‌به‌رده‌وام‌له‌�ده‌درێت‌و��ره‌وى‌پێ��داره‌كانييه‌وه‌‌ب��ان‌و‌چه‌ك��ه‌ر‌زارى‌به‌رپرس�‌س�نێته‌وه‌،��ة‌تتم�د"‌ده‌بي�‌خۆى‌له‌‌دوو‌وشه‌ى‌كورت‌و‌پڕ‌مان�اى‌"باقي�ارى��ێژوويى‌داعش‌ك��اغى‌م��كارى‌قۆن��ۆ‌دابه‌ش��ايه‌ك‌ب�‌وه‌ك‌بنه‌م�اغى��ه‌ر‌دوو‌قۆن�‌له‌سه‌ر‌بكه‌ين،‌ده‌كرێت‌داعش‌و‌رابردووى‌به‌س

�دد"پێش‌��دد""‌و‌دواى‌‌تم��ايه‌كى‌ديكه‌تم��بكه‌ين،‌به‌‌مان�‌"‌دابه‌ش

‌هه‌موو‌سه‌رچاوه‌كانى‌زانيارى‌سه‌باره‌ت‌به‌‌داعش‌هه‌مان‌زانيارييان‌دووپاتكردووه‌ته‌وه‌.‌له‌وه‌دا‌هيچ.‌32.راجياييه‌ك‌نييه‌

‌،‌ماڵپه‌ڕى:‌العربي‌2014أغسطس‌20(،‌2-1لت‌داعش؟‌)ّ.‌القديمي؛‌نواف،‌سؤال‌كبير‌...‌كيف‌تشك33الجديد:‌

http://www.alaraby.co.uk/opinion/99b08cd2-484b-4e94-850f-c2946ecb648e

14

�ه‌ره‌تا��ا‌س�‌پێش‌داگيركردنى‌موسڵ‌و‌دواى‌داگيركردنى‌موسڵ.‌به‌ين:"‌بكتمدد"باس‌له‌‌قۆناغى‌پێش‌

15

قۆناغى‌يه‌كه‌م:‌هيجره‌ت‌به‌ره‌و‌عێراق‌و‌خۆ‌رێكخستن�دنى‌رژێمى��ه‌ى‌رووخان��تپێكردنى‌پرۆس��ه‌روبه‌ندى‌ده‌س�‌له‌‌س�ه‌ڕه‌كه‌ى����اينيكردنى‌ش����ده‌‌ى‌به‌‌ئ����دا،‌به‌عس‌پڕوپاگه‌ن���‌به‌عس�وو��اى‌به‌‌رووى‌هه‌م��ته‌ش‌ده‌رگ��ۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌س��رده‌وه‌‌و‌ب�‌بڵاوده‌ك�ان‌بگه‌يه‌ننه‌��ۆ‌ئه‌وه‌ى‌خۆي��رده‌وه‌،‌ب��دا‌ك��دارێكى‌خۆبه‌خش�‌چه‌ك�ا‌و��وپاى‌ئه‌مريك��دا‌رووبه‌ڕووى‌س��ه‌نگه‌رى‌به‌عس��ێراق‌و‌له‌‌س�‌ع

هاوپه‌يمانه‌كانى‌ببنه‌وه‌.‌�دانيكردنى‌له‌"ئه‌بو‌موسعه‌ب‌زه‌رقاوى،‌�‌دواى‌پێنج‌س�اڵ‌له‌‌زين

�نى"سواقه‌"زيندانى‌��ۆمه‌تى‌هه‌ڵگرت��ازادكرا،‌ئه‌و‌به‌‌ت�‌ى‌ئه‌رده‌ن‌ئ�ام(،‌كه‌‌له‌‌�‌‌له‌1992چه‌ك‌و‌به‌يعه‌ت‌دان‌به‌‌رێكخراوى‌)بيعه‌‌االم

�و‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لمه‌قديسى"اليه‌ن‌��وو،‌له‌‌اليه‌ن"ئه‌ب�‌يه‌وه‌‌دامه‌زراب�ازادبوونى‌له‌��تگيركرابوو.‌دواى‌ئ��ييه‌وه‌‌ده‌س��ه‌ڵاتى‌ئه‌رده‌ن�‌ده‌س

�ييه‌كردنى‌1999����تيوانيكردن‌و‌ته‌زك����اده‌ى"‌به‌‌پش����و‌قه‌ت���‌ئه‌ب�تينى���ده‌هار"فه‌له‌س���تان‌و‌له‌‌هه‌رێمى‌قه‌ن���رده‌‌ئه‌فغانس��‌‌روويك

�رووپێكى‌به‌‌ن�اوى‌��ام"گيرسايه‌وه‌‌و‌گ��د‌الش��تكرد"جن�‌.34"‌درووس�وباتى‌��ه‌ره‌تاى‌ش��تان،‌له‌‌س�‌2003دواى‌گه‌ڕانه‌وه‌ى‌له‌‌ئه‌فغانس

�تبووه‌��دنى‌به‌عس‌گه‌يش��ه‌ى‌روخان�‌واته‌‌پێش‌ده‌ستپێكردنى‌پرۆس�ارى��ايه‌تى‌دي��ێراق،‌كه‌س��ۆ‌ع��اوى‌ب��اتنى‌زه‌رق�‌به‌غدا.‌له‌‌باره‌ى‌ه�نى��ى‌ده‌ڵێت:‌"دواى‌كه‌وت��و‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لمه‌قدس��ده‌،‌ئه‌ب�‌ئه‌لقاعي�ان‌له‌��وون.‌ژماره‌يه‌كي��ان‌په‌رته‌وازه‌‌ب��ان؛‌عه‌ره‌ب‌ئه‌فغانه‌ك�‌تاڵيب�يان‌له‌��وژران،‌ژماره‌يه‌كيش��ان‌ك�‌ئێران‌ده‌ستگيركران،‌ژماره‌يه‌كي�اوى��عه‌ب‌زه‌رق��و‌موس�‌پاكستان‌ده‌ستگيركران،‌له‌و‌نێوه‌نده‌دا‌ئه‌ب�ۆ‌ئه‌و��تر‌پالنى‌ب��ك‌پێش�‌روويكرده‌‌كوردستانى‌عێراق،‌كه‌‌هيچ‌كاتێ�وو،‌كه‌��انه‌‌ب��نى‌ئه‌و‌كه‌س�‌رۆيشتنه‌ى‌دانه‌نابوو.‌له‌وێوه‌‌ئه‌و‌يه‌كه‌مي

.‌35چووه‌‌به‌غدا"�تان‌هيچ��اوى‌له‌‌هه‌رێمى‌كوردس��انه‌وه‌ى‌زه‌رق��ه‌باره‌ت‌به‌‌م�‌س�وێره‌ى‌ئه‌وه‌ى���يين.‌به‌‌گ���تدا‌ن���ۆ‌له‌به‌ر‌ده‌س���ارييه‌كى‌ئه‌وت��‌زاني�اوى‌له‌‌هه‌رێمى����ده‌كه‌ن،‌زه‌رق����اژه‌ى‌پێ����ه‌رچاوه‌كان‌ئام���‌س‌كوردستان،"عومه‌ر‌بازيانى"‌ناسيوه‌،‌كه‌واته‌‌په‌يوه‌ندى‌هه‌بووه‌‌به‌�المييه‌وه‌.‌دواى��زوتنه‌وه‌ى‌ئيس�‌كه‌سانى‌سه‌ر‌به‌‌هێزى‌سه‌ربازى‌ب�ديات"،‌له‌گه‌ڵ��اوچه‌ى‌"بل��اوى‌له‌‌ن��دا‌زه‌رق��ۆ‌به‌غ��تنى‌ب�‌گه‌يش‌ژماره‌يه‌ك‌كه‌سى‌فه‌له‌ستينى‌و‌و‌عێراقى‌خانوويه‌كى‌به‌كرێگرت

و‌له‌وێ‌نيشته‌جێ‌بوو.‌،‌خاڵى2003ى‌نيسان/ئه‌پريلى‌9رووخاندنى‌رژێمى‌به‌عس‌له‌‌

�ه‌ره‌تايه‌كى��ونكه‌‌س�‌وه‌رچه‌رخان‌بوو،‌به‌‌پێودانگى‌جيهادييه‌كان،‌چ‌تحديد‌معالم‌الدولة‌اإلسالمية،‌)دراسة‌تحليلية‌صادرة‌عن‌مركز‌بروكنجز‌الدوحة‌-ليستر؛‌تشارلز،.‌34

‌بڵاوكراوه‌ته‌وه‌.pdf،‌به‌‌شێوه‌ى‌5(،‌ص‌2014،‌ديسمبر‌13رقم‌.14-13.‌الشناوي؛‌محمود،‌داعش،‌سه‌رچاوه‌ى‌پێشوو،‌ص‌35

16

�تان‌تێكى��وپايه‌ى‌له‌‌ئه‌فغانس��وونه‌وه‌ى‌ئه‌و‌س��ۆ‌رووبه‌ڕووب�‌نوێ‌بشكاندبوون‌)سوپاى‌ئه‌مريكا(،‌هاته‌‌ئاراوه‌.

�دا،"���تانه‌وه‌‌و‌به‌‌رێگه‌ى‌ئێران��‌دواى‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌هه‌رێمى‌كوردس�ومه‌ر"‌و‌"سه‌عد‌فه‌وزى‌ئه‌لجمه‌يلى‌ئه‌لكه‌ربه‌الئى"هه‌ريه‌ك‌له‌‌�‌ع

�انى��دا،‌"‌بازي��تنه‌‌به‌غ��انى"گه‌يش��اوى‌"‌بازي��رووپێكى‌به‌‌ن��ةگ�‌"مل�راهيم"‌�����اوه‌اب�����اوييه‌وه‌‌له‌دان�����ينى‌زه‌رق�����ۆى‌ناس����‌‌و‌به‌ه

�ۆى‌��وزه‌يران/يۆني��رووپه‌كه‌2003ح��يرى‌گ��اوى‌وه‌ك‌ئه‌م�‌،‌زه‌رق‌.36ده‌ستنيشانكراوه"

�ۆ��اد،‌خ��د‌و‌جيه��ۆمه‌ڵه‌ى‌ته‌وحي��دنى‌ك��اغى‌دووه‌م:‌دامه‌زران�‌قۆنده‌رخستن:

�اوازن.�‌زانيارييه‌كان‌سه‌باره‌ت‌به‌‌ده‌ستپێكى‌كارى‌زه‌رقاوى‌جي‌هه‌ندێك‌سه‌رچاوه‌‌ئاماژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ن:‌ساڵێك‌دواى‌روخاندنى

�عه‌ب2004رژێمى‌به‌عس،‌واته‌‌له‌‌��و‌موس�‌دا‌به‌‌سه‌رۆكايه‌تى‌ئه‌ب�دارى‌به‌‌بێ‌ئه‌وه‌ى‌هيچ��رووپێكى‌چه‌ك��دا‌گ��اوى،‌له‌‌عێراق�‌زه‌رق�دانى��وڵ‌و‌ئه‌نجام��ووه‌ته‌‌‌جموج��ابێت‌كه‌وت��ۆى‌ن��اوێكى‌له‌‌خ�‌ن

�دارى.‌���رده‌وه‌ى‌چه‌ك���ت‌هيچ"ك���اوى‌نه‌يده‌ويس���ه‌ره‌تا‌زه‌رق��‌س�رد،��اوه‌ڕوانى‌ئه‌وه‌ى‌ده‌ك��مى‌رابگه‌يه‌نێت‌و‌چ��رووپێكى‌ره‌س�‌گ�د��ان،‌به‌ڵام‌دواى‌چه‌ن��ت‌بێت‌و‌ئه‌م‌بچێته‌‌پاڵي��ك‌درووس�‌گرووپێ�اوى��انى‌زه‌رق��ده‌ده‌ره‌‌بڕواپێكراوه‌ك��اركردن،‌ياري��ك‌له‌‌ك�‌مانگێ�مى��ان‌به‌‌ره‌س��اوبنێن‌و‌خۆي��ان‌ن�‌قه‌ناعه‌تيان‌پێهێنا‌كه‌‌گرووپه‌كه‌ي

�اوى‌��ايه‌‌به‌‌ن��ه‌ر‌ئه‌و‌بنه‌م��ێنن‌و‌له‌س��بناس��د‌و"ك�‌ۆمه‌ڵه‌ى‌ته‌وحي.‌37"‌زه‌رقاوى‌به‌‌ره‌سمى‌خۆى‌ناساند"جيهاد‌يه‌كه‌م"‌هاوكات‌بوو‌له‌گه‌ڵ‌ته‌حيد‌و‌جيهاد"گه‌ياندنى‌گرووپى‌را

�اڵه‌دا‌وه��انى‌ئه‌و‌س��بژاردنى‌ئه‌ورۆژى‌جه‌ژنى‌قورب��ارى‌هه‌ڵ�‌ۆك‌"منبر‌التوحيد‌وناوه‌ش‌بۆ‌گرووپه‌كه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ناوى‌سايتى‌

���اد"ى‌س��ده‌،‌كه‌‌الجه��راوى‌ئه‌لقاعي��و‌محه‌ممه‌ده‌ر‌به‌‌رێكخ�‌"ئه‌ب�دبوو‌و��اوى‌دايمه‌زران�‌ئه‌لمه‌قدسى"ى‌چاوساغ‌و‌مامۆستاى‌زه‌رق

.38به‌ڕێوه‌ى‌ده‌برد�يروڕا‌له‌گه‌ڵدواى‌ه��اڵۆگۆڕى‌ب��اركردن‌و‌ئ��گ‌له‌‌ك��ت‌مان�‌ه‌ش

�ده‌دا،‌له‌‌����ۆبه‌رى8ريبه‌رايه‌تى‌ئه‌لقاعي����رينى‌يه‌كه‌م/ئۆكت���‌ى‌تش�امه‌‌بن‌الدن‌و‌2004���اوى‌به‌يعه‌تى‌دايه‌‌ئوس���رووپه‌‌زه‌رق��‌ئه‌و‌گ

.14.‌الشناوي؛‌محمود،‌داعش،‌سه‌رچاوه‌ى‌پێشوو،‌ص‌36‌حسن،‌البناء‌الهيكلى‌لتنظيم‌"الدولة‌االسالمية"،‌جزء‌من‌)ملفات‌تنظيم‌الدولة‌االسالمية:.‌أبو‌هنية؛37

.Pdf.‌32.‌ص2014النشأة،‌التأثير،‌المستقبل(،‌مركز‌الجزيرة‌للدراسات،‌نوفمبر/تشرين‌الثاني‌الشناوي؛‌محمود،‌داعش،‌سه‌رچاوه‌ى‌پێشوو،‌هه‌مان‌الپه‌ڕه‌..38

17

�اند‌و��ده‌‌ناس��راوى‌ئه‌لقاعي�‌خۆى‌وه‌ك‌نوێنه‌رى‌راسته‌قينه‌ى‌رێكخ�رووپه‌كه‌ى‌له‌‌ن��اد"اوى‌گ��د‌و‌جيه��رده‌،‌"ته‌وحي��تنىه‌وه‌‌ك�‌"رێكخس

.39"ه‌ينتى‌رافيدڵا‌‌له‌‌وه‌ى‌جيهادئه‌لقاعيد‌پشتيوانيكردنى‌ئه‌لقاعيده‌،‌له‌‌گرووپه‌كه‌ى‌زه‌رقاوى،‌"ته‌وحيد‌و�راوه‌��رووپ‌و‌رێكخ��وو‌گ��رده‌‌به‌ديلى‌هه‌م��رده‌وه‌‌ك�‌جيهاد"ى‌به‌‌ك�دا،‌ئه‌مه‌ش���اد‌له‌‌عێراق���انى‌جيه���المييه‌كانى‌ديكه‌ى‌گۆڕه‌پ��‌ئيس�ت‌له‌و‌رێگه‌يه‌وه‌�‌يه‌كێك‌له‌‌ئامانجه‌كانى‌زه‌رقاوى‌بوو،‌كه‌‌ده‌يويس�ۆزه‌�‌زۆرترين‌چه‌كدارى‌بيانى‌له‌‌ده‌ورى‌خۆى‌كۆبكاته‌وه‌،‌به‌ڵام‌ه�دنى���وون.‌دامه‌زران���ده‌‌ب���ێكيان‌دژى‌ئه‌لقاعي���وننيه‌كان‌به‌ش��‌س

�انى‌���ائير"ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌حوه‌ى‌عه‌ش���اوه‌‌و"س��‌‌له‌‌اليه‌ن‌ئه‌مريك�تيوانيى‌��وش"پش��ۆرج‌ب��ا‌له‌"ج��اته‌ى‌ئه‌مريك��ه‌رۆكى‌ئه‌و‌ك�‌ى‌س

‌سه‌رۆك‌هۆزه‌كان‌وايكردبوو،‌هۆزه‌‌سوننه‌كان‌به‌‌ئاشكرا‌دژايه‌تى�ده‌‌بكه‌ن���ده‌40ئه‌لقاعي���رووپ‌و‌موجاهي���ك‌له‌‌گ���ات‌زۆرێ��‌.‌هاوك

‌بيانييه‌‌كانى‌ديكه‌‌به‌يعه‌تيان‌دايه‌‌زه‌رقاوى.‌ديارترين‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ى�الم��رووپى‌ئه‌نسارولئيس��انى‌گ��اوى‌ئه‌ميره‌ك��ان‌دايه‌‌زه‌رق�‌به‌يعه‌تي�وون‌و‌به‌‌رێگه‌ى��ان‌راوه‌دوونراب��انى‌هه‌ورام�‌بوون،‌كه‌‌له‌‌ناوچه‌ك

�ێراق�‌.‌)ژم�اره‌يه‌ك41ئێراندا‌په‌ڕيبوونه‌وه‌‌ناوچه‌كانى‌ناوه‌ڕاستى‌ع�اده‌ى���اڵى‌قي���ان‌به‌‌ب���الم،‌كه‌‌خۆي���انى‌ئه‌نسارولئيس��‌له‌‌به‌رپرس�داديى‌و‌له‌��ان‌نه‌داوه‌ته‌‌به‌غ��ێنن،‌به‌يعه‌تي��الم‌ده‌ناس�‌ئه‌نسارولئيس�امه‌‌و��او‌به‌يانن��او‌به‌ن��اونه‌ته‌وه‌‌و‌ن��ده‌دا‌م��رى‌ئه‌لقاعي��ر‌چه‌ت�‌ژێ‌راگه‌يه‌ندراوى‌تايبه‌ت‌به‌‌بۆنه‌‌و‌رووداوه‌كانى‌رۆژ‌ده‌رده‌كه‌ن‌و‌له‌

پاڵ‌به‌ره‌ى‌نوسره‌دا‌له‌‌سوريا‌كارده‌كه‌ن(.�دۆلۆژيا‌و��تن‌و‌ئاي��دا‌له‌‌رووى‌رێكخس��انى‌گرووپه‌كه‌ي�‌له‌‌بنياتن�دوڵڵاى���و‌عه‌ب���يروڕاى‌"ئه‌ب���تى‌به‌‌ب���اوى‌پش���رييه‌وه‌،‌زه‌رق��‌فيك�ۆى���تا‌و‌مه‌رجه‌عى‌خ���ت،‌كه‌‌وه‌ك‌مامۆس���اجير"‌ده‌به‌س��‌موه

.42سه‌يرى‌ده‌كرد:2008-11-15الجهاد،‌؛‌بيان‌بيعة‌جماعة‌التوحيد‌و‌الجهاد‌لتنظيم‌قاعدة‌منبرالتوحيد‌و‌الجهاد.39‌‌‌http://www.tawhed.ws/r?i=dwww5009‌.‌بڕوانه‌:‌أهالي‌األنبار‌تراجعوا‌عن‌تأييد‌الزرقاوي‌وبعضهم‌يشك‌بوجوده،‌قسم‌أخبار،‌الموقع‌ايالف،40

‌.2006-3-10(،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى:‌133987بابه‌تى‌ژماره‌‌)http://www.elaph.com/ElaphWeb/NewsPapers

‌.‌االمين؛‌حازم،‌من‌جبال‌حلبجة‌الى‌مدن‌العراق‌...‌انتحاريون‌على‌خطى‌الزرقاوي‌.‌حكاية‌"أنصار41‌،‌المصدر،‌الحياة،‌3من‌1االسالم"‌و"القاعدة"‌كما‌يرويها‌معتقلون‌في‌سجن‌"آساييش"‌في‌السليمانية‌

.2004-7-6،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌15،‌الپه‌ڕه‌‌15075ژماره‌:‌�رة42��ز‌الجزي��رة،‌)مرك��ع‌الجزي��المية"،‌الموق��ة‌اإلس��اء‌الهيكلي‌لتنظيم‌"الدول��ن،‌البن��ة؛‌حس�‌.‌أبوهني

�ات(،������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������‌للدراسhttp://studies.aljazeera.net/files/isil/2014/11/2014112363816513973.htm

www.al-saf.netهه‌روه‌ها:‌‌أبو‌أنس‌الشامي؛‌يوميات‌مجاهد،‌منتدى‌شبكة‌الصافنات‌اإلسالمية،‌

18

‌ديارترين‌كرده‌وه‌ى‌قۆناغى‌زه‌رقاوى،‌هه‌ردوو‌جه‌وله‌ى‌شه‌ڕى�ريلى‌��ان/ئه‌پ��وون.‌جه‌وله‌ى‌يه‌كه‌م‌له‌‌نيس��وجه‌‌ب�‌ه‌وه‌2004فه‌ل

�ى‌له‌‌����تيپێكرد‌و‌جه‌وله‌ى‌دووه‌ميش����رينى‌دووه‌م/7ده‌س���‌ى‌تش�اوه‌كو‌��ۆڤه‌مبه‌ر‌ت��ه‌مبه‌رى‌23ن��انوونى‌يه‌كه‌م/ديس�‌ى2004ى‌ك

�ه‌ڕه‌داكه‌‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌��د.‌له‌و‌ش��دوڵڵا"خايان��و‌عه‌ب��اوى،‌ئه‌ب�‌زه‌رق‌‌سه‌رپه‌رشتيان‌ده‌كرد،‌به‌"شافعى‌كورديى‌و‌عه‌بدوڵڵا‌ئه‌لجه‌نابى

�ا‌و��ا‌و‌بريتاني��وپاى‌ئه‌مريك��دارێك‌رووبه‌ڕووى‌س�‌چه‌ند‌هه‌زار‌چه‌ك‌‌هه‌زار‌سه‌ربازى‌عێراقى15هێزه‌‌عێراقييه‌كان‌بوونه‌وه.‌‌نزيكه‌ى‌

�اتر‌له‌‌هه‌زار��وژرانى‌زي�‌و‌ئه‌مريكايى‌تێيدا‌به‌شدار‌بوون‌و‌دواى‌ك�تگيركردنى‌��دار‌و‌ده‌س��بى1500چه‌ك��انى‌بۆم�‌‌كه‌س‌و‌به‌كارهێن

�وپاى��اره‌كه‌،‌س��ێكى‌به‌ربڵاوى‌ش��ردنى‌به‌ش��وويى‌و‌وێرانك�‌هێش�دارييه‌كان��رووپه‌‌چه‌ك��ه‌ڵاتى‌گ��ايى‌به‌‌ده‌س��وانى‌كۆت��ا‌ت�‌ئه‌مريك�ان��اتى‌هاوپه‌يمان�‌بهێنێت‌‌و‌فه‌لوجه‌‌بگێڕێته‌وه‌‌بۆ‌ژێر‌ده‌سه‌ڵاتى‌ك

.43له‌‌عێراق�نى‌واقيعى��ۆ‌گۆڕي��وو،‌ب��اوى‌ب�‌شه‌ڕى‌فه‌لوجه‌‌ستراتيژى‌زه‌رق�ت��ۆ‌په‌يوه‌س��ردنه‌وه‌‌ب��اندن‌و‌راك��اكتيكى‌ده‌ستوه‌ش�‌"جيهاد"‌له‌‌ت�ه‌ر��المى‌له‌س��اره‌تێكى‌ئيس��تكردنى‌ئه‌م��وون‌به‌‌زه‌وى‌و‌درووس�‌ب

زه‌مينه‌ى‌واقيع.�رووپى��ه‌رعى‌گ��يژنه‌ى‌ش��ى‌ل��امى"،‌به‌رپرس�‌"ئه‌بو‌ئه‌نه‌سى‌ش�ێڕانه‌وه‌ى����اوى،‌له‌‌گ����ارده‌ده‌رى‌زه‌رق����اد‌و‌ي����د‌و‌جيه���‌ته‌وحي�وجه‌وه‌‌ده‌ڵێت:‌"پێش��ه‌ڕى‌فه‌ل��اره‌ى‌ش��دا،‌له‌‌ب�‌بيره‌وه‌رييه‌كاني

�اوى،10نزيكه‌ى‌��انى‌زه‌رق�‌‌رۆژ‌له‌‌به‌رپابوونى‌شه‌ڕه‌كه‌،‌به‌‌فه‌رم�ۆڵينه‌وه‌‌له‌��وويه‌وه‌.‌لێك��اره‌كه‌‌كۆب��ه‌ربازى‌له‌‌ش��ومه‌نى‌س�‌ئه‌نج‌باره‌ى‌ره‌وشه‌كه‌وه‌‌كراو‌و‌گه‌يشتينه‌‌ئه‌نجامى‌كاره‌ساتبار‌به‌وه‌ى�ه‌ر��وو،‌به‌ڵام‌له‌‌س��اد‌تێپه‌ڕى‌ب��دنى‌جيه��ه‌ر‌راگه‌يان��اڵێك‌به‌س�‌س�وو،‌به‌��تێك‌زه‌وى‌نه‌ب��انه‌ت‌بس��وو،‌ته‌ن��ار‌نه‌ب�‌زه‌ويدا‌هيچ‌شتێك‌دي�وان��ده‌ين..هه‌م��ار‌ب��دا‌حه‌ش��ان‌تێي�‌ئارامى‌په‌ناى‌بۆ‌به‌رين‌و‌خۆم‌بڕيارماندا،‌مه‌فره‌زه‌كان‌به‌‌ده‌وروبه‌رى‌شاره‌كه‌دا‌دابه‌شبكه‌ين‌و�انى��ێزه‌‌ئه‌منييه‌ك��ۆ‌ه��راو‌ب��اوچه‌يه‌كى‌قه‌ده‌غه‌ك��وجه‌‌بكه‌ينه‌‌ن�‌فه‌ل

.44عێراق‌و‌سوپاى‌ئه‌مريكا"

/http://ar.wikipedia.org/wiki.‌بڕوانه‌:‌ويكيبيديا؛‌معركة_الفلوجة_الثانية،‌43‌،‌بابه‌تى2004-7-31طن،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌.‌الشامى؛‌أبو‌أنس،‌معركة‌االحزاب،‌الموقع‌دنيا‌الو44

/http://www.alwatanvoice.com(،‌7815ژماره‌‌)

19

�ه‌ر‌رێگه‌ى��ۆمب‌له‌س�‌كوشتن،‌سه‌ربڕين،‌ته‌قاندنه‌وه،‌چاندنى‌ب�ه‌ربازانى��تنى‌س�‌كاروانى‌ئۆتۆمبێله‌‌سه‌ربازييه‌كانى‌ئه‌مريكا،‌كوش�يعه‌���انجگرتنى‌ش���ا‌به‌‌ئام���اس،‌هه‌روه‌ه���ا‌به‌‌چه‌كى‌قه‌ن��‌ئه‌مريك

�ان��ان‌و‌مه‌زارگه‌كاني��ايه‌تييه‌‌دياره‌ك��ايبه‌تى45ئاينزاكان‌و‌كه‌س�‌‌به‌‌ت�اوى�‌مه‌زارگه‌كانى‌سامه‌ڕا،‌ديارترين‌كرده‌وه‌ى‌گرووپه‌كه‌ى‌زه‌رق�رووپه‌����زى‌گ����انگێكى‌زۆرى‌له‌‌ري����ۆيه‌وه‌‌ناوب����وون.‌به‌و‌ه���‌ب

�وو��ت‌كردب��انى‌ديكه‌دا‌درووس��ده‌،‌وه‌ك‌له‌46جيهادييه‌ك�‌.‌هه‌رچه‌ن�وژرانى‌بن‌الدن��يه‌ى‌ك�‌به‌ڵگه‌نامه‌كانى‌ئه‌مريكا‌سه‌باره‌ت‌به‌‌دۆس‌ده‌ركه‌وت،‌كه‌‌له‌‌كۆمپيوته‌رى‌تايبه‌تى‌بن‌الدندا‌به‌ڵگه‌نامه‌ى‌ئه‌وه‌�اوى��ووه‌،‌ئه‌وه‌ى‌زه‌رق��ڕواى‌واب��ودى‌بن‌الدن‌ب�‌دۆزراوه‌ته‌وه‌،‌خ�ووبێت،‌بن‌الدن‌له‌�‌ده‌يكات‌زياده‌ڕۆييه‌،‌به‌ڵام‌به‌‌هه‌ر‌هۆيه‌كه‌وه‌‌ب�اوى‌له‌وه‌��ردووه‌ته‌وه‌‌و‌زه‌رق��دا‌ئه‌وه‌ى‌بڵاونه‌ك��اتى‌خۆي�‌كات‌و‌س

ئاگادارنه‌كردووه‌ته‌وه‌.

خه‌سڵه‌ته‌كانى‌ئه‌م‌قۆناغه‌:1‌���تكردنى.���اد‌و‌درووس���انى‌جيه���اڕدانى‌گرووپه‌ك���تن‌‌و‌ج��‌رێكخس

مه‌فره‌زه‌‌و‌يه‌كه‌ى‌چه‌كدارى.‌.‌به‌يعه‌ت�دان‌به‌‌قاعي�ده‌‌و‌به‌ده‌س�تهێنانى‌پش�تيوانى‌مه‌عنه‌وى‌و2

ماددى‌ئه‌و‌رێكخراوه‌..‌له‌‌خۆگرتنى‌ژماره‌يه‌كى‌زۆرتر‌له‌‌چه‌كدارى‌بيانى.3�اندن‌له‌و4����تى‌و‌خۆناس����رده‌وه‌ى‌تيرۆريس����دانى‌ك���‌.‌ئه‌نجام

رێگه‌يه‌وه‌.�وونه‌وه‌ى5�‌.‌جێپێ‌قايمكردن‌له‌‌شارو‌شارۆچكه‌كان‌و‌رووبه‌ڕووب

چه‌كدارى..‌به‌‌ئامانجگرتنى‌بيانييه‌كان‌و‌سه‌ربرينى‌بارمته‌كان.6‌.‌ده‌ستپێكردنى‌سه‌ره‌تايه‌كى‌نوێ‌ب�ۆ‌دامه‌زران�دنى‌ئيم�اره‌تێكى7

ئيسالمى.‌.‌رێبه‌رايه‌تى‌گرووپه‌كانى‌جيهاد‌و‌فه‌رمانبه‌ده‌ستى‌يه‌كه‌م‌له‌‌ناو8

�ايبه‌تى‌عه‌ره‌ب���وون،‌به‌ت���ان‌ب���داره‌‌بيانييه‌ك���ان‌چه‌ك��‌گرووپه‌كئه‌فغانه‌كان.

بڕوانه‌:‌»علماء‌المسلمين«:‌على‌الزرقاوي‌التراجع‌عن‌تهديداته‌للشيعة،‌الشرق‌االوسط:‌.‌45http://www.asharqalawsat.com/2005/09/17/images/front.323897.jpg

‌ى‌بن‌الدن‌إستراتيجية‌"الجهاد‌ضدّ.‌عقل؛‌بيار،‌لزرقاوي‌التحق‌ب�"القاعدة"‌في‌شهر‌أكتوبر‌بعد‌أن‌تبن46الشيعة"،‌

http://www.metransparent.com/old/texts/pierre_akel/pierre_akel_zarkawi_joint_ben_laden_after_jihad_against_shia.htm

20

�تكردنى‌به‌ره‌��ان‌و‌درووس��تنى‌تواناك��ێيه‌م:‌يه‌كخس��اغى‌س�‌قۆن)ئه‌نجومه‌نى‌شوراى‌موجاهيدان(:

�دانى��اوى‌له‌‌ئه‌نجام��اغه‌دا‌زه‌رق��تگه‌ى‌يه‌كه‌مى‌ئه‌م‌قۆن�‌له‌‌وێس�ڵى����يعه‌‌س����ارانى‌ش����تى‌دژ‌به‌‌په‌يڕه‌وك����رده‌وه‌ى‌تيرۆريس���‌ك�وون��اوڕا‌نه‌ب��ده‌‌ه��دا‌رێبه‌رايه‌تى‌ئه‌لقاعي��رده‌وه‌،‌له‌وه‌ش�‌نه‌ده‌ك�ده‌،���ۆمه‌ى‌رێبه‌رايه‌تى‌ئه‌لقاعي���ازبوون‌له‌‌ل���ۆ‌ده‌رب��‌له‌گه‌ڵى‌و‌ب�رده‌وه‌،‌كه‌‌له‌�‌زه‌رقاوى‌بيرى‌له‌‌دامه‌زرانى‌ئه‌نجومه‌نێكى‌شورا‌ك�ورا‌له‌‌هه‌مبه‌ر����ارێتى‌ش����اوى‌نه‌ي����وانێت‌به‌‌پاس���‌رێگه‌يه‌وه‌‌بت�انى���ردنى‌بڕياره‌ك���ۆى‌له‌‌جێبه‌جێك���ده‌‌خ���انى‌ئه‌لقاعي��‌فه‌رمانه‌ك�اراوه‌،����دزێته‌وه‌‌و‌ئه‌گه‌ر‌دژبه‌رييه‌ك‌بێته‌‌ئ����ۆى‌ب����ه‌رووى‌خ���‌س�انى��ردنه‌وه‌ى‌بڕياره‌ك�‌پاساوێكى‌به‌ده‌سته‌وه‌‌بێت‌و‌هۆكارى‌ره‌تك�اد‌و‌راى��دانى‌جيه��تى‌مه‌ي��ۆ‌"پێويس��ێڕێته‌وه‌‌ب��ۆى‌بگ�‌سه‌رووى‌خ

جياوازى‌ئه‌نجومه‌نى‌شورا".‌ئه‌نجومه‌نى‌شوراى‌موجاهيدان‌"مجلس‌شورى‌المجاهدين"‌له‌�دامه‌كانى��اتبوو،‌ئه‌ن��المى‌پێكه��راوى‌ئيس��رووپ‌و‌رێكخ�‌حه‌وت‌گ

بريتيى‌بوون‌له‌:."تنظيم‌القاعدة‌في‌بالد‌الرافدين‌".1‌"جيش‌طائفة‌المنصورة"..2.‌"كتائب‌االهوال".3.‌"سرايا‌أنصار‌التوحيد".4.‌"سرايا‌الغرباء".5.‌"سرايا‌الجهاد‌االسالمي".6.47.‌"جيش‌أهل‌السنة‌و‌الجماعة"7

�ێكى2006له‌‌حوزه‌يرانى‌��اوى‌له‌‌هێرش�‌دا‌ئه‌بو‌موسعه‌ب‌زه‌رق�اوچه‌ى‌��ه‌ر‌ن��ۆ‌س��ا‌ب�‌‌له‌"هه‌ب‌هه‌ب"فڕۆكه‌‌جه‌نگييه‌كانى‌ئه‌مريك

.‌48سنوورى‌پارێزگاى‌دياله‌‌كوژرا�ا‌و��ۆ‌ئه‌مريك��وو‌ب��گ‌ب��ه‌ركه‌وتنێكى‌گرن��اوى،‌س��وژرانى‌زه‌رق�‌ك

�ێراق.‌��اته‌ى‌ع��ومه‌تى‌ئه‌و‌ك��اد"حك��د‌و‌جيه��اخود‌بته‌وحي��ێين"‌ي�‌ڵ�وئرێكخراوى‌ئه‌لقاعيده‌‌له‌‌عێراق،‌بۆ‌قۆناغى‌دواى‌زه‌رقاوى‌"�‌ه‌ب

�اجير��زه‌ى‌موه��انكرد."حه‌م��رووپه‌كه‌‌ده‌ستنيش��يرى‌گ�‌ى‌وه‌ك‌ئه‌م�اد‌له‌وانه‌‌���انى‌جيه���ات‌گرووپه‌ك���اتحين،‌مجلسهاوك��‌"جيش‌الف

�حابة"����د‌الص����دين،‌جن����ورى‌المجاه����رينى12رۆژى‌ش���‌ى‌تش�ۆبه‌رى‌��اوى2006يه‌كه‌م/ئۆكت��دا‌به‌‌ن��او‌خۆيان��ان‌له‌ن�‌‌په‌يمانێكي

�تكردنى����ه‌ر‌درووس����رد‌و‌له‌س����بين"‌واژوو‌ك����ف‌المطي���‌"حل

.29.‌الشناوي؛‌محمود،‌داعش،‌سه‌رچاوه‌ى‌پێشوو،‌ص‌47‌،2006-6-‌8ۆژى.‌الجزيرة؛‌الجيش‌األميركي‌يكشف‌تفاصيل‌عملية‌مقتل‌الزرقاوي،‌قسم‌االخبار،‌ر48

http://www.aljazeera.net/news/arabic/2006/6/8

21

�ردنى‌ئ49به‌ره‌يه‌كيش‌رێككه‌وتن�����انه‌‌له‌‌رووى.‌ئيمزاك����‌ه‌و‌په‌يم‌ميدياييه‌وه‌‌وه‌ك‌هه‌وڵێك‌بۆ‌قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ى‌كوژرانى‌زه‌رقاوى

سووديان‌لێوه‌رگرت.

‌.‌بڕوانه‌:‌اإلعالن‌عن‌حلف‌المطيبين؛‌إذ‌ظهر‌بضعة‌ملثمين‌قيل‌إنهم‌من‌قادة‌العشائر‌ومجلس49‌الشورى‌يتعاهدون‌فيه‌على‌تحكيم‌الشريعة‌واالنتصار‌للجهاد‌والمجاهدين‌في‌العراق،

8http://www.youtube.com/watch?v=60mgEeNc7Z

22

ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى:�انى‌��اغه‌دا،‌گرووپه‌كه‌ك��اد"له‌‌وێستگه‌ى‌دووه‌مى‌ئه‌م‌قۆن�‌"،جيه

�رد.‌ره‌وته‌ب����ان‌ده‌ك����ه‌ڕى‌مانه‌وه‌ي����ێوه‌يه‌كى‌به‌رده‌وام‌ش���‌ه‌‌ش�وايه‌��اوى‌ده‌ب��وونه‌‌واقيعێكه‌وه‌‌كه‌‌به‌‌بێ‌زه‌رق��ان‌كه‌وتب�‌جيهادييه‌ك�ت‌و���ووكردنه‌وه‌ى‌شكس���ۆ‌قه‌ره‌ب���انه‌وه‌‌بكه‌ن.‌ب���ه‌ڕى‌م��‌ش�ان��تبوونى‌جموجۆڵي��ك‌و‌سس�‌گرفتارييه‌كانيان‌و‌دابڕانيان‌له‌‌خه‌ڵ�انى��ا‌و‌يه‌كه‌‌ئه‌منييه‌ك��ه‌ربازييه‌كانى‌ئه‌مريك��ه‌‌س��ۆى‌پرۆس�‌به‌ه‌عێراقه‌وه‌،‌وه‌ك‌چۆن‌له‌‌رووى‌رێكخستنى‌ناوخۆى‌و‌سه‌رچاوه‌ى�وێكردنه‌وه‌��رد‌و‌به‌رده‌وام‌هه‌وڵى‌خۆن�‌داراييه‌وه‌‌گۆڕانكاريان‌ده‌ك‌و‌به‌رگه‌گرتنى‌ره‌وشه‌كه‌يان‌ده‌دا،‌به‌و‌شێوه‌يه‌ش‌كاريان‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كرد‌له‌‌رێگه‌ى‌ناوى‌وه‌همى‌گه‌وره‌وه‌‌به‌رگه‌ى‌ره‌وشه‌كه‌‌بگرن�اگه‌ڕێنه‌وه‌‌و���ۆ‌دواوه‌‌ن���ان‌بڵێن،‌كه‌‌ب���دام‌و‌اليه‌نگراني��‌و‌به‌‌ئه‌ن�ێزبوونه‌.‌به‌��وون‌و‌به‌ه�‌به‌رده‌وام‌روويان‌له‌‌گه‌شه‌كردن‌و‌فراوانب�ان����ار‌و‌كاريزماييه‌كاني����ايه‌تييه‌‌دي����ايبه‌تى‌دواى‌ئه‌وه‌ى‌كه‌س���‌ت�ۆمه‌كى��ردنى‌ك��ديكردن‌و‌دابينك��تدابوو.‌له‌‌رووى‌په‌يوه‌ن�‌له‌ده‌س�اتر‌ده‌كه‌وتنه‌��ات‌زي��ا‌ده‌ه��اوه‌رييه‌وه‌‌ت��تيوانى‌جه‌م�‌دارايى‌و‌پش

په‌راوێزه‌وه‌.�ه‌روبه‌نده‌دا،‌�����ۆبه‌رى15ه‌‌لله‌و‌س�����رينى‌دووه‌م/ئۆكت����‌ى‌تش

�اوى2006���وێنكه‌وتووى‌زه‌رق���انى‌ش���رووپ‌و‌رێكخراوه‌ك��‌دا،‌گ�دادى"كۆبوونه‌وه.‌��وراى"ئه‌بو‌عومه‌رى‌به‌غ��يرى‌ش��ان‌وه‌ك‌ئه‌م�‌ي

�انكرد‌و‌��دان‌ده‌ستنيش��المى"دموجاهي��ێراقى‌ئيس��انه‌وڵه‌تى‌ع�‌"ي.50گه‌ياندرا

�دارييه‌كان���رووپه‌‌چه‌ك���دا‌گ���وو،‌له‌‌عێراق���ار‌ب��‌ئه‌مه‌‌يه‌كه‌مج�انه‌‌بخه‌نه‌ڕوو،��وبردنى‌ئه‌و‌ناوچ��ێوه‌ى‌به‌ڕێ��ۆ‌ش�‌روانگه‌ى‌خۆيان‌ب�ك‌به‌��دنى‌گرووپێ��رن.‌راگه‌يان��ه‌ردا‌بگ�‌كه‌‌ده‌يانويست‌ده‌ستيانبه‌س

�اوى‌���المى"ن���ێراقى‌ئيس���ته‌ڕوو،‌كه‌"ده‌وڵه‌تى‌ع��‌‌ئه‌وه‌ى‌ده‌خس�اينى‌ده‌وڵه‌ت��ۆرمى‌ئ��الم‌وه‌ك‌ف��انه‌وێت،‌ئيس��داره‌كان‌ده‌ي�‌چه‌ك�دنه‌وه‌��ديا‌و‌خوێن��ۆره‌‌ئاي��ا‌ئه‌و‌ج�‌بسه‌پێنن.‌له‌‌ناو‌ئيسالميشدا‌ته‌ني�انى��ۆى‌له‌‌تێزه‌ك��ێى‌هه‌يه‌‌و‌خ��ان‌پ��ه،‌‌كه‌‌بڕواي�‌ئيسالمييه‌يان‌قبوڵ�ده‌���وتروبه‌كراو‌به‌‌روانگه‌ى‌ئه‌لقاعي���اديى‌م���ه‌له‌فيه‌تى‌جيه��‌س‌ده‌بينێته‌وه‌‌،‌كه‌‌بڕواى‌به‌‌گشتاندنى‌جيهاد‌و‌ته‌كفيركردنى‌گرووپ

و‌كۆمه‌ڵه‌‌و‌رێچكه‌‌عه‌قيده‌ييه‌كانى‌ديكه‌ى‌ناو‌ئيسالم‌هه‌يه‌.�دنى�����رووپه‌،‌راگه‌يان�����دنى‌ئه‌و‌گ����‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌،‌راگه‌يان‌به‌ره‌يه‌كى‌ئيسالمى‌بوو،‌به‌ڵام‌له‌‌ژێر‌ناوێكى‌كۆكه‌ره‌وه‌دا،‌كه‌‌له‌�د‌به‌ره‌ييه‌ك��ۆره‌‌چه‌ن��ت‌به‌‌هيچ‌ج�‌رووى‌رواڵه‌تييه‌وه‌‌مرۆڤ‌هه‌س

https://nokbah.com/~w3/?p=536.‌بڕوانه‌:‌‌بيانتأسيسدولةالعراقاإلسالمية،‌50

23

�تكردنى��ۆ‌درووس��اوه‌‌ب��بژاردنى‌ئه‌و‌ن��ات.‌هه‌ڵ��دا‌ناك�‌له‌‌هه‌ناويي�انى��دارييه‌‌جيهادييه‌ك�‌به‌ره‌يه‌كى‌ئيسالمى،‌كه‌‌هه‌موو‌گرووپه‌‌چه‌ك‌له‌‌خۆگرتووه‌،‌راده‌ى‌تێگه‌يشتنى‌ئه‌وان‌بۆ‌هه‌ستيارى‌قۆناغه‌كه‌‌و�تى����وون‌و‌هاوهه‌ڵوێس����ه‌ر‌پێكه‌وه‌ب����ان‌له‌س���‌جه‌ختكردنه‌وه‌ي�ان‌هه‌يه‌،���ووان‌يه‌ك‌ئامانجي���ودانگه‌ى‌هه‌م���انده‌دات،‌به‌و‌پێ��‌پيش�ێراق‌و��ومه‌تى‌ع��ا،‌حك��يعه،‌ئه‌مريك��ادكردنه‌‌دژى‌ش�‌ئه‌ويش‌جيهرووخاندنى‌ئه‌و‌حكومه‌ته‌‌و‌دامه‌زراندنى‌ئه‌ماره‌تێكى‌ئيسالمى.

�اغه‌كه‌،‌ده‌رده‌كه‌وێت،‌كه‌�����ى‌قۆن�����ه‌رنجدان‌له‌‌ره‌وش����‌به‌‌س�دا��وان‌گرووپه‌كان�‌ماڵجيايى‌و‌ناكۆكى‌و‌ملمالنێيه‌كى‌شاراوه‌‌له‌‌نێ�اغى����دا‌جگه‌‌له‌‌قۆن����انه‌‌له‌‌هه‌ر‌قۆناغێك����وو،‌ئه‌و‌ناكۆكيي���‌هه‌ب

�ه‌كه‌"����ه‌ڕكردن‌دژى‌دوژمنه‌‌هاوبه‌ش����رێت‌ده‌ربكه‌ون،"‌ش���‌ده‌كهه‌روه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌ئه‌فغانستان‌بينرا.

�انه‌ى‌به‌ره‌ى‌��وان‌ئه‌و‌اليه‌ن��اكۆكى‌نێ��ه‌باره‌ت‌به‌‌ن��اد"س�‌"،جيه�يين،‌به‌ڵامه��تدا‌ن��ۆ‌له‌به‌رده‌س��وێژينه‌وه‌ى‌ئه‌وت��تا‌به‌‌وردى‌ت�‌ێش

�دارى‌��ادى"ئه‌وه‌ى‌روونه‌‌درووستبوونى‌ده‌يان‌گرووپى‌چه‌ك�‌"جيه�وونىب��اژه‌يه‌‌به‌‌هه‌ب��انه‌دى‌يه‌ك‌ئام�انج،‌ئام�‌ۆ‌يه‌ك‌مه‌به‌ست‌و‌هێن

�ى�‌ناكۆكى‌جه‌وهه‌رى‌له‌‌نێوان‌ئه‌و‌گرووپانه‌دا.‌ئه‌وه‌ى‌هه‌مووانيش‌ناچار‌كردبوو،‌له‌سه‌ر‌مێزێك‌كۆببنه‌وه‌‌و‌به‌يه‌كه‌وه‌‌له‌‌ژێر‌يه‌ك‌ناو‌و‌چه‌تردا‌كار‌بكه‌ن،‌پێويستيى‌قۆناغه‌كه‌‌و‌مه‌ترسى‌له‌ناوچوون‌و�ه‌��ۆ‌ئه‌وه‌ى‌به‌يه‌كه‌وه‌‌رووبه‌ڕووى‌ئه‌و‌چاره‌نووس�‌هه‌وڵدانيان‌بوو‌ب�تبوونه‌‌ئه‌و��ان‌گه‌يش��ونكه‌‌هه‌مووي�‌ببنه‌وه‌،‌كه‌‌چاوه‌ڕوانيان‌بوو،‌چ�دى،‌وه‌ك‌مه‌ڕى‌بێ��ڕان‌له‌‌يه‌ك��اركردن‌و‌داب��ا‌ك�‌بڕوايه‌ى‌به‌‌ته‌ني

شوان‌گورگان‌خواردوو‌ده‌بن.�اوى‌��ر‌ن��ێراق"له‌‌ژێ��المى‌ع��رووپ‌و‌13"دا‌ده‌وڵه‌تى‌ئيس�‌گ

�ووترێت‌ئه‌و��تتر‌ئه‌وه‌يه‌‌ب��وونه‌وه‌.‌راس��دارى‌كۆبب�‌رێكخستنى‌چه‌ك�وو،ده‌وڵه‌ته‌"��وه‌‌نه‌ب��وونى‌پێ��ڵه‌تێكى‌ده‌وڵه‌تب��يما‌و‌خه‌س�‌"‌هيچ‌س

�دارييه‌كان��رووپه‌‌چه‌ك��وو،‌كه‌‌گ�‌جگه‌‌له‌وه‌ى‌به‌ره‌يه‌كى‌ئيسالمى‌بپێكيان‌هێنابوو.‌

ئامانجه‌كانى‌راگه‌ياندنى‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى‌"1‌���وپاى.��اربوونه‌وه‌ى‌س��ۆ‌به‌ره‌نگ��ان‌ب��ێزو‌تواناي��تنى‌ه�‌يه‌كخس

ئه‌مريكا‌و‌عێراق.�وون‌به‌2��ت‌ب��ۆ‌په‌يوه‌س�‌.‌راكێشانى‌سه‌رنجى‌چه‌كدارانى‌بيانى‌ب

ريزه‌كانييانه‌وه‌.

24

�ى3���وو،‌مه‌ترس���ان‌واب���انه‌ى‌پێي���ێڕانه‌وه‌ى‌ئه‌و‌بۆچوون��‌.‌هه‌ڵگ�ۆ��انى‌ئه‌و‌به‌ره‌يه‌‌ب��ايى‌ده‌ڕوات‌و‌به‌كارهێن�‌گرووپه‌كان‌به‌ره‌و‌كۆت

پڕوپاگه‌نده‌ى‌سياسى‌و‌سه‌ربازى‌دژى‌نه‌ياره‌كانيان.‌.‌يه‌كخستنى‌هه‌ڵوێسته‌كانيان‌به‌‌شێوه‌يه‌كى‌ك�اتى،‌ت�ا‌تێپه‌ڕي�نى4

قۆناغه‌كه‌.�اندنه‌وه‌‌و5�����ييه‌كانى‌هه‌ڵوه‌ش�����ه‌مه‌ترس�����ان‌ل����‌.‌رزگاربوونيي

په‌رشوبڵاوبوونى‌كادير‌و‌ئه‌ندام‌و‌چه‌كداره‌كانيان..‌راكێشانى‌سه‌رنجى‌زياترى‌جه‌ماوه‌رى‌سوننه‌‌به‌الى‌خۆياندا.6�تى‌عه‌ره‌بى7��دياى‌عه‌ره‌بى‌و‌رايگش��ه‌رنجى‌مي��انى‌س�‌.‌راكێش

سوننه‌‌له‌‌وڵاتانى‌ناوچه‌كه‌..‌هاوكاريكردنى‌يه‌كدى‌له‌‌گۆڕه‌پانى‌رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌دا.8�ديايى‌و9��ارى‌مي��تنى‌گوت��اهه‌نگى‌و‌يه‌كخس�‌.‌درووستكردنى‌هه‌م

ئاراسته‌كردنى‌ئه‌و‌گوتاره‌‌بۆ‌وڵاتانى‌سوننه‌‌له‌ناوچه‌كه‌.�تى10��اديى‌و‌لۆجس�‌.‌دابينكردنى‌كۆمه‌ك‌و‌پشتيوانى‌دارايى‌و‌م

�وان�‌بۆ‌چه‌كداره‌كانيان‌و‌درووستكردنه‌وه‌ى‌رايه‌ڵه‌‌پچڕاوه‌كانى‌نێسه‌ركردايه‌تى‌گرووپه‌كان‌و‌سه‌رچاوه‌كانى‌داراييان.

�رس11���ۆڕينه‌وه‌‌و‌پ���ۆ‌راگ���ك‌ب���تكردنى‌ئه‌نجومه‌نێ��‌.‌درووس�تيوان��بێته‌‌پش�‌به‌يه‌ككردن‌و‌بينياتنانى‌په‌يكه‌رێكى‌رێكخستن،‌كه‌‌ب�اڵه‌تى���ان‌و‌له‌‌ح���ايبه‌تى‌گرووپه‌ك���تنى‌ت���ۆ‌په‌يكه‌رى‌رێكخس��‌ب�ه‌ر���ى‌له‌س���تبوونى‌مه‌ترس���دا‌و‌درووس���كانى‌گرووپێك��‌تێكش�ان‌ون‌نه‌كه‌ن‌و��داره‌كانى‌رێچكه‌ى‌خۆي��اندنه‌وه‌ى،‌چه‌ك�‌هه‌ڵوه‌ش

په‌يوه‌ستى‌رێكخستنى‌به‌ره‌گشتگيره‌كه‌‌ببن.�ه‌كان‌و12���داره‌‌خۆبه‌خش���انى‌چه‌ك���ردن‌و‌راهێن��‌.‌په‌روه‌رده‌ك

كردنه‌وه‌ى‌سه‌ربازگه‌ى‌تايبه‌تى‌بۆ‌مه‌شق‌و‌راهێنان.

25

ئه‌ندامانى‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"�اوى‌�‌ده‌وڵه‌تى"له‌‌پێكهاته‌ى‌به‌ره‌ى‌ئيسالمى‌عێراقدا،‌كه‌‌له‌‌ژێر‌ن

�المى‌���ێراقى‌ئيس���تنه‌"‌راع���رووپ‌و‌رێكخس���درا،‌ئه‌م‌گ��‌گه‌يه‌نچه‌كدارييانه‌‌به‌شدار‌بوون:

."تنظيم‌القاعدة‌في‌بالد‌الرافدين".1‌"جيش‌طائفة‌المنصورة"..2.‌"جيش‌أهل‌السنة‌و‌الجماعة".3".جماعة‌جند‌الصحابة."4‌"سرايا‌الجهاد‌االسالمي"..5‌"سرايا‌فرسان‌التوحيد"..6.‌"سرايا‌ملة‌ابراهيم".7.‌"كتائب‌كردستان".8.‌"كتائب‌المرابطين".9

.‌"كتائب‌)سرايا(‌أنصار‌التوحيد".10.‌"كتائب‌أنصار‌التوحيد‌و‌السنة".11."كتائب‌االهوال".12.51."كتائب‌)سرايا(‌الغرباء"13

�ا‌له‌�‌به‌‌شێوه‌يه‌كى‌گشتى‌هه‌ندێك‌كه‌تيبه‌‌و‌سريه‌ى‌ديكه‌،‌به‌‌جي�وون‌به‌و����ت‌ب����ان‌په‌يوه‌س����ه‌ره‌كييه‌كانى‌خۆي����تنه‌‌س���‌رێكخس

�تنه‌وه‌،‌له‌وانه‌‌��ائبرێكخس��ديق،‌كت��ر‌الص��و‌بك��ائب‌جيش‌أب�‌"كت�ارعصائب��ائب‌انص��رين،‌كت��ورة‌العش��ائب‌ث��ة،‌كت�‌‌العراق‌الجهادي

السنة،‌كتائبجيش‌االسالمي".

ئاراسته‌ى‌كاركردنى‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"�المى‌"له‌م‌قۆناغه‌دا‌��رده‌وه‌‌به‌ره‌و"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيس�‌‌به‌‌ك

�تراتيژێكيان�‌جيابوونه‌وه‌‌له‌‌رێكخراوى‌ئه‌لقاعيده‌‌هه‌نگاويان‌نا‌و‌س‌داڕشت‌بۆ‌ئه‌وه‌ى‌بتوانن‌پشتيوانى‌زياترى‌سوننه‌‌به‌ده‌ستبهێنن‌و

�يعه‌��ته‌ى‌ش��اتر‌ئاراس��ان‌زي��ان52رووى‌چه‌كه‌كاني�‌‌و‌ئه‌مريكاييه‌ك�اته‌��ه‌ر‌پێكه��ته‌‌س��ه‌رنجيان‌خس��دا‌س��تى‌ناوخۆش�‌بكه‌ن،‌له‌‌ئاس

�ان‌و‌له‌‌���انى‌ديكه‌ى‌وه‌ك‌ئێزدييه‌ك���ابى‌14"ئاينييه‌ك��‌2007ى‌ئ�انج‌و‌به‌����رده‌‌ئام����نگاليان‌ك����ينى‌ش����ێزدى‌نش����ۆمه‌ڵگه‌ى‌ئ���‌ك‌ته‌قاندنه‌وه‌ى‌چوار‌ئۆتۆمبێلى‌بارهه‌ڵگرى‌بۆمبڕێژكراو‌له‌‌ناوچه‌‌و

�اتر‌له‌‌��ا‌و‌زي��ان‌پێك��ينه‌كان‌ئامانجه‌كه‌ي��ێزدى‌نش��ده‌‌ئ�‌800گون�تدا���ان‌له‌ده‌س���ۆيه‌وه‌‌گياني���اووڵاتى‌به‌و‌ه���ان‌و‌ناو53"ه��‌چه‌كه‌ي

�ێراقى���رده‌وه‌.‌ده‌وڵه‌تى‌ع���رۆيى‌ك���اتێكى‌م��‌رووبه‌ڕووى‌كاره‌س.91،92.‌الشناوي؛‌محمود،‌داعش،‌سه‌رچاوه‌ى‌پێشوو،‌ص‌51‌ة‌العراق‌لحمل‌السالح‌في‌مواجهة‌اإلجرام‌الشيعي،ّ.‌بڕوانه‌:‌دولة‌العراق‌اإلسالمية‌تدعو‌سن52

http://www.dawaalhaq.com/?p=2080

26

�تنى��ۆڵه‌ى‌كوش��رد،‌ئه‌وان‌له‌‌ت��ۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌ك��ه‌ى‌ب�‌ئيسالمى‌بانگه‌ش�اينه‌كه‌ى‌له‌‌اليه‌ن"دوعا"������نى‌ئ������ۆى‌گۆڕي�����‌‌‌)ئه‌و‌كچه‌ى‌به‌ه

�داوه‌.��ان‌ئه‌نجام��وژرا(،‌ئه‌و‌كرده‌وه‌يه‌ي��وكارييه‌وه‌‌به‌‌به‌رد‌ك�‌كه‌س�ان�‌هه‌روه‌ها‌گرته‌ى‌ڤيديۆيى‌گوله‌بارانكردنى‌ده‌يان‌گه‌نجى‌ئێزديي�رد‌و���ان‌ده‌ك���ڵ‌كرێكاريي���انى‌موس���رده‌وه‌،‌كه‌‌له‌‌ناوچه‌ك��‌بڵاوك�يداربوو��ه‌ره‌تايه‌كى‌مه‌ترس��ديۆيه‌ش‌س�‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌ئه‌و‌گرته‌‌ڤي�انى��اته‌‌ئاينييه‌ك��زى‌پێكه��دن‌له‌‌ري��رس‌و‌تۆقان�‌له‌‌بڵاوكردنه‌وه‌ى‌ت‌ديكه‌.‌هه‌ر‌له‌و‌ماوه‌يه‌دا‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى‌روويان‌به‌الى�ێڕا��دا‌وه‌رگ�‌هۆزه‌كان‌و‌پۆليس‌و‌دامه‌زراوه‌‌حكومه‌تييه‌كان‌عێراق

.54و‌كه‌وتنه‌‌ته‌كفيركردنى‌هه‌موو‌ئه‌وانه‌ى‌له‌‌دژيان‌بوون�دانى��دا‌به‌‌ئه‌نجام��رده‌وه‌‌له‌‌زه‌مينه‌ى‌واقيع�‌ئه‌م‌ده‌وڵه‌ته‌،‌به‌‌ك�ته‌قينه‌‌له‌گه‌ڵ��ه‌ڕێكى‌راس��ووه‌‌ش��تى‌كه‌وتب��رده‌وه‌ى‌تيرۆريس�‌ك�انى��ێراق،‌هێزه‌ك��وپاى‌ع��ۆليس‌و‌س��ه‌حوه‌،‌پ��انى‌س�‌ئه‌نجومه‌نه‌ك�تى��دياييه‌وه‌‌و‌له‌‌ئاس��يعه‌.‌له‌‌رووى‌مي��انى‌ش��ا،‌گرووپه‌ك�‌ئه‌مريك�انى‌ده‌درا‌و‌وه‌ك��اڵى‌كرده‌وه‌ك��ايه‌خ‌به‌‌رووم��دا‌ب�‌ميدياى‌عه‌ره‌بيي

�ێزى‌��مقاومة"ه��ى"ى‌ع��را.‌پرس��ارى‌ده‌ناس�‌ێراقى‌دژى‌داگيرك�ه‌ره‌تاى‌��اش‌كه‌‌له‌‌س��وپاى‌ئه‌مريك��اتبووه‌2009كشانه‌وه‌ى‌س�‌‌ه

�وزه‌يرانى‌��ه‌كه‌‌له‌‌ح��تپێكى‌پرۆس��اس‌و‌ده‌س��ا2009به‌ر‌ب�‌‌كه‌‌ت�ردنه‌وه‌ى2011كۆتايى‌��ۆ‌پرك�‌ى‌خاياند،‌بووه‌‌ده‌رفه‌تێكى‌زێڕين‌ب

ئه‌و‌بۆشاييه‌‌ئه‌منييه‌ى‌ئه‌و‌هێزه‌‌له‌‌دواى‌خۆى‌به‌جێيده‌هێشت.‌‌له‌‌رووى‌ميدياييه‌وه‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"له‌م‌قۆناغه‌دا‌

�ان‌دا‌و‌كه‌وتنه‌�‌به‌‌بايه‌خه‌وه‌‌په‌ره‌يان‌به‌‌بڵاوكردنه‌وه‌ى‌كرده‌وه‌كاني�ان��يركردنه‌وه‌يه‌ى‌بڕواي��ه‌رعاندنى‌ئه‌و‌رێچكه‌‌و‌ب��اتر‌ش��ۆ‌زي�‌خۆ‌ب�ه‌رعييه‌تى��ايبه‌ت‌به‌‌ش�‌پێى‌هه‌بوو.‌رۆژانه‌‌چه‌ندين‌وتار‌و‌بابه‌تى‌ت�تانى��ه‌حوه‌‌و‌كاربه‌ده‌س��انى‌س��يعه‌‌و‌ئه‌نجومه‌نه‌ك��اردانى‌ش�‌په‌الم�اتره‌���رده‌وه‌.‌هه‌رچى‌زي���ان‌بڵاو‌ده‌ك���ێراق‌و‌يه‌كه‌‌ئه‌منييه‌كاني��‌ع�ۆ�‌هه‌وڵيانده‌دا‌پێشوازى‌له‌‌چه‌كدارى‌نوێ‌له‌‌ريزه‌كانيان‌بكه‌ن‌و‌ب�ار��اى‌ئه‌نب�‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌ش‌له‌‌ناوچه‌‌بيابانييه‌كانى‌سنوورى‌پارێزگ

سه‌رقاڵى‌مه‌شق‌و‌راهێنانى‌سه‌ربازى‌بوون.‌ه‌وه‌‌بوو،"‌ئده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"ه‌كێ‌له‌‌خه‌سڵه‌ته‌كانى‌ي�ومه‌نى‌كه‌��وو،‌ئه‌نج��ۆ‌دانراب��ۆكمه‌ى‌ب��تنى‌ت�‌په‌يكه‌رێكى‌رێكخس

�ورادا،�‌سه‌ربازى‌و‌ئيدارى‌هه‌بوو.‌هاوڕێ‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌نجومه‌نێكى‌ش�ڕاى��دبوو.‌وێ��ارڕاييكردنى‌ديكه‌ى‌دامه‌زران��انى‌ك�‌ژماره‌يه‌ك‌ئۆرگ

‌ليستر؛‌تشارلز،تحديد‌معالم‌الدولة‌اإلسالمية،‌)دراسة‌تحليلية‌صادرة‌عن‌مركز‌بروكنجز‌الدوحة‌-.‌53‌بڵاوكراوه‌ته‌وه‌.pdf،‌به‌‌شێوه‌ى‌19(،‌ص‌2014،‌ديسمبر‌13رقم‌

‌.‌الهاشمي؛‌هشام،‌داعش‌يستهدف‌مدن‌غرب‌العراق‌..‌ويهدد‌بتصفية‌كل‌من‌يقف‌ضده،‌الدستور54‌(،19028)دولية‌يومية‌سياسية‌عامة‌مستقلة(،‌بابه‌تى‌ژماره‌)

http://www.daraddustour.com/index.php/iraqi-affairs/19028-2014-06-08-19-40-14

27

�انى����ق‌و‌راهێن����ايبه‌ت‌به‌‌مه‌ش����ه‌ربازگه‌ى‌ت����ردنه‌وه‌ى‌س���‌ك�د��ه‌ر‌چه‌ن��ينه‌كانى‌به‌س��اوچه‌‌سوننه‌نش��ا‌ن��داره‌كان،‌هه‌روه‌ه�‌چه‌ك�د���وويه‌‌چه‌ن���كردبوو.‌هه‌ر‌وياليه‌تێكيش‌كراب���دا‌دابه‌ش��‌وياليه‌تێك�دارى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ش�������ترين‌يه‌كه‌ى‌چه‌ك������‌كه‌رتێكه‌وه‌‌و‌بچووك

"‌بوو.مه‌فره‌زه‌"‌ه‌‌رێگه‌ى‌كرده‌وه‌"،‌لده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"ه‌و‌ماوه‌يه‌دا،‌ل

�ك��د‌جارێ��دا.‌چه‌ن��انه‌وه‌ى‌خۆي��ژه‌ى‌به‌‌م��تييه‌كانه‌وه‌‌درێ�‌تيرۆريس�ارۆچكه‌ى��وانى‌ش��ه‌حوه‌‌و‌ت��انى‌س��ده‌‌هێزه‌ك��انى‌زۆرى‌گه‌يان�‌زي�ات،‌به‌ڵام‌له‌به‌ر��ير‌بك��ار‌داگ��اى‌ئه‌نب��ێكى‌پارێزگ��وجه‌‌و‌به‌ش�‌فه‌ل‌ئه‌وه‌ى‌پشتيوانى‌هۆزه‌كانى‌له‌ده‌ستدابوو،‌تواناى‌مانه‌وه‌ى‌نه‌بوو.�دێك��وو،‌له‌‌هه‌ن��كراى‌هه‌ب��ۆڵى‌ئاش��اوچه‌دا،‌جموج��دێك‌ن�‌له‌‌هه‌ن�اتر��ه‌ربازييه‌وه‌‌زي�‌ناوچه‌شدا‌تواناى‌سنووردار‌كرابوو.‌له‌‌رووى‌س�ه‌رچاوه‌ى��وو.‌س��داره‌كانى‌ب��انى‌چه‌ك��ق‌و‌راهێن��ه‌رقاڵى‌مه‌ش�‌س�وانى‌له‌‌رێگه‌ى��ێيه‌ى‌ده‌يت��وو،‌به‌و‌پ�‌دارايشى‌زياتر‌مسۆگه‌ر‌كردب�دا�‌رفاندن‌و‌وه‌رگرتنى‌پاره‌‌له‌‌به‌رامبه‌ر‌ئازادكردنى‌رفێندراوه‌كان

پاره‌‌په‌يدا‌بكات.�ك��د‌جارێ��دادييه‌وه‌،‌چه‌ن�‌له‌‌باره‌ى‌چاره‌نووسى‌ئه‌بو‌عومه‌ر‌به‌غ�ك‌له‌‌دواى����رايه‌وه‌،‌به‌‌جۆرێ����اوبراو‌بڵاوك����وژرانى‌ن���‌هه‌واڵى‌ك�ارێكى�‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌هه‌واڵه‌كان‌ئه‌بوعومه‌ر‌به‌‌بڵاوكردنه‌وه‌ى‌تۆم�ۆنه‌يه‌وه‌��دا،‌كه‌‌به‌و‌ب��ده‌كرده‌وه‌.‌له‌‌وتارێك�‌ده‌نگى‌هه‌واڵه‌كه‌ى‌ره‌ت

�دادى"عمالء‌كذابون"‌له‌‌ژێر‌ناوى‌��ومه‌ر‌به‌غ�‌بڵاويكرده‌وه‌،‌ئه‌بو‌ع�دا‌و‌به‌�‌هێرشێكى‌توندى‌كرده‌‌سه‌ر‌كاربه‌ده‌ستانى‌حكومه‌تى‌به‌غ

�اوه‌‌و"ضي"راف��دا‌م��تا‌له‌‌ژيان��د،‌هێش��دان‌و‌رايگه‌يان�‌‌له‌‌قه‌ڵه‌مي�ده‌كرێت،��ييه‌وه‌‌باس��تگيركردنى‌و‌كوژران��اره‌ى‌ده‌س�‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌ب

‌.55ته‌نيا‌چه‌واشه‌كارييه�ريلى‌19ه‌‌ل����ان/‌ئه‌پ����ا2010ى‌نيس����انى‌ئه‌مريك���‌دا،‌هێزه‌ك

�اوچه‌ى‌��ار"كرده‌يه‌كى‌سه‌ربازييان‌له‌‌ن��ان"‌ثرث��دا‌و‌ماڵێكي�‌ئه‌نجام�دادى��ومه‌ر‌به‌غ�‌كرده‌‌ئامانج‌و‌دواتر‌ده‌ركه‌وت‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌ئه‌بو‌ع�رى‌جه‌نگى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى،‌له‌و��اجيرى‌وه‌زي��زه‌ى‌موه��و‌حه‌م�‌و‌ئه‌ب�وونه‌وه‌يه‌كى����ار‌داوه‌.‌دواى‌رووبه‌ڕووب����ان‌حه‌ش����اڵه‌دا‌خۆي���‌م

چه‌كدارى،‌هه‌ردووكيان‌كوژران.�ان‌��المىده‌وڵه‌تى‌"‌دواى‌هه‌فته‌يه‌ك‌له‌‌كوژراني��ێراقى‌ئيس�‌"ع

‌‌و‌به‌‌ره‌سمى56دانى‌نا‌به‌‌كوژرانياندا‌و‌به‌ياننامه‌يه‌كى‌بڵاوكرده‌وه‌

‌‌له‌‌يوتيوب،"أسد‌ديالى"،‌أبو‌عمر‌البغدادي‌وكذب‌الروافض،‌چه‌ناڵى‌"عمالء‌كذابون".‌وتارى‌55https://www.youtube.com/watch?v=YIjvkYhw-mU

ه‌‌يوتيوب،‌استشهاد‌األمير‌ابو‌عمر‌البغدادي‌وابو‌ايوب‌المصري،"‌لALALKSA"ڕوانه‌‌چه‌ناڵى‌.‌ب56https://www.youtube.com/watch?v=zA4G_TKTrXU

28

‌"ئه‌بو‌به‌كر‌به‌غدادى"‌وه‌ك‌ئه‌ميرى‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى‌".57ده‌ستنيشانكرد

�تراتيژى��نى‌س�‌قۆناغى‌چواره‌م:‌به‌هێزكردنى‌ريزى‌ناوخۆ‌و‌‌گۆڕيشه‌ڕ‌و‌ده‌ركه‌وتنى‌به‌عسييه‌كان

�اجير،‌ب��زه‌ى‌موه��و‌حه‌م�‌ده‌وڵه‌تى"ه‌‌كوژرانى‌ئه‌بو‌عومه‌ر‌و‌ئه‌ب�المى������ێراقى‌ئيس������اريگه‌رى‌به‌ركه‌وت،"‌‌ع������ورزێكى‌ك�����‌گ

�اوه‌ى��ومه‌ر‌النيكه‌م‌م��و‌ع�‌ده‌ستنيشانكردنى‌ئه‌ميرێك‌له‌‌دواى‌ئه‌ب�دايه‌،‌كه‌‌له‌‌رووى���د،‌ئه‌مه‌‌له‌‌كاتێك���تر‌له‌‌هه‌فته‌يه‌كى‌خايان��‌كه‌م�ابێت��المى‌ن�‌ئايدۆلۆژى‌و‌بزوتنه‌وه‌ييه‌وه‌‌گرووپ‌و‌رێكخراوى‌ئيس�ك��������تێك‌ده‌بێت‌ئه‌ميرێ��������ير‌بێت‌و‌پێش‌هه‌ر‌ش�������‌بێ‌ئه‌م�ۆ��ك‌ب��اركردنى‌ئه‌ميرێ��نى‌دي��انبكرێت،‌به‌ڵام‌دواكه‌وت�‌ده‌ستنيش�ارى�‌"ده‌وڵه‌ته‌كه‌"‌ئاماژه‌يه‌كى‌روون‌بوو‌بۆ‌تێكچوون‌شيرازه‌ى‌ك

بزوتنه‌وه‌يى‌و‌رێكخراوه‌يى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى‌دواى‌ئه‌بو‌عومه‌ر.‌‌ه‌ڵبژاردنى‌ئه‌بو‌به‌كر‌به‌غداديى‌بۆ‌ئه‌ميرى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌،‌جێگه‌ىه

‌پرسياره‌،‌به‌و‌پێيه‌ى‌ناوبراو‌ئه‌زموونێكى‌سه‌ربازى‌ئه‌وتۆى‌نه‌بوو،�ێيه‌وه‌كه‌‌����ايه‌تى‌ئه‌وداپ����اتر‌له‌‌كه‌س����رێته‌وه‌‌و‌ئه‌وه‌ى‌زي���‌‌بناس

�ته‌بوو،‌اليه‌نه‌‌تي�ۆرييه‌كه‌ى‌ئ�اين‌و‌ش�اره‌زايى‌ئه‌و‌ب�وو‌له‌�‌به‌رجه‌س‌ده‌وڵه‌تى"شه‌ريعه‌ت،‌به‌ڵام‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌به‌‌هاتنى‌به‌غ�داديى،‌

‌ه‌‌كرده‌وه‌‌پێى‌نايه‌‌قۆناغێكى‌نوێوه‌،‌قۆناغێك،"‌بعێراقى‌ئيسالمى�ده‌ى��د‌هێن�‌كه‌‌هه‌م‌خۆى‌رێكخسته‌وه‌‌و‌هه‌ميش‌توانا‌و‌هێزى‌چه‌ن

جارانى‌گه‌شه‌ى‌كرد.�دا‌ل����وبه‌كر‌به‌غدادي����ه‌رده‌مى‌ئه‌ب����ێراقى"ه‌‌س���‌ده‌وڵه‌تى‌ع

‌گۆڕانكارى‌گه‌وره‌ى‌به‌‌خۆيه‌وه‌‌بنينى.‌يه‌كه‌م‌كارێك،‌كه‌"ئيسالمى�تنه‌وه‌ى‌په‌يكه‌رى���دا‌رێكخس���وێى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌ئه‌نجامي���يرى‌ن��‌ئه‌م‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌و‌بنياتنانه‌وه‌ى‌ژێرخانى‌رێكخستن‌و‌بايه‌خدان‌به‌‌ميديا

و‌دابينكردنى‌سه‌رچاوه‌ى‌دارايى‌بوو.

‌به‌رنامه‌ى‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادى‌بۆ‌رێكخستنه‌وه‌‌ژێرخ��انىپه‌يكه‌رى‌رێكخستن:

�ه‌ره‌تاى��المى"،‌له‌‌س��ێراقى‌ئيس��وێى‌"ده‌وڵه‌تى‌ع��يرى‌ن�‌ئه‌م�ه‌كه‌‌و����دنه‌وه‌ى‌واقيعى‌ره‌وش����تبه‌كاربوونييه‌وه‌،‌به‌‌خوێن���‌ده‌س�ان‌ده‌بێته‌وه‌‌و‌به‌��ييانه‌ى‌رووبه‌ڕووي��اوگرتنى‌ئه‌و‌مه‌ترس�‌له‌به‌رچ�وونى‌دوو���انى‌ئه‌زم���رتن‌له‌‌هه‌ڵه‌‌و‌كه‌موكورتييه‌ك���وود‌وه‌رگ��‌س�اوى���ارى‌له‌‌هه‌ن���تيكرد‌به‌‌گۆڕانك���ۆى،‌ده‌س���يرى‌پێش‌خ��‌ئه‌م

‌(،1552479طليس،‌من‌هي‌"داعش"؟‌وما‌هي‌اهدافها؟،‌موقع‌قناة‌العالم،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌).‌حسين؛‌57http://www.alalam.ir/news/1552479،‌2014-1-7رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌

29

�ته‌��د‌خ�اڵه‌دا‌به‌رجه‌س�‌رێكخراوه‌كه‌يدا.‌گۆڕانكارييه‌كانيش‌له‌م‌چه‌نده‌بن:دامه‌زراندنى‌شانه‌ى‌هه‌واڵگرى:.‌1

�او‌يه‌كه‌‌و��وو‌له‌ن��رى‌ب��ارى‌هه‌واڵگ��ۆكردنه‌وه‌ى‌زاني��ان‌ك�‌ئه‌ركي�زى‌يه‌كه‌��او‌ري��وونه‌‌ن��ۆ‌چ�‌ده‌زگا‌ئه‌منييه‌كانى‌عێراق‌و‌دزه‌كردن‌ب�رى��تكردنى‌يه‌كه‌ى‌هه‌واڵگ�‌ئه‌منييه‌كان.‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌‌درووس�وو��اوكردنى‌هه‌م��اوخۆيى‌‌و‌پاكت��انى‌ن�‌تايبه‌ت‌به‌‌نه‌هێشتنى‌دوژمن�ان��وون‌و‌گوماني��المييه‌كاندا‌ب�‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ى‌له‌‌ريزى‌گرووپه‌‌ئيس�اوه‌��ێراق‌و‌ئه‌مريك��انى‌ع�‌لێده‌كرا‌په‌يوه‌ن�دييان‌به‌‌ده‌زگ�ا‌ئه‌منييه‌ك

هه‌بووبێت.بايه‌خدان‌به‌‌شاره‌زايى‌سه‌ربازى‌و‌مه‌شق:.‌2

�ان‌و���اوچه‌‌بيابانييه‌ك���نى‌له‌‌ن���ه‌ربازگه‌ى‌نهێ���ردنه‌وه‌ى‌س��‌ك�انى��ێراق‌و‌يه‌كه‌ك��وپاى‌ع��ووى‌س��ه‌رانى‌پێش��پاردنى‌ئه‌فس�‌راس�ۆ‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌رووى��ێن‌ب��ه‌دام‌حوس��ه‌رده‌مى‌س�‌گاردى‌كۆمارى‌س�ان��داره‌كان‌بكه‌ن‌و‌راهێناني��ر‌به‌‌چه‌ك�‌سه‌ربازييه‌وه‌‌مه‌شقى‌زۆرت�تنى��اره‌كان‌‌پێشخس��او‌ش��ه‌ڕى‌ن��ارتيزانى‌و‌ش��ه‌ڕى‌پ�‌له‌سه‌ر‌ش

ته‌كتيكى‌كرده‌وه‌ى‌تيرۆريستى.كارى‌زۆر‌و‌ده‌ركه‌وتنى‌كه‌م:.‌3

�دى��تكردنى‌رايه‌ڵى‌په‌يوه‌ن��ۆ‌درووس�‌چڕكردنه‌وه‌ى‌كاتى‌خۆى‌ب‌له‌گه‌ڵ‌هه‌موو‌گرووپ‌و‌يه‌كه‌‌و‌به‌ش‌و‌رێكخستنه‌كانى‌ناوخۆدا‌و�ك،‌به‌‌پێچه‌وانه‌ى‌ئه‌وانه‌ى��ۆره‌‌به‌ده‌ركه‌وتنێ��تن‌له‌‌هه‌رج�‌خۆپاراس�را‌و��ۆ‌ك��دۆزيان‌ب��انه‌وه‌‌پاي��ۆى‌ده‌ركه‌وتني��ۆى،‌كه‌‌به‌ه�‌پێش‌خ

شوێنيان‌ده‌ستنيشانكرا،‌به‌‌تايبه‌تى‌زه‌رقاوى.دووركه‌وتنه‌وه‌‌له‌‌سه‌نته‌رى‌شاره‌كان:.‌4

�اڵغ��اوچه‌‌قه‌ره‌ب�‌يه‌كێك‌له‌‌تاكتيكه‌كانى‌به‌غداديى،‌به‌جێهێشتنى‌ن�ان‌و‌دووركه‌وتنه‌وه‌ى��اوچه‌‌ئارامه‌ك��وو،‌به‌ره‌و‌ن�‌و‌هه‌ستياره‌كان‌ب‌بوو‌له‌‌سه‌نته‌رى‌شاره‌كان‌و‌خۆحه‌شاردانى‌بوو‌له‌‌شوێنه‌‌الچه‌پ

�انى‌���ان.‌يه‌كێكى‌ديكه‌‌له‌‌كاره‌ك���داديى"و‌په‌راوێزخراوه‌ك��‌"،به‌غگواستنه‌وه‌ى‌قورسايى‌رێكخستنه‌كانيان‌بوو‌بۆ‌شارى‌موسڵ.

سوود‌وه‌رگرتن‌له‌‌ديموگرافياى‌دانيشتوان:.‌5�رانى��تيوان‌و‌اليه‌نگ��وێنى‌پش��دا‌ش��انه‌،‌هه‌وڵي��داديى‌زيره‌ك�‌به‌غ�ر��نێته‌وه‌،‌كه‌‌زۆرت��او‌ئه‌و‌خه‌ڵكه‌دا‌بمێ��ات‌و‌له‌‌ن��ان‌بك�‌ده‌ستنيش�دۆلۆژياكه‌ى‌ده‌كه‌ن.��ير‌و‌ئاي��اى‌ب�‌قوربانيان‌داوه‌‌و‌پشتيوانى‌ره‌ه�انه‌وه‌��انى‌م��ك‌له‌‌خاڵه‌ك��ێراقى‌وه‌ك‌يه‌كێ�‌ناوچه‌كانى‌خۆرئاواى‌ع

تێيدا،ده‌ستنيشانكرد..‌شكاندنى‌زيندانه‌كان:6

30

�ازادكردنى����وژده‌دان‌به‌‌ئ����ان‌و‌م����تيوانيكردن‌له‌‌ديله‌ك���‌پش�ارى���او‌گوت���ايه‌‌ن���انى‌هێن���ێراقى‌و‌بيانييه‌ك���تگيركراوه‌‌ع��‌ده‌س�وكارى��������ۆ‌كه‌س��������دى‌ب�������‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌يه‌وه‌‌و‌به‌وه‌ش‌ئومێ�ه‌د��ه‌رووى‌س��ان‌له‌‌س��ده‌وه‌،‌كه‌‌ژماره‌ي�‌ده‌ستگيركراوه‌كان‌گه‌ڕان‌هه‌زار‌كه‌سه‌وه‌‌ده‌بوو.‌هاوكات‌پشتيوانى‌ئه‌وانيشى‌به‌ده‌ستهێنا‌و�اند.‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌‌به‌��ۆى‌ناس�‌وه‌ك‌فريادڕه‌سى‌رۆڵه‌كانيان‌خ�فيراتى���دانى‌ته‌س���كاندنى‌زين���دانه‌كان‌له‌وانه‌‌ش���كاندنى‌زين��‌ش

�ريت،‌كه‌‌��دانيكرابوو،47تك��دا‌زين��اديرى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى‌تێ�‌‌گه‌وره‌‌ك�وغرێب‌كه‌‌��ادير‌و500توانيان‌رابكه‌ن.‌و‌شكاندنى‌زيندانى‌ئه‌ب�‌‌ك

�انه‌ت‌له‌���انكرد‌و‌ته‌ن���دانيكرابوون‌و‌راي���دا‌زين���داميان‌تێي��‌ئه‌ن�دانى���كاندنى‌زين���ه‌ره‌تا‌پيالنى‌ش���دا‌س���يركردنى‌موسڵيش��‌داگ�دانييه‌��ك‌له‌‌زين��رد،‌زۆرێ��رد،‌وايك��ان‌جێبه‌جێك�‌ته‌سفيراتى‌نه‌ينه‌واي‌راكردووه‌كان‌په‌يوه‌ندى‌به‌‌گرووپه‌‌چه‌كدارييه‌كانه‌وه‌‌بكه‌ن.‌خودى

�ارئه‌بوبه‌كر‌به‌غداديى‌له‌و‌باره‌يه‌وه‌‌به‌ناوى‌�‌ێكى"هدم‌األسوار"‌وتده‌نگى‌بڵاوكرده‌وه‌.

پشت‌به‌‌داهاتى‌خۆيى:.‌7�ده‌���وونى‌ئه‌لقاعي���ر‌هه‌ژم���راوه‌كه‌ى‌له‌‌ژێ���ۆ‌ئه‌وه‌ى‌رێكخ��‌ب�رده‌وه‌�‌رزگاربكات‌و‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌‌خه‌رجى‌چه‌كداره‌كانى‌و‌ك�تن‌به‌��تراتيژى‌پشتبه‌س��داديى‌س��ات،‌به‌غ��دارييه‌كان‌دابينبك�‌چه‌ك�رد.‌زۆرينه‌ى���ات‌و‌دارايى‌جێبه‌جێك���ۆيى‌له‌‌داه���ه‌رچاوه‌ى‌خ��‌س

�نى‌��ين‌و‌وه‌رگرت��ك‌و‌به‌خش��ديه‌"داهاتيشى‌له‌‌شكاندنى‌بان�‌‌له‌"ف�رد.‌�����دراوه‌كان‌دابينك�����ا‌له‌‌"به‌رامبه‌ر‌رفێن����‌دا2010هه‌روه‌ه

�ردووه‌،رێبه‌رايه‌تى‌���������دامانى‌ك��������‌"ده‌وڵه‌ته‌كه‌"‌داواى‌له‌‌ئه‌ن�ن�‌هه‌ريه‌كه‌يان‌به‌‌رێژه‌ى‌له‌‌سه‌دا‌بيستى‌داهاتيان‌كۆمه‌ك‌ببه‌خش

�ومرگ‌و.58به‌‌به‌يتولمالى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌"�‌‌هه‌روه‌ها‌له‌‌دانانى‌خاڵى‌گ�ێراق‌و��وريا‌و‌ع��ێراق‌و‌س�‌باج‌وه‌رگرتن‌له‌سه‌ر‌رێگه‌ى‌خێرايى‌ع�ان‌يه‌كێكى‌ديكه‌��اروانه‌‌بازرگانييه‌ك��اج‌له‌‌ك�‌ئه‌رده‌ن‌و‌وه‌رگرتنى‌ب

له‌‌سه‌رچاوه‌‌گرنگه‌كانى‌كۆكردنه‌وه‌ى‌داهاتيان‌بوو.گرنگيدان‌به‌‌راگه‌ياندن:.‌8

�ديا‌به‌���ته‌كردنى‌مي���دن‌و‌ئاراس���ايه‌ى‌راگه‌يان���دنه‌وه‌ى‌ك��‌بوژان�ۆ��ترۆنى‌ب��كرێكى‌ئه‌ليك��ردنى‌له‌ش��د‌ك��ارا‌و‌ته‌جني��ێوه‌يه‌كى‌ك�‌ش

�دنىپڕوپاگه‌ن���ده‌ئه‌وه‌ى‌���رووپه‌كه‌ى‌بكه‌ن‌و‌دامه‌زران���ۆ‌گ��‌‌ب�اتر‌به‌��دانى‌زي��ديايى‌و‌بايه‌خ��اى‌مي��د‌و‌كۆمپاني��اره‌يه‌ك‌ناوه‌ن�‌ژم‌تۆڕه‌كۆمه‌ڵايه‌تييه‌كان‌به‌‌مه‌به‌ستى‌گه‌ياندنى‌په‌يامى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى

‌.‌ليستر؛‌تشارلز،‌تحديد‌معالم‌الدولة‌اإلسالمية،‌)دراسة‌تحليلية‌صادرة‌عن‌مركز‌بروكنجز‌الدوحة‌-58‌بڵاوكراوه‌ته‌وه‌.pdf،‌به‌‌شێوه‌ى‌18(،‌ص‌2014،‌ديسمبر‌13رقم‌

31

�دنى��دانه‌وه‌ى‌راگه‌يان��وننه‌كان‌و‌به‌رپه‌رچ��ۆزى‌س��انى‌س�‌و‌راكێش.59حكومه‌ت‌و‌نه‌ياره‌كانيان

.‌گۆڕينى‌ستراتيژى‌شه‌ڕ:9�وونه‌وه‌ى��اره‌كان‌و‌رووبه‌ڕووب��ه‌ڕى‌ش��تراتيژى‌ش��نى‌س�‌گۆڕي�اره‌كان‌و��ه‌ر‌ش��تگرتن‌به‌س��ه‌ڕى‌به‌ره‌يى‌و‌ده‌س��ۆ‌ش��ارتيزانى‌ب�‌پ�وكم‌و���دنى‌ح���ه‌رعييه‌كان‌و‌راگه‌يان���وكمه‌‌ش���ردنى‌ح��‌جێبه‌جێك‌هه‌ڵكردنى‌ئاڵا‌و‌ته‌رجه‌مه‌كردنى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌له‌‌سه‌ر‌كاغه‌زه‌وه‌‌بۆ

سه‌ر‌جوگرافيا..‌ته‌جنيدى‌نوێ:10

�انى‌و��دارى‌بي��انى‌چه‌ك��ايبه‌ت‌به‌‌راكێش��ردنه‌وه‌ى‌رايه‌ڵى‌ت�‌ك�ايبه‌تى‌له‌��دارييه‌كان،‌به‌‌ت��رووپه‌‌چه‌ك��زى‌گ��ان‌له‌‌ري�‌ته‌جنيد‌كردني�دكردن�‌رێگه‌ى‌سورياوه‌‌و‌درووستكردنى‌رايه‌ڵى‌تايبه‌ت‌ب�ۆ‌ته‌جني

و‌گواستنه‌وه‌ى‌چه‌كداره‌‌نوێيه‌كان.به‌كارهێنانى‌وزه‌:.‌11

�دى��انكردنى‌بان��ده‌كانى‌وزه‌دا‌و‌ته‌رخ��ه‌ر‌ناوه‌ن�‌ده‌ستگرتن‌به‌س�كاندنى‌هێڵه‌��اغبردنى‌نه‌وت‌و‌ش��تن‌و‌به‌‌قاچ��ايبه‌ت‌به‌‌فرۆش�‌ت

نه‌وتگوێزه‌ره‌وه‌كان‌و‌درووستكردنى‌پاڵاوتگه‌ى‌نهێنى.پيرۆزكردنى‌ئه‌مير:.‌12

�رتن‌له‌��دا‌و‌رێگ��ه‌ر‌هه‌موان��ۆى‌به‌س��وونى‌خ��ه‌پاندنى‌هه‌ژم�‌س�ا��يرۆزكردنى‌ت��ه‌ته‌كانى‌و‌خۆپ��ارى‌سياس�‌ده‌ركه‌وتنى‌ركابه‌ر‌و‌نه‌ي�وون‌له‌����انى‌ئه‌و‌وه‌ك‌ده‌رچ����وون‌له‌‌فه‌رم���‌ئه‌و‌راده‌يه‌ى‌ده‌رچ

ئيسالم‌و‌هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌‌لێى‌له‌قه‌ڵه‌مبدرێت.

.144،145.‌بۆ‌ئه‌و‌هه‌شت‌خاڵه‌‌بڕوانه‌:‌الشناوي،‌محمود،‌داعش،‌سه‌رچاوه‌ى‌پێشوو،‌ص‌59

32

ده‌ركه‌وتنى‌كاريگه‌رى‌به‌عسييه‌كان:�دادى‌له‌‌دواى����ومه‌ر‌به‌غ����و‌ع����انكردنى‌ئه‌ب���‌ئه‌گه‌ر‌ده‌ستنيش‌زه‌رقاوى،‌گواستنه‌وه‌ى‌ده‌سه‌ڵات‌بێت‌له‌‌ئه‌ميرى‌ده‌ره‌كييه‌وه‌‌بۆ�ێراقيبوون‌بێت‌به‌��ۆركى‌ع��نى‌م��يى‌و‌ده‌ركه‌وت��يرێكى‌عێراق�‌ئه‌م

�ێراقه‌وه‌"ناسنامه‌ى‌��دادى"جيهادى‌ع��وبه‌كر‌به‌غ��اتنى‌ئه‌ب�‌،‌ئه‌وا؛‌ه�نامه‌ى‌���نى‌ناس���تگه‌يه‌كى‌ديكه‌ى‌گۆڕي���ێراقى"وێس��‌ده‌وڵه‌تى‌ع

�المى���وونى"يئيس���ه‌رييه‌وه‌‌به‌ره‌و‌زاڵب���يى‌سه‌رتاس��‌ه‌،‌له‌‌عێراق�ييه‌كانه‌‌له‌���ه‌ره‌‌به‌عس���نى‌ئه‌فس���وونى‌به‌عس‌و‌جێپێگرت��‌هه‌ژم

ناوه‌ندى‌بڕياردانى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌دا.‌له‌‌سه‌رده‌مى‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غداديدا،"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"�ى��وپاى‌به‌عس��ووى‌س��ه‌رانى‌پێش��وونى‌ئه‌فس�‌به‌‌روونى‌هه‌ژم�ۆڵى‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌و��اوى‌نك�‌به‌سه‌ردا‌زاڵ‌بوو.‌اليه‌نگرانى‌زه‌رق

‌‌ى‌به‌غدادى‌سه‌رۆكايه‌تى‌ده‌كات‌هه‌مان‌ئه‌و‌رێكخستنه‌‌"ده‌وڵه‌ته"�اى����ێيه‌ى‌زۆرينه‌ى‌ره‌ه����دبوو.‌به‌و‌پ����اوى‌دايمه‌زران���‌بێت‌زه‌رق�وونه‌،‌به‌ڵام��اوى‌دژى‌رژێمى‌به‌عس‌ب��توپێوه‌نده‌كانى‌زه‌رق�‌ده‌س‌ئه‌وانه‌ى‌ئێستا‌له‌‌ناو‌داعش‌زۆرتر‌كاريگه‌رييان‌هه‌يه،‌‌تا‌رووخانى

‌دا‌ئه‌فسه‌رى‌باڵاى‌سوپاى‌به‌عس‌بوونه‌.2003رژێمى‌به‌عس‌له‌‌�دا‌���او‌به‌عس���انه‌ى‌له‌‌ن���ارترين‌ئه‌و‌كه‌س���اڵى‌ته‌مه‌نى25دي��‌‌س

�رانى����ر"ه‌،‌كه‌‌له‌‌اليه‌ن‌اليه‌نگ����اجى‌به‌ك����ه‌ربردووه‌‌"ح���‌به‌س�وێره‌ى��فده‌كرێت‌و‌به‌‌گ��ێبه‌ر"‌وه‌س��اوى‌س��اوييه‌وه‌‌به‌‌"پي�‌زه‌رق�انى��دارى‌تاوانه‌ك�‌به‌ياننامه‌يه‌كى‌اليه‌نگرانى‌زه‌رقاوى‌ناوبراو‌به‌ش

.60ئه‌نفال‌و‌كيميايبارانكردنى‌هه‌ڵه‌بجه‌ى‌كردووه‌

�ڵ،‌به‌‌روونى�‌به‌شداريكردنى‌به‌عسييه‌كان‌له‌‌داگيركردنى‌موس�ه‌ر‌داعش‌و���اريگه‌رى‌به‌عس‌له‌س���وونى‌ك���ۆ‌هه‌ب���اژه‌يه‌‌ب��‌ئام�ان.‌ئه‌وه‌ش��تنى‌پيالنه‌كاني�‌رێككه‌وتنى‌نێوان‌هه‌ردووال‌بۆ‌سه‌رخس�امێكى��ه‌ڵاحه‌دين،‌له‌‌په‌ي��ڵ‌و‌س��يركردنى‌موس��اتر‌دواى‌داگ�‌زي

�زبى‌به‌عس‌ده‌ركه‌وت،‌كه‌‌له‌"عزه‌ت‌دوورى"��تى‌ح�‌‌رازگرى‌گش�ۆى‌12����وز/يۆلي����ه‌ره‌تاى2014ى‌ته‌مم����رده‌وه‌.له‌‌س���‌‌بڵاويك

�تمانى"،‌رايگه‌ياند،‌په‌يامه‌كه‌يدا�‌پيرۆزبايى‌له‌‌هه‌ر‌سێ‌ره‌وتى‌نيش�ه‌ركه‌وتنه‌���ۆنه‌ى‌ئه‌و‌س���المييه‌كان‌ده‌كه‌م‌به‌‌ب��‌و‌نه‌ته‌وه‌يى‌و‌ئيس�تيان��گێڕه‌كانى‌به‌ده‌س��ێزه‌‌شۆڕش��ێراق‌و‌ه�‌گه‌وره‌يه‌ى‌گه‌لى‌ع

�اوه‌��ى:‌"هێن��اتر‌له‌‌11".وتيش��ێراق‌زي��اڵه‌‌گه‌لى‌ع��ۆن‌2س�‌‌ملي�ه‌الحه‌دين‌له‌���اركردنى‌نه‌ينه‌وا‌و‌س���ان‌داوه،‌رۆژى‌رزگ��‌قوربانيي

‌".دوورىگه‌وره‌ترين‌رۆژه‌كانى‌فه‌تحن‌له‌‌دواى‌فتوحاتى‌ئيسالمى�ردووه‌،ل��ى‌له‌وه‌‌ك��ڵه‌وه‌‌به‌‌روونى‌باس�‌ه‌‌باره‌ى‌داگيركردنى‌موس‌.‌قناص‌خوراسان؛‌بيان‌براءة‌رفاق‌الشيخ‌الزرقاوي‌)..(‌من‌افعال‌البغدادي‌وجنده،‌منتديات‌اهل60

http://www.sunnti.com/vb/showthread.php?t=%2015452السنة‌في‌العراق،‌

33

�ردووه‌‌و‌���اره‌ى‌ك���زبى‌به‌عس‌ئه‌و‌ك���اوى‌كه‌‌ح���يرقه‌‌ون��‌ئه‌و‌ف�دارييان‌له‌����انى‌به‌عس‌به‌ش����اوه‌،‌كه‌‌شانبه‌ش����انه‌ى‌هێن���‌گروپ�ا��ردووه‌.‌هه‌روه‌ه��اره‌كان‌ك��ه‌رداگرتنى‌ش��ه‌ڕه‌كان‌و‌ده‌ستبه‌س�‌ش

�وپاىسووپاسى‌ئاراسته‌ى‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌�‌"شێخى‌عه‌شيره‌ته‌كان،‌س�ه‌(،��زبى‌به‌عس��دارى‌ح��اڵى‌چه‌ك�‌پياوانى‌ته‌ريقه‌تى‌نه‌قشبه‌ندى‌)ب�ى��دارانى‌جه‌يش��اد،‌چه‌ك�‌چه‌كدارانى‌فه‌رمانده‌ى‌پرۆسه‌كانى‌جيه�دارانى��رين،‌چه‌ك�‌ئيسالمى،‌چه‌كدارانى‌كه‌تيبه‌كانى‌سه‌وره‌ى‌عش

جه‌يشى‌موجاهيدين"‌كرد.�ێوه‌يه‌كىه‌‌به‌شێكى‌ديكه‌ى‌په‌يامه‌كه‌يدا،‌ل��زه‌ت‌دوورى‌به‌‌ش�‌ع

�فى‌ئه‌وانى‌به‌��رد‌و‌وه‌س��ى‌ك��ده‌‌و‌داعش��ى‌قاعي��ايبه‌تى‌سوپاس�‌ت‌"ئه‌بتاڵ‌و‌فورسان"‌كرد‌و‌وتى:‌"سووپاس�ى‌بێ‌پاي�انى‌ئه‌بت�اڵ‌و�ى��المى"‌ده‌كه‌م،‌سووپاس�‌فورسانه‌كانى‌قاعيده‌‌و‌"ده‌وڵه‌تى‌ئيس�انه‌���وو‌ئه‌و‌كه‌س���ۆ‌هه‌م���ان‌ب���ان‌ده‌كه‌م،‌كه‌‌لێبوردني��‌قياده‌كاني�وا��و‌خ��ردوون،‌به‌ڵك��ان‌پێك��ردووه‌‌و‌تۆبه‌ي�‌ده‌كردووه‌،‌خيانه‌تيان‌ك

�ا.61تۆبه‌كه‌يان‌قبوڵ‌بكات"��دا‌ته‌ني��ڵ‌رووي�‌‌كه‌واته‌‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌موس‌‌به‌عسييه‌كانيش‌هاوڕاى‌چه‌كدارانى‌ده‌وڵه‌تىبه‌ڵكوداعش‌نه‌بوو،‌

عێراقى‌ئيسالمى‌كاره‌كته‌رى‌سه‌ره‌كى‌گۆڕه‌پانه‌كه‌‌بوون.‌لێره‌وه‌‌ده‌كرێت‌بوترێت‌داعش‌وه‌ك‌ده‌رهاويش�ته‌يه‌كى‌ن�امۆ‌و�ارى‌عه‌ره‌بى‌له‌��راو‌به‌‌به‌ه��انى‌ناس��وڵانه‌وه‌‌ميلييه‌ك��اريگه‌رى‌ج�‌ك�ه‌ربازييه‌كان��رده‌وه‌‌س��وريا‌و‌ك��ى‌س��ۆقى،‌ره‌وش�‌ناوچه‌كه‌دا‌هه‌ڵت�ديۆلۆژيايه‌كى��رى‌ئاي��اند،‌داعش‌كه‌‌هه‌ڵگ��يان‌ناس��اتر‌داعش�‌زي�ه،‌‌كه‌���انه‌ى‌ئه‌وتۆي���دڕه‌وانه‌‌و‌تۆتاليتاري���يرێكى‌تون���ێژوويى،‌ب��‌م�تمانى‌و����دنى‌ده‌وڵه‌تى‌نيش����ه‌ى‌رووخان����ده‌‌بانگه‌ش���‌هه‌رچه‌ن�ۆى��رده‌وه‌‌خ��ات،‌به‌ڵام‌به‌‌ك�‌دامه‌زراندنى‌خيالفه‌تى‌ئيسالمى‌ده‌ك�انه‌يه‌‌و‌دژايه‌تى‌چه‌مكى�������ێوه‌ى‌ده‌وڵه‌تێكى‌تۆتاليتاري������‌هاوش

�ات���ينى62ده‌وڵه‌تيش‌ده‌ك���اوچه‌ى‌سوننه‌نش���يركردنى‌ن��‌.‌به‌‌داگ‌عێراق،‌داعش‌توانى‌له‌‌اليه‌كه‌وه‌‌پشتيوانى‌هۆزه‌‌سوننه‌كان‌و‌له‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌‌شوێنپێيه‌كى‌قايم‌بۆ‌خۆى‌له‌‌عێراق‌داگير‌بكات.

�وونى��وريا‌و‌فراوانب��ۆ‌س��دد(‌و‌په‌ڕينه‌وه‌‌ب��اغى‌پێنجه‌م:‌)تم�‌قۆنده‌وڵه‌ته‌كه‌ى‌ئه‌لبه‌غداديى

‌.‌بۆ‌بينينى‌وتاره‌كه‌،‌سه‌ردانى‌چه‌ناڵى‌)شبكة‌سبيل‌اإلعالمية(‌له‌‌يوتيوب‌بكه‌‌له‌‌رێگه‌ى‌ئه‌م61به‌سته‌ره‌وه‌:‌

https://www.youtube.com/watch?v=pw5fxR-GHWQ.‌(ى‌رۆژى56269هه‌روه‌ها‌بۆ‌خوێندنه‌وه‌ى‌پوخته‌ى‌په‌يامه‌كه‌،‌به‌‌زمانى‌كوردى‌بڕوانه‌:‌هه‌واڵى‌ژماره‌‌)

?‌http://nrttv.com/homeبه‌ناونيشانى‌)په‌يامێك‌له‌‌عزه‌ت‌دوورييه‌وه‌(،‌nrtى‌ماڵپه‌ڕى‌12-7-2014jimare=56269.وه‌رگێڕانى‌ئه‌رسه‌الن‌ره‌حمان‌،

‌‌جزء‌من‌)ملفات‌تنظيم‌الدولة.‌عثمان؛‌طارق،‌مفارقات‌)داعش‌اآلمال‌السياسية‌التي‌خابت(،62-‌57ص‌.2014االسالمية:‌النشأة،‌التأثير،‌المستقبل(،‌مركز‌الجزيرة‌للدراسات،‌نوفمبر/تشرين‌الثاني‌

58.

34

�اره‌كته‌ره‌�‌يه‌كێك‌له‌‌خه‌ونه‌كانى‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالميى‌و‌ك�اوچه‌ى��ێراق‌)ن��ته‌نه‌وه‌ى‌ع��راوه‌،‌به‌س�‌به‌عسييه‌كانى‌ناو‌ئه‌و‌رێكخ�يرۆكه‌ى��وو.‌ب��ورياوه‌‌ب�‌سوننه‌نشين(،‌به‌‌ناوچه‌ى‌سوننه‌‌نشينى‌س�ه‌رده‌مى��ۆنى‌س��يرۆكه‌يه‌كى‌ك�‌به‌ستنه‌وه‌ى‌سوريا‌به‌‌عێراقه‌وه،‌‌ب�يرۆكه‌ى�‌سه‌ره‌تاى‌ده‌ركه‌وتن‌به‌عسييه‌كانه‌‌له‌‌عێراق،‌سه‌ره‌تاى‌ب

�رتن،‌له‌‌��ايه‌تى‌له‌1958يه‌كگ��وكمڕانى‌پاش��ه‌رده‌مى‌ح�‌‌و‌له‌‌س�ێراقى��اته‌‌ع��اراوه‌.‌ئه‌و‌ك��وريا‌هاته‌ئ�‌عێراقدا،‌له‌‌نێوان‌ميسر‌و‌س�تايه‌وه‌.‌له‌‌دواى��رده‌وه‌‌و‌دژى‌وه‌س��يرۆكه‌كه‌ى‌ره‌تك��ايه‌تى‌ب�‌پاش

�دنى‌1958شۆڕشى‌��ێراق‌و‌دامه‌زران��وكمڕانىى‌ع��دا،ح�‌‌كۆماري�انى��ك‌له‌‌ئامانجه‌ك��وريا‌يه‌كێ��ر‌و‌س��ێراق‌و‌ميس��نى‌ع�‌يه‌كگرت�دى.��زه‌ى‌يه‌ك��انه‌‌كه‌وتنه‌‌وێ��وو،‌به‌ڵام‌هه‌رزوو‌ئه‌و‌وڵات��ۆڕش‌ب�‌ش�دولكه‌ريم��ر‌و‌عه‌ب��ارى‌ميس��ه‌رۆك‌كۆم��رى‌س�‌جه‌مال‌عه‌بدولناس

قاسمى‌سه‌رۆك‌كۆمارى‌عێراق‌دژى‌يه‌ك‌وه‌ستانه‌وه‌.�تهێنا‌و‌به‌‌ته‌واوى‌1961له‌‌ساڵى‌��ه‌ربه‌خۆيى‌به‌ده‌س�‌‌سوريا‌س

�ابوويه‌وه‌.‌له‌‌����ر‌جي����برايه‌رى‌8له‌‌ميس����وبات/فێ���‌1963ى‌ش�ان‌به‌���ايه‌كه‌وه‌‌كۆتايي���ێراق‌له‌‌رێگه‌ى‌كوده‌ت���ييه‌كان‌له‌‌ع��‌به‌عس�ێوه‌��ان‌ش��ت.‌به‌هه‌م�‌حوكمى‌قاسم‌هێنا‌و‌ده‌سه‌ڵاتيان‌گرته‌‌ده‌س

�وريا‌و‌له‌‌�����ى‌8له‌‌س�����ازار/‌مارس�����ييه‌كان1963ى‌ئ����‌‌به‌عس‌ده‌سه‌ڵاتيان‌گرته‌‌ده‌ست‌و‌جارێكى‌ديكه‌‌بيرۆكه‌ى‌يه‌كگرتنى‌هه‌ر

سێ‌وڵات‌هاته‌‌ئاراوه‌.‌دووباره‌‌ميسر‌ره‌تيكرده‌وه‌.�ييه‌كان‌له‌1968دواى‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌����ارى‌دووه‌م‌به‌عس����ۆ‌ج���‌‌ب

�ت،‌كه‌وتنه‌��رته‌وه‌‌ده‌س��ان‌گ��رد‌و‌حوكمڕانيي�‌عێراقدا‌كوده‌تايان‌ك‌دژايه‌تى‌ئايدۆلۆژيانه‌ى‌لقى‌سورياى‌حزبى‌به‌عس‌و‌ئه‌و‌حزبه‌يان�ده‌دا�‌به‌‌الده‌ر‌له‌‌بنه‌ماكانى‌فيكرى‌حزبى‌به‌عس‌ناوده‌برد.هه‌وڵيان

‌دا1973وه‌ك‌لقێكى‌ناش�ه‌رعى‌به‌عس‌بيناس�ێنن.‌له‌‌ئۆكت�ۆبه‌رى‌�وپاى‌ئه‌و‌وڵاته‌�‌سوپاى‌عێراق‌گه‌يشته‌‌سوريا‌بۆ‌هاوكاريكردنى‌س�ته‌��ێراق‌گه‌يش��وپاى‌ع�‌له‌‌شه‌ڕى‌دژ‌به‌‌ئيسرائيلدا،‌به‌ڵام‌كاتێك‌س�وريا‌بڕي�ارى��اته‌ى‌س��ه‌رۆكى‌ئه‌و‌ك��ه‌دى‌س��افز‌ئه‌س�‌ديمه‌ش�ق،‌خ

ئاگربه‌ستى‌په‌سند‌كرد.‌�دى‌له‌گه‌ڵ���امپ‌دێڤ���امه‌ى‌ك���ر‌رێككه‌وتنن��‌دواى‌ئه‌وه‌ى‌ميس

�رد،‌له‌‌���زا‌ك���رائيل‌ئيم���ۆ1978ئيس��‌به‌دواوه‌‌ده‌رفه‌تێكى‌ديكه‌‌ب�ه‌وه‌‌و‌هه‌ردوو‌وڵات���اته‌‌پێش���ێراق‌ه���وريا‌و‌ع���نى‌س��‌يه‌كگرت�دنى��ه‌ر‌دامه‌زران��رد‌و‌له‌س��از‌ك��ان‌س��يره‌يه‌ك‌كۆبوونه‌وه‌ي�‌زنج�اتر��وونه‌وه‌ى‌زي�‌هه‌ندێك‌دامه‌زراوه‌ى‌هاوبه‌ش‌رێككه‌وتن‌بۆ‌نزيكب�ه‌دام��نى‌هه‌ردوو‌وڵات،‌به‌ڵام‌ئه‌م‌هه‌وڵه‌ش‌له‌‌اليه‌ن‌س�‌و‌يه‌كگرت�ۆنگره‌يه‌كى��ايبه‌تى‌دواى‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌ك��را،‌به‌‌ت��ار‌ب��ێنه‌وه‌‌له‌ب�‌حوس�اى��ه‌ڵاتى‌ره‌ه��تى‌ده‌س��ه‌روبه‌ندى‌گرتنه‌ده‌س��ييه‌كان‌له‌‌س�‌به‌عس

35

�ێراق‌له‌‌����وريا1979ع����ى‌س����د،‌رێبه‌رايه‌تى‌به‌عس���‌‌رايگه‌يان�ێراق‌بكه‌ن‌و‌به‌و����ا‌له‌‌دژى‌رێبه‌رايه‌تى‌ع����داوه‌‌كوده‌ت���‌هه‌وڵيان‌هۆيه‌وه‌‌ژماره‌يه‌ك‌له‌‌هاوڕێ‌به‌عسييه‌كانى‌خۆى‌تۆمه‌تبار‌كرد‌به‌�ۆ��ك‌ب�‌ئه‌نجامدانى‌پيالنگێڕييه‌كه‌‌و‌له‌سێداره‌ى‌دان.‌ئيدى‌ده‌رفه‌تێ�ا‌و‌هه‌ردووال��ان‌نه‌م��وان‌ئه‌و‌دوو‌وڵاته‌‌و‌يه‌كگرتني��نى‌نێ�‌رێككه‌وت

�دى������نى‌ئه‌و‌دوو‌وڵاته‌‌و63كه‌وتنه‌‌دژايه‌تى‌يه‌ك�����‌،‌به‌ڵام‌يه‌كگرت�زبى�‌يه‌كخستنى‌تواناكانى‌به‌عس‌له‌‌هه‌ردووكياندا‌له‌‌ئه‌ده‌بياتى‌ح�دا��رنگه‌‌له‌‌يه‌ككات��داوه‌ته‌وه‌‌و‌به‌عس‌به‌اليه‌وه‌‌گ��دا‌ره‌نگي�‌به‌عس

رێبه‌رايه‌تى‌هه‌ردوو‌وڵات‌بكات.

راگه‌ياندنى‌رێكخراوى‌داعش:�و��نى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى‌ئه‌ب�‌له‌‌قۆناغى‌)تمدد(‌دا،‌كه‌‌سه‌رده‌مى‌زێڕي�زى�‌به‌كر‌به‌غدادييه‌،‌به‌‌هۆى‌هه‌ژموونى‌ئه‌فسه‌رانى‌به‌عس‌له‌‌ري�يرۆكه‌ى���اتر‌ب���ات‌زي���ا‌ده‌ه���دا،‌ت���المى"‌عێراق��‌"ده‌وڵه‌تى‌ئيس‌به‌ستنه‌وه‌ى‌سوريا‌به‌‌عێراقه‌وه‌‌په‌ره‌ى‌پێده‌درا.‌به‌عسييه‌كان‌له‌و�تنى���وريا‌و‌يه‌كخس���ێراق‌به‌‌س���تنه‌وه‌ى‌ع���وون،‌به‌س��‌بڕوايه‌داب�ه‌ر�‌تواناكانيان‌زه‌مينه‌ى‌گونجاو‌بۆ‌سه‌ركه‌وتنى‌يه‌كجاره‌كيان‌به‌س

حوكمى‌شيعه‌كان‌له‌‌عێراقدا‌ده‌ڕه‌خسێنێت.�ێراق‌به‌���ينى‌ع���وننه‌‌نش���اوچه‌ى‌س���تنه‌وه‌ى‌ن��‌‌له‌‌رێگه‌ى‌به‌س�رانه‌����ێراق‌له‌و‌قه‌ي����وننه‌كانى‌ع����ورياوه‌،‌س����اره‌كانى‌س���‌ش�ورد�‌رزگارده‌كات،‌كه‌‌له‌‌عێراق‌دووچارى‌بوونه‌‌و‌له‌‌باكووره‌وه‌‌ك

و‌له‌‌باشووره‌وه‌‌شيعه‌‌گه‌مارۆيان‌داون.‌�نى‌ده‌وڵه‌تى����ه‌ره‌تا‌له‌‌يه‌كگرت����رتنه‌كه‌‌س����يرۆكه‌ى‌يه‌كگ���‌ب‌عێراقىئيسالمى‌و‌به‌ره‌ى‌نوسره‌ى‌سورياوه‌‌خرايه‌ڕوو.‌ئه‌فسه‌ره‌�المى"‌له‌‌جموج�وڵێكى��ێراقى‌ئيس�‌به‌عسييه‌كانى‌ن�او‌"ده‌وڵه‌تى‌ع

فراواندا‌بوون‌بۆ‌ئه‌وه‌ى‌بتوانن‌ئه‌و‌نه‌خشه‌يه‌‌جێبه‌جێبكه‌ن.‌�ايى��ۆ‌كۆت��ره‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌ب��نى‌به‌ره‌ى‌نوس��ه‌ره‌تاى‌ده‌ركه‌وت�‌س

�والنى2011��و‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لج��ات.‌له‌64،‌كه‌‌رێبه‌رايه‌تى‌ئه‌ب�‌‌پێكه�وريا،��انى‌ديكه‌ى‌س��دا‌به‌‌به‌راورد‌له‌گه‌ڵ‌گرووپه‌ك�‌ماوه‌يه‌كى‌كه‌م

به‌ره‌ى‌نوسره‌‌بووه‌‌هێزێكى‌ناسراوى‌سه‌ر‌گۆڕه‌پانى‌سوريا.‌�اتووه‌ته‌��والنى،‌كه‌‌ه��ڕوايه‌دان‌‌ئه‌لج��وێژه‌ران‌له‌و‌ب�‌هه‌ندێك‌له‌‌ت‌عێراق‌و‌له‌‌ريزى‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمييدا‌بووه‌،‌ئه‌زموونێكى

/http://ar.wikipedia.org/wiki.‌بڕوانه‌:‌ويكيبديا،‌العالقات_السورية_العراقية،‌63‌.‌ئه‌لجوالنى:‌كاريگه‌رترين‌كه‌سايه‌تى‌ناو‌گرووپه‌‌ئيسالمييه‌‌جيهادييه‌كانى‌سوريايه‌‌و‌هيچ‌زانيارييه‌كى64

‌ئه‌وتۆ‌له‌‌باره‌يه‌وه‌‌نه‌زانراوه‌.‌به‌‌گوێره‌ى‌راپۆرتێكى‌گۆڤارى‌تايمى‌بريتانى‌ناوبراو‌له‌‌كۆبوونه‌وه‌ى‌ئه‌ميرى‌گرووپه‌‌ئيسالمييه‌كانيشدا‌ئاماده‌‌نه‌بووه‌‌ده‌موچاوى‌پێچراوى‌ده‌ربخات.‌بڕوانه‌:‌وێكيپيديا:

http://ar.wikipedia.org/wikiأبو_محمد_الجوالني:‌

36

�وونى‌"ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى���ۆ‌ئه‌وه‌ى‌ئه‌زم���ووه‌‌ب���اوى‌الگه‌ڵاڵه‌‌ب��‌گونجعێراق"‌بگوازێته‌وه‌‌بۆ‌سوريا.

‌هه‌بوونى‌په‌يوه‌ندى‌له‌‌نێوان‌به‌ره‌ى‌نوسره‌‌و‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى�ۆمه‌ڵگه‌ى��تى‌ك�‌ئيسالمى‌،‌بووه‌‌گرفت‌بۆ‌به‌ره‌ى‌نوسره‌‌و‌له‌‌ئاس�داركردنى��ه‌د‌و‌چه‌ك��ار‌ئه‌س�‌نێوده‌وڵه‌تى‌پرسى‌جێگرتنه‌وه‌ى‌به‌ش�رى‌لێكه‌وته‌وه‌.‌له‌و����تومڕى‌زۆرت����وريا‌مش����يۆنى‌س���‌ئۆپۆزيس

‌ى‌كانوونى‌يه‌كه‌م/‌ديسه‌مبه‌رى11چوارچێوه‌يه‌دا‌ئه‌مريكا،‌رۆژى‌�رووپه‌2012����تى‌گ����ته‌‌ليس����ره‌ى‌خس����اوى‌به‌ره‌ى‌نوس���‌،‌ن

�تييه‌كانه‌وه���وان‌"ده‌وڵه‌تى65تيرۆريس���دى‌نێ���وونى‌په‌يوه‌ن��‌‌و‌هه‌ب�اندنى‌به‌ره‌ى��ۆ‌ناس�‌ئيسالمى"‌و‌به‌ره‌ى‌نوسره‌،‌وه‌ك‌به‌ڵگه‌يه‌ك‌ب

‌.66نوسره‌‌به‌‌رێكخراوێكى‌تيرۆريستى‌خرايه‌ڕوو�ووه‌.��دادى‌ب��يرۆكه‌ى‌به‌غ�‌دامه‌زراندنى‌به‌ره‌ى‌نوسره‌‌سه‌ره‌تا‌ب‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌‌ئه‌لجوالنى‌ده‌ستنيشانكردووه‌.‌حه‌وت‌كه‌سايه‌تى

�ان‌داوه���ده‌ى‌ئه‌لجه‌والني���المى"يش‌ياري��‌.‌دواى‌67"ده‌وڵه‌تى‌ئيس�ێزبوونى‌پێگه‌ى��وون‌و‌به‌ه�‌گه‌شه‌كردنى‌به‌ره‌ى‌نووسره‌‌و‌فراوانب�وان�‌سه‌ربازى،‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادى‌خواستى‌خۆى‌ب�ۆ‌يه‌كگرت�نى‌نێ�ه‌ر��ه‌ره‌نجام‌ئه‌و‌دوواليه‌نه‌‌رێككه‌وتن‌له‌س��اندا‌و‌س�‌هه‌ردووال‌‌پيش

.68درووستكردنى‌گرووپێكى‌نوێ

�دا،‌كه‌��اركراوى‌ده‌نگيي��ێتێكى‌تۆم��دادى‌له‌‌كاس��وبه‌كر‌به‌غ�‌ئه‌ب�ريلى‌9رۆژى‌��رايه‌وه‌،‌2013ى‌نيسان/ئه‌پ�‌،‌به‌ره‌ىرايگه‌ياند‌بڵاوك

�المييه‌‌و‌هه‌ردووال��ێراقى‌ئيس��راوه‌ى‌ده‌وڵه‌تى‌ع��ره‌‌درێژك�‌نوس�المى‌له‌��اوى‌"ده‌وڵه‌تى‌ئيس��ر‌ن��وون،‌له‌‌ژێ��ه‌ر‌ئه‌وه‌‌رێككه‌وت�‌له‌س

.69عێراق‌و‌شام‌)داعش("‌كاربكه‌ن�و‌محه‌ممه‌د��دا‌ئه‌ب��ارێكى‌ده‌نگيي��اوه‌يه‌كى‌كه‌م،‌له‌‌تۆم�‌دواى‌م�ره"‌‌و��نى‌"به‌ره‌ى‌نوس��ادارى‌يه‌كگرت��رده‌وه‌،‌ئاگ�‌ئه‌لجوالنى‌ره‌تيك

‌.‌بڕوانه‌:‌بيان‌لوزارة‌الخارجية‌حول‌إدراج‌جبهة‌النصرة‌على‌قائمة‌المنظمات‌اإلرهابية،‌وزارة65‌،‌بيان‌من‌فيكتوريا‌نوالند،‌2012كانون‌األول/ديسمبر‌11الخارجية‌األميركية،‌مكتب‌المتحدث‌الرسمي،‌

‌ا‌لتنظيمًا‌مستعارًالمتحدثة‌الرسمية،‌إدراج‌جبهة‌النصرة‌على‌قائمة‌المنظمات‌اإلرهابية‌باعتبارها‌اسمالقاعدة‌في‌العراق،‌به‌سته‌رى:

http://translations.state.gov/st/arabic/texttrans/2012/12/20121211139860.html#axzz2ZrRmoI6t

‌،2012-12-12.‌بڕوانه‌:‌الجزيرة،‌لماذا‌تعتبر‌واشنطن‌جبهة‌النصرة‌إرهابية؟،‌رۆژى‌بڵاوكردنه‌وه‌ى:‌66/http://www.aljazeera.net/news/presstourلماذا-تعتبر-واشنطن-جبهة-النصرة-إرهابية

2012/12/12‌.‌العقيدي؛‌سعد‌)ناشط‌الميداني(،‌األسباب‌الخفية‌في‌انشقاق‌الجوالني‌عن‌دولة‌البغدادي،‌موقع67

‌2014-2-8رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌زمان‌الوصل،‌https://www.zamanalwsl.net/news/46373.html

‌،‌جبهة‌النصرة‌"تبايع"‌الدولة‌اإلسالمية‌في‌العراق‌والشام‌في‌مدينة‌البوكمال‌الحدودية،4.‌فرانس؛68(،‌ا‌لنصرة-تبايع-داعش-سوريا-العراق20140625،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌)‌2014-6-25رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى:‌

http://www.france24.com/ar/20140625-:‌جزء‌من‌)ملفات‌تنظيم.‌الخطيب؛‌معتز،‌"تنظيم‌الدولة‌اإلسالمية":‌البنية‌الفكرية‌وتعقيدات‌الواقع،‌69

‌.2014الدولة‌االسالمية:‌النشأة،‌التأثير،‌المستقبل(،‌مركز‌الجزيرة‌للدراسات،‌نوفمبر/تشرين‌الثاني‌.‌بۆ‌ده‌قى‌وتاره‌كه‌ى‌به‌غدادى‌سه‌ردانى‌ئه‌م‌به‌سته‌ره‌‌له‌‌يوتيوب‌بكه‌:‌Pdf.‌10ص‌

https://www.youtube.com/watch?v=2HPQxA3catY&feature=youtu.be

37

�نى���يرۆكه‌ى‌يه‌كگرت���ووبێت.‌ب���المى"‌ب���ێراقى‌ئيس��‌"ده‌وڵه‌تى‌ع�وويه‌تى‌هيچ����دادى‌وت����د،‌"ئه‌وه‌ى‌به‌غ����رده‌وه‌‌و‌رايگه‌يان���‌ره‌تك�ۆى‌و��ارى‌خ��ره‌‌به‌رده‌وامه‌‌له‌‌ك�‌راستييه‌كى‌تێدا‌نييه.‌به‌ره‌ى‌نوس�وراى‌به‌ره‌ى��ومه‌نى‌ش��ۆڕێت‌و‌ئه‌نج��ۆى‌بگ��اوى‌خ��ييه‌‌ن��اده‌‌ن�‌ئام�ا��ييه‌.‌هه‌روه‌ه��اره‌وه‌‌ن��ارييه‌ك‌له‌و‌ب��ادارى‌هيچ‌زاني��ره‌ش‌ئاگ�‌نوس�راوى��ان‌داوه‌ته‌‌رێكخ��اتكرده‌وه‌،‌كه‌‌ئه‌وان‌به‌يعه‌تيي�‌ئه‌وه‌شى‌دووپ

�ده���وبه‌كر70"ئه‌لقاعي���ى‌ئه‌ب���تر‌ستايش���دايه‌‌پێش��‌.‌ئه‌مه‌‌له‌‌كاتێك‌.71به‌غدادى‌كردبوو

داعش‌و‌قاعيده‌�ادى��د‌و‌جيه��رووپى‌ته‌وحي��تبوونى‌گ��ه‌ره‌تاى‌درووس�‌هه‌ر‌له‌‌س�را.��ێراق‌ده‌ناس�‌زه‌رقاوييه‌وه‌،‌ئه‌و‌گرووپه‌‌به‌‌باڵى‌ئه‌لقاعيده‌‌له‌‌ع

�وراىدواتريش‌له‌‌قۆناغى‌راگه‌ياندنى‌ئه‌نجومه‌نى‌��دانش�‌‌موجاهي�راوه‌ى��راوه‌كه‌‌هه‌ر‌به‌‌درێژك�‌و‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالميدا،‌رێكخ�وان��اكۆكى‌نێ��گ‌له‌‌ن��ت‌مان��اند.‌دواى‌هه‌ش��ۆى‌ده‌ناس��ده‌‌خ�‌قاعي�ده‌،‌اليه‌نى�‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادى‌و‌ئه‌يمه‌ن‌زه‌واهرى‌رێبه‌رى‌ئه‌لقاعي�دادييه‌وه‌���ۆى‌به‌‌به‌غ���دييه‌كى‌خ���وو‌په‌يوه‌ن���دا‌هه‌م��‌دووه‌م‌بڕياري�ێراق��المى‌ع��ده‌‌و‌ده‌وڵه‌تى‌ئيس�‌بپچڕێنێت.‌ناكۆكى‌نێوان‌ئه‌لقاعي

�انى‌��ه‌ند2013له‌‌نيس��ده‌72ه‌وه‌‌زي�اتر‌په‌ره‌ى‌س�‌.‌رێبه‌رايه‌تى‌قاعي�ه‌ر��نى‌هه‌ب�وو‌له‌س��دا‌تێبي��اد‌له‌‌عێراق�‌سه‌باره‌ت‌به‌‌ستراتيژى‌جيه�وو،��المى‌و‌راى‌واب��ێراقى‌ئيس��انى‌ده‌وڵه‌تى‌ع��ارو‌كرده‌وه‌ك�‌ك�انى��ك‌له‌‌كاديره‌ك��ونكه‌‌زۆرێ��رێت،‌چ��اتى‌ئ�ێران‌بك�‌پێويسته‌‌مراع�نى��دانن،‌گۆڕي��تگيركراوون‌و‌له‌‌زين��ده‌‌له‌و‌وڵاته‌دا‌ده‌س�‌ئه‌لقاعي�تنى��انى‌رێكخس��ان‌له‌‌ژێرخ��يعه‌دا‌زي�‌ئاراسته‌ى‌جيهاد‌به‌‌رووى‌ش

ئه‌لقاعيده‌‌ده‌دات.�ره‌��المى‌و‌به‌ره‌ى‌نووس�‌هه‌ردوو‌گرووپى‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيس�ه‌ره‌تا‌زۆر��نى‌ده‌ركه‌وتن،‌س�‌له‌‌سه‌ره‌تاوه‌‌وه‌ك‌دوو‌گروپى‌پڕ‌نهێ

�ان‌وه‌ك73اليه‌نى‌كارو‌و‌پڕۆژه‌يان‌روون‌نه‌بوو�‌.‌له‌‌سه‌ره‌تادا‌خۆي�وان��اكۆكى‌نێ��ر‌ن��اند،‌به‌ڵام‌دوات�‌باڵى‌رێكخراوى‌ئه‌لقاعيده‌‌ده‌ناس

�اڵه‌‌و‌����ده‌‌به‌‌روونىرێبه‌رايه‌تىئه‌و‌دوو‌ب����راوى‌ئه‌لقاعي���‌‌رێكخده‌ركه‌وت.

‌10.‌بڕوانه‌:‌چه‌ناڵى‌)محمد‌شامي(‌له‌‌ماڵپه‌ڕى‌يوتيوب،‌كلمة‌أبي‌محمد‌الجوالني‌حول‌ساحة‌الشام‌70https://www.youtube.com/watch?v=QXZ3YpzF4Mw،‌2013ابريل‌

‌.‌بڕوانه‌‌چه‌ناڵى‌)عبدالرحمن‌الدوسري(‌له‌‌ماڵپه‌ڕى‌يوتيوب،‌به‌‌ناونيشانى‌ماذا‌قال‌الجوالني‌عن71?‌https://www.youtube.com/watchبڵاوكراوه‌ته‌وه‌.‌2013-12-24له‌‌البغدادي،‌

v=lfGifPePK3w‌‌20ۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى.‌سليمان؛‌أحمد،‌تنظيم‌الدولة‌االسالمية‌يشق‌القاعدة،‌بى‌بى‌سي،‌ر72

http://www.bbc.co.uk/arabic/middleeast/2014/08/140816_iraq،2014أغسطس/‌آب‌‌.‌سيف؛‌عبدالله‌،‌بين‌’الدولة‌اإلسالمية‘‌و’جبهة‌النصرة‘:‌القصة‌الكاملة،‌الموقع‌الجمهورية،‌رۆژى73

http://aljumhuriya.net/13498،‌2013-6-23بڵاوبوونه‌وه‌ى‌

38

�وه‌يه‌دا�����������رى"له‌و‌چوارچێ����������‌ى‌9رۆژى‌"ئه‌يمه‌ن‌زه‌واه�ۆى‌���وزه‌يران/يۆني���نى‌ده‌وڵه‌تى2013ح���دا‌يه‌كگرت��‌‌له‌‌بڕيارێك

�د،��انده‌وه‌‌و‌رايگه‌يان��ره‌ى‌هه‌ڵوه‌ش�‌ئيسالمى‌عێراق‌و‌به‌ره‌ى‌نوس�ۆ"�‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌به‌غدادى‌و‌ئه‌لجوالنى‌وه‌ك‌ئه‌ميرى‌گرووپه‌كانيان‌ب

�ياوى�������اره‌كه‌‌ش�������اڵ‌ده‌مێننه‌وه‌‌و‌بڕي�������اوه‌ى‌يه‌ك‌س������‌م�ژى‌به‌74"درێژكردنه‌وه‌شه‌�‌،‌ئه‌وه‌شى‌خسته‌ڕوو،‌كه‌‌به‌غدادى‌راوێ

�ارى‌داوه‌.����ردووه‌‌و‌يه‌كاليه‌نه‌‌بڕي����ده‌‌نه‌ك���‌رێبه‌رايه‌تى‌ئه‌لقاعي�وان��انى‌نێ��ۆ‌ته‌قينه‌وه‌ى‌ناكۆكييه‌ك��اژه‌يه‌كى‌روونه‌‌ب�‌ئه‌مه‌ش‌ئام

قاعيده‌‌و‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى.�ده‌دا،‌��المى"له‌‌به‌رامبه‌ر‌هه‌ڵوێسته‌كانى‌قاعي�‌‌له‌"ده‌وڵه‌تى‌ئيس

‌برى‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ‌ژێر‌فه‌رماندارى‌رێبه‌رايه‌تى‌قاعيده‌،‌زياتر‌دوور�انى"كه‌وته‌وه‌‌و‌���و‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لعه‌دن���مى"ئه‌ب���ێژى‌ره‌س��‌‌وته‌ب

�ارى‌11ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى‌له‌‌��ارێكى‌ده‌نگى‌به‌2014ى‌ئاي�‌دا‌تۆم�دة"ناونيش�انى‌��ذرا‌أم�ير‌القاع��رده‌وه.‌تێي�دا‌رايگه‌يان�د،"‌ع�‌بڵاو‌ك

�المى‌��ه‌رده‌وڵه‌تى‌ئيس��ده‌يه‌،‌نه‌كله‌س�‌‌رێچكه‌ى‌بنه‌ڕه‌تى‌ئه‌لقاعي�المى��ته‌ڕوو،‌‌ده‌وڵه‌تى‌ئيس��ى‌خس��رى.‌ئه‌وه‌ش�‌ئه‌و‌الدانه‌ى‌زه‌واه�اره‌كه‌ى‌ئه‌وه‌��بژاردووه‌،‌هۆك��ده‌‌هه‌ڵ��ده‌نگى‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌لقاعي�‌بێ�ردنى��ت‌نه‌ك��او‌درووس��و‌له‌‌پێن��دابێت،‌به‌ڵك��ييه‌،‌كه‌‌به‌يعه‌تى‌پێ�‌ن�ك‌له‌��ۆره‌‌به‌يعه‌تێ�‌كێشه‌‌و‌رێزگرتنى‌ئه‌لقاعيده‌‌بووه‌،‌به‌ڵام‌هيچ‌ج�يكرد،���ييه‌.‌داواش���ده‌دا‌ن���المى‌و‌ئه‌لقاعي���وان‌ده‌وڵه‌تى‌ئيس��‌نێ�ى������رى‌به‌‌روونى‌دان‌به‌هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌محه‌ممه‌د‌مورس�����‌زه‌واه�تى��ته‌واژه‌ى‌گش�‌سه‌رۆكى‌پێشووى‌ميسر‌له‌‌ئيسالم‌بێنێت،‌ده‌س

�ۆ‌����دولفه‌تاح‌"ب����انى‌عه‌ره‌بى‌و"سيسىعه‌ب����ه‌رۆكى‌وڵات���‌‌و‌س‌سوپاكانيان‌به‌كارنه‌هێنێت،‌به‌‌ئاشكرا‌به‌كافريان‌بزانێت.‌هه‌روه‌ها�رد،��فكرد‌و‌داوايك��ته‌مكار‌وه‌س��ائين‌و‌س��ى‌وه‌ك‌خ�‌ئه‌لجوالنيش

‌.75زه‌واهرى‌به‌يعه‌تى‌ناوبراو‌هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه�ده‌‌و‌ده‌وڵه‌تى��وان‌قاعي��انى‌نێ��ه‌ره‌كى‌ناكۆكييه‌ك��ارى‌س�‌هۆك�ه‌باره‌ت�‌عێراقى‌ئيسالمى‌پرسى‌هه‌ڵوێسته‌كانى‌زه‌واهرى‌بوو‌س�دادى،��ر‌به‌غ��و‌به‌ك��ۆالنى‌و‌ئه‌ب�‌به‌‌ناكۆكى‌نێوان‌ئه‌بو‌محه‌ممه‌د‌ج

�رى‌وداعشبه‌ڵام‌����دگيرييه‌كى‌زه‌واه����رده‌وه‌،‌هيچ‌نێوه‌ن���‌‌ره‌تيك�ردنى���مى‌كه‌وته‌‌دژايه‌تيك���ات‌و‌داعش‌به‌‌ره‌س���ده‌‌قبوڵبك��‌قاعيقاعيده‌‌و‌ئه‌و‌رێكخراوه‌ى‌به‌‌الده‌ر‌له‌‌رێگه‌ى‌جيهاد‌تۆمه‌تبار‌كرد.�دانى��ى‌به‌يعه‌ت��ۆى‌به‌‌پرس��ڕواى‌خ�‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌‌داعش‌ب

�ووئه‌لقاعيده‌‌به‌‌به‌غداديى‌نه‌شارده‌وه‌،‌رايگه‌ياند،‌��رووپ‌وهه‌م�‌‌گ،‌الظواهري-يحل-دولة-2013-6-9.‌الجزيرة؛‌الظواهري‌يحل‌"دولة‌العراق‌والشام‌اإلسالمية"،‌74

/http://www.aljazeera.net/news/arabic/2013/6/9العراق-والشام-اإلسالمية‌.‌سيف؛‌عبدالله‌،‌القاعدة‌في‌سوريا:‌من‌الدولة‌إلى‌الخالفة،‌ماڵپه‌ڕى:‌الجمهورية،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌)75

http://aljumhuriya.net/30108،‌2014-8-8(‌رۆژى‌بڕوبوونه‌وه‌ى‌30108

39

�ييه‌‌ئه‌گه‌ر‌به‌يعه‌ت�‌رێكخراوه‌‌ئيسالمييه‌كانى‌جيهان‌شه‌رعيه‌تيان‌ن�تى‌خه‌ليفه‌�‌نه‌ده‌نه‌‌خه‌ليفه‌‌به‌غدادى.‌داعش‌له‌و‌بڕوايه‌دابوو،‌پۆس�ه‌ڕ،‌كه‌‌ئه‌يمه‌ن���انى‌به‌ره‌ى‌ش���تى‌ئه‌ميره‌ك���ره‌‌له‌‌پۆس��‌گه‌وره‌ت�د،���فكرد‌و‌رايگه‌يان���يرانه‌‌وه‌س���ك‌له‌و‌ئه‌م���رى‌وه‌ك‌يه‌كێ��‌زه‌واه‌پێويسته‌‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌زه‌واهرى‌و‌ئه‌ميرى‌گرووپ‌و‌رێكخراوه‌كانى

�ده‌ن��دادى‌ب��المدا‌وه‌ك.‌76ديكه‌ش‌به‌يعه‌ت‌به‌‌به‌غ�‌به‌يعه‌ت‌له‌‌ئيس�ۆريزه‌��وێنكه‌وتووانيدا‌تي��ه‌وا‌و‌ش��وان‌پێش��يرۆز‌له‌‌نێ��انێكى‌پ�‌په‌يم�ه‌له‌ى����ۆى‌هه‌يه‌.‌مه‌س����ايبه‌تى‌خ����اى‌ت����راوه‌.مه‌رج‌و‌بنه‌م���‌ك�ۆ��امه‌تيى‌ب��ايى‌و‌قي��زاى‌دني��ردنى‌س�‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌‌و‌پشت‌تێك‌دياريكراوه.‌ده‌رچوون‌لێى‌وه‌ك‌تاوان‌هه‌ژمار‌ده‌كرێت؛‌ئه‌گه‌ر‌به‌�دين��ابێته‌وه‌.‌له‌‌چه‌ن��ه‌رعى‌هه‌ڵنه‌وه‌ش��تن‌به‌‌به‌ڵگه‌ى‌ش�‌پشتبه‌س�تى��ه‌وا‌جه‌خ��دان‌به‌‌پێش��يرايه‌تى‌و‌به‌يعه‌ت�‌فه‌رمووده‌دا‌پرسى‌ئه‌م�انه‌‌كه‌‌له‌��ودانه‌‌ئه‌وه‌ي��ارترينى‌ئه‌و‌فه‌رم��راوه‌ته‌وه‌‌و‌دي��ه‌ر‌ك�‌له‌س

�ات‌ولیسپێغه‌مبه‌رى‌ئيسالمه‌وه‌‌گێڕدراوه‌ته‌وه‌‌وتوويه‌تى:‌�‌"من‌م�ة"��ة‌جاھلی��ات‌میت��رێت‌و‌به‌يعه‌تى‌له‌في‌عنقه‌بیعة‌م�‌‌)ئه‌وه‌ى‌بم

�ردووه‌(����انه‌‌م����ردنێكى‌نه‌فام����دا‌نه‌بێت،‌به‌‌م���‌.‌له‌‌الى77گه‌ردن�راوه‌ته‌وه‌‌و��ه‌ر‌ك��تى‌له‌س��ووده‌‌جه‌خ��ان‌فه‌رم��يعه‌كانيش‌هه‌م�‌ش�اخود���وم‌ي���امێكى‌مه‌عس���ێى‌به‌يعه‌ت‌دانه‌‌به‌‌ئيم���تيان‌پ��‌مه‌به‌س�ار��ده‌‌به‌وه‌‌تۆمه‌تب��ييه‌كان،‌رێبه‌رانى‌ئه‌لقاعي��ك.داعش�‌مه‌رجه‌عيه‌تێ

�انه‌وێت‌��امه‌ت"ده‌كه‌ن،‌كه‌‌ناي��ت‌ده‌ربچێت‌هه‌ر"زه‌ع��ان‌له‌ده‌س�‌ي�داديى.�‌بۆيه‌‌كه‌وتوونه‌ته‌‌دژايه‌تيكردنى‌خيالفه‌ته‌كه‌ى‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غ�انييه‌وه‌��اره‌يه‌وه‌‌داعش‌له‌‌رێگه‌ى‌كه‌ناڵه‌ك��دا،‌كه‌‌له‌و‌ب�‌له‌‌وتارێك‌بڵاويكردووه‌ته‌وه‌‌به‌‌ناونيشانى‌)سبب‌رفض‌القاعدة‌للخالفة(،‌به‌�ده‌،���تاى‌ئه‌لقاعي���راوه‌‌كه‌‌رێبه‌رايه‌تى‌ئێس���اس‌له‌وه‌‌ك��‌وردى‌ب�ه‌ڵاتيان‌له‌���ا‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ى‌ده‌س���ووه‌ته‌‌دژايه‌تى‌داعش‌ته‌ني��‌كه‌وت‌ده‌ستدا‌بمێنێته‌وه‌.‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌وتاره‌كه‌دا‌باسيكراوه‌.‌هه‌روه‌ها

‌"‌وكافرى‌ئه‌سڵى"ئاماژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌شكراوه‌،‌له‌‌روانگه‌ى‌داعشه‌وه‌‌�ا"‌كافرى‌مورته‌د"�‌جياوازييان‌نييه‌‌و‌چاره‌سه‌رى‌هه‌ردووكيان‌ته‌ني

�ايه‌وێت��ده‌‌ن��وێى‌ئه‌لقاعي��ێر‌ده‌بێت،‌به‌ڵام‌رێبه‌رايه‌تى‌ن�‌به‌‌شمش.78بێته‌‌ژێر‌بارى‌ئه‌و‌مه‌سه‌له‌يه‌وه‌

‌.‌شقير؛‌شفيق،‌الجزور‌االيديولوجية‌لتنظيم‌الدولة‌االسالمية،‌جزء‌من‌)ملفات‌تنظيم‌الدولة76‌.26.‌ص2014االسالمية:‌النشأة،‌التأثير،‌المستقبل(،‌مركز‌الجزيرة‌للدراسات،‌نوفمبر/تشرين‌الثاني‌

Pdf.‌(،‌رۆژى6927.‌بڕوانه‌:‌اسالم‌ويب،‌بابه‌تى:‌بیعة‌اإلمام‌:‌ماھیتھا‌وكیف‌تتم،‌فه‌تواى‌ژماره‌‌)77

?http://fatwa.islamweb.net/fatwa/printfatwa.php،‌به‌سته‌رى:12-2-2001بڵاوبوونه‌وه‌ى‌Id=6927&lang=A

:‌.‌بڕوانه‌:‌وتارى‌)سبب‌رفض‌القاعدة‌للخالفة(،‌هاشتاگى‌)#الخالفة_وصراع_العروش(،‌به‌سته‌رى78https://dump.to/awa

40

�دنى‌"خيالفه‌تى����وون‌و‌دامه‌زران����ه‌م:‌فراوانب����اغى‌شه‌ش���‌قۆنئيسالمى"‌و‌ده‌ركه‌وتنى‌"خه‌ليفه‌"

�اريگه‌رييه‌كه‌ى��دا‌ك��اوه‌يه‌كى‌كورت��دادى‌له‌‌م��ر‌به‌غ��و‌به‌ك�‌ئه‌ب�ێراق‌و��انى‌ع��راوه‌‌جيهادييه‌ك�‌گه‌وره‌ى‌له‌سه‌ر‌ره‌وتى‌ژيانى‌رێكخ�تپێكى‌ئه‌م��تكرد‌و‌له‌‌ده‌س��المى‌درووس��انى‌ئيس��وريا‌و‌وڵات�‌س

�اغه‌دا‌رۆژى‌���وزه‌يرانى‌29قۆن���دا،2014ى‌ح��‌،‌له‌‌به‌ياننامه‌يه‌ك�انى�����و‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لعه‌دن�����مى‌داعش‌ئه‌ب�����ێژى‌ره‌س����‌وته‌ب

�اوى‌��د،‌ن��دا‌رايگه‌يان��رده‌وه،‌تێي��دراوێكى‌بڵاوك�‌ده‌وڵه‌تى"راگه‌يه‌ن‌‌گۆڕاوه‌‌بۆ‌ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى‌)خيالفه‌تى"ئيسالمى‌عێراق‌و‌شام

�د،��ورا‌و‌ئه‌هلى‌حه‌لوعه‌ق��ومه‌نى‌ش�‌ئيسالمى(‌و‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌ئه‌نج�ان‌وه‌ك‌خه‌ليفه‌����دادى(ي����وبه‌كر‌به‌غ����يرى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌)ئه‌ب���‌ئه‌م�مى���اوى‌ره‌س���داوه.‌له‌مه‌وال‌ن���ان‌پێ���بژاردووه‌و‌به‌يعه‌تي��‌هه‌ڵ

�ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمييه‌"رێكخراوه‌كه‌يان‌��نووره‌"‌و‌كار‌ب��ردنى‌س�‌ۆ‌الب.79ده‌ستكرده‌كان‌و‌گێڕانه‌وه‌ى‌شكۆى‌خيالفه‌ت‌ده‌كه‌ن

�اوى����ه‌ڵاتێك‌به‌‌ن����دنى‌ده‌س����ڵ،‌به‌‌راگه‌يان���‌داعش‌له‌‌موس�المى"��راوه‌"خيالفه‌تى‌ئيس��رووپ‌و‌رێكخ��رى‌گ��ۆى‌وه‌ك‌چه‌ت�‌،‌خ

�ه‌ممه‌‌)��دا.‌رۆژى‌ش��ه‌له‌فييه‌كان‌له‌قه‌ڵه‌م�‌7ئيسالمييه‌‌جيهادييه‌‌س�و‌5ك‌-‌1435ره‌مه‌زان‌��وز/يولي��انى‌داعش‌2014ته‌مم�‌(‌پێگه‌ك

�ۆى‌4تۆمارێكى‌ڤيديۆيى‌وتارى‌هه‌ينى‌��وز/يۆلي��ان2014ى‌ته‌مم�‌ي�زگه‌وتى‌گه‌وره‌ى�‌بڵاوكرده‌وه‌،‌كه‌‌تێيدا‌ئه‌بوبه‌كر‌ئه‌لبه‌غدادى‌له‌‌م

.80موسڵ‌بۆ‌يه‌كه‌مجار‌ده‌ركه‌وت‌‌ده‌ركه‌وتنى‌به‌غداديى‌پێچه‌وانه‌ى‌ئه‌و‌ستراتيژه‌‌بوو،‌كه‌‌ناوبراو�راوه‌كه‌دا����يرايه‌تى‌رێكخ����نى‌پله‌ى‌ئه‌م����ه‌ره‌تاى‌وه‌رگرت���‌له‌‌س�ك���انى‌ديكه‌‌هيچ‌كاتێ���اواز‌له‌‌ئه‌ميره‌ك���وو،‌ئه‌و‌جي��‌په‌يڕه‌ويكردب�دنى‌خيالفه‌ته‌كه‌ى،‌به‌�������وو.‌به‌ڵام‌رۆژى‌راگه‌يان������‌ده‌رنه‌كه‌وتب�ه‌ر‌مينبه‌رى��ه‌وه‌‌له‌س��وبه‌رگى‌ره‌ش��او‌جل�‌مێزه‌رێكى‌ره‌ش‌و‌عه‌ب

.‌81مزگه‌وت‌ده‌ركه‌وت�راوه‌.���اوبراو‌ك���نى‌ن���ۆ‌ده‌ركه‌وت���دنه‌وه‌‌ب���د‌زۆر‌خوێن��‌هه‌رچه‌ن‌ده‌ركه‌وتنيش�ى‌ب�ووه‌‌ج�ێى‌باسوخواس�ى‌مي�دياى‌جيه�انيى،‌به‌ڵام

�وونه‌وه‌ى:79��دادي،‌رۆژى‌بڵاوب��ايع-البغ��المية-وتب��ة-اإلس��ام-الخالف��ةنت،‌داعش-تعلن-قي��ڕوانه‌:‌العربي�‌.‌ب2014/06/29،-‌http://www.alarabiya.net/ar/arab-andبه‌سته‌رى:‌

‌.‌بۆ‌بينيى‌وتاره‌كه‌ى‌به‌غدادى‌سه‌ردانى‌ئه‌م‌به‌سته‌ره‌‌بكه‌:‌خطبة‌وصالة‌الجمعة‌الخليفة‌أبو‌بكر80https://www.youtube.com/watch?v=_hXYYo0e9wkالبغدادي‌الدولة‌اإلسالمية:

*هه‌روه‌ها‌بڕوانه‌،‌ماڵپه‌ڕى‌ئه‌لعه‌ره‌بييه‌،‌أول-ظهور-للخليفة-الداعشي-البغدادي،‌http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/iraq/2014/07/05/

‌.‌محمد؛‌جاسم‌)باحث‌في‌قضايا‌اال‌رهاب‌واالستخبارات(،‌ظهور‌ابو‌بكر‌البغدادي‌بين‌اإلمامة‌وزعامة81(،‌به‌سته‌رى:37506،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌)2014-7-6التنظيم،‌ماڵپه‌رى‌پوكميديا،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌

http://pukmedia.com/AR_Direje.aspx?Jimare=37506

41

�وونى���ه‌نگاندن‌و‌بۆچ���درايه‌وه‌،‌هه‌ڵس���اوڕى‌لێ���تر‌ئ��‌ئه‌وه‌ى‌كه‌م�وو"حه‌سه‌ن‌نه‌سروڵڵا"��ان‌ب��وڵڵاى‌لوبن��تى‌حزب��دارى‌گش�‌ى‌ئه‌مين

�ك‌له‌��انه‌‌و‌نزي��وونێكى‌لۆژيكي�‌سه‌باره‌ت‌به‌‌ده‌ركه‌وتنه‌كه‌،‌كه‌‌بۆچواقيع‌و‌خوێندنه‌وه‌يه‌كى‌درووستى‌ئه‌و‌كرده‌وه‌يه‌ى‌به‌غدادى‌بوو.

�امه‌ى‌��اوپێكه‌وتنێكى‌رۆژن��روڵڵا‌له‌‌چ��ه‌ن‌نه‌س��ار"‌حه‌س�‌ى"أألخب�د،��ۆ"لوبنانيدا،‌رايگه‌يان��داديى‌ب��نى‌ئه‌لبه‌غ��ڕوايه‌دام‌ده‌ركه‌وت�‌له‌و‌ب

�ك‌داعش���ونكه‌‌كاتێ���ييه‌،‌چ���ێكى‌فيقه���ه‌ركردنى‌پرس��‌چاره‌س�دابوو،��وننه‌‌په‌ي�‌خيالفه‌ته‌كه‌ى‌راگه‌ياند،‌مشتومڕ‌له‌‌ناو‌زانايانى‌س�ێك،‌كه‌��درێته‌‌كه‌س��رێت‌ب��ۆن‌ده‌ك��ه‌باره‌ت‌به‌وه‌ى‌به‌يعه‌ت‌چ�‌س�ين‌و‌هيچ��ايه‌تى‌ناناس��ازانين‌و‌كه‌س��ى‌ن�‌نايناسين،‌ته‌نانه‌ت‌ناويش

�درێته‌چزانيارييه‌كمان‌له‌باره‌يه‌وه‌‌نييه‌.‌��ييه‌‌به‌يعه‌ت‌ب��ائيز‌ن�‌ونكه‌‌ج�راو‌بێت.��ده‌درێت‌ناس��ته‌‌ئه‌وه‌ى‌به‌يعه‌تى‌پێ��راوێك.‌پێويس�‌نه‌ناس�ات‌و����كرا‌بك����وو،‌خه‌ليفه‌كه‌ى‌ئاش����ار‌ب����ۆيه‌‌داعش‌ناچ���‌هه‌رب�رده‌وه‌.‌ئه‌مه‌ش������ۆ‌ك������اى‌به‌يعه‌تى‌ب������ه‌وه‌‌ده‌رگ�����‌له‌وه‌ش

‌.82"ده‌رهاويشته‌يه‌كى‌سروشتى‌ره‌وته‌كه‌يه�نى‌خه‌ليفه‌كه‌ى‌داعش،����دنى‌خيالفه‌ت‌و‌ده‌ركه‌وت���‌به‌‌راگه‌يان‌چه‌كدارانى‌ئه‌و‌رێكخراوه‌‌له‌‌ناوچه‌كانى‌عێراق‌و‌سوريا‌ده‌ستيان�رد.��دادى‌ك�‌به‌‌هه‌ڵمه‌تى‌كۆكردنه‌وه‌ى‌پشتيوانى‌و‌به‌يعه‌ت‌بۆ‌به‌غ�راوێكى��رووپ‌و‌رێكخ��ۆره‌‌گ��وونى‌هه‌ر‌ج�‌له‌و‌رۆژه‌وه‌‌داعش‌ب�اين‌ده‌زانێت.‌له‌و��وون‌له‌‌ئ��ۆى‌به‌‌ده‌رچ�‌ئيسالمى‌له‌‌ده‌ره‌وه‌ى‌خ�ه‌رعيه‌تى��المى‌ش��راوێكى‌ئيس��رووپ‌و‌رێكخ��ڕوايه‌دايه‌‌هيچ‌گ�‌ب

مانه‌وه‌يان‌نييه‌،‌ئه‌گه‌ر‌به‌يعه‌ت‌به‌‌خه‌ليفه‌ى‌داعش‌نه‌ده‌ن.�ۆ��وو‌ب�‌‌راگه‌ياندنى‌خيالفه‌ت‌له‌‌اليه‌ن‌داعشه‌وه‌‌وه‌ك‌گورزێك‌ب�ه‌رعييه‌تى��ونكه‌‌له‌‌اليه‌كه‌وه‌‌ش��ده‌،‌چ��ره‌‌و‌ئه‌لقاعي�‌به‌ره‌ى‌نوس�ياره‌وه،‌له‌‌اليه‌كى‌ديكه‌وه‌‌داعش‌به‌و��تنه‌ژێر‌پرس��انه‌وه‌ى‌خس�‌م�ا،‌كه‌‌به‌���دارانه‌ى‌راكێش���رى‌ئه‌و‌چه‌ك���ه‌رنجى‌زۆرت���اره‌ى‌س��‌ك�وا���وكمى‌خ���اكردنى‌ح���ه‌ى‌گه‌ڕانه‌وه‌ى‌خيالفه‌ت‌و‌به‌رپ��‌بانگه‌ش

روويان‌له‌‌به‌ره‌كانى‌شه‌ڕ‌له‌‌سوريا‌و‌عێراق‌كردبوو.�مانييه‌كان��انى‌خيالفه‌تى‌عوس��اره‌83له‌‌دواى‌رووخ�‌ئه‌وه‌‌يه‌كه‌مج

�تر��ده‌‌پێش�‌گرووپێكى‌ئيسالمى‌بڕيارى‌له‌و‌شێوه‌يه‌‌بدات.‌هه‌رچه‌ن�ده‌��ۆماڵ‌ئه‌لقاعي�‌له‌‌چه‌ند‌شوێنێك‌به‌‌تايبه‌تى‌له‌‌ئه‌فغانس�تان‌و‌س�تبووه‌‌ئه‌و��تا‌نه‌گه‌يش��دبوو،‌به‌ڵام‌هێش��المى‌راگه‌يان�‌ئه‌ماره‌تى‌ئيس

ئاسته‌ى‌بانگه‌شه‌ى‌راگه‌ياندنى‌خيالفه‌ت‌بكات.‌‌اب15(،‌الجمعة‌2369ر،‌جريدة‌أالخبار،‌ژماره‌)ّبين‌تموزين:‌قائد‌المقاومة‌يتذك.‌أالمين؛‌ابراهيم،‌82

2014‌،http://www.al-akhbar.com/taxonomy/term/4819

‌‌دامه‌زراو‌و‌دواى‌نزيكه‌ى‌شه‌ش‌سه‌د‌ساڵ1299ى‌ته‌مموز/يۆليۆى‌27.‌خيالفه‌تى‌عوسمانى:‌له‌‌83‌به‌‌ره‌سمى‌هه‌ڵوه‌شێندرايه‌وه‌..1923ى‌تشرينى‌يه‌كه‌م/ئۆكتۆبه‌رى‌29حوكمڕانى‌له‌‌

42

�ۆريزه‌كردنى�����ۆ‌تي�����ارى‌ب�����ۆرييه‌وه‌‌ك����‌داعش‌له‌‌رووى‌تي�اوى‌���ر‌ن���رد.‌له‌‌ژێ���المية"،خيالفه‌ته‌كه‌ى‌ك���ة‌اإلس��‌"عن‌الدول

�ه‌باره‌ت‌به‌��اڵى‌س��ت‌خ��دا‌هه‌ش��رده‌وه.‌تێي�‌راگه‌يه‌ندراوێكى‌بڵاوك‌عه‌قيده‌‌و‌په‌يڕه‌وى‌ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى‌خسته‌ڕوو،‌بۆ‌هه‌ر‌يه‌ك‌له‌�ووده‌يه‌كى‌پێغه‌مبه‌رى���ان‌فه‌رم���ان‌ي���ايه‌تێكى‌قورئ���ان‌ئ��‌خاڵه‌ك

:84ئيسالمى‌خستبووه‌ڕوو.‌خاڵه‌كانيش‌ئه‌مانه‌ن

،‌پێگه‌ى‌ره‌سمى‌داعشه‌.http://theshamnews.com.‌أخبار‌دولة‌االسالمية،‌عن-الدولة-اإلسالمية/‌84

43

بيروباوه‌ڕى‌داعش:�ۆ‌1���ردن‌ب���ه‌‌ك���ردنه‌وه‌ى".بانگه‌ش���اين‌و‌بڵاوك���اكردنى‌ئ��‌به‌رپ

."يه‌كتاپه‌رستى."دامه‌زراندنى‌خيالفه‌ت‌و‌جێبه‌جێكردنى‌شه‌ريعه‌ت‌".2‌."فه‌رمانكردن‌به‌‌چاكه‌‌و‌رێگرى‌له‌‌خراپه‌".3."سه‌رخستنى‌چه‌وساوه‌كان‌".4."هه‌وڵدان‌بۆ‌ئازادكردنى‌ديله‌كان‌".5."مامه‌ڵه‌كردن‌له‌گه‌ڵ‌كافران‌به‌‌گوێره‌ى‌حوكمى‌خوا‌".6."بڵاوكردنه‌وه‌ى‌دادگه‌رى‌و‌ئاسايش‌".7."هێنانه‌دى‌برايه‌تى‌".8

په‌يكه‌رى‌رێكخستنى‌خيالفه‌تى‌داعش�ه‌ى‌��دارييانه‌ى‌بانگه‌ش��رووپه‌‌چه‌ك��نى‌ئه‌و‌گ��اد"تۆكمه‌تري�‌"جيه�راوى‌���تنه‌وه‌،‌رێكخ��‌ده‌وڵه‌تى"ده‌كه‌ن‌له‌‌رووى‌په‌يكه‌رى‌رێكخس

�المييه���تى"ئيس���راوه‌يى‌داعش‌به‌‌گش���ارى‌رێكخ��‌‌.‌په‌يكه‌رى‌ك:85دابه‌شده‌بێت‌به‌سه‌ر‌ئه‌م‌ئاستانه‌دا

يه‌كه‌م:‌خه‌ليفه‌�ه‌.��دارى‌داعش��ى‌و‌ئي��اينى‌و‌سياس��ه‌ڵاتى‌ئ��رين‌ده‌س�‌به‌رزت�ه‌رعييه‌‌و‌الدان��انيى‌ئه‌ركێكى‌ش�‌جێبه‌جێكردنى‌فه‌رمان‌و‌بڕياره‌ك�كاندنى��ان‌و‌ش��اوه‌رى‌زاناي��ۆده‌نگى‌جه‌م��وونه‌‌له‌‌ك��ێى‌ده‌رچ�‌ل�تنه‌.‌خه‌ليفه‌‌له‌‌اليه‌ن�‌فه‌رمانى‌خودا‌و‌پێغه‌مبه‌ره‌‌و‌سزاكه‌ى‌كوش�ده‌بژێردرێت‌و‌ده‌بێت����ده‌وه‌‌هه‌ڵ����ورا‌و‌ئه‌هلى‌حه‌ل‌و‌عه‌ق���‌ش�تيى��وونى‌زانس��دابێت،‌له‌وانه‌‌هه‌ب��وونى‌تێ��انى‌خه‌ليفه‌‌ب�‌مه‌رجه‌ك

شه‌رعى‌و‌ره‌چه‌ڵه‌كى‌قوڕه‌يشى‌بێت.

دووم:‌ئه‌نجومه‌نى‌شورا:�دنى��ه‌ره‌تاى‌دامه‌زران��ه‌.‌له‌‌س��ترين‌دامه‌زراوه‌ى‌داعش�‌گرنگ�دنى‌خيالفه‌ت‌به‌�‌گرووپى‌ته‌وحيد‌و‌جيهادى‌زه‌رقاوييه‌‌تا‌دامه‌زران�ان��دامه‌كانى‌زۆرينه‌ي��وو.‌ئه‌ن��وونى‌هه‌ب��ێوه‌يه‌كى‌به‌رده‌وام‌ب�‌ش

نه‌ناسراوون‌و‌ژماره‌يه‌كيشيان‌ئه‌ميره‌كانى‌شه‌ڕ‌و‌جيهادن.

سێيه‌م:‌ئه‌هلى‌حه‌ل‌و‌عه‌قد:‌ئه‌نجومه‌نێكى‌راوێژكارييه‌‌و‌له‌‌سيستمى‌حوكمڕانى‌ئيسالمييدا�اركردنى��ۆرى‌دي��اره‌‌و‌ج��اره‌ى‌ژم��ايى‌له‌‌ب��راوه‌.‌راجي��ارى‌پێك�‌ك

‌جزء‌من‌)ملفات‌تنظيم‌الدولة‌االسالمية:"،‌الدولة‌االسالمية"حسن،‌البناء‌الهيكلى‌لتنظيم‌.‌أبو‌هنية؛‌85.Pdf.‌41-35.‌ص2014النشأة،‌التأثير،‌المستقبل(،‌مركز‌الجزيرة‌للدراسات،‌نوفمبر/تشرين‌الثاني‌

44

�المييدا‌هه‌يه‌،‌به‌ڵام����ى‌ئيس����دامه‌كانييه‌وه‌‌له‌‌فيقهى‌سياس���‌ئه‌ن�ومه‌نه‌‌و‌له‌��وونى‌ئه‌و‌ئه‌نج��يى‌هه‌ب��ه‌ر‌گرنگ��ۆكن‌له‌س�‌هه‌مووان‌ك

پرسى‌دانان‌و‌البردنى‌خه‌ليفه‌دا‌راوێژى‌پێده‌كرێت.

چواره‌م:‌هه‌يئه‌ى‌شه‌رعى:‌ده‌سته‌يه‌كه‌‌كارو‌فه‌رمانه‌‌شه‌رعييه‌كان‌روون�ده‌كاته‌وه‌.‌بڕي�ارى�ان����ابه‌ته‌‌خيالفييه‌ك����ات.‌ب����اره‌وه‌‌ده‌رده‌ك����ه‌رعييان‌له‌‌ب���‌ش�ته‌يه‌����اوييه‌وه‌‌ئه‌و‌ده‌س����ه‌رده‌مى‌زه‌رق����ده‌كاته‌وه‌.‌له‌‌س���‌يه‌كالي�ته‌كه‌��ى‌ده‌س��امى‌يه‌كه‌م‌به‌رپرس��ى‌ش��و‌ئه‌نه‌س�‌دامه‌زراوه.‌ئه‌ب�مان��دادى،‌عوس��ومه‌رى‌به‌غ��و‌ع��ه‌رده‌مى‌ئه‌ب��ان‌له‌‌س�‌بووه‌،‌پاش�وبه‌كر��ه‌رده‌مى‌ئه‌ب��ر‌له‌‌س��ى.‌دوات��ووه‌ته‌‌به‌رپرس�‌ئه‌لته‌ميمى‌ب�ته‌كه‌.��ى‌ده‌س�‌به‌غداديدا،‌ئه‌بو‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لعانى‌كراوه‌ته‌‌به‌رپرس�انى‌خه‌ليفه‌��ات.‌وتاره‌ك��ه‌رعييه‌كان‌ده‌رده‌ك��نى‌و‌ش��انه‌‌ئه‌م�‌فه‌رم�انى‌ديكه‌ى���ۆ‌دامه‌زراوه‌ك���ايى‌رۆژانه‌‌ب���ات.‌رێنم���اده‌‌ده‌ك��‌ئام

خيالفه‌ت‌ده‌رده‌كات.

پێنجه‌م:‌ده‌سته‌ى‌راگه‌ياندن:�ار�‌به‌‌يه‌كێك‌له‌‌دامه‌زراوه‌‌گرنگ‌و‌هه‌ستياره‌كانى‌داعش‌هه‌ژم‌ده‌كرێت.‌به‌ناوبانگترين‌رێكخراوى‌ئيسالمى‌جيهادى‌و‌تيرۆريستى

�دانى"ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمييه"له‌‌ئاستى‌جيهاندا‌رێكخراوى‌�‌‌‌له‌‌گرنگي�ۆ���دياييه‌كان‌ب���اڵه‌‌مي���وو‌كه‌ن���انى‌هه‌م���دن‌و‌به‌كارهێن��‌به‌‌راگه‌يان�ترۆنى��ارى‌ئه‌ليك�‌گه‌ياندنى‌په‌يامه‌كانى.‌كار‌له‌سه‌ر‌شه‌رعاندنى‌ك

�ات.‌چه‌مكى‌��زمه‌تى‌داعش‌ده‌ك��ۆ‌خ��ترۆنى"ب��ادى‌ئه‌ليك�‌ه‌"،‌لجيه�ردنه‌وه‌ى��ڕاى‌بڵاوك��ارده‌هێنێت.‌وێ��دياييه‌كان‌به‌ك��ێى‌ئه‌ركه‌‌مي�‌ج�يى‌دژ‌به‌���ه‌ڕى‌ده‌روون���وبردنى‌ش���دياييه‌كان‌و‌به‌ڕێ���امه‌‌مي��‌په‌ي

�ان"ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى"نه‌يارانى‌��زى‌بيانييه‌ك�‌،‌كاريش‌بۆ‌هێنانه‌‌ري�تنه‌كانى‌��او‌رێكخس��ۆ‌ن��المى"ب��د"ده‌وڵه‌تى‌ئيس��ات‌و‌ته‌جني�‌‌ده‌ك

يه‌كێكه‌‌له‌‌ئه‌ركه‌كانى.شه‌شه‌م:‌خه‌زێنه‌ى‌ده‌وڵه‌ت:

�ييدا‌به‌��المييدا‌و‌له‌‌فيقهى‌سياس��وكمڕانى‌ئيس��تمى‌ح�‌له‌‌سيس�اوييه‌وه‌،‌ئه‌و���ه‌رده‌مى‌زه‌رق���اوده‌برێت.‌له‌‌س���ال"‌ن��‌"بيت‌الم�ه‌رچاوه‌ى���ته‌به‌ركردنى‌س���ايه‌خێكى‌زۆرى‌به‌‌ده‌س���راوه‌‌ب��‌رێكخ�ێوه‌يه‌كى��تييه‌كانى‌داوه‌.‌داعش‌به‌‌ش��رده‌وه‌‌تيرۆريس�‌دارايى‌بۆ‌ك�تى��تى‌له‌‌ئاس��راوى‌تيرۆريس��دترين‌رێكخ��تى‌به‌‌ده‌وڵه‌مه‌ن�‌گش�ا‌له‌��ان‌دۆالرى‌ته‌ني��انه‌‌‌مليۆن��رێت.‌كه‌‌مانگ��ار‌ده‌ك��دا‌هه‌ژم�‌جيهان�تنى��تده‌كه‌وێت.‌جگه‌‌له‌‌فرۆش��تنى‌نه‌وته‌وه‌‌ده‌س��اتى‌فرۆش�‌داه‌نه‌وت،‌داعش‌له‌‌ناوچه‌كانى‌ژێر‌ده‌سه‌ڵاتييدا‌زه‌كات‌به‌‌زۆره‌ملێ

45

�دا��انى‌عێراق��ه‌پاندووه‌،‌له‌‌بانكه‌ك��ومرگى‌س��اج‌و‌گ�‌كۆده‌كاته‌وه‌،‌ب�تگرتن���ڕاى‌ده‌س���تكه‌وتووه‌.‌ئه‌مه‌‌وێ���اره‌يه‌كى‌زۆرى‌به‌رده‌س��‌پ�ڵ�‌به‌سه‌ر‌ماڵ‌و‌موڵكى‌كورده‌‌ئێزدييه‌كان‌و‌كريستيانه‌كانى‌موس

و‌بازرگانه‌‌شه‌به‌كه‌‌كورده‌كانى‌ده‌وروبه‌رى‌موسڵدا.

حه‌وته‌م:‌ئه‌نجومه‌نى‌سه‌ربازى:�وژرانى‌���دين‌الله‌"دواى‌ك���ر‌ل���لمان‌ناص���و‌س���ارى"‌لاب��‌ه‌‌ئاي

�رى‌جه‌نگى‌2011��المى"ددا،‌كه‌‌وه‌زي��وو،‌داعشه‌وڵه‌تى‌ئيس�‌"‌ب�تنى‌پيالنى��تيكردن‌و‌داڕش��ۆ‌سه‌رپه‌رش�‌ئه‌نجومه‌نێكى‌سه‌ربازى‌ب

�دووه‌.سه‌ربازى��دارييه‌كان‌دامه‌زران��رده‌وه‌‌چه‌ك��وبردنى‌ك�‌‌و‌به‌ڕێ�دام‌13تا‌9گومانده‌كرێت‌ژماره‌ى‌ئه‌ندامانى‌ئه‌و‌ئه‌نجومه‌نه‌‌�‌‌ئه‌ن

�ێراقن،��وپاى‌ع��ووى‌س�‌بێت.‌زۆرينه‌ى‌ره‌هاشيان‌ئه‌فسه‌رانى‌پێش�ێران‌و���ێراق‌و‌ئ���اڵه‌ى‌ع���ت‌س���ه‌ڕى‌هه‌ش���وونى‌ش��‌كه‌‌ئه‌زم�تان‌و��انى‌كوردس�‌داگيركردنى‌كوه‌يت‌و‌سه‌ركوتكردنى‌راپه‌ڕينه‌ك�اديمى�‌باشوورى‌عێراقييان‌هه‌يه‌.‌به‌شێكى‌زۆريان‌به‌‌شێوه‌ى‌ئه‌ك�اره‌زاى�‌كۆليژى‌ئه‌ركانيان‌له‌‌سه‌رده‌مى‌به‌عس‌ته‌واو‌كردووه.‌ش

رێكخستنه‌وه‌ى‌سوپا‌و‌داڕشتنى‌پالنى‌سه‌ربازيين.�ات،‌هه‌ر��ان‌ده‌ك��ه‌ركردايه‌تى‌كه‌رته‌ك��ه‌ربازى‌س�‌ئه‌نجومه‌نى‌س

�اتووه‌.‌هه‌ر‌كه‌تيبه‌يه‌كيش‌3كه‌رتێكيش‌له‌‌����ا‌300كه‌تيبه‌‌پێكه���‌‌ت�ريه‌دا350������ه‌ر‌س������انيش‌به‌س������دارى‌هه‌يه‌.‌كه‌تيبه‌ك�����‌‌چه‌ك

‌چه‌كدار‌له‌‌خۆ‌ده‌گرێت.‌60تا‌50دابه‌شكراوون.‌هه‌ر‌سريه‌يه‌ك‌�ه‌ربازى‌به‌��ته‌ى‌س��دارى‌ده‌س��ه‌ره‌ڕاى‌ئه‌وه‌ش‌په‌يكه‌رى‌ئي�‌س

�ارێكى‌��ێك‌ك��كراوه‌،‌كه‌‌هه‌ر‌به‌ش��ك‌دابه‌ش��اوازجۆرێ��ات،جي�‌‌ده‌ك�ان،��ێزه‌‌په‌المارده‌ره‌ك��ى‌ه��ان،‌به‌ش��ته‌ى‌ئه‌رك�‌له‌وانه‌‌به‌شى‌ده‌س�ێزى‌پش�تيوانى،‌به‌ش�ى�‌به‌ش�ى‌چه‌ك�داره‌‌خۆكوژه‌ك�ان،‌به‌ش�ى‌ه�اده‌كردنى��ۆمب‌و‌ئام��وچه‌ڵكردنه‌وه‌ى‌ب��ى‌پ��اس،‌به‌ش��ێزى‌قه‌ن�‌ه

ته‌قينه‌وه‌.هه‌شته‌م:‌ئه‌نجومه‌نى‌ئه‌منى:

�انى��ه‌.‌ئه‌ركه‌ك��او‌په‌يكه‌رى‌داعش��وومه‌نى‌ن��ناكترين‌ئه‌نج�‌ترس�رى‌ج��رى‌و‌هه‌واڵگ��ايش‌و‌به‌رگ��ت‌به‌‌ئاس��ده‌كات.ێپه‌يوه‌س�‌به‌جێ

�اى����ووى‌ده‌زگ����ه‌رێكى‌پێش����ارى،‌كه‌‌ئه‌فس����و‌عه‌لى‌ئه‌نب���‌ئه‌ب�ه‌‌��ابه‌راتى‌به‌عس��ه‌رۆكايه‌تىموخ��ومه‌نه‌‌بس��ات.‌ئه‌و‌ئه‌نج�‌ه‌‌ده‌ك

�ى‌خه‌ليفه‌ى‌پله‌ى‌يه‌كه‌م‌��ى‌ئاسايش��تۆيه‌.‌هه‌روه‌هاپرس�‌له‌‌ئه‌س�انه‌وه‌ى‌و��وێنى‌م��ارى‌خه‌ليفه‌‌و‌ش�‌ده‌ستنيشانكردنى‌به‌رنامه‌ى‌ك

�اتوچۆى‌خه‌ليفه‌‌ب���اودێرىه���ومه‌نه‌كه‌‌ده‌بێت.‌چ���ايى‌ئه‌نج��‌ه‌‌رێنم�يرى��ده‌‌و‌ئه‌م�‌جێبه‌جێكردنى‌فه‌رمانه‌كانى‌خه‌ليفه‌‌ده‌كات.‌فه‌رمان�زى��يخوڕى‌له‌‌ري��ارى‌س��اودێرييه‌.‌ك�‌كه‌رته‌كانى‌خستووه‌ته‌‌ژێر‌چ

46

�ۆ��ايبه‌تى‌ب��ته‌ى‌ت��ات.‌ده‌س��انى‌ديكه‌‌ده‌ك��رووپ‌و‌رێكخراوه‌ك�‌گئه‌نجامدانى‌كرده‌وه‌ى‌تيرۆريستى‌هه‌ستيار‌هه‌يه‌.

�ايبه‌تى‌هه‌يه‌‌و��ره‌زه‌ى‌ت�‌له‌‌ناوچه‌كانى‌ژێر‌ده‌ستى‌داعشدا‌مه‌ف�تووه‌‌و‌به‌��ى‌رێكخس��انى‌داعش��وان‌به‌رپرس��دى‌نێ��ۆڕى‌په‌يوه‌ن�‌ت�انيش����ارى‌خۆكوژه‌ك���ه‌ربازى‌كاروب���ومه‌نى‌س���اوه‌رى‌ئه‌نج��‌ي

به‌ڕێوه‌ده‌بات.

نۆيه‌م:‌ئه‌نجومه‌نه‌‌ئيدارييه‌كان:�ك��ۆ‌چه‌ن�د‌وياليه‌تێ��ۆى‌ب��ڕه‌وى‌خ�‌داعش‌ناوچه‌كانى‌ژێ�ر‌قه‌ڵه‌م�ارگێڕى�����ومه‌نى‌ك�����انه‌دا‌ئه‌نج�����كردووه‌.‌له‌و‌وياليه‌ت����‌دابه‌ش�يرى���ييه‌كى‌وياليه‌ته‌كه‌‌و‌هه‌ريه‌ك‌له‌‌ئه‌م���دووه‌،‌كه‌‌وال��‌دامه‌زران�تى��نى‌سه‌رپه‌رش��يرى‌ئه‌م��ه‌رعى‌و‌ئه‌م��يرى‌ش�‌عه‌سكه‌رى‌و‌ئه‌م�اطع(ه‌‌و‌ئه‌و��������تر‌له‌‌وياليه‌ت‌كه‌رت‌)ق�������‌ده‌كه‌ن.‌پله‌ى‌بچوك�د‌كه‌رتێكه‌وه‌.‌دواى�����راون‌به‌‌چه‌ن�����راوانن‌ك�����انه‌ى‌ف����‌وياليه‌ت

كه‌رته‌كانيش‌ناوى‌شار‌و‌قه‌زا‌و‌ناحيه‌ى‌و‌گونده‌كان‌دێت.‌�وك،��ار،‌كه‌رك��ه‌الحه‌دين،‌ئه‌نب��وب،‌س��اله‌،‌جن��انى‌)دي�‌وياليه‌ته‌ك�ێراق‌و��دا(‌له‌‌ع��دا،‌وياليه‌تى‌به‌غ��اكوورى‌به‌غ��ره‌،‌ب�‌نه‌ينه‌وا،‌جزي�رزوور،‌به‌ره‌كه‌‌-�����ر‌–دێ�����انى‌)حمص،‌حه‌له‌ب،‌خه‌ي����وياليه‌ته‌ك�وريا‌و‌وياليه‌تى��ق(‌له‌‌س��ا،‌ديمه‌ش��اديه‌،‌رققه‌،‌حه‌م��ه‌كه‌،‌ب�‌حه‌س�ارترين��ا‌دي��ر‌و‌وياليه‌تى‌ليبي��ينا‌له‌‌ميص��ێران‌و‌س��ان‌له‌‌ئ�‌خوراس

وياليه‌ته‌كانى‌ده‌ره‌وه‌ى‌عێراق‌و‌سوريان.

47

جێپێكانى‌داعشعێراق

�دگايه‌كى��ادى،‌دي��رى‌جيه��ه‌ره‌تا‌داعش‌وه‌ك‌فك��ده‌‌س�‌هه‌رچه‌ن�وو،‌به‌ڵام‌له‌‌رووى‌زه‌مينه‌ى��ادى‌ب��ه‌له‌فيه‌تى‌جيه��انه‌ى‌س�‌جيهانيي�راو��ێراق،‌ناس�‌واقيعييه‌وه‌‌ئه‌و‌سه‌ره‌تا‌له‌‌ناوچه‌ى‌سوننه‌نشينى‌ع

�وانى"‌سێگۆشه‌ى‌سوننه‌"به‌‌��ه‌ند‌و‌ت�‌دامه‌زرا.‌هه‌ر‌زوو‌په‌ره‌ى‌س�ا��ه‌ر‌پارێزگ��ۆ‌س��ى‌ب�‌لك‌و‌باڵى‌لێ‌ببێته‌وه‌.‌له‌‌عێراقيشدا‌مه‌ترس�ه‌وه‌��تكردووه‌‌و‌له‌‌باكووريش��وور‌درووس��ينه‌كانى‌باش��يعه‌‌نش�‌ش�نوورى��ايبه‌تى‌له‌‌س��تان‌به‌‌ت�‌رووى‌له‌‌ناوچه‌كانى‌هه‌رێمى‌كوردس�يركردنى‌جه‌له‌وال‌و��ردووه‌.‌به‌‌داگ��اله‌‌ك��وك‌و‌دي��ڵ‌و‌كه‌رك�‌موس�وێى��ور‌داعش‌به‌ره‌يه‌كى‌ن��وێڕ‌و‌مه‌خم��انى‌گ��نگال‌و‌ناوچه‌ك�‌ش�رى��ورد‌و‌به‌رگ�‌شه‌ڕى‌كرده‌وه‌،‌به‌ڵام‌پشتيوانى‌نێوده‌وڵه‌تى‌له‌‌ك�رن‌و��انى‌داعش‌بگ�‌هێزى‌پێش�مه‌رگه‌‌توانيوي�انه‌‌به‌ر‌به‌‌په‌الماره‌ك�ات.�����ڕه‌وى‌بك�����تان‌پێش����‌رێگه‌‌نه‌ده‌ن‌به‌ره‌و‌هه‌رێمى‌كوردس�ه‌ره‌تا��تانيان‌س��دارانى‌داعش‌هه‌رێمى‌كوردس��ده‌‌چه‌ك�‌هه‌رچه‌ن�انه‌وه‌،‌به‌ڵام‌وه‌ك������ه‌ى‌داگيركارييه‌كاني������تبووه‌‌نه‌خش�����‌نه‌خس

�ادده‌ى‌��نوورى‌م��انى‌س��ييانه‌‌ناوچه‌ك��ه‌تێكى‌به‌عس�‌‌و140سياس‌كه‌ركوك‌به‌‌ناوچه‌ى‌عه‌ره‌بى‌هه‌ژمار‌ده‌كه‌ن‌و‌بۆ‌شارى‌كه‌ركوك‌وياليه‌تێكيان‌به‌‌ناوى‌وياليه‌تى‌كه‌ركوك‌راگه‌ياندووه‌.‌به‌ڵام‌هه‌مان�ردووه‌.‌ئه‌مه‌ش��ۆك‌نه‌ك�‌شتيان‌به‌رامبه‌ر‌هه‌ولێر‌و‌سلێمانى‌و‌ده�انى��ه‌ر‌بڕياره‌ك��وونى‌به‌عس‌له‌س��وونى‌هه‌ژم��ۆ‌زاڵب��اژه‌يه‌‌ب�‌ئام�يزمى‌به‌عس‌و����ته‌ى‌فاش����ته‌كردنى‌به‌‌ئاراس���‌داعش‌و‌ئاراس

دژايه‌تيكردنى‌كورد‌له‌‌هه‌رێمى‌كوردستاندا.

سوريا�وريا‌و‌دامه‌زرانى��دارى‌له‌‌س��ه‌ڕى‌چه‌ك��ه‌رهه‌ڵدانى‌ش�‌دواى‌س�وريا��ێراقه‌وه‌‌په‌ڕييه‌وه‌‌س�‌به‌ره‌ى‌نوسره‌،‌ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى‌له‌‌ع�اوچه‌ى‌ئه‌و‌وڵاته‌دا���ا‌و‌ن���اره‌يه‌ك‌پارێزگ���ه‌ر‌ژم���تى‌به‌س��‌و‌ده‌س�ييه‌،��انى‌رققه‌،‌حه‌له‌ب،‌ده‌وروبه‌رى‌الزق�‌گرتووه‌.‌له‌وانه‌‌پارێزگاك

ديمه‌شق،‌دێر‌زوور،‌حمس،‌حه‌ما،‌حه‌سه‌كه‌‌و‌ئيدله‌ب.ميسر

�رووپى‌��دس"دواى‌ئه‌وه‌ى‌گ��ار‌بيت‌المق��ان‌دايه‌"انص�‌‌به‌يعه‌تي�ر.‌رۆژى��يناى‌ميس��انى‌س��ته‌‌بياب��تى‌داعش‌گه‌يش�‌به‌غدادى؛‌ده‌س

�ايرى‌29���انوونى‌دووه‌م/يه‌ن���ه‌ربازى2015ى‌ك���رده‌يه‌كى‌س��‌،‌ك�ه‌ربازى��ان‌س��دا‌و‌به‌‌ده‌ي�‌گه‌وره‌يان‌له‌‌دژى‌سوپاى‌ميسر‌ئه‌نجام

ئه‌و‌وڵاته‌يان‌له‌‌سينا‌كوشت.

48

لوبنان�دارانى�‌ناوچه‌ى‌عه‌رسال‌له‌‌لوبنان‌وه‌ك‌پێگه‌يه‌كى‌گرنگى‌چه‌ك�رده‌وه‌ى��دارانى‌داعش‌ك��وه‌‌چه‌ك��رێت.‌له‌وێ��ار‌ده‌ك�‌داعش‌هه‌ژم�دنه‌وه‌ى��ده‌ده‌ن.‌ته‌قان��ان‌ئه‌نجام��وپاى‌لوبن��تى‌دژى‌س�‌تيرۆريس�رده‌وه‌ى‌تيرۆريس�تى�‌باڵيۆزخ�انه‌ى‌ئ�ێران‌له‌‌به‌ي�روت‌دي�ارترين‌ك

داعشه‌‌له‌و‌وڵاته‌دا.‌وێڕاى‌ئه‌م‌وڵاتانه‌،‌ژماره‌يه‌ك‌گرووپ‌و‌رێكخراوى‌ئيسالمى‌له‌�اڵى‌داعش‌له‌�����ان‌داوه‌ته‌‌داعش‌و‌وه‌ك‌ب������دا‌به‌يعه‌تي����‌جيهان‌وڵاته‌كانيان‌خۆيان‌ده‌ناسێنن.‌له‌وانه‌‌گرووپه‌‌جيهادييه‌كانى‌بيابانى�ونس،��ريب،‌ت��ير،‌مه‌غ��تان،‌جه‌زائ�‌سينا،‌خوراسان،‌ليبيا،‌ئه‌فغانس

.86پاكستان،‌نايجيريا،‌سۆماڵ،‌بۆرما‌و‌چه‌ندين‌وڵاتى‌ديكه‌

راگه‌ياندنى‌كابينه‌ى‌ده‌سه‌ڵاتى‌خيالفه‌ت�تى‌7رۆژى‌����اب/ئۆگس����دنه‌وه‌ى2014ى‌ئ���‌،‌داعش‌به‌‌خوێن

�ێژى���انى‌وته‌ب���و‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لعه‌دن���امه‌يه‌ك‌له‌‌اليه‌ن‌ئه‌ب��‌به‌يانن�ومه‌ته‌كه‌ى��ابينه‌ى‌حك��انى‌ك��اوى‌وه‌زيره‌ك��ه‌وه‌،‌ن��مى‌داعش�‌ره‌س

به‌غدادى‌بڵاوكرده‌وه‌.ناوى‌وه‌زيره‌كان‌به‌م‌شێوه‌يه‌يه‌:

-‌وه‌زيرى‌يه‌كه‌مى‌خه‌ليفه‌‌-‌ئه‌بو‌عه‌بدولڕه‌حمان‌ئه‌لفه‌الحى.-‌وه‌زيرى‌جه‌نگ‌–‌ئه‌بو‌حه‌مزه‌ى‌موهاجير.

-‌وه‌زيرى‌ده‌سته‌‌شه‌رعييه‌كان‌–‌ئه‌بو‌عوسمان‌ئه‌لته‌ميمى.-‌وه‌زيرى‌په‌يوه‌ندييه‌‌گشتييه‌كان‌–‌ئه‌بو‌به‌كر‌ئه‌لجبورى.

-‌وه‌زيرى‌ئه‌من‌–‌ئه‌بو‌عه‌بدولجبار‌ئه‌لجه‌نابى.-‌وه‌زيرى‌راگه‌ياندن‌–‌ئه‌بو‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لمه‌شهه‌دانى.

�دولقادر���و‌عه‌ب���ان‌–ئه‌ب���ه‌هيد‌و‌ديله‌ك���ارى‌ش���رى‌كاروب��‌-‌وه‌زيئه‌لعيساوى.

-‌وه‌زيرى‌نه‌وت‌–‌ئه‌ندازيار‌ئه‌بو‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لجه‌نابى.-‌وه‌زيرى‌كشتوكاڵ‌و‌سامانى‌ماسى‌–‌مسته‌فا‌ئه‌عره‌جى.

.87-‌وه‌زيرى‌ته‌ندروستى‌–‌دكتۆر‌ئه‌بو‌عه‌بدوڵڵا‌ئه‌لزه‌يدىكاره‌كته‌ره‌‌سه‌ره‌كييه‌كانى‌داعش

�ة"‌رۆژى86��ة‌الخالف��ة‌"دول��ر‌خريط��امح..‌داعش‌تنش��ال‌ج��يااليوم،‌خي��ه‌رچاوانه‌:*روس��ڕوانه‌‌ئه‌م‌س�‌.‌ب-http://arabic.rt.com/news/751351،‌2014-7-3بڵاوبوونه‌وه‌ى:

،‌2014-11-21*طرشوب؛‌محمود،‌من‌التنظيم‌إلى‌الدولة‌)واليات‌الدولة‌اإلسالمية(،‌القدس‌العربي،‌http://www.alquds.co.uk/?p=254030

/http://ar.wikipedia.org/wiki*‌ويكيبيديا؛‌الموسوعة‌الحرة،‌داعش،https://www.youtube.com/watch?v=9oJrD0atqG0*راپۆرتى‌كه‌ناڵى‌روسيااليوم‌له‌‌يوتيوب:‌

.‌بڕوانه‌:‌87http://www.xendan.org/arabic/drejaa.aspx?jmara=956*خه‌ندان:‌

http://www.youm7.com/story/2014/8/7*اليوم‌السابع:‌http://www.aliraq.info/?p=590*بوابة‌العراق:‌http://www.akhbarak.net/articles/16048506*أخبارك‌نت:‌

49

.‌ئه‌بو‌به‌كرى‌به‌غدادى1�امه‌ڕائييه‌.���براهيم‌س���براهيم‌عه‌واد‌ئي���ته‌قينه‌ى‌ئي���اوى‌راس��‌ن

�ه‌رووى��انى40ته‌مه‌نى‌له‌‌س��وێره‌ى‌به‌ڵگه‌نامه‌ك��اڵه‌وه‌يه.‌به‌‌گ�‌‌س�اوبراو‌له‌‌��ێراق‌ن��ومه‌تى‌ع��ك1971حك��اوكى‌يه‌كێ��ووه.‌ب�‌‌له‌دايكب

�وبه‌درى.‌له‌���يره‌تى‌ئه‌لب���انى‌عه‌ش���ايه‌تييه‌‌دياره‌ك���ووه‌‌له‌‌كه‌س��‌ب�دا2010����ده‌ى‌له‌‌عێراق����تنى‌ئه‌لقاعي���‌ه‌وه‌‌رێبه‌رايه‌تى‌رێكخس

�دا��المى‌له‌‌به‌غ��ۆى‌ئيس��ۆراى‌له‌‌زانك��امه‌ى‌دكت��ردووه‌.‌بڕوان�‌ك�ار��ه‌له‌فييه‌كان‌هه‌ژم��ايه‌تييه‌‌س��ك‌له‌‌كه‌س��تهێناوه‌.‌به‌‌يه‌كێ�‌به‌ده‌س�وڕى���زگه‌وتى‌ئه‌حمه‌دى‌ك���ارخوێنى‌م���نوێژ‌و‌وت���رێت.‌پێش��‌ده‌ك

�امه‌ڕا���ووه‌‌له‌‌س���دى‌به‌2003.‌له‌‌دواى‌88حه‌نبه‌ل‌ب��‌ه‌وه‌‌په‌يوه‌ن�ردووه‌.‌له‌‌�������ده‌وه‌‌ك�������تنى‌ئه‌لقاعي������‌‌له‌‌اليه‌ن2005رێكخس

�اوه‌ى���ا‌م���دانى‌بوك���تگيركراوه‌‌و‌له‌‌زين���انه‌وه‌‌ده‌س��‌ئه‌مريكاييه‌ك�تگيربكرێت،��ردووه‌.‌پێش‌ئه‌وه‌ى‌ده‌س��ه‌ر‌ب�‌زيندانيكردنه‌كه‌ى‌به‌س‌گرووپێكى‌به‌‌ناوى‌"جيش‌أهل‌السنة‌والجماعة"‌درووستكردووه‌.�ردووه.��دينه‌وه‌‌ك��وراى‌موجاهي��ومه‌نى‌ش�‌دواتر‌په‌يوه‌ندى‌به‌‌ئه‌نج�دنى‌ده‌وڵه‌تى�‌وه‌ك‌ئه‌ندامێك‌له‌‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌‌ماوه‌ته‌وه‌‌تا‌راگه‌يان

.89ئيسالمى‌له‌‌عێراق‌و‌شام�زه‌ى��و‌حه‌م��دادى‌و‌ئه‌ب��ومه‌رى‌به‌غ��و‌ع��وژرانى‌ئه‌ب�‌دواى‌ك

�ردووه‌،‌له‌‌دواى90موهاجير��يه‌تى‌ك��ومه‌ر‌وه‌س��و‌ع��رێت‌ئه‌ب�‌،‌ده‌وت�يرى‌��رێته‌‌ئه‌م��دادى‌بك��رى‌به‌غ��و‌به‌ك��ێراقى"خۆى‌ئه‌ب�‌ده‌وڵه‌تى‌ع

�المى"ئيسالمى��دا‌ده‌وڵه‌تى‌ئيس�‌.‌له‌‌سه‌رده‌مى‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادي‌.‌وه‌ك‌تۆڵه‌يه‌كيش‌بۆ‌كوژرانى‌ئوسامه‌91گه‌شه‌ى‌به‌خۆيه‌وه‌‌بينيوه

�اتر‌له‌‌��دادى‌زي��راوه‌كه‌ى‌به‌غ��رده‌وه‌ى100بن‌الدن،‌ته‌نيا‌رێكخ�‌‌ك‌تيرۆريستى‌دژى‌به‌رژه‌وه‌ندييه‌كانى‌ئه‌مريكا‌له‌‌عێراق‌و‌پۆليس‌و�رده‌وه‌������ارترين‌ك������داوه‌.‌دي������ادى‌ئه‌نجام������وپاى‌ئيتيح�����‌س�ێراق،��دى‌ع��انكى‌ناوه‌ن��ه‌ر‌ب��انه‌‌س��ى‌هه‌ڵكوت�‌تيرۆريستييه‌كانيش�رێب�‌ته‌قينه‌وه‌كانى‌وه‌زاره‌تى‌داد،‌هه‌ڵكوتانه‌‌سه‌ر‌زيندانى‌ئه‌بو‌غ�وو‌له‌��تى‌ب��رده‌يه‌كى‌تيرۆريس��دانى‌ك��ا‌ئه‌نجام��وت،‌هه‌روه‌ه�‌و‌ح

�ێر،‌له‌‌رۆژى‌��������تى‌هه‌ول��������ى‌گش�������‌ى23به‌رده‌م‌ئاسايش

-19بالعربية؛‌من‌هو‌أبو‌بكر‌البغدادي؟‌سيرة‌ذاتية‌من‌وجهة‌نظر‌استخباراتية‌أمريكية،‌CNN:‌.‌بڕوانه‌88-http://arabic.cnn.com/middleeast/2015/02/19/cv-al-baghdadi-us،‌به‌سته‌رى:‌2-2015

intelligence‌‌يونيو30.‌بڕوانه‌:‌العربية،‌من‌هو‌خليفة‌"الدولة‌اإلسالمية"‌أبو‌بكر‌البغدادي؟،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌89

2014‌،http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/iraq/2014/06/30/‌.‌بڕوانه‌‌به‌ياننامه‌ى‌ده‌ستنيشانكردنى‌به‌غدادى‌وه‌ك‌ئه‌ميرى‌ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى،‌‌ماڵپه‌ڕى‌موسليم،90

-http://www.muslm.org/vb/archive/index.php/t(،‌به‌سته‌رى:‌388724بابه‌تى‌ژماره‌‌)388724.html

‌.‌بڕوانه‌:‌الدولة‌اإلسالمية‌تنشر‌السيرة‌الرسمية‌للخليفة‌أبو‌بكر‌البغدادي‌من‌آل‌بيت‌الرسول،‌وكالة91http://www.dawaalhaq.com/?p=17726(،به‌سته‌رى:‌17726االنباء‌االسالمية،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌)

50

�ێپتێمبه‌رى‌���ول/س���ه‌ڕى92دا2013ئه‌يل���ه‌رهه‌ڵدانى‌ش��‌.‌دواى‌س�داديى‌به‌‌ده‌ر‌فه‌تى‌زانى‌پێگه‌ى�����وريا،‌به‌غ�����دارى‌له‌‌س����‌چه‌ك�مى����ر‌درووش����وريا‌و‌له‌‌ژێ����وازێته‌وه‌‌س����راوه‌كه‌ى‌بگ���‌رێكخ

�وريا"��وننه‌‌له‌‌س��سه‌رخستنى‌ئه‌هلى‌س�‌ه‌ڕى‌دژى‌رژێمى‌ئه‌و"‌ش.93وڵاته‌‌راگه‌ياند

.‌ئه‌بو‌حه‌مزه‌ى‌موهاجير:2�ووى‌��رى،‌له‌دايكب��وبى‌ميس��و‌ئه‌ي��ر1968ناسراو‌به‌‌ئه‌ب�‌ى‌ميس

‌‌په‌يوه‌ندى‌به‌‌ك�ۆمه‌ڵه‌ى‌جيه�ادى‌ميس�رى‌كردب�وو،1982بوو،‌له‌‌�دبوو.‌له‌‌����يرى‌دايمه‌زران����تبووه‌1999كه‌‌ئه‌يمه‌ن‌زه‌واه���‌‌گه‌يش

‌ئه‌فغانستان‌و‌دواى‌هاتنى‌بۆ‌ناو‌عێراق‌په‌يوه‌ندى‌به‌‌زه‌رقاوييه‌وه‌�ر94كردبوو��رووپه‌كه‌،‌دوات��يرى‌گ�‌.‌له‌‌دواى‌زه‌رقاوى‌كرابوويه‌‌ئه‌م

�رى‌جه‌نگى‌��المى"وه‌ك‌وه‌زي��ێراقى‌ئيس��رى"‌و‌جده‌وڵه‌تى‌ع�‌ێگئه‌بو‌عومه‌رى‌به‌غدادى‌ده‌ستنيشانكرابوو.

�اوچه‌ى‌2010ى‌نيسان/ئه‌پريلى‌‌19له‌‌��ار"،‌له‌‌ن��اوثرث�‌ڕێ"،‌ه�اوه‌��انى‌ئه‌مريك��دا‌له‌‌اليه‌ن‌فڕۆكه‌ك�‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌بو‌عومه‌رى‌به‌غدادي�وونه‌وه‌يه‌كى��ا‌دواى‌رووبه‌ڕووب��انى‌ئه‌مريك��انج‌و‌هێزه‌ك�‌كرايه‌‌ئام‌چه‌كدارى‌توانيان‌ته‌رمى‌هه‌ردووكيان‌له‌و‌خانووه‌دا‌بدۆزنه‌وه‌،‌كه‌

�اردابوو����دا‌حه‌ش����ان‌تێ����ان95خۆياني����ر‌وێنه‌ى‌ته‌رمه‌كاني���‌.‌دوات�وژرانى��رايه‌وه‌.‌دواى‌هه‌فته‌يه‌ك‌گرووپه‌كه‌ي�ان‌دانى‌ن�ا‌به‌‌ك�‌بڵاوك�وراى�����ومه‌نى‌ش�����يره‌دا‌و‌له‌دواى‌ئه‌وانيش‌ئه‌نج����‌ئه‌و‌دوو‌ئه‌م

�يرى"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"��دادى‌وه‌ك‌ئه‌م��ر‌به‌غ�‌،‌ئه‌بو‌به‌ك�ليمان"ده‌وڵه‌ت‌و‌��ارى"ى‌وناصر‌لدين‌الله‌‌س��رى‌كاروب�‌ه‌ك‌وه‌زي

�ار‌و‌به‌رهه‌مى��اره‌يه‌ك‌وت��زه‌‌ژم��و‌حه‌م��اندن.‌ئه‌ب��گ،‌ناس�‌جه‌ن�اديين��ه‌له‌فيه‌تى‌جيه��اتى‌س��راوى‌هه‌ن،‌كه‌‌زاده‌ى‌ئه‌ده‌بي�‌نووس�ية��د،‌الوص��بي‌القائ��د،‌الن��ة،‌زاد‌المجاه��ة‌النبوي�‌له‌وانه‌:‌)الدول

.96الثالثينية‌ألمراء‌وجنود‌الدولة‌اإلسالمية(

.‌ئه‌بو‌ئه‌يمه‌نى‌عێراقى:3

‌.‌سه‌باره‌ت‌به‌‌به‌رپرسيارێتى‌ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى‌له‌‌عێراق‌بۆ‌كرده‌وه‌‌تيرۆريستييه‌كه‌ى‌هه‌ولێر،‌بڕوانه‌:92،‌بابه‌تى‌ژماره‌)2013-10-7پوكميديا،‌دولة‌العراق‌والشام‌اإلسالمية‌تتبنى‌تفجيرات‌أربيل،‌رۆژى‌

21844‌،)http://pukmedia.com/AR_Direje.aspx?Jimare=21844‌شباط.‌بڕوانه‌:‌فرسان‌السنة؛‌منتدى،‌الموضوع:‌حملة‌مناصرة‌اهل‌سوريا‌والبحرين‌من‌الشيعة،‌93

2011‌،http://www.forsanhaq.com/showthread.php?t=229307http://ar.wikipedia.org.‌ويكيبيديا،‌الموسوعة‌الحرة،‌ابو‌حمزة‌المهاجر،‌أبو_حمزة_المهاجر‌94‌(‌له‌‌ماڵپه‌ڕى‌يوتيوب،‌به‌ناونيشانى:‌والدة‌ابو‌حمزة‌المهاجر‌تحكىyasser‌ashour.‌بڕوانه‌‌چه‌ناڵى‌)95

?https://www.youtube.com/watchقصة‌مقتل‌ابنها‌فى‌العراق‌واعتقال‌زوجته‌حسناء،‌v=affzKg2D69g

?http://www.tawhed.ws/a.‌بڕوانه‌‌منبر‌التوحيد‌و‌الجهاد،‌ملف‌أبو‌حمزة‌المهاجر،‌96a=abuhamza

51

�و��ێراق‌به‌‌ئه‌ب��وريا‌و‌له‌‌ع��ووه‌‌له‌‌س��ى‌داعش‌ب�‌يه‌كه‌م‌به‌رپرس�ووى‌���راوه‌.‌له‌‌دايكب���وه‌يداوى‌ناس���وهه‌نه‌د‌ئه‌لس��‌ه‌و‌له‌1965م

�دا‌به‌‌پله‌ى‌��ه‌رده‌مى‌رژێمى‌به‌عس��ووه‌‌له‌س��ه‌ر‌ب��دم"‌ئه‌فس�‌"مق�ێراق.‌له‌‌�‌2007هه‌واڵگرى‌سه‌ربازى‌به‌رگرى‌ئاسمانى‌سوپاى‌ع

�اوه‌ى‌��ۆ‌م��تگيركراوه.‌ب��اوه‌ته‌وه‌.‌له‌3ده‌س��دا‌م��اڵ‌له‌‌زيندان�‌‌س‌ئازادكراوه‌.‌2010

�رزوورى2011دواى‌ئازادبوونى‌له‌‌��اوچه‌ى‌دێ��ردووه‌ته‌‌ن�‌‌روويك�ردووه‌‌و����ۆ‌داعش‌ك����اركردن‌ب����تى‌به‌‌ك����وريا.‌له‌وێ‌ده‌س���‌س�دله‌ب‌و‌حه‌له‌ب‌و���ى‌له‌‌ئي���تنه‌كانى‌داعش���يرايه‌تى‌رێكخس��‌ئه‌م�ووه‌.��راو‌ب��االكى‌داعش‌ناس��اره‌كته‌رێكى‌چ��ردووه‌.‌به‌‌ك�‌الزقييه‌‌ك

�ووه‌،‌كه‌‌له‌‌���ه‌ربازى‌داعش‌ب���ومه‌نى‌س���دامى‌ئه‌نج��‌‌كه‌س3ئه‌ن�اتووه���ارى97پێكه���تا‌زاني���ا‌ئێس���ى‌ت���ه‌باره‌ت‌به‌‌چاره‌نووس��‌‌.‌س

�وژرانى�‌پشتڕاستكراو‌له‌به‌ر‌ده‌ستدا‌نيين.‌زۆرترين‌جار‌هه‌واڵى‌كبڵاوكراوه‌ته‌وه‌.

�وريا����انى‌س����دياييه‌كان،‌كه‌ناڵه‌ك����ارييه‌‌مي����وێره‌ى‌زاني���‌به‌‌گ‌بڵاويانكردووه‌ته‌وه‌،‌له‌‌ناوچه‌كانى‌ده‌وروبه‌رى‌الزقيه‌‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند

�دا‌رۆژى‌���ۆبه‌رى‌3ياريده‌ده‌رێكي���رينى‌يه‌كه‌م/‌ئۆكت��‌2013ى‌تش�وژراوه‌���ريلى‌24،‌له‌‌98ك���ان/ئه‌پ���ێراق2014ى‌نيس���وپاى‌ع��‌‌س

�وژراوه‌.‌له‌��ادى‌ك��وورى‌روم�‌رايگه‌ياند،‌ناوبراو‌له‌‌ناوچه‌يه‌كى‌باش�رده‌وه‌،‌ن�اوبراو‌له‌2014ى‌ئايار/‌م�ايۆى‌8�‌‌به‌ره‌ى‌نوس�ره‌‌بڵاويك

�ارێكى‌ديكه‌‌له‌‌��وژراوه‌.‌ج��ه‌كه‌‌ك��ۆى17حه‌س��وزه‌يران/يۆني�‌ى‌ح�وژراوه‌،‌به‌ڵام‌داعش2014�‌‌سوپاى‌عێراق‌رايگه‌ياند‌له‌‌موسڵ‌ك

�تا‌روون���ردووه‌ته‌وه‌.‌هێش���اره‌وه‌‌بڵاونه‌ك���ارييه‌كى‌له‌‌ب��‌هيچ‌زاني�اره‌ى��وژراوه‌.‌له‌‌ب��اخود‌ك��اوه‌،‌ي��دا‌م��ا‌له‌‌ژيان��ووه‌ته‌وه‌‌ئاي�‌نه‌ب�ات‌و��انه‌تر‌كارده‌ك��دا‌داعش‌زيره‌ك��امه‌ڵه‌كردن‌له‌گه‌ڵ‌زانياريي�‌م

مامه‌ڵه‌ى‌ورد‌به‌‌زانيارييه‌وه‌‌ده‌كات.

.‌ئه‌بو‌ئه‌حمه‌د‌ئه‌لعه‌لوانى4�ارى�‌به‌‌كاركته‌رێكى‌سێبه‌رى‌داعش‌ده‌ناسرێت‌و‌كه‌مترين‌زاني�اوى��راوه‌‌ئه‌وه‌يه‌،‌كه‌‌ن��تدان‌و‌ئه‌وه‌ى‌زان��اره‌يه‌وه‌‌له‌به‌ر‌ده‌س�‌له‌‌ب�ووى��ه‌رى‌پێش��ييه‌،‌ئه‌فس��م‌ئه‌لعه‌لوان��د‌جاس��ته‌قينه‌ى‌وه‌لي�‌راس

�دنى‌رژێمى‌به‌عس‌له‌‌�‌‌وه‌ك2003سوپاى‌عێراق‌بووه‌.‌تا‌رووخان�ۆ��ۆزى‌ب��ردووه‌.‌به‌‌دڵس��زمه‌تى‌رژێمى‌ك�‌ئه‌فسه‌رێكى‌به‌عسى‌خ

‌‌فبراير13.‌العربيةنت؛‌هذه‌"داعش"‌وهؤالء‌قادتها..‌معلومات‌تنشر‌ألول‌مرة،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌972014‌،http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/2014/02/13

‌،‌2013أكتوبر‌3.‌العالم؛‌الجيش‌يقتل‌قياديين‌"بتنظيم‌القاعدة"‌بريفي‌ادلب‌والالذقية،‌الخميس‌98‌‌و‌هه‌روه‌ها‌بڕوانه‌‌وكالة‌http://www.alalam.ir/news/1522020(،‌1522020هه‌واڵى‌ژماره‌‌)

سفير‌نيوز،http://assafirnews.net/index.php

52

�ه‌وه‌،‌له‌���ديكردنى‌به‌‌داعش���ووه‌.‌دواى‌په‌يوه‌ن���راو‌ب��‌به‌عس‌ناس�ون��اوه‌ن‌ئه‌زم��ه‌ربازى‌و‌خ��وارى‌س��اره‌زايه‌كى‌ب��تادا‌وه‌ك‌ش�‌ئێس

.99ئه‌ندامى‌ئه‌نجومه‌نى‌سه‌ربازى‌داعشه‌

.‌ئه‌بو‌عه‌بدولڕه‌حمان‌ئه‌لبيالوى5�و��ونيه‌ى‌ئه‌ب��ماعيل‌نه‌جم‌و‌ك��ان‌ئيس��ته‌قينه‌ى‌عه‌دن��اوى‌راس�‌ن�اره‌.��اى‌ئه‌نب�‌ئوسامه‌‌ئه‌لبيالوييه‌.‌خه‌ڵكى‌ناوچه‌ى‌خالدييه‌ى‌پارێزگ

�ايرى‌27له‌‌������������انوونى‌دووه‌م/يه‌ن�����������‌‌له‌‌اليه‌ن2005ى‌ك�ووه‌.���ا‌ب���دانى‌بوك���تگيركراوه.‌له‌‌زين���انه‌وه‌‌ده‌س��‌ئه‌مريكاييه‌ك‌ئه‌فسه‌رى‌پێشووى‌سوپاى‌عێراق‌بووه‌به‌‌پله‌ى‌موقه‌ده‌م.‌خولى

�واى77ژماره‌‌��ردووه.‌له‌‌لي��ێراقى‌ته‌واو‌ك�‌ى‌كۆليژى‌سه‌ربازى‌ع�ه‌دام(گاردى‌كۆمارى‌)حه‌ره‌س‌جمهورى�‌‌بووه‌.‌به‌‌دڵسۆزى‌بۆ‌س

�ه‌ربازى‌داعش��ومه‌نى‌س��دامى‌ئه‌نج��ووه‌.‌ئه‌ن��راو‌ب��ێن‌ناس�‌حوس�اوه‌يه‌كيش��راوه‌.‌م��ار‌ك��اوى‌هه‌ژم��ده‌ده‌رى‌زه‌رق��ووه.‌به‌‌ياري�‌ب‌سه‌رۆكى‌ئه‌نجومه‌نى‌شوراى‌ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمى‌له‌‌عێراق‌و‌شام

.‌100بووه‌.‌له‌‌ناوچه‌ى‌خالدييه‌ى‌ئه‌نبار‌كوژراوه‌�يركردنى���ۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ن،‌پيالنى‌داگ���اژه‌‌ب���ه‌رچاوه‌كان‌ئام��‌س�اوى��ڵى‌به‌‌ن�‌موسڵى‌داڕشتووه‌.‌داعش‌شه‌ڕى‌داگيركردنى‌موس‌ئه‌م‌كه‌سه‌وه‌‌ناو‌ناوه‌.‌له‌ناو‌داعش‌زياتر‌به‌‌‌ئه‌سه‌دوڵڵا‌ئه‌لبيالوى

.‌101به‌ناوبانگه‌

.‌حاجى‌به‌كر6�اوييه‌.��د‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لخه‌ليف��ه‌مير‌عه‌ب��ته‌قينه‌ى‌س��اوى‌راس�‌ن�ردووه.به‌‌پله‌ى������ێراقى‌ته‌واو‌ك������ه‌ربازى‌ع������يژى‌س�����‌كۆل

�ووه��ێراق‌ب��وپاى‌ع��ووى‌س��ه‌رى‌پێش��دانى102عه‌ميد‌ئه‌فس�‌.‌له‌‌زين�راوه‌���دانى‌ك���ان‌زين���اى‌ئه‌مريكاييه‌ك���ازادبوونى103بوك��‌.‌دواى‌ئ

�ردووه‌.‌له‌‌����ده‌وه‌‌ك����دى‌به‌‌ئه‌لقاعي����ومه‌نى2012په‌يوه‌ن���‌‌ئه‌نج�ۆ‌���ه‌ربازى‌ب���المى"س���دووه.‌رايه‌ڵه‌ى"ده‌وڵه‌تى‌ئيس��‌‌دامه‌زران

�ووه‌‌له‌‌ده‌ورى���ووى‌به‌عس‌ب���ه‌رانى‌پێش���ۆكردنه‌وه‌ى‌ئه‌فس��‌ك�تى‌وه‌زاره‌تى‌����كري"داعش.‌پۆس����نيع‌العس����دراوه‌."‌التص���‌پێ

�دارييه‌كانى�‌ده‌سته‌ڕاستى‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادى‌بووه‌.له‌‌پرۆسه‌‌چه‌ك‌،2014-2-14.‌المدى‌برس؛‌العراق‌يكشف‌عن‌الهويات‌الحقيقية‌لستة‌قياديين‌من‌تنظيم‌)داعش(،‌99

/http://almadapress.com/ar/news/25985(،‌به‌سته‌رى:25985بابه‌تى‌ژماره‌‌)‌،‌بابه‌تى‌ژماره‌‌)2014-6-14.‌وكالة‌أنباء‌المستقبل؛‌عبدالرحمن‌البيالوي،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى‌100

http://www.almustaqbalnews.net/128775(،‌به‌سته‌رى:128775/‌http://ar.wikipedia.org/wikiويكيبيديا؛‌الموسوعة‌الحرة،‌غزوة_أسد_الله_البيالوي_)معركة(،.101‌(،12844،‌ژماره‌‌)‌2014يناير‌27الشرق‌االوسط،‌؟،‌صحيفة‌.‌الزايدى؛‌مشارى،‌تعرفون‌حجى‌بكر102

http://aawsat.com/home/article/25886به‌سته‌رى:‌.‌العربيةنت؛‌من‌هو‌خليفة‌"الدولة‌اإلسالمية"‌أبو‌بكر‌البغدادي؟،‌)سه‌رچاوه‌ى‌پێشوو(103

http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/iraq/2014/06/30/

53

�تى‌��ه‌ر‌ده‌س��وريا،‌له‌س��او‌س��المية"داعش‌له‌‌ن��ائب‌االس�‌‌كه‌"كت�انوونى��انگى‌ك��ايى‌م��ه‌‌له‌‌كۆت��دارى‌دژ‌به‌‌داعش��رووپێكى‌چه‌ك�‌گ

.104دا‌كوژراوه‌2014دووه‌م/‌يه‌نايرى‌

.‌نعمه‌ت‌عه‌بد‌نايف‌ئه‌لجبورى7�ى��اتيمه‌‌ئه‌لجحێش��و‌ف��ۆيه‌تى‌و‌به‌‌ئه‌ب��ته‌قينه‌ى‌خ��اوى‌راس�‌ن�دا‌پله‌‌و��ه‌رده‌مى‌رژێمى‌به‌عس��انى‌له‌‌س��راوه‌.‌وه‌ك‌هاوڕێك�‌ناس�ێراق‌و�‌به‌رپرسيارێتى‌هه‌بووه‌.‌له‌‌اليه‌ن‌داعشه‌وه‌‌له‌‌باشوورى‌ع�دراوه‌‌و‌له‌‌اليه‌ن��اى‌كه‌رك�وك،‌به‌رپرس�يارێتى‌پێ�‌س�نوورى‌پارێزگ

.105ده‌سه‌ڵاتدارانى‌عێراقه‌وه‌‌داواكراوه‌

.‌ئه‌بو‌عه‌لى‌ئه‌نبارى8�انييه‌،‌له‌‌ته‌له‌عفه‌ر���ته‌قينه‌ى‌عه‌الء‌قه‌رداش‌توركم���اوى‌راس��‌ن�ارداش‌و��ومه‌ر‌ق��و‌ع��ێراقى‌و‌ئه‌ب�‌له‌دايكبووه‌.‌به‌‌ئه‌بو‌جاسم‌ئه‌لع�ووه‌.�‌ئه‌بو‌عه‌لى‌ئه‌نبارى‌بانگ‌ده‌كرێت.‌كاديرێكى‌حزبى‌به‌عس‌ب‌مامۆستاى‌وانه‌ى‌فيزيا‌بووه‌‌له‌‌سه‌رده‌مى‌رژێمى‌به‌عسدا.‌دواى�ردووه‌.��المه‌وه‌‌ك��ار‌و‌لئيس��دى‌به‌‌ئه‌نس��انى‌به‌عس‌په‌يوه‌ن�‌رووخ�ردووه‌.��اده‌وه‌‌ك��ده‌ى‌جيه��دى‌به‌‌قاعي�‌دواتر‌جيابووه‌ته‌وه‌‌و‌په‌يوه‌ن�دييه‌كانى��تنى‌په‌يوه‌ن��ى‌رێكخس��راوه‌ته‌‌به‌رپرس�‌دواى‌سێ‌مانگ‌ك

ئه‌و‌گرووپه‌.‌دواتر‌بۆ‌ماوه‌ى‌ساڵێك‌دانيشتووه‌.�دى‌به‌‌���ارێكى‌ديكه‌‌په‌يوه‌ن���المى"ج���ێراقى‌ئيس��‌"ده‌وڵه‌تى‌ع

�ه‌رده‌مى��ووه.‌له‌‌س��دادى‌ب��وبه‌كر‌به‌غ�‌كردووه‌.‌جێى‌متمانه‌ى‌ئه‌ب‌ئه‌ودا‌زۆرتر‌رۆڵى‌پێدراوه‌‌و‌ده‌ركه‌وتووه‌.‌له‌‌سوريا‌كار‌بۆ‌داعش

�يرۆركردنى‌��ارادايه‌‌ت��انى‌ئه‌وه‌‌له‌‌ئ��ات.‌گوم��ێخ‌محه‌ممه‌د"ده‌ك�‌ش�وتى��ه‌عيد‌ره‌مه‌زان‌ئه‌لب��وريا‌له‌"س��ارى‌س��اينى‌دي��ايه‌تى‌ئ�‌‌كه‌س

�يان��انه‌‌باس��ژرابێت‌.‌ئه‌وانه‌ى‌بينيوي��ۆ‌داڕێ�‌اليه‌ن‌ئه‌مه‌وه‌‌پيالنى‌ب�ه‌وا‌�‌"نه‌وه‌وى"له‌وه‌‌كردووه‌،‌ئه‌نبارى‌زۆر‌بڕواى‌به‌و‌وته‌يه‌ى‌پێش

�ه‌ڕو���يويه‌تى‌"ئه‌وه‌ى‌ش���ليمدا‌نووس���ه،‌‌كه‌‌له‌‌راڤه‌ى‌موس��‌هه‌ي�ته‌����ۆڵ‌نه‌بێته‌وه‌،‌درووس����تن‌نه‌بێت،‌له‌‌ك����راپه‌ى‌به‌‌كوش���‌خ

بكوژرێت"..‌ئه‌بو‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لعه‌دنانى9

�دله‌ب‌له‌��وبحى‌فه‌الحه‌،‌له‌‌ريفى‌ئي��ا‌س��ته‌قينه‌ى‌ته‌ه�‌ناوى‌راس�ه،‌‌كه‌‌به‌يعه‌تى1977��ه‌‌يه‌كه‌مه‌كان�‌‌له‌دايكبووه‌.‌ده‌وترێت‌له‌‌كه‌س

،‌بابه‌تى‌ژماره‌)2014-1-27،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى"حجي‌بكر".‌الحرة؛‌مقتل‌الرجل‌الثاني‌في‌داعش‌104‌(،‌به‌سته‌رى:242440

http://www.alhurra.com/content/alqaeda-hajji-bakr-syria/242440.html،‌‌2014يوليو‌10.‌العربيةنت؛‌خليفة‌"داعش"‌وأعضاء‌حكومته،‌رۆژى‌بڵاوبوونه‌وه‌ى،‌105

http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/iraq/

54

‌‌له‌‌ئه‌نب�ار‌له‌‌اليه‌ن2005ى‌ئاي�ار/م�ايۆى‌31داوه‌ته‌‌زه‌رقاوى.‌له‌‌�دانيكردنى‌له‌���تگيركراوه‌.‌دواى‌زين���اوه‌‌ده‌س���انى‌ئه‌مريك��‌هێزه‌ك

�ك‌له‌2010��ه‌‌و‌به‌‌يه‌كێ��مى‌داعش��ێژى‌ره‌س��راوه‌.‌گوته‌ب��ازاد‌ك�‌‌ئ.106تابووره‌‌ميدياييه‌كانى‌داعش‌هه‌ژمار‌ده‌كرێت

‌.‌ئه‌بو‌ئه‌نه‌سى‌شامى:10�امى،‌له‌عوم�‌ه‌ر‌يوسف‌جومعه‌‌ساڵح،‌ناسراو‌به‌‌ئه‌بو‌ئه‌نه‌سى‌ش

�تينييه‌‌و1968����ووه‌.‌به‌‌ره‌چه‌ڵه‌ك‌فه‌له‌س����وه‌يت‌له‌دايكب���‌‌له‌‌ك�ووه‌.‌���امه‌ى‌ئه‌رده‌نى‌هه‌ب���اوينى‌لره‌گه‌زن���ه‌ره‌تاى‌ه��‌1990ه‌‌س

�انى"‌و‌راهفاروق"چووه‌ته‌‌ئه‌فغانستان.‌له‌وێ‌چووه‌ته‌‌فێرگه‌ى‌�‌ێن�ته‌ى‌ته‌قينه‌وه‌��ووك‌و‌كه‌رس��انى‌چه‌كى‌س��ه‌باره‌ت‌به‌‌به‌كارهێن�‌س

�ه‌رگيرى‌له‌‌����انى‌هاوس����انى‌ژي����ردووه‌.‌دواى‌پێكهێن���‌1991كگه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌ئه‌رده‌ن.

�ردووه‌ته‌��ه‌ده‌ى‌راب�ردوو،‌روويك��انى‌س��تى‌نه‌وه‌ده‌ك�‌له‌‌ناوه‌ڕاس�داوه‌.‌پێش���ێرخوازى‌ئه‌نجام���ارى‌خ���ك‌و‌ك���نه‌‌و‌هه‌رس��‌بۆس�دنى‌رژێمى‌به‌عس،‌له‌‌اليه‌ن���ه‌ى‌رووخان���تپێكردنى‌پرۆس��‌ده‌س�ازادكراوه‌‌و��ر‌ئ��تگيركراوه‌.‌دوات��ه‌ڵاتدارانى‌ئه‌رده‌نه‌وه‌‌ده‌س�‌ده‌س

�تى‌��ۆ‌ئه‌وه‌ى‌به‌مه‌به‌س��داوه‌‌ب��ێراقخه‌ڵكى‌هان��اد"‌روو‌له‌‌ع�‌"جيهبكه‌ن.

�ێپتێمبه‌رى‌����ول/س����ێراق‌و2003له‌‌ئه‌يل����ردووه‌ته‌‌ع���‌‌روويك�ووه‌ته‌��ر‌ب��ردووه.‌دوات�‌په‌يوه‌ندى‌به‌‌گرووپى‌ته‌وحيد‌و‌جيهاده‌وه‌‌ك

�ى‌��ه‌رعى"به‌رپرس��ه‌ڕى"‌هه‌يئه‌ى‌ش��دارى‌ش��رووپه‌كه‌.‌به‌ش�‌گ�راوى‌هه‌ن.‌به‌��ابه‌تى‌نووس��ار‌و‌ب��دين‌وت��ردووه‌.‌چه‌ن�‌فه‌لوجه‌ى‌ك�اتى��او‌ئه‌ده‌بي��رێت‌و‌له‌ن��اد‌ده‌ناس��ه‌كارانى‌جيه��ك‌له‌‌بانگه‌ش�‌يه‌كێ

‌رۆڵ‌و‌پێگه‌يه‌كى‌ديارى‌هه‌يه‌‌و‌به‌"دا‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"�رده‌وه‌ى��ه‌ڕ‌و‌ك��دارييه‌كانى‌ئه‌و‌له‌‌ش��اس‌له‌‌به‌ش��ايه‌خه‌وه‌‌ب�‌ب

چه‌كدارى‌ناوبراو‌ده‌كرێت.�بى��و‌غرێ��اوچه‌ى‌ئه‌ب��ادا‌له‌‌ن��انێكى‌ئه‌مريك��امى‌بۆردوم�‌له‌‌ئاك

‌2004ى‌كانوونى‌يه‌كه‌م/ديسه‌مبه‌رى‌17خۆرئاواى‌به‌غدا،‌رۆژى‌.107كوژراوه‌

ست‌به‌‌داعشه‌زنجيره‌ى‌رووداوه‌كانى‌په‌يو2009گرنگترين‌رووداوه‌كانى‌

�ۆبه‌رى‌25*‌له‌‌����رينى‌يه‌كه‌م/‌ئۆكت����يره‌يه‌ك2009ى‌تش���‌‌زنج�انه‌وه‌‌���د.‌به‌‌هۆي���دايان‌هه‌ژان���ان155ته‌قينه‌وه‌‌به‌غ��‌‌كه‌س‌گياني

‌.‌مناع؛‌د.هيثم،‌خالفة‌داعش‌من‌هجرات‌الوهم‌الى‌بحيرات‌الدم،‌اصدارات‌المعهد‌االسكندنافي106.Pdf.‌18-13،‌ص‌2014لحقوق‌االنسان‌اب-اغسطس‌

/http://ar.wikipedia.org/wiki.‌ويكيبيديا؛‌أبو_أنس_الشامي،‌107

55

�تدا‌و‌��ێراقى721له‌ده‌س��داربوون."ده‌وڵه‌تى‌ع��ى‌ديكه‌‌برين�‌‌كه‌سئيسالمى"‌به‌رپرسيارێتى‌گرته‌‌ئه‌ستۆ.

�ێراقى2009ى‌كانوونى‌يه‌كه‌م/ديسه‌مبه‌رى‌8*‌له‌‌�‌،‌"ده‌وڵه‌تى‌ع�رته‌��يره‌يه‌ك‌ته‌قينه‌وه‌ى‌ديكه‌ى‌گ��يارێتى‌زنج��المى"‌به‌رپرس�‌ئيس

�انه‌وه‌‌��دا.‌به‌‌هۆي��دا‌روويان��تۆ،‌كه‌‌له‌‌به‌غ��ان127ئه‌س�‌‌كه‌س‌گياني‌كه‌سى‌ديكه‌‌بريندار‌بوون.448له‌ده‌ستدا‌و‌

2010گرنگترين‌رووداوه‌كانى‌�دا2010ى‌ته‌مموز/يۆليۆى‌25*‌له‌‌��يره‌يه‌ك‌ته‌قينه‌وه‌‌له‌‌به‌غ�‌‌زنج

�دا‌و‌���ێراقى41روويان���تدا‌و‌"ده‌وڵه‌تى‌ع���ان‌له‌ده‌س��‌‌كه‌س‌گيانيئيسالمى"‌به‌رپرسيارێتى‌گرته‌‌ئه‌ستۆ.

�ۆى‌17*‌له‌‌����وزه‌يران/يۆني����دار2010ى‌ح����رووپێكى‌چه‌ك���‌،‌گ‌‌55كه‌س‌كوژران‌و‌18هه‌ڵيانكوتايه‌‌سه‌ر‌بانكى‌ناوه‌ندى‌عێراق،‌

�المى"���ێراقى‌ئيس���وون."ده‌وڵه‌تى‌ع���دار‌ب���ى‌ديكه‌‌برين��‌كه‌سبه‌رپرسيارێتى‌گرته‌‌ئه‌ستۆ.

‌*‌هه‌ر‌له‌‌هه‌مانكاتدا،‌په‌المارى‌كڵێسه‌ى‌سه‌يده‌‌نه‌جاتى‌به‌غدا‌درا‌كه‌س‌كوژران.58و‌

2011گرنگترين‌رووداوه‌كانى‌�ۆبه‌رى‌27*‌له‌‌��رينى‌يه‌كه‌م/ئۆكت��ان2011ى‌تش��ێزه‌‌ئه‌منييه‌ك�‌‌ه�تى12��تگيركردن،‌كه‌‌موف��المييان‌ده‌س��دارى‌ده‌وڵه‌تى‌ئيس�‌‌چه‌ك

ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌يه‌كێكيان‌بوو.�وبه‌كر2011ى‌تشرينى‌يه‌كه‌م/ئۆكتۆبه‌رى‌29*‌له‌‌��وێنه‌رى‌ئه‌ب�‌،‌ن

�اواى���دا‌له‌‌خۆرئ���وونه‌وه‌يه‌كى‌چه‌كداري���دادى‌له‌‌رووبه‌ڕووب��‌به‌غ.108موسڵ‌كوژرا

2012گرنگترين‌رووداوه‌كانى‌�ايرى‌25*‌له‌‌��انوونى‌دووه‌م/يه‌ن��ێژى‌"ده‌وڵه‌تى2012ى‌ك�‌،‌وته‌ب

�امه‌يه‌كى���انى‌به‌يانن���و‌محه‌ممه‌د‌ئه‌لعه‌دن���المى"‌ئه‌ب��‌عێراقىئيس�ا‌نه‌گه‌ينه‌��تێنين‌ت��تار‌ناوه‌س��د،‌كوش��دا‌رايگه‌يان��رده‌وه.‌تێي�‌بڵاوك

.109رۆما�وپا‌و�‌*‌ئه‌نجامدانى‌ده‌يان‌كرده‌وه‌ى‌چه‌كدارى‌دژ‌به‌‌يه‌كه‌كانى‌س�ه‌حوه‌.��انى‌س��دارانى‌ئه‌نجومه‌نه‌ك��يعه‌‌و‌چه‌ك��ايه‌تييه‌كانى‌ش�‌كه‌س

/http://ar.wikipedia.org/wiki.‌بڕوانه‌:‌ويكيبيديا؛‌دولة_العراق_اإلسالمية_)منظمة(،‌108http://aljewar.org/news-36956.aspx.‌بڕوانه‌:‌الجوار‌نيوز:‌109

56

�رته‌ى���امه‌‌و‌گ���ێوه‌ى‌به‌يانن���رده‌وانه‌‌به‌‌ش���ردنه‌وه‌ى‌ئه‌و‌ك��‌بڵاوك.‌110ڤيديۆيى

.111*‌ته‌قاندنه‌وه‌ى‌به‌ڕێوبه‌رايه‌تى‌وه‌قفى‌شيعه‌‌له‌‌شارى‌به‌غدا

2013گرنگترين‌رووداوه‌كانى‌�ى‌5*‌له‌‌��ازار/مارس��ارى‌ره‌ققه‌ى2013ى‌ئ��وريا‌ش��وپاى‌س�‌‌س

�اڵدا‌داعش��ان‌س��اوينى‌هه‌م��رد.‌له‌‌ه��ره‌‌ك�‌راده‌ستى‌به‌ره‌ى‌نوسداگيرى‌كرد.

‌،"ده‌وڵه‌‌تى‌عێراقى‌ئيسالمى"‌دا‌2013ى‌نيسان/‌ئه‌پريلى‌9*‌له‌‌�راوه‌ى��ره‌‌درێژك��د‌به‌ره‌ى‌نوس��ۆڕى‌و‌رايگه‌يان��ۆى‌گ��اوى‌خ�‌ن

�ان‌به‌"ده‌وڵه‌تى‌ئيسالمييه‌"�‌،‌هه‌ردووال‌به‌يه‌كه‌وه‌‌رێكخراوێكى‌نوێي�اوى‌���ام"ن���ێراق‌و‌ش���المى‌له‌‌ع���اوه‌و‌به‌"ده‌وڵه‌تى‌ئيس��‌‌پێكهێن

ناوبانگى‌ده‌ركرد‌‌."‌داعش"كورتكراوه‌ى‌ناوكه‌‌واته‌‌�ۆى‌27*‌له‌‌���وز/يۆلي���وريا‌له‌‌2013ى‌ته‌مم���وپاى‌س���ان"‌س��‌خ

‌له‌‌به‌رامبه‌ر‌په‌المارى‌چه‌كدارانى‌داعش‌شكستيى‌هێنا."عه‌سه‌ل�ر�‌به‌‌ده‌يان‌سه‌رباز‌كوژران‌و‌به‌‌ده‌يانى‌ديكه‌‌به‌ديل‌گيران‌و‌دوات

كوژران.�اجى2013ى‌ته‌مموز/يۆليۆى‌21*‌له‌‌�‌‌داعش‌په‌المارى‌زيندانى‌ت

�اڵ‌پێش��رد.‌يه‌ك‌س��ازاد‌ك��دانيكراوى‌ئ�‌له‌‌عێراق‌دا.‌به‌‌ده‌يان‌زين�دادى2012ى‌ته‌مموزى‌21ئه‌و‌واده‌يه‌‌و‌رێك‌له‌‌�‌دا‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غ�اوى‌��دا‌به‌‌ن��وار"له‌‌وتارێك��دم‌االس��رنگى"ه��ه‌ر‌گ��تى‌له‌س�‌‌جه‌خ

شكاندنى‌زيندانه‌كان‌كردبوويه‌وه‌.�تى‌5*‌له‌‌���اب/‌ئۆگس���ه‌ر2013ى‌ئ���تيگرت‌به‌س��‌‌داعش‌ده‌س

�انه‌ى‌����ه‌ره‌كى"منغى"فڕۆكه‌خ����انه‌ى‌س����ه‌ربازيدا‌و‌باڵه‌خ���‌‌سفڕۆكه‌خانه‌كه‌ى‌ته‌قانده‌وه‌.

�ێپتێمبه‌رى‌29*‌له‌‌����ول/‌س����رده‌يه‌كى2013ى‌ئه‌يل���‌دا‌داعش‌ك�ێرى��ارى‌هه‌ول��تى‌له‌‌ش��ى‌گش��تى‌له‌‌به‌رده‌م‌ئاسايش�‌تيرۆريس

پايته‌ختى‌هه‌رێمى‌كوردستان‌ئه‌نجامدا.

2014گرنگترين‌رووداوه‌كانى‌‌ى4،‌له‌‌به‌رهه‌مێكى‌ڤيديۆيدا،‌كه‌‌رۆژى‌2012.‌بڕوانه‌‌كۆكراوه‌ى‌هه‌واڵى‌كرده‌وه‌‌تيرۆريستييه‌كانى‌110

تشرينى‌‌?‌https://www.youtube.com/watchبڵاوكراوه‌ته‌وه‌:‌2012دووه‌م/‌نۆڤه‌مبه‌رى‌

v=bzSS12mB_VUhttp://www.jarchive.netهه‌روه‌ها‌بڕوانه‌:‌*أرشيف‌الجهاد‌|‌

http://www.as-ansar.com/vb*شبكة‌أنصار‌المجاهدين‌|‌http://www.shamikh1.info/vb*شبكة‌شموخ‌اإلسالمية‌|‌http://www.alfidaa.info/vb*شبكة‌الفداء‌اإلسالمية‌|‌

‌.‌بڕوانه‌:‌الدولة‌اإلسالمية‌عملية‌دائرة‌الوقف‌الشيعي‌والية‌بغداد،111https://www.youtube.com/watch?v=hO7MQj0zw70

57

�ى‌7*‌له‌‌���ازار/‌مارس���ى‌وه‌ك2014ى‌ئ���تان‌داعش��‌،‌عه‌ره‌بسرێكخراوێكى‌تيرۆريستى‌ناساند.

�ۆى‌10*‌له‌‌��ه‌ر2014ى‌حوزه‌يران/يۆني��تيگرت‌به‌س�‌‌داعش‌ده‌سموسڵدا،‌كه‌‌دووه‌م‌گه‌وره‌شارى‌عێراقه‌.

�ۆى‌17*‌له‌‌��وز/يۆلي��ه‌ر2014ى‌ته‌مم��تيگرت‌به‌س�‌‌داعش‌ده‌سكێڵگه‌ى‌غازى‌"الشاعر"‌له‌‌نزيك‌شارى‌حمص.

�ۆى‌25*‌له‌‌��وز/يۆلي��ه‌ره‌كى‌و2014ى‌ته‌مم��اى‌س�‌‌داعش‌باره‌گى‌سوپاى‌سورياى‌كۆنترۆڵكرد.17سه‌ربازگه‌ى‌فيرقه‌ى‌

�تى‌3*‌له‌‌���اب/ئۆگس���ارۆچكه‌ى2014ى‌ئ���ارى‌ش��‌‌داعش‌په‌الم�دا���د‌كاتژمێرێك���اوه‌ى‌چه‌ن���ينى‌دا‌و‌له‌‌م���ێزدى‌نش���نگالى‌ئ��‌ش

�اتر‌له‌‌����يركرد.‌زي����ارۆچكه‌كه‌ى‌داگ����اووڵاتى300ش���‌‌هه‌زار‌ه�ى��داڵ‌و‌هاووڵاتيش��ه‌دان‌ژن‌و‌من��رد.‌به‌‌س��اواره‌‌ك��اوچه‌كه‌ى‌ئ�‌ن�ى‌وه‌ك��انى‌ئێزديش�‌وه‌ك‌ديل‌ده‌ستبه‌سه‌ر‌كرد‌و‌ژماره‌يه‌ك‌له‌‌ژن

كه‌نيزه‌ك‌بۆ‌فرۆشتن‌ره‌وانه‌ى‌بازارى‌كۆيله‌‌فرۆشى‌كرد.�تى‌7*‌له‌‌��واى‌2014ى‌ئاب/‌ئۆگس�‌ى93،‌داعش‌به‌‌ته‌واوه‌تى‌لي

سوپاى‌سورياى‌تێكشكاند.�تى‌8*‌له‌‌���اب/‌ئۆگس���انه‌ى‌ته‌بقه‌ى2014ى‌ئ��‌،‌داعش‌فڕۆكه‌خ

�وونه‌���ه‌ربازه‌كان‌كه‌وتب���يركرد.‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ى‌س���ه‌ربازى‌داگ��‌س�ه‌ربازگه‌كه‌وه‌�‌بۆسه‌ى‌چه‌كدارانى‌داعشه‌وه‌‌و‌له‌‌ده‌شتى‌پشت‌س�تڕێژى��دارانى‌داعش‌ده‌س��تيانه‌وه‌‌چه‌ك��رد‌و‌له‌‌پش��ان‌ده‌ك�‌راي�رد��زوة‌فش�‌گوله‌يان‌لێده‌كردن،‌داعش‌ناوى‌له‌‌شه‌ڕه‌كه‌‌ناوه‌‌"غ

بهم‌من‌خلفهم".�ولى‌23*‌له‌‌��انى2014ى‌ئه‌يل��ڕۆكه‌‌جه‌نگييه‌ك��ار‌ف��ۆ‌يه‌كه‌مج�‌‌ب

�ى‌له‌��دارانى‌داعش��انى‌چه‌ك��انى‌بۆردوم��ا‌و‌هاوپه‌يمانه‌ك�‌ئه‌مريك.‌112سوريا‌و‌عێراق‌ده‌ستپێكرد

�اتنى��ايى‌ه��ۆى‌كۆت��تا‌ئاس��ان‌هه‌يه‌‌و‌هێش��ان‌درێژه‌ي�‌رووداوه‌ك�انى‌و��كانى‌داعش‌له‌‌كوب��ووه‌.‌تێكش�‌داعش‌به‌‌روونى‌ده‌رنه‌كه‌وت�رێت‌وه‌ك�‌سه‌ركه‌وتنه‌كانى‌پێشمه‌رگه‌‌له‌‌هه‌رێمى‌كوردستان‌ده‌ك�اره‌كى‌داعش��اربوونه‌وه‌ى‌يه‌كج��ۆ‌به‌ره‌نگ��وێ‌ب��ه‌ره‌تايه‌كى‌ن�‌س�وده‌وڵه‌تى‌له‌‌هه‌رێمى��ۆمه‌ڵگه‌ى‌نێ��تيوانى‌ك�‌سه‌يريان‌بكرێت.‌پش�رنگن��اژه‌يه‌كى‌گ��انێ‌ئام��نى‌كوب��رتن‌له‌‌كه‌وت��تان‌و‌رێگ�‌كوردس�نوورى������ۆ‌ئه‌وه‌ى‌س������ه‌باره‌ت‌به‌‌رێگه‌‌نه‌دان‌به‌‌داعش‌ب�����‌س‌ده‌سه‌ڵاتى‌بباته‌‌ناوچه‌كانى‌ده‌ره‌وه‌ى‌سنوورى‌سێگۆشه‌ى‌سوننه‌

.‌بڕوانه‌:‌112‌*پێگه‌ى‌ره‌سمى‌داعش،‌أخبار‌الدولة‌االسالمية،

https://akhbardawlatalislam.wordpress.com/.pdf.‌39-‌‌38ص2014*قصي؛‌طارق،‌داعش،‌مطبعة‌ليث‌فيصل‌للطباعة‌المحدودة،‌بغداد،‌

/http://ar.wikipedia.org/wikiويكيبيديا؛‌الموسوعة‌الحرة،‌داعش،‌*‌

58

�ا‌و��وده‌وڵه‌تى‌توركي�‌له‌‌عێراق‌و‌رێگرتنى‌له‌وه‌ى‌بگاته‌‌سنوورى‌نێسوريا.‌

�اكى��اريكراو‌له‌‌خ��ه‌ر‌رووبه‌رێكى‌دي��كردنى‌داعش‌له‌‌س�‌قه‌تيس�اره‌كى��ه‌ركه‌وتنى‌يه‌كج��ۆ‌س��ده‌ر‌ده‌بێت‌ب�‌عێراق‌و‌سوريا‌يارمه‌تي�ێزى���تراتيژێكى‌به‌ه���دى،‌كه‌‌س���ه‌ربازى‌ج���ه‌يه‌كى‌س��‌هه‌ر‌پرۆس

نێوده‌وڵه‌تى‌بۆ‌كۆتايهێنان‌به‌‌داعش‌له‌‌پشتييه‌وه‌‌بێت.�رى‌و����ده‌‌فيك����وێژينه‌وه‌ى‌ره‌هه‌ن����كردن‌له‌‌داعش‌و‌ت���‌باس�ارى��تى‌به‌‌ك��انى‌پێويس��ى‌و‌كۆمه‌ڵايه‌تييه‌ك��ديۆلۆژى‌و‌سياس�‌ئاي�اتر���ڕۆژه‌ى‌ئێمه‌‌زي���ر‌هه‌يه‌.‌پ���وونى‌وردت���ر‌و‌به‌دواداچ��‌زۆرت�دنى��يى‌داعش‌و‌راچڵه‌كان��ه‌ڕى‌ده‌روون��ه‌ر‌ش��تنه‌‌س�‌ته‌ركيزخس�اڵى���ييانه‌ى‌له‌‌رووم���ه‌باره‌ت‌به‌و‌مه‌ترس���وردييه‌‌س���دياى‌ك��‌مي

رووداوه‌كانى‌په‌يوه‌ست‌به‌‌داعش‌ده‌كه‌ونه‌وه‌.�اوتوێكردن‌و��تيان‌به‌‌ت��وێژه‌ران‌ده‌س��دا‌ت�‌له‌‌ئاستى‌دنياى‌عه‌ره‌بيي�ردووه‌،��ه‌باره‌ت‌به‌‌داعش‌ك��تيانه‌‌س��ى‌زانس��ه‌وه‌ى‌باس�‌هێنانه‌پێش�تيانه‌بوونيان��ان‌رێچكه‌ى‌زانس��تا‌هه‌وڵه‌ك��او‌ئێمه‌دا‌هێش�‌به‌ڵام‌له‌‌ن�ره‌��ه‌‌ف��اره‌ى‌ئه‌و‌پرس��ه‌‌له‌ب�‌نه‌گرتووه‌‌و‌له‌‌توێى‌وتاردا‌زۆرتر‌قس

ره‌هه‌ند‌و‌ئاڵۆزه‌وه‌‌كراوه‌.

59

سه‌رچاوه‌ى‌ئه‌م‌توێژينه‌وه‌يه‌:‌‌شه‌ڕى‌ده‌روونيى‌داعش‌و‌ره‌نگدانه‌وه‌ىناوى‌كتێب:

له‌‌ميدياى‌كورديى‌داناوى‌نووسه‌ر:‌ئه‌رسه‌الن‌ره‌حمان

رۆژهه‌ڵاتچاپخانه:‌2015ساڵى‌چاپ:

‌الپه‌ڕه‌‌‌‌477ژماره‌ى‌الپه‌ڕه‌:‌سم‌17*‌24قه‌باره‌:

هه‌ولێر‌شوێنى‌چاپ:پارێزراوه‌‌بۆ‌نووسه‌رمافى‌چاپ:

كتێبخانه‌ژماره‌ى‌سپاردن گشتى‌ به‌ڕێوبه‌رايه‌تى‌ له‌‌ ‌‌(ى‌س���اڵى‌)252گش���تييه‌كان‌ژم���اره‌ى‌س���پاردنى‌)

(ى‌پێدراوه‌.2015بۆ‌په‌يوه‌ندى:

arsalan.rahman@yahoo.comئيمه‌يڵ:‌07503222763مۆبايل:‌

‌فه‌يس�������������������������������������������������������������بووك:https://www.facebook.com/arsalan.rahman1‌سه‌رنووسه‌رى‌ماڵپه‌ڕى‌رۆژنامه‌وانى‌تايبه‌ت‌به‌‌هونه‌ر

و‌زانستيى‌رۆژنامه‌وانىhttp://www.rozhnamawany.com/

60