اصل مقاله (755 K)

52

فصلنامه روانشناسي تربيتي

دانشگاه آزاد اسالمي واحد تنكابن

8، پياپي 0931سال دوم، شماره چهارم، زمستان

25-66صص

دانشجویانبررسي و تحليل نقش مولفه های برنامه درسي پنهان در تحكيم هویت علمي

)مطالعه موردی دانشگاه آزاد اسالمي واحد بناب(

5الهام تمجيد تاش، 0محمد علي مجلل چوبقلو (استاد یار . عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب 1

( کارشناس ارشد برنامه ریزی آموزشی وعضو باشگاه پژوهشگران جوان واحد بناب2

[email protected] مسوول: نویسنده

19/11/09تاریخ پذیرش مقاله 29/8/09 تاریخ آغاز بررسی مقاله 11/8/09 تاریخ دریافت مقاله

:چكيده

معماری و)برنامه درسی پنهان مقاله در صدد است نقش مولفه های در این نگارنده ،به اهمیت برنامه درسی پنهان در مراکز آموزشیبا عنایت

ابط میان فردی رو و ارتباط متقابل اعضای هیئت علمی و دانشجویان ،ساختار اجتماعی و اداری دانشکده یا دانشگاه ،کیفیت ساختمان دانشکده یا دانشگاه

مورد بحث و بررسی را در تحکیم هویت علمی دانشجویان را به طور موردی در دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب (دانشجویان با کارکنان و با یکدیگر

جامعه آماری این تحقیق شامل دانشجویان دانشگاه آزاد واحد این تحقیق از نوع کاربردی بوده و به صورت میدانی و زمینه ای انجام شد. .دهدقرار

برای جمع آوری .ای انتخاب شدند محاسبه شد و به روش تصادفی طبقه269حجم نمونه طبق فرمول کوکران نفربود و 8999 اًبناب که تعداد آنها تقریب

،سوال بر اساس طیف لیکرت) خیلی کم، کماستفاده شد که شامل سوال در حیطه برنامه درسی پنهان بود که هر از پرسشنامه محقق ساختهداده ها

ای تعیین میزان رب و استفاده شد برنامه ریزی درسیتادان گاه اسداز دی در راستای برآورد روایی پرسشنامه ؛زیاد( نمره گذاری شده بودزیاد، خیلی متوسط،

ی اطور مشترك و با فاصله حداقل یك هفته، دو مرتبه نظر خواهی شد وضریب پایایی محاسبه شده بره ب نفر 29پایایی پرسشنامه، از دانشجویان به تعداد

تحلیل داده ها از شاخصهای آماری برای تجزیه و +( بوده است که نشانگر اعتبار آن است و09/9پرسشنامه تکمیل شده توسط دانشجویان برابر با)

تجزیه وتحلیل آنچه از .شداستفاده وغیر پارامتریك خی دو z استنباطی پارامتریكی تبیین تفاوتها از آزمون آماری برا ومیانگین توصیفی مانند فراوانی،

مورد میانگینهای کسب شده ازدلیل آن باال بودن و هستداده های تحقیق بر آمد مولفه های برنامه درسی پنهان در تحکیم هویت علمی دانشجویان موثر

.استچگونگی شکل گیری و تحکیم بنیه علمی دانشجویان بر در مجموع نشانگر تاثیر گذاری آنها وبوده انتظار

.دانشگاه ،هویت علمی ،برنامه درسی پنهان ،برنامه درسی :واژگان ديکل

مقدمه

، ایجاد ها و کارکردهای مهم دانشگاه از رسالتها

خشیدن به نگرشفرهنگ پژوهش وتفکر علمی و تحقق ب

ار ک ، مدارا وهای علمی و فرهنگی، تعمیق فرهنگ گفتگو

بحرانهای و علمی نظریه پردازی برای حل مسایل ،جمعی

های درسی از برنامه. می باشددر دانشجویان جهانی

مهمترین ابزارها و عناصر تحقق بخشیدن به اهداف و

های درسی در از این رو برنامه بوده و فوق الذکررسالتهای

ای برخوردارندنظام آموزش عالی از جایگاه و اهمیت ویژه

اجمالی بر ادبیات و مطالعات حوزه برنامه درسی مروری و

دهد که برنامه درسی در سه مقوله کلی برنامه نشان می

م و برنامه درسی قیدرسی رسمی و صریح، برنامه درسی ع

بندی شده است. این سه مقوله قلمرو مستتر )پنهان( طبقه

جدید، برنامه درسی را به عنوان یك حوزه تخصصی در

mailto:[email protected]

8پیاپی، 0931فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسالمی واحد تنکابن، سال دوم شماره چهارم، زمستان

59

.(98ص ،1313داده است )قورچیان، جهان امروز شکل

های هر یك از برنامه برای روشن شدن موضوع،

شود.درسی فوق به طور مختصر شرح داده می

منظور از برنامه درسی :برنامه درسی رسمی و صریح

های درسی هستند که نظام آموزشی رسمی فعالیتهای برنامه

ارد در قالب کند و در بسیاری از مورسمی آنها را اعالم می

کتابهای درسی در مدارس و دانشگاهها تدریس

.(181، ص 1081شود)آیزنر، می

ریزی درسی گاه نظام برنامههر درسی عقیم: برنامه

های درسی برخی از مفاهیم و مسائل را عمالً در برنامه

های درسی یا نگنجاند و یا مطالب گنجانیده شده در برنامه

های درسی با سن عقلی دانشجویان متناسب و برای کتاب

را برنامه درسی عقیم درسیبرنامه آنها قابل فهم نباشد،

.(13 ، ص1316 زادگان،نامند )عباسمی

برنامه درسی مفهوم :برنامه درسی پنهان )مستتر(

شا در گپنهان )مستتر( از جمله مفاهیم بسیار ارزشمند و راه

، 1389ریزی درسی است )مهرمحمدی، تفکر و عمل برنامه

(. برنامه درسی پنهان به تدریس متن غیررسمی و 269ص

شتها و ها، هنجارها و طرز برداغیر ملموس نظام ارزش

های های غیرآکادمیك مراکز آموزش عالی و جنبهجنبه

،عالی که متأثر از کل نظام تربیتیغیررسمی مراکز آموزش

فلسفة حاکم، ساخت و بافت کلی جامعه باشد، اطالق

به عبارت دیگر برنامه درسی .(1313شود )قورچیان، می

زش ای از یادگیریهای در نظام آموپنهان اجماالً به مجموعه

شود که در بستر فرهنگ حاکم بر محیط عالی اطالق می

ها و مؤسسات آموزش عالی( و بدون آموزشی )دانشگاه

آگاهی اعضای هیأت علمی و دانشجویان برای دانشجویان

.(1381 )حبیبی پور و همکاران، شودحاصل می

واژه برنامه درسی 1069فیلیپ جکسون در سال

ریزی درسی کرد پنهان را رسماً وارد ادبیات برنامه

پرداز ( نظریه1083ژیرو ) .(98ص ،1313)قورچیان،

مشهور برنامه درسی پنهان در مقدمه کتاب خود تحت

ری گیشکل« برنامه درسی پنهان و تربیت اخالقی»عنوان

پنهان را همزمان با انتشار اصطالح علمی برنامه درسی

زندگی در کالس »کتاب فیلیپ جکسون تحت عنوان

داند، تاکنون صاحبنظران و می 1068در سال « درس

اندیشمندان حوزه مطالعات برنامه درسی، تعاریف مختلفی

از جمله ی آنها می توان اند.ه دادهیاز برنامه درسی پنهان ارا

اشاره کرد: ربه موارد زی

( برنامه درسی پنهان را اجماالً به 1009)آیزنر

داند که در ای از یادگیریها در نظام آموزشی میمجموعه

بستر فرهنگ حاکم بر محیط آموزشی و بدون آگاهی

اعضای هیأت علمی و دانشجویان برای دانشجویان حاصل

شود.می

( برنامه درسی پنهان را چنین 2999آیسبورك )

درسی پنهان متشکل از پیامهای برنامه»تعریف کرده است،

ضمنی جو اجتماعی مراکز آموزشی است که نوشته نشده

شود. برنامه درسی پنهان است ولی توسط همه احساس می

بدنة دانشی است که دانشجویان را به سهولت از طریق

کند )سعیدی بودن هر روزه در محیط دانشگاه، هضم می

(.28ص 1389رضوانی،

نامه درسی را شامل برنامه درسی ( بر1081بلوم )

داند به اعتقاد او برنامه درسی آشکار، آشکار و پنهان می

شامل مقاصد، اهداف و قوانین و مقررات مکتوب دانشگاه

و مراکز آموزش عالی است. در مقابل برنامه درسی پنهان

گوید برنامه می داند. اورا غیرمدون و تعریف نشده می

موزشی در زندگی روزمره و تعامل درسی پنهان در نظام آ

گیرد. از نظر بلوم برنامه در محیطهای یادگیری شکل می

درسی، هم فرایند است و هم نتیجه، هم پنهان است و هم

آشکار، هم ذاتی است و هم رفتاری.

و تمجید تاش چوبقلو / انیدانشجو یعلم تیهو میپنهان در تحک یبرنامه درس ینقش مولفه ها لیو تحل یبررس

55

( در مورد مفهوم برنامه درسی 1081برگمن گوستن )

ظامپنهان آنچه که به طور ضمنی در اصول و سازماندهی ن

آموزش عالی )مثالً نظم و ترتیب در کالس و وضعیت

گروهی( و در الگوی ارتباط و تعامل در مراکز آموزشی

)مثالً تکرار دروس، شنیدن، گوش دادن، اطاعت و ...(وجود

وی معتقد است که بهتر شود. از این رو،دارد، شامل می

ر یا غی یاست پدیده برنامه درسی پنهان را آموزشی ضمن

یح بنامیم، زیرا واژه برنامه درسی پنهان شامل همه صر

آموزشهایی است که ورای نتایج یادگیری رسمی واقع

(.28ص ،1389شود )سعیدی،می

( برنامه درسی پنهان را چنین تعریف 1316ملکی )

عوامل دیگری که جزء برنامه درسی رسمی »کرده است:

اندرکاران دستریزان و نیست و از دید و مشاهدة برنامه

ریزی درسی آموزش عالی پنهان است و در فکر و برنامه

کند و در اغلب موارد عواطف و رفتار دانشجویان اثر می

د. نماینبینی شده عمل می مؤثرتر از برنامه درسی پیش

قوانین و مقررات دانشگاه، جو دانشگاه، رابطه و تعامل

وامل هستند. اعضای هیأت علمی و دانشجویان از اهم این ع

از تأثیر اینها تفکر، نگرشها و گرایشهایی در دانشجویان

گیرند که در ادبیات برنامه درسی، این تأثیرات را شکل می

برنامه درسی پنهان تلقی می نمایند.

( برنامه درسی پنهان را شامل تدریس 1313قورچیان )

ضمنی، غیررسمی و غیرملموس نظام ارزشها، هنجارها،

های غیر ملموس دانشگاهها و مراکز ها و جنبهطرز تلقی

آموزش عالی است که متأثر از کل نظام تربیتی و بافت کل

جامعه است.

توان این استنباط را کرد که براساس تعاریف فوق می

قیمغیر مستهمه تعاریف از نظر مفهومی به طور مستقیم یا

.Portli1

ی درس مفهوم برنامه درسی پنهان را در مقابل مفهوم برنامه

های درسی اند. همچنین برنامهرسمی یا آشکار قرار داده

پنهان را یادگیری چیزهایی غیر از اهداف رسمی و صریح

دانند که برای دانشجویان در دانشگاهها و نظام آموزشی می

نشود. همچنیمراکز آموزش عالی حاصل می

( مفاهیم برنامه درسی پنهان را براساس 1003)1تلیپور

کند. بندی میانجام شده در چهار دسته تقسیممطالعات

. برنامه درسی پنهان به عنوان انتظارات غیررسمی یا 1

پیامهای غیرصریح اما مورد انتظار

. برنامه درسی پنهان به عنوان پیامها یا نتایج قصد شدة 2

یادگیری

برنامه درسی پنهان به عنوان پیامهای غیرصریح ناشی از .3

ساختار آموزشی

درسی پنهان به عنوان آنچه که دانشجو خلق برنامه .9

.(31، ص 1389، به نقل از پورتلی رضوانی کند)سعیدیمی

گیری بینی یاد برنامه درسی پنهان بعد غیرقابل پیش

عواملی است که در یادگیری دانشجویان از واست. طراحی

تأثیر زیادی دارند. استادان به طور همدل در طراحی

کنند و از آموزشی به عوامل آشکار در تدریس توجه می

مانند. الزم است عوامل اساسی مؤثر عوامل پنهان غافل می

گیری برنامه درسی پنهان شناسایی و آشکار شوند در شکل

درآیند. تحت ضابطه و کنترل و

ابعاد پدید آورنده ی برنامه درسی (1313قورچیان)

معرفی می کند بخشهای زیررا وزش عالی مدر نظام آ پنهان

به عنوان مولفه های مورد مطالعه و بررسی این تحقیق و

قرار گرفته اند:

معماری و کیفیت ساختمان دانشکده یا دانشگاه -

دانشگاهاختار اجتماعی و اداری دانشکده یا س -


55

ارتباط متقابل اعضای هیئت علمی و دانشجویان -

فردی دانشجویان با کارکنان و با میان روابط-

(1313)قورچیان،یکدیگر

نقش استادان یك دانشکده را در انتقال (1002)1آدامز

یك نظام فرهنگی مسلط به طور خاص مهم دانسته و آنان

آن بر می گرددهمه چیز به که عمالً را کسانی می داند

ارزشیابی و ،انی که مستقیما بر موضوعات تدریسکس

.(26،ص1319،مه ی درسی کنترل دارند)مهر محمدیبرنا

در قالب یافته (301ص ،1008)3مکداول و 2سامبل

های پژوهشی خود اشاره می نمایند که دانشجویان بر

شیوه های ارزشیابی اساس بازخوردهایی که از امتحانات و

با مطالب علمی تعامل العه وطبه شیوه ی م ،خود می گیرند

شان جهت می دهند.

بسیاری از »دارند اظهار می(1089)سیلور و الکساندر

ـ ساختار شناسان این جنبهجامعه های فرآیند مراکز آموزشی

بورکراتیك دانشگاه ـ را به عنوان یك عامل اصلی در

عناصری که به »کنند گیران تلقی میاجتماعی شدن فرا

سادگی قابل تشخیص است عبارتند از: تمامی نظام

بندی که در مرکز آموزشی به خدمت گرفته شده است طبقه

بندی، سازماندهی عمودی سطوح )کالسهای دانشگاه، گروه

های ارتقاء شایستگی برای فعالیتها( روشهای دانشگاه، شیوه

گذاری، قوانین انضباطی،ارزشیابی )آزمونها، نمره

محدودیتها، روشهای تنبیه و ... )سیلور و الکساندر،

.(991ص ،1089

جو بر مشارکت دانشبحث تأثیر مؤلفه ی مکان و فضا

جوینده ی » هویت علمی مهم است و نوع فضا می تواند و

ی بنابرین شیوه؛ را به دانشجویان القا نماید «دانش نبودن

نور، صدا، فضا و ظرفیت کالس ها ،صندلی ها چیدن

تجهیزات حیاط دانشکده یا دانشگاه، راهروهای تنگ و

طوالنی همه و همه اثرات آموزشی و تربیتی دارند. دانشکده

.Adams1

.Sambell 2

را به ارمغان آورده، یادگیری یو شاد زیبا و سرسبز، نشاط

کند و برعکس مراکز آموزشی تنگ و کوچك را آسان می

بستری مناسب را ته فرسوده و نور، تخ به کالسهای کم

جهت اجرای روش تدریس بایسته توسط مدرس به عنوان

، 1316 مؤلفه ای دیگر از برنامه درسی فراهم می آورد)نوید،

.(6ص

معتقدند آموزشهای غیر « علم ارتباطات»صاحبنظران

کالمی و رفتار غیربیانی بیش از سایر عوامل در انتقال پیام

مراکز آموزشی و عناصر بنابراین ندبه فراگیران نقش دار

دهندة آن مانند رنگ، صندلیهای شکسته رغبت به تشکیل

درس و بحث و یادگیری را شاید برای همیشه از بین ببرد؛

لذا توصیه می شود ازاین عنصر مهم برنامه درسی پنهان

نباید غفلت کرد و در تجهیز مراکز آموزشی بیشتر اهتمام

ها به اصول علم روانشناسی و ورزید و در طراحی فضا

(2ص ،1313)نوید، ارتباطات توجه ویژه ای شود.

تبیین » ر تحقیقی با عنوان( د1389)سعید رضوانی

برنامه درسی پنهان در درس بینش اسالمی دوره متوسطه و

ه راهبردهایی برای استفاده از این برنامه در آموزش یارا

مفهوم برنامه درسی در پژوهش حاضر، «اثربخشی دینی

پنهان از طریق مطالعات کتابخانه ای تبیین و تدقیق شد و

13پژوهش در مورد برنامه درسی پنهان و 23سپس

پژوهش در مورد درس بینش اسالمی و برخی پژوهشهای

راجع به سنجش ارزشهای مذهبی جوانان بررسی شد.

تعریف عملیاتی برنامه درسی پنهان درس بینش اسالمی در

این پژوهش عبارت بود از ))بار ارزشی ناخواسته نامطلوب

حاصل از مواجهه دانش آموزان با درس بینش اسالمی((.

بارهای ارزشی -1سواالت پژوهشی عبارت بودند از:

-2ناخواسته نامطلوب درس بینش اسالمی چیستند؟ و

عوامل ایجاد این بارها چه هستند؟ سنجش تاثیرات درس

باورها، ارزشها، نگرشها و طرز تلقی های بینش اسالمی بر

دانش آموزان نسبت به درس بینش اسالمی و محتوای آن

عمده ترین )یعنی موضوعات دینی اعتقادی( بوده است.

.Mcdowell3


55

بارهای ارزشی ناخواسته نامطلوب )برنامه های درسی پنهان

ایجاد تلقی ))رسمی بودن(( -1تبیین شده( عبارت بودند از:

ایجاد -2المی )فاقد بار تربیتی بودن(در درس بینش اس

ایجاد و یا -3نگرش منفی نسبت به درس بینش اسالمی

-9تقویت عدم ارتباط آموخته های دینی با زندگی واقعی

ایجاد و یا تقویت جدایی دین از سیاست برخی از مهمترین

-1عوامل ایجاد برنامه های درسی پنهان عبارت بودند از:

-2حتوای درس بینش اسالمیکالمی م -مشی فلسفی

استفاده از عناوین تکراری در طرح موضوعات در کتابهای

درس دینی دوره های تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و

برداشت دانش آموزان در مورد عدم انطباق -3متوسطه

مباحث بخش حکومت و والیت با شرایط حاکم در

عدم جامعیت در معرفی ائمه اطهار -9جمهوری اسالمی

ع( که منجر به برداشت قدسی از مقام ایشان بدون توجه )

به الگوگیری عملی دانش آموزان از سیره این بزرگواران

شده است.

، به مطالعه توصیفی ابعاد جامعه (1383)حداد علوی

شناسی برنامه درسی پنهان در مدارس راهنمایی دخترانه

، تهپرداخ کید بر هنجار های روحیه علمیأشهر تبریز با ت

ی هنجار ها و یپژوهش به منظور شناسا که در این

نگرشهای خاصی که از طریق برنامه درسی پنهان به دانش

ید اصلی کأت .ان منتقل می شود انجام گرفته استآموز

شها و باورهای برنامه ، نگرپژوهش بر مقایسه هنجارها

با هنجارهای شناخته شده روحیه علمی و ،درسی پنهان

. در جستجوی این اهداف های اعمال آن می باشد شیوه

ـ هنجارها، باورها وارزشهایی 1سواالت زیر مطرح گردید :

که از طریق برنامه درسی پنهان به دانش آموزان منتقل می

ـاین هنجارها و باورها چه نسبتی با 2شوند چه هستند؟

ـ شیوه های اعمال برنامه 3هنجارهای روحیه علمی دارد ؟

پنهان در مدارس مختلف چگونه است ؟ در این درسی

پژوهش با استفاده از رویکرد تعاملی کنش و نظریه تحلیل

کنش پارسونز ، مؤلفه های برنامه درسی پنهان را جهت

مفهوم سازی و تشخیص ابعاد جامعه شناختی آن تحت

. بعد چهارم تحلیل هار بعد نظریه کنش ، بررسی کردیمچ

ز نظر ، اساختار فیزیکی و اجتماعی ملیعنی بعد ابزاری شا

یافته .باشد مطالعه و بررسی جدا گانه می پژوهشگر نیازمند

های تحقیق نشان می دهد دانش آموزان طی زندگی مدرسه

ای برنامه های درسی پنهانی را فرا می گیرند که برخی از

اد : ایجهنجار های روحیه علمی عبارتند ازآنها در مقایسه با

، تقلید و اطاعت ، در برابر نوآوریروحیه و تقویت

، ایجاد و تقویت روحیه انفعال و ترس کنجکاوی و خالقیت

بجای روحیه پرسشگری و نقادی . تقویت باور به حفظی

دم ایجاد ع ،لب درسی، تقویت نگرش نمره گرائیبودن مطا

باور به کار برد روشهای علمی در زندگی واقعی ، بجای

ی، گعلمی بعنوان وسیله حل مسائل زندباور به به روشهای

، بجای مشارکت و همکاری ایجاد رقابت منفی برای نمره

و کار گروهی و بطور کلی عدم انگیزه و ایجاد بی عالقگی

به یاد گیری و تحصیل دانش . نتایج حاصل از تفسیر داده

، ندید می کأینامه درسی پنهان را تها رویکرد انتقادی در بر

دانش آموزان پذیرای منفعل در برابر پیامهایعبارتی ه ب

، آنان پیامهای ضمنی را برنامه درسی پنهان مدرسه نیستند

به آنها انتقاد دارند ولی خود را در برابر درك می کنند و

مچنین . هو تصمیم گیریها ناتوان می بینند تغییر شرایط

، دتفسیر داده ها بیانگر آن است که مدارس ما ضدخالقیتن

ر از ثاار پرشگری در آن به ضد هنجار تبدیل شده و متهنج

فرهنگ عمومی بسوی مدرك گرائی و نگرش اقتصادی و

جهت گیری شده است و واقعی، آموزی علمدوری از

هده عه پذیری پنهان چنین کارکردی را برای مدرسه ب عهجام

دارد .

نقش قابل توجهی در هر کدام از عوامل فوق

ر های علمی دانشجویان ایفا می نمایدتحکیم رفتا چگونگی

بعنوان یك فرصت و عامل کمك هاتحلیل آن و توجه و

از اهمیت ،ارتقاء رفتار های علمی دانشجویانکننده در

لذا با عنایت به موارد فوق الذکر . زیادی برخوردار است

برنامه در صدد است نقش مولفه های مقاله در اینمحقق

را در تحکیم هویت علمی دانشجویان را به درسی پنهان

مورد طور موردی در دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب

.دهدبحث و بررسی قرار


55

تحقیق : سؤال های

ال اصلی زیرؤدر راستای پاسخ دادن به س مقالهاین

انجام می شود:

نقش مولفه های برنامه درسی پنهان در تحکیم هویت -

دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب چگونه علمی دانشجویان

است؟

در راستای پاسخ دادن به سوال اصلی فوق به سؤاالت و

زیر پاسخ می دهد: فرعی

در ارتباط متقابل اعضای هیئت علمی و دانشجویان .1

هویت علمی دانشجویان دانشگاه آزاد اسالمی واحد تحکیم

؟چه نقشی داردبناب

ر د یان با کارکنان و با یکدیگرروابط میان فردی دانشجو. 2



در معماری و کیفیت ساختمان دانشکده یا دانشگاه. 3



م در تحکی دانشگاهساختار اجتماعی و اداری دانشکده یا . 9

هویت علمی دانشجویان دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب

؟چه نقشی دارد

نقش مولفه های برنامه درسی پنهان در تحکیم در آیا.1

هویت علمی دانشجویان دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب

؟تفاوت وجود دارد

وش تحقیقر

نقش مولفه های از آنجا که این تحقیق در صدد است

برنامه درسی پنهان در تحکیم هویت علمی دانشجویان

بررسی نماید از نوع دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب را

کاربردی بوده و به صورت میدانی و زمینه ای انجام می

جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانشجویان شود.

دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب بود که تعداد آنها تقریبا

محاسبه 269نفر وحجم نمونه طبق فرمول کوکران 8999

مع برای جشد و به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند

آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که

که هر سوال در حیطه برنامه درسی پنهان بود 99شامل

یاد، ز متوسط، ،سوال بر اساس طیف لیکرت)خیلی کم، کم

ذاری شده بود که دانشجویان دانشگاه خیلی زیاد( نمره گ

آزاد واحد بناب برآن اساس به سواالت پرسشنامه پاسخ

. در راستای برآورد روایی پرسشنامه از دیدگاه دادند

استادان برنامه ریزی درسی استفاده شد و برای تعیین میزان

نفر به طور 29پایایی پرسشنامه ، از دانشجویان به تعداد

مشترك و با فاصله حداقل یك هفته، دو مرتبه نظر خواهی

شد و ضریب پایایی محاسبه شده برای پرسشنامه تکمیل

+ ( بوده است که 09/9ه توسط دانشجویان برابر با) شد

نشانگر اعتبار آن می باشد و این به آن معنی است که

همبستگی بین اطالعات آورده شده در پرسشنامه ناشی از

دیدگاه واقعی آنها بوده است و عوامل دیگری در آن مداخله

تحلیل داده های جمع آوری شده نداشته اند. برای تجزیه و

ی راب میانگین و شاخصهای آماری توصیفی مانند فراوانی،از

وغیر z استنباطی پارامتریكتبیین تفاوتها از آزمون آماری

پارامتریك خی دو استفاده می شود.

یافته ها

ارتباط متقابل اعضای هیئت علمی و اول: سوال

هویت علمی دانشجویان دانشگاه در تحکیم دانشجویان

بناب چه نقشی دارد؟ آزاد اسالمی واحد


58

در تحكيم هویت علمي ارتباط متقابل اعضای هيئت علمي و دانشجویاننقش ميانگين های کسب شده و مورد انتظارتوصيف :0 جدول

متغير مورد بررسي مورد انتظار

ميانگين کسب شده

ميانگين

9 51/4 درمباحث کالسي توسط اساتيدفراهم شدن موقعيت مشارکت واظهارنظر

9 4/ 21 برقراری ارتباط دوستانه وصميمي اساتيددرکالس

9 05/4 ایجادفرصت مناسب جهت مطرح کردن نظروایده های نودرکالس توسط اساتيد

9 65/4 رفتاروبرخوردمثبت وشایسته اساتيددرکالس،

9 46/4 اساتيدارج نهادن به افكار،عقاید،نظرات وباورهای شماتوسط

9 16/4 توجه به خواسته ها،نيازها وتوقعات دانشجویان توسط اساتيد

9 95/4 ميانگين کل:

در تحكيم هویت علمي ارتباط متقابل اعضای هيئت علمي و دانشجویان. مقایسه ی ميانگين های کسب شده و مورد انتطار نقش 5جدول

در تحكيم هویت علمي روابط ميان فردی دانشجویان با کارکنان و با یكدیگر. توصيف ميانگين های کسب شده و مورد انتظار نقش 9جدول

ميانگين موردانتظار ميانگين کسب شده متغير مورد بررسي

9 85/9 وانجام تكاليف درسي به صورت گروهي برقراری روابط علمي باسایردانشجویان

9 66/9 برخوردصحيح ومناسب کارکنان دانشگاه باشما

9 9/ 31 حاکم بودن نگرش متعادل ومطلوب نسبت به همه دانشجویانوکارکنان دانشگاه

9 4/ 8 فراهم شدن زمينه مناسب جهت همكاری وتعامالت علمي وپژوهشي شما با یكدیگر

9 05/4 کادرآموزشي واساتيددانشگاه به درخواستها ورفع مشكالت اداری وآموزشي شماتوجه

9 51/4 ترغيب وتشویق دانشجویان منضبط وفعال دردانشگاه

9 9/ 38 ميانگين کل:

در پاسخ به این سوال نقش شش شاخص مرتبط با

«علمی و دانشجویانارتباط متقابل اعضای هیئت » مولفه

برنامه درسی پنهان در تحکیم هویت علمی دانشجویان بر

اساس طیف لیکرت دیدگاه دانشجویان سنجیده شد و با

در نظر 3میانگین مورد انتظار که برای هر شاخص عدد

( آورده 1گرفته شده بود مقایسه شد که شرح آن در جدول)

شده است.

محاسبه شده، با سطح خطا پذیری zباتوجه به اینکه

می 06/1جدول، برابر با zو بزرگتر از 16/1برابر با 91/9

باشد، نتیجه گرفته می شود که نوع ارتباط متقابل اعضای

هیئت علمی درتحکیم هویت علمی دانشجویان نقش دارد

و مطلوب بودن این ارتباط،درتحکیم هویت علمی

دانشجویان موثراست.

روابط میان فردی دانشجویان با کارکنان :سوال دوم

هویت علمی دانشجویان دانشگاه در تحکیم و با یکدیگر

آزاد اسالمی واحد بناب چه نقشی دارد ؟

نقش شش شاخص مرتبط با سوالدر پاسخ به این

روابط میان فردی دانشجویان با کارکنان و با یکدیگر» مولفه

ت علمی دانشجویان بربرنامه درسی پنهان در تحکیم هوی«


z محاسبه شدهz انحراف استاندارد پذیریدرصد خطا جدول

66/6 36/0 12/1 06/1


53


( آورده 3گرفته شده بود مقایسه شد که شرح آن در جدول)

.شده است

محاسبه شده،با سطح خطا پذیری zباتوجه به اینکه

می 06/1جدول،برابر با zوبزرگتر از 16/1،برابربا 91/9

وابط ر/.درصد اطمینان، نتیجه گرفته می شود که 01باشد با

کیم در تح میان فردی دانشجویان با کارکنان و با یکدیگر

هویت علمی دانشجویان نقش دارد و مطلوب ترشدن

روابط مذکور،درتحکیم هویت علمی دانشجویان تاثیرمثبتی

خواهدداشت.

فیت ساختمان دانشکده یا معماری و کی سوال سوم:

هویت علمی دانشجویان دانشگاه آزاد در تحکیم دانشگاه

اسالمی واحد بناب چه نقشی دارد؟

در پاسخ به این سؤال نقش هفت شاخص مرتبط با

«معماری و کیفیت ساختمان دانشکده یا دانشگاه»مولفه


لیکرت دیدگاه دانشجویان سنجیده شد و با اساس طیف


( آورده 1گرفته شده بود مقایسه شد که شرح آن در جدول )

.شده است

ميدر تحكيم هویت عل کارکنان و با یكدیگر روابط ميان فردی دانشجویان بامقایسه ی ميانگين های کسب شده و مورد انتطار نقش :4جدول

در تحكيم هویت علمي دانشكده یا دانشگاهمعماری و کيفيت ساختمان توصيف ميانگين های کسب شده و مورد انتظار نقش : 2جدول

دانشجویان

در تحكيم هویت علمي معماری و کيفيت ساختمان دانشكده یا دانشگاهمقایسه ميانگين های کسب شده و مورد انتظار نقش :6جدول

z محاسبه شدهz جدول سطح خطا پذیری انحراف استاندارد

66/2 36/0 12/1 06/1

ميانگين مورد انتظار ميانگين کسب شده متغير مورد بررسي

9 06/4 حاکم بودن سكوت وآرامش برفضای آموزشي دانشگاه

9 16/4 تميزوسرسبزبودن فضای محوطه دانشگاه

9 01/4 آموزشي کالسهااستاندارد بودن صندلي ها،تخته وفضای

9 08/4 مجهزبودن کالسها به سيستم مناسب سرمایشي وگرمایشي

9 18/4 کافي بودن ميزان نورورنگ مناسب درمحيط آموزشي

9 41/4 مجهزبودن کالسهای درسي به وسایل کمک آموزشي

9 48/4 مجهزبودن دانشگاه به کتابخانه،سالن مطالعه،سالن مرجع

9 51/4 ميانگين کل:

z محاسبه شدهz سطح خطاپذیری انحراف استاندارد جدول

12 /6 36/0 12/1 06/1


51

خطاپذیری با سطح محاسبه شده،zباتوجه به اینکه

می 06/1برابر با جدول، zبزرگتر از و 91/1برابربا ،91/9

معماری و کیفیت نتیجه گرفته می شود که نوع باشد،

در تحکیم هویت علمی ،ساختمان دانشکده یا دانشگاه

درتحکیم دانشجویان نقش دارد و مطلوب ترشدن آن،

هویت علمی دانشجویان تاثیرمثبتی خواهد داشت.

ساختار اجتماعی و اداری دانشکده یا :سوال چهارم


؟چه نقشی دارداسالمی واحد بناب

در تحكيم هویت علمي ساختار اجتماعي و اداری دانشكده یا دانشگاهنقش توصيف ميانگين های کسب شده و مورد انتظار :6جدول

ميانگين مورد نتظار ميانگين کسب شده متغيرهای مورد بررسي

9 85/9 حاکم بودن قوانين ومقررات اخالقي وانضباطي درمحيط دانشگاه

9 61/9 حضوربه موقع اساتيددرکالس وایجادمحدودیت حضوردرکالس برای دانشجویان

9 15/4 گروههای آموزشياطالع رساني های به موقع مسئولين و مدیران

9 45/9 حاکم بودن قوانين تشویق وتنبيه دانشجویان درساختارآموزشي

9 66/9 برقراری قوانين آزمون،جهت ارزشيابي صحيح توان علمي دانشجویان

9 45/4 زمانبندی صحيح کالسهای درسي

9 61/9 نصب تابلوهای علمي،اجتماعي وفرهنگي درمحيط دانشگاه

9 5/9 ميانگين

در تحكيم هویت علمي ساختار اجتماعي و اداری دانشكده یا دانشگاهتوصيف ميانگين های کسب شده و مورد انتظار نقش :8دولج

در تحكيم هویت علمي مولفه های برنامه درسي پنهان ميانگين های .مقایسه 3جدول

z محاسبه شدهz جدول سطح خطا پذیری انحراف استاندارد

85 /4 36/0 12/1 06/1

خي دو ميانگين مورد انتظار ميانگين کسب شده مولفه های مورد بررسي

28/1 9 4.95 ارتباط متقابل اعضای هيئت علمي و دانشجویاننقش

48/1 9 4.51 معماری و کيفيت ساختمان دانشكده یا دانشگاهنقش

90/1 9 9.38 روابط ميان فردی دانشجویان با کارکنان و با یكدیگرنقش

50/1 9 9 .8 ساختار اجتماعي و اداری دانشكده یا دانشگاه

12/1ميزان خطای آماری: 9درجه آزادی: 28/0خي دو محاسبه شده: 16/4کسب شده : ميانگين کل


50

در پاسخ به این سوال نقش هفت شاخص مرتبط با

« ساختار اجتماعی و اداری دانشکده یا دانشگاه» مولفه




آورده (1مقایسه شد که شرح آن در جدول )گرفته شده بود

.شده است

با سطح خطا پذیری محاسبه شده، zباتوجه به اینکه

می 06/1برابر با جدول، z بزرگتر از و82/9 با برابر ،91/9

نتیجه گرفته می شود که درصد اطمینان،./01باشد با

در تحکیم ،ساختار اجتماعی و اداری دانشکده یا دانشگاه

لمی دانشجویان دانشگاه نقش دارد و مطلوب هویت ع

ترشدن آن،درتحکیم هویت علمی دانشجویان تاثیرمثبتی

خواهدداشت.

آیا در نقش مولفه های برنامه درسی سوال پنجم:

پنهان در تحکیم هویت علمی دانشجویان دانشگاه آزاد

تفاوت وجود دارد؟ اسالمی واحد بناب

ابل ارتباط متق»چهار مولفهدر پاسخ به این سوال نقش

معماری و کیفیت ،اعضای هیئت علمی و دانشجویان

روابط میان فردی دانشجویان ،ساختمان دانشکده یا دانشگاه

ساختار اجتماعی و اداری و با کارکنان و با یکدیگر

برنامه درسی پنهان در تحکیم هویت « دانشکده یا دانشگاه

دیدگاه علمی دانشجویان بر اساس طیف لیکرت

دانشجویان نقش سنجیده شد و با میانگین مورد انتظار که

در نظر گرفته شده بود مقایسه شد 3برای هر شاخص عدد

باتوجه به اینکه . ( آورده شده است0که شرح آن در جدول )

با برابر ،91/9با سطح خطا پذیری خی دو محاسبه شده،

ی باشد م 81/1برابر با خی دو جدول، کوچکتر از و 18/1

رتباط ا» چهار مولفه اطمینان نتیجه گرفته می شود که ./01با

ت معماری و کیفی ،متقابل اعضای هیئت علمی و دانشجویان

روابط میان فردی دانشجویان ،ساختمان دانشکده یا دانشگاه

ساختار اجتماعی و اداری و با کارکنان و با یکدیگر

ر تحکیم هویتبرنامه درسی پنهان د« دانشکده یا دانشگاه

در علمی دانشجویان نقش دارند و از لحاظ میزان تاثیر

همدیگر تفاوت معنی تحکیم هویت علمی دانشجویان با

داری ندارند و هر چهار مولفه تاثیر دارند.

بحث ونتیجه گیری

ارتباط متقابل اعضای هیئت علمی و سوال اول:

دانشگاه هویت علمی دانشجویان در تحکیم دانشجویان

آزاد اسالمی واحد بناب چه نقشی دارد؟

نتایج این تحقیق در خصوص سؤال فوق الذکر بیانگر

ارتباط متقابل اعضای هیئت علمی و این موضوع است که

باعث ارتقای هویت علمی دانشجویان می شود دانشجویان

و این نتیجه با مبانی نظری موجود و تحقیقات و بررسی

( 1383(، قورچیان)1002ط آدامز )های انجام شده توس

(همسو می باشد. 1316(و ملکی )1381،مهرام وهمکاران)

روابط میان فردی دانشجویان با کارکنان :سوال دوم

هویت علمی دانشجویان دانشگاه در تحکیم و با یکدیگر

آزاد اسالمی واحد بناب چه نقشی دارد ؟

یافته های ابن پژوهش در رابطه با سوال دوم نشانگر

روابط میان فردی دانشجویان با کارکنان این نکته هست که

در تحکیم هویت علمی دانشجویان مؤثر است و با یکدیگر

ن گوست برگمنو نتیجه با مبانی علمی و بررسی های

(، مهرام 1313، قورچیان)(2999آیسبورك ) (،1081)

( همسو است.1381وهمکاران)

معماری و کیفیت ساختمان دانشکده یا سوال سوم:




52

نتایج این تحقیق راجع به این سؤال مؤید این نکته

معماری و کیفیت ساختمان دانشکده یا دانشگاههست که

هویت علمی دانشجویان تأثیر شکل گیری در تحکیم و

(1313مثبتی دارد این یافنه با مطالعات قورچیان)

( همسو است. 1381همکاران ) (و مهرام و1313)نوید

ساختار اجتماعی و اداری دانشکده یا :سوال چهارم



بدست آمده از این پژوهش نشانگر این یافته های

ساختار اجتماعی و اداری دانشکده یا موضع است که

در ارتقا و تحکیم هویت علمی دانشجویان تأثیر دانشگاه

قابل توجهی داردو این نتیجه بامبانی نظری موجود و

(،1381(، مهرام وهمکاران)1313بررسی های قورچیان)

(1089 )ور و الکساندرسیل ، (1001)لوی (،1316)ملکی

( همسو می 1008و سامبل و مکداول ) (2999آیسبورك )

باشد.

آیا در نقش مولفه های برنامه درسی سوال پنجم:

پنهان در تحکیم هویت علمی دانشجویان دانشگاه آزاد

تفاوت وجود دارد؟ اسالمی واحد بناب

یافته های این تحقیق نشان می دهد چهار مولفه

ی معمار ،تقابل اعضای هیئت علمی و دانشجویانارتباط م

دی روابط میان فر ،و کیفیت ساختمان دانشکده یا دانشگاه

ساختار اجتماعی و و دانشجویان با کارکنان و با یکدیگر

برنامه درسی پنهان در تحکیم اداری دانشکده یا دانشگاه

تحکیم در هویت علمی دانشجویان از لحاظ میزان تاثیر

همدیگر تفاوت ندارند. ی دانشجویان باهویت علم

بررسی یافته های تحقیق بر آمد مولفه های برنامه آنچه از

درسی پنهان در تحکیم هویت علمی دانشجویان موثر می

باشند که میانگینهای کسب شده از مورد انتظار باالتر بوده

در مجموع نشانگر تأثیر گذاری آنها در چگونگی شکل و

که نقش بنیه علمی دانشجویان می باشدگیری و تحکیم

آنها در قالب نمودار زیر نشان داده شده است.

نمودار نقش برنامه درسي پنهان در تحكيم هویت علمي دانشجویان

ارتباط متقابل اعضای هيئت علمي و

دانشجویان

روابط ميان فردی دانشجویان با کارکنان

یكدیگرو با

ساختار اجتماعي و اداری دانشكده یا

دانشگاه

ا دانشكده ی معماری و کيفيت ساختمان

دانشگاه

ابعاد برنامه

درسي پنهان

دردانشگاه

تحكيم هویت علمي دانشجویان


59

در راستای نتایج تحقیق پیشنهاد می شود، از آنجایی

و رفتار اعضای هیئت علمی از عوامل بسیار طرز تلقی که

باشد. اگر های دانشجویان میمهم در تشکیل طرز تلقی

د و نآزاد برخورد کن اعضای هیئت علمی در کالس درس،

الش، د تنفرصت کافی و مؤثر در اختیار دانشجویان قرار ده

. اگر دنکنتقویت می آنهاتوانایی و حس اعتماد به نفس را

د و با نها و نظرات خود را محور قرار دهتهامیال و خواس

ها د مانع بروز توانایینگری برخورد نمایرویه سلطه

گری به دیگران را د و در دانشجویان گرایش سلطهنشومی

ی که به مشارکت در فعالیتهای ید. دانشجوندهپرورش می

دیگران با نظر در ارتباط با دهد،آموزشی تمایل نشان می

کند و رفتارهای ضد اجتماعی مانند میمثبت عمل

کند، عالقه به همکاری دانشجویان پرخاشگری را کنترل می

و احترام و ارج نهادن به دانشجو را در اعضای هیئت علمی

انگیزد؛ بعالوه دانشجویانی که تکالیف خود را به برمی

های اعضای دهند و از دستورات و توصیهخوبی انجام می

کنند در عملکرد اعضای هیئت می هیئت علمی اطاعت

لذا توصیه می شود در انتخاب و گزینش کنندعلمی اثر می

مدرسان باید کامالً به اصول علمی توجه شود تا اثرات

مثبت در دانشجویان بر گذارند و موجبات اعتالی علمی

آنهارا فراهم نمایند همچنین با ارزشیابی مستمر و همه جانبه

ارا تحلیل کرد وبا برگزاری دوره های می توان عملکرد آنه

با آموزشی و توجیهی ضعف های احتمالی را رفع کرد.

توجه به اینکه معماری و کیفیت ساختمان دانشگاه در

تحکیم هویت علمی دانشجویان موثر است و تجزیه و

این مطلب است. بنابراین مؤیدتحلیل های داده ها کامالً

هندة آن مانند رنگ، نور، دمراکز آموزشی و عناصر تشکیل

صدا، تجهیزات حیاط دانشکده یا دانشگاه، راهروهای تنگ

و طوالنی همه و همه اثرات آموزشی و تربیتی دارند.

را به ارمغان آورده، یو شاد دانشکده زیبا و سرسبز، نشاط

کند و برعکس مراکز آموزشی تنگ و یادگیری را آسان می

ه فرسوده و صندلیهای نور، تخت کوچك به کالسهای کم

شکسته رغبت به درس و بحث و یادگیری را شاید برای

لذا توصیه می شود ازاین عنصر مهم ؛همیشه از بین ببرد

برنامه درسی پنهان نباید غفلت کرد و در تجهیز مراکز

آموزشی بیشتر اهتمام ورزید و در طراحی فضا ها به اصول

روابطی شود. علم روانشناسی و ارتباطات توجه ویژه ا

درون درکه میان فردی دانشجویان با کارکنان و با یکدیگر

دانشگاهها و مراکز آموزش عالی به صورت رسمی یا

گیرد و هر کدام آثار تربیتی خاص خود غیررسمی شکل می

را دارند. یکی از اینگونه روابط، روابط کارکنان با

ری گیباشد. موضعمی و دانشجویان با همدیگر دانشجویان

و طرز تفکر و نگرشهای افراد و اداره کنندة مراکز آموزش

در این زمینه بسیار قابل مالحظه است. اگر کارکنان

ای داشته باشند نوع زندگی برداشتهای طبقاتی ویژه

کند. فرزندان گیریهای تربیتی تأثیر میدانشجویان در تصمیم

ری باالتای که نزد کارکنان مراکز آموزش عالی اهمیت طبقه

دارند از توجهات ویژه برخوردار خواهند شد و دانشجویان

طبقات دیگر از چنین توجهی محروم خواهند ماند.عالوه

بر تأثیر کارکنان، فرهنگ دانشجویان و گروههای دوستی

های نیز آثار خاص خود را دارند. دانشجویان از ویژگی

تپذیرند،ممکن اسفرهنگی و اجتماعی یکدیگر تأثیر می

های مرفه که فرهنگ خاص خودشان را دانشجویان خانواده

کند با دیدن دارند و آداب و معاشرت آنها فرق می

های کم درآمد یا تنگدست مغرورتر و دانشجویان خانواده

های تر شوند و در مقابل دانشجویان خانوادهاز خود راضی

کم درآمد احساس کمبود و حقارت کنند. هر یك از این

ت جزیی از برنامه درسی پنهان دانشجویان را تشکیل دو حال

لذا توصیه می گردد عدالت و برابری در برخورد با دهدمی

. استادان در طراحی آموزشی به دانشجویان رعایت گردد


55

کنند و از عوامل پنهان عوامل آشکار در تدریس توجه می

عوامل اساسی مؤثر در پیشنهاد می گرددمانند. غافل می

ویری برنامه درسی پنهان شناسایی و آشکار شوند گشکل

تحت ضابطه و کنترل درآیند. یکی از عوامل که در کم

کردن فاصله بین برنامه درسی رسمی و پنهان تأثیر دارد

مشارکت دانشجویان در جریان آموزش است. در صورت

مشارکت آنان در طراحی و اجرای تدریس، فعالیتهای

لقی خواهند کرد و با عالقه و آگاهی یادگیری را با اهمیت ت

برای یادگیری و نایل شدن به هدفهای آموزشی تدریس

و خواهند نمود. عامل دیگر آگاهی برنامه ریزان کمك

استادان از عوامل غیر آشکاری که در آموزش مؤثر است:

برای مثال وقتی معلم بداند که نوع برخورد او در ارزشیابی

ن و آثار ارزشیابی مؤثر است سعی های دانشجویااز آموخته

کند رفتار خود را به منظور تقویت ارزشها و گرایشهای می

های مطلوب تنظیم نماید. یا وقتی که متوجه شد طرز تلقی

او درباره رابطه استاد و دانشجو در کالس درس و نقش

یری گیادگیری دانشجو )منفعل بودن فعال بودن( در شکل

کند روابط آموزشیر دارد سعی میطرز تلقی دانشجویان اث

داخل کالس درس را به صورت مفید و اثربخش سازمان

دهد. بنابراین استادان باید عوامل مؤثر در برنامه درسی

پنهان را شناسایی کند و با در نظر گرفتن آنها در طراحی و

از عوامل دیگری که تر عمل نماید.اجرای آموزشی منطقی

ریزان و و از دید و مشاهده برنامهجز برنامه درسی نیست

اندرکاران نظام آموزش عالی پنهان است وجود دارد دست

ر کند و دکه بر فکر و عواطف و رفتار دانشجویان اثر می

کنند. اغلب موارد مؤثرتر از برنامه درسی رسمی عمل می

جو اجتماعی دانشگاه، رابطه و قوانین و مقررات دانشگاه،

علمی و دانشجویان از اهم این عوامل تعامل اعضای هیأت

هستند. از این رو هر چه نظام آموزش عالی ضعیفتر باشد،

های درسی پنهان در نظام آموزش عالی بیشتر برنامه

ریزی درسی رسمی و صریح شود. اگر نظام برنامهمی

آموزش عالی به نحوی پیام های پنهان را آشکار کند و

های درسی پنهان را رنامهتواند بتحت نظارت درآورد می

ه این ریزان با توجه بتحت پوشش بگیرد. بنابراین برنامه

مفاهیم جدید، باید تعمق تحلیلی بیشتری در امر

های درسی داشته باشند و بدانند تربیتی و برنامه فضاهای

دارتر که دنیا و زندگی در کالس درس خیلی عمیقتر و ریشه

رنامه درسی رسمی ترسیم از تصوراتی است که غالباً در ب

ریزی درسی اندرکاران برنامهشود. نتیجه آنکه دستمی

رسمی نظام آموزش عالی باید عناصر برنامه درسی پنهان را

به عنوان یك جعبه سیاه آموزشی همواره مدنظر قرار دهند

و از آثار تربیتی آنها غافل نباشند چونکه کم وکیف آنها در

یان موثر می باشد و نقش آن تحکیم هویت علمی دانشجو

می تواند خیلی پر رنگتر از برنامه درسی رسمی و آشکار

باشد.

منابع

تاثیر برنامه (.1381) حبیبی پور، مجید و باتوانی، مرتضی. -

ماهنامه ی رشد تكنولوژی .ی درسی پنهان در یادگیری

. 111شماره ی ،آموزشي

توصيفي ابعاد مطالعه (.1383حداد علوی، رودابه. ) -

جامعه شناسي برنامه درسي پنهان در مدارس راهنمایي

با تاکيد 89-0985دخترانه شهر تبریز در سال تحصيلي

. پایان نامه کارشناسی ارشد، بر هنجار های روحيه علمي

دانشگاه شهید باهنر کرمان.

ي درس تبيين برنامه .(1389) .سعیدی رضوانی، محمود -

رساله .ش اسالمي دوره متوسطه ...پنهان در درس بين


55

تهران؛ دانشگاه تربیت .ریزی درسیدکتری رشته برنامه

معلم.

ریزی درسي برای برنامه .(1312) .سیلور و الکساندر -

.نژاد. ترجمه غالمرضا خویتدریس و یادگيری بهتر

مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

و مفاهيم اصول .(1316) .زادگان، سید محمدعباس -

تهران، انتشارات .ریزی درسياساسي در برنامه

سوره.

تحلیلی از برنامه درسی .(1313) .قورچیان، نادرقلی -

تهران؛ .مستمر، بحثی نو در ابعاد ناشناخته آموزشی

شماره ،ریزی در آموزش عاليفصلنامه پژوهش و برنامه

1.

رسي علوم د برنامه .(1389) .مهرمحمدی، محمود -

. تهران؛ سازمان سمت.تربيتي ماهيت و قلمرو آن

ریزی رسمي )راهنمای برنامه .(1316) .ملکی، حسن -

تهران؛ انتشارات مدرسه. .عمل(

مهرام، بهروز؛ ساکتی، پرویز؛ مسعودی، اکبر و -

(. نقش برنامه درسی پنهان در 1381مهرمحمدی، محمود. )

العات برنامه فصلنامه مطهویت علمی دانشجویان.

.3، ص3سال اول، شماره ی درسي،

سازمان نشر تهران، .مدرسه پيام .(1313) .مهدی نوید، -

.کشور مدارس تجهیز و توسعه و نوسازی

- Adams TM .(1992). Academic Culture

:the hidden curriculum .New Directions

for teaching and learning ,NO.49. - Ausbrooks, Ruby. (2000). what is

school’s Hidden curriculum teaching

your child.

- Bloom. B.S .(1981). All our children: a

primer for parents teachers and other

Education NC crow hin, York. - Eisner. E. (1985). the Educational

imagination, New york Macmilan

pulishing. Co - Eisner, E. (1994 ). Educational

Imagination; on the Design and

Evaluation on school program, (sth, ed)

New York, Macmillan college pulishing

company.

- Giroux, Henry, A. (1983). theory and

Resistance in Education (A pedagogy for

the opposition) Bergin & Garvey pulishers

INC. Massachu setts.

- Lewy, Aryeh. (1991). International

Encychlopedia of curriculum pergamon

press.


55

Quarterly Journal of Educational Psychology

Islamic Azad University Tonekabon Branch

Vol. 2, No. 4, winter 2011, No 8

Analysis of the role of the hidden curriculum components in strengthening

of students’ academic identity (Case study of Bonab Islamic Azad

University)

2ash. Elham ; Tamjid t1Mojallal Choboglu. Mohammad Ali

1) Assistant professor & faculty member Islamic Azad University at Bonab branch

2) Member of Young Researchers’ Club in Islamic Azad University at Bonab *Corresponding author: [email protected]

Abstract

The hidden curriculum has considerable role in the quality of students’ academic behaviors strengthening.

And it has more importance, the analysis of its causing factors as an opportunity and an effective factor in

promotional of students’ academic behaviors. The author tries to consider the role of the hidden lesson plan

components (architecture and quality of the university building, social and official structure of the university,

interaction between academic members and students and the relation between students and staff) in strengthening

of students’ academic identity as a sample in Bonab Islamic Azad University. This research is an applied one and

it was used the questionnaire for data gathering which consisted of 44 question in the field of hidden lesson plan,

and according to Likert spectrum ( very low, low, moderate, high, very high) every question had been scored. The

statistical community of this research consists of 8000 students of Bonab Islamic Azad University and the capacity

of the sample computed 260 according to Cochran formula and they were selected categorical and by chance. For

analyzing of the data gathering, it is used descriptive statistical indexes as: frequency, mean and for expressing of

differences it is used Z- parametric and deductive chi square non parametric statistical test. It is used lesson

planning professors’ views in order to estimate of the questionnaire currency. Also for determining questionnaire

constancy, it is asked from 20 students to give their view about the question 2 times in common. The constancy

coefficient computed by students for completed questionnaire was equal with (+0/94) and it is the sign of its trust,

it means the correlation between questionnaire information is resulted from their actual views and there are not

any other factors in it. The descriptive statistical index as frequency and mean was used for analysis of the

gathered data and Z parametric and chi square non parametric deductive statistical tests were used to explain the

differences. The components of the hidden lesson plan are effective on strengthen of the students’ academic

identity because of higher means.

Key words: Curriculum, Hidden curriculum, Academic identity- University

Documents

اصل مقاله (755 K)