онЦлох

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

0 0 7 4 8

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

Цаг агаар

УЛААНБААТАР2017.10.23

ҮҮЛШИНЭ

11° -2°

УЛС ТӨРЦалин нэмэх асуудлаарх гурван талт хэлэлцээр өнөөдөр эхэлнэ. Уих дахь ардчилсан намын бүлгийн удирдлагууд орон нутагт ажиллана.Уих-ын дэд даргаар Л.Энх-Амгалан гишүүн томилогджээ.Засгийн газрын тэргүүлэх зорилго хууль дээдлэх ёс байна гэж Ерөнхий сайд хэлэв. Улсын хэмжээнд 53 хоногийн газрын тосны бүтээгдэхүүний нөөц байна.

ЭДИЙН ЗАСАГхөрөнгийн биржийн "MSE All" индекс 1168.71 нэгж болж, 0.79 хувиар өсөв.дэлхийн хадгаламж, зээлийн хоршооны нийт актив 1.7 их наяд ам.долларт хүрчээ.Банк бус санхүүгийн байгууллагын зээлийн дундаж хүү буурч байна."оюутолгой"-н нийт ажиллах хүчний 93 хувийг монгол иргэд бүрдүүлж байна.

НИЙГЭМмалчдын өвөлжилтийн бэлтгэл ажил 57.9 хувьтай байна.энэ онд гадаадын 30 иргэнийг албадан саатуулжээ.хүүхдийн хүчирхийллийн эсрэг масктай тайван жагсаал болов.отгонтэнгэр ууланд нуранги үүссэний улмаас 19 хүн сураггүй болжээ. энэ оны нийслэлийн хоёрдугаар ээлжийн цэрэг татлага өчигдөр дууслаа.

ДЭЛХИЙКаталонийн удирдагч Мадридыг ардчилалд халдлаа хэмээн шүүмжиллээ. БнхаУ-д ажилгүйдлийн хэмжээ үнэмлэхүй багасаж 3.95 хувь болжээ. Япон улсад парламентын доод танхимын сонгууль эхэллээ. чехийн парламентын сонгуульд популист тэрбумтан ялалт байгуулав. их Британи сирийн ракка хотод 13 сая ам.долларын хүмүүнлэгийн тусламж үзүүлнэ.

2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748) YНЭ: 600¥~ соЁЛТ ХҮНИй ӨгЛӨӨ соНИН УНШИХААс ЭХЭЛдЭг ~

ЗГМ

Баялгийн засаглалын эмзэг цэг

Уул уурхайн салбар дахь төрийн өмчит компаниуд 100-гаас 40 оноо авчээ. > 7

өргөтгөсөн хуралдааны сэдэв: өвөлд бэлэн үүӨвөлжилтийн бэлтгэл ажлын талаар олон нийтэд нээлттэй мэдээллийг өгөв. > 2

Шинэ утасны тойм - google Pixel 2

их Британи математикийг сингапур аргаар заана

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnIkon.mnXopom.comCaak.mnZaluu.com

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын зургадугаарт бичигдлээ.

Ubinfo.mnMedee.mnNews.mnBiznetwork.mnView.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

Èх мэдэгчид олон, бүтээгчид öөөхөнÄ.Äанзанравжаа

аМ.доллар юанЬ руБлЬ

2455.77 371.27 42.70

ЗЭс 5-чингис Бонд

100.610.00%

98.6700.21%

алТMSE ALL 10-чингис Бонд

1280.470.75%

69520.22%1168.71

0.07%

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Монголын экспортын нүүрсний гол зангилаа болсон Гашуунсухайт-Ганцмодны боомтоор өдөрт 500-600 автомашин нэвтэрч байна. Хилээр шалган нэвтрүүлдэг нүүрс тээврийн автомашины тоо гурав дахин хумигдсан нь энэ. 12

С.Батсайхан / ЗГМ©

ЗгМ: Зочин

хуучин бодлого сэргэх үү

ЗгМ: инФограФиК

"Эм зүйн ирээдүйг дорнын анагаах тодорхойлно"

Өнөөдөр тохиож буй Монголын эм зүйчдийн өдрийг тохиолдуулан “Монос” группийн үүсгэн байгуу-лагч, ТУЗ-ийн дарга, Төрийн соёрхолт, Эрүүлийг хамгаалахын гавьяат ажилтан, академич Ë.Хүрэлбаатарыг “ЗГМ: Зочин” булан даа урив. Товлосон цагтаа очиход тэрбээр эрүүл мэндэд тустай олон бүтээгдэхүүнийхээ дээж болох “Экос” цэвэр усаар дайлангаа “Эрдэсжүүлсэн шүлт лэг ус. Амт нь ч аятайхан. Хүний цус шүлтлэг байдаг. Öустай төстэй амт хоолойгоор эвтэйхэн давдаг юм. Ходоод хүчиллэг байдаг тул байнга хэрэглэхэд тохиромжтой” хэмээн танилцуулав.

Монголчуудын сэтгэлгээний томоохон өв тээгчдийн нэг энэ эрхмийг хөгжлийн түүчээ, эм зүйн салбарын технологи, инновацийг үйлдвэрлэлд нэвт-рүүлэх ложистик төвийн эх суурийг тавигч гэхэд буруудахгүй болов уу.

-Монголын эм зүйчдийн өдөр тохиож байна. Сүүгээр зүйрлэвэл энэ мэргэжлийн өрөм нь юу вэ?

-маш гоё мэргэжил. Энгийн хүмүүст зориулж онцлоход Pepsi cola, Coca cola-гаас гадна Dr Pep-per зэрэг дэлхийн шилдэг ундааг эм зүйчид зохиосон байдаг.

3

З.Цэлмэг@tselmeg ZGM

Квотын хоригт өртсөн экспорт

монголын ипотекийн корпораци©

Танд эдгээр аюул осол тохиосны улмаас ипотекийн зээлээ төлж чадахгүй эрсдэл бий болоход даатгалаас нөхөн олговор олгоно

амЬ нас, гэнэтийн ослын даатгалын ач холБогдол

даатгалын компанитай гэрээ

байгуулна

ахуйн осол

үйлдвэрлэлийн осол

гэнэтийн осол

гэнэтийн халдлага

Зам тээврийн осол

түр хугацаагаар хөдөлмөрийн чадвараа алдах

хөдөлмөрийн чадвар, амь насаа алдах

Зах ЗЭЭл

500 мянган төгрөгт багтах өвлийн бэлтгэл

дүн өвлийг өнтэй давахын тулд жолооч нар автомашиныхаа тос тосолгоо, дугуй гээд зарим зайлшгүй зүйлийг солих шаард-лагатай болдог. Тэгвэл өвлийн улиралд автомашинаа бэлдэхэд хэдий хэмжээний зардал гарахыг тооцохоор “Өгөөмөр” техникийн захын үнэ ханшийг судаллаа.

Б.Бямбасүрэн@byambaab_zgm

Тэнд Япон, Хятад улсаас оруулж ирсэн шинэ болон хуучин дугуйны үнэ брэндээсээ хамаарч харилцан адилгүй үнэтэй байна.

Хотын авто замын хөдөлгөөнд оролцож буй суудлын нийт авто машины тоог маркаар нь ангилсан графикаас харахад хамгийн олон буюу 164.3 мянга орчим нь Тоёота маркийн автомашин хөлөглөдөг.

5 9

сэм ФлэмингТэртээх 1930-аад оны Их

хям ралынх шиг ноцтой биш ч АНУ-ын төв банк хямралын үед ашигладаг мөнгө, санхүүгийн түлхэц өгөх хэрэглүүрээ дахин ашиглах эрсдэл тун өн дөр байгааг Холбооны нөөцийн тэргүүн Жанет йеллен анхаа руулав. Хатаг тай йеллений тайлбар нь Холбооны нөөцийн үйл ажил-лагаанд шүүмжлэлтэй хандаж, өөрийгөө тус байгууллагын шинэ манлайлагчаар тодруулахаар

эрмэлздэг АНУ-ын Ерөнхийлөгч дональд Трамп гэнэтхэн байр сууриа эрс өөрчилсөн үетэй давхцав. Уг нь Холбооны нөө цөөс хэрэгжүүлдэг мөнгө, санхүүгийн түлхэц өгөх бодлогыг Ерөнхийлөгч шүүмжилсээр ирсэн юм. АНУ-ын эдийн засаг ихээ хэн сайжирсан ч бодлого тодорхой логчдын зүгээс бодлогын хүүг богино хугацаанд эрс өсгөхүйцээр сэргээгүйг хатаг-тай йеллен мэдэгдсэн.

БНЭУ-ын Төрийн албаны зөвлөл нь тус улсын хамгийн тогтвортой байгууллага. Улс төрийн аливаа сонгуулийн дараа ч боловсон хүчний болон бодлого үйл ажиллагааны залгамж чанараа хадгалж, бие даан шийдвэр гаргаж чаддаг.

Тиймээс хууль эрх зүйн орчин, Төрийн албаны үйл ажиллагааны талаар тус улсаас суралцах зүйл их юм. Энэтхэгийн Тө-рийн албаны зөвлөлийн дарга, профессор Давид Р.Суемлех Монгол Улсад 18-22-ны өдрүү-дэд Монгол Улсад ажиллалаа.

БНЭУ-ын төрийн алба хэрхэн тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж буйн талаар ноён Давид Р.Суемлехээс тодрууллаа.

-БНЭУ бүх нийтийн сонгуу-лиар шинэ нам Засгийн эр хэнд гарахад зөвхөн яам-дын сайд, орлогч сайд нарыг сольдог гэсэн. Төрийн албан

хаагчдыг тогтвортой ажиллах нөхцөлийг хэрхэн бүрдүүлдэг вэ?

-Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Төрийн албаны зөвлөлд 1400 гаруй албан хаагч ажил-ладаг. Төрийн албаны зөвлөл Үндсэн хуулийн хүрээнд үйл ажил лагаа явуулдаг. Төрийн албан хаагчдын бүрэн эрх Үнд сэн хуулиар хамгаалагдсан байдаг. Улс төрийн сонгуулиар өөрч лөлт ордоггүй, жилийн 365 хоног тогтвортой үйл ажиллагаа явуулдаг.

-Төрийн албан хаагчид ямар шалгуур тавьдаг вэ. Жилд хэчнээн хүн шалгаруулалтад ордог вэ?

-Төрийн албан хаагчийн шалгалтад жилд гурван мянга

гаруй хүн бүртгүүлдэг. Албан хаагчийн сонгон шалгаруулалтад гурван удаагийн ярилцлага, чадвар, бүтээмж зэрэг хэд хэдэн шатны шалгаруулалтад бүтэн нэг жилийн хугацаа шаардагддаг.

-Гадаад хэргийн яам, Бат-лан хамгаалах яамнаас бусад яаманд ажиллаж буй албан хаагч дыг хооронд нь сольж ажиллуулахад ямар нэг өөрчлөлт гардаг уу?

-Өндөр шалгуур тавьдаг учраас албан хаагчид маань аль ч салбарт хөрвөж ажиллах чадвартай байдаг. Тэгэхээр ямар нэг бэрхшээл тулгардаггүй.

-Энэтхэгийн төрийн ал-бан хаагчдын хууль бус үйл ажиллагаанд хэрхэн хяналт тавьдаг бэ?

-Төрийн албаны зөвлөл нь Үндсэн хуулийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулдаг биеэ даасан байгууллага. Хууль эрх зүйн орчны хяналт, хэрэгжилтэд их анхаарч, хуулийг хатуу баримталж ажилладаг тул албан хаагчид ч дүрэм журмыг маш сайн баримталдаг. Иймээс одоогоор хууль бус үйл ажил-лагаа гарсан тохиолдол байхгүй байна. Хэрэв хууль зөрчсөн үйлдэл, шийдвэр гаргасан то-хиолдолд шууд шүүхэд гомдол гаргах бүрэн боломжтой.

2 ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН 2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748)

Улс төр

тодрУУлга & ЗалрУУлга

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› INFO@zasag.cO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

Товчхон » тоо

3.4 Тэрбум төгрөг. Өнгөрсөн өвөл нийслэлийн гэр хорооллын тарифт тоолууртай айл өрхийн ахуйн болон халаалтын зориулалтаар ашигласан цахилгааны хэрэглээг шөнийн цагаар 100 хувь хөнгөлөх шийдвэрийг гаргасан. Энэ дагуу 114.5 мянган хэрэглэгчид 3.4 тэрбум төгрөгийн тарифын хөнгөлөлт үзүүлжээ. » томилгоо УИХ-ын дэд даргаар Л.Энх-Амгалан гишүүнийг томил жээ. МАН-ын бүлгийн хурал даанд уг албан тушаалд гурван хүнийг дэвшүүлсэн бөгөөд нууц санал хураалтаар Л.Энх-Амгалан хамгийн олон хүний дэмжлэг авсан байна.

» УУлЗалт Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазар амрал-тын өдрүүдэд ажил лан, “Оюутолгой” ком панийн Монголын талын удирд лагууд болон “Эрдэнэт” үйлд вэрийн ерөнхий захирал Х.Бадамсүрэн нартай уулзжээ. Мөн тус яамны удирдах албан тушаалтнуудтай уулзан шударга ёс, хариуцлагын тогтолцоог бүрдүүлж ажиллах үүрэг өгчээ.

» Шалгалт Төрийн өмчит компаниудын өнгөрсөн гурван жилийн үйл ажиллагаанд тайлант шалгалтыг АТГ-аас хийжээ. Энэ үеэр арван хуулийн этгээд 1-20 гаруй тэрбум төгрөг, 92 хуулийн этгээдийн тал хувь нь алдагдалтай ажилласан нь тогтоогджээ. Мөн нээлттэй тендер сонгон шалгаруулалтын аргаар худалдан авах ажиллагааг зохион байгуулахаас зайлс-хийж байсан нь илэрчээ.

» Бүлэг Ирэх оны төсвийг хэлэлцэхтэй холбогдуулан УИХ дахь АН-ын бүлгийн гишүүд орон нутагт ажиллана. Энэ үеэр орон нутгийн удирдлага, иргэдийн санал бодлыг сонсох аж. Тиймээс УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг өнөөдөр хуралдахгүй аж. Орон нутагт томилолтоор ажилласны дараа төсөвтэй холбоотой ард иргэдийн өгсөн саналыг нэгтгэн хуралдах аж.

Албан хаагчид хууль, дүрмийг маш сайн баримталдаг

Засгийн гаЗар

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

-Удирдлагын босоо тогтол цоог өөрчлөх асуудлыг бид дэв-шүүлсэн. одоогоос 10 жилийн өмнө орон нутгийн Засаг дар-гын дэргэдэх агентлагуудаас цагдаа, онцгой байдал, татвар, мэргэжлийн хяналт гэсэн дөрөвхөн агентлагийн удирд-лагыг л төвөөс томилдог, бусдыг Засаг дарга өөрөө томил дог байсан. Энэ бол орон нут гийн удирдлагын нэгдмэл байдлыг хангах, нэг баг бүрэл дэхүүн болж ажиллахад чухал асуудал. Өнөөдөр орон нут гийн удирд-лагад өөрөө мэдэж томил дог агентлагийн дарга бараг байхгүй болсон. Энэ байдалд шинэ Засгийн газар дүгнэлт хийж, өөрчлөлт гаргах, мөрийн хө төл-бөрөө хэрэгжүүлэхэд анхаа рах нь зүйтэй гэж бодож байна.

УИХ-ын дарга М.Энхболд

ЭшлЭл

г.оюунтөгс@oyuntugsZGM

Ерөнхий сайд асан Ч.Сайхан-билэг томилогдох үедээ өөрийнх нь тэргүүлж ажиллах Засгийн газрын тэргүүлэх зорилго нь “эдийн засаг”, “эдийн засаг”, “эдийн засаг” хэмээн тодот гон хэлж байв. Тэгвэл шинэ Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх “хууль”, гэдэг үгийг гурвантаа дав тан хэлсэн нь өнгөрсөн долоо хоно гийн онцлох эшлэл байлаа.

Өнгөрсөн пүрэв гарагт УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар шинэ Засгийн газрын сайдуудыг томилж дууссанаар бүрэн эрх нь албажсан. Шөнө хугасалж хурал дан байж “бүтэн” болгосон У.Хү рэл сүхийн танхимын бү-рэлдэхүүн анхны хуралдаанаа өргөтгөсөн байд лаар хийж, өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын талаар олон нийтэд нээлттэй мэдээллийг өгөв.

Засгийн газрын сайдуудаас гадна дэд сайд, яамдын газар, агент лагийн дарга нар бүрэн бү рэл дэхүүнээрээ оролцсон өргөт гөсөн хуралдаан дээр шинэ ка бинетын зарим гишүүний хэлсэн үгээс онцлох эшлэлийг тоймлон хүргэе.

Өргөтгөсөн хуралдааны сэдэв: Өвөлд бэлэн үү

У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайд

Төрийн албаны сахилга бат, дэг журам, хариуцлагыг сайжруулахад манай Засгийн газар нэн тэргүүнд анхаарч ажил лана. Энэ цаг мөчөөс төрийн албаны бүх шатанд шу дар га ёс, хууль дээдлэх зар чим баримталж, өндөр ёс сур та хуунтай ажиллахыг хатуу шаардана.

Ч.Хүрэлбаатар Сангийн сайд

-Улсын төсөв 2.7 их наяд төг-рөгийн алдагдалтай гарахаар байна. Хоёр сарын хугацаа үлдсэн боловч гурван их наяд төгрөгийн санхүү жилт хийг дээгүй байгаа. Тиймээс өнөөд рөөс эхлэн санхүү хөрөн гийн удирдлагыг оновч той бол гон хүлээгдэж буй гүйцэт гэлийг түргэн шуурхай шийд вэрлэнэ.

660 сая ам.долларын бондын төлбөрийг яаралтай хийх ёстой. Нийт дүнгээрээ таван их наяд төгрөгийн төлбөрийг ойрын дөрвөн сарын хугацаанд хийнэ. Үүнийг цаг хугацаанд нь хийж дуусгана.

Ж.Бат-Эрдэнэ Зам, тээврийн хөгжлийн сайд

-Нэгдсэн төлөвлөгөөний хэ-

рэг жилт 88.1 хувьтай байна. Өвөл жилтийн бэлтгэл ажил хан-гахад тулгарч буй гол асуудал нь авто зам, гүүрийн бэлэн байдлыг хангахад 14.3 тэрбум төгрөг шаардлагатай. Өвөлжилтийн бэлтгэлд нийт 25 тэрбум төгрөг шаардлагатай байгааг харьяа газрууд хэлж байна.

Замын цагдаа, онцгой байдлын газраас гамшигт үзэгдлийн үед хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулан ажиллаж байгаа. “Улаанбаатар төмөр зам” нийгэмлэгээс нүүрс тээвэрлэх ажлыг саадгүй зохион байгуулж байна.

Д.Сумъяабазар Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд

-Аравдугаар сарын 10-ны байд лаар улсын хэмжээнд ердийн хэрэглээний 53 хоногийн газрын тосны бүтээгдэхүүний нөөц байна. газрын тосны нөөц бүрдүүлэх зөвшөөрөлтэй ком-панийн нөөц 94700 тонн байхаар тогтоосон. Энэ нь 30 хоногийн хэрэглээ юм.

Багануур, Шивээ-овоо хувь-цаат компанийн найдвартай ажил лагааг хангах үүднээс холбогдох арга хэмжээг авч ажиллаж байна. Улсын хэмжээнд энэ сарын 1-ний байдлаар 36.2

сая тонн нүүрс олборлосон. 25.8 сая тонн нүүрс экспортод гар гасан нь өнгөрсөн оны мөн үеийн хээс 3.4 хувь өссөн дүн.

Б.БатзоригХХААХҮ-ийн сайд

-2018 онд дутагдалтай бай-гаа үр тарианы зарим хэсгийг импортоор оруулж ирэх шаард-лагатай. Төсвийн тодотголд 5.3 тэрбум төгрөг тусгасан.

65.7 мянган тонн мах нөөц лөх боломжтой. 2018 оны хавар 13 мянган тонн мах ны нөөц бүрдүү-лэхэд 5.3 тэр бум төг рөгийн санхүүжилт шаар дагдаж байгаа.

мөн хүн амын хэрэгцээнд 191 мянган тонн хүнсний буу-дайг импортлох шаардлагатай байгаа бөгөөд нийт 220 мянган тонн улаан буудай импортлох шаардлагатай.

Ц.Даваасүрэн Эрчим хүчний сайд

-Өвөлжилтийн бэлтгэл 94 хувьтай байна. Хамгийн гол хүнд рэл нь нүүрс нөөцлөх. Өнөөд рийн байдлаар станцууд дээр 14-27 хоногийн нүүрсний нөөц бий. манай гол нүүрс авдаг Багануур, Шивээ-овоогийн уурхай дээр хуримтлагдсан их өр санхүүгийн хүндрэлтэй байдлыг үүсгэсэн. Багануурын

уурхай гэхэд бусдаас авах авлага нь долоон тэрбум төгрөг, бусдад өгөх нь 132 тэрбум төгрөг байна. Харин Шивээ-овоо компани авах нь 2.8 тэрбум төгрөг байхад өгөх нь 108 тэрбум төгрөг. Энэ өглөгийн ихэнх нь Япон улс, дэлхийн банкнаас авсан зээлийн үндсэн болон хүүгийн төлбөр эзэлж байгаа. Үүнийг Засгийн газар, сангийн яамтай хамтарч шийдвэрлэхээс аргагүй нөхцөл байдал үүслээ.

Д.Сарангэрэл Эрүүл мэндийн сайд

-Цаг агаарын хүйтрэлтэй хол богдуулан ханиад томууны дэгдэлт ихэсдэг. дэгдэлтийн үеэр 840 ор бэлэн байлгахаар ажиллаж байна. мөн дархлаа жуулал тын ажил чухал байна. 220 мянган тун вакцин авахаар төлөвлөсөн. АНУ-аас туслам жаар авах 50 мянган тун вакцин ирсэн.

Ханиад томуу дэгдсэн үед хүний нөөцийн асуудал чухал. Бэлтгэл ажил хангагдсан. Энэ жилийн хувьд эмнэлгийн ажилт нуудаа хоёр ээлжээр ажил-луулна. 2200 эмч, эмнэлгийн мэр гэжилтнүүдийг бэлтгэж байна. Хүн ам ихтэй дүүргүүд ханиад дэгдэлтийн үед коридорт 1-2 хоног орон дээр хэвтүүлж магадгүй байна.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

ЗгМ: Тодруулга МЭдЭЭ, МЭдЭЭлЭл

давид р.суемлех: улс төрийн албан хаагчдыг Үндсэн хуулиар хамгаалдаг

Төвлөрлийг сааруулах бус сарниулах хэрэгтэй

Цалин нэмэх тухай хэлэлцэж эхэллээ

Хөдөлмөр, нийгмийн зөв шилц лийн гурван талт хэ-лэл цээ рийг өнөөдөр эхлүүлнэ. Хэ лэл цээрийг Засгийн газар, мҮЭХ, монголын ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбоо хамтран энэ оны эхээр байгуулсан юм. Уг хэлэлцээрийн 2.4, 3.2, 3.9 дэх заалт тай холбоотойгоор нэмэлт хэ лэлцээр байгуулж, тэтгэвэр, тэт гэмж, төрийн албан хаагчдын

цалин хөлсийг ирэх онд үе шат-тай гаар нэмэгдүүлэх саналыг мҮЭХ-ноос ирүүлсэн. мөн Багш нарын цалинг нэмэгдүүлэх түр хорооноос Засгийн газарт шаард лага хүргүүлж, ажил хаялт зохион бай гуулж байгаа. Тиймээс нэмэлт хэлэлцээгээр нийг мийн зөвшилц лийн талууд эдгээр асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх талаар ярилцана.

Хөдөө орон нутгаас нийслэлд шилжин суурьших иргэдийн тоо жил тутам дунджаар 4.9 хувиар өсөж буй. Шилжин ирэгсдийн цуваа 2004 онд хамгийн өндөр үзүүлэлттэй буюу 68808 иргэн Улаанбаатарт шилжин ирсэн байна. Эдгээр тоон мэдээллээс үзвэл агаарын бохирдлыг бууруулахад төвлөр-лийг сааруулах нь чухал ач холбогдолтой аж.

Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын санаачилгаар Агаарын бохирд-лыг бууруулах үндэсний чуулган өнөөдөр болно. Үүнийг угтсан салбар хэлэлцүүлэг “Төвлөрлийг сааруулах, түүнийг шийдвэрлэх арга зам” сэдвийн хүрээнд баасан

гарагт болов. БХБЯ-ны Хот байгуулалт,

газ рын харилцааны бодлогын хэрэг жилтийг зохицуулах газрын дарга Б.гүнболдын илт гэлд дурд-санаар Улаанбаатар хот монгол Улсын нийт газар нут гийн хоёр хон хувийг эзэлдэг. гэхдээ дНБ-ий 75 хувийг үйлд вэрлэж, эрчим хүчний 60 хувийг хэрэг-лэж, хүлэмжийн хийн 70 хувийг ялгаруулдаг байна. Хэлэлцүүлэгт оролцогчид төвлөрлийг сааруулах бус, сар ниулах, өөрөөр хэлбэл тараан суурь шуулах хэрэгтэйг дурдаж байв. Тухайл бал, Хар-хорин руу нийс лэлийг нүүлгэх гэх зэргээр олон төвтэй болох ёстойг онцлов.

Згм: Зочин

2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748) 3ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН

“Монос”-ийн ирээдүйг ийм хэмжээнд хараагүй. Гэхдээ...

1мөн маш олон химийн бодисыг

эм зүйчид нээсэн. Нобелийн шагналын олон эзэн энэ салбараас төрж гарсан. Хүний мембран дээр байдаг G буюу хүний биед юу орох, орохгүйг шийддэг уургийг эм зүйч нээж Нобелийн шагнал хүртлээ шүү дээ. Тэрчлэн хумхаа өвчний эсрэг эм нээж, хоёр жилийн өмнө Нобелийн шагнал авсан хятад эрдэмтэн ч мэргэжил нэгт маань.

Ер нь манай мэргэжлийг эзэмш-сэн хүмүүс хаашаа ч хөрвөж чад даг. оюутолгойн зэсийн уур-хайд гэхэд эм зүйч мэргэ жил тэй олон хүн химичээр ажиллаж байна. Ус, ундаа, хүнсний үйлд вэ рээс гадна эрүүлийг хамгаа лах сал барт эм зүйчид олон ажилладаг. монголын эм зүйч дийн “Нефромон” хэмээх бүтээ лийг гад нынхан хүртэл маш сонир хож авах боллоо.

-Та сургуулиа дөнгөж төгсөж ирээд орон нутагт хуваа рилаг-даж, сэтгэлээр навс унасан тухай гаа дурссан байсан. Ирээ дүйд хэн болохоо сон гох шийд вэр лэх цаг хугацаа магад-гүй тэр үе байв уу?

-Хотод төрж, өсөөд, гадаадад сургууль төгс сөн хүн гэнэт сэлэнгэ аймагт хуваарилагдаж очсон. дэлгүүрт дугаарлаад ч

"Эм зүйн ирээдүйг дорнын анагаах тодорхойлно"

Нобелийн шагнал авсан

залгиур эсээр юу

хийх үү, био болон нано

технологийг яаж

хөгжүүлэх үү гэдэгт анхаарч

байна гэдэг технологийг

угтаж хөгжих оролдлого

юм.

мах авч чаддаггүй, жигнэсэн махаар хооллохоос аргагүй байсан гээд их гүрэнд сургууль төгссөн надад хэцүү санагдаж байлаа. одоо эргээд бодоход тэр үед л би эрдэмтэн болох ёстой гэсэн алсын зорилгоо тодорхойлжээ. сэлэнгэ аймагт хагас жил болсны дараа Хөвсгөлд томилогдсон. Ийм баялаг хангайн энэ олон төрлийн ургамлыг судлах ёстой гэж шийдээд, эмийн ургамлын нөөц судалж эхэлсэн. мал тооллого, хадлан тариалангийн ажлыг далимдуулаад сав л хийвэл ургамал ногоо ангуул чилдаг байв. Намайг нэг сэт гүүлч ургамлын ангууч гэж тодорхойлсон байдаг юм. Өөрөөр хэлбэл, би хар залуугаасаа ургам лын хойноос явсан хүн. Эмийн ургамлын асар их нөөцийг таньж мэдэн, улмаар Хөвсгөл аймагт эмийн ургамал боловсруулах цех байгуулсан. одоогийнхоор бол жижигхэн үйлдвэр л дээ. Үйлдвэртээ чихэр өвс, чацаргана, аньс, таван салааны ханд хийж, моносын “Читамон”-ы эх суурийг тавьж байлаа. Энэ бүхэн маань “монос” эмийн үйлдвэр байгуулах туршлага болсон. Боломж хаана ч байдаг гэж залуучуудад хэлэх дуртай.

-Та мэргэжлийнхээ сайхныг хэзээ ойлгосон бэ?

-Үнэнийг хэлэхэд миний анх дурласан мэргэжил бол сэтгүүлч. Харамсалтай нь, москвагийн их сургуулиас миний нэр дээр ирсэн урилгыг сургууль “Хүний нэр зааж хуваарь ирэх ёсгүй. Энэ яах аргагүй арын хаалга” гээд явуулсангүй.

Харин оронд нь эм зүйчийн хуваарь ирж, явсан. сургуулиа төгстлөө бараг дургүй шахам байлаа. Ирээд ажиллах явцдаа л сайхныг нь мэдэрсэн. Өөрийн ажил, мэргэжилд дуртай хүн л амжилтад хүрдэг юм байна гэж би залуучуудад онцолж хэлдэг. Амжилтад хүрсэн хүмүүсийн 20-30 хувь нь анхнаасаа мэргэжлээ зөв сонгосон байдаг. Үлдсэн хэсэг нь явцын дунд мэргэжлийнхээ сайханд дурласан байдаг юм билээ. Би бол хоёр дахь ангилалд хамаардаг. гэхдээ анх дурласан сэтгүүлчийн мэргэжлээ би одоо ч орхиогүй. Үргэлжилсэн үгийн зохиол унших дуртай байсан юм. Удахгүй энэ чиглэлээр бас нэг ном өлгийдөх гэж байгаа.

-Үргэлжилсэн үгийн мастер С.Эрдэнэ гуайгаас үлгэрлэдэг байв уу?

гэсэн гурван салбартай. Аюурвед нь Энэтхэг, Пакистан гээд Энэтхэгийн хойгийн бүс нутагт үлдсэн, Хятадын анагаах ухаан нь Вьетнам, солонгос, Японд салбарлан хөгжсөн. Харин удаах нь зөвхөн монгол, Төвөдөд л байдаг. дорно дахинд төдийгүй дэлхийд маш хүндтэй байр суурь эзэлдэг. монголын уламжлалт анагаах ухааны эмч нар Төвөдөд ч гайхагддаг. Хэд хэдэн далай ламын эмч нь монгол хүн байсан. Ялангуяа, монголчууд энэ анагаах ухааны онолд маш их хувь нэмэр оруулсан хүмүүс.

Уламжлалт анагаах ухааны үндсийн үндэс нь хоол судлал. Уламжлалт анагаахыг таван том ухааны нэг болох тэжээхүйн ухаан гэж “авгайлдаг”. Өөрөөр хэлбэл, хүнсээр хүнийг өвчнөөс урьдчилан сэргийлдэг, эмчилдэг, эрүүл болгодог гэсэн үг юм.

-Та олон судартай юу. “Мо-нос”-ын бүтээгдэхүүнд суд раас “төрсөн” нь хэр олон бэ?

-Би ЗХУ-ын Пятигорскийн эм зүйн академи төгссөн. мөн Бельгийн Брюссель хотноо эм зүйн ухааны доктор хамгаалсан. Тиймээс Өрнийн анагаах ухааны боловсролтой хүн. гэхдээ дорнын анагаах ухааныг боломжоороо судалж, ном судар их үзэж байгаа. сүүлийн үед цаг зав л гарвал ном судар, төвөд хэлтэй “ноцолдож” байна. Ер нь бидний бүтээсэн эмийн бараг 60-70 хувь дорнын анагаах ухаанд тулгуурласан. Цаашид ч ийм байна.

монголчууд Ази, Европын аль алинд харьяалагдахгүй зан төрх, сэтгэхүйтэй. Тийм учраас Өрнө, дорнын анагаах ухааныг зуузай холбуулж, торгон уулзвараас нь шинэ онол, эм бүтээх боломж их. Өрнийнхөн аливааг задалдаг бол дорнынхон нэгтгэдэг. Эм бүтээхэд би хүрээлэнгийнхээ залуучууд, эрдэмтэдтэй их маргадаг. Тэд маань өрнийн боловсролтой учир задалж сэтгэдэг. Ухаандаа дөрвөн ургамлын найрлагатай эм хийх гэтэл ургамлаа тус бүрд нь, доторх бодисуудыг нь нэг бүрчлэн судлах гэдэг. гэтэл нэг ургамалд 10-20 төрлийн бодис бий. Тиймээс би “Нэг бүрчлэн хөөвөл юу ч олохгүй. Нийлээд нэг үйлчилгээ үзүүлж байгаа” гэж хэлдэг. Хэдийгээр Өрнийн анагаах ухааны бодис тус бүрээр нь хийсэн эм хурдан үйлчилдэг, хүчтэй боловч гаж нөлөө ихтэй байдаг. дорнынхон бол дөрвөн ургамлаа нийлүүлээд

хийдэг. Тиймээс ч уламжлалт эм тангууд цогц үйлчилгээтэй юм.

-Тэгэхээр Дорнын анагаах ухаанд тулгуурласан эм зүйн салбарын ирээдүй гэрэлтэй байна, тийм үү?

-дорнын анагаах ухаанд ирээ-дүй бий, цаашид маш эрчтэй хөгжинө. сүүлийн үеийн анагаа-хын нээлтүүдийг харахад орчин үеийнхний ойлгохгүй байсан зүйлийг уламжлалт анагаах ухаа-наас олж, нээгээд байна. Цаашдаа ч энэ чиглэлд улам их нээлт гарна гэж ойлгодог. Тухайлбал, 2016 оны анагаахын Нобелийн шагналыг Японы эрдэмтэн Ёшинори осүми autophagy буюу залгиур эсийн нээртээр авсан. Хүний биед янз бүрийн хөгширсөн, муу эсүүдийг түүж иддэг залгиур эс гэж бий. Байгалийн хуулиар бол чоно гэсэн үг. миний бодлоор залгиур эс нь хавдрын эсийг бас иддэг. Энэ төсөөллийнхөө дагуу судалгаа хийе гэж бодож байгаа.

-Таны бойжуулж байгаа эмийн ургамлын цэцэрлэг Монгол-Төвөдийн анагаах ухаанд үлдэх нэг том өв болох болов уу?

-Эмийн ургамлын цэцэрлэгт хүрээлэн монголд ховордож буй эмийн ургамлуудын генефондыг хадгалах, тарималжуулах зорил-готой. Ихэнх оронд ургам лын үрийг хөлдөөх аргаар гене фон -дыг хадгалдаг. Харин бид амь даар нь хадгалж буйгаараа онцлог. одоохондоо үүнийг улс ойлгох гүй байгаа ч их чухал ажил юм.

мөн зэрлэг ургамлыг таримал-жуулахад маш олон жилийн хөдөлмөрөө зориулна. Бид 15-16 жил уйгагүй хөдөлмөрлөж байж монгол хунчир, алтангагнуур хоёрыг тарималжуулж, өнгөрсөн жил патентаа авсан. Үрээ нөөцөлж, талбай гаа бэлдсэн тул ирэх жилээс нэлээд их хэмжээтэй таримал-жуулах байх. Зэр лэг ургамлаар эм хийх нь орга ник гээд сайхан сонсогдож байвч нөгөө талаар нөөц багатай тул эм үйлдвэрлэх боломж их хомс. Уулын ар, энгэрт ургасан нэг ургамал гэхэд нар, хөрсний шинж чанар, цэцэглэж байгаа цаг хугацаанаас хамаарч өөр өөр, найрлагатай. Тиймээс ч зэрлэг ургамлаар эм хийх туршлага дэлхийд маш бага. Цэцэрлэгт хүрээлэнгийн давуу тал нь шинэ боловсон хүчнүүд 100 гаруй эмийн ургамлыг нэг дор үзэх боломжтой болж байгаа юм.

-“Монос” инновацид хөрөнгө

хаяж чаддаг компани. Үүний үр дүнг зах зээл дээр борлуулагдаж байгаа импортын болон дотоо-дын эмийн харьцаагаар хэмжиж болох уу?

-1990 онд эм, гоо сайхны жижиг үйлдвэр байгуулахдаа л зохион бүтээх тасаг нээж, эмийн ургамал судалж, шинэ эм гаргах ажлаа өөрөө гардаж хийдэг байлаа. Энэ тасаг маань 1996 онд зохион бүтээх төв, 1998 онд эрдэм шинжилгээний төв болсон бол үүнээс 10 жилийн дараа Эм судлалын хүрээлэн болж өргөжсөн. одоо Австри, Чех, БНсУ, оХУ, Япон, Хятадад эрдмийн зэрэг хамгаалсан 30-40 залуус ажиллаж байна. Эднийхээ хүчээр шинэ эм бүтээхэд жилдээ 700-800 сая төгрөг шууд зарцуул-даг. Харин гадаадад хийлгэсэн судалгаа шинжилгээ, боловсон хүчнээ сургасан зардлаа тооцвол нэг тэрбум хол давсан тоо гарна. Үүний үр дүнд хэдэн сайхан эмтэй боллоо. гэвч яг монголын хувьд эмийн үйлдвэрлэлийн үр ашгийг тооцно гэдэг амаргүй. маш их хөрөнгө шаарддаг ч цөөхөн хүн хэрэглэдэг онцлогтой. 3.1 сая хүний хамгийн их хэрэглэдэг эм нь парацетамол. Жилд дөрвөн сая ширхэгийг хэрэглэдэг. огт хэрэглэдэггүй хүн байхад жилдээ 10 боодлыг ч хэрэглэдэг хүн бий.

Багцаар нь авч үзвэл, социа-лизмын үед монголчууд эмийнхээ 90 хувийг гадаадаас авдаг байсан бол одоо 20 гаруй хувийг нь өөрсдөө үйлдвэрлэж байна. мөн эмийн хэрэглээ нэмэгдсэн, 35 үйлдвэр зах зээлд өрсөлдөж байна.

-Эмийн зах зээлийн онцлог нь юу вэ?

-Эдийн засгийн сонгодог сурах бичгүүдэд хамгийн бага зах зээлийг 10 сая хүнтэй гэж заасан байдаг. манай 3.1 сая хүнд өдөр бүр хэрэглэдэг талх, сүү үйлд-вэр лэхэд боломжийн байдаг байх. Харин эмийг бол өдөр бүр, зарим нь бүтэн жилийн турш ч хэрэглэхгүй шүү дээ. Бидний үйлдвэрлэж байгаа 70-80 төрлийн эмийг цөөхөн хүн хэрэглэнэ. Тиймээс бүх эмээ дотооддоо үйлдвэрлэнэ гэсэн амбийц бол монголын зах зээлд тохирохгүй. Өөрөөр хэлбэл, өргөн хэрэглэдэг болон монголын онцлогтой эмийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж дэлхийд гаргах боломж бий. Энэ ч үүднээс бид анхнаасаа монос буюу монгол оюун санааг дэлхийд гэсэн уриатай

үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн. оХУ-д гаргасан “Нефромон”-оос гадна Япон, БНсУ-ын зах зээлд хүнсний болон биологийн нэмэлт бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэхээр ажиллаж байна. монгол оюун санааг дэлхий таних цаг удахгүй байх гэдэгт итгэж байна.

-Та технологийг дагаж биш угтаж хөгжих шаардлагатай байна гэдэг. Танай салбарын хувьд дэлхийн шинжлэх ухааны оролцогч болоход хэр ойрхон байгаа бол?

-Нобелийн шагнал авсан залгиур эсээр юу хийх үү, био болон нано технологийг яаж хөгжүүлэх үү гэдэгт анхаарч байна гэдэг технологийг угтаж хөгжих оролдлого юм. Харамсалтай нь, тэр бүр санаснаар хөгжихгүй шүү дээ. монголд боловсон хүчин алга. Тиймээс ч бид био болон нано технологийн чиглэлээр олон хүн гадаадад сургаж байна. Бас маш их хэмжээний өр тавьж байж олон улсын GMP стандартад нийцсэн дэлхийн хэмжээний эмийн үйлдвэр байгууллаа. маш өндөр үнэтэй босож байгаа учир эм нь бага зэрэг үнэтэй. гол нь хамгийн сүүлийн үеийн технологиор дэлхийн хэмжээний эм үйлдвэрлэж байгаа гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Нөгөөтэйгүүр, монголчуудад хөгжихөд Чингис хааны хурд дутагдаж байна. орчин үед шинжлэх ухааны мэдлэгийг маш хурдтай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, хүнд хэрэгтэй зүйл болгож байна. Энд нэг нь хэлж дуусаагүй байхад нөгөө нь тэнд ажил үйлс болгоод яриаг нь тасалж байна шүү дээ.

-Боломж хүлээвэл юу ч бүтэхгүй. Харин болно гээд итгэ вэл боломжийг олж харна гэж Монголын нэг сэтгэгч хэлж байсан. Та “Монос”-ын ирээдүйг харсан байсан уу?

-Яг ийм ирээдүй, боломжийг хараагүй. Улсын эм хангамжийн хэлтэс монгол эм, импекс концерн болж хувирахад би нэгдүгээр орлогч захирлаар ажиллаж, эм хангамжаа хариуцдаг байсны хувьд ямар боломж олж харсан бэ гэхээр монголчууд эмээр дутагдах ёсгүй ард түмэн гэж ойлгож байсан.

1990 оны хямрал юун эм байтугай дэлгүүрт хатсан гоймон, шороотой давс л байсан цаг. орон нутагт эмийн ургамал сонирхож, судалсныхаа дараа Анагаах ухааны хүрээлэнд гурван

жил ажилласан хүн. Тиймээс ч монгол Улс байгалийн гаралтай эм бэлдмэлээр өөрсдийнхөө хэрэгцээг хангах боломж байна гэж харж байсан. одоо бол дэлхийд гарах боломж гэж хараад, зүтгэж байна.

-Таны “30-40 настай “өвгө-чүүлд” хэлэх үг”-ийг уншаад өөрийгөө байтугай эцэг, эхээ өөрөөр харсан л даа. Зорилгогүй залуучууд их харагдаад байгаа шалтгааныг та юунаас хайх вэ?

-Юуны өмнө хүн яах гэж амьдарч буйгаа, амьдралын үнэ цэнэ гэж юу болохыг өөрөөсөө асуух учиртай. Хүн өнөө, маргааш хийх зүйлээ төлөвлөдөг. гадаадад зорчих гэж байвал зочид буудал, үзэж харах бүх зүйлээ төлөвлөдөг атлаа хамгийн үнэтэй амьдралаа төлөвлөдөггүй, урсгалаараа явдаг, монголчууд. Амьдрал гэдэг хөлгийнхөө зорчигч нь байх уу, жолооч нь байх уу таны л сонголт. Жолооч нь бол хүссэн зүгтээ явна, зорчигч нь бол жолоочийн хүссэн зүгт очно гэх үгийг би залуучуудад хэлдэг. Үүнээс гадна, залуучууд ихэнх нь зорилготой юм шүү дээ, уг нь. Харамсалтай нь, зорилгоо хэрэгжүүлэх сахилга бат байдаггүй. монголчуудын хувьд энэ л хамгийн том шалтгаан болов уу гэж боддог. АНУ-ын олимпын аварга тамирчны ярилцлагыг 10 гаруй жилийн тэртээд, уншаад дуу алдаж билээ. олимпын аварга болсных нь маргааш нэгэн сэтгүүлч “Та маргааш юу хийх вэ” гэж асуухад “Би бэлтгэлдээ гарна” гэж хариулсан. гэтэл сэтгүүлч “Ийм том амжилтын эзэн болсон хүн амардаггүй хэрэг үү” гэхэд “Нэг өдөр амарч, бэлтгэлээ тасална гэдэг олон өдөр бэлтгэлээ таслахын эхлэл” хэмээсэн байдаг. Ийм сахилга баттай хүн л энэ том амжилтын эзэн болдог юм байна гэж би ойлгосон. Үүнтэй холбогдуулж хэлэхэд Америкийн хүний хөгжлийн мастер Брайн Трейси 2010 онд “сахилга бат-шалтаг үгүй” гэж гоё ном гаргасан байдаг.

-Та хэр зэрэг шударга хүн бэ. Олон хүн удирдахад шударга байх хэцүү юу?

-Хэцүү. маш хэцүү. гэхдээ шудар га байхыг хичээдэг. манай хамт олон намайг мэднэ. Компани жижиг байхад хувь хүний буюу удирдагчийн үүрэг маш чухал. Харин томрох тусам энэ үүргийг компанийн соёл авч явдаг. “монос” группийн соёлын нэг чухал хэсэг нь шударга байх. Эм бэлдмэл үйлдвэрлэж байгаа хүмүүст ёс суртахуун, хүнлэг чанар хамгийн чухал бөгөөд шударга байдлыг маш хатуу мөрдөх ёстой. Шударга байснаар бэрхшээл их тохиолддог. Тухайлбал, манайх монголын импортын нийт эмийн 40 хувийг оруулж ирдэг. Эмийн хэрэглээний талаас илүү хэсгийг эмнэлэгт хэрэглэдэг. Тиймээс эмийн худалдан авалтын 40 хувь манайд ногдох учиртай. гэхдээ эмийн тендерт бөөн булхай ордог тул манайд үндсэндээ 5-10 хувь л ногддог юм. Би ч ийм булхайтай зүйл рүү орохыг боддоггүй. Надад ашиг орлогоос илүү шударга явах нь сайхан санагддаг. сэтгэл цэвэр байх нь чухал.

-Зарим хүн би энэ салбарт 20, 30 жил амралтгүй зүтгэлээ гэж ярьдаг. Та амардаг уу?

-миний амралтын хэлбэр бол ажлаа өөрчлөх. Хүнтэй уулзах, судалгаа шинжилгээгээ үргэлж-лүүлэх гээд анхаарлаа өөр өөр зүйлд төвлөрүүлэх нь миний хувьд амралт болдог. гэхдээ оюуны хөдөл мөр эрхэлдэг хүмүүст тар-хины цусан хангамж дутагддаг тул биеийн хөдөлмөр эрхлэх ёстой. А.с.Пушкин “Евгений онегин” романаа 2-3 цаг бичээд л далайгаас 2-3 цаг гарахгүй сэлдэг, эсвэл хар морио унаад 2-3 цаг давхиж байж оюуны стрессээ тайлдаг байсан гэдэг. дарамсалад сурч байсан нэгэн лам найз маань хүртэл багш нь тархийг нь амраах гээд маш их сунаж мөргүүлдэг байсан талаар дурсаж билээ.

Би зав гарангуут ширээний теннис тоглох, гүйх, усанд сэлэх зэргээр спортоор хичээллэхийг хүсдэг. Ямар ч байсан өглөөд 4-5 км, өвөлдөө гэртээ гүйлтийн зам дээр гүйж байна даа. Яг үнэнийг хэлэхэд, гүйдэг болсноосоо хойш буюу сүүлийн 10-аад жил оюуны бүтээмж маань залуу байснаасаа ч илүү болсон. Тиймээс амрах зөв. Амралтаараа уул хаданд явж, ургамал ногоо ангуучлахаас гадна мод тарьдаг. одоо 50 гаруй мянган модтой. Тэднийгээ өөрөө арчлах дуртай.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

-с.Эрдэнэ гуайн шавь байсан тул өгүүллэгээ уншуулахаар гэрт нь байнга очдог байлаа. Заримдаа хөгтэй явдал тохиолдоно. Нэг удаа очтол багш маань нялх ачаа тэвэрчихсэн байсан тул өгүүллэгийг минь тухтай уншиж чадахгүй, анхаарал нь төвлөрөхгүй байв. Би ачийг нь тэвэрч байя гэтэл “Энэ маань ааштай. Барагтай хүн дээр очихгүй” гэв. Би “Надад хүүхдүүд сайн байдаг” гээд авахад ач нь уйлсангүйд багш гайхаж билээ. Харамсалтай нь, миний анхаарал хүүхдээсээ холдож, нэг мэдэх нь ээ өнөөх маань өвөөгийнхөө надад аягалж өгсөн аарцыг татаад өвөр дээр асгачихсан. с.Эрдэнэ гуай сандарч, би тайвшруулсан ч сүүлд хоёр гуя маань цэврүүтсэнийг мэдсэн.

-Таныг ихэд тоодог байж?-Тийм ээ. с.Эрдэнэ гуайгаас

гадна Б.Лхагвасүрэн гуай ч тоодог байсан талаар яруу найргийн “Шаргал навчис” бүтээлдээ дурссан. мөн д.гармаа гуай гээд мундаг олон зохиолчид өгүүллэгээ уншуулж, нөхөрлөж явлаа. Заримдаа намайг шоолж юу бичээд яваад байна гэж егөөднө. Би ч мөчөөгөө өгөхгүй “Читамон”, “дентамон”, “салимон” гээд их олон “боть” бичиж байна гэдэг юм.

-“Амжилтад хүрэх жор” номдоо та Дорнын анагаах ухааны агууг шагшсан байсан. Монголын уламжлалт эм зүйн салбар Дорнын ухаанд ямар байр суурь эзэлдэг юм бэ?

-дорнын анагаах ухаан Энэт-хэгээс үүссэн. Аюурведийн, Хятадын, монгол-Төвөдийн

4 ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН 2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748)

эрүүл мэнд

Өдгөө витаминыг төрөл бүрийн өнгө, хэлбэр дүрс, амт, үнэртэйгээр үйлдвэрлэх болсноор хүмүүс өдөр тутамдаа хэрэглэх болсон. Тэгвэл дэлхийн эрүүл хүмүүсийн 11 хувь нь фолийн хүчил, д витамины дутагдалтай бөгөөд цусан дахь Е витамин хэвийн хэмжээнээс бага байдаг аж. мөн АНУ-ын хүн амын дунд төмөр, зэс, магнез их хэмжээгээр дутагдалтай байдаг гэсэн судалгааг дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас гаргажээ. АНУ-ын иргэдийн витамины дутагдал нь биеийн жин хасах, махнаас татгалзах зэрэг шалтгаанаас болдог байна.

Эрүүл мэндийн байгуул-

чихэр витамин биш

Монгол Улсын иргэдийн 80 орчим хувь нь витамины дутагдалтай

амин чухал эрдэс бодисоор тэт-гэдэг бөгөөд эрсдэлт хүчин зүй-лээс хамгаалдаг ач хол бог дол той. Нэг үгээр хэлбэл, хүний биеийн эд эсийг сэргээх сэргээш болж өгдөг аж. дархлааг дэмжих зорилгоор бусад эм болон эмчилгээтэй давхар хэрэглэвэл

өндөр ач холбогдолтой гэдгийг эмч мэргэжилтнүүд зөвлөж байна.

В ВИТАМИН БОДИСыН СОлИлЦООГ ЗОХИЦУУлДАГ

В-ийн төрлийн витамин нь хүний идэж буй хоол хүнснээс энергийг чөлөөлдөг бөгөөд

бодисын солилцооны харилцан үйлчлэлийг зохицуулдаг. Энэ төрлийн витамин, фолиевийн хүчил нь зүрх судас, зөнөх өвч-нөөс сэргийлдэг байна. Өдөрт 400 мг фолиевийн хүчил,10 мг витамин В6, 50 мг витамин В12 хэрэглэснээр судас хатуурлаас

сэргийлдэг аж. Харин судлаачид калийг цусны даралт бууруулдаг тул цус харвалтаас сэргийлдэг гэж үздэг. Хэрэглэхдээ 99 мг-аар өдөрт нэг удаа уух хэрэгтэй. Калийг өндөр тунгаар буюу 2400 мг-аас дээш хэрэглэхэд ходоодыг хүчтэй цочроодог тул жимс ногооны шүүсний хамт хэрэглэдэг аж. Калийг доз хэтрүүлэн хэрэглэхэд зүрхний хэм алдагдах, булчин сулрах, зүрхний гэмтлийн шинж илэрдэг байна.

Д ВИТАМИН ЭрЧ ХҮЧ НЭМЖ, ЭД ЭСИйГ СЭрГЭЭДЭГ

монголчуудад хамгийн дутаг-далтай байдаг нь д аминдэм. Агаар болон хөрсний бохирдлоос шалтгаалан хүүхэд, хөгшчүүл, жирэмсэн эхчүүд, цэвэршилтийн нас ны эмэгтэйчүүдийн дунд д витамины хэрэглээ эрс өсөж буй. Тухайл бал, цэвэршилтийн насны эмэг тэйчүүдэд дааврын өөрчлөлттэй холбоотойгоор яс сийрэгжих үйл явц түргэн явагддаг тул д витаминыг тогтмол хэрэг лэх шаардлагатай байдаг аж. Харин өндөр настнууд бол яс сийрэгжих өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх зорилгоор кальцийн бэлдмэлтэй хамт уух хэрэгтэй гэж мэргэжилтнүүд зөвлөж байна.

Худалдаанд буй олон төрлийн аминдэмээс манайд д витамин хамгийн эрэлттэй нь. Учир нь д витамин нь хүний дархлааны системийг дэмждэг бөгөөд ясны тогтолцоонд өндөр үр дүн үзүүлдэг. АНУ-ын эм зүйч-дийн тогтоосноор д витамины дутагдал нь 200 гаруй төрлийн өвчин тусах эрсдэл дагуулдаг байна. Тухайлбал яс, үе мөчний эмгэг, чихрийн шижин, зүрх судасны эмгэгүүд, элэг, нойр булчирхайн өвчлөл болон үргүйдэлд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлдөг аж.

г.оюунтөгс@oyuntugsZGM

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

А витамин: малын өөх тос, цагаан идээ, загасны тосонд ихээр агуулагддаг.

Д витамин: Загасны тос, түрс болон дөрвөн настай үхрийн элэг, тахианы өндөг, талх, пивоны хөрөнгөнд ихээр агуулагддаг. Харин сүү, цагаан идээ, цөцгийн тосонд бага хэмжээтэй байдаг.

Е витамин: Өөх тосонд их байдаг. мөн ургамлын ногоон навч, үр будаанд ихээр агуу-лагдах бол сүү, цагаан идээ, цөцгийн тосонд бага байна. Харин загасны тосонд огт байхгүй.

К витамин: Ургамлын ногоон навч, ялангуяа нарсны шил-мүүс, байцай, малын элгэнд их бий. Цагаан будаа, лууван, загасны тос, цөцгийн тос болон сүү, тахианы өндөг зэрэгт бага хэмжээтэй агуулагдана.

С витамин: Ургамлын ногоон навч, хушга, гүүний саам, айрагт хамгийн их байдаг. Нохойн хошуу, чацаргана, аньсны үр жимс болон мах, цагаан идээнд бага агуулагддаг. гурил будаа, өөх тос, өрөм, бяслаг зэрэгт энэ витамин огт байдаггүй. Иймээс өөрт хэрэглэгдэх с витаминыг гол төлөв хүнсний ногоо, жимс зэрэг ургамлаас авах хэрэгтэй.

р витамин: мах, ургамал, ногоонд бий. мөн цагаан будааны хальс, пиво, талхны хөрөнгө, буудай, арвай, үхрийн элгэнд маш их хэмжээгээр агуулагддаг байна.

В-1 витамин: Ургамал, ногоонд ихээр агуулагдана. Харин цэвэрлээгүй цагаан будаа, үр будааны хальс, цагаан идээнд бага зэрэг бий.

В-2 витамин: Талх, пивоны хөрөнгө, арвай буудай, цагаан будааны хальс, вандуй, ногоон сонгино, үхрийн элэг, бяслаганд их хэмжээгээр агуулагдана.

В-6 витамин: Буудай, вандуй, пиво, талхны хөрөнгө болон ма лын элэг, бөөр, маханд их байдаг.

В-12 витамин: мах, малын элгэнд их байдаг бол ургамал но гоо, жимсний зүйлд огт бай-даггүй.

хэрэглэх тунВитамин В2-ийн хэрэглэх

тун өдөрт 300 мг. Витаминий комплексийг витамин с-ийн хамт хэрэглэхэд тохиромжтой.

Витамин А хэрэглэх хэмжээ нь өдөрт 5.000-50.000 IU байх ба 10.000 IU-ээс дээш нэгжээр хэрэглэхдээ эмчийн зөвлөгөө аваарай.

Витамин В5-ийг өдрийн 25-300 мг хэрэглэнэ. Витамин А, с, Е-тэй хэрэглэхэд тохиромжтой.

Витамин Е-ийн өдөрт хэрэг-лэх тун 30-1200 IU нэгж. 400 IU нэгжээс дээш хэрэглэх үед эмчээс зөвлөгөө аваарай.

Витамин С-90-100 мг хэрэглэх нь өдрийн хэрэглээг бүрэн хан гадаг.

витамин агуулдаг бүтээгдэхүүн

хӨТӨч

Витамины хэрэглээ

2025 онд витамины борлуулалт

63.5 тонн хүрэх магадлалтай

байна.

Монголчуудын гурван хүн тутмын нэг нь витамин хэрэглэдэг.

2017-2025 онуудад 4.9 хувиар өсөж, 2025 оны эцэс гэхэд 8.1 тэрбум

ам.долларт хүрэх хандлагатай байна.

Монгол Улсын хүн амын 80

хувь нь витамин, эрдэс бодисын дутагдалтай.

Дэлхийн зах зээлд витамины борлуулалт 5.3

тэрбум ам.долларт хүрсэн.

Витамины Зах Зээл 2024 онд олон Улсад

дэлхийн Зах Зээлд тэргүүлж БУй Улс орнУУд

ази номхон далайн тайлан болон эрүүл мэндийн хөгжлийн төв©

Бусад

10%

хойд америк

32%

Европ

28%

ази номхон далай

40%

латин америк

ази номхон далайн орнууд

Европ хойд америк

ойрх дорнод

африк

1 2 3 4 5 6

ЗгМ: инФограФиК

0 0 7 4 8

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын долгион

Тэргүүн орлогч эрхлэгч Баатарын дулаМхорлоо

Утас: 99997481

Орлогч эрхлэгчлхагважавын сугарМаа

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

дугаарын удирдагчБ.Даваатогтох

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕдаКЦи

Зар сУрталчилгаа

хаЯг

Цахим хУВилБар

лагуудын дэд бүтцийн хөгжил, олон улсад өргөн тархсан компаниудын сүлжээнээс харахад Ази Номхон далайн витамины зах зээл нэмэгдэх хандлагатай байна гэж АНУ-ын шинжээчид дүгнэжээ. Тухайлбал, өнгөрсөн онд гэхэд дэлхийн зах зээлийн 42 хувийг витамин эзэлжээ.

Харин монгол Улсын хувьд нийт хүн амын 80 орчим хувь нь ямар нэг витаминаар дутагдсан гэсэн судалгааг АНУ-ын Эм зүйн хүрээлэнгийн эрдэмтэд “Витамины хэрэглээ олон улсад” илтгэлдээ дурджээ. Иргэдийн өдөр тутмын хооллолт, амьдарч буй орчин нь иргэдийн эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж буй. Хот суурин газрын төвлөрлөөс шалтгаалан эрүүл мэндийн эрсдэлт хүчин зүйл тулгарах болсон нь витамины зах зээлийн өсөлтийн гол хөдөлгүүр болж байгаа юм.

манай орон жилийн дөрвөн улиралтай учраас хүйтний улиралд нэмэлт амин дэмийн хэрэгцээ эрс нэмэгддэг. дарх лаа сэргээх витамин нь хүний биеийг

Зах зээл

2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748) 5ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН

Өвлийн хуучин дугуй нэг бүр нь 35-60 мянган төгрөгийн үнэтэй

• аккумлятор муудсанаас шатахуун зарцуулалт ихэсдэг. техникийн зах дээр аккумлятор шинэ нь 100-250 мянга, хуучин нь 60-80 мянган төгрөгийн үнэтэй.

• дулаан гражид машинаа тавихад нэг өдрийн 8-10 мянган төгрөг гэж тооцвол сард 240-300 мянган төгрөг төлөх тооцоо гарч байна.

• “нарантуул” худалдааны төвд суудлын автомашины хучлага 120-150 мянган төгрөгийн үнэтэй худалдаж байна.

1Тиймээс худалдаанд Японы

зах зээлээс оруулж ирсэн дугуй, эд ангиуд эрэлттэй байдаг аж. Тэгвэл суудлын автомашины Японоос оруулж ирсэн өвлийн хуучин дугуй эдэлгээнээсээ хамаарч, нэг бүр нь 35-60 мянган төгрөгийн үнэтэй байна. Харин цоо шинэ өвлийн дугуй өргөн сонголт той байх бөгөөд брэндээсээ шалт гаалан төрөл бүрийн үнэтэй. Тодруулбал, БНсУ-д үйлдвэрлэсэн Hankook брэндийн шинэ дугуйны нэг бүрийн үнэ 160-185 мянган төгрөгийн ханштай байхад япон болон хятад дугуйных 120-150 мянган төгрөгт хэлбэлзэнэ. мөн монгол дахь албан ёсны борлуулагч болон авто сүлжээгээр худалдаж буй дугуйнууд хамгийн багадаа 195 мянган төгрөгөөс эхэлж байна. Шинэ жолооч нарт зөвлөхөд өвлийн дугуй нь бүх улирлын дугуйнаас илүү зөөлөн резинтэй замтай барьцах чадвар сайтай байх ёстой тул дугуйгаа сонгохдоо хээг нь сайтар харж, ялангуяа арзгар хээтэй дугуй авахыг туршлагатай жолооч нар зөвлөж байна.

монголын зах зээлд олон төрлийн хөдөлгүүрийн тос бор-луулж байна. Ямар хөдөлгүүрийн тос сонгох, аль нь сайн болохыг мэдэхгүй байгаа бол зөвлөмж хүргэе. Хөдөлгүүрийн тосыг ерөн хийд нь минерал, хагас синтетик, бүтэн синтетик гэж

500 мянган төгрөгт багтах өвлийн бэлтгэл

гурав ангилдаг. Өвлийн нөхцөлд хагас болон бүтэн синтетик тос ашиглах нь зөв сонголт болно. Зах зээлд хөдөлгүүрийн тос ангиллаасаа хамаарч үнийн хувьд өргөн сонголттой байна. “Өгөөмөр” техникийн захад Mobil тос дөрвөн литрийнх нь 25, Dragon, Kixx 24 мянган төгрөгийн үнэтэй байсан бол тосны шүүр 5000-8000, Аляск тосол 10 литр нь 25 мянган төгрөгийн ханштай байв. Харин томоохон авто засварын төвүүдэд хөдөлгүүрийн тос захаас харьцангуй дээгүүр үнэтэй байна. Тодруулбал, Shell тосны үнэ хөдөлгүүрийн ангиллаас хамааран 31-110, Catsrol болон Mobil тос 11-60 мянган төгрөгийн ханштай. Харин ENEOS 12-46, Kixx 25-56, Dragon 9000-42000 төгрөг гээд өргөн сонголттой байна. Нэмж мэдээлэхэд, өдөр тутам автомашинаа гадаа хонуулдаг жолооч нарт 5W-тэй

бүтэн эсвэл хагас синтетик тоснууд тохиромжтой. Хагас болон бүтэн синтетик тосны хооронд үнийн дүнгийн хувьд 30-40 мянган төгрөгийн ялгаа байгаа тул өөрийн боломжоороо сонголтоо хийгээрэй.

Ингээд дугуй болон тосоо сольсон нөхцөлд машиныхаа хөргөлтийн шингэнийг нэмэх эсвэл солих цаг нь болсон эсэхэд анхаарахад гэмгүй. Учир нь хөргөлтийн шингэнийг 1-3 өвөлд зайлшгүй нэг бүтэн солих шаардлагатай гэж мэргэжилтнүүд зөвлөж байна. Хөргөлтийн шин-гэн нь автомашиныг хөлдөөхгүй, хүйтэнд автомашины найдвартай байдлыг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Үнийн хувьд 8000-28000 төгрөг.

Өвлийн бэлтгэлээ хангахын тулд зайлшгүй хийх ёстой үйлчилгээ биш боловч гидрийн шингэн, кроп болон редукторын тосоо нэг шалгаад үзэхэд гэмгүй.

гидрийн шингэнийг солихгүй удаан явснаас гидрийн насос гэмтэх, дуу орох, жийрэг муудах, шингэн алдахад хүрдэг. Харин кроп болон редукторын тосыг удаан солихгүй явбал араа удаан солигдох, хүнд явдалтай болох, редукторын хацар, зүрх араа гэх мэт эд ангиуд гэмтэнэ. муудсан, ажиллагаагүй болсон тослох материал нь таны автомашины хүч дамжуулах ангийг хангалттай хэмжээнд тосолж чаддаггүйн улмаас эдэлгээний хугацааг түргэсдэг муу талтай. Түүнчлэн шөнөдөө 40 хэм хүрч хүйтэрдэг манай орны эрс тэс уур амьсгалтай нөхцөлд сайн аккумулятортай байж л өвлийг өнтэй давах юм. Тиймээс аккумлятор муудсан бол аль болох шинэ аккумулятор худалдан аваарай. Техникийн зах дээр аккумлятор шинэ нь 100-250 мянга, хуучин нь 60-80 мянган төгрөгийн үнэтэй байна. Аккумлятор муудвал шатахуун зарцуулалт ихэсдэг. сайн аккумулятор авсан

байхад автомашин тань жавар тачигнасан өглөө нэг дараад л асна. Ингээд өвлийн бэлтгэлд анхаарахын тулд явах эд ангитай холбоотой зөвлөгөө, үнэ ханшийн мэдээллийг хүргэлээ.

Тэгвэл автомашины хучлага, татлага, холбогч гээд ахуйн зориулалттай эд хэрэглэлийн үнэ ханшийг танилцуулъя. Хучлага нь автомашиныг салхины урсгалаас хамгаалж тос, тосолгооны шингэн, аккумлятор зэргийг хөлдөхөөс сэргийлдэг. Өвлийн улиралд дулаан граж олддоггүй төдийгүй үнэ нь тэнгэрт тултлаа өсдөг. дулаан гражид машинаа тавихад нэг өдрийн 8-10 мянган төгрөг гэж тооцвол сард 240-300 мянган төгрөг төлөх тооцоо гарч байна. Тиймээс автомашины хучлага хийдэг компани болон хувь хүмүүсийн үнийг сонирхлоо. “Нарантуул” худалдааны төвд суудлын автомашины хучлага 120-150 мянган төгрөгийн үнэтэй худалдаж байна. мөн захиалга авч, оёж өгч байгаа гэдгийг худалдагчид хэлэв. Тэгвэл захиалгаар суудлын бүрээс оёдог газрууд ч зах зээлд 95-120 мянган төгрөгөөр нийлүүлж байна. Иймд өвлийн гурван сард бараг нэг сая төгрөг гарздаснаас нэг удаа 150 мянган төгрөгөөр машиндаа хучлага авбал харьцангуй хямд тусах төдийгүй олон жил хэрэглэх үр ашигтай юм. сүүлийн үед хучлага хулгайлах хэрэг гарч байгаа тул хучлаган дээрээ шүршдэг будгаар машиныхаа дугаарыг бичих, 5000 төгрөгийн үнэтэй гинж худалдан авах, урд талын хоёр дугуйгаагаа гишгүүлж дарах гэх мэт арга хэрэглэхийг зөвлөж байна.

Өвөл хатуу резинтэй шил арчигч үүргээ гүйцэтгэж чаддаггүй тул үзэгдэх орчин хязгаарлагдаж, осол аваар хийх эрсдэл гардаг. Тиймээс шил арчигч муудвал даруй солиорой. Үнийн хувьд чанараасаа хамаарч 8000-12000 төгрөгийн хооронд байна. мөн жижиг мэт боловч анхаарахгүй өнгөрч болохгүй зүйл гэвэл сэгсгэр алчуур. Хүйтэн үед өдрийн цагаар машинаа халаах тохиолдол цөөнгүй гардаг. Ингэхдээ дөнгөж орсон цасыг буулгахад сэгсгэр алчуур зайлшгүй хэрэг болдог. машин дээр тогтсон цасыг буулгахгүй удсанаас мөс болж, хусахаас нааш арилдаггүй. Ялангуяа, эмэгтэй жолооч нарт зайлшгүй байх ёстой эд бол сэгсгэр алчуур юм. мөн автомашиныг чирч асаах, дулаан граж руу зөөх шаардлага тохиолддог. Энэ үед зориулалтын уян татлага хэрэглэх эсвэл холбогч танд хэрэг болно. Ингээд дээрх үнэ ханшаас тооцвол хамгийн багадаа 500 мянган төгрөгийн өртгөөр өвлийн бэлтгэлээ базааж, өнтэй өвөлжих юм байна.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

“Өгөөмөр” техникийн

захад Mobil тос дөрвөн

литрийнх нь 25,

Dragon, Kixx 24 мянган төгрөгийн

үнэтэй байсан бол тосны

шүүр 5000-8000, Аляск

тосол 10 литр нь 25 мянган

төгрөгийн ханштай байв.

Суудлын автомашин, маркаар (2016 он)

13.3%

62.6%10.9%

Mitsubishi2.9%Honda3.4%

Nissan6.9%

Hyundai

Бусад

Toyoto

6 ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН 2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748)

сурталчилгаа

Уул уурхай

2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748) 7ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН

Төрийн өмчит комïаниуд үнэлгээг доош чангааж байна

манай улсын экспортын бүтээгдэхүүнд хамгийн их жин дарж буй уул уурхайн салбарт хөрөнгө оруулагчдын анхаарлыг татдаг чухал үзүүлэлт бол баялгийн засаглалын индекс. Энэ нь газар доорх баялаг ихтэй орнууд түүнийгээ зөв захиран зарцуулж чадаж буй эсэхийг хэмждэг аргачлал юм. монгол Улс 2017 онд баялгийн засаглалын индексээр 15 дугаарт жагсаж, 100-гаас 64 оноо авсан. Энэ нь байгалийн баялгаас олсон орлогыг удирдахдаа хангалттай үнэлгээ авсны илрэл.

гэвч бодит байдал дээр ихэнх шинжээчид монгол Улс байгалийн баялгаа зөв захиран зарцуулж чаддаггүй хэмээн шүүмжилдэг. Ийнхүү бодит байдал, баялгийн индексийн оноо зөрж буй нь энэ индексийн үнэлгээ өргөн хүрээг хамардагтай холбоотой. Тухайлбал, Африкийн зарим оронтой харьцуулбал үймээн багатай, төрийн эргэлт гардаггүй, олон нийтийн дуу хоолойг боомилдоггүй, зохих татваруудыг хуульчилсан зэрэг ерөнхий үзүүлэлтээрээ сайн үнэлгээ авсан нь манай улсыг дээгүүр жагсахад багагүй нө-лөөлсөн. Харин үүний цаана байгалийн баялгийг удирдахтай холбоотой хамгийн гол үзүү-лэлтүүд нь тун эмзэг байгаа юм.

Баялгийн засаглалын индек-сийн үнэлгээг задалж харвал, уул уурхайн салбар дахь төрийн өмчит компаниуд 100-гаас 40

Баялгийн засаглалын эмзэг цэг

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

Товчхон » тоо

97Талбай. Ашигт малтмал, газрын тосны газар өнгөрсөн хоёр жилд нийт 10 багцын 574.9 мянган га бүхий 97 талбайд хайгуулын тусгай зөвшөөрөл олгох сонгон шалгаруулалт зохион байгуулжээ. Үүнээс хайгуулын 39 тусгай зөвшөөрөл олгоод байна. 2016 оны эцсийн байдлаар цацраг идэвхт ашигт малтмалын 38 тусгай зөвшөөрөл хүчин төгөлдөр байгаагаас 955.7 мянган га талбайд хайгуулын, 2981.9 мянган га талбайд ашиглалтын есөн тусгай зөвшөөрөл бүртгэлтэй байна.

» төсөВУулын үйлдвэрүүдээс зэсийн баяжмал үйлдвэрлэгчид 415.8 тэрбум төгрөг, нүүрс олборлогчид 114.2 тэрбум төгрөг, алт олборлогчид 40.3 тэрбум төгрөгийг улс, орон нутгийн төсөвт оруулснаараа тэргүүлсэн байна. Татварын төрлөөр авч үзвэл ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр 224 тэрбум төгрөг, орлогын албан татвар 213.7 тэрбум төгрөг байгаа нь дийлэнх хэсгийг бүрдүүлжээ.

» дэлхийӨмнөд Африкийн Карлетонвиллын Таутона нь дэлхийн хамгийн гүн уурхай юм. Жилд дунджаар 200 мянга гаруй унци алт олборлодог уг уурхайн гүн нь 3.9 км бөгөөд 2008 оноос хойш энэ дээд амжилтыг эзэмшиж байна.

» үйлдВэрлэлӨнөөдрийн байдлаар манай улсад үйл ажиллагаа явуулж буй гангийн үйлдвэрүүдийн суурилагдсан хүчин чадал 180 гаруй мянган тонн боловч хүчин чадлын ашиглалт 50-60 хувьтай байна. Энэ нь түүхий эдийн хязгаарлагдмал нөөц, техник технологийн түвшний харилцан адилгүй байдал, мэргэжлийн инженер техникийн ажилтан хүрэлцээгүйтэй холбоотой.

» сУдалгааFraser institute судалгааны байгууллагын Хөрөнгө оруулалт татах чадварын индекст Монгол Улс 109 орноос 85 дугаарт эрэмбэлэгдсэн. АМГТГ-аас үүнийг 20 орноор урагшлуулах зорилт тавиад буй.

» хайгУУлXanadu Mines компани хөрөнгө оруулагчдадаа хандан хайгуулын ажлын явцаа танилцууллаа. Тус компани Улаанбаатар хотоос зүүн урд зүгт 420 км-ийн зайд Өмнөговь аймгийн Цогтцэций суманд байрлах Хармагтай ордод хайгуулын өрөмдлөг хийж байна. Зарим хэсэгт 411 орчим метрийн гүнд нэг тонн хүдэр тутамд 0.54 хувийн агууламжтай зэс, 0.79 грамм алтны илэрц олджээ. Өндөр агууламжтай илэрц 200 метрээс доош гүнд илэрсэн гэдгийг Xanadu Mines мэдээллээ. » имПорт

37.1 Хувь. 2017 оны эхний есөн сард Монгол Улсын импорт 27.9 хувиар өсөж, 3.1 тэрбум ам.долларт хүрсэн байна. Үүнээс эрдэс бүтээгдэхүүний импорт хамгийн өндөр дүнгээр буюу 235 сая ам.доллараар нэмэгдсэн нь голлон нөлөөлжээ. Хувьчилсан дүнгээр дизель түлшний үнэ хоёр дахин өсөж, 323 ам.долларт хүрсэн байна. Импортын өсөлттэй уялдан төмөр замын ачаа эргэлт өнгөрсөн улиралд өмнөх оны мөн үеэс 37.1 хувиар нэмэгджээ.

буюу хамгийн бага оноо авчээ. Төрийн өмчит компаниуд улс төр, эрх баригчдаас хэт хамааралтай гэж үнэлсэн байна. Төрийн өм чит компаниудын дотоод засаг лал сул, үйл ажиллагаа нь тогтворгүйгээс үүдэн их хэмжээ-ний алдагдал хүлээдэг, үүнийг нь төсвөөс нөхөх замаар татвар төлөгчдийн мөнгийг үр ашиггүй зарцуулж байна гэж дүгнэв.

Тухайлбал, монгол Улсын стратегийн томоохон ордыг хариуцдаг “Эрдэнэс монгол” компанид хамгийн муу дүн тавьсан байна. Тус компани салбар нэгжүүдээрээ дамжуулан зэс, алт болон бусад ашигт малтмалын олборлолтод хөрөнгө оруулдаг.

сон гуу лийн мөчлөгөөр бодлого нь өөрчлөгддөг, албан тушаалын томилгоо нь эрх баригчдаас хамаа ралтай, гүйцэтгэх захирал нь дангаараа шийдвэр гаргаж чаддаггүй гэж үзжээ. Төсвийн тайлан, мэдээлэл нь далд, Шилэн дансны тухай хуулийг хэрэгжүүлдэггүй, олон нийт үйл ажиллагаанд нь хяналт тавих боломж бага байгааг уг тайланд дурдсан байна.

Төрийн өмчит компаниуд ийнхүү салбарын хөгжлийг доош татаж буй нь монгол Улсын хууль эрх зүй орчинтой салшгүй холбоотой гэж “Баялгийн засаг-лалын институт” олон улсын байгууллагын шинжээчид тайл барлаж буй. манай улсад газар доорх баялгийг захиран зарцуулахтай холбоотой хууль, дүрэм, зохицуулалт бий ч

хэрэгжилт нь хангалтгүй байдаг. Тус байгууллага монгол Улсын хууль эрх зүйн орчинд 100-гаас 74 оноо өгсөн бол хэрэгжилтийг үүнээс 21 нэгжээр дутуу үнэлсэн байна.

Уул уурхайн салбар ма най улсын дотоодын нийт бүтээг-дэхүүний 17.2, аж үйлдвэрийн нийт бүтээгдэхүүний 71.1, экспортын 87.3 хувийг бүрдүүлж буй. Тиймээс улсын төсвийг зөв захиран зарцуулж буй эсэх нь баялгийн индекст чухал үзүүлэлт болдог. гэвч манай улсын төсвийн зарцуулалтыг мөн л хангалтгүй хэмээн үнэлжээ. Ялангуяа төрийн сангуудын үйл ажиллагаанд тааруу дүн тавив.

Уул уурхайгаас төсөвт орсон мөнгийг ирээдүйн газар дээрх баялаг болгох зорилготой Ирээдүйн өв сангийн хуулийг

баталсан. гэвч бодит байдал дээр энэ сан нь зөвхөн өр бүхий данс хэлбэртэй байгаа юм. мөн эх сурвалж татан буугдсан Хүний хөгжлийн сангийн хөрөнгийг хэрхэн захиран зарцуулах ту-хай зохицуулалт сайн байсан ч улстөрчид уг дүрмийг өөрс-дөдөө тааруулан өөрчилж, их хэмжээний өрөнд унагаасан гэж үздэг юм. Харин 250 сая ам.долларын хөрөнгөтэй Төсвийн тогтворжуулалтын сангийн мэдээлэл олон нийтэд хаалттай тул гаднын хяналт тавих орчин бүрдээгүй гэж дүгнэв.

Ийнхүү манай улсын баялгийн засаглалын хамгийн эмзэг цэг нь төрийн өмчит компаниуд болоод байна. Хэрэв үүнд анхаарал хандуулж, уг индексийн үнэлгээг нэмж чадвал хөрөнгө оруулагчдыг татахад нэг шат ахих юм.

Австралийн Хөрөнгийн бир-жид бүртгэлтэй Elixir Petroleum компани монголд газрын тосны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй Golden Horde ком па нийг 3.6 сая ам.доллараар худал даж авах опшн гэрээ байгуул лаа. гэрээ ний хугацаа ирэх оны есдү гээр сард дуусгавар болох бөгөөд Elixir Petroleum-ийн хувьд Golden Horde-ийн 79 сая ширхэг хувьцааг худалдаж авах боломжтой болж байгаа юм. Энэ хүү мэдээлэл гарсны дараа Австралийн Хөрөнгийн биржид Elixir Petroleum-ийн хувьцааны

Golden Horde-г худалдах гэрээ байгуулав

уул уурхайн салбарын эдийн засагт үзүүлж буй нөлөөхӨрӨнгӨ оруулалТ

Т.ЭлисаШинжээч

ханш 60 хувиар өсжээ.Австралийн хөрөнгө оруулалт-

тай Golden Horde компани мон голд нүүрсний давхаргын метан хийн хайгуул, олборлолт хий хээр зорьж буй. Үүнтэй холбоо тойгоор монгол Улсын Зас гийн газартай бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ байгуулахаар ажил лаж байна. Тус компанийн сонир хож буй талбай нь 14 сая тонн нүүрсний нөөцтэй Таван-толгойн дулааны нүүрсний тал байг хамарч байгаа гэж Elixir Petroleum компани мэдэгдлээ.

Golden Horde нь монгол Улсын Засгийн газартай хэлэлцээр хийж эхлэхээс өмнө хайгуулын ажил-даа зориулж 1.25 сая ам.долларын хөрөнгө татаад байсан юм.

Түүнчлэн, монголын ирээ дүйн өв сангийн орлогын нэгээхэн хэсэг болох татвар болон нөөц ашигласны төлбөр зэргээр дамжуулан төсөв бүрдүүлэхэд оролцдог. гэвч “Эрдэнэс мон-гол” компани улс төрийн

Манай улсын баялгийн засаглалын хамгийн эмзэг цэг нь төрийн өмчит компаниуд болоод байна. Хэрэв үүнд анхаарал хандуулж, уг индексийн үнэлгээ нэмж чадвал хөрөнгө оруулагчдыг татахад нэг шат ахих юм.

• Баялгийн засаглалын индекс нь газар доорх баялагаа зөв захиран зарцуулж чадаж буй эсэхийг хэмждэг аргачлал юм.

• Уул уурхайн салбар дахь төрийн өмчит компаниуд 100-гаас 40 буюу хамгийн бага оноо авчээ.

• 250 сая ам.долларын хөрөнгөтэй төсвийн тогтворжуулалтын сангийн мэдээллийг олон нийтэд хаалттай тул гаднын хяналт тавих орчин бүрдээгүй гэж дүгнэв.

Норвеги

Чили

Их Британи

Канад

Бразил

Газрын тос, байгалийн хий

Уул уурхайАНУ

Колумб

Австрали (Баруун)

Энэтхэг

Колумб

Индонез

Индонез

Гана

Тринидад Тобаго

Монгол

8681

7775

74717171

70

69

6868

676464

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

ДНБ-д эзлэх хувь АҮНБ-д эзлэх хувь Экспортод эзлэх хувь

100%

90%

21.5%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016.1-11

62.1%

19.3%

60.7%

92.0%

16.4%

67.1%

92.3%

14.9%

68.2%

89.5%

68.7%

16.5%

90.7% 89.2%

67.2%

16.7% 17.2%

71.1%

87.3%

80%70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Ашигт малтмал, газрын тосны газар©

Баялгийн засаглалын индекс (2017)

resourcegovernance.org©

8 ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН 2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748)

лавлах

Монголын ҮндЭсний МуЗЕй

Нэрт зураач Надя Рушевагийн сор бүтээлээс бүрдсэн “Найдан” үзэсгэлэнг энэ сарын 30 хүртэл олон нийтэд үнэ төлбөргүй толилуулж байна. Түүний ертөнцийн илрэл болсон 10 мянган зургаас дээжлэн 80 гаруйг нь дэлгэжээ.

“ӨргӨӨ” Кино ТЕаТрБүтэлгүй хайр дурлалаасаа болж шаналсан найзынхаа сэтгэлийг засах гэж гурван найз бүсгүй хөдөөгийн замд жолоо залснаар бүх адал явдал эхэлнэ. "U Film" кино ком панийн бүтээл, гурван бүс гүйн хайр дурлалын төлөөх тэмц лийг харуулах "Single ladies 3" роман тик инээдмийн кино лхагва гарагаас үзэгчдийн хүртээл болж эхэллээ.

МишЭЭл ЭКсПоӨвлийн хувцасны өргөтгөсөн худалдаа “Black expo” энэ сарын 31-нд болно. Уг үзэсгэлэн худалдаа шөнийн 12.00 цаг хүртэл үргэлжлэх юм. Харин амралтын өдрүүдэд буюу ирэх сарын 3-5-нд “Хямдралын шуурга-2017” өргөтгөсөн худалдаа болно.

улаанБааТар чуулга“World music II” амьд хөгжмийн тоглолт энэ сарын 27-нд болно. Тоглолтын үеэр Монголын үндэсний хөгжим болох эвэр бүрээ, ятга, морин хуур, ёочин зэргээр Итали, Франц, Орос, Хятад, Япон зэрэг орны алдартай хөгжмийн зохиолуудыг үзэгчдэд хүргэх юм. Тоглолтын тасалбар 10-15 мянган төгрөгийн үнэтэй.

Билгийн тооллын 4Намрын адаг цагаан нохой сарын гурван хөх мэнгэтэй харагчин хонь өдөр.Үс засуулбал: Бие эрхтний хүч сайжирна.наран ургах, шингэх: 07.28-17.55 Барилдлага: Идэршүтэн барилдлага: Мунхрахуйсуудап: Огторгуй

аргын тооллын аравдугаар сарын 23, сумъяа гараг. Билгийн тооллын 4, онгоц одтой, харагчин хонь өдөр.

Өдрийн наран 07.28 цагт мандаж, 18.02 цагт жаргана. Тухайн өдөр гахай, туулай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр эе, эвээ ололцох, хамтын хөдөлмөр эхлэх, гэрээ хэлцэл байгуулах, найр хурим хийх, бэр гуйх, инж өгөх, авах, үнэт эрдэнийн зүйл авах, лус тахих, мал худалдан авах, мал түгээх, огторгуйн үүдийг боох, их хүмүүнтэй уулзахад сайн. Цөөрөм байгуулах, сахил санваар авах, хануур, төөнүүр хийлгэх, балгадын суурь тавих, нохой худалдан авахад муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, туулай, могой, бич, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод зүүн хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал бие эрхтний, хүч сайжирна.

(Өмнөх дугаарын хариу)

247139685

794853216

986275143

628914537

513486729

351762498

832647951

475391862

169528374

1

3

78

5

2

3

64

1

47

578

1

6

8947

31

4

9

ЗгМ: сҮдоКҮ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 “Дугуйтай жаал” УСК

11:00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр (шууд)

14:00 “Цэлмэг” өдрийн хөтөлбөр (шууд)

18.00 “Сүхийн цагаан морь” хүүхэлдэйн кино

20.00 “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

21.05 “Ардын зохиолч Ч.Ойдов” хөрөг

08.00 “4 өнгө” цаг агаарын хөтөлбөр

12.10 “Нууц материалууд” нэгдүгээр бүлэг 1 дүгээр анги

14.00 “Хүрээлэн” амьд ертөнц нэвтрүүлэг

19.00 “Хаанаас урвагч Хон Гил Дон” ОАК 23 дугаар анги

20.40 “Nous tech” танин мэдэхүйн нэвтрүүлэг

22.00 “Нууц материалууд” нэгдүгээр бүлэг2 дугаар анги

06.30 “Өнөө өглөө” хөтөлбөр

12.00 “Хөтөч” мэдээллийн хөтөлбөр

14.30 “Хүрээлэн амьд ертөнц” цуврал

18.25 Цаг агаарын хөтөлбөр

20.00 “Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

22.20 “Авгалдай” хүүхэлдэйн кино

12.00 “Бизнесийн хэмнэл” нэвтрүүлэг

14.20 Блумберг форум

18.00 “Бизнесийн төв цэг”

20.00 “Хариуцлага ба үнэ цэнэ” нэвтрүүлэг

22.00 Чарли Роузын ярилцлага

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол Тв08.00 Bloomberg Daybreak Asia

Тв хӨТӨлБӨр

Зурхай

ҮЗвЭр

Цаг агаар

улаанБааТар

УВС 10o

-3o

ХОВД 12o

-3o

ЗАВХАН 12o

-6o

БАЯНХОНГОР 10o

-4o

ГОВЬ-АЛТАЙ 10o

-4o

ӨВӨРХАНГАЙ11o

-3o

АРХАНГАЙ 11o -4o

ХӨВСГӨЛ 11o

-5o

БУЛГАН 11o

-7o

ТӨВ 10o

-4o

ДУНДГОВЬ 11o -3o

ӨМНӨГОВЬ 12o

-2o

ГОВЬ-СҮМБЭР 10o

-4o

ДОРНОГОВЬ 11o

-3o

СҮХБААТАР 10o

-4o

ХЭНТИЙ 10o

-7o

СЭЛЭНГЭ 11o

-4o

ОРХОН 10o

-2o

ДАРХАН-УУЛ 11o

-3o

ДОРНОД 10o

-4o

БАЯН-ӨЛГИЙ 10o

-2o

онЦлох ҮЗвЭр

Монгол Улсын морин хуурын чуулга энэ сарын 27, 28-нд 19.00 цагаас Тусгаар тогтнолын ордны тайзнаа “Сор бүтээлийн дээжис” тоглолтоо толилуулах гэж байна. Энэхүү тоглолтоор Монголын сор болсон уран бүтээлүүд болон гадаадын алдарт аялгуунууд эгшиглэх бөгөөд ерөнхий удирдаачаар Д.Түвшинсайхан ажиллах юм. Тоглолтын бүх орлогыг “Хүн бүр сурах эрхтэй” төслийн санхүүжилтэд хандивлах аж. Тасалбарын үнэ 20 мянган төгрөг. Та бүхнийг дэлхийд хосгүй морин хуурын хөгөөр сонороо мялаан, гэр бүл, найз нөхөдтэйгээ нэгэн үдшийг мартагдашгүй өнгөрөөхийг урьж байна.

X.25 11o

-1o 7 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

X.24 11o

-1o 6 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

X.23 11o

-2o 6 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

X.27 1o

-2o 11 м/с

8 м/с

Бага зэргийн цастай

X.26 11o

-2o 7 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

ЗгМ: Үгийн сҮлжЭЭӨм

нөх д

угаа

рын

хари

у / 10

.20

Ургамлын гаралтай цайнуу-даас хамгийн түгээмэл, бас хамгийн олон ашиг тустай нь ногоон цай юм. Ногоон цай хэмээх энэ үнэт шингэн хүний биед эм болохуйц эрдэс бодис, химийн чухал нэгдлүүдийг өөртөө агуулдгийг эрдэмтэд илрүүлсэн билээ. Хорт хавдраас сэргийлэхээс эхлээд цусны даралт багасгах хүртэл эмийн олон чанартай учраас Ази даяараа хэрэглэж ирсэн.

Тэгвэл ногоон цайны навчинд теанин хэмээх амин хүчил агуулагддаг. Энэ нь биеийг тайвш руулж, тайтгаруулах үйлчилгээтэй аж. мөн зөвхөн харшлын үед төдийгүй найтаах, ханиад хөнгөн туссан үед ногоон цайг уух хэрэгтэйг эмч нар зөвлөж байна.

Үүнээс гадна алзхеймер бо лон паркинсоны өвчнөөр өвчлөх магадлалыг ногоон цай буу руулдаг гэнэ. Учир нь ногоон цай нь тархины эсүүдийг үхэхээс сэргийлж, гэмтсэн тархины эсүүдийг сэргээдэг аж.

ногоон цай ханиаданд тустай

ЗӨвлӨгӨӨ

ЗгМ: КоМиКс

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

хЯналТ шалгалТ

гадаадын 30 иргэнийг албадан саатуулжээ

Нийслэлийн прокурорын газ-рын Ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих хэлтсээс Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газ рын харьяа гадаадын ир-гэнийг саатуулах байрны үйл ажиллагаа холбогдох хууль, журмын дагуу явагдаж буй эсэхийг шалгажээ.

Шалгалтаар тус саатуулах байранд он гарсаар гадаад ул-сын харьяат нийт 30 ир гэнийг шүүгчийн захирамжийг үн-дэслэн албадан саатуулсан байна. Тодруулбал, БНХАУ-ын 14, БНсВУ-ын дөрөв, БНсУ-ын хоёр, Украины гурав, малайзын дөрөв, сингапур, румын болон Нигер улсын тус бүр нэг иргэн бай жээ. Шалгалтаар гадаад улсын иргэдийг хууль зөрчиж, үндэслэлгүйгээр саатуулсан тохиолдол гараагүй байна.

мөн саатуулагдсан этгээдийн талаар гадаадын иргэн, ха-рьяатын газрын холбогдох албан тушаал тан, тухайн улсын Элчин сайдын яам, Консулын газарт албан бичгээр мэдэгдэж хэвшжээ.

Б.ТогтохЗГМ

гантай болон гандуу аймаг, сумын нутаг дэвсгэрт өвс хадлан бэлтгэх боломжгүй болсон, аюул гүйн нөөцөд өвс, тэжээл бэлтгэх санхүүгийн бэрхшээл гарсан, мал сүрэг тарга хүчээ дутуу авсан зэрэг хүндрэлтэй нөхцөл байдал үүсээд байгааг салбарын яамнаас мэдээллээ. мөн улаанбуудай, тэжээлийн таримал ургамлын ургац буур-сан, өөрийн болон зэргэлдээ аймаг, сумдад отор нүүдэл хийх шаардлагатай байгаа аж.

Нийт мал сүргийн 60 орчим хувь нь дундаас доош тарга хүч авсан нь зуны ихэнх хугацаанд гантай, гандуу байсантай хол-боотой юм. 2017-2018 онд урьд чилсан байдлаар 1629 багийн 177,480 өрхөд 65.9 сая толгой мал өвөлжиж, хавар-жихаар байна. Засгийн газрын 186 дугаар тогтоолоор аймаг, сумын аюулгүйн нөөцөд 30.8 мянган тонн өвс, 11.7 мянган тонн тэжээл бэлтгэхээс одоогийн байдлаар 12.4 мянган тонн өвс буюу 40.2 хувьтай, 2.5 мянган тонн тэжээл буюу 21.1 хувьтай бэлтгэжээ.

хӨдӨӨ аж ахуй

65.9 сая толгой мал өвөлжинө

“сор бүтээлийн дээжис” тоглоно

Босоогоор:1.Салаа туурайн өөр нэр 2. Адууны ...3. Утас ээрэх зүйл4. Чингис хааны анд, Гүр ханд өргөмжлөгдсөн

ноён5. Эмэгчин тарвага7. Гурван мэргидийн нэг, Тогтоа бэхийн толгойлсон мэргид. 9. Аядуу төрх

10. Тэмүжинг асарч асан бүсгүй, Сорхон шарын охин11. Юм хадгалах байр сав, пин12. МУ-ын арслан 13. Бүгдийг

Ц

Э

Г

Ц

Ү

И

Э

Л

Р

И

Ү

Й

А

К

У

Л

А

Т

В

Ө Э

У

М

Э

Н

Г

Э

А

Г

Л

У

У

Ц

М

Т

С

Ө

Ж

К

А

М

О

Г

О

И

А

Л

М

А

С

Ө

Н

Н

А

Г

О

Ё

О

Т

О

О

Р

УБ-Бээжин 06.10 08.25Бээжин-УБ 09.30 12.00Сөүл-УБ 01.25 03.55Сөүл-УБ 18.15 20.45УБ-Сөүл 13.00 17.05Токио-УБ 14.40 19.10УБ-Токио 07.55 13.40Ханбумбат-УБ 09.30 12.00УБ-Ханбумбат 07.30 08.40

нислЭгийн Цагийн хуваарЬ

галТ ТЭрЭгний Цагийн хуваарЬ

Эрээн-УБ 18.00 11.15Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Хөх хот 20.00 20.49УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20Замын-Үүд-УБ 21.35 09.55УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45 Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48 УБ-Сүхбаатар 10.55 19.52Сүхбаатар-УБ 06.30 15.35Зүүнхараа-УБ 04.25 08.40

1

7

14 15

22 23

10

19 20

11

16 17 18

21

12 13

2

6

3 4

8 9

5

нэгтгэх, хамтатгах гэсэн утгатай үг15. Тавган дахь идэх юм, хүнс18. Тэсэлж дэлбэлэх зэвсэгхӨндлӨнгӨӨр:1. Монголчуудын эртнээс хэрэглэж ирсэн тээврийн гол хэрэгсэл, ердийн хөсөг6. Гал түлж асан үлдэгдэл7. Мангуудын хамт Чингис хааны цэргийн тэргүүн эгнээнд дайтдаг асан овог аймаг8. Өнгө10. 1945 онд Зөвлөлт,

Монголын цэрэг чөлөөлсөн хот14. Цахилгаан гүйдлийг нэг чигт дамжуулагч16. Гурилан бүтээгдэхүүн17. Италийн нийслэлийн хөл бөмбөгийн

алдарт баг19. TV 9-ийн асуулт хариултын цэнгээнт нэвтрүүлэг20. Тооны нэр21. ... мана22. Гэргий23. Өндөрт орших хөвч уул

Даргаа би муухай зүүд

зүүдлээд.

Тийм үү, чи яаж байна?

Би яахав ээ...Барлагаа

хийгээл, галаа өрдөөл.

Та бид хоёр тамд оччихсон байна.

Та халуун тамын тогоонд

чанагдаад, орилоод байх юм.

За тэгээд?

Nissan хяналтын системээ шинэчлэхээ мэдэгдэв

Каталонийн захиргааг татан буулгана

Тус компани дотоодын зах зээлд гаргах машины хяналтын үйл явцыг 20 жилд анх удаа шинэчлэх арга хэмжээ авлаа. > 10

Испанийн Засгийн газар Каталонийн засаг захиргааг халж, тус мужид шинээр сонгууль явуулахаар шийдвэрлэжээ. > 10

чехийн популистууд ялалт байгууллааЧехэд болсон парламентын сонгуульд тэрбумтан Анджей Бабичын үндэслэсэн нам ялалт байгууллаа. > 10

хуучин бодлого сэргэх үү1Эдийн засаг муудах тохиол-

долд Холбооны нөөц дахиад мөнгөний нийлүүлэлтийг өсгөх аргаа хэрэглэж болзошгүй байгааг тэрбээр тайлбарласан юм. “санхүү, эдийн засгийн ноц той хямрал үүсэхгүй бай-лаа ч бодлогын хүүг богино хугацаанд бууруулах магадлал тун их” хэмээн хатагтай йеллен

Вашингтон хотноо үг хэлэх үеэрээ мэдэгдлээ.

Хямралыг давахын тулд тайлан тэнцлээ 4.5 их наяд ам.доллар болтол өсгөсөн АНУ-ын төв банкны шийдвэрийг стэнфордын их сургуулийн эдийн засагч, урьд нь Холбооны нөөцийн удирдлагын бүрэлдэхүүнд бай-сан, с Кевин Уорш, Жон Тэйлор хоёр шүүмжилж байжээ. Албан

тушаалаа хаших хугацаа нь ирэх хоёрдугаар сард дуусах хатагтай йелленийг хоёр дахь удаагаа улирахыг ноён Трамп дэмжихгүй бол орыг нь энэ хоёр хүний нэг залгамжилж болзошгүй.

Холбооны нөөцийн уламжлалт бус мөнгөний бодлогыг Капи-толийн консерватив бодлого тодорхойлогч нар ч шүүмжилдэг. Түлхэц өгөх хөтөлбөр нь инф-

ляцийг хөөргөдөж, хөрөнгийн зах зээлд хөөс үүсгэх аюултайг эдгээр бодлого тодорхойлогч анхааруулсаар иржээ.

Холбооны нөөцөд шинэ дэглэм тогтоох цаг болсныг мэдэгддэг Бүгд Найрамдах намын харьяат зарим бодлого тодорхойлогч ноён Тэйлор, Уорш нарыг дэмжихээ хэдийнэ зарласан.

Холбооны нөөцийн тэргүүнийг

удахгүй шинээр сонгох тухай битүү дурдсан ноён Трамп Fox Business-д ярилцлага өгөх үеэрээ хатагтай йелленийг одоогийнхоо албан тушаалд хэвээр үлдэх магадлалтайг тайлбарлав. Тэр-бээр мөн ноён Тэйлор, Холбооны нөөцийн удирдлагын зөвлөлд эдүгээ байгаа Жэй Пауэллыг шинэ тэргүүнээр дэвших боломж-той хэмээн үзлээ. Өөр хэд хэдэн боломжтой нэр дэвшигч байгааг Ерөнхийлөгч өгүүлсэн ч нэрийг нь дурдсангүй. Ийм хүмүүс нь ноён Уорш, Үндэсний эдийн засгийн зөвлөлийн захирал гари Кон хоёр ч байж болзошгүй.

Ирэх хэдэн жилд Холбооны нөөцийн бодлого тодорхойлогч нар Холбооны сангийн хүүг 2.75 хувь хүртэл өсгөнө. гэвч энэ нь урьд өмнөх үеийн ердийн хувь хэмжээнээс аанай доогуур

бодлого тодорхойлогч нарт төдий л нийт лэг бус энэ арга нь тайлан тэнцлээ эрс бууруулахгүйгээр бодлогын хүү тогтооход хэрэг болж байжээ.

Холбооны нөөц одоо 1-1.25 хувьтай байгаа бодлогын хүүгээ бараг тэг түвшинд аваачих тохиолдолд санхүүгийн уламж-лалт бус арга хэрэглэхээ хатагтай йеллен өгүүлсэн.

“Уламжлалт бус арга дахин хэрэглэх тохиолдолд 1930-аад оны Их хямрал нүүрлэхгүй байгаа? Нүүрлэх албагүй. сүүлд хийсэн хэд хэдэн судалгаанаас үзвэл Холбооны сангийн хүү саармаг түвшинд хүрэх магадлал сүүлийн хэдэн арван жилд байгаагүйгээр багассан” хэмээн хатагтай өгүүлэв.

“Эцэст нь өгүүлэхэд та бид уламжлалт бус арга хэрэглүүр

үзүүлэлт гэдгийг хатагтай йеллен тайлбарласан юм. Юутай ч үүсээд байгаа шинэ нөхцөлд бодлогын хүүг дахиад багасгах боломж тун бага үлдлээ. Энэ нь Холбооны нөөц хөрөнгө худалдан авах шинэ гараандаа бэлтгэх хэрэгтэй гэсэн үг юм. Холбооны нөөцөөс арилжааны банкуудын хэтэрсэн нөөцөд хүү төлж ирсэн явдлыг хатагтай хамгаалж байлаа. Зарим

дахин хэрэглэж болзошгүй гэдгээ л мэдэж байх ёстой. Бид бага хүүтэй хорвоо ертөнцөд амьдарч байгаа нь үнэн л бол Их хямралаас хавьгүй бага уршигтай эдийн засгийн сулрал л бодлогын хүүг богино хугацаанд эргүүлсэн сэргээх шалтаг болж чадна” хэмээн Холбооны нөөцийн тэргүүн тайл-барлаж байлаа.

их Британи математикийг сингапур аргаар заанахэлен уоррел

Лондон хотын саутхолл дахь Трибрижс бага сургуулийн сомали, энэтхэг голдуу сурагч-дыг сингапур арга барилаар сургаж байна.

Хичээлийн сэдэв хуваах үйлдэл. Туузыг дөрвөн найз-даа тэнцүү хуваах талаар маргалдах хүүхдүүдийн дуу анги дүүрэн хадна. олон улсын боловсролын PISA шалгалтад байнга амжилттай оролцож ирсэн сингапурын туршлагыг дэлгэрүүлэхээр эрмэлзэж буй британи багш нар ийм аргаар хичээл заах нь олширсоор байгаа юм.

сингапур дэлхийд боловс-ролын зэрэглэлээр Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын орнууд дотроо эхний тавд ордог болтлоо дээшиллээ. Зэрэглэл улам бүр уруудсаар байгаа Их Британи улс сингапурын амжилтын нууцыг нэвтрүүлж, иргэдийнхээ боловсролыг өөд татахаар хичээж байна.

Засгийн газрын хүчин чармайлтын дүнд Ази аргаар математик заах 41 сая паунд стерлингийн хөрөнгөтэй төрийн сан байгуулж, сингапурын математикийн сурах бичгийг Их Британийн сургуулиудад нийц ү үлэн идээш ү үлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлж байна. Их Британид математик сургалтыг сингапурын туршлагаар

“сэргээн мандуулах”-ыг Боловсролын дэд сайд Ник гиббс уриалдаг.

гэтэл хэл соёл, сургалтын тогтолцооны хувьд тэс өөр, гадаад аргыг Британид хэвшүүлэх нь зөв байж чадах эсэхэд боловсролын зарим мэргэжилтэн одоо ч эргэлзсээр.

Трибрижс сургуулийн захирал Жереми Ханни Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй төслийг өөдрөг үнэлдэг. гурван жилийн өмнө сингапурт зургаан сургуулиар зочлоод ирснийхээ дараа тэрбээр Их Британид шинэ сургалт нэвтрүүлэх хэрэгтэй гэсэн бодолтой болжээ. “Бид хүүхдэд шалгалтаа өгч дөнгөх чадвар олгодог ч насан туршаа математикт дурлах сонирхол бий болгож чаддаггүй. мэргэжлийн хүний ухаанаар дүгнэвэл байж болшгүй зүйл” хэмээн тэрбээр тайлбарлав.

Багш ангийн урд зогсож онол “номлох”-ын оронд, танхим дотуур хүүхэд бүртэй ярилцаж, өөрсдөөр нь математикийн суурь зарчмыг эргэцүүлэн тунгааж сургах аргад сингапурын сургалт анхаардаг. Хичээл хэзээ ямагт дээр өгүүлсэн тууз, эвлүүлэх ёстой зураг гэх мэт шийд лийг нь олохгүй бол болох гүй түвэгтэй асуудлаас эхэлнэ.

сурагч хичээлийн эцэст асуудлыг шийдвэрлэх тэр үед хийсвэр онолд тулгуурлан

шинэ утасны тойм - Google Pixel 2

асуулт асууж байсан ч хүүхдийн хариултын дараа “Зүйтэй”, “Буруу” гэх мэт дүгнэлт хэлэхгүй байгааг анзаарсан юм. Энэ нь хүүхэд ичиж зоволгүй санаагаа илэрхийлэхэд төдийгүй сэтгэлээр уналгүй алдаанаасаа суралцахад тустай арга болдог ажээ.

Ийм аргаар хичээллэхэд эцсийн зүйтэй хариулт гарах хүртэл янз бүр буруу ташаа ойлголт хөвөрнө. Зургаагийн хүрдний тухай ярилцах үед биедээ тун ч итгэлтэй нэг жаал хуваах үйлдлийн талаар эргэлзээтэй онол дэвшүүлж орхив. Хажууд нь суугаа үеийн хэд хэдэн анд нь уг онолын талаар шууд л дэвтэртээ бичиж гармагц багш нь ирж зөв замд нь хөтөлж өглөө.

Ийм хичээл нь аливаа зүйлд эргэлзэх явдлыг хөхиүлэн хөг жүүлэх мөртөө буруу ташаа бодол цэцэглэхэд хаалт болж чаддагийг сингапурын боловсролын хүрээлэнгийн математикийн алдартай багш - йеп Бан Хар тайлбарлав. Тэрбээр дэлхий дахинд син-гапур арга барилаар багш нарыг дадлагажуулах Maths – No Prob-lem! компанид ажилладаг.

“математик гэдэг чинь бодлоо хуваалцаж, зөв тохиолдолд бус-дын санааг хүлээн зөв шөөрөхөд сургах ухаан” хэмээн ноён Бан Хар ярьж байлаа.

асуудлыг математик томьёогоор илэрхийлэх чадвартай болж амжсан байдаг. Хүүхдүүдийг чадвараар нь үнэлэн жагсаах ойлголт энд байдаггүй. оронд нь нийт анги дараагийн сэдэв рүү урагшлахаас өмнө хамгийн сул сурагч тухайн сэдвээр суурь ойлголттой болчихвол боллоо гэж үзнэ. Үүний зэрэгцээ чадварлаг сурагчид тухайн сэдвээр гүнзгий ойлголт суулгаж өгнө.

миний бие Трибрижс сургуулийн хичээлд сууж сонирхоход багш дэвид O‘Коннел сурагчдаас янз бүр

ричард уотерсУхаалаг утасны шинэ үеийн

эд анги, гадна гэрний хөнгөн цагаан, шил хослуулсан хийц ашиглаж дээд зэрэглэлийн бараанд л байдаг үнээр үнэлсэн хэр нь ... байдаг л нэг утас үйлд-вэрлэе гэвэл Google-д найд.

Ийм тодорхойлолтод нийцэх утас бол Google-ээс iPhone болон Galaxy S8-д хариу барьж бүтээсэн Pixel 2. гэхдээ нүдэнд тусахааргүй гадна гэрний ар талд хамгийн шилэмхий папарацци зурагчны ч хэрэглээнд голог-дохооргүй камер, ухаалаг утасны хөгжлийн ирээдүйн чиг хандлагыг тусгасан зарим шинэ программ хангамж нуугдаж байгаа.

Pixel 2 бол дээд зэрэглэлийн Android утас сонирхож буй нэгний анхаарлыг татах бүтээгдэхүүн. Google-ийн анхны ухаалаг утас Pixel-ийг өнгөрсөн онд шинжээч нар эерэг үнэлсэн ч зах зээлд үзэгдээд өнгөрсөн. Үйлдвэрлэлд шаардлагатай эд ангийн нийлүүлэлт тасарсан, Google компани өөрөө ч ухаалаг утасны зах зээлд даруухан амбийцтай өрсөлдсөнөөс анхны загвар тааруу борлогдсон юм.

Тэгвэл энэ оны шинэчилсэн загвар хоёр ч хувилбартай гарлаа. Зургаан инчийн, хоёр хажуугаараа налуу дэлгэц бүхий 849 ам.долларын Pixel 2 XL, таван инчийн дэлгэцтэй, 649 ам.долларын Pixel 2 загвар.

Google компани гял цал хийцтэй, онцгой содон загвар бус, баргийн хүн илүү дутуу юм хэлэхээргүй энгийн дизайнтай байхаар гадаад хийцийг нь тооцож бүтээсэн бололтой. Pix-el-ийн нүүрэн талын дээд доод хэсэгт байгаа туузан хар хэсэгт стерео чанга яригч “нуужээ”. дэлгэцнээ хар тууз үүсгэсэн “нүгэл”-ийг чихнээ тун сайхан сонсогдох дуу авиа нөхөж өгнө.

Pixel 2 чухам юугаараа сайхан юм? Юун түрүүнд ар талын 12 мегапиксель, нүүрэн талын найман мегапикселийн камер. дээд зэрэглэлийн ухаалаг утас хэрэглэдэг ямар ч хүнд дунджаас илүү хэрэглээ хангаж чадах эд. Өнөөгийн ухаалаг утасны камер

чанарын хувьд эрс сайжирсан ч мэргэжлийн дижитал фото аппарат орлодог болох тэр цаг хүртэл хол байна.

Хамгийн сайныг нь хэрэглээд сурчихсан зарим нь Pixel-ийн камерыг голж л байна. Би хувьдаа iPhone-ийнхтой харь-цуулаад чанарын ялгаа илрүүлж дөнгөөгүй. гэхдээ мэргэшсэн хүмүүс мэдэж байгаа байлгүй.

магтууштай зүйл лав байсан. гэрэл багатай бүдэг орчинд авсан зургийн чанар үнэнхүү сайн. Хөдөлгөөнт дүрс тогтворжуулах технологи нь баргийн чичгэнэсэн бичлэгийг тогтуун болгож чадаж байлаа. “Хөрөг” горимд зураг авах тохиолдолд Pixel-ийн ганц камер яг нүүрэн дээр фокус тохируулж, арын хэсгийг бүдгэрүүлж өгөх юм. гэтэл iPhone-оор ийм зураг авах гэвэл хоёр камертай байх шаардлагатай.

Pixel-ийн энэхүү ид шидийн нууц нь нарийн дүн шинжилгээ хийдэг гарамгай программ хангамжийн ач. Уг программ ганц камераар пиксель бүрт хоёр дүрс авч, авсан дүрсээсээ царайг тусад нь таньж чанарыг нь сайжруулах үйлдэл гүйцэтгэдэг.

Android үйлдлийн системийг яг өөрийнх нь цэвэр хэлбэрээр суулгаж өгсний ачаар шуурхай, гацаагүй ажилладаг нь Pixel 2-ийн өөр нэг сонирхолтой тал болж байна. гурав дахь сонин зүйл бол дижитал туслах. Pix-el-ийн анхны загварт Google elan туслахыг дуудахын тулд хуруугаараа дэлгэцнээ баруун тийш ширвэж өгдөг байлаа. Харин Pixel 2-ынх байнгын сонор сэргэг болж хувирчээ.

Ухаалаг утас таныг байнга сонсоостой. Өрөөн дотор “За, Google! Би хэдэн цагт хүнтэй уулзах билээ?” гээд үз. дор нь хариулна. Таны утсанд ухаалаг спикер-чанга яригч суулгачихсан юм шиг л санагдана.

дуут туслахтай харьцах бас нэг арга бол утасныхаа хоёр хажууг хуруугаар шувтрах. дотор нь суулгасан сенсор-мэдрэгч шууд таныг ойлгоно. Хэр зөв арга гэдгийг хэлж

мэдэхгүй нь, яваандаа ойлгогдох биз.

Анхны Pixel-тэй харьцуулахад энэ удаагийн туслах хамаагүй сайжирсан. Баргийн тушаалыг шууд ойлгож буйн зэрэгцээ дуу хоолой нь хүнийхтэй бүр ч төстэй болсон байна. гэхдээ цаг агаарын мэдээ, сэрүүлэг тохируулах гэх мэт ердийн тушаал ойлгодог өнөө цагийн хиймэл оюун нарийн түвэгтэй өгүүлбэр бүхий урт үргэлжилсэн яриаг арай л “барахгүй” байгаа юм.

дөрөв дэх том давуу тал бол программ хангамж. Цаашдаа бусад Android утсанд нэвтрэх нь гарцаагүй зарим шинэ шинэлэг программын ач тусыг одоохондоо Pixel хэрэглэгч л хүртэх боломжтой. Үүнд утасны дэлгэцээр харах тохиолдолд бодит ертөнцөд хавсрагдах “нэмэлт бодит байдлын тайлбар шошго”. Өөр нэг хэрэглээтэй программ бол визуал хайгуулын Lens хэмээх хэрэглүүр. Камераар авсан гэрэл зургаа Photos аппликэйшнээр нээгээд Lens гэсэн лого дүрсэн дээр товшмогц холбогдох бүх мэдээлэл нь гарна. Энэ программ нь гэрэл зургийг ойлгох, хайгуул хийх гэсэн машин суралцахуйн хоёр ч давуу тал Google-д байгааг харуулж өглөө. Номын зураг авах юм бол энэ программ агшин зуур таныг Google Books юм уу Wikipe-dia-тай холбоно. Илүү нарийн юмны зураг харуулахад будилж байсан ч энэ технологи хожим илүү төгөлдөр болох биз.

сайнтай, муутай ч Goo-gle компани шинэ Pixel 2-т хэрэглэгчдээ садаа болохооргүй сонирхолтой олон технологи шинээр нэвтрүүлжээ. Эдүгээ ид хөгжиж буй ухаалаг программ хангамж цаашид та бидний амьдралын хэвшсэн дадал зуршлыг хэрхэн өөрчлөхийг таашгүй. Юутай ч хурдан шуурхай, хөнгөн ажилладаг Android хайж буй хүнд Pixel 2-оос илүү сайн нь тийм ч амар олдохгүй болов уу.

Каталонийн захиргааг татан буулганаМайкл стотхарт

Испанийн Засгийн газар Ката-лонийн засаг захиргааг бүрэн бүрэлдэхүүнээр халж, зургаан сарын дотор тус мужид шинээр сонгууль явуулахаар шийд-вэрлэсэн нь салан тусгаарлах хөдөл гөөнийг таслан зогсоох эцсийн арга хэмжээ болж байна. Каталонийн Ерөнхийлөгч Кар-лес Пуиждемон болон түү ний тан химыг татан буулгана гэж мэдэг дээд Ерөнхий сайд мариано рахой бүс нутгийн яамдыг мадридаас шууд удирдах болно гэв. Ноён Пуиждемон Барселонд хэлсэн үгэндээ рахойн шийдвэрийг эрс шүүмжлээд “Ôран ческо Ôранкогийн цэргийн дэг лэм Каталонийн парламентыг татан буулгаж байснаас хойш Ис панийн Засгийн газар Ката-лонийн байгууллагууд болон ард иргэд рүү хамгийн муугаар халдаж байна” хэмээн мэдэгдлээ.

Тэрбээр Каталони ийм дай-ралтыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гээд ойрын өдрүүдэд бүсийн парламент хуралдаж, ямар хариу өгөхөө шийдвэрлэнэ гэж хэлсэн байна. Ноён рахойн санал болгосон арга хэмжээг одоо Испанийн парламентын дээд танхим энэ сард хэлэлэж батлах ёстой бөгөөд баруун төвийн олонхоор дэмжигдэх байх гэж шинжээчид таамаглаж буй. Ерөнхий сайд хэлэхдээ “Бид хэвийн байдал руу шилжих талаар ажиллаж байна. Бид каталанчууд эв нэгдлийн ухамсарлаж, Европын нэгдсэн төсөлд оролцохын сацуу дэлхий ертөнц Испанийг хэдэн зууны турш мэддэг тэр хэвээр үлдээхийн төлөө ажиллаж байна”

хэмээн мэдэгдлээ.Тэрбээр энэ арга хэмжээ хууль

ёсыг сэргээн тогтоож, ний тийн үйлчилгээ, бүх иргэний эр-хийг баталгаажуулна гэв. Энэ санал Испанийн 1.1 их наяд еврогийн өртөгтэй эдийн засагт сөргөөр нөлөөлж эхлээд байгаа Каталонийн хямралд эргэлтийн цэг болж магадгүй юм. Банкууд Каталониас зугтааж, аялал жуулчлал саарахын хамт Ис-пани даяар хэрэглэгчдийн эрэлт буурчээ. Аравдугаар сарын 1-нд болсон хууль бус санал асуулгад сонгогчдын 43 хувь оролцож, 90 орчим хувь нь тусгаар тогт-нолын төлөө санал өгснөөс хойш мадрид болон Каталонийн захиргааны хооронд хурцадмал байдал үүссэн билээ.

Тусгаар тогтнолыг дэмжиж буй Каталонийн захиргаа санал асуулгын дүнг тусгаар улс зарлах эрх хэмээн үзсэн бөгөөд Испанийн Үндсэн хуулийн шүүх болон Засгийн газар хууль бус гэж шийдвэрлэсэн. 1978 оны Испанийн Үндсэн хуульд тус улсыг салшгүй хэмээн тунхаг-ласан байдаг. Ноён рахой хэдэн долоо хоногийн турш өөрт нь онцгой эрх олгох тухай Үндсэн хуулийн 155 дугаар заалтыг хэрэг жүүлэхээс түдгэлзэж байсан. Тэрбээр Каталонийн захир гаа дотоод зөрчлөөр хага-ралдаж, ухралт хийх байх хэмээн найдаж байв. гэвч тэрбээр бямба гарагаас Испанийн хуулийг бүр эрхийн дагуу хэрэгжүүлж эхлэхээ зарласан юм. гэхдээ энэ бол хямрал дууслаа гэсэн үг бус.

Уг арга хэмжээ тусгаар тогт нолыг дэмжигчдийн эрс эсэр гүүцэлтэй тулгарсны дээр

мужийн өөртөө засах эрх рүү халдсан хэрэг боллоо гэж үзсэн аядуу үзэлт каталанчуудын зэвүүцлийг төрүүлэв. Ингэснээр Каталони даяар жагсаал цуг-лаанд хүргэж болзошгүй байна. Каталонийн дэд ерөн-хийлөгч ориол Жүн күэрес тоталитаризмын эсрэг тэмцэхийг уриалаад твиттерт “Өнөөдөр хэзээ хэзээнээс илүү ардчилал ба иргэний эрхийг хамгаалах шаардлагатай” хэмээн бичжээ. Түүний намын ерөнхий нарийн бичгийн дарга марта ровира Ерөнхий сайдын алхмыг төрийн эргэлт гэж нэрлэсэн байна. одоо ноён Пуиждемон болон түүний захиргаа Ерөнхий сайдад захирагдах эсэх нь хамгийн чухал асуулт боллоо.

Хэрэв Каталонийн захиргаа Испани улсын шийдвэрийг дага хаас татгалзвал мадрид бо-ломж той түвшинд хүч хэрэглэж, хуулиа тулгаж чадах эсэх нь тодорхойгүй байгааг шинжээчид онцлов. Үүний шалтгаан нь Испани улс аравдугаар сарын 1-нд санал асуулга хийлгэхгүй гэж мэдэгдсэн боловч амлалтаа бие лүүлж чадаагүй явдал. Цаг даа гийн зүгээс асар их дарам тын дор Каталонийн салан тус гаар лагчид санал хураалт явуул сан билээ. мужийн хот, тос годын захирагчдын гурав ны нэг нь санал хураалт хийхийг хориглосон шүүхийн шийд-вэрийг хэрэгжүүлээгүй. Хоёр сая гаруй хүн саналаа өгсний дотор сайн дураар ажиллаж, байрандаа саналын хайрцгийг нуусан хэргээр олон хүнийг шүүхэд татсан юм.

чехийн популистууд ялалт байгууллаажеймс шоттер

Бямба гарагт Чехэд болсон парламентын сонгуульд тэр бум-тан Анджей Бабичын үн дэс лэсэн нам ялалт байгууллаа. Төв Ев-ропын энэ улсад популизм хүчээ дэмжлэг авсан нь Европын холбоонд ийм үзэгдэл газар авч буйн шинж юм. санал авах байрны 99 хувийн дүнгээс үзэхэд ноён Бабисын АНо нам 29.7 хувийн санал авснаар дараагийн өрсөлдөгчөөс 20 хувь давсан үзүүлэлт. Засаг захиргааг эсэргүүцэж, Чехийг Европын холбооноос гаргахын төлөө тэмцдэг өөр хоёр бүлэг Пиратын нам ба хэт барууны сПд намууд хоёр, гуравдугаарт орсон байна.

германы гадаад бодлогын зөвлөлийн төлөөлөгч милан Нич “Энэ бол газар хөдлөлт. Засаг захиргаа болон гол улс төрийн хүчнүүдийг эрс унагасан явдал. 1990-ээд оноос хойш улс төрийн байдлыг ингэж өөрчилсөн сонгууль харсангүй” хэмээн

дүгнэжээ. Энэ бол Европын популистуудын энэ оны сүүлийн ялалт бөгөөд өмнө нь Ôранцад Үндэсний фронт Ерөнхийлөгчийн сонгуульд сайн амжилт харуулсан бол германд Алтернатив нам Бундестагт орж ирсэн. 11.2 хувийн санал авсан Европт үл итгэгч Иргэ ний ардчилсан намаас бусад уламжлалт нам сэтгэл дундуур үлдэв. Европтоо хамгийн баг ажилгүйдэлтэй, эдийн засгийн сэргэлтийн үед сонгууль болсон хэдий ч гол улс төрийн хүчнүүдэд нэмэр болсонгүй.

АНо болон Христийн ардчи-лагчдыг багтаасан Чехийн эвслийн Засгийн газрыг тэр гүүлж

байсан социал демок рат нам 2013 онд 20.5 хувийн дэмж лэг авсан бол энэ удаад 7.3 хувь руу унажээ. Хрис тийн ардчи лагчид 6.8-аас 5.8 хувь болтлоо буурав. АНо намын дэд дарга Ярослав Ôалтинек эвс лийн хамтрагчидтай анхны уулзалт хийнэ гэсэн боловч парламентад орсон бүх намтай зөвлөлдөнө хэмээв. Иргэний ардчилсан нам эвсэлд орохоос хэдийнэ татгалзсан учир АНо олонхыг бүрдүүлэхийн тулд өөр гурван намыг сонгох хэрэгтэй. 2011 онд АНо-г байгуулсан ноён Бабич сангийн сайдаар ажилладаг боловч Чехийн эрх баригч намуудыг шүүмжлэн сурталчилгаа явуулж, өөрийгөө улс төрийн гаднах хүн шиг байхыг эрмэлзсэн юм.

Тэрбээр хувийн салбарт хамгийн том ажил олгогчдын нэг болох Agrofert компанийг үндэслэгч агаад үр ашиггүй төрийг шинэчлэгч бизнесмен гэж харагдахыг хичээж байв.

Ноён Бабич еврогийн эсрэг байр суурь баримтлахын хамт Европын холбооны цагаачлалын бодлогыг эрс шүүмжилсэн. Eu-robarometer төвийн судалгаагаар Чех улс Европт үл итгэх үзлээр гишүүн орнуудын дотор хоёрт бичигддэг ба дээрх хоёр үзэл санаа ихээхэн гүйлгээтэй аж. сурталчилгааны явцад түүнд хоёр асуудал үүссэний нэг нь Европын холбооны төслийн татаасын мөнгөний асуудлаар хэрэг үүсгэхийг оролдсон юм.

Нөгөө нь, словакийн Үндсэн хуулийн шүүх Бабичийг комму-низмын үед нууц цагдаагийн газарт ажиллаж байсан хэмээн

буруутгаж шалгалт хийх за хи-рамж гаргасан. АНо намын дарга татаас болон нууц цаг даагийн талаарх хэргүү-дийг эрс няцаав. гэвч эдгээр хэрэг болон өрсөлдөгчид нь түүнийг ардчиллын дайсан мэтээр харуулахыг оролдсон нь сонгогчдод чухал нөлөө үзүүлээгүй бололтой. Бабичийн нам сонгуулийг тэргүүлсэн бол бусад популист бүлгүүд гайгүй дэмжлэг авсан юм. Үймээн дэгдээгч Томио окамурагаар удирдуулсан сПд нам цагаачлалыг эсэргүүцэх болон Чех улсыг Европын холбооноос гаргах санал явуулах уриан дор сонгуульд оролцлоо.

Прага дахь Нью-йоркийн их сургуулийн захирал Жири Пехе хэлэхдээ ноён окамурагийн амжилт хэт барууны үзэлт сонгогчдын тоо нэмэгдсэн гэхээс илүүтэй өмнө нь янз бүрийн намуудад саналаа өгсөн хүмүүсийг талдаа татаж

чадсантай холбоотой гэв. Тэрбээр цааш нь “1990-ээд онд ийм тооны хүмүүс хэт барууныхныг дэмжиж байсан. окамура сонгогчдын энэ сегментийг төвлөрүүлж чадсан байна. Энд 10-15 хувийн санал авах боломж бий” хэмээн тайлбарлав. сПд ихээхэн урагш ахисан боловч Пиратуудад шахагдаж гуравдугаар байр руу ухарсан билээ. Ноён Нич энэ талаар “Энэ бол сэтгэл санаагаар унасан залуу үеийн-хэн өөр сонголтгүй учир тэдэнд саналаа өгсөн хэрэг. окамура арай хэтэрхий байсан тул голдуу залуус сПд-г дэмжсэн байх” хэмээв.

Питер уэлсТус компани дотоодын зах

зээлд гаргах автомашины хя-налтын үйл явцыг хэдэн арван жилд анх удаа шинэчлэх арга хэмжээ авч байгаа нь энэ дамж-лага дээр үүссэн дуулианыг намжаах зорилготой аж. Nissan-ы мэдэг дэлд эрх аваагүй хүмүүс Японд борлуулах бүтээгдэхүүнд сер тификат олгож байсан хэмээн тэмдэглэв. дээрх дуулианы улмаас энэ сарын эхээр 1.2 сая автомашиныг буцаан татахаа зарласан билээ. Kobe Steel компанийн чанарын баталгааг хуурамчаар үйлдэж байсан хэрэг илэрч, Японы компаниудад итгэх итгэл сулрахын хамт Nissan-ы хувьцааны үнэ баасан гарагийн арилжаанд 1.6 хувь буурсны дээр тус компанид нийлүүлэгчдийн үнэд нөлөөлөв.

Тус компанийн ерөнхий за-хирал Хирото сайкава асууд лыг шийдвэрлэхийн тулд хатуу арга хэмжээ авахаа мэдэгдсэний до тор дотоодын зах зээлд зориулсан автомашин гаргадаг Япон дахь зур гаан үйлдвэрийг зогсооно гэв. Хяналтын шугамуудыг шинэчлэн засварласны дараа ирэх хэдэн долоо хоногт үйлдвэрүүдийг аажмаар буцаан ажиллуулах ба эцсийн хяналт хийх эрхтэй ажилтнуудын тоог нэмэгдүүлэхээ амлажээ. Ноён сайкава Иокохама дахь компанийн төв байранд хэлсэн үгэндээ “Хорь гаруй жилийн хугацаанд арга барилаа

Nissan хяналтын системээ шинэчлэхээ мэдэгдэв

шинэчлээгүй” гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн юм.

дөрөвдүгээр сард ерөнхий захирлын албыг авснаас хойш анхны томоохон бэрхшээлтэй тулгарсан ноён сайкава хэлэхдээ үйлдвэр ба менежментийн хоо-рондын харилцаа суларснаас

хайнга ажиллагаа газар авсныг онцлов. Японы газар, дэд бүтэц, тээврийн яам саяхан эрх аваагүй ажилчид дотоодын зах зээлд гаргах автомашинд эцсийн шалгалт хийж, эрх бүхий хянагчийн тамга дарж байсныг илрүүлсэн. Энэ байдал яамны

журмыг зөрчсөн үйлдэл юм. Nissan засах арга хэмжээ авсан боловч бие даасан гуравдагч этгээдийн шалгалтаар оппама, Тошиги, Киушу үйлдвэрүүдэд уг үйлдэл давтагдсаар байгааг илрүүлжээ.

Эдгээр үйлдвэрт автомашины

эцсийн хяналтын дамжлагаар гарах ёстой зарим эд ангийг өөр шугам руу шилжүүлж, тэнд эрхгүй хүмүүс хяналтыг гүйцэтгэж байсан нь яамны журмыг зөрчсөн хэрэг юм. Зөвхөн Японд борлуулах авто машинд зориулсан хяналтын тусгай

зааварчилгаа байдаг бөгөөд энэ нь экспортын автомашинд хамаарахгүй. Nissan үүнд аюулгүй ажиллагааны асуудал үүнд ороогүйг онцлов. Энэхүү алдааны улмаас 34 мянга орчим автомашиныг буцаан татаж, дахин шалгалт хийх ёстой агаад зардал нь 88 сая ам.доллар болно гэж Morgan Stanley-ийн шинжээч Хитоши Исозаки дүгнэсэн байна. Үүнд дотоодод гаргах машины үйлдвэрлэл хоёр долоо хоног зогссоны өртөг багтжээ.

Ноён Исозаки цааш нь “Өндөр үнэлэгддэг Nissan-ы төгөл-дөржсөн бизнесийн ажиллагаа удирдлага ба дотоод хяналт дээр доголдож буй нь сэтгэл түг шээж байна. Хэрэв энэ явдал брэндийн нэр хүндэд сөргөөр нөлөөлбөл борлуулалтаар илэрч болзошгүй юм. Иймээс бид ирэх сарыг ажиглах болно” хэмээн тайлбарлав. Хяналтын алдаа илэрсэн есдүгээр сарын 29-ний өдрөөс хойш Nissan-ы хувьцааны үнэ 3.3 хувь унаад байна.

BBM©

BBM©

1,160

1,140

1,120

1,100

1,080

1,060IX/29 X/6 X/13 X/20

Nissan motor компанийн хувьцааны үнийн өөрчлөлт(Япон Иенээр)

ний төв байгуулах шийдвэр гарсан. Цаашид үндэсний төв дээрээ тулгуурлан, хамтарсан төв байгуулах боломжтой гэж үзэж буй. гурван улсын хамтарсан төв байгуулах асуудалд гуравдугаар сард Бээжинд болсон уулзалтаар урд хөршийн тал эсрэг саналтай байсан. Харин наймдугаар сард гурван тал санал нэгдэж, эхний төслөө хэрэгжүүлж эхэлмэгц хамтарсан төвөө Улаанбаатарт байгуулахаар болсон.

-ОХУ, Монголын худалдаа, эдийн засгийн харилцаа эргэн идэвхжиж эхэллээ. Энэ нь Эдийн засгийн коридорын хөгжилд хэрхэн нөлөөлөх бол?

-Зөвхөн монгол гэлтгүй манай хоёр хөршийн харилцаа ч маш сайн байгаа. мөн гурван улс Эдийн засгийн коридор хамтран байгуулахаар болсон нь эргээд хөрш орнуудын харилцаа эрчимжих үндэс болсон. мөн монгол Улсын бизнесийн орчин сайжирч байгаа нь манайд бизнес эрхлэх сонирхлыг нэмэгдүүлж байна. Үүнээс гадна Улаанбаатар өмөр замыг шинэчлэхээр монгол, орос улс олон жил ярьж байгаа. одоо харин Эдийн засгийн коридорын хүрээнд гурван улс хамтрахаар болж буй нь шинэ шатанд гарч буй хэрэг.

эдийн засаг

2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748) 11ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН

32 төслөөс эхэлж хэрэгжүүлэхээр гурвыг сонгосон

ЗгМ Товчхон

Ам.доллар 2455.77

Евро 2899.16

Япон иен 21.67

ОХУ рубль 42.70

БНХАУ юань 371.27

БНСУ вон 2.17

валюТын ханш

Төвийн коридорын бүтээн байгуулалтад хамгийн түрүүнд анхаарна

дЭд БҮТЭЦ

Гадаад харилцааны яамны Гадаад худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны газрын захирал В.Энхболдтой Эдийн засгийн коридорын талаар ярилцлаа.

-Замын зураглал нь хэдийнэ бэлэн болсон Эдийн засгийн коридорын хүрээнд ямар ажил хийж байна вэ?

-гурван улс экспертийн түвш-ний уулзалтыг гуравдугаар сард Бээжинд, наймдугаар сарын 29-нд москвад зохион байгууллаа. монгол Улсаас гадаад харилцааны яам, оХУ-ын Эдийн засгийн хөгж-лийн яам, БНХАУ-ын Хөгжил, шинэтгэлийн хорооны газрын захирлын түвшинд гурван тал уулзсан. москвад бол сон уулзал-таар Эдийн засгийн кори дорыг урагшлуулахад ямар меха низм ашиглах талаар хэлэлц сэн. Энэ хүрээнд гурван тал тус бүр үндэсний Ажлын хэсэг байгуу-лахаар болсон. монгол Улс гадаад харилцааны дэд сайдаар ахлуул-сан үндэсний Ажлын хэсгээ байгуу лаад байна. Уг Ажлын хэсэгт Зам, тээврийн хөгжлийн яам, Эрчим хүчний яам, Үндэсний хөгж лийн газар зэрэг холбогдох яам, тамгын газрын 20 орчим төлөө лөл багтсан.

мөн москвад болсон уулзалтаар нэн яаралтай хэрэгжүүлэх төслүү-дээ тохирсон. Коридорын хүрээнд хэрэгжүүлэхээр болсон 32 төслүү-дийг ач холбогдлоор нь эрэмбэлэн, эхний ээлжинд хэрэгжүү лэхээр гурван төсөл сонгоод байна. Энэ хүрээнд баруун болон зүүн коридорын бүтээн байгуулалтыг түр орхиод, төвийн коридорт анхаа рал хандуулахаар болсон.

»хөрөнгийн Зах Зээл “Айтүүлс” компани үнэт цаасны танилцуулгаа энэ сарын 21-29-нд хийнэ.

»гадаад хУдалдаа

3.1Тэрбум ам.доллар. Монгол Улсын импорт 2017 оны эхний есөн сард 27.9 хувиар өсөж, 3.1 тэрбум ам.долларт хүрсэн байна. Импортын өсөлттэй уялдан төмөр замын ачаа эргэлт өнгөрсөн улиралд өмнөх оны мөн үеэс 37.1 хувиар нэмэгджээ.

»орон сУУЦ

82.2Хувь. Улаанбаатар хотын төвийн зургаан дүүрэгт орон сууцны үнийн индекс 2017 оны гуравдугаар улиралд 2010 оны эцсээс 82.2 хувиар өсөж, өмнөх оны мөн үеэс 1.2 хувиар буурчээ.

»арилжаа

7.69Хувь. “Дархан нэхий” компанийн хувьцааны ханш баасан гарагт 7.69 хувиар уналаа.

54.8 Сая төгрөг. Монголын хөрөнгийн биржид баасан гарагт 54.8 сая төгрөгийн үнэт цаасны арилжаа хийсэн байна.

»индЕКс Хувь. MSE ALL индекс 1168.71 нэгж болж 0.07 хувиар өслөө.

»хөдөө аж ахУй

15Сая. Монгол Улс ОХУ-аас нэмж малын 15 сая тун вакцин авчээ.

»хөдөлмөр эрхлэлт

13.2 Хувь. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо есдүгээр сарын байдлаар 25.4 мянгад хүрсэн байна. Энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 13.2 хувиар буурсан дүн.

»дэлхийд

2Тэрбум. Rio Tinto группийн хоёр тэрбум австрали доллараар үнэлэгдэж байгаа коксжих нүүрсний төслүүдийг South32 компани худалдан авахаар судалж байна.

инфляцийн өсөлт эрчимжихгүй “говь”-ийн хувьцааны ханш өслөө

“анд Энерги” хувьцааны захиалгаа энэ сард авна

ҮнЭ ханш

хӨдӨӨ аж ахуй

Төвийн коридорын төмөр болон авто замыг шинэчлэн сайжруулна. Хурдны авто зам барихаар төлөвлөснөөс гадна төвийн коридорын авто болон төмөр зам дагасан эрчим хүчний шугамыг сайжруулахаар тохирсон.

Эдгээр төслийн ТЭЗҮ-ийг боловс руулах, судалгаа шин жил -гээг эхлүү лэх, хөрөнгө оруу лалт татах хамтар сан төвийг Улаан -баатарт байгуу лахаар болсон. гэх дээ эхний төслөө хэрэг жүүлж эхэлсний дараа тус төвийг бай-гуулна. Түүнчлэн гурван улсын хамтарсан уулзалт Бээжин, моск вад боллоо. одоо Улаан-баатарт зохион байгуулахаар хоёр хөршийн төлөөлөгчдийг урьчихаад байгаа. дараагийн уулзал таар илүү бодитой, тодор-хой зүйлүүдийг хэлэлцэх болов уу гэсэн хүлээлттэй байна.

-Төвийн коридорт аль чиглэ-лийн замууд багтаж байгаа вэ?

-Төвийн коридорын төмөр замын тухайд Улаан-Үдээс эхэлж, Наушки, сүхбаатар, Замын-Үүд, Эрээн, Тяньжин боомт хүрнэ. Харин авто зам Улаан-Үд, Алтанбулаг, Замын- Үүдээр дайрч, Хятадын нутагт хүрэхээр байгаа.

-Яриа хэлэлцээний түвшинд хэдийнэ тохирсон Эдийн засгийн коридорыг урагшлуулах

Төв банк үнийн төсөөллөө танилцууллаа. Инфляцийн түвшин энэ оны эцэс хүртэл нэмэгдэх ч, төв банкны зо рил тот найман хувьд хадга-лагдах төлөвтэй байна. Энэ нь монголбанкны өмнөх төсөөл-лөөс буурсан таамаглал юм. Боловсролын үйлчилгээ, мах, нефтийн бүтээгдэхүүний үнийн инфляцид үзүүлэх нөлөө буурсан нь төв банкны төсөөлөл буурахад хүргэжээ. Энэ оны есдүгээр сарын байдлаар хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ оны эхнээс 5.3, өмнөх оны мөн үеэс

Ноос, ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч “говь” компани ХБНгУ-д хоёр дахь салбараа нээлээ. Тус компани өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сард Берлин хотод эхний салбараа нээж байсан бол германы хоёр дахь том хот Хамбургт шинэ салбарын үүдийг дэлгэжээ. 15 улсад 51 дэлгүүрийн франчайзангаар дамжуулж

бүтээгдэхүүнээ борлуулж буй тус компани өнгөрсөн оноос ХБНгУ, Японы олон улсын “Ханеда” нисэх онгоцны буудал, Хятадын Эрээн хот, Бельги улсад албан ёсны салбар нээгээд буй.

монголын хөрөнгийн зах зээл дэх тус компанийн хувьцааны ханш баасан гарагт 2.6 хувиар чангарч, 21540 нэгжид хүрчээ.

Ингэснээр үнийн өсөлтөөр монголын хөрөнгийн зах зээлийг тэргүүллээ. сүүлийн нэг жилийн хугацаанд тус компанийн хувьцааны ханш ойролцоогоор 2-3 дахин өссөн. Тодруулбал, өнгөрсөн оны аравдугаар сарын 24-нд 8800 нэгжид хүрээд байсан хувьцааны ханш өдгөө 21 мянгыг давжээ.

LED гэрэл үйлдвэрлэгч “Анд Энерги” компанийн хувьцаа худалдан авах захиалгыг энэ сарын 25-31 хүртэл авна гэж андеррайтераар нь ажиллаж буй “Бумбат-Алтай” компаниас мэдээллээ. Тус компани нийт

нэгдэж буй төсөл санхүүжилт татах илүү боломжтой гэсэн үг. Энэ хүрээнд Азийн дэд бүт цийн хөрөнгө оруулалтын банк, Торгоны замын сангаас санхүүжилт татах боломжтой. Үүгээр зогсохгүй Азийн хөгжлийн банк, дэлхийн банк зэрэг олон улсын бусад байгууллагаас санхүүжилт татах нээлттэй.

-Монгол, ОХУ, БНХАУ-ын Эдийн засгийн коридорын бү-тээн байгуулалт бусад улстай харьцуулахад удаа ширч буй дүр зураг харагд даг. Та үүнд ямар тайлбар өгөх вэ?

-Уг коридорыг урагшлуулахад хамгийн их санаачилга гаргаж буй нь монгол Улс. Учир нь коридорын дийлэнх төсөл мон голын нутаг дэвсгэрээр дайран өнгөрч байгаа. гэхдээ бид дангаараа шийдэх боломжгүй, бид нээс үл хамаарах зүйл гэж бий. Тиймээс хоёр хөршийнхөө саналыг хүлээхээс аргагүй. Товчхондоо мон гол Улс хоёр хөрштэйгээ хэлэл цэж, гурвуулаа шийдэж байж ажил хэрэг урагшилна гэд гийг санах хэрэгтэй.

-Эдийн засгийн коридорын хамтарсан төвийг Улаанбаатарт байгуулах талаар ярьсан. Энэ тухайд?

-Засгийн газраас эхлээд үндэс-

MsE аLL индекс(нэгжээр)

2017 10/2017800

900

1,000

1,100

Гурван улс экспертийн түвшний уулзалтыг гуравдугаар сард Бээжинд, наймдугаар сарын 29-нд Москвад зохион байгууллаа.

г.Байгал@baigalZGM

ЗГМ©

г.гал ЗГМ

"говь" компанийн хувьцааны ханш сүүлийн нэг сард

(мянган нэгжээр)

MSE©

Монголбанк©

Хаалтын ханш

9/23 9/26 9/29 10 10/5 10/8 10/11 10/14 10/17

19

17

20

18

21

инфляцийн төсөөлөл

Одоогийн төсөөлөл Өмнөх төсөөлөл Инфляцийн зорилт

I2016

III I2017

I2018

I2019

III III III-5

10

0

15

5

20

• төвийн коридорын авто болон төмөр зам дагасан эрчим хүчний шугамыг сайжруулна.

• наймдугаар сард гурван тал санал нэгдэж, эхний төслөө хэрэгжүүлж эхэлмэгц хамтарсан төвөө Улаанбаатарт байгуулахаар болсон.

• эдийн засгийн коридорын хүрээнд гурван тал тус бүр үндэсний ажлын хэсэг байгуулахаар болсон.

санхүү жилт татахад хэрхэн анхаарч байна вэ?

-мэдээж мөнгө чухал. гэхдээ ямар үед мөнгө олдох уу гэхээр гурван улс гурвуулаа тохирсон үед л хөрөнгө оруулагчид итгэнэ. Тиймээс гурван улсын санал

5.8 хувиар тус тус өсчээ. Эдийн засаг хүлээлтээс давж

өссөн нь эрэлтийн инфляцийг нэмэгдүүлэх хандлагатай байгаа. Цаг агаарын төлөвөөс үүдэлтэй хүнсний ногоо, гурилын үнэд шингэсэн нийлүүлэлтийн инф-ляци нэмэгдэж байна.

Ирэх улирлуудад импортын бараа, хүнс, шатахууны үнийн өсөлт инфляцид нөлөөлнө. Автобензин, дизель түлшний албан татварын өсөлт 2017 оны аравдугаар сараас шатахууны үнийг нэмэгдүүлнэ.

дэлхийн зах зээлд хүнсний үнэ өсөх төлөвтэй байгаа нь махнаас бусад хүнсний бүтээгдэхүүний үнийг нэмэгдүүлж болзошгүй байна.

г.илчЗГМ

хувьцааныхаа 34 хувийг олон нийтэд санал болгож буй. Нэг бүр нь 60 төгрөгийн үнэ бүхий 26.5 сая ширхэг хувьцааг арилжсанаар нийт 1.59 тэрбум төгрөг төвлөрүүлэхээр төлөвлөж байна. Уг санхүүжилтаар үйл ажил лагаагаа өргөжүүлж, эргэл-тийн хөрөнгө хийх аж. Энэ нь шинээр байгуулагдан үйл ажиллагаа явуулж буй монголын

үнэт цаасны биржийн анхны IPO болгож буй юм. “Анд Энерги” нь анх 2011 онд үүдээ нээж, 2014 оноос орхон аймагт “Эрдэнэт лед” гэрлийн үйлдвэрийг ашиглалтад оруулан, үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа. Компани одоогоор зах зээлд 32 нэр төрлийн LED гэрлийг нийлүүлж байгаа бөгөөд дотоодын зах зээлийн 0.5 хувийг хангаж байна.

Квотын хоригт өртсөн экспортТоМилолТ

12 ЗАсгИйН гАЗрыН мЭдЭЭ соНИН 2017.10.23, дАВАА ~ №202 (748)

эдийн засаг

Тавантолгойн зам дээр жолооч нар тав хонож байна

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

Ам.доллартай харьцах төг-рөгийн ханш энэ сарын 10-наас хойш тасралтгүй чангарч байна. Төв банкнаас зарласан ам.доллартай харьцах төгрөгийн албан ханш баасан гарагт 0.7 мөнгөөр чангарч, 2455.77 төг-рөгт хүрлээ. Энэ сар гарсаар монгол мөнгөн тэмдэгтийн ханш өсөх чиглэлд шилжсэн. Энэ сарын эхээр 2465 төгрөгтэй тэнцэж байсан төгрөгийн ханш

ойролцоогоор 10 төгрөгөөр нэмэгджээ. монгол Улсын Зас-гийн газрын ирэх онд төлөх бондын эх үүсвэрийн мэдээлэл олон улсад ил болж, албаныхан шинэ санхүүжилтийн эрэлд гарсан.

мөн монгол Улс, оУВс-гийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр” үр гэлжлэхээр болсон нь ийнхүү төгрөгийн ханшийг дэмжээд байна.

Төгрөгийн ханш чангарлаа ам.доллартай харьцах төгрөгийн албан ханш

10/20 2455.77

2440

2450

2460

(төгрөгөөр)

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООЭнЭ ӨдӨр I ангилалдАПУ ХК APU 753.88 0.86% 10/20/2017ГОВЬ ХК GOV 21540 2.67% 10/20/2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 502.01 -4.85% 10/20/2017ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 24000 -7.69% 10/20/2017СҮҮ ХК SUU 233.72 -0.62% 10/20/2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 26100 0% 10/20/2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 9700 -0.15% 10/20/2017ЭнЭ ӨдӨр II ангилалдБИ ДИ СЕК ХК BDS 1323 -0.75% 10/20/2017БАЯНТЭЭГ ХК BTG 14000 -3.45% 10/20/2017ХАЙ БИ ОЙЛ ХК HBO 72.15 -3.76% 10/20/2017ХӨХ ГАН ХК HGN 89 -1.11% 10/20/2017ГЕРМЕС ЦЕНТР ХК HRM 150 -1.32% 10/20/2017ЖЕНКО ТУР БЮРА ХК JTB 61.05 -3% 10/20/2017МОНГОЛЫН ЦАХИЛГААН ХОЛБОО ХК MCH 562.08 1.10% 10/20/2017

▲▲▼▼▼

◄►▼

▼▼▼▼▼▼▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

түүхий эд

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1282.39 -0.6% 10/20/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 924.3 -0.17% 10/20/2017

МӨНГӨ SIA унци 17.135 -0.7% 10/20/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 319.9 +0.99% 10/20/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 60.39 -1.16% 10/20/2017

WTI ТОС CLA баррель 50.88 -0.8% 10/20/2017

БРЕНТ COA баррель 56.91 -0.56% 10/20/2017

БЕНЗИН XBA 163.2 -0.77% 10/20/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.9 +0.94% 10/20/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 10/20/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 97.45 -1.22% 10/20/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.141 +0.42% 10/20/2017

БУДАА RRA центнер 12.26 +0.16% 10/20/2017

БУУДАЙ WA бушель 433.75 +0.23% 10/20/2017

КАКАО CCA тонн 2140 -0.23% 10/20/2017

КОФЕ KCA фунт 127.45 +0.47% 10/20/2017

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▲

▼

▲

▲

▲

▼

▲

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6605.066 -19.15 -0.29% 10/20/2017DAX INDEX DAX 13034.8 +44.7 +0.34% 10/20/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15818 +35.84 +0.23% 10/20/2017S&P/ASX 200 AS51 5906.988 +10.86 +0.18% 10/20/2017S&P 500 INX 2562.1 +0.84 +0.03% 10/20/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3378.648 +8.48 +0.25% 10/20/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 23163.04 +5.44 +0.02% 10/20/2017TOP 20 MSETOP 20970.98 +32.98 +0.16% 10/20/2017FTSE 100 UKX 7542.67 +19.63 +0.26% 10/20/2017HANG SENG HSI 28487.24 +328.15 +1.17% 10/20/2017NIKKEI 225 NKY 21457.64 +9.12 +0.04% 10/20/2017

▼▲▲ ▲▲▲▲▲ ▲▲▲

дэлхийн голлох индЕКсүүд

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

69.06 -0.09% 10/20/2017

0.019 -13.64% 10/20/2017

6.875 -5.17% 10/20/2017

0.019 5.56% 10/20/2017

0.013 -7.69% 10/20/2017

4.66 -0.85% 10/20/2017

4.03 -1.71% 10/20/2017

0.255 -5.56% 10/20/2017

0.56 3.70% 10/20/2017

0.29 1.75% 10/20/2017

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▲

монголын экспортын нүүрс ний гол зангилаа болсон гашуунсухайт-ганцмодны боом-тоор өдөрт 500-600 автомашин нэвтэрч байна. Хилээр шалган нэвтрүүлдэг автомашины тоо гурав дахин хумигдсан нь энэ. Ингэснээр урьдын урт дараалал өмнийн говьд улам нэмэгджээ. Тэр хэрээр ажилгүй зогсох автомашины тоо олширч, жолооч нар ихэнх цагаа урт дараалалд өнгөрүүлж байна. Эдийн засаг энэ оны эхний хагаст 5.3 хувиар өсөхөд голлох үүрэг гүйцэтгэсэн нүүрсний экспортын хэмжээ багасаж, хил дээр болон уурхайн аман дээр хонон өнжин жолооч нар ээлжээ хүлээнэ. оны эцэс гэхэд 30 сая тонныг өмнөд хөрш рүү нийлүүлэх төлөвлөгөө энэ байдлаараа талаар болж мэдэх нь.

Богинын тээвэрт буюу Цагаан-хаднаас гашуунсухайтын боом тын хооронд яваа д.Энх-сайхан гэхэд 20 км газар хоёр хоног явж байж хяналтын бүсэд ирсэн байна. Түүний хувьд энэ сар гарсаар гурав дахь удаагаа хил гарахаар зогсож байгаа аж. одоогоос гурван сарын өмнө сард хамгийн багадаа уртын тээвэрт 6-7 удаа явдаг байсан тэрбээр нэг удаагийн уртын тээвэрлэлтээс 700 орчим мянган төгрөгийн цалин авдаг байжээ. Харин богинын тээвэрлэлтийн цалин уртынхаас хоёр дахин бага. Нүүрсний тээвэрт яваа жолооч нар автомашиндаа амьдрах бөгөөд өдөрт 1-2 удаа өөрсдөө кабиндаа хоолоо хийж иддэг байна. Уртын тээвэр буюу гашуунсухайтаас Тавантолгойн орд хүртэлх авто замын ойролцоох заг, тоорой,

говийн ургамал өөрийн өнгө төрхөө хэдийнэ гээжээ.

2009 оноос хойш байнгын үйл ажиллагаатай болсон гашуун-сухайтын боомтын ачаалал 2011 онтой харьцуулахад эрс нэмэгдсэн байна. Хэдий ийм боловч боомтын нөхцөл байдлыг ганцмодтой харьцуулахад туйлын ядмаг. 1992 онд үйл ажил лагаагаа зэрэг эхэлсэн хоёр боомтын хөгжил тэнгэр, газар шиг хол зөрүүтэй байгаа юм. гашуунсухайтаас эхэлж буй авто-машины сунайсан урт дараалал 50 орчим км үргэлжилнэ. говийн хуурай агаарт цагаан тоос тортог мэт манан байнга үүснэ. Ялангуяа салхи, шуурга ихтэй өдөр бол өмнөх замаа олж харахад хүндхэн гэж д.Энхсайхан хэлсэн юм.

Тавантолгойн бүлэг ордоос нийт 7000 орчим хүнд даацын тээврийн хэрэгсэл өмнөд хөршид нүүрс зөөж байна. гашуунсухайтын боомт цайны цаггүйгээр 12 цагийн турш ажиллах бөгөөд манай сонины сурвалжлах баг очиход зургаан замынхаа дөрвөөр нь нүүрс тээвэрлэсэн автомашиныг гаргаж байв. Шалтгааныг нь тодруулахад, Хятадын нүүрсний

татан авалттай холбоотой хэмээн товчхон хариу өгсөн юм. Харин Хятадын тал зөвхөн хоёр замаар нүүрс хүлээн авч байлаа. Хэрэв өмнөд хөрш нүүрс хүлээн авах замаа нэмэгдүүлж, хяналт, шал-галтаа зөөлрүүлсэн нөхцөлд гашуунсухайтын боомтоор өдөрт 3000-3500 тээврийн хэрэгсэл дангаар нэвтрүүлэх боломжтой юм байна. Тавантолгойн ордоос экспорт хийж буй “Эрдэнэс тавантолгой”, “Энержи ресурс” болон орон нутгийн Тавантолгойд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас квот тогтоосон нь экспортод сөргөөр нөлөөлжээ.

ХЯТАДыН НҮҮрСНИй ТАТАН АВАлТААС

ЭКСпОрТ шАлТГААлНА

Ж.Мөнхбат /Гашуунсухайт боомт

дахь Гаалийн газрын Хяналт, бүрдүүлэлтийн албаны дарга/-БНХАУ-ын талаас нүүрсний

татан авалт тааруу байгаа. Үүнтэй холбоотойгоор нүүрсний тээвэрлэлт Улсын баяр наадмаас хойш удаашрах болсон. Өмнө нь буюу тав, зургадугаар сарын

үед өдөрт дунджаар 1500-1600 автомашин боомтоор нэвтрүүлж байсан. Харин долдугаар сараас хойш хилээр гарах нүүрсний тээвэрлэлт 2-3 дахин хумигдсан. Өдөрт 500-600 нүүрс ачсан автомашин хилээр нэвтэрч байна. Нүүрсний экспорт хил дээр саатахад манайхаас шалтгаалсан зүйл байхгүй. гол шалтгааныг эхэнд дурдсан. Хятадын тал өдөрт 600 хүрэхгүй автомашин хүлээн авч байгаа нь өнөөдрийн нөхцөл байдлыг үүсгээд байна. Боомтын төвөөс хойш 50-60 км үргэлжилсэн урт дараалал үүссэн. Энэ нь өдөр болгон харилцан адилгүй. Хятадын тал өчигдөр гэхэд 800 гаруй машин татан авсан. Ингэснээр урт дараалал багассан.

КАБИНыГ НЭМЭГДҮҮлСЭН Нь

ЦАГ ХУГАЦАА ХЭМНЭХ БОлОМЖ ОлГОСОН

Б.Мэндбаяр /Гашуунсухайт боомтын Аюулгүй байдал,

шалган нэвтрүүлэх алба хариуцсан орлогч дарга/

-Хил хамгаалах байгууллагаас хүнд даацын автомашины хилээр

орох, гарах урсгалын тоог нэмэг-дүүлж, хил нэвтрэх баримт бичиг шалгагчийн 14 кабиныг хоёр сарын өмнө ашиглалтад оруулсан.

Ингэснээр тээврийн хэрэгслийг улсын хилээр нэвтрүүлэхэд цаг хугацаа хэмнэх нөхцөл бүрдсэн. Боомтоор нүүрс болон зэсийн баяжмал тээвэрлэж байгаа жолооч нарын хил нэвтрэх эрхийн бичгийг хамгийн багадаа нэг минутын дотор багтаан шалгадаг болсон. манайх нийт гарах чиглэлд найман урсгал замтай. Үүний зургаа нь нүүрснийх бол үлдсэн хоёр замаар “оюутолгой”-н зэсийн баяжмал гардаг. Хятадын тал Коммунист намын XIX Их хурал болж байгаа тул хил, гаалийн хяналтаа чангатгаж байна гэж манай талд мэдэгдсэн. Үүний

өмнө ӨмӨЗо-ы 70 жилийн ойн үеэр хилийн нэвтрэн өнгөрүүлэх үзлэг, шалгалт мөн нэмэгдсэн. Энэ болгоноос шалтгаалж манай улсын нүүрсний тээвэрлэлт саармагжсан. Түүнээс хууль бус бараа, бүтээгдэхүүн хилээр гарлаа, үүнтэй холбогдуулж манайх үзлэг, шалгалтаа чангатгасан гэж мэдэгдээгүй. Хил, гааль дор бүрнээ тухайн холбогдох байгууллагатай нь үүсээд байгаа нөхцөл байдлын талаар уулзсан. Тэр болгонд Хятадын томоохон баяр, хурал болж байгаа тул дээрх арга хэмжээг авсан гэдгээ илэрхийлсэн.

“МИМИ”-ТЭй ХОлБООТОй ЗөрЧИл

ЭрС БАГАССАН

Б.Наранбаатар /МХЕГ-ын Гашуунсухайт

боомт дахь Хилийн мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн дарга/

-мал, малын гаралтай бүтээг-дэхүүн болон эмийн ургамал, самар хууль бусаар нэвтрүүлэх тохиолдол сүүлийн нэг жилийн хугацаанд гарсан. Үүнийг тухай бүрт нь илрүүлж, цагдаагийн байгууллагад бүртгүүлсэн. Хүний сэтгэцэд нөлөөлөх “мими”-тэй холбоотой зөрчил эрс багассан. гааль болон манай байгууллагын хамтарсан шалгалтын үр дүнд 12 кг “мими”-г олж илрүүлж, цагдаагийн байгууллагад шилжүүлсэн. 2012, 2013 онд нүүрсний уртын тээвэрт хятад жолооч нар их явдаг байсантай холбоотойгоор уг бодисын хууль бус хэрэглээ бий болсон. олон хоног нүүрс тээвэрт явахдаа унтахгүйн тулд “мими”-г хэрэглэдэг байсан. манай улс үүнийг зөвшөөрдөггүй. Хятадын хувьд сүүлд хориглосон. Тээвэрт явж байгаа жолооч нарын 100 жолооч тутмын нэг нь хятад. Цаашид 100 хувь монгол жолооч нар яваад ирэхээр “мими”-тэй холбоотой зөрчил улам багасах болов уу.

гашуун сухайтын боомтын ачаалал

2011 онтой харьцуулахад эрс

нэмэгдсэн

С.Батсайхан/ЗГМ©