Δομικά στοιχεία Λόγου - WordPress.com€¦ · Web viewΤρόπος σύνδεσης προτάσεων (συχνή χρήση «και, μετά, ύστερα»)

« Η παραγωγή Γραπτού Λόγου στη B΄ τάξη Δημοτικού», Δρ. Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, Σχολική Σύμβουλος 6ης Περιφέρειας Π.Ε. Λάρισας, Ελασσόνα, 22/5/2023

Δομικά στοιχεία Λόγουσυλλαβή – λέξη- πρόταση- παράγραφος- κείμενο

Στάδια εκμάθησης γραφής Συνειδητοποίηση σειράς διαδοχικών φωνημάτων Γραφή φωνημάτων Εκμάθηση αλφαβητικού συστήματος Αντιστοιχία ήχων/φθόγγων και γραμμάτων Ανάλυση λέξεων Παραγωγή λέξης Παραγωγή μικρής λεζάντας για ζωγραφιά Παραγωγή φράσης Παραγωγή σύντομης ιστορίας με πλοκή

Είδη κειμένων

Κείμενα Τάξεις στις οποίες μπορούν να διδάσκονται

Βιωματικής αναδιήγησης Νήπια & Α΄-Β΄ (πρώτα προφορικά)Αφηγηματικά Α΄-Στ΄Περιγραφικά Α΄-Στ΄Μικτά Β΄-Στ΄Πραγματολογικά Γ΄-Στ΄Επιχειρηματολογικά Δ΄-Στ΄Χρηστικά-κοινωνικά Ε΄-Στ΄Περίληψη Ε΄-Στ΄

Βιωματικής αναδιήγησης Αναδιήγηση εμπειριών και γεγονότων που αφορούν στα ίδια τα παιδιά, καθώς και σε πρόσωπα του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος

1


Αφήγηση vs Βιωματική αναδιήγηση

Αφήγηση Βιωματική αναδιήγησηΧωροχρονικό πλαίσιο ΝΑΙ (τόπος και χρόνος)Ήρωες ΝΑΙ (πρόσωπα)Στόχος ή πρόβλημα ΝΑΙ (στόχος) (περίσταση)Εμπόδια στην επίλυση του προβλήματος

Εσωτερική αντίδραση ΝΑΙ (συναισθήματα)Εξωτερική δράση ηρώων ΝΑΙΑποτελέσματα προσπαθειών Κορύφωση δράσης ΝΑΙΆλλα τυχαία γεγονότα Λύση προβλήματος ΝΑΙ (επίλογος)

Θέματα για Βιωματική αναδιήγηση «Ντυμένος καρναβάλι» «Στη Λαϊκή αγορά με τη μαμά» «Μια επίσκεψη σε Μουσείο» «Η συμμετοχή μου στη σχολική γιορτή για την 25η Μαρτίου» «Ένα πρωταπριλιάτικο αστείο» «Πώς πέρασα το Πάσχα» «Παιχνίδια με τους φίλους μου στη γειτονιά» «Μια μέρα στον κινηματογράφο» «Μια επικίνδυνη καταιγίδα» «ατύχημα στο δρόμο»

Εξωτερική και εσωτερική δράση στην αφήγηση Παραστατικότερη παρουσίαση βιώματος αν διηγείσαι: i. Την εξωτερική δράση: τι είπες, τι έκανες Καιii. Την εσωτερική δράση: τι σκέφτηκες, τι συναισθάνθηκες

Γλωσσικά μέσα στη βιωματική αναδιήγηση

2


Εκφράσεις για διατύπωση συναισθημάτων

ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ Β΄ ΤΑΞΗΣ

1. Γραπτά μηνύματα του περιβάλλοντος Δόμηση αποδομημένης πρότασης (άσκ. 4 σελ. 9 Τ.Ε.)

2.Διαλογικά κείμενα(Στόχος: να μιλάς ευγενικά με το «σεις και το «σας»)

Ευγενικές προτάσεις (ασκ. 3, σελ. 24 Β.Μ., 1,2,3 σελ. 11,12 Τ.Ε.) ΠΡΟΤΑΣΗ: «Γράψτε ένα μικρό κείμενο με λόγο που απευθύνεται σ’ έναν μεγαλύτερο άνθρωπο, χρησιμοποιώντας ευγενικές προτάσεις» Η λειτουργικότητα των ευγενικών προτάσεων στο γραπτό λόγο εξετάζεται στην ενότητα 15 «Οι επιστολές»

3


3. Κόμικς((Στόχος: να αλλάζεις ένα διάλογο σε μικρή ιστορία* κι ένα κείμενο σε διάλογο^)να αλλάζεις ένα διάλογο σε μικρή ιστορία* κι ένα κείμενο σε διάλογο^)

* μόνο προφορικά σελ. 28 &29 Β.Μ. ^ γραπτά σελ. 31 Β.Μ. ΠΡΟΤΑΣΗ: Δίνουμε ένα διάλογο στα παιδιά και τους ζητούμε να το μετατρέψουν σε μικρή ιστορία

4. Κατάλογοι(Στόχος: να φτιάχνεις καταλόγους)

Δημιουργία λίστας (άσκ. 1&2 σελ.19&20, Τ.Ε) ΠΡΟΤΑΣΗ: «Μια μέρα στην αγορά για ψώνια με τη μαμά» (Βιωματική αναδιήγηση, ζητάμε μία παράγραφο)

5. Ετικέτες προϊόντων(Στόχος: να φτιάχνεις ετικέτες)

Φτιάχνω ετικέτες- παραγωγή κειμένου με περιορισμούς (σελ. 25 Τ.Ε.) Ομαδική παραγωγή γραπτού λόγου – Αναδιήγηση παραμυθιού σελ.47 Β.Μ. (μπορεί να μπει και το στοιχείο της ανατροπής, η άσκηση γίνεται πρώτα προφορικά)

6. Μηνύματα- Σημειώματα(Στόχος: ν’ αφήνεις σύντομα μηνύματα)

Γράψε ένα μήνυμα που θα ήθελες να στείλεις τώρα (σελ. 53 Β.Μ.), Γράψε μηνύματα (σελ. 31 & 32 Τ.Ε.)

7. Παραμύθι(Στόχος: να φτιάχνεις δικά σου παραμύθια)

Φτιάξε προτάσεις με ερωτηματικές λέξεις (σελ. 65 Β.Μ.) και Προτάσεις με άρνησησελ.37&38 Τ.Ε.) Δομικά στοιχεία αφήγησης: τίτλος-αρχή-μέση-τέλος Ομαδική δημιουργία παραμυθιού σελ.68 Β.Μ. και 40, 41 Τ.Ε.)

8. Γλωσσοδέτες- Αινίγματα- Ποίημα(Στόχος: να φτιάχνεις αινίγματα και στιχάκια)

Δημιουργία αινιγμάτων σελ. 46 Τ.Ε. Δημιουργία στίχων σελ. 47 &48 Τ.Ε. ΠΡΟΤΑΣΗ: Περιγραφή ζώου, «Η χελώνα» ή «Η αγελάδα» ή «Ο παπαγάλος» εικόνες σελ. 44 & 46 Τ.Ε.

4


ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ (Στο δημοτικό κάνουμε μόνο στατικές περιγραφές)Α. Στατική περιγραφή1.Αντικειμένου2.Οικοδομήματος3.Ζώων4.Φυτών5.Τόπων και χώρων6.ΠροσώπωνΒ. Εξελικτική Περιγραφή1.Φυσικών φαινομένων2.Κοινωνικών εκδηλώσεων ή προσωπικών περιστάσεων

Η θαλάσσια χελώνα

Η θαλάσσια χελώνα είναι ερπετό. Έχει καβούκι σε σχήμα καρδιάς. Τρώει ζωάκια της θάλασσας. Βγαίνει στη στεριά για να γεννήσει τ’ αυγά της. Τα μικρά χελωνάκια κινδυνεύουν

5


από τα μεγάλα ψάρια. Στην Ελλάδα είναι γνωστή η θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα. Η καρέτα-καρέτα ζει στη Ζάκυνθο.

9. Περιγραφή (Στόχος: να περιγράφεις κάτι που είδες ή φαντάστηκες)

Χρόνος Ενεστώτας Επίθετα στην περιγραφή ..\tefxos_b_1_10.pdf Γραπτή περιγραφή σελ. 52 Τ.Ε. ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: περιγραφή αντικειμένου «Ο υπολογιστής» ή «Το τηλέφωνο»

εικόνες στη σελ. 50 Τ.Ε.

6


10. Πινακίδες- Ανακοινώσεις- Αφίσες(Στόχος: να φτιάχνεις μικρές αγγελίες και αφίσες)

Αντιγραφή επιγραφών από τον περιβάλλοντα χώρο σελ. 17 Β.Μ. Δημιουργία αφίσας σελ. 59 & 60 Τ.Ε. Δημιουργία μικρής αγγελίας σελ. 21 Β.Μ. Δημιουργία απίθανης ιστορίας σελ. 62 Τ.Ε.

Δημιουργία απίθανης ιστορίας Μορφή : επιλογή σωστών ρημάτων, ουσιαστικών, επιρρημάτων πρώτο πρόσωπο, χρόνος παρελθοντικός χρήση ιστορικού ενεστώτα στο σημείο κορύφωσης χρήση ευθύ λόγου Περιεχόμενο : μετάβαση από την εξωτερική στην εσωτερική δράση ζωηρή παρουσίαση πράξεων και συνεπειών τους χρονική και νοηματική αλληλουχία

Παράδειγμα σελ. 62 Τ.Ε. Δ: ποιος είναι ο πρωταγωνιστής της ιστορίας; Θέλω μια πρόταση γι’ αυτόν. Μ1: «Ο αστροναύτης ετοιμαζόταν για ένα μεγάλο ταξίδι στο διάστημα». Μ2: «Ήταν Φλεβάρης μήνας κι έκανε πολύ κρύο». Μ3: «Ζήτησε από το ράφτη να του ετοιμάσει ένα χοντρό μπουφάν» Μ4: «Ύστερα πήγε στο μανάβη και στο φούρναρη κι αγόρασε πολλά φρούτα και ψωμιά για το ταξίδι» κ.ο.κ…………………..

Παιδικό ρολόι

Προσωπική σχέση,

Γεγονότα,Συναισθήματα,

σκέψεις

Μικρό,στρογγυλό Πλαστικό

Σκελετός και λουρί

Αυτόματο,Κουρδιστό,βιοκινητικό

Ξεχωριστό ρολόι

αδιάβροχο

Στρογγυλός δίσκος,Μαύρος, κόκκινος κύκλος,

Φωσφορίζοντες Αραβικοί αριθμοί

Μαύρος Ωροδείκτης

Και λεπτοδείκτης

7


Καταγραφή Δώστε τίτλο Ξεχωρίστε την αρχή (πρόλογος), τη μέση (ανάπτυξη) και το τέλος (επίλογος) Βελτιώστε τις προτάσεις Καθαρογράψτε το κείμενο

11. Λεξικό (Στόχος: να φτιάχνεις ορισμούς λέξεων, να φτιάχνεις το δικό σου λεξικό)

Ταξινόμηση λέξεων αλφαβητικά σελ. 26 Β.Μ., σελ. 66 Τ.Ε. Κατασκευή λεξικού σελ. 30 & 31 Β.Μ., 67 Τ.Ε.

12. Περιγραφή προσώπου(Στόχος: να περιγράφεις πρόσωπο)

Σύνθεση κειμένου βιωματικής αναδιήγησης από προτάσεις με ανακατεμένες λέξεις προτάσεων σελ. 73 Τ.Ε.

Άσκηση περιγραφής προσώπου σελ. 41 Β.Μ., σελ. 73 & 74 Τ.Ε. Δομικά στοιχεία της πρότασης σελ. 44 Β.Μ. και 76 & 77 Τ.Ε. Δημιουργία χριστουγεννιάτικης ιστορίας σελ. 77 Τ.Ε. Δημιουργία φανταστικής ιστορίας σελ. 78 Τ.Ε. Δημιουργία χριστουγεννιάτικης κάρτας σελ. 46 Β.Μ.

Περιγραφή προσώπου1. Φίλοι, συγγενείς, γείτονες2. Περιγραφή με βοήθεια φωτογραφίας3. Προσωπογραφία4. Ιστορικά πρόσωπα (π.χ. Κολοκοτρώνης)5. Γνωστές προσωπικότητες

8


Κύρια χαρακτηριστικά περιγραφής προσώπου

Η μαμά μου

Τη μαμά μου τη λένε Ελένη. Είναι ψηλή και αδύνατη. Έχει μαύρα μαλλιά και γαλανά μάτια. Η μαμά μου με φροντίζει καθημερινά. Ετοιμάζει το φαγητό μου και τα ρούχα που θα

φορέσω. Με βοηθάει να πλυθώ. Με βοηθάει στα μαθήματά μου. Μερικές φορές παίζει παιχνίδια μαζί μου. Το βράδυ μου διαβάζει παραμύθια.

Κάνει τόσα πολλά για μένα κι εγώ την αγαπώ πολύ.

9


10


13. Επεξηγηματικός λόγος- Περιγραφή- Λεζάντες εικόνων(Στόχος: να γράφεις σύντομα κείμενα που εξηγούν μια εικόνα, ένα σκίτσο, μια φωτογραφία, ένα αντικείμενο, έναν πίνακα ζωγραφικής, να περιγράφεις ένα αντικείμενο, να περιγράφεις ένα χώρο)

Δημιουργία λεζάντας σελ. 8 & 9 Τ.Ε., 51 Β.Μ. Περιγραφή εικόνας και αντικειμένου σελ. 9 Τ.Ε.

14. Πρόσκληση –ευχετήρια κάρτα(Στόχος: να γράφεις προσκλήσεις κι ευχετήριες κάρτες)

Δημιουργία πρόσκλησης σελ. 60, 61 Β.Μ. & 13 Τ.Ε. Δημιουργία κάρτας σελ. 16 Τ.Ε. Δημιουργία ευχής σελ. 63 Β.Μ.

15. Επιστολές(Στόχος: να γράφεις επιστολές και μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) Δημιουργία επιστολής σελ. 21 Τ.Ε. Δημιουργία ηλεκτρονικού μηνύματος σελ. 23 Τ.Ε.

11

Περιγραφή χώρου Το σχήμα του Το μέγεθός του Το χρώμα του Τι υπάρχει μέσα σ’ αυτόν Σε τι χρησιμεύει αυτός ο χώρος

Περιγραφή αντικειμένου Τι είναι Σε τι χρησιμεύει Το σχήμα του Το χρώμα του Το μέγεθός του Το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο Τα σχέδια που έχει


16. Αφηγηματικό κείμενο(Στόχος: να μιλάς για συναισθήματα)

Δημιουργία εκφράσεων που δείχνουν χαρά και λύπη σελ. 77 Β.Μ. Συνέχεια αφηγηματικής ιστορίας σελ. 78 Β.Μ.

17. Εφημερίδα –Βιβλιοπαρουσίαση

Δημιουργία πρωτοσέλιδου εφημερίδας σελ. 8 Β.Μ. Επιλογή τίτλου για σχολική εφημερίδα σελ. 10 Β.Μ. Γράφω κείμενο για βιβλιοπαρουσίαση σελ. 12 Β.Μ. Γράφω κείμενο για εφημερίδα με αφορμή εικόνα σελ. 33 Β.Μ.

18. Τουριστικός οδηγός- Διαφήμιση(Στόχος: να φτιάχνεις κείμενα για τουριστικούς οδηγούς)

Δημιουργία κειμένου για τουριστικό οδηγό σελ. 41 Τ.Ε. Δημιουργία διαφήμισης για εφημερίδα σελ. 26 Β.Μ. ΠΡΟΤΑΣΗ: δημιουργία κειμένου για τουριστικό οδηγό με σύνθεση προτάσεων από τη σελ. 42 Τ.Ε.

19. Αφηγηματικό κείμενο- Αφήγηση γεγονότος- Ρεπορτάζ(Στόχος: να γράφεις ειδήσεις)

Δημιουργία κειμένου από εικόνες σελ. 29 Β.Μ. Δημιουργία κειμένου για γεγονός που συνέβη στη γειτονιά σου σελ. 32 Β.Μ. (ΤΙ ΕΓΙΝΕ; ΠΟΤΕ; ΠΟΥ;)

20. Πληροφοριακό κείμενο- επίσημα έγγραφα- Βιογραφία- Συνέντευξη (Στόχος: να φτιάχνεις την ταυτότητά σου, να παίρνεις συνέντευξη)

Δημιουργία διαβατηρίου και ταυτότητας σελ. 50 Τ.Ε. Δημιουργία κειμένου για εφημερίδα με χρήση στοιχείων ταυτότητας σελ. 51 Τ.Ε. Παίρνω συνέντευξη από κάποιον μεγαλύτερο για επαγγέλματα που χάθηκαν σελ. 40 Β.Μ. ΠΡΟΤΑΣΗ: «παίρνω συνέντευξη για κάποιο επάγγελμα»

21. Κατευθυντικός λόγος- Συνταγή μαγειρικής- Προσευχή (Στόχος: να δίνεις οδηγίες)

Γράψτε από ένα πασχαλινό έθιμο για την εφημερίδα σας σελ. 45 Β.Μ. Κείμενο με οδηγίες σελ. 57 Τ.Ε. ΠΡΟΤΑΣΗ: να γίνει γραπτά η εργασία 4 από τη σελ. 44 στο Β.Μ.

12


22. Οδηγίες χρήσης/κατασκευής- Κανόνες παιχνιδιού (Στόχος: να δίνεις οδηγίες κατασκευής)

Οδηγίες για κατασκευή ατμομηχανής σελ. 51 Β.Μ. ΠΡΟΤΑΣΗ: περιγραφή ενός παιδικού παιχνιδιού

23. Χιουμοριστικό κείμενο- πίνακας περιεχομένων (Στόχος: να φτιάχνεις αστεία κείμενα και πίνακες περιεχομένων)

Δημιουργία αστείας ιστορίας σελ 67 Τ.Ε. Δημιουργία αστείου παραμυθιού σελ. 61 Β.Μ. Δημιουργία περιεχομένων για τη σχολική εφημερίδα σελ. 63 Β.Μ., σελ. 70 Τ.Ε. Δημιουργία κειμένου σελ. 72 Τ.Ε. ΠΡΟΤΑΣΗ: φτιάξε κείμενο με τους διαλόγου της σελ 68 Τ.Ε.

24. Εγκυκλοπαιδικό άρθρο

Δημιουργία ομαδικού παραμυθιού με ήρωα έναν καλό λύκο σελ. 70 Β.Μ.

ΠΡΟΤΑΣΗ: περιγραφή της εικόνας στη σελ. 74 Β.Μ.

Διόρθωση Επανεξέταση γραπτού, διορθώσεις, καθαρογραφή ή και αναπαραγωγή Δυσκολία συνήθως στην ανάγνωση του γραπτού τους ή στον εντοπισμό πιθανών προβλημάτων και στην αναζήτηση ικανοποιητικών λύσεων Κίνητρο και θετική διάθεση στο παιδί για διόρθωση δημιουργεί η ύπαρξη συγκεκριμένου παραλήπτηΣτάδια διόρθωσης Καλή προετοιμασία της γραφής (μεγάλης βαρύτητας) Επιτόπου διόρθωση Τελική βελτίωση του κειμένου (και όχι μόνο στην ορθογραφία)

Βελτίωση αρχικού κειμένου

13

Αδυναμία Έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης (π.χ. «Χθες πήγαμε για ψώνια. Εκεί πούλαγαν διάφορα πράγματα. Εμείς αγοράσαμε πολλές τσάντες και μετά γυρίσαμε σπίτι.»

Τρόπος σύνδεσης προτάσεων (συχνή χρήση «και, μετά, ύστερα») π.χ. «Το πρωί ξύπνησα, μετά έφαγα, και μετά πήγα στο σχολείο και μετά γύρισα στο σπίτι και έπαιξα»

Έλλειψη δευτερευουσών προτάσεων

Παρέμβαση Σεβόμαστε τη δομή, αλλά αντικαθιστούμε λέξεις με άλλες πιο πληροφοριακές (π.χ. «Χθες πήγαμε με τη μαμά μου και τον αδερφό μου στη λαϊκή αγορά. Εκεί οι μανάβηδες πουλούσαν διάφορα φρούτα και λαχανικά…» Περιορισμός χρήσης συνδετικών και αντικατάστασή τους με καταλληλότερα π.χ. «Το πρωί ξύπνησα. Στη συνέχεια έφαγα και πήγα στο σχολείο. Αργότερα γύρισα στο σπίτι και έπαιξα. Σταδιακή αύξησή τους από την Γ΄ τάξη και μετά Επίλογος με έκφραση συναισθημάτων, σκέψεων, προθέσεων ή διατύπωση συμπεράσματος


Τεχνική του εμπλουτισμού προτάσεων και βελτίωση παραγράφου

Αρχική λέξη: λάμπα Η γιαγιά μου έχει μια λάμπα. Η γιαγιά μου έχει μια μικρή λάμπα. Η γιαγιά μου στο χωριό έχει μια μικρή λάμπα. Η γιαγιά μου στο χωριό έχει στο δωμάτιό της μια μικρή λάμπα. Παράγραφος: Έχω μια γιαγιά. Ζει σ’ ένα ορεινό χωριό της Ηπείρου. Μένει σ’ ένα μικρό δωμάτιο.

Χρησιμοποιεί μια μικρή λάμπα. Όταν το ηλεκτρικό ρεύμα κοπεί.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Σεβασμός στο μαθητικό κείμενο Δεν απομακρυνόμαστε από το στυλ και τη δομή του μαθητικού κειμένου. Ο μαθητής πρέπει και μετά τις βελτιωτικές παρεμβάσεις ν’ αναγνωρίζει το τελικό κείμενο ως δικό του δημιούργημα.

14

Documents

Δομικά στοιχεία Λόγου - WordPress.com€¦ · Web viewΤρόπος σύνδεσης προτάσεων (συχνή χρήση «και, μετά, ύστερα»)