«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

Principle of Economics (1-292).indd 1 14/3/2560 16:01:25 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หลกเศรษฐศาสตร

ณรงค ธนาวภาส

ฉบบพมพท 1 พมพครงแรก เมษายน 2560

พมพซ�าครงท 2 สงหาคม 2560

สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

หามท�าซ�า ดดแปลง คดลอก ลอกเลยน หรอน�าไปเผยแพรในสอทกประเภท ไมวาสวนใดสวนหนง

ของหนงสอเลมน ตลอดจนหามมใหสแกนหนงสอหรอคดลอกสวนใดสวนหนงเพอสรางฐานขอมล

อเลกทรอนกส นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากบรษทวทยพฒน จ�ากด

จดท�ารปเลม จดพมพ และจ�าหนายโดย

บรษทวทยพฒน จ�ากด

52/103-104 ซอยรามค�าแหง 60/5 ถนนรามค�าแหง เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240

โทรศพท 02 374 9915 โทรสาร 02 374 6495

E-mail: contact@wphat.com Website: www.wphat.com

ส�านกพมพ วทยพฒน (www.facebook.com/wphat.edu)

ID: wphat.com

ราคา 135 บาท

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

ณรงค ธนาวภาส.

หลกเศรษฐศาสตร.--กรงเทพฯ: วทยพฒน, 2560.

292 หนา.

1. เศรษฐศาสตร. I. ชอเรอง.

330

ISBN 978-616-424-004-9

หากทานมขอตชม หรอค�าแนะน�าเกยวกบหนงสอหรอบรการของบรษทฯ กรณาสงจดหมายถงผจดการฝายลกคาสมพนธตามทอยดานบน หรอสงอเมลท admin@wphat.com จกเปนพระคณยง

Principle of Economics (1-292).indd 2 18/7/2560 16:13:52 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

คำ�นำ�

เศรษฐศาสตรเปนสาขาวชาหนงทมความส�าคญตอเราทกคนทงในระดบชวตประจ�าวนและ

ในระดบรวมของประเทศ เนองจากเราทกคนตางเปนสวนหนงของกลไกทางเศรษฐกจ จากความส�าคญ

ดงกลาวท�าใหปจจบนไดมการจดการเรยนการสอนวชาเศรษฐศาสตรใหแกนกศกษาทงทางดาน

สงคมศาสตรและสาขาอนทเกยวของในหลายๆระดบ

การจดพมพต�ารา หลกเศรษฐศาสตร เลมนมวตถประสงคเพอใชเปนต�าราประกอบการเรยน

การสอนของนกศกษาสาขาบรหารธรกจ หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) พทธศกราช

2557 ของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา และนกศกษาในระดบปรญญาตร รวมทงผสนใจทวไป

ตรงตามจดประสงครายวชา สมรรถนะรายวชา และค�าอธบายรายวชา หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ

ชนสง พทธศกราช 2557

เนอหาในเลมประกอบดวย ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร อปสงค อปทาน และดลยภาพ

ของตลาด ความยดหยนของอปสงคและอปทาน การประยกตอปสงค อปทาน และความยดหยน

พฤตกรรมของผบรโภค ทฤษฎการผลต ตนทนการผลตและรายรบจากการผลต การก�าหนดราคาและ

ปรมาณการผลตในตลาดประเภทตางๆ รายไดประชาชาต การก�าหนดรายไดประชาชาตดลยภาพ การเงน

การคลงสาธารณะ การคาและการเงนระหวางประเทศ และการพฒนาเศรษฐกจ นอกจากน ยงเสรมดวย

ภาคผนวก ไดแก หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สรปสาระส�าคญแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 12 และแนวคดเศรษฐกจไทย 4.0 เพอใหผศกษามความรและความเขาใจเกยวกบสภาพเศรษฐกจ

ในปจจบนและแนวทางการแกไขปญหาทางเศรษฐกจไดดยงขน

ผเขยนหวงวาต�ารา หลกเศรษฐศาสตร จะเปนประโยชนตอนกศกษาและผสนใจทวไป ส�าหรบ

ประโยชนและความดทเกดขนผเขยนขอมอบแดผมพระคณ บดามารดา ครอาจารย รวมทงผเขยนต�ารา

และเอกสารตางๆทใชประกอบการเขยนต�าราในครงน ตลอดจนบรษทวทยพฒน จ�ากด ผด�าเนนการ

จดพมพต�าราดงกลาวใหส�าเรจลลวงดวยด ขอบกพรองทงหมดทเกดขนผเขยนขอนอมรบไวแตเพยง

ผเดยว

(ณรงค ธนาวภาส)

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 3 13/3/2560 15:09:09 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หลกสตรรายวชา

หลกเศรษฐศาสตร

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) พทธศกราช 2557 ของ

ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

หลกเศรษฐศาสตร (Principles of Economics)

รหสวชา 3200-1001

จดประสงครายวชา เพอให

1. เขาใจเกยวกบหลกเศรษฐศาสตร

2. สามารถน�าแนวคดทางเศรษฐศาสตรไปใชแกปญหาในชวตประจ�าวน

ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3. เหนคณคาและความส�าคญของหลกเศรษฐศาสตร

สมรรถนะรายวชา

1. แสดงความเขาใจเกยวกบเศรษฐศาสตรทส�าคญตอการด�าเนนธรกจ

2. ประยกตหลกเศรษฐศาสตรไปใชในงานอาชพและชวตประจ�าวน

3. ปฏบตงานดวยความมคณธรรม จรยธรรม คานยม และคณลกษณะ

อนพงประสงค ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ค�าอธบายรายวชา

ศกษาเกยวกบความรทวไปทางเศรษฐศาสตร อปสงค อปทานและการ

เปลยนแปลงอปสงค อปทาน และภาวะดลยภาพของตลาด ความยดหยนของ

อปสงค อปทาน และภาวะดลยภาพของตลาด ความยดหยนของอปสงค อปทาน

ทฤษฎพฤตกรรมผบรโภค ทฤษฎการผลตตนทนรายรบและก�าไรจากการผลต การ

ก�าหนดราคาสนคาในตลาดประเภทตางๆ รายไดประชาชาต องคประกอบการ

ก�าหนดรายไดประชาชาต การเงนและการธนาคาร การคลงรฐบาล การคาระหวาง

ประเทศ เงนเฟอ เงนฝด และการแกปญหาเศรษฐกจมหภาค วฏจกรเศรษฐกจ

การพฒนาเศรษฐกจและการบรณาการหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง

Principle of Economics (1-292).indd 4 15/3/2560 10:52:16 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

สารบญ

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร 9

ความนำา 10ความสมพนธของวชาเศรษฐศาสตรกบศาสตรอนๆ� 11วธการศกษาวชาเศรษฐศาสตร� 13ขอสมมตในการศกษาวชาเศรษฐศาสตร� 14แนวทางการศกษาวชาเศรษฐศาสตร� 14ประโยชนของวชาเศรษฐศาสตร� 15ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ� 16ระบบเศรษฐกจ� 16รปแบบของระบบเศรษฐกจ� 17แนวทางการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ� 19วงจรเศรษฐกจ� 20สรปทายหนวย� 22� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 1� 23

หนวยท 2 อปสงค อปทาน และดลยภาพของตลาด 24

ความหมายของอปสงค� 25กฎของอปสงค� 27ตวกำาหนดอปสงค� 28อปสงคและการเปลยนแปลง� 28ความหมายของอปทาน� 30กฎของอปทาน� 31ตวกำาหนดอปทาน� 32อปทานและการเปลยนแปลง� 33ราคาดลยภาพ� 34การเปลยนแปลงของภาวะดลยภาพ� 36สรปทายหนวย� 41� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 2� 42

หนวยท 3 ความยดหยนของอปสงคและอปทาน 43

ความยดหยนและความลาด� 44ความยดหยนของอปสงคตอราคา� 46ประเภทความยดหยนของอปสงค� 50ปจจยทกำาหนดความยดหยนของอปสงคตอราคา� 52ความสมพนธระหวางความยดหยนกบรายรบรวมของธรกจ� 53ความยดหยนของอปสงคตอรายได� 56ความยดหยนของอปสงคไขว� 57ความยดหยนของอปทานตอราคา� 59ประเภทความยดหยนของอปทาน� 62

Principle of Economics (1-292).indd 5 14/3/2560 16:45:33 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

ปจจยทกำ�หนดคว�มยดหยนของอปท�นตอร�ค� 65สรปท�ยหนวย� 66� กจกรรมทบทวนคว�มรหนวยท� 3� 67

หนวยท 4 การประยกตอปสงค อปทาน และความยดหยน 68

ก�รแทรกแซงของรฐบ�ลเกยวกบร�ค�� 69ก�รเกบภ�ษและภ�ระภ�ษ� 74สรปท�ยหนวย� 80� กจกรรมทบทวนคว�มรหนวยท� 4� 81

หนวยท 5 พฤตกรรมของผบรโภค 82

พฤตกรรมของผบรโภคและทฤษฎอรรถประโยชน� 83คว�มหม�ยของอรรถประโยชน� 84อรรถประโยชนรวมและอรรถประโยชนหนวยสดท�ย� 85ดลยภ�พของผบรโภค� 87สรปท�ยหนวย� 94� กจกรรมทบทวนคว�มรหนวยท� 5� 95

หนวยท 6 ทฤษฎการผลต 96

คว�มหม�ยของทฤษฎก�รผลต� 97ปจจยก�รผลต� 97ผลผลตและระยะเวล�ก�รผลต� 98คว�มสมพนธระหว�งปจจยก�รผลตกบผลผลตในระยะสน� 99คว�มสมพนธระหว�งปจจยก�รผลตกบผลผลตในระยะย�ว� 103ก�รผสมสวนปจจยก�รผลตททำ�ใหเสยตนทนตำ�ทสด� 111สรปท�ยหนวย� 112� กจกรรมทบทวนคว�มรหนวยท� 6� 114

หนวยท 7 ตนทนการผลตและรายรบจากการผลต 115

ตนทนก�รผลต� 116ตนทนก�รผลตในระยะสน� 118ตนทนก�รผลตในระยะย�ว� 123ร�ยรบจ�กก�รผลต� 126ดลยภ�พของผผลต� 129สรปท�ยหนวย� 131� กจกรรมทบทวนคว�มรหนวยท� 7� 132

หนวยท 8 การกำาหนดราคาและปรมาณการผลตในตลาดประเภทตางๆ 133

คว�มหม�ยของตล�ด� 134พฤตกรรมตล�ดและปจจยกำ�หนดโครงสร�งตล�ด� 135ประเภทของตล�ดและดลยภ�พก�รผลตของตล�ด� 136ก�รกำ�หนดร�ค�และปรม�ณก�รผลตในตล�ดแขงขนสมบรณ� 136ก�รกำ�หนดร�ค�และปรม�ณก�รผลตในตล�ดผกข�ดสมบรณ� 140

Principle of Economics (1-292).indd 6 15/3/2560 11:25:20 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

การกำาหนดราคาและปรมาณการผลตในตลาดผขายนอยราย� 143การกำาหนดราคาและปรมาณการผลตในตลาดกงแขงขนกงผกขาด� 146สรปทายหนวย� 148� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 8� 149

หนวยท 9 รายไดประชาชาต 150

ความหมายและความสำาคญของรายไดประชาชาต� 151การคำานวณรายไดประชาชาต� 152ประเภทและความหมายของรายไดประชาชาต� 159การคำานวณรายไดประชาชาตทแทจรงจากรายไดทเปนตวเงน� 163ขอจำากดของรายไดประชาชาต� 164สรปทายหนวย� 165� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 9� 166

หนวยท 10 การกำาหนดรายไดประชาชาตดลยภาพ 167

การบรโภค� 168การลงทน� 173ตวกำาหนดระดบการลงทน� 174แนวคดเกยวกบรายไดประชาชาตดลยภาพ� 175ชองวางเงนเฟอและชองวางเงนฝด� 176ดลยภาพของรายไดประชาชาตกรณเศรษฐกจ� 2� ภาค� 177ทฤษฎตวทว� 178ดลยภาพของรายไดประชาชาตกรณเศรษฐกจ� 3� ภาค� 179ภาษกบระดบของรายไดประชาชาตดลยภาพ� 180งบประมาณสมดล� 181สรปทายหนวย� 181� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 10� 183

หนวยท 11 เงน 184

หนาทของเงน� 186ความหมายและองคประกอบของปรมาณเงน� 187บทบาทของเงน� 188ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงของปรมาณเงน� 190ความหมายของเงนเฟอ� 191ลกษณะของเงนเฟอ� 191สาเหตของเงนเฟอ� 192ผลกระทบของภาวะเงนเฟอ� 195ความหมายของเงนฝด� 196ลกษณะของเงนฝด� 196สาเหตของเงนฝด� 197ผลกระทบของภาวะเงนฝด� 198การแกไขภาวะเงนเฟอและภาวะเงนฝด� 198สรปทายหนวย� 200� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 11� 201

Principle of Economics (1-292).indd 7 14/3/2560 16:45:34 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 12 การคลงสาธารณะ 202

โครงสรางงบประมาณของรฐ� 205รายรบของรฐและการจำาแนกรายรบ� 207

รายจายของรฐและการจำาแนกรายจาย� 208

หนสาธารณะ� 211

ฐานะการคลงของรฐ� 213

นโยบายการคลง� 215

สรปทายหนวย� 222

� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 12� 223

หนวยท 13 การคาและการเงนระหวางประเทศ 224

การคาระหวางประเทศ� 225

ทฤษฎการคาระหวางประเทศ� 227

นโยบายการคาระหวางประเทศ� 232

การเงนระหวางประเทศ� 233

ตลาดแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศ� 234

ระบบอตราแลกเปลยน� 240

การเพมคาเงนและการลดคาเงน� 241

ดลการชำาระเงน� 242

การแกไขการขาดดลการคาและดลการชำาระเงน� 245

สรปทายหนวย� 247

� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 13� 248

หนวยท 14 การพฒนาเศรษฐกจ 249

ความหมายของการพฒนา� 250

ลกษณะของการพฒนา� 251

เครองชวดการพฒนา� 251

ลกษณะของประเทศกำาลงพฒนา� 252

ปจจยในการพฒนาเศรษฐกจ� 254

ทฤษฎการพฒนาเศรษฐกจ� 255

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย� 258

สรปทายหนวย� 270

� กจกรรมทบทวนความรหนวยท� 14� 271

ภาคผนวก 272

สญลกษณ 287

บรรณานกรม 288

Principle of Economics (1-292).indd 8 14/3/2560 16:45:34 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1

ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร

สาระการเรยนร

1. ความน�า

2. ความสมพนธของวชาเศรษฐศาสตรกบศาสตรอนๆ

3. วธการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

4. ขอสมมตในการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

5. แนวทางการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

6. ประโยชนของวชาเศรษฐศาสตร

7. ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

8. ระบบเศรษฐกจ

9. แนวทางการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

10. วงจรเศรษฐกจ

จดประสงคของการเรยนร

เมอนกศกษาไดเรยนรสาระวชาในหนวยนจบแลว นกศกษาสามารถ

• อธบายความหมายและเขาใจความส�าคญของการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

ตลอดจนทราบความแตกตางระหวางการศกษาวชาเศรษฐศาสตรจลภาคกบ

เศรษฐศาสตรมหภาค

• ร เขาใจ และอธบายความสมพนธระหวางวชาเศรษฐศาสตรกบศาสตรสาขา

วชาอนๆ รวมถงทราบวธการ ขอสมมต แนวทาง และประโยชนของการศกษา

วชาเศรษฐศาสตร

• อธบายทมาและประเภทของปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

• อธบายความหมายของค�าวา ระบบเศรษฐกจ รปแบบ

ลกษณะส�าคญและแนวทางการแกปญหาพนฐานทาง

เศรษฐกจของระบบเศรษฐกจแบบตางๆ และวงจร

เศรษฐกจ

Chapter 1 (1-288).indd 9 9/3/2560 17:07:18 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร

ความน�า

เศรษฐศาสตร (economics) เปนสาขาวชาหนงของสงคมศาสตร หวใจส�าคญของการศกษาวชา

เศรษฐศาสตรเปนการศกษาเกยวกบหลกในการจดสรรทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด เนองจากเปนท

ยอมรบกนทวไปวาไมมประเทศใดมทรพยากรมากพอทจะใหบรการแกประชาชนทงประเทศโดยไมม

ขอบเขตจ�ากด สงผลใหทกประเทศตองประสบกบปญหาการเลอกหนทางทจะใชทรพยากรทมอยจ�ากดนน

ใหเกดประโยชนสงสด

เนองจากเศรษฐศาสตรเปนวชาทศกษาถงการทมนษยพยายามน�าเอาทรพยากรหรอปจจย

การผลตทมอยอยางจ�ากดมาใชในการผลตสนคาและบรการ เพอบ�าบดความตองการทไมจ�ากดของมนษย

ใหเกดประโยชนและประหยดทสด เศรษฐศาสตรจงเปนวชาทเกยวของกบพฤตกรรมของมนษยในการท�า

มาหากน ดงนนการศกษาเรองใดกตามทเปนเรองเกยวกบกจกรรมทางเศรษฐกจ หรอเปนเรองเกยวกบ

การท�ามาหากนของมนษยดงกลาว รวมทงปญหาเศรษฐกจตางๆตลอดจนวธการแกไข ยอมอยในขอบขาย

ของวชาเศรษฐศาสตรทงสน

ส�าหรบการศกษาวชาเศรษฐศาสตรในระดบอดมศกษา ปจจบนไดมการแบงสาขาของวชา

เศรษฐศาสตรไวมากมาย ดงน

สาขาเศรษฐศาสตรทฤษฎ

สาขาเศรษฐศาสตรเชงปรมาณ

สาขาเศรษฐศาสตรการเงนและการคลง

สาขาเศรษฐศาสตรระหวางประเทศ

สาขาเศรษฐศาสตรแรงงานและอตสาหกรรม

สาขาเศรษฐศาสตรการขนสง

สาขาเศรษฐศาสตรการเกษตรและสงแวดลอม

Principle of Economics (1-292).indd 10 15/3/2560 9:37:39 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

ความสมพนธของวชาเศรษฐศาสตรกบศาสตรอนๆ 11

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร

ความน�า

เศรษฐศาสตร (economics) เปนสาขาวชาหนงของสงคมศาสตร หวใจส�าคญของการศกษาวชา

เศรษฐศาสตรเปนการศกษาเกยวกบหลกในการจดสรรทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด เนองจากเปนท

ยอมรบกนทวไปวาไมมประเทศใดมทรพยากรมากพอทจะใหบรการแกประชาชนทงประเทศโดยไมม

ขอบเขตจ�ากด สงผลใหทกประเทศตองประสบกบปญหาการเลอกหนทางทจะใชทรพยากรทมอยจ�ากดนน

ใหเกดประโยชนสงสด

เนองจากเศรษฐศาสตรเปนวชาทศกษาถงการทมนษยพยายามน�าเอาทรพยากรหรอปจจย

การผลตทมอยอยางจ�ากดมาใชในการผลตสนคาและบรการ เพอบ�าบดความตองการทไมจ�ากดของมนษย

ใหเกดประโยชนและประหยดทสด เศรษฐศาสตรจงเปนวชาทเกยวของกบพฤตกรรมของมนษยในการท�า

มาหากน ดงนนการศกษาเรองใดกตามทเปนเรองเกยวกบกจกรรมทางเศรษฐกจ หรอเปนเรองเกยวกบ

การท�ามาหากนของมนษยดงกลาว รวมทงปญหาเศรษฐกจตางๆตลอดจนวธการแกไข ยอมอยในขอบขาย

ของวชาเศรษฐศาสตรทงสน

ส�าหรบการศกษาวชาเศรษฐศาสตรในระดบอดมศกษา ปจจบนไดมการแบงสาขาของวชา

เศรษฐศาสตรไวมากมาย ดงน

สาขาเศรษฐศาสตรทฤษฎ

สาขาเศรษฐศาสตรเชงปรมาณ

สาขาเศรษฐศาสตรการเงนและการคลง

สาขาเศรษฐศาสตรระหวางประเทศ

สาขาเศรษฐศาสตรแรงงานและอตสาหกรรม

สาขาเศรษฐศาสตรการขนสง

สาขาเศรษฐศาสตรการเกษตรและสงแวดลอม

สาขาเศรษฐศาสตรพฒนา (การพฒนาเศรษฐกจ)

สาขาเศรษฐศาสตรสาธารณสข

สาขาเศรษฐศาสตรการเมอง

อยางไรกตาม เราสามารถแบงการศกษาวชาเศรษฐศาสตรออกเปน 2 สาขาใหญๆ ไดแก

1. เศรษฐศาสตรจลภาค (microeconomics) เปนการศกษาพฤตกรรมทางเศรษฐกจของหนวย

เศรษฐกจใดหนวยเศรษฐกจหนง เชน การศกษาพฤตกรรมการบรโภคของผบรโภครายใดราย

หนง วาจะมการตดสนใจในการเลอกบรโภคสนคาและบรการอยางไร จ�านวนเทาใด เพอใหบรรล

เปาหมายความพอใจสงสดภายใตขดจ�ากดของรายไดทมอย พฤตกรรมของผผลตหรอผประกอบ

การในอตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนง วาจะตดสนใจเลอกผลตสนคาอะไร จ�านวนเทาใด ดวย

วธการอยางไร และจะก�าหนดราคาเทาไรจงจะไดก�าไรสงสด ศกษาพฤตกรรมการลงทนและการ

ออมของบคคลใดบคคลหนง ศกษากลไกตลาดและการใชระบบราคาเพอการจดสรรสนคา บรการ

และทรพยากรอนๆ ฯลฯ จะเหนไดวาเศรษฐศาสตรจลภาคสวนใหญจะเปนการศกษาเรองท

เกยวกบราคาในตลาดแบบตางๆ นกเศรษฐศาสตรบางทานจงเรยกวชาเศรษฐศาสตรจลภาคอก

ชอหนงวา ทฤษฎราคา (Price Theory)

2. เศรษฐศาสตรมหภาค (macroeconomics) เปนการศกษาภาวะเศรษฐกจโดยสวนรวมทงระบบ

เศรษฐกจหรอทงประเทศ เชน การผลตของระบบเศรษฐกจ การบรโภค การออมและการลงทน

รวมของประชาชน การจางงาน ภาวะการเงนและการคลงของประเทศ ฯลฯ เศรษฐศาสตร

มหภาคจะครอบคลมหวขอตางๆ เชน รายไดประชาชาต วฏจกรเศรษฐกจ เงนเฟอและระดบ

ราคา การคลงและหนสาธารณะ เศรษฐศาสตรระหวางประเทศ การเงนและสถาบนการเงน

เศรษฐศาสตรการพฒนา ฯลฯ

ความสมพนธของวชาเศรษฐศาสตรกบศาสตรอนๆ

เศรษฐศาสตรเปนวชาทศกษาพฤตกรรมของมนษยในดานตางๆ เชน การเลอกการผลต การ

บรโภค การด�ารงชพ และการปฏบตตอบคคลตางๆทอยในสงคมเดยวกนหรอตางกน ดงนนเศรษฐศาสตร

จงเปนวชาหนงของสงคมศาสตรซงเปนการศกษาปญหาตางๆทเกดขนในหมมนษยทมผลมาจากการอย

รวมกนในสงคมและมการด�าเนนกจกรรมตางๆรวมกน ซงในการศกษาและการแกไขปญหาตางๆตลอดจน

การจดระเบยบวธทเกยวกบมนษย จ�าเปนทวชาเศรษฐศาสตรจะตองไปเกยวของหรอสมพนธกบวชาอนๆ

เชน การบรหารธรกจ รฐศาสตร จตวทยา ประวตศาสตร นตศาสตร ฯลฯ ดงน

เศรษฐศาสตรกบการบรหารธรกจ มความสมพนธกน กลาวคอ ในการศกษาเศรษฐศาสตร

นนสวนหนงจะเปนการศกษาเกยวกบพฤตกรรมของผผลต เชน การศกษาทฤษฎการผลต ตนทน

การผลต การตลาด ฯลฯ จะเหนไดวาแตละหวขอจะมความเกยวของกบการตดสนใจในการ

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 11 13/3/2560 15:09:10 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร12

ด�าเนนธรกจ ดงนนจงกลาวไดวาการบรหารธรกจสวนหนงเปนการน�าความรทางเศรษฐศาสตร

มาประยกต เพอใหการด�าเนนธรกจเปนไปอยางมประสทธภาพ นนคอ ใหไดรบก�าไรสงสดและ

ธรกจเจรญเตบโตกาวหนา

เศรษฐศาสตรกบรฐศาสตร มความสมพนธกนในแงทวาแตละประเทศจะไมสามารถพฒนา

เศรษฐกจใหเจรญรงเรองไดหากประเทศไมมเสถยรภาพทางการเมอง เนองจากนกลงทนทง

ในประเทศและตางประเทศขาดความมนใจจงชะลอการลงทน ท�าใหเศรษฐกจเขาสภาวะถดถอย

ในทางกลบกน หากนกลงทนมความมนใจในสถานการณทางการเมอง การลงทนจะเพมขน ท�าให

เศรษฐกจเจรญเตบโต ดงนนอาจกลาวไดวาปญหาการเมองกบปญหาเศรษฐกจเปนปญหาควบค

กน ไมสามารถแยกจากกนได กลาวคอ จะตองพฒนาไปพรอมๆกน ประเทศจงจะมการพฒนา

อยางมนคงและมเสถยรภาพ

เศรษฐศาสตรกบนตศาสตร มความสมพนธกนในลกษณะทกฎหมายเปนกฎเกณฑทใชควบคม

พฤตกรรมของมนษยในสงคม และสวนหนงจะตองเกยวของกบพฤตกรรมทางเศรษฐกจดวย

ดงนนหากนกกฎหมายมความรทางเศรษฐศาสตรยอมจะเปนผลดตอการตรากฎหมายทเกยวของ

กบเศรษฐกจของประเทศ ในท�านองเดยวกน เนองจากกฎหมายเปนเครองมอส�าคญทใชในการ

แกไขปญหาเศรษฐกจของประเทศ ดงนนนกเศรษฐศาสตรเองจ�าเปนจะตองมความรเกยวกบ

กฎหมายดวย ทงน เพอการใชกฎหมายในการแกปญหาเศรษฐกจจะไดเปนไปตามทมงหวง

เศรษฐศาสตรกบประวตศาสตร วชาประวตศาสตรเปนการศกษาเกยวกบเหตการณในอดต

ซงสามารถใชเปนบทเรยนหรอเปนแนวทางในการวางแผนพฒนาและแกปญหาเศรษฐกจได

อยางนอยทสดประวตศาสตรจะเปนกระจกทสะทอนใหเหนถงล�าดบเหตการณในอดตทเกดขน

ความรเกยวกบประวตศาสตรจงเปนเรองทมความส�าคญตอทกสาขาวชารวมทงวชาเศรษฐศาสตร

ดวย ดงจะเหนไดจากปจจบนไดมการจดการเรยนการสอนวชาประวตศาสตรเศรษฐกจขนใน

สถานศกษาตางๆ

เศรษฐศาสตรกบจตวทยา เนองจากวชาเศรษฐศาสตรเปนเรองทศกษาเกยวกบพฤตกรรมของ

มนษย ดงนนความรในดานจตวทยาจงมสวนส�าคญตอการเรยนรทางเศรษฐศาสตร เพราะตางก

ศกษาเรองเกยวกบพฤตกรรมของมนษย เชน การจะอธบายปรากฏการณบางอยางทเกยวกบ

เศรษฐศาสตร อาท การเลอกบรโภคสนคาของผซอ ฯลฯ ถามความรเกยวกบจตวทยาของมนษย

กยอมชวยใหเขาใจในการกระท�าบางอยางของมนษยได ในขณะเดยวกน นกจตวทยาอาจน�า

ความรทางเศรษฐศาสตรมาอธบายพฤตกรรมของมนษยไดดวย

เศรษฐศาสตรกบคณตศาสตรและสถต สาขาหนงของวชาเศรษฐศาสตรทศกษากนอยใน

ปจจบนคอการศกษาเศรษฐศาสตรเชงปรมาณ ซงเปนวชาทตองอาศยคณตศาสตรและสถตเปน

เครองมอในการศกษาวเคราะหเพอหาความสมพนธของตวแปรทางเศรษฐกจตางๆ หรอเพอ

อธบายความสมพนธของตวแปรทางเศรษฐกจเหลานน

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 12 13/3/2560 15:09:10 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

วธการศกษาวชาเศรษฐศาสตร 13

กลาวโดยสรป เศรษฐศาสตรมใชวชาเอกเทศ ผทจะศกษาวชาเศรษฐศาสตรไดดและสามารถน�า

ความรทางเศรษฐศาสตรไปใชใหเกดผลจ�าเปนจะตองมความรความเขาใจศาสตรอนๆดวย แตกมได

หมายความวาจะตองศกษาศาสตรทกแขนงโดยละเอยด เพราะคงเปนเรองสดวสยทจะท�าได การศกษา

ศาสตรอนๆเฉพาะในแงทมความสมพนธกบเศรษฐศาสตรจะชวยใหผศกษาเขาใจวชาเศรษฐศาสตรและน�า

ไปใชประโยชนไดดขน

วธการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

การศกษาวชาเศรษฐศาสตรแบงวธการศกษาออกเปน 3 วธ คอ

1. วธนรนย (deductive method) เปนการศกษาโดยการ หาจากผลไปสเหต การศกษาวธน

จะตองมการตง สมมตฐาน (hypothesis) ขนหรอสรางแบบจ�าลองไวกอน แลวพสจนสมมตฐาน

นนโดยอาศยปรากฏการณทวๆไปหรอขอมลตางๆทรวบรวมได เพอทดสอบวาสมมตฐานทตงไว

นถกตองหรอไม ถาไมถกตองกจะตองตงสมมตฐานขนใหม ตวอยางเชน สมมตใหปจจยอนๆ

คงท ถามการลดราคาสนคาชนดหนงลง (เปนเหต) จะท�าใหอปสงคสนคานนเพมขน (เปนผล)

นคอสมมตฐาน เมอพสจนแลววาผลทไดเปนไปตามสมมตฐานทตงไว สมมตฐานนนกจะกลาย

เปน ทฤษฎ ซงสามารถน�าไปใชอางองได เนองจากการศกษาวชาเศรษฐศาสตรมกเกยวของกบ

ปจจยตางๆทอาจกระทบถงสมมตฐานหรอทฤษฎทตงไว จงตองมขอสมมตใหปจจยอนๆคงทหรอ

ไมกระทบกบสงทก�าลงศกษานน

2. วธอปนย (inductive method) เปนวธการศกษาโดยการ หาจากเหตไปสผล การศกษาโดย

วธนตองมการรวบรวมปรากฏการณตางๆน�ามาเปนขอมลแลวจงตงกฎหรอทฤษฎขน กฎหรอ

ทฤษฎทเกดขนโดยการศกษาวธนสามารถน�าไปใชอธบายเหตการณทางเศรษฐกจอนๆได

ตวอยางเชน อปสงคสนคาชนดหนงเพมขน (เปนผล) มสาเหตมาจากการทสนคาชนดนนมราคา

ลดลง (เปนเหตทจะตองหา) นนคอ การหาเหตวาอะไรทท�าใหเกดผล (อปสงคสนคาชนดนน

เพมขน) ปรากฏการณตางๆทน�ามาเปนขอมลอาจจะรวบรวมมาจากการสงเกต สถต ประวตศาสตร

หรอการสอบถาม ซงลวนแตเปนสาเหตทท�าใหอปสงคสนคาชนดนนเพมขน

ในทางปฏบตเราควรจะใชวธนรนยและวธอปนยควบคกนไปจงจะเกดผลด

3. วธเชงปรมาณ (quantitative method) เปนการศกษาทเสนอทฤษฎทางเศรษฐศาสตรออกมา

ในรปของคณตศาสตร คอพยายามอธบายถงความสมพนธของปรากฏการณทางเศรษฐกจใหเหน

ชดเจนขนดวยตวเลข โดยใชหลกพชคณต เรขาคณต สถต และแคลคลส แลวเสนอออกมาใน

รปสมการแทนค�าอธบาย เพราะการศกษาโดยการอธบายนนไมสามารถอธบายใหเหนภาพใน

เชงปรมาณทชดเจนได เพยงแตอธบายถงสาเหตและผลของปรากฏการณไดบางเทานน เชน

ถาการลงทนเพมขนจะท�าใหรายไดประชาชาตเพมขน แตกไมสามารถบอกไดวาเพมขนเปน

Principle of Economics (1-292).indd 13 21/7/2560 11:19:59 Dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร14

อตราสวนเทาใด ปจจบนมการน�าวชาคณตเศรษฐศาสตร (mathematical economics) สถต-

เศรษฐศาสตร (statistical economics) และเศรษฐมต (econometrics) ซงรวมอยในสาขา

วชาเศรษฐศาสตรเชงปรมาณ (quantitative economics) มาใชรวมกนในการพสจนความ

สมบรณของกฎและทฤษฎทางเศรษฐศาสตร และใชเพอหาความสมพนธระหวางตวแปรทาง

เศรษฐกจในการอธบายปรากฏการณตางๆทเกดขน

ขอสมมตในการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

การศกษาวชาเศรษฐศาสตรนน สงทส�าคญยงอยางหนงทจะตองพจารณาคอการทจะตองม

ขอสมมต ขอสมมตจ�าเปนส�าหรบการศกษาเรองใดเรองหนงทางเศรษฐศาสตรกเพราะเศรษฐศาสตรเปน

วชาทางสงคมศาสตรซงเกยวของกบพฤตกรรมของมนษย อนเปนปจจยส�าคญทจะเขามามสวนเกยวของ

กบเรองทเราก�าลงศกษา และเปนปจจยทควบคมไมได ซงจะท�าใหเรามอาจท�าการศกษาหรอวเคราะหเรอง

นนๆได การศกษาวชาเศรษฐศาสตรไมอาจจะท�าการศกษาในลกษณะเดยวกบวชาวทยาศาสตรซงสามารถ

ควบคมปจจยตางๆทไมตองการใหเขามาเกยวของได

ดงนนขอสมมตจงเปนสงส�าคญมากในการศกษาวชาเศรษฐศาสตร ขอสมมตนกคอการสมมตให

ปจจยอนคงท (all other things being equal) การสมมตใหสงอนคงทเพราะไมตองการใหปจจยอนๆ

เหลานนเขามาเกยวของหรอมอทธพลตอเรองทเราก�าลงศกษาดงกลาวแลว การเปลยนแปลงจะมไดก

แตเฉพาะเรองทเราก�าลงศกษาเทานน ตวอยางเชน ถาสนคาหนงสนคาใดลดราคาลง (คนจะซอสนคานน

เพมขน) จะตองสมมตใหสงอนคงท เชน ราคาสนคาอน รายไดของผบรโภค รสนยมของผบรโภค ฯลฯ

เพราะมเชนนนแลวเมอสนคาหนงสนคาใดลดราคาลงแลวสนคาอนลดราคาลงดวยกจะเกดความไมแนนอน

ขน ผซอสนคานนอาจไมเพมขน อกทงผซอสนคานนอาจลดลงกได

แนวทางการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

นกเศรษฐศาสตรแบงแนวทางการศกษาวชาเศรษฐศาสตรออกเปน 2 แนวทาง ดงน

1. เศรษฐศาสตรวเคราะห (economics analysis) หรอเศรษฐศาสตรทฤษฎ (positive

economics) เปนการศกษาโดยมวตถประสงคเพอแสวงหาความรความเขาใจในปรากฏการณ

ตางๆทางเศรษฐกจทถกตองตามความเปนจรง โดยไมเกยวของกบการตดสนคณคา (value

judgement) ตวอยางเชน รฐบาลประสงคจะเกบภาษบรการชนดหนง เศรษฐศาสตรวเคราะห

จะพยายามศกษาผลกระทบตางๆทจะเกดขน เชน ผลตอราคาบรการนน ผลตอราคาบรการอน

ผลตอรายไดของผผลต ฯลฯ โดยไมไดศกษาวาการเกบภาษดงกลาวเปนธรรมหรอไม

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 14 13/3/2560 16:56:57 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

ประโยชนของวชาเศรษฐศาสตร 15

2. เศรษฐศาสตรนโยบาย (policy economics หรอ normative economics) เปนการศกษา

โดยมวตถประสงคเพอควบคมภาวการณทางเศรษฐกจใหเปนไปตามทตองการ มการตงเปาหมาย

และแสวงหาวธการทจะใหบรรลเปาหมายนนๆ เศรษฐศาสตรนโยบายจงเกยวของกบการตดสน

คณคา ซงขนอยกบวจารณญาณและความเชอของแตละบคคล อยางไรกตาม การวางนโยบาย

เศรษฐกจทเหมาะสมจ�าเปนตองมความรดานเศรษฐศาสตรวเคราะหเปนฐานรองรบ เพราะการ

ขาดความรทางทฤษฎหรอหลกเกณฑรองรบอาจท�าใหการวางนโยบายมความผดพลาด กอให

เกดผลเสยตอสวนรวมได

กลาวโดยสรป เศรษฐศาสตรวเคราะหจะเปนการศกษาวาสงนนคออะไรและเปนอยางไร แต

เศรษฐศาสตรนโยบายจะสนใจศกษาวาสงทเปนอยนนควรจะเปนอยางไร

ประโยชนของวชาเศรษฐศาสตร

ผศกษาวชาเศรษฐศาสตรสามารถน�าเอาความรทไดมาใชใหเปนประโยชนในดานตางๆดงน

1. ในฐานะผบรโภค ท�าใหผบรโภคตดสนใจเลอกบรโภคสนคาและบรการทท�าใหตนไดรบความ

พอใจสงสดภายใตระดบรายไดทมอย เปนการใชทรพยากรอยางประหยด คมคา และเกด

ประโยชนมากทสด นอกจากนยงท�าใหผ บรโภคมความเขาใจในการเปลยนแปลงของ

ปรากฏการณทางเศรษฐกจทเกดขนและสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณนนๆไดเปน

อยางด เชน สามารถคาดคะเนการเปลยนแปลงของราคาสนคาและบรการไดอยางถกตองและม

เหตผล ก�าหนดแผนการบรโภค การออม และการด�าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในชวตประจ�าวน

ไดอยางเหมาะสม เปนตน

2. ในฐานะผผลต ท�าใหผผลตตดสนใจเลอกใชทรพยากรทมอยอยางจ�ากดไปในการผลตสนคาและ

บรการอยางคมคา ประหยด ชวยลดตนทนการผลต ท�าใหธรกจไดรบก�าไรเพมขน และในท�านอง

เดยวกบผบรโภค คอท�าใหผผลตมความเขาใจในปรากฏการณทางเศรษฐกจทเกดขน เชน เขาใจ

ในความเปนไปของปรากฏการณของวฏจกรเศรษฐกจวาโดยปกตเศรษฐกจจะมการเปลยนแปลง

ขนๆลงๆอยางนเรอยไป ท�าใหผผลตสามารถตดสนใจเลอกลงทนด�าเนนธรกจไดอยางเหมาะสม

กบสถานการณในขณะนนๆ เปนตน

3. ในฐานะรฐบาล การทผบรหารประเทศมความรทางเศรษฐศาสตรจะท�าใหเขาใจลกษณะและ

โครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศ สามารถวเคราะหถงสาเหตของปญหาทางเศรษฐกจและหา

แนวทางแกไข โดยก�าหนดออกมาเปนแผนและนโยบายทางเศรษฐกจทจะน�าไปใชแกปญหา

เพอใหเกดประสทธภาพและประโยชนสงสดแกประเทศ

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 15 13/3/2560 16:56:57 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร16

ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

จากความไมสมดลระหวางความตองการของมนษยทมไมจ�ากด (unlimited wants) กบ

ทรพยากรทมอยอยางจ�ากด (limited resources) หรอเปนของหายากและใชหมดไป (scarcity) สงผล

ใหแตละประเทศตองตดสนใจเลอกแนวทางทเหมาะสม ในอนทจะจดสรรทรพยากรอนจ�ากดใหเกด

ประโยชนสงสด ซงเปนปญหาพนฐานทางเศรษฐกจของทกประเทศ

ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจทเปนปญหาเกยวกบการผลต แบงออกเปน 3 สวนใหญๆ คอ

1. จะผลตอะไรและผลตจ�านวนมากนอยเพยงใด 2. จะใชวธการผลตอยางไรจงจะเหมาะสมทสด ใชตนทนนอยทสด และบรรลเปาหมายสงสด รวมทงปญหาเกยวกบ 3. การกระจายสนคาและบรการไปยงผบรโภค กลาวคอ จะจ�าหนายจายแจกสนคาและบรการอยางไรจงจะทวถงและเหมาะสม

ทสด

ระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจ (economic system) หมายถงกลมบคคลของสงคมทรวมตวกนเปนกลมของ

สถาบนทางเศรษฐกจตางๆ เชน สถาบนการผลต สถาบนการเงนการธนาคาร สถาบนการคา สถาบน

การขนสง สถาบนการประกนภย ฯลฯ ซงยดถอแนวปฏบตแนวทางเดยวกนในการประกอบกจกรรมทาง

เศรษฐกจ โดยมวตถประสงครวมกนคออ�านวยความสะดวกในการทจะแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

เพอใหสามารถบ�าบดความตองการของบคคลกลมตางๆทอยรวมกนในสงคมนน ใหไดรบประโยชนมาก

ทสดและเกดประสทธภาพสงสด

ระบบเศรษฐกจท�าหนาทแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ 3 ประการ คอ

1. ตดสนใจวาจะผลตสนคาหรอบรการอะไรบาง และควรผลตในจ�านวนเทาใด

2. ตดสนใจวาในการผลตสนคาหรอบรการเหลานนควรจะใชวธการผลตอยางไร จงจะมประสทธภาพ

สงสดและมตนทนตอหนวยต�าสด

3. ตดสนใจวาจะจ�าหนายจายแจกสนคาหรอบรการทผลตขนมานนไปยงบคคลกลมตางๆในสงคม

อยางไร จงจะไดรบประโยชนอยางคมคาและเปนธรรมมากทสด

ระบบเศรษฐกจใดทสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดอยางครบถวน ยอมเทากบวาประเทศหรอ

สงคมนนจดสรรทรพยากรทมอยอยางจ�ากดเพอตอบสนองความตองการของประชาชนในประเทศทมอย

ไมจ�ากดไดอยางทวถง ชวยใหประชาชนมความอยดกนด ประเทศชาตยอมพฒนาไปสเปาหมายทวางไว

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 16 13/3/2560 16:56:57 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

รปแบบของระบบเศรษฐกจ 17

รปแบบของระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจของประเทศตางๆจะมความแตกตางกน ทงน ขนอยกบรปแบบการปกครอง

ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม ตลอดจนแนวคดในการบรหารเศรษฐกจของผบรหารในแตละประเทศ

ระบบเศรษฐกจของประเทศตางๆสามารถแบงออกเปน 4 ระบบใหญๆ ดงน

1. ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยม (laissez–faire or capitalism) เปนระบบ

เศรษฐกจทใหเสรภาพแกภาคเอกชนในการเลอกด�าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ เอกชนม

กรรมสทธในทรพยสน สามารถเปนเจาของปจจยการผลตและเศรษฐทรพยตางๆทตนหามาได

มเสรภาพในการประกอบธรกจ รวมทงการเลอกอปโภคบรโภคสนคาและบรการตางๆ แตทวา

เสรภาพดงกลาวจะตองอยภายใตขอบเขตของกฎหมาย กลาวคอ การด�าเนนการใดๆจะตอง

ไมละเมดสทธเสรภาพพนฐานของบคคลอน ใชระบบของการแขงขนโดยมกลไกราคาและระบบ

ตลาดเปนกลไกส�าคญในการจดสรรทรพยากร โดยรฐบาลจะไมเขาไปเกยวของในกจกรรมทาง

เศรษฐกจ จะมหนาทเพยงการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมองและการปองกนประเทศ

2. ระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต (communism) เปนระบบเศรษฐกจทมลกษณะตรงกนขาม

กบระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยม ภายใตระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต รฐบาลเปน

เจาของทรพยากรตางๆรวมทงปจจยการผลตทกชนด เอกชนไมมกรรมสทธตลอดจนเสรภาพท

จะเลอกใชปจจยการผลตได รฐบาลเปนผประกอบการและท�าหนาทจดสรรทรพยากรตางๆ

หนวยธรกจและครวเรอนจะผลตและบรโภคตามค�าสงของรฐ กลไกราคาไมมบทบาทในการแกไข

ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ การแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจกระท�าโดยรฐบาล กลาวคอ

รฐบาลจะเปนผท�าหนาทตดสนใจวาทรพยากรตางๆทมอยควรจะน�ามาผลตสนคาและบรการอะไร

ผลตอยางไร และผลตเพอใคร การตดสนใจมกจะท�าในรปของการวางแผนแบบบงคบจากสวนกลาง

(central planning) โดยค�านงถงสวสดการของสงคมสวนรวมเปนส�าคญ โดยสรปแลวระบบ

เศรษฐกจแบบนจะมลกษณะเดนอยทการรวมอ�านาจทกอยางไวทสวนกลาง รฐบาลจะเปนผวางแผน

แตเพยงผเดยว เอกชนมหนาทเพยงท�าตามค�าสงของทางการเทานน

3. ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม (socialism) เปนระบบเศรษฐกจทมลกษณะใกลเคยงกบระบบ

เศรษฐกจแบบคอมมวนสต ภายใตระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม รฐจะเปนผครอบครอง

ทรพยากรการผลตพนฐานไวเกอบทงหมดและเปนผวางแผนเศรษฐกจ ก�าหนดแนวทางการแกไข

ปญหาพนฐาน กจการหลกทมความส�าคญตอเศรษฐกจสวนรวมของประเทศ เชน ธรกจธนาคาร

อตสาหกรรม เหมองแร ปาไม น�ามน กจการสาธารณปโภค สาธารณปการตางๆ ฯลฯ รฐจะ

เปนผเขามาด�าเนนการเอง อยางไรกตาม รฐยงใหเสรภาพแกประชาชนบางพอสมควร เอกชน

มเสรภาพและกรรมสทธในการถอครองทรพยสน เชน สามารถท�าธรกจคาขายขนาดยอมระหวาง

ทองถนใกลเคยง สามารถถอครองกรรมสทธทดนท�ากนเพอการยงชพ โดยสรปกคอ ระบบ

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 17 13/3/2560 16:56:57 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร18

เศรษฐกจแบบสงคมนยมเปนระบบเศรษฐกจทอาศยกลไกรฐเปนกลไกส�าคญในการจดสรร

ทรพยากรของระบบเศรษฐกจ แตทวากลไกราคาพอจะมบทบาทอยบางในระบบเศรษฐกจน

4. ระบบเศรษฐกจแบบผสม (mixed economy) เปนระบบเศรษฐกจทมลกษณะผสมผสาน

ระหวางระบบเศรษฐกจแบบทนนยมกบระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม กลาวคอ ภายใตระบบ

เศรษฐกจแบบผสม ทงรฐบาลและเอกชนตางมสวนรวมในการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

ปจจยการผลตมทงสวนทเปนของรฐบาลและเอกชน ในสวนทเปนแบบทนนยมคอ เอกชนม

กรรมสทธในทรพยสนบางอยาง มเสรภาพในการเลอกผลตหรอบรโภค ใชระบบของการแขงขน

และกลไกราคาเขามาท�าหนาทจดสรรทรพยากร สวนทเปนแบบสงคมนยมคอ รฐบาลเขามา

ควบคมหรอเขามาด�าเนนกจการทมความส�าคญตอความเปนอยของประชาชนสวนใหญของ

ประเทศ เชน กจการสาธารณปโภค อตสาหกรรมหลก อตสาหกรรมขนาดใหญทตองมการลงทน

มากเพราะหาเอกชนลงทนไดยาก เนองจากเปนกจการทตองเสยงกบการขาดทนหรอไมคมกบ

การลงทน แตกจการเหลานจ�าเปนตองมเพราะเปนปจจยพนฐานตอการด�ารงชพ เชน ไฟฟา น�า

ประปา การขนสง และคมนาคม เหตทรฐบาลเขามาด�าเนนการในกจการดงกลาวกเพอขจดปญหา

ในเรองการผกขาดหรอเอารดเอาเปรยบ ซงมกจะเกดขนถาปลอยใหเอกชนท�าการแขงขน โดย

สรปแลวระบบเศรษฐกจแบบผสมจงเปนระบบเศรษฐกจทมการใชทงระบบกลไกราคาหรอระบบ

ตลาดควบคไปกบระบบกลไกรฐในการจดสรรทรพยากร

อยางไรกตาม ไมวาจะเปนระบบเศรษฐกจแบบใดจะเหนวาลวนประกอบดวยบคคลตางๆทอย

รวมกนเปนหนวยเศรษฐกจ ซงแบงออกเปน 3 หนวยเศรษฐกจ คอ หนวยครวเรอน (household) หนวย

ธรกจ (firm or business) และหนวยรฐบาล (government agency) แตละหนวยมองคประกอบ หนาท

และเปาหมายแตกตางกนดงน

1. หนวยครวเรอน หมายถงหนวยเศรษฐกจทประกอบดวยบคคลตงแต 1 คนขนไปทอาศยอย

ภายใตหลงคาเดยวกน มการตดสนใจรวมกนในการใชทรพยากรหรอปจจยทางดานการเงนเพอ

ใหเกดประโยชนแกกลมของตนมากทสด สมาชกของครวเรอนอาจท�าหนาทเปนทงผ ผลต

ผบรโภค และเจาของปจจยการผลตไปพรอมๆกน หรอท�าหนาทประการใดประการหนง อยางไร

กตาม หนาททสมาชกของครวเรอนจะตองท�ากคอพยายามหารายไดมาไวส�าหรบจบจายใชสอย

เพอใหสมาชกทกๆคนไดรบความพอใจสงสดหรอไดรบสวสดการทดทสด สวนแหลงทมาของ

รายไดกขนอยกบลกษณะของกจกรรม กลาวคอ ถาครวเรอนนนถอครองหรอเปนเจาของทดน

แลวน�าทดนไปใหผอนเชา ครวเรอนกจะมรายไดในรปของคาเชา แตถาขายแรงงานโดยไปรบจาง

ท�างานกจะมรายไดในรปของคาจางหรอเงนเดอน และถาครวเรอนมรายไดเหลอจากการใชจาย

แลวน�าไปใหผอนกยมกจะมรายไดในรปของดอกเบย หรอถาครวเรอนเปนผประกอบการเองกจะ

มรายไดในรปของก�าไร เปนตน

Chapter 1 (1-14).indd 18 24/2/2560 14:21:48 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

แนวทางการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ 19

2. หนวยธรกจ หมายถงบคคลหรอกลมบคคลทท�าหนาทน�าเอาปจจยการผลตตางๆมาผสมผสาน

กนผลตเปนสนคาหรอบรการ แลวน�าไปขายใหแกผบรโภคทอยในหนวยเศรษฐกจอนๆ เชน

หนวยธรกจดวยกน หนวยครวเรอน หนวยรฐบาล หนวยธรกจประกอบดวยสมาชก 2 กลม

ใหญๆ คอ ผผลตและผขาย ซงหนวยธรกจบางหนวยกท�าหนาทเปนทงผผลตและผขาย หรอ

เปนแตเพยงผผลตหรอผขายอยางหนงอยางใด เปาหมายทส�าคญของหนวยธรกจคอการแสวงหา

ก�าไรสงสดจากการประกอบการของตน แตปจจบนเปาหมายในการด�าเนนธรกจของหนวยธรกจ

ตางๆไมไดอยทก�าไรแตเพยงอยางเดยว บางหนวยธรกจอาจตองการบรรลเปาหมายอนดวย เชน

การมยอดขายสงสดหรอมสวนแบงตลาดมากทสดในธรกจหรออตสาหกรรมนน การมชอเสยง

เปนทยอมรบ หรอธรกจมอตราการเจรญเตบโตอยในอตราสงขนเรอยๆ เปนตน

3. หนวยรฐบาล หมายถงหนวยงานของรฐหรอสวนราชการตางๆทจดตงเพอการด�าเนนการของ

รฐบาล ซงประกอบดวยฝายนตบญญต ฝายบรหาร และฝายตลาการ หนวยรฐบาลมหนาทเชอม

ความสมพนธกบหนวยอนๆในระบบเศรษฐกจ ซงบทบาทหนาทและความสมพนธดงกลาวจะม

มากหรอนอยเพยงใดนนขนอยกบวาเปนระบบเศรษฐกจแบบใด กลาวคอ ถาเปนระบบเศรษฐกจ

แบบทนนยม บทบาทและหนาทของรฐบาลโดยเฉพาะในดานเศรษฐกจกจะมคอนขางจ�ากด แต

ถาเปนระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมหรอแบบคอมมวนสต รฐบาลกจะมบทบาทหนาทคอนขาง

มาก ฯลฯ ซงพอจะสรปไดวาหนาทของรฐบาลโดยทวไปมดงน

X รกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง ระงบและตดสนขอพพาทตางๆ รวมทงการ

ปองกนประเทศ

X อ�านวยความสะดวกในดานปจจยพนฐาน เชน จดบรการระบบสาธารณปโภค (บรการ

ไฟฟา น�าประปา โทรศพท ฯลฯ) และสาธารณปการ (การซอม สราง บ�ารงถนน

หนทาง ฯลฯ) ใหแกประชาชน

X เปนทงผผลต ผบรโภค และเจาของปจจยการผลตในระบบเศรษฐกจ

X จดหารายไดโดยการเกบภาษจากประชาชน เพอไวใชจายในการบรหารและพฒนา

ประเทศ

แนวทางการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

ไมวาจะเปนระบบเศรษฐกจแบบใดตางกประสบกบปญหาพนฐานทางเศรษฐกจทงสน อยางไร

กตาม ระบบเศรษฐกจแตละระบบตางกมวธการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจทแตกตางกนดงน

1. ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยม จะใชกลไกตลาด (ราคา) หรอทมกเรยกวา มอท

มองไมเหน เปนเครองมอหรอกลไกในการแกไขปญหาดงกลาว กลาวคอ ราคาจะเปนตวชวย

ตอบปญหาตางๆตงแตเรมผลตอะไร อยางไร และเพอใคร ปกตสนคาและบรการใดทเปนท

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 19 13/3/2560 16:56:57 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร20

ตองการผบรโภคกจะเสนอราคาซอสง นนคอ ราคาจะเปนตวสะทอนทท�าใหผผลตทราบความตองการของผบรโภค ท�าใหผผลตสามารถผลตสนคาและบรการตรงกบความตองการของ

ผบรโภค ปญหาทวา ผลตอยางไร ซงเปนปญหาในเรองของเทคนคการผลตวาจะผลตโดยเนน

ใชปจจยแรงงานหรอปจจยทนกขนอยกบราคาโดยเปรยบเทยบกบปจจยแตละประเภท โดยมหลก

วาผผลตจะเลอกผลตหรอใชปจจยการผลตในประเภททท�าใหตนทนการผลตตอหนวยต�าสด ซง

ราคากเปนเครองชอกเชนกน ส�าหรบปญหา ผลตเพอใคร กลาวคอ ใครควรจะไดรบการจดสรร

สนคาและบรการไปอปโภคบรโภคมากหรอนอยเพยงใดกขนอยกบวาใครมอ�านาจซอและเสนอ

ราคาใหมากกวา ผผลตหรอผขายกจะเสนอขายสนคาและบรการนนใหไป บคคลนนกจะไดรบ

สนคาและบรการไปอปโภคบรโภคเพอตอบสนองความตองการของตน โดยสรป ภายใตระบบ

เศรษฐกจนราคาจะเปนเครองมอหรอกลไกทส�าคญในการชวยแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

2. ระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต แนวทางการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจจะถกก�าหนด

มาจากสวนกลางหรอรฐบาล กลาวคอ รฐบาลจะเปนผวางแผนด�าเนนการสงการแตเพยงผเดยว

เอกชนมหนาทปฏบตตามค�าสงของรฐ โดยรฐจะเปนผก�าหนดวาจะผลตอะไร จ�านวนเทาใด

อยางไร และจ�าหนายจายแจกสนคาและบรการไปใหแกใคร

3. ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม เนองจากระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมเปนระบบเศรษฐกจ

ทมลกษณะใกลเคยงกบระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต ดงนนแนวทางการแกไขปญหาพนฐาน

ของระบบเศรษฐกจนจงใชกลไกรฐเปนกลไกส�าคญในการจดสรรทรพยากรทางเศรษฐกจ เชน

เดยวกบระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต อยางไรกตาม มการใชกลไกราคาอยบางแตยงม

บทบาทคอนขางจ�ากด

4. ระบบเศรษฐกจแบบผสม แนวทางการแกไขปญหาจะใชทงกลไกราคาและกลไกรฐรวมกน

กลาวคอ กจการทมความส�าคญตอประชาชนโดยสวนรวม เชน กจการสาธารณปโภคและ

สาธารณปการ รฐจะเปนผด�าเนนการเอง (กลไกรฐ) แตกจการโดยทวไปจะปลอยใหเปนไปตาม

ระบบกลไกตลาด (ราคา) เปนตน

วงจรเศรษฐกจ

วงจรเศรษฐกจ (circular flow) เปนแบบจ�าลองแสดงกระแสการหมนเวยนอยางตอเนองของ

การด�าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจระหวางหนวยเศรษฐกจหนงกบอกหนวยเศรษฐกจหนง เพอแสดงวา

แตละหนวยเศรษฐกจนนมความสมพนธตอกน กลาวคอ มการแลกเปลยนกนในการด�าเนนกจการตางๆ

ถาหนวยเศรษฐกจใดเกดการหยดชะงก อาจสงผลใหระบบเศรษฐกจทงระบบเกดการหยดชะงกและเกด

ภาวะเศรษฐกจตกต�าขน ในชนนจะขอยกตวอยางวงจรเศรษฐกจหรอกระแสการหมนเวยนในระบบ

เศรษฐกจ 2 ลกษณะใหญๆ คอ

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 20 13/3/2560 16:56:57 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

วงจรเศรษฐกจ 21

1. กรณไมมรฐบาล สมมตวาระบบเศรษฐกจมเพยง 2 หนวยเศรษฐกจยอย คอ หนวยครวเรอน

และหนวยธรกจ และใชเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยนโดยผานตลาดสนคาและบรการและ

ตลาดปจจยการผลต ลกษณะของการหมนเวยนอธบายไดดงน

หนวยครวเรอนในฐานะทเปนเจาของปจจยการผลตจะขายปจจยการผลตใหแกหนวย

ธรกจ จากนนหนวยครวเรอนจะน�ารายไดไปซอสนคาและบรการทผลตโดยหนวยธรกจ หนวย

ธรกจซงซอปจจยการผลตจากหนวยครวเรอนจะน�าปจจยดงกลาวไปผลตสนคาหรอบรการแลว

ขายใหแกหนวยครวเรอนตอไป ปจจยการผลตและสนคารวมทงบรการจะหมนเวยนในทศทาง

หนง รายไดของปจจยการผลตและคาใชจายในการซอสนคาและบรการกจะหมนเวยนในอก

ทศทางหนง ดงภาพ 1.1

ภาพ 1.1 วงจรเศรษฐกจกรณไมมรฐบาล

จากภาพ 1.1 จะเหนไดวารายไดของหนวยครวเรอนกคอรายจายของหนวยธรกจ และ

รายไดของหนวยธรกจกคอรายจายของหนวยครวเรอน

2. กรณทมรฐบาล การหมนเวยนทางเศรษฐกจทมรฐบาลนน ส�าหรบความสมพนธระหวางหนวย

ครวเรอนและหนวยธรกจยงคงเหมอนเดม เพยงแตมรฐบาลเพมเขามา

จากภาพ 1.2 จะเหนไดวารฐบาลท�าหนาทเปนทงผผลต ผบรโภค และเจาของปจจย

การผลต กลาวคอ รฐบาลจะท�าหนาทผลตสนคาและบรการทหนวยธรกจไมด�าเนนการผลต แต

เปนสนคาและบรการทบคคลในระบบเศรษฐกจตองการ โดยรฐบาลจะซอปจจยการผลตมาใชใน

กระบวนการผลต นอกจากนน รฐบาลยงเปนผบรโภค คอซอสนคาและบรการเพอน�าไปใชใน

การด�าเนนงานและการผลตของรฐบาล นนคอ รฐบาลจะมทงรายจายในการซอสนคาและบรการ

และปจจยการผลต และจะมรายไดจากการขายสนคาและบรการทรฐบาลเปนผผลต รวมถง

รายไดจากการเกบภาษจากหนวยครวเรอนและหนวยธรกจ ลกษณะความสมพนธจะหมนเวยน

เปนวงจรเศรษฐกจเหมอนอยางกรณทไมมรฐบาลดงกลาวมาแลว

คาใชจายสนคาและบรการรายได

รายไดปจจยการผลต ปจจยการผลต

คาใชจาย

ผบรโภค หรอครวเรอน หรอ

เจาของปจจยการผลตผผลต หรอ

ธรกจ

ตลาดปจจยการผลต

ตลาดสนคา หรอตลาดผลผลต

สนคาและบรการ

Chapter 1 (1-14).indd 21 24/2/2560 14:21:48 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 1 ความรเบองตนทางเศรษฐศาสตร22

ภาพ 1.2 วงจรเศรษฐกจกรณทมรฐบาล

สรปทายหนวย

ในหนวยนเปนการใหความรเบองตนเกยวกบเศรษฐศาสตร โดยกลาวถงความหมาย ขอบเขต

วธการ ตลอดจนแนวทางทใชในการศกษา รวมทงประโยชนและความสมพนธกบวชาอนๆทเกยวของ

นอกจากน ยงอธบายเกยวกบลกษณะของระบบเศรษฐกจ ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ และแนวทางการ

แกไขปญหาดงกลาวดวย

หวใจของการศกษาเศรษฐศาสตรกคอการศกษาเกยวกบหลกในการจดสรรทรพยากรใหเกด

ประโยชนสงสด โดยแบงออกเปน 2 แนวทางใหญๆ คอ เศรษฐศาสตรวเคราะหและเศรษฐศาสตรนโยบาย

ส�าหรบวธการศกษานนสามารถใชไดทงวธนรนย วธอปนย และวธเชงปรมาณ (คณตเศรษฐศาสตร สถต-

เศรษฐศาสตร และเศรษฐมต) ในปจจบนการศกษาเศรษฐศาสตรแบงออกเปน 2 สาขา ไดแก เศรษฐศาสตร

จลภาคและเศรษฐศาสตรมหภาค ในหวขอตางๆ เชน เศรษฐศาสตรทฤษฎ เศรษฐศาสตรการเงนและ

การคลง เศรษฐศาสตรการพฒนาเศรษฐกจ เศรษฐศาสตรเชงปรมาณ เศรษฐศาสตรแรงงานและ

อตสาหกรรม เศรษฐศาสตรการขนสง เศรษฐศาสตรระหวางประเทศ เศรษฐศาสตรการเมอง ฯลฯ

สนคาและบรการสนคาและบรการ

รายไดจากการขายสนคา บรการ และภาษ

รายไดจากการขายสนคา บรการ และภาษ

รายจ

าย

ผลผล

ต

รายจ

าย

ปจจย

การผ

ลต

คาใชจายสนคาและบรการรายได

รายไดปจจยการผลต ปจจยการผลต

คาใชจาย

ผบรโภค หรอครวเรอน หรอ

เจาของปจจยการผลตผผลต หรอ

ธรกจ

ตลาดปจจยการผลต

ตลาดสนคา หรอตลาดผลผลต

สนคาและบรการ

รฐบาล

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 22 13/3/2560 16:56:58 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

กจกรรมทบทวนความรหนวยท 1 23

กจกรรมทบทวนความรหนวยท 1

1. จงอธบายความหมายของวชาเศรษฐศาสตร

2. มผกลาววาวชาเศรษฐศาสตรไมจ�าเปนส�าหรบประเทศทพฒนาแลวอยางเชน ญปน สหรฐอเมรกา

ทานเหนดวยกบค�ากลาวนหรอไม เพราะเหตใด

3. การศกษาวชาเศรษฐศาสตรจลภาคกบเศรษฐศาสตรมหภาคมความแตกตางกนอยางไร

4. จงอธบายใหเหนถงความแตกตางระหวางการใชกลไกรฐกบกลไกตลาด (ราคา) ในการจดสรร

ทรพยากร

5. จงกลาวถงประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการศกษาวชาเศรษฐศาสตร

6. ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจเกดจากสาเหตใด และมอะไรบาง จงอธบาย

7. ระบบเศรษฐกจมกประเภท อะไรบาง จงอธบาย

8. จงอธบายค�าตอไปนมาใหเขาใจ

1) วงจรเศรษฐกจ 2) เศรษฐศาสตรเชงปรมาณ

3) ปจจยการผลต 4) เศรษฐศาสตรวเคราะห

9. เพราะเหตใดจงมผกลาววาการเลอกเปนหวใจของวชาเศรษฐศาสตร

10. การศกษาวชาเศรษฐศาสตรตามวธอปนยและวธนรนยมความแตกตางกนอยางไร

Chapter 1 (1-14).indd 23 24/2/2560 14:21:49 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 2

อปสงค อปทาน และดลยภาพของตลาด

สาระการเรยนร

1. ความหมายของอปสงค

2. กฎของอปสงค

3. ตวก�าหนดอปสงค

4. อปสงคและการเปลยนแปลง

5. ความหมายของอปทาน

6. กฎของอปทาน

7. ตวก�าหนดอปทาน

8. อปทานและการเปลยนแปลง

9. ราคาดลยภาพ

10. การเปลยนแปลงของภาวะดลยภาพ

จดประสงคของการเรยนร

เมอนกศกษาไดเรยนรสาระวชาในหนวยนจบแลว นกศกษาสามารถ

• ร เขาใจ และอธบายความหมายของค�าวา อปสงค อปสงคตลาด กฎของ

อปสงค ตวก�าหนดของอปสงค และการเปลยนแปลงของอปสงค พรอมทง

สรางตารางและวาดภาพประกอบได

• ร เขาใจ และอธบายความหมายของค�าวา อปทาน อปทานตลาด กฎของ

อปทาน ตวก�าหนดของอปทาน และการเปลยนแปลงของอปทาน พรอมทง

สรางตารางและวาดภาพประกอบได

• ร เขาใจ และอธบายความหมายของค�าวา ราคาดลยภาพ

กลไกตลาด และการเปลยนแปลงของภาวะดลยภาพใน

กรณตางๆ พรอมทงสรางตารางและวาดภาพประกอบได

หนวยท 2 อปสงค อปทาน และดลยภาพของตลาด

ภายใตระบบเศรษฐกจแบบทนนยม อาจกลาวไดวากลไกราคาเปนเครองมอส�าคญในการแกไข

ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ โดยราคาจะเปนตวชวาธรกจจะเลอกผลตสนคาและบรการอะไร อยางไร

และจ�านวนมากนอยเพยงใด ในท�านองเดยวกน ราคาจะเปนตวก�าหนดพฤตกรรมการเลอกบรโภคสนคา

และบรการของผบรโภค จะเหนไดวาราคาเปนตวแปรทมบทบาทส�าคญ ดงนนในหนวยนเราจะศกษา

เกยวกบปจจยทเปนตวก�าหนดราคา นนคอ อปสงคและอปทาน ตลอดจนการเปลยนแปลงของอปสงค

และอปทานทมตอการเปลยนแปลงของราคาดลยภาพ

ความหมายของอปสงค

อปสงค (demand) ของสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนง หมายถงปรมาณความตองการซอ

สนคาหรอบรการชนดนนทผบรโภคเตมใจจะซอและมความสามารถซอได ณ ระดบราคาตางๆกนของ

ตลาดในขณะใดขณะหนง จะเหนไดวาอปสงคในทางเศรษฐศาสตรจะตองประกอบดวยองคประกอบส�าคญ

3 ประการ คอ ความตองการซอ (want) ความเตมใจทจะซอ (willingness to pay) และความสามารถ

ทจะซอ (ability to pay or purchasing power) หากขาดองคประกอบใดองคประกอบหนงไปจะไม

ถอวาเปนอปสงค เชน ผบรโภคตองการเครองบนสวนตวล�าหนงแตไมมเงนจะซอ กไมถอวาเปนอปสงค

ตรงกนขามถงแมวาผบรโภคมความสามารถทจะซอหามาได แตถาหากผบรโภคไมมความตองการหรอ

ไมมความเตมใจทจะซอของดงกลาว กเทากบวาจะไมเกดอปสงคขนเชนกน ในทางคณตศาสตรสามารถ

เขยนอปสงคในรปของฟงกชนไดเปน

Qdx = f(Px)

โดยท Qdx คออปสงคสนคา x และ Px คอราคาสนคา x

Chapter 1 (1-14).indd 24 24/2/2560 14:21:49 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 2 อปสงค อปทาน และดลยภาพของตลาด

ภายใตระบบเศรษฐกจแบบทนนยม อาจกลาวไดวากลไกราคาเปนเครองมอส�าคญในการแกไข

ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ โดยราคาจะเปนตวชวาธรกจจะเลอกผลตสนคาและบรการอะไร อยางไร

และจ�านวนมากนอยเพยงใด ในท�านองเดยวกน ราคาจะเปนตวก�าหนดพฤตกรรมการเลอกบรโภคสนคา

และบรการของผบรโภค จะเหนไดวาราคาเปนตวแปรทมบทบาทส�าคญ ดงนนในหนวยนเราจะศกษา

เกยวกบปจจยทเปนตวก�าหนดราคา นนคอ อปสงคและอปทาน ตลอดจนการเปลยนแปลงของอปสงค

และอปทานทมตอการเปลยนแปลงของราคาดลยภาพ

ความหมายของอปสงค

อปสงค (demand) ของสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนง หมายถงปรมาณความตองการซอ

สนคาหรอบรการชนดนนทผบรโภคเตมใจจะซอและมความสามารถซอได ณ ระดบราคาตางๆกนของ

ตลาดในขณะใดขณะหนง จะเหนไดวาอปสงคในทางเศรษฐศาสตรจะตองประกอบดวยองคประกอบส�าคญ

3 ประการ คอ ความตองการซอ (want) ความเตมใจทจะซอ (willingness to pay) และความสามารถ

ทจะซอ (ability to pay or purchasing power) หากขาดองคประกอบใดองคประกอบหนงไปจะไม

ถอวาเปนอปสงค เชน ผบรโภคตองการเครองบนสวนตวล�าหนงแตไมมเงนจะซอ กไมถอวาเปนอปสงค

ตรงกนขามถงแมวาผบรโภคมความสามารถทจะซอหามาได แตถาหากผบรโภคไมมความตองการหรอ

ไมมความเตมใจทจะซอของดงกลาว กเทากบวาจะไมเกดอปสงคขนเชนกน ในทางคณตศาสตรสามารถ

เขยนอปสงคในรปของฟงกชนไดเปน

Qdx = f(Px)

โดยท Qdx คออปสงคสนคา x และ Px คอราคาสนคา x

Principle of Economics (1-292).indd 25 15/3/2560 9:37:39 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 2 อปสงค อปทาน และดลยภาพของตลาด26

สมการขางตนนน f คอฟงกชน ซงมความหมายวาปรมาณอปสงคขนอยกบหรอเปนฟงกชน

ของราคาสนคานน ตวอยางเชน อปสงคการชมภาพยนตรตอปของนาย ก เขยนในรปของสมการไดเปน

Qdx = 100 - 0.5Px

เมอแทนคา Px ในสมการอปสงค จะไดตารางอปสงคของนาย ก ดงตาราง 2.1

ตาราง 2.1 อปสงคการชมภาพยนตรตอปของนาย ก

ราคาตว (บาท) ปรมาณอปสงค (ครง/ป)

100 50

120 40

140 30

160 20

จากตารางจะเหนวา ณ ระดบราคาตว 100 บาท นาย ก มอปสงคการชมภาพยนตรเทากบ 50

ครงตอป และปรมาณอปสงคจะคอยๆลดลงเรอยๆจนเหลอเพยง 20 ครงตอป เมอตวมราคา 160 บาท

นอกจากน เราสามารถน�าตวเลขในตารางขางตนมาพลอตกราฟ โดยใหแกนนอนแสดงปรมาณอปสงค

การชมภาพยนตรตอปของนาย ก และแกนตงแสดงราคาตว จะไดเสนอปสงคดงแสดงในภาพ 2.1

ภาพ 2.1 กราฟแสดงเสนอปสงคการชมภาพยนตรตอปของนาย ก

0 10 20 30 40

100

120

140

160

ราคาตว (บาท)

ปรมาณ (ครง)

D

50

Principle of Economics (1-292).indd 26 21/7/2560 11:19:59 Dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

กฎของอปสงค 27

กฎของอปสงค

ภายใตขอสมมตทวาปจจยอนๆคงท กฎของอปสงค (law of demand) กลาววาปรมาณอปสงค

สนคาหรอบรการใดๆจะเปนความสมพนธผกผน (inverse relation) กบราคาสนคาหรอบรการนน

นนคอ เมอราคาเพมขนปรมาณอปสงคจะลดลง เมอราคาลดลงปรมาณอปสงคจะเพมขน จากกราฟใน

ภาพ 2.1 เสนอปสงคจะมลกษณะลดลงจากซายไปขวา (กรณสนคาปกต)

อปสงคสวนบคคลและอปสงคตลาด

อปสงคตลาด (market demand) ส�าหรบสนคาหรอบรการใดๆคอ การรวมปรมาณ

อปสงคสวนบคคล (individual demand) ของผบรโภคแตละรายทมอยในตลาด ณ แตละระดบ

ราคาเขาไวดวยกน ตวอยางเชน ตลาดภาพยนตรมผใชบรการรวม 4 คน คอ A, B, C และ

D โดยทแตละคนจะมตารางอปสงคสวนบคคลแตกตางกน (รายละเอยดตามตาราง 2.2) ซง

หากเรารวมปรมาณอปสงคของแตละบคคลเขาดวยกนกจะไดอปสงคตลาดดงตาราง 2.2 และ

เสนอปสงคตลาดดงภาพ 2.2

ตาราง 2.2 อปสงคสวนบคคลและอปสงคตลาด

ราคาตว (บาท) A B C D อปสงครวม (ครง)

80 12 12 16 10 50

100 9 10 12 9 40

120 5 7 8 5 25

140 3 4 5 3 15

160 2 3 3 2 10

ภาพ 2.2 กราฟแสดงอปสงคตลาด

0 10 20 30 40 50

80100120140160

Dตลาด

ราคาตว (บาท)

ปรมาณ (ครง)

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 27 13/3/2560 16:56:58 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

หนวยท 2 อปสงค อปทาน และดลยภาพของตลาด28

ตวก�าหนดอปสงค

นอกจากราคาจะเปนปจจยหนงทมผลตอปรมาณอปสงคแลว ยงมปจจยอนๆทมผลตอการ

เปลยนแปลงของปรมาณอปสงคดวย ดงมรายละเอยดดงน

1. ระดบรายไดของผบรโภค โดยทวไปรายไดของผบรโภคกบปรมาณอปสงคจะเปลยนแปลงไป

ในทศทางเดยวกน เชน ถารายไดเพมขนผบรโภคกจะบรโภคมากขน (ปรมาณอปสงคเพมขน)

สวนในทางกลบกน ถารายไดลดลงผบรโภคกจะบรโภคนอยลง

2. ราคาสนคาชนดอน ทงน ขนอยกบลกษณะของสนคา กลาวคอ หากเปนสนคาทใชประกอบกน

(complementary goods) เชน กาแฟกบน�าตาล เมอราคากาแฟลดลง ปรมาณอปสงคกาแฟ

จะเพมขน สงผลใหปรมาณอปสงคน�าตาลเพมขนตาม ตรงกนขาม กรณสนคาทใชทดแทนกน

(substitution goods) เชน พดลมกบเครองปรบอากาศ เมอราคาเครองปรบอากาศสงขน

ปรมาณอปสงคเครองปรบอากาศจะลดลง ขณะเดยวกนปรมาณอปสงคพดลมจะเพมขนแทน

เปนตน

3. จ�านวนประชากร การเพมขนของจ�านวนประชากรยอมสงผลโดยตรงตอการเพมขนของความ

ตองการสนคาหรอบรการตางๆ นนคอ จ�านวนประชากรมกจะมการเปลยนแปลงในทศทาง

เดยวกนกบปรมาณอปสงคของสนคาหรอบรการ

4. รสนยมของผบรโภค เปนลกษณะความพอใจสวนบคคลในสนคาหรอบรการ ถาสนคาหรอ

บรการใดเปนทยอมรบของคนทวไปสนคาหรอบรการนนกจะมผตองการมาก ปรมาณอปสงคก

จะเพมขน ตรงกนขาม หากไมเปนทนยมปรมาณอปสงคกจะลดลง

นอกจากปจจยตางๆดงกลาวแลว ยงมปจจยอนๆอกทมผลตอปรมาณอปสงค เชน ฤดกาล

ประเพณ วฒนธรรม ระดบการศกษา การโฆษณา การคาดคะเนราคาสนคาในอนาคต ฯลฯ

อปสงคและการเปลยนแปลง

จากทกลาวมาแลวขางตนท�าใหทราบวาอปสงคนนขนอยกบปจจยตางๆมากมาย ดงนนเมอปจจย

เหลานเปลยนแปลงยอมจะมผลตอปรมาณอปสงค ซงการเปลยนแปลงของอปสงคมอยดวยกน 2 ประเภท

ใหญๆ คอ

1. การเปลยนแปลงปรมาณอปสงค (change in quantity demand) เปนการเปลยนแปลงของ

อปสงคอนเนองมาจากราคาสนคาหรอบรการนนเปลยนไป ซงผลของการเปลยนแปลงดงกลาว

จะเปนไปตามกฎของอปสงคทวาปรมาณอปสงคจะมความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบการ

เปลยนแปลงของราคา กลาวคอ เมอราคาสนคาหรอบรการสงขน ปรมาณอปสงคจะลดลง

และในทางกลบกน เมอราคาสนคาหรอบรการลดลงปรมาณอปสงคจะเพมขน ซงถาพจารณา

Principle of Economics (1-292) - Copy.indd 28 13/3/2560 16:56:58 Dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡