Хятад улс интернетийг төрөөс хянахыг дэмжинэ

Люси ХорнбиБээжинд улсын ивээл дор болж

буй интернетийн асуудлаарх бага хурал дээр Хятадын тал сүлжээний тусгаар байдал гэдэг үзлээ хамгаалав. Тус улсад хя налт шалгалт чангарсан бо­ловч уг арга хэмжээнд дэл хийн технологийн томоохон ком­паниуд оролцлоо. Apple­ийн захирал Тим Кук, Google­ийн тэргүүн Сундар Пичай нар энд үг хэлэхээр ирсэн нь Цахиурын хөндий анх удаа Хятад руу дээд удирдлагаа илгээсэн явдал юм. Цахим арилжааны Alibaba компанийн захирал Жак Ма мөн үг хэлэх аж. Бээжин интернетийн тусгаар байдал улс бүр өөрийн сүлжээгээ зохицуулах эрх олгоно гэж үзэж байгааг Хятад улс гадаад холболтыг хатуу хянаж 9

буйгаар хэдийнэ хэрэгжсэн.Тус улс бусад оронд ийм бү­

тэц байгуулахад тусалж байна. Хятадын Ерөнхийлөгч Ши Жинпинь дэлхийн сүлжээний талаар бодлогоо “Манай улс бүх талд үйлчилж, одоогийн тэгш бус байдлыг сөрөх зорилгоор интернетийг удирдах шинэ журам, систем боловсруулахад бэлэн байгаа” гэж тодорхойлсон. ХКН­ын улс төрийн товчооны байнгын хорооны гишүүн Ван Хунин бага хуралд үг хэлжээ. Тэрбээр намын нөлөө бүхий онолч хийгээд хүчтэй төр ул­сыг дэмжигчийн хувьд сүү лийн гурван Засгийн газрын улс төрийн уриаг боловсруулсан хүн юм.

ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 7 7 2

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

УЛААНБААТАР2017.12.05

ЯЛИМГҮЙ ЦАСТАЙ

-11° -18°

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2442.22 369.04 41.51

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

100.250.06%

98.8700.1%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

1274.850.45%

УЛС ТӨРМАХН-ын дүрмийн өөрч-лөлтийг бүртгэж авахгүй байх шийдвэрийг УДШ гаргалаа.Хойд Солонгосын ажилч-дыг энэ оны эцэс гэхэд нутаг буцаахаар болжээ. Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр “бодлогын зардал” байсан гэж Д.Эрдэнэбат мэдэгдэв. ТОСК-ийн 1562 айлын орон сууцыг ЗГ 56.8 тэрбумаар санхүүжүүлнэ. АН-ын анхан, дунд шатны удирдах ажилтны зөвлөлгөөн маргааш эхэлнэ.

ЭДИЙН ЗАСАГМонголбанк энэ оны 11 дүгээр сарын байдлаар 19.1 тонн алт худалдан авлаа. Хөрөнгийн биржийн "MSE ALL" индекс 1257.20 нэгж болж, 0.68 хувиар өсөв. "Монгол Базальт" 3.2 тэрбум төгрөгийн хувьцаа гаргахад бэлэн боллоо. "Говь" хувьцаат компани "Гоёо" компанийг худалдан авах хэлцэл үргэлжилж байна. Монгол Улс уул уурхайн засаглалын чанараар Евразид тэргүүллээ.

НИЙГЭМ2018 оны нийслэлийн газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөг баталлаа. Европын холбоонд бүтээгдэхүүнээ экспортлох гарын авлага гаргажээ.Шүүхээс Ц.Баярцогтыг 150 сая төгрөгөөр торгох шийдвэрийг гаргав. Улсын хэмжээнд 517 дотуур байранд 35 мянга гаруй хүүхэд амьдарч байна. Яамдуудад авлигаас сэргийлэх Олон нийтийн дэд зөвлөлийн гишүүд ажиллаж эхэлжээ.

ДЭЛХИЙСенат татварын шинэчлэ-лийг дэмжсэнээс шалтгаалан ам.дол ларын ханш өсөж байна. АНУ, Өмнөд Солонгосын томоохон хэмжээний далайн цэргийн сургуулилалт эхэллээ.БНХАУ дэлхийн интер нетийн хөгжлийг үнэлэх тус гай индекс боловсруулав. Венесуэл үндэсний крип-товалют үүсгэхээр төлөвлөж байгааг Мадуро мэдэгдэв. Чихрийн шижин өвчнийг онош лоход гаргадаг нийтлэг ал дааг эмч нар илрүүллээ.

68331.05%

1257.190.68%

2017.12.05, МЯГМАР ~ №231 (778) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Уул уурхайн өгөөжийг шууд хүртэх боломж нээгдлээДавхар бүртгэлтэй компаниудын бүтээг дэ­хүүн дотоодын зах зээлд гарна. > 11

“Mусульман хүн Chevrolet машин унаж болохгүй”Америкийн хүсээд байгаа тэр ардчилал ху­дал хуурмаг зүйл гэж Мубарак хэлсэн. > 4

С.Томсон Rio Tinto-гийн зөвлөлийн даргаар томилогдлоо

Онлайн боловсрол ахих боломж олгодог

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnZindaa.mnView.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Хайрлах эх оронтой байна гэдэг хамгийн том хөрөнгөО.Дашбалбар

ЦАГ АГААР

Арваннэгдүгээр сараас эхлээд юань худалдан авах иргэдийн тоо нэмэгдсэн болохыг “Найман шарга” валют арилжааны төвд үйл ажиллагаа эрхлэгчид хэлж байна. Ялангуяа, сүүлийн өдрүүдэд валютын нийт солилцооны 60 орчим хувь нь зөвхөн юанийнх байгаа аж. 12

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Энгийн иргэдийн “эмээдэг” валют

УЛС ТӨР

Нийслэлийн төсвийн хөрөнгө хаанаа ч хүрэхгүй

Нийслэл ирэх жил 660.9 тэр­бум төгрөгийн орлого олж, 323.2 тэрбум төгрөгийн зарлагатай байх төсвийг өчигдөр НИТХ баталлаа.

Гэхдээ Төсвийн тухай хуульд заасны дагуу нийслэл орло­гынхоо 60 хувь буюу 208.5 тэр бум төгрөгийг улсын нэгд­сэн төсөвт төвлөрүүлэх ёстой. Тэгвэл нийслэл ирэх онд 800 гаруй тэрбум төгрөг төвлөрүүл­нэ хэмээн тооцож байгаа юм. Төсвийн орлогыг нэмэгдүү­лэхэд боломжит бүх эх үүс­вэрийг дайчлан ажилласан гэж нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захи рагч С.Батболд хэлсэн.

Нийс лэлийн ирэх оны орлого энэ оны хүлээг дэж буй гүй­цэтгэлээс 108 тэрбум төгрөгөөр давж байгаа аж. Мөн ирэх оны нэгдүгээр сарын 1­нээс эхлэн хүн амын орлогын албан татвар нэмэгдэж байгаа нь нийслэлийн орлогыг зузаатгахад нэмэр болно хэ мээн тооцжээ. Энэ хуулийн дагуу сард 1.5 сая төгрөгөөс дээш орлоготой иргэдээс 10­25 хувийн шатлалтай татвар ног дуулахаар болсон. Ингэснээр нийс лэлийн хэмжээнд хүн амын ор логын албан татвар улирч буй 2017 оноос 83.6 тэрбум төгрөгөөр нэ­мэг дэнэ гэж төсөөлж байгаа аж.

2

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

Бэлэнчлэх сэтгэлгээг бизнес сэтгэлгээгээр солих цаг ирээгүй бололтой

Юм бүтээгээгүй үндэстэн хэзээ ч хүний гар доор байдаг хэмээн Н.Жанцанноров гуай хэлжээ. Энэ нь яг л биднийг хэлээд байна уу гэж ойлгогдсон. Бид хэдэн мянган жилийн агуу түүхтэй хүчирхэг үндэстэн гэж бардамнадаг. Гэхдээ түүхээ урагшлуулан харвал хийж бүтээсэн зүйл тун цөөн байдаг нь гашуун боловч үнэн. 3

Америкийн түүхийг нэмэлт хачиргүйгээр дэлгэн харуулсан цуврал баримтат киног хэд хоног шимтэн үзлээ. Энэ улс цуст тэмцэл дунд бүрэлдэн бий болсныг дахин ойлгохын зэрэгцээ энэ өндөрлөгт хүрэхийн тулд ямар их хөдөлмөрлөж, ямар их бэрхшээлийг туулаа вэ гэж бодогдов. Хөдөлмөрлөж, бүтээж байж амжилтад хүрнэ гэдгийг тэд маш эртнээс ойлгожээ.

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

МОНГОЛБАНКИНД ТУШААСАН АЛТНЫ ХЭМЖЭЭ

770,272.30

741,207.30

742,057.80

779,457.30

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

2017.I

2017.II

2017.III

2017.IV

2017.V

2017.VI

2017.VIII

2017.IX

2017.X

2017.XI

2017.VII 2,235,887.90

3,277,197.90

2,489,140.70

2,532,278.70

1,845,455.70

1,826,351.80

1,861,550.00

ХУДАЛДАН АВСАН АЛТНЫ ЖИН (ГРАММ)

Алтны салбар Монгол Улсын ДНБ­ий

Уул уурхайн салбарын үйлдвэрлэлийн

Экспортын орлогын

бүрдүүлж байна2.6% 9.6% 9.1%Монголбанк©

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.05, МЯГМАР ~ №232 (778)

Улс төрТӨСӨВ

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал› INFO@ZASAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

С.Амарсайхан: Нийслэлийн төсвийн хөрөнгө хаанаа ч хүрэхгүй

ЭШЛЭЛ

БҮЛЭГ

ТОВЧХОН

Ардчилсан намын бүлэг хурал даж, УИХ ­д өргөн мэ­дүүл сэн болон хэлэлцүүлгийн шатанд байгаа хууль, бусад шийдвэр, төслүүдийн талаар хэлэлцжээ.

Тус бүлгийн хуралдаан өргөт­гөсөн байдлаар болсон бөгөөд Ардчилсан намаас сонгогдон ажиллаж байсан парламентын экс гишүүд ирж оролцсон юм. Учир нь, Ардчилсан нам эрх барьж байх үеийн буюу 2012­2016 онд хэрэгжүүлсэн хөтөл бөр, хөтөлбөрийн та лаар

Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөрийг “бодлогын зардал” байсан гэв

1.5 сая төгрөгөөс дээш орлоготой иргэдээс 10-25 хувийн татвар авна

◄1Тэгвэл нийслэлийн орлогын

90 гаруй хувийг татвараас бүрдүүлнэ хэмээн төсөвтөө суулгасан. Харин үлдэж буй хувь буюу 78.9 тэрбум төгрөгийг өөр эх үүсвэрээс олохоор тооцжээ. Тухайлбал, газрын дуудлага худалдаа болон нийслэлийн зарим өмчийг хувьчилахаар төлөвлөжээ.

Нийслэл хот ирэх жил 140 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийхээр тооцсон байна. Гэхдээ энэ нь 2012­2016 онд нийслэлд хийгдсэн хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын зардлаас үлэмж бага байна гэж НИТХ­ын зарим гишүүн чамлаж байна.

Урсгал зардлын тухайд оюутан, ахмад настан, цагдаагийн алба хаагч, хөгжлийн бэрхшээлтэй 100 гаруй мянган иргэнд нийтийн тээврийн хэрэгслээр үнэ төлбөргүй зорчих зардалд 35.9 тэрбум төгрөг зарцуулна. Мөн нийслэл, дүүргийн нийтийн аж ахуй, тохижилт үйлчилгээний зардалд 78.9, нийгмийн халамжийн сангийн зардалд 107.1, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зардалд 5.2, нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийг 2018 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн хүрээнд хэрэгжих хөтөлбөр арга хэмжээнд 16.1 тэрбум төгрөг зарцуулна. Үүнээс гадна бичил бизнесийг дэмжих сангийн зардалд 14.4, жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сангийн зардалд 1.5 тэрбум төгрөгийг тус

Б.Ганбаяр / ЗГМ ©

» НАМУУД МАХН­ын дүрмийн өөрчлөлтийг бүртгүүлэх тухай тус намаас гаргасан хүсэлтийг Дээд шүүх өчигдөр хэлэлцлээ. Улмаар тус намын дүрэмд өөрчлөлт оруулахдаа Улс төрийн намын тухай хууль болон уг намын дүрэмд заасан шаардлагаа зөрчсөн гэж үзэж, энэ талаар гаргасан хүсэлтийг хүлээн авахаас татгалзсан байна.

» ТОО

1190 Өнгөрсөн сарын байдлаар Монгол Улсад Хойд Солонгосын 1190 иргэн хөдөлмөр эрхэлж байгааг Гадаад харилцааны яамны ажилтан AFP агентлагт мэдээлжээ. Гэхдээ тус улс зургаа дахь удаагийн цөмийн туршилтаа хийсний дараа НҮБ­ын Аюулгүйн зөвлөлөөс гаргасан хоригийн дагуу Монгол Улс энэ оны эцэс гэхэд тэдгээр ажилчдыг нутаг буцаахаар болсон байна.

­Бүлгийн гишүүд байр суурь өөр, өөр байгаа. Нэг хэсэг нь “Сонгуулиар намдаа суудал аваад ирсэн, Иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд ороод ирсэн хүмүүс төрийн албанд орж ажиллаж чадахгүй байна. Тэднийг дэмжих ёстой, харж үзэх ёстой, ажилтай албатай болгох ёстой” гэж ярьж байна. Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал гэдэг сонгуулийн л байгууллага. Энд сонгогдохын тулд өөрийгөө тодорхой хэмжээнд хязгаарлаж, өрсөлддөг. Төрийн захиргааны албан хаагч томилогддог тогтолцоо тэс ондоо. Энэ хоёрыг хутгавал ёстой л нөгөө “нохойн амаар ханаа дугуйлав” гэгч болох байх даа.

УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт

тус төсөвлөөд байна. Өчигдөр болсон ээлжит

бус хоёрдугаар хуралдааны дараа НИТХ-ын дарга С.Амарсайхантай ирэх жилийн төсвийн талаар ярилцлаа.

-Улаанбаатар хот ирэх жилийн төсвөө баталлаа. НИТХ-ын хувьд баталсан төсөвтөө ямар дүгнэлт хийж байна вэ?

­Бид өнөөдөр 2018 оны нийслэлийн төсөв, газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөө, хувьчлах өмчийн жагсаалтыг хэлэлцэн баталлаа. Төсвийн хувьд нийслэлийн өөрийн бүрдүүлсэн орлогын хэмжээнд, иргэдийн ажил амьдралтай холбоотой асуудлыг аль болох

• Газрын дуудлага худалдаа болон нийслэлийн зарим өмчийг хувьчилж 78.9 тэрбум төгрөг төсөвт төвлөрүүлнэ.

• Нийслэл хот ирэх жил 140 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийхээр тооцсон байна.

• 2018 онд төсөвт тодотгол хийхгүй шүү гэдгийг Засгийн газар, Сангийн яамнаас мэдэгдсэн.

мэдээлэл сонссон аж. Ийн өргөт­гөсөн хуралдаан хийх бол сон нь Монголбанктай холбоо той, “Чингис” бонд, Үнэ тогтвор­жуу лах төсөл хөтөл бөрүүдийг хэрэг жүүлсэнтэй холбоо той асууд луудыг улстөр жүүлэх хэлбэр рүү чиглэж байгаа тай холбоотой гэж тус бүл гийн дарга Д.Эрдэнэбат мэдэгдэв.

Тэрбээр “2012­2016 оны хэрэг­жүүлж байсан бодлого хямралын үед суурь эдийн засгаа дэмжих мөн гөний бодлого байсан. Харам салтай нь, эрх баригчид 2016 оноос төрийн эрх барьсны дараа мөнгөний бодлогыг үгүй болгоод төсвийн бодлого руу оруулсан. Тэр төсвийн бодлого нь 1.8 сар хэрэгжихдээ ямар ч үр дүнгүй байгаа” гэсэн юм.

2012­2016 он түүхий эдийн ханшийн уналт давхацсан эдийн зас гийн хямрал нүүрлэсэн гэж тэрбээр хэлсэн юм. Улмаар Оюу­толгойгоос болж тэлсэн эдийн засгийг дэмжих, буу руулахгүй

байх бодлогыг тухайн үеийн төр засаг бодлого болгож хэрэгжүүлсэн гэв.

Монголбанкнаас тухайн үед 3.9 их наяд төгрөг гарсан бай даг. Үүний 2.8 их наяд нь орон сууцны ипоте кийн зээлд зориулагджээ. Харин үлдсэн 1.1 их наяд төгрөг нь “Үнэ тогт воржуулах хөтөлбөр”­т орсон байна. Тэгвэл Үнэ тогт воржуу лах хөтөлбөрөөр гурван жилийн турш төгрөгийн ханш 600 төгрөгөөр суларч байхад шатахууны үнийг тогтвортой барьж чадсан, жил бүр 30­40 хувиар өсдөг байсан махны үнийн өсөлтийг зогсоож чад сан, хямралын үед гурилын үнийг нэмэгдүүлэхгүй тогтоон барьсан бодлогын зардалд зориу лагд сан хэмээн Ардчилсан намын бүлгийн дарга хэллээ. Тодруулбал, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлт 2012 онд 14 байсныг жил тутамд бууруулаад, инфляцыг 1.2 хувьд хүргэсэн хэмээн тайлбарлаж байна.

Хамгийн гол нь эргэж буцахгүй байх тооцоо судалгаа хийснээр төсөвт тодотгол хийхгүй байх боломж бүрдэнэ. Мэдээж орлого нэмэгдэж, энэ хэрээр хөрөнгө оруулалт дахин хуваарилах замаар тодотгол хийх шаардлага үүсэж болно. Үүнийг тухайн үед нь шийднэ.

-Нийслэлд ирэх жил хийх хөрөнгө оруулалтын зардлыг зарим төлөөлөгч чамлаж байна. Та ямар бодол той байна вэ?

­Хөрөнгө оруулалтын хувьд 140 гаруй тэрбум төгрөгийн төсөв, хөтөлбөрүүд туссан байгаа. Гэхдээ энэ бол нийслэлд шийдэх ёстой асуудлуудын хаана нь ч хүрэхгүй. Шаардлагатай төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх замаар Улаанбаатар хотыг богино хугацаанд хөгжүүлэх, эрүүл аюулгүй орчинд иргэд ажиллаж амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх хөрөнгө оруулалтын нэг хувьд ч хүрэхгүй гэж болно. Тиймээс би олж байгаа цөөн хэдэн төгрөгөө хэрхэн зарцуулах, орж ирээгүйгээ яаж цуглуулах вэ гэж жижиг хүрээнд асуудлыг сэтгэх ёсгүй гэсэн байр суурьтай байгаа. Харин гадна, дотнын хөрөнгө оруулалт, төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа, бусад зээл тусламжийн хүрээнд

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

АН-ын бүлгийн хуралдаанд экс гишүүд оролцож, мэдээлэл өгчээ

СЭТГҮҮЛЧ: Эдийн засаг, уул уурхайн сэдвээр дагнан мэдээ, мэдээлэл, нийтлэлийг уншигчдад хүргэх

“Asia Mining Magazine” сэтгүүл нь cэтгүүлч таныг ажилд урьж байна.

АЖЛЫН БАЙРАНД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА:

• Уулуурхай,эдийнзасаг,бизнесийнсалбарынмэдээллийгтөлөвлөх,эрэлхайгуулхийх,нэгтгэн боловсруулж төлөвлөсөн хугацаанд нийтлэл бичих чадвартай байх

•Олонулсынуулуурхай,эдийнзасгийнмэдээллийголох,мэдээлэхчадвартайбайх•Мэдээнийэхсурвалж,баримтыгнягталж,сэтгүүлзүйншаардлагуудыгхангасаннийтлэл

бэлдэх •Онлайнконтентыгбэлдэх,цагүеийнбайдлыгоновчтойгоорсурвалжлахчадвартайбайх•Эдийнзасаг,уулуурхайнчиглэлээрзохихтүвшниймэдлэгтэйбайх•Редакцаасөгсөндаалгавар,төлөвлөгөөнийдагууконтентбэлтгэх

АЖИЛ ГОРИЛОГЧИД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА:•Ажлыначаалалихтэйорчинд,ачаалалдаажажиллахчадвартайбайх•Уулуурхайнболонэдийнзасгийнчиглэлээрсэтгүүлзүйнбүтээл,судалгааныажилтуурвиж

байсан туршлагатай байх •Багийнгишүүнбайж,бусадтайүрдүнтэйхамтранажиллах,тогтворсуурьшилтайажиллах

эрмэлзэлтэй байх•Төлөвлөлтболонбэлтгэлажлыгоновчтойхийдэгбайх•Англиболоноросхэлийгэзэмшсэнболдавууталболно•Холбогдохчиглэлийнбакалаврболонтүүнээсдээшзэрэгтэй,эсвэлажлынтуршлагатай.

Хэрэв та өөрийгөө дээрх ажлын байранд нийцэх боловсон хүчин гэж үзэж байгаа бол англи эсвэл Монгол хэлээр бэлтгэсэн танилцуулгаа доорх хаягаар илгээгээрэй. Бид тантай холбогдож, дараагийн алхмуудыг хэлэлцэх болно.

НЭЭЛТТЭЙ АЖЛЫН БАЙРНЫ ЗАР

ХОЛБОО БАРИХ: 9913 5112 info@asiamining.mn хаягаар холбоо барина уу.

олныг шийдэхэд анхаарсан. Тэр ч утгаараа тал талаас нь сайн хэлэлцсэний эцэст өнөөдөр баталлаа. Энэ хүрээнд ирэх жилийн нийслэлийн ажлуудын бэлтгэлийг хангахаар төлөвлөх асуудал үлдсэн.

-2017 оны төсөвт саяхан тодотгол хийсэн. Харин ирэх жилийн төсөв хэр чамбай болов. Дахин тодотгох шаардлага үүсэхгүй гэж ойлгож болох уу?

­2018 онд төсөвт тодотгол хийхгүй гэдгийг Засгийн газар, Сангийн яамнаас мэдэгдсэн. Төсвийг аль болох тодотгох шаардлага үүсэхгүй байхаар төлөвлөх нь төсөв санхүүгийн сахилга баттай холбоотой. Мөн хөрөнгө оруулалтын үр өгөөжийг зөв тооцох хэрэгтэй.

шаардлагатай тулгамдсан асуудлаа шийдэхэд өргөн цар хүрээгээр хармаар байгаа юм.

-2017 онд нийс лэлийн ор-логыг хэр сайн дайчилсан бэ?

­2017 онд орлого төлөвлөсөн хэмжээндээ бүрдсэн. Гэхдээ хувьчлах эд хөрөнгийн жаг­саалтад байсан ганц хоёр өмч, мөн газрын дуудлага худалдааны зарим орлого болох 30 тэрбум төгрөгийн тасалдал гарсан.

Б.Ганбаяр / ЗГМ ©

Нийтлэлчийн булан

2017.12.05, МЯГМАР ~ №232 (778) 3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Нийгмийн хөгжил хүнийг, бүхэн бүтэн улс үндэстнийг өөрчилдөг

• Одоогоос 100 жилийн өмнө барууныхан япон, солонгосчуудын залхуу, хойргыг гайхан бичиж байсан гэдэг.

• Монголд олон зуун жилийн өмнө байсан бэлэнчлэх, залхуу сэтгэлгээ одоо ч яг хэвээрээ.

• Агуу их хүнд сурталтан л үйлдвэрийн барилгыг даргын контороос эхлэх байх.

Соёлт хүний өглөө сонин уншихаас эхэлдэг

Засгийн газрын мэдээ сонины 2018 оны I улирлын захиалга эхэллээ

Улиралд: 30,000₮ (63 дугаар) Хагас жилд: 60,000₮ (127 дугаар)

Бүтэн жилд: 120,000₮ (254 дугаар)Нэмэлт захиалга: 21,000₮ (42 дугаар)

Утас: 7010 3131, 9990 3581

Та энэхүү QR кодыг уншуулан гүйлгээний утга хэсэгт өөрийн и-мэйл хаяг, утасны дугаараа бүртгүүлэн дижитал сонинг захиална уу?

Таны эрх ажлын 8 цагийн дотор идэвхжих болно.

tdbpay үйлчилгээгээр цахим сонин худалдан авах

1Үр дүнд нь дэлхийн хөвөнгийн

зах зээлийн 75 хувийг дангаараа хангаж байсан түүх тэдэнд бий. Шинэ бүтээл, шинэ санаа, шинэ хүсэл эрмэлзэл бүхэн тэднээс төрөн гарч байлаа. Товчхондоо бол технологийн дэвшил ашигласан бүтээлч үйлдвэрлэл энэ улсыг дэлхийд тэргүүлэх зэрэгт хүргэсэн юм.

Одоогоос 100 жилийн өмнө барууныхан япон, солонгос­чуудын залхуу, хойргыг гайхан бичиж байсан гэдэг. Цаг барим тал даггүй, залхуу, шинэ юм хийх хүсэл эрмэлзэлгүй, хуучинсаг сэтгэлгээтэй гээд л. Яг л өнөөгийн бидний дүр төрх.

Бэлэнчлэх сэтгэлгээг бизнес сэтгэлгээгээр солих цаг ирээгүй бололтойГэхдээ одоо бол тэднийг хэн ч ингэж гоочилж зүрхлэхгүй. Харин ч дэлхийд гайхагдсан хөдөлмөрч ард түмэн болоод буй. Магадгүй япончууд залхуу байсан байж болно. Гэхдээ ний гэм, цаг үетэйгээ зэрэгцэн хөгжиж, алдаа дутагдлаа засаж чаджээ. Нийгмийн хөгжил хүнийг, бүхэн бүтэн улс үндэст­нийг ингэж л өөрчилдөг юм байна. Харин Монголд олон зуун жилийн өмнө байсан бэлэнч лэх, залхуу сэтгэлгээ одоо ч хэвээ рээ. Өнгөрсөн жилүүдэд улам дорд­сон уу гэхээс лав дээрд сэнгүй.

Эцэг өвгөдийнхөө үлдээсэн жаахан баялгийг алдан асган байж урагш нь аваачиж арилжаад машин тэрэг, хувцас хунар энэ тэрхнийг авч хэрэглэнэ. Тэгээд үлдсэнийг нь гадаад дотоодын банк гэдэг газар аваачиж нууснаа хөгжил гэж эндүүрэв дээ.

Лав л сүү лийн 30 жилийг өмнөх 30 жилтэй нь харьцуулахад мон гол хүний оюуны хөгжил, бүтээх сэт гэл гээнд дэвшил харагд сангүй. Монгол хүн ер нь өөр хэн ч бүтээгээгүй биет юу бүтээсэн юм бол. Ингээд бодохоор санаанд торох зүйл орж ирэхгүй байна. Гаднын гоё нэр сонсоод хэрэгжүүлэх нэрээр мөнгө цохихдоо манайхан гаргуун. Төсөл санхүүжүүлэгч юунд өгч буйгаа үл мэднэ. Жаахан харамжаар зээл бүтнэ. Ингэж авсан мөнгөөрөө юу хийхээ бас төсөөлөөгүй л бай­гаа. Өөрийн мөнгө биш юм чинь.

Дэлхий дээр Монголоос өөр үндэстэн оршдоггүй гээд бодоод үз дээ. Үндсэрхэг үзэл бус зүгээр л төсөөлөл юм шүү. Гар утас, машин, онгоц тэргүүтэн бүтээгдсэн байх болов уу. Эсвэл нэхий дээлтэйгээ морь унаад

цохиж явах болов уу. Онгоц хийлээ хэмээн баахан хуучин юм угсраад хөөртөл нөгөөх нь салж унаад арай хүний аминд хүрчихээгүй. Одоо нэг агуулахын хог болоод хэвтэж байгаа. Троллейбуснууд давхилдаад байгаа боловч ямар эд ангийг нь Монголд үйлдвэрлэсэн нь нууц. Жижиг, дунд бизнес гэж өчнөөн жил ярьсан ч дэлгүүр, гуанз ажиллуулж, урд, хойноос бараа зөөдөг 1990­ээд оны дүр зургаасаа салж амжаагүй л явна.

Дарга нар том том төсөл их яри­на аа. Гэхдээ ярих, хийх хоёрын хооронд асар их зөрүү бий. Нэг том бүтээн байгуулалт эхлэхдээ дэд бүтцийг нь шийдэхийн оронд эхний ээл жинд өөрсдийн тухлах оффисоо босгоод авахыг бодно. Эцэстээ дарга нарын суудаг ганц оффисын барилгаас өөр юмгүй “бүтээн байгуулалт”

улам нэмэгдэх хандлагатай болжээ. Үйлдвэрийг оффис бари хаас эхэлдэг хаана хын тэр­гүүн туршлага юм бол бүү мэд. Оюутолгой анх хэдэн гэртэй эхэлж байсныг мэдэх юм байна. Эрдэнэт ч ялгаагүй вагончик хэмээх түр сууцанд ажлаа эхлүүл сэн гэдэг.

Харин агуу их хүнд сурталтан л үйлдвэрийн барил гыг даргын контороос эхлэх байх. Үйлдвэр бол тэдэнд хамаагүй.

Уг нь монгол хүн авхаалжтай сэргэлэн, юмыг сурахдаа амар­хан, аливаад дасан зохицох чадвар өндөр гээд магтаад байвал сайн тал их. Хилийн дээс алхаж, харь оронд ажил хийхэд эдгээр зан чанар нь илүү товойн гарна. Харин Монголдоо бол уурлаж бухимдсан, байгаа бүхэндээ гутарсан, төр засгаа шүүмжилсэн, хийхээсээ ярих нь ихэдсэн улс. Энэ байдлыг харахаар ухаангүй ноёнд урагшгүй албат гэдэг үг санаанд орж ирээд байдаг юм.

Гэхдээ бүхнийг муугаар бодож харлуулаад яахав. Сайн харвал гэрэл гэгээтэй зүйл зөндөө байна. Ялангуяа хийж бүтээх хүсэл эрмэлзэлтэй, мэдлэг чадвартай, өөртөө итгэлтэй залуу үе төрөн гарч байгааг харах үнэхээр сай хан. Энэ үеийнхнээ л өсөж дэв жих боломжоор хангаж, урмыг нь хугалчихгүй байх юмсан.

Залуу үеийнхнээ дэмжиж, урмыг нь хугалчихгүй

байх юмсан

Тиймээс хөрөнгө, санхүүжилт, технологи, эрчим хүч, зам, хол­боо, тээвэр, ажиллах хүч гээд бүх юм нь бараа сураггүй байхад оффисоо бариад тухалчихна. Аж үйлдвэрийн парк гэгчийнх нь нийт хөрөнгө ганц оффис, түүнийг нь тойрсон хашаа хоёр гэвэл жинхэнэ бизнесменүүдийн хөх инээд нь хүрэх биз. Төрийн түш мэлд оффис, цалин хоёр хэрэг тэй болохоос үйлдвэрлэл хэрэггүй гэдгийн сонгодог нотолгоо энэ.

“Хятадын хүн амын 80 хувь нь хөдөө ажиллаж, тэрбум хагас хүнээ тэжээж байхад Монголын хүн амын 80 хувь нь хот сууринд сууж, тариа, ногоо тарихгүй, мал өсгөхгүй атлаа гурил, мах шаарддаг” хэмээн Л.Түдэв гуай нэгэнтээ бичжээ. Юм бүтээдэггүй, бэлэнчлэх сэтгэл гээтэй улс гэдгийг маань тун товчхон хэрнээ ончтой тодорхойлсон байгаа биз. Байдал ийм атал эзэн Чингисийн үр сад гэж цээжээ дэлдэх нь үнэндээ ичгэвтэр хэрэг.

шүүхийн 15 ажилтан, цагдаагийн хэсэг л тэр олон мянган хийрхсэн мусульманчуудыг дөнгөн данган торгоож байсан бололтой. Диа­быг шүүсэн биш, тийшээ очсон тэр олон мусульман хуульчид төр засгаа төлөөлөн ганц чухал (өөрсдийнх нь хувьд) шийдвэр гаргаад байв. Тэр нь юу гэвэл, үүнээс хойш мусульман өм­гөөлөгч лал биш гэмтнийг өмгөөлөхгүй байхаар болгожээ.

Саудын муфтийтэй дуу дуугаа авалцан Египетийн лалын шашны тэргүүний бас нэг зарлиг нийтлэгдэж шуугиан тарьж онигоо болсон. Үүнээс хойш түүнээс цааш мусульман хүн америкийн Chevrolet машин унаж болохгүй, жолоодож болохгүй, бүр сууж ч болохгүй болжээ. Учир нь гэвэл Chevrolet­ийн марк (лого) нь “христианчуудын хэрээс”­тэй төстэй, тийм дүрсийн тэмдэг болж таарсан. Лалын шашны их хамбын зарлиг Египет даяар гайхаш төрүүлж, олон нийтийн хэвлэл мэдээллээр бараг доог тохуу болж байсныг сайн санаж байна. Дэлхийд нэр нь түгсэн, 100 гаруй жилийн түүхтэй Chevrolet­ийг Египетэд маш олон сая мусульман хэрэг­лэдэг, алба амины, аж ахуйн зориулалтаар ихээхэн ашигладаг, тэгээд ч тэр марк лого нь мөн 100 гаруйн жилийн түүхтэй, 100 жил хэрэглэгдсэн хэрээсэн логог дөнгөж өчигдөр олж харав уу хэмээн ТВ­ийн нэртэй хөтлөгч Амр Адиб элэглэн асуусан нэвтрүүлэг цацагдаж байлаа. Алба амины маш их ажил залгуулж буй машины логотой ноцолдохоос илүү маш их асуудал нийгэмд, улс оронд тулгараад байна шүү дээ гэсэн

санаа тэр нэвтрүүлгээр нэлээд цухалзсан даа.

Энд би юу гэж хэлэх гэв? Зөнчийг доромжилсон хэрэгт гэмгүй христиан зургаан жи­лийн ял сонссон нь иймэрхүү шүүх хурлуудын эхлэл, хэлмэг­дүү лэлтийн эхлэл, парламентын сонгуульд “Лалын ахан дүүс” ялсны үр дүн амьдрал дээр хэрэгжиж байгаагийн илрэл хэмээн дүгнэж байсан нь хожим бүр нотлогдсон.

Ганц Египет гэлтгүй бослого тэмцэлд нэрвэгдсэн Арабын бусад улс, бүс нутгуудад ис ла­мистууд, салафитууд, ул маар мусульманчууд өөр шаш ны­хантай зөрчилдсөн муудалцсанаа яаж ч мушгиж эргүүлж болох тийм таатай нөхцөл тэдний хувьд бүрдсэн юм. Тэр нь ч нийгмээсээ аяндаа дэмжигдэх нь харагдсан. “Исламын улс”­ын мэдэлд байсан бүс нутгуудад ихэнх цааз голдуу бусад шашинтныг егүүтгэж дууссан.

Египетийн Ерөнхийлөгч Х.Мубарак огцрохынхоо яг өмнө хөн Израилийн Кнессетийн депутат Биньямин Бен­Элиэзертэй утсаар ярьсан яриа Израилийн ТВ­ээр нэвтэрснийг олж үзсэн. Сайтуудад ч бай­гаа. Тэр яриаг анхлан Reuters

агентлаг дэлхийд цацсан. Түүний ярьснаар бол Ойрхи Дорнодод ардчилал ялтал мөдгүй, бараг ялах ч үгүй, ардчилал ялна гэсэн худал хуурмаг ярианд итгэх хэрэггүй. Америкийн хүсээд байгаа тэр ардчилал бол худал хуурмаг зүйл хэмээн Мубарак шууд хэлсэн л дээ. “Ойрхи Дорнодод явуулж буй АНУ­ын бодлого эцсийн бүлэгтээ экстремизм, радикал лалын ялалтад хүргэнэ. Иранд Засгийн газрыг солих гэж оролдоод лалын диктатур л тогтоосон, Газын зурваст сонгууль явууллаа гэсэн чинь террорист ХАМАС байгууллагыг ялуулчихсан” хэмээн Мубарак ярьж байсансан. Дэглэм суларсан, нурсан ара­бын бүх оронд исламистууд идэвхжинэ хэмээн Мубарак ёрлож байсан нь өнгөрсөн хэдэн жил яалт ч үгүй нотлогдсонд хэргийн учир оршиж байна.

Авторитари дэглэмтэй, тахин шүтэх тогтолцооотой, нэг хүний эрхшээлд байдаг төржсөн ганц намтай байсан Арабын орнуудад (Египет, Тунис, Йемен), эсвэл нэг хүний дарангуйлалтай, хэм­жээгүй эрхт хаант засаглалтай Арабын орнуудад (Ливи, Бахрейн, Саудын Араб гэх мэт) барууны консерватив, баруун төвийн, либерал, зүүн төвийн социалист, коммунист намуудыг тас хориглож, тийм намуудыг огт төлөвшүүлээгүй ирсэний гайгаар дэглэм солигдлоо гэхэд улс төрийн орон зайг исламистууд орлож гарах бүрэн магадлалтай, “Ойрхи Дорнодод ардчилал ялтал мөдгүй, бараг ялах ч үгүй” хэмээн Мубаракийн онож хэлсэн үг улам бүр нотлогдсоор байгаа бус уу?

тогтоох хоёр танхимд олонхи болж чадсан исламист намууд тус оронд мусульманчууд, хрис­тианчуудыг хооронд нь ёстой гал авалцуулсныг харж мэдэрч байсансан.

Египет ба Африкийн хрис­тиан–коптуудын шашны пап хамба лам гуравдугаар Шенудийг эмгэнэн гашуудаж байсан тэр өдрүүдэд шашин хоорондын тэмцэл мөргөлдөөн огт дэгдээгүй мэт ийм суртал хүчтэй тархаж байлаа. “Лалын ахан дүүс”­ийн лидертэй III Шенуд нь үе үе уулздаг байсан, Ерөнхийлөгчийн сонгуульд “Лалын ахан дүүс”­ээс сойх нэр дэвшигчийг Египетийн коптууд үг дуугүй дэмжих болно хэмээн III Шенуд мэдэгдэж бай сан зэрэг нь лалынхан бу сад шашиндаа хүндэтгэлтэй ханддагийн илрэл, шашин хоо рондын эвлэрлийн нотолгоо хэмээн мэдэгд сээр байсан боловч хэрэг дээрээ эсрэ гээрээ үйл явдал тэс өөрөөр өрнөж байсансан.

Амьдрал дээр бүр эсрэгээр эргэв үү гэлтэй үйл явдал хэв­лэлээр ил болсоор байлаа. Саудын Арабын Дээд муфтий шейх Абдул Азиз Аль­Ашейх гэгч нөхөр христосын сүмүүдийг нурааж устгах хэрэгтэй хэмээн мэдэгдэж, Арабын хойгоос за­гал майн шашинтнуудыг хөөж гаргахыг уриалснаар Египетийн лалын мухар сүсэгтнүүд лалын шашныг завхруулах замдаа эргэлтгүй орсон юм.

“Лалын өвийг сэргээх ний­гэмлэгийн сан” гэгч Кувейтын байгууллагын төлөөлөгчдийг Рияд хотод хүлээн авч уул­захдаа муфтий Аль­Ашейх ийнхүү уриалсан ба шариатын тухай яриа нь хэтрээд ийм зүйл хэлэхэд хүргэсэн байв. Кувейтын пар ламентад олонхи болсон исламистууд тус орноос христианчуудыг гаргах, тэдний сүм хийдүүдийг арчиж үгүй болгох мэдэгдэл хийж, бүр парламентаасаа тусгай тогтоол хүртэл гаргуулчихсан байсансан. Тэр нь тус улсад алдаг оног ажилладаг ганц нэг сүмийг (байхгүйтэй адил) устгах тухайд бус, ирээдүйд огт бариулахгүй гэсэн санаагаар хэлэгдсэн үг ба ерөөсөө Арабын хойгт биетэй бодитой, ажиллаж буй христосын сүмүүд байхгүй атал Аль­Ашейх, кувейтын хууль тогтоогчид ийнхүү заналхийлсэн мэдэгдэл хийж хийрхэх болсон нь христианчуудаар “хахаж байгаа” Египет рүү хандсан уриа дуудлага болж хувирсан даа. Монголтой маш найрсаг харилцаа бүхий, ахан дүүс болох шахсан Кувейт Улсыг жишээлж байгаадаа харамсаж байвч яалт ч үгүй тэгсэн юм.

Манайхан мөнгө цаас гуйчих санаатай, өгчих болов уу хэмээн горьдлого тээдэг Булангийн ор­нуудад шашны нэг талын эрх чөлөө, шашны мухар сүсэг дооз нь хэтэрнэ үү гэхээс хэвийн хэмжээнд бус. Тэгээд ч шиит шашинт Ирантай хэзээ мөдгүй дайтахаар зэхсэн өнөө цагт хэдэн жилийн өмнөх нүцгэн

баримтуудыг сөхөж тавьж байна.Саудын Арабт лалаас өөр

шашныг тас хориглосон, Үндсэн хууль, бусад хуулиудыг шариат орлодог боловч албан бус зарим мэдээгээр христианчууд зохих тоогоор байгаа гэсэн. Арваад жилийн өмнө нэг тооллого хийжээ. 2008 оны албан бус бүрт гэлээр бол 800 мянган католик (бараг бүгд гадаадын ажилчид) байж, тэд нь өөрийн гэх мөргөлийн сүмгүй, зөвхөн гэр гэртээ шашны цагдаагийн хатуу хяналтад эр эмээрээ ялгарч, ганц ганцаараа мөргөдөг гэж бичсэнийг би олж үзсэн. Христиан­этиоп ажилчид нэг дор олуулаа мөргөл үйлдэж байгаад цагдаад баригдан ял авсан буюу хөөгдөж гарсан тохиолдол ч олон.

“Арабын хойгт хоёр шашин байж огт таарахгүй хэмээн зөнч Мухаммед гэрээслэсэн тул мечетээс өөр ямарваа сүм хийд байх тухай яриа огт байшгүй” хэмээн муфтий Аль­Ашейх хэлс нийг тухайн үед египетийн исламистууд, салафитууд ихээ­хэн олзуурхан авч шуугиулж байхыг би нүдээрээ үзсэн.

Дээд Египетийн Асьют мужид (Нил мөрний эхээд) явагдсан нэгэн шүүх хурлыг тухайн үед хэвлэлээр мөн ч их шуугиулсан. Үнэндээ саудын хамбын лүн­дэгдсэнийг дэвэргэсэн уур амьс галд болж өнгөрсөн шүүх хурал. Тэндхийн нэгэн дунд сургуулийн хичээлийн эрхлэгч христиан–копт нөхрийг зургаан жилээр “баяр ёслолын байдалд” яллаж байв. Ялын тогтоолын дараа лалын шашны завхруулга бүр ч газар авч байлаа. Макрам Диаб гэдэг нэртэй тэр багш их зөнчийг доромжилсон хэрэгт унажээ. Шүүхээс ялласан ялын тогтоол нь хөнгөдлөө, заавал цаазаар аваачих ёстой хэмээн хийрхсэн хутга мэс агссан 2000­3000 мусульманчууд шүүхийн ажлыг үлэмж хүндрүүлж, тан­химд давшлан орж мөргөл дөөн дэгдээж байв. Зөнч Мухаммедыг доромжилсон гээд буй тэр үйл дэл нь хоёр багшийн ажил хэргийн маргаанаас үүдэлтэй байсан ба хичээлийн эрхлэгч христиан–копт нь өөрийн нэг багштай маргалджээ. Цаад нө­хөр нь салафит байснаас хэрэг манджээ. Хэрүүлээ мартаад 13 хоног өнгөрөөд байтал өөр нэг мусульман багш цагдаад хандаж гомдол мэдүүлж, нэмж 11 мусульман багш гарын үсэг зурснаар М.Диаб баривчлагд­сан хоригдсоноор түүх цааш өрнөлөө.

Диабын өмгөөлөгч нь му­сульман хуульч байснаас улам хүндэрч, цаад өмгөөлөгч Ахмад Саид Габали гэгч өөрөө ял авчихалгүй арай гэж салжээ. Шүүх хурал болох сургаар тус орны өнцөг булан бүрээс 80 гаруй өмгөөлөгч (лалын шашны хуульчид бололтой) Асьют руу очиж, хурлын танхимыг дүүргээд мусульман өмгөөлөгч Саид Габалийг олон талаас нь дайрч давшлан өмгөөлүүлэхгүй байсан ба Саид Габалийн хэлснээр

Америкийн хүсээд байгаа тэр ардчилал худал

хуурмаг зүйл гэж Мубарак хэлсэн

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.05, МЯГМАР ~ №232 (778)

Судлаачийн үг

“Mусульман хүн Chevrolet машин унаж болохгүй”

Apаб ертөнц, Сири, Ирак, Йеменд өрнөж буй дайн мөр­гөлдөөний талаар уншигчдыг зал хаатал мэдээлжлээ. Сонир­хохоо ч боль жээ. Харин Ев роп, Орос, Төв Ази, Зүүн өм нөд Ази руу халдварлан тархах нь нэн аюултай гэдэгт мон гол чууд маань анхаар лаа төв лөр лүүлэхгүй нь харам сал тай. Иймээс өөр өнцгөөс хөндөх гэж байна.

Гарц үг. Жендерийн тэгш бай дал, хувь хүний эрх, хувь хүний хөгжиж дэвжих эрх, хэвлэл мэдээллийн чөлөөт байдал, хэвлэлийн эрх чөлөө нь лалын олон зарчмуудаар хязгаарлагдана. Үүнийг Саудын Арабт алхам тутамдаа мэдэрч болно.

Асуулт. Хэрэв Ромын Пап загалмайн шашинтны нутагт, Европт мечетүүдийг устгаж үгүй болгох тушаал буулгавал яах вэ гэсэн асуултыг сөргүүлж тавибал яах вэ?

Хариулт. “Энэ бол тэвчишгүй”, “жинхэнэ фанатизм”.

Тэгвэл Сауд Арабын муфтийн (лалын шашны их хамба) уриалга нь 2011­2012 онд Араб, Ойрхи Дорнодын орнуудад шашны шинэ хямралын эхийг тавьсан ба тэр нь ч одоогийн их гамшгийн уг сурвалж нь юм.

Намайг Египетэд ажиллаж байх ахуйд өрнөсөн “Арабын хавар” гэх ардчилсан хувьсгалын эхний дүн нь Египетэд пар­ламентын хоёр танхимыг сонгосноор хэрэгжсэн. Хууль

0 0 7 7 8

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчБ.Баяртогтох

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Арабын хойгт хоёр шашин байж огт таарахгүй хэмээн зөнч Мухаммед гэрээсэлсэн

Олхонуд БаярхүүСудлаач профессор

Түүнийярьснаар бол Ойрхи Дорнодод ардчилал ялтал мөдгүй, бараг ялах ч үгүй, ардчилал ялна гэсэн худал хуурмаг ярианд итгэх хэрэггүй.

БОРЛУУЛАЛТЫН МЕНЕЖЕР:

АЖЛЫН БАЙРАНД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА:• Сурталчилгаа,борлуулалтыгнэмэгдүүлэхчиглэлээрбайнгынхарилцагчдынхүрээллийг

тогтмол тэлэх, санаачилга гаргах, гэрээ хэлэлцээр хийх, албан бичиг боловсруулах, танилцуулах чадвартай байх• Борлуулалтынхэлцэлхийх,уулзалтзохионбайгуулж,танилцуулгабэлтгэх,танилцуулах• Байгууллагаасзахиалсансурталчилгаагхүлээнавах,хянах,эцсийнбайдлаархүлээлгэнөгөх• Байгууллагынбусадажилтнуудтайхамтранажиллах

АЖИЛ ГОРИЛОГЧИД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА:• Цагүеийнөөрчлөлтийгмэдэрч,шинэсанаачилгагаргах,үүнийгээхэрэгжүүлэх,хянах,

тайлагнах чадвартай байх• Шинийгсанаачлагч,багааражиллахчадвартай,тогтворсуурьшилтайажиллахэрмэлзэлтэй

байх• Уулуурхайнсалбартмэргэжлээрээажиллажбайсанболдавууталболно• Төлөвлөлтболонбэлтгэлажлыгоновчтойхийдэгбайх• Англихэлнийөндөрмэдлэгтэйбайхбахятадэсвэлоросхэлийгхоёрдогчхэлээболгон

эзэмшсэн бол давуу тал болно• Холбогдохчиглэлээрмэргэжилэзэмшсэн,эсвэлажлынтуршлагатайбайх

Хэрэв та өөрийгөө дээрх ажлын байранд нийцэх боловсон хүчин гэж үзэж байгаа бол англи эсвэл Монгол хэлээр бэлтгэсэн танилцуулгаа доорх хаягаар илгээгээрэй. Бид тантай холбогдож, дараагийн алхмуудыг хэлэлцэх болно.

НЭЭЛТТЭЙ АЖЛЫН БАЙРНЫ ЗАР

ХОЛБОО БАРИХ: 9913 5112 info@asiamining.mn хаягаар холбоо барина уу.

илэрхийлж байгаа юм.

МААЛИНГЫН КАША ЧИХРИЙН

ШИЖИНГ АНАГААНАМаалингын кашийг чанах

шаардлагагүй бөгөөд тослог багатай учир хүүхдэд өгөхөд тун тохиромжтой. Нэг тун каш нь хоногт авах ёстой илчлэг, тэжээлийг бүрэн хангадаг юм байна. Энэхүү бүтээгдэ хүүнийг амьсгалын замын өвчин, цэр ховхлох, хий ханиалгах, архаг, хурц бронхитыг дара­хад хэрэглэдэг аж. Түүнчлэн маа лингын кашийг чихрийн шижин өвчтэй хүмүүс тогтмол хэрэглэснээр инсулин тарих нь багасдаг гэдэг нь Кана­дын эрдэмтдийн судалгаагаар бат лагджээ. Үүнийг тогтмол хэрэглэснээр нөхөн үржихүйн нас уртасч, гормон ялгаруулахад нөлөөлдөг байна. Сүүлийн жилүүдэд цагаан хоолтнууд олширч буй бөгөөд энэхүү каш нь тэжээллэг чанар сайтай учир цагаан хоолтнуудын гол хүнсний бүтээгдэхүүн болоод буй.

МААЛИНГЫН ГУРИЛ ХОДООДНЫ ШАРХ

ТУСАХААС СЭРГИЙЛНЭМаалингын гурил нь урга м лын

гаралтай уураг, эслэгээр баялаг. Хүнсэндээ хэрэглэж хэвшсэнээр ходоодны үйл ажиллагааг идэвхжүүлж, ходоодны шарх үүсэхээс урьдчилан сэргийлэх ба бүдүүн нарийн гэдсийг цэвэрлэх гээд олон талын ач тустай. Мөн чихрийн шижинтэй хүмүүс хүнсэндээ хэрэглэдэг гуриланд маалингын гурилыг 25

хувь хүртэл хольсноор сахарын хэмжээг 28 хувь бууруулдаг гэсэн судалгаа ч бий. Мөн гоо сайхандаа анхаарч, гурилаар маск зуурч тавьбал нүүрний арьс толигор, зөөлөн болно. Давхар залуужуулах үйлчилгээ ч үзүүлдэг. Хамгийн гол нь, өдөр тутам бас урт хугацааны хэрэглээний үр дүнд дээрх шинж тэмдэг илэрч, үр дүнгээ өгнө гэдгийг хэлэх нь зүйтэй болов уу. Манайхан аливаа бүтээгдэхүүнийг ердөө нэг сар хэрэглэчихээд үр дүнд хүрэхгүй байна гээд орхих хандлагатай. Хамгийн багадаа гурван сар тогтмол хэрэглэснээр үр дүн ажиглагдана гэдгийг үйлдвэрлэгчид зөвлөж байна.

БҮХ СҮЛЖЭЭ ДЭЛГҮҮРТ БОРЛУУЛЖ БАЙНА

Маалингын үйллдвэрлэлийн талаар “Байгаль үндэс” ком па-нийн захирал Б.Нарантуяагаас

үрийг хандалж хэрэглэх бөгөөд өндөр настай хүмүүс болон бага насны хүүхдүүдэд илүү тохиромжтой. Учир нь үе мөчний бүх төрлийн өвчнийг эмчилж, илүүдэл холестриныг шатаах үйлчилгээтэй юм.

МААЛИНГЫН ТОСНЫ 60 ХУВЬ НЬ ОМЕЛАЗ

Маалингын тос нь юугаар ч орлуулшгүй зохицуулах үйл чилгээтэй хүнсний бүтээгдэхүүн. Энэхүү тосыг маалингын үрнээс хүйтэн шахах буюу уламжлалт аргаар гарган авдаг бөгөөд байгалийн бүхий л ашигтай бодисуудыг

хадгалж үлддэгээ рээ онцлог. Маалингын тосыг өглөө бүр өлөн дээрээ нэг амны халбагаар уух заавартай. Ингэснээр хоол бо ловсруулах, зүрх судас, арьс өнгөний өвч нийг анагаах үйлчилгээтэй юм. Маалингын тосны найрлаганд Омега­3 62­65 хувь, Омега­9 20­25 хувь, Омега­6 15­20 хувь, Омега­7 2­3 хувь байдаг төдийгүй E, A, B, F, K витамин, селени, хром зэрэг микро элемен түүд агуулагддаг. Загасны тосонд Омега­3 30 хувь агуулагддаг бол маалингын тосонд хоёр дахин их байгаа нь ямар үйлчилгээтэй, ашиг тустай бүтээгдэхүүн бэ гэдгийг

Би үйлдвэрлэгч

2017.12.05, МЯГМАР ~ №231 (778) 5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Чихрийн шижин, хорт хавдраас хамгаалагч маалингаМаалингын гурил сахарын хэмжээг 28 хувь бууруулдаг

Хүйтэн бүсэд ургадаг нэг наст маалинга хэмээх ургамал (хөх өнгийн цэцэг)­ыг “Байгаль үндэс” компани эх орныхоо хөрсөнд тарьж ургуулан дөр­вөн төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж эхэлжээ. Оросын дээд зэргийн сортоос гаргасан “Маалингын үр”, “Маалингын тос”, “Маалингын гурил”, “Маа лингын каша” гэсэн дөрвөн нэр төрлийн экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнийг бид энэ удаагийн “Би үйлдвэрлэгч” буландаа онцлон, танилцуулж байна.

Хүмүүс эрт дээр үеэс л маалингын үр, үрнээс гаргасан тосыг хэрэглэж ирсэн. Энэ нь хүний эрүүл мэнд, ялангуяа эмэгтэй хүний гоо сайханд тустай Омега­3, 6, 9, 7 тосны хүчлийн өндөр нэгдэл агуулдгийг эрдэмтэд тогтоожээ. Улмаар энэ төрлийн бүтээгдэхүүний ашиг тусыг дэлхий нийтээр таньж, эрүүл мэнддээ анхаардаг хүн бүрийн хэрэглээ болоод буй. Тэгвэл монголчуудын дунд маалингын ашиг тус, хэрэглээний талаарх ойлголт дутмаг байгааг “Байгаль үндэс” компанийн захирал Б.Нарантуяа хэлсэн юм. Тиймээс энэ удаад үйлдвэрлэл гэхээс илүүтэй бүтээгдэхүүний онцлогийн талаар таниулахаар зорилоо.

МААЛИНГЫН ҮР ХОРТ ХАВДРААС СЭРГИЙЛНЭМаалингын үрэнд Омега­3

агуулагддаг. Энэ нь А, Е амин дэм, В­ын комплекс, маш ховор тохиолддог F амин дэмийн нэгдэл аж. Мөн кали, кальци, магни, иод, цинк, төмөр, каротин, фосфор, марганц болон бусад элементтэй гэдгээрээ онцлог. Тэрчлэн маалингын үр нь хоолны дуршлыг бууруулж, илүүдэл жингээ хаяхад хамгийн тустай бүтэээгдэхүүнээр нэрлэгдээд буй. Хүний биеэс аливаа хорыг гадагшлуулахаас гадна хоол боловсруулах эрхтний үйл ажиллагааг сайжруулж, гэдэсний хананд хамгаалалтын бүрхэвч үүсгэдэг юм байна. Омега­3­ын агууламжтай маалингын үр нь тархины үйл ажиллагааг сайжруулж, зүрх судасны системийг бэхжүүлж, тогтмол хэрэглэснээр зүрх судасны өвчнөөс бүрэн сэргийлэх ашиг тустай байгаа. Маалингын

зарим зүйлийг нэмж тодруул-лаа.

-Маалинга тариалж, бүтээг-дэхүүн үйлдвэрлэх санаа

хаанаас төрсөн бэ?­ Б и Х А А И С ­ и й г

л а н д ш а ф т , н о г о о н байгууламжийн чиглэлээр төгсөж, мэргэж лийнхээ дагуу байгаль орчны салбарт 2015 оноос хойш ажиллаж байна. Манай компани цэцэг тарьж, мод үржүүлдэг. Анх интернетээс маалингын тухай олж мэдэн, улам илүү ихийг мэдэхээр судалж эхэлсэн. Ингээд нэг жил орчим хугацаанд судалж, хүйтэн сэрүүн бүсэд ургадаг зэрэг шинж тэмдэг нь Монголд тохирч байсан учир маалинга тарих санаа төрсөн.

-Маалингын ургацын тал бай хаана байдаг вэ. Энэ жил хэчнээн га-д

тариалалт хийсэн бэ?

­Өнгөрсөн хавар Төв аймгийн Угтаал сумын 20 га газарт тариалалт хийж эхэлсэн. Энэ жил зуншлага тааруу болсон учир 30 хувьд нь л ургац хураан авсан. Гэсэн хэдий ч бид маалингын дөрвөн төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, өнгөрсөн найм­дугаар сараас ху далдаанд гар гаад бай на. Бүх сүлжээ дэл­гүүрт ху далдаалагдаж байгаа. Цаа шид тариа лалтын талбай­гаа тэлж, үйлд вэр лэлийнхээ хүчин чадлыг нэмэх бодолтой байгаа. Мөн бүтээгдэхүүний нэр төрлийг олшруулахаас гадна зотон даавууны үйлд вэрлэлийг нэвтрүүлэх том зорилт тавиад бай на.

-Монголд үйлдвэрлэсэн бү тээг дэхүүн импортынхоос ямар ялгаатай вэ?

­Шинэ үрээр хийсэн хадга­лалтын горим, стандартад нийц сэн баталгаатай бүтээг­дэхүүн үйлдвэрээс гарч байна. Хадгалалт уртасгах химийн нэмэлт бүтээгдэхүүний найр­лагагүй, жинхэнэ экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн гэдгээрээ импортынхоос ялгаатай. ОХУ­ын зарим бүтээгдэхүүн манайх шиг 100 хувь цэвэр тосоороо байдаггүй, шингэлчихсэн байдаг юм билээ.

Б.Бямбасүрэн@byambaab_ZGM

Арьс өнгөний өвчин

МААЛИНГА ДАРААХ ӨВЧЛӨЛҮҮДИЙГ ЭДГЭЭХЭД ТУСТАЙ

Астма, бронхит зэрэг амьсгалын замын өвчин1

2

3

4

5

6

7

8

9

Хорт хавдар

Зүрх судас, цусны систем

Мэдрэл

Нөхөн үржихүй

Нүдний хараа

Хоол боловсруулах эрхтэн

Гоо сайхан

Омега3, 6, 9, 7 тосны

нэгдлийг өндөр хэмжээнд агуулсан

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Дархлаажуулалтын хүрээг хоёр дахин нэмэгдүүлэв

Томуугийн дархлаажуулалтад энэ жил улсын хэмжээнд нийт 350 орчим мянган хүн хам рагджээ. Үүнээс гадна нийс­лэлийн Баянзүрх, Сүх баатар, Сонгинохайрхан дүүр гийн хоёр хүртэлх насны 46 мянган хүүхдийг уушгины хатгалгаа өвчний эсрэг вак цинаар дарх лаа­жуулжээ. Статис тик үзүүлэлтээс харахад өнөөд рийн байдлаар томуугийн дархлаажуулалт 81.3 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа аж. Харин өнгөрсөн онд 65 мянга гаруй хүнийг томуугийн дархлаажуулалтад хамруулсан юм.

Энэ онд томуугийн дарх­лаажуулалтад есөн зорилтот бүлгийн иргэдийг хамруулжээ. Тодруулбал, эмнэлгийн байгуул­лагын эмч, ажилтан, хүчний байгууллагынхан, боловсролын салбарын албан хаагчид, жирэмсэн эхчүүд болон эрсдэлт бүлгийн зургаан сараас дээш насны хүүхдүүдийг хамруулсан байна.

Томуугийн вакцины 45 мянган тунг Эрүүл мэндийн яамнаас гаргасан бол Даян дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас 175 мянган тунг нийлүүлжээ. Харин үлдсэн тунг иргэд төлбөртэйгээр хийлгэсэн гэдгийг Халдварт өвчин судлалын үндэсний төв мэдээлэв. Энэ талаар ХӨСҮТ­ийн Халдварт өвчний тандалт, сэргийлэлт эрхэлсэн тэргүүн дэд захирал Б.Цацралт­Од “Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас тухайн жилийн найрлагыг баталдаг тул жил бүр шинээр хийлгэх шаардлагатай болдог. Энэ жилийн вакцин өнгөрсөн онтой ижил найрлагатай байгаа. Өөрөөр хэлбэл, вакцины найрлагад ямар нэг нэмэлт, өөрчлөлт ороогүй. Томуугийн 100 гаруй төрлийн вирус байдгаас Монгол Улсад А, В вирус илүү давамгайлдаг. Иймээс иргэдэд хийсэн вакцин нь томуугийн А, В вирусыг дарангуйлж, дархлааг дэмжих үйлчилгээтэй. Вакциныг томуу дэгдэхээс сарын өмнө урьдчилж хийдэг. Иймээс өнгөрсөн аравдугаар сард вакцинжуулалтыг дуусгавар болгосон” гэв.

Томуугийн вакциныг хийл­гэснээс хойш хоёр долоо хоно гийн дараа дархлаа тогтож, бүтэн жилийн турш томуугаас сэргийлэх боломжтой болдог аж.

170 мянган иргэн сайн дураар томуугийн вакцин хийлгэжээ

Г.Оюунтөгс@oyuntogsZGM

С.Батсайхан / ЗГМ ©

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.05, МЯГМАР ~ №232 (778)

Нийгэм

• Энэ жил улсын хэмжээнд нийт 350 орчим мянган хүн томуугийн дархлаажуулалтад хамрагджээ.

• Томуугийн вакцины 45 мянган тунг Эрүүл мэндийн яамнаас гаргасан бол Даян дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас 175 мянган тунг нийлүүлсэн байна.

• Томуугийн 100 гаруй төрлийн вирус байдгаас Монгол Улсад А, В вирус илүү давамгайлдаг. Иймээс иргэдэд хийсэн вакцин дээрх вирусыг дарангуйлж, дархлааг дэмждэг.

Гэхдээ вакцинд бүрэн найдалгүй давхар дархлаагаа дэмжиж, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч байхыг тэрбээр зөвлөсөн юм.

Үүнээс гадна Засгийн газраас томуу, томуу төст өвчнөөр өвчилсөн тав хүртэлх насны хүүхдийн 10 нэрийн 30 төрлийн эмийг үнэгүй олгохоор болсон билээ.

ТОВЧХОН » СЭЛЭНГЭ2018 оны төсвийн орлогыг 71 тэрбум, зарлагыг 71 тэрбум төгрөгөөр тус тус баталлаа. Ирэх оны аймгийн төсвийн суурь орлого 16.1 тэрбум төгрөг буюу урьд оноос 1.7 тэрбум төгрөгөөр нэмж батлагдсан байна. Үүнд 0.9 тэрбум төгрөгийн хадгаламжийн хүүгийн орлого шинээр төлөвлөгдөж, 0.8 тэрбум төгрөгөөр бусад орлогыг нэмэгдүүлэн төлөвлөсөнтэй холбоотой аж. Эдийн засаг, төсвийн хүндрэлтэй нөхцөл байдлын улмаас орон нутагт хийгдэх хөрөнгө оруулалтын хэмжээ буурч байгааг харгалзан 2013 оноос хойш анх удаа улсын хэмжээнд нийт 59 тэрбум төгрөгийн хөрөнгийн зардлын дэмжлэгийг орон нутгийн суурь зардалд тусган баталжээ.

» ХЭНТИЙАймгийн хэмжээнд өнгөрсөн оны байдлаар гол горхи 395, нуур тойром 310, булаг шанд 849, рашаан 23, нийт 1582 гадаргын усны объект тоологджээ. Харин өнөөдрийн байдлаар 12 гол горхи, таван нуур тойром ширгэсэн байна. Мөн 2011 онд улсын хэмжээнд хийгдсэн усны тооллогын дүнгээр 6646 гол горхи тоологдсоны 551 нь, 3613 нуур тоологдсоны 483 нь ширгэсэн байна. Гол мөрөн, нуур цөөрөм ширгэж үгүй болоход нөлөөлж байгаа гол хүчин зүйл нь дулаарал, манай орны ойн сан багасаж байгаа явдал аж. Монгол орны агаарын жилийн дундаж температур 1940­2008 оны хооронд 2.14 хэмээр дулаарсан нь дэлхийн агаарын дундаж температур 1906 оноос 2005 онд 0.74 хэмээр нэмэгдсэн үзүүлэлттэй харьцуулахад гурав дахин өндөр байна. Энэ нь манай улсад дулаарал илүү эрчимтэйгээр явагдаж байгааг харуулж байгаа юм.

ТусаймгийнХөдөлмөр,халамжийнүйлчилгээний газраас хэрэгжүүлж буй “Ажлын байрыг дэмжих хөтөлбөр”­ийн хүрээнд одоогийн байдлаар 713 ажилгүй иргэнийг түр ажлын байраар хангаад байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас хэрэгжүүлдэг тус хөтөлбөрт нийтийн эзэмшлийн гудамж, зам талбайд бүтээн байгуулалт хийх, сайжруулах, тохижилт хийх, хог хаягдалгүй байлгах, байгаль орчныг хамгаалах зэрэг чиглэл багтсан байдаг аж.

» ТӨВ Аймгийн хэмжээнд энэ оны эхний 10 сарын байдлаар 29 гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгдсэнээс 30 хүн сэтгэл санаа, бие махбодоор хохирч, 27 нь гэмтжээ. “Хүчирхийллийн эсрэг хамтдаа нэгдье” 16 хоногийн аяны хүрээнд Хүчирхийллийн эсрэг үндэснийтөвийнТөваймагдахьсалбараас“Сайн аав” сургамжит уулзалтыг аймгийн Хүүхэд, залуучуудын ордонд зохион байгуулав.

» ДОРНОД Тусаймагдахьхилийнотрядуудыналбахаагчид өнгөрсөн онд 20 гаруй хилийн дэглэмийн зөрчил илрүүлж, 1.2 тэрбум төгрөгийн хохирлоос урьдчилан сэргийлж чаджээ.Тусаймгийнхэмжээнд2017ондхилийндэглэмийн зөрчил өмнөх оноос өссөн үзүүлэлт байгаааж.Тиймээсцаашидзасажзалруулах,урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр анхаарч ажиллахаар холбогдох албаныхан зөвшилцсөн байна. Аймгийн хэмжээнд хилийн дөрвөн отряд дархан хилээ хамгаалж байна. » ДУНДГОВЬТөрийналбанхаагчидхоёрдахьудаагаамонгол хэл, бичгийн сорилго өгч өмнөх дүнгээ 10 гаруй хувиар ахиуллаа. Гэвч сорил өгсөн төрийн албан хаагчдын тоо урьдынхаас 280 гаруйгаар буурсан байна. Эхний шатны сорилгод 53 байгууллагын 1000 гаруй албан хаагч хамрагдсанаас А үнэлгээг найм, В үнэлгээг 25 албан хаагч авч байсан аж. Сорилын даалгаварыг Хэлний бодлогын үндэсний зөвлөл боловсруулжээ.

2017­2018 онд бөмбөрцгийн хойд хагаст эргэлтэд орж болзошгүй вирусын омгуудаар энэ жилийн томуугийн вакцины найрлагыг тодорхойлж, баталсан.

УЛААНБААТАРХЭРЭГ ЗӨРЧИЛ

Гэр хорооллын цахилгааны шөнийн хэрэглээг 100 хувь хөн­гөлс нөөс хойш эрчим хүчний шөнийн ачаалал 17 хувиар өсөж, гэр хорооллын нийт өрхийн 15 хувь нь цахилгаан халаагуур хэрэглэдэг болжээ.

Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөрт тусгасан арга хэмжээг хэрэгжүүлэх хү рээнд өнгөрсөн хугацаанд шинээр 6363 айлыг эрчим хүч­ний эх үүсвэрт холбож, 63 дэд станц байгуулаад буй аж. Харин түү хий нүүрсний хэрэглээ 59 мян ган тонноор багассан хэмээн БОАЖЯ­ны мэргэжилтэн А.Цээпил мэдээллээ.

Энэ жилийн хувьд зорилтот 1600 өрхийг сайжруулсан түлш, 390 айлыг цахилгаан халаа­гуураар хангах юм байна. Мөн

Албан үүргээ гүйцэтгэж байсан цагдаа руу танхайрч, биеэ зүй зохистой авч яваагүй иргэн Ц.Баярцогтыг шүүхээс 15 хоног хорьж, 20 цагийн албадан хөдөлмөр хийлгэх ялаар шийтгэсэн. Гэвч түүнийг

Индонез улсын нийслэл Жакарта хотод болсон Ой тогтоолтын дэлхийн аварга шалгаруулах 45 дахь тэмцээнд Монгол Улс багийн дүнгээр 22531 оноо цуглуулан үнэмлэхүй ялалт байгуулжээ. Тэд нийтдээ 742 медаль хүртэв. Харин

Гэр хорооллын өрхийн 15 хувь цахилгаан халаагуурт шилжжээ

Ц.Баярцогтыг 150 сая төгрөгөөр торголоо

Монгол Улс 742 медаль хүртэв

З.Цэлмэг@tselmegZGM

Б.СүрэнЗГМ

О.БилгүүнЗГМ

7344 иргэн гэр хорооллоос орон суу цанд шилжихэд зориулж 440 тэрбум төгрөгийн зээл олго хоор шийдвэрлэжээ. Харин нийс­лэлийн хэмжээнд 79 цэцэрлэг, 21 сургуулийн 1­2 дугаар анги, 11 эмнэлгийн хүүхдийн тасгуудад нийт 1300 агаар шүүгч олгоход нэг тэрбум төгрөг зарцуулаад байна. Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн хийсэн судалгаагаар гэр хороолол дундах дунд сургуулийн дотоод орчин дох PM 2.5 тоосонцрын хэмжээ хотын төвийн сургуулийнхаас 4­5 дахин их байдаг аж.

Агаарын бохирдлыг бууруулах цогц арга хэмжээний хүрээнд 15 төрлийн дэвшилтэт техник, тоног төхөөрөмжийг гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай Засгийн газрын 2017 оны 209 дүгээр тогтоолыг мөрдөж ажиллаж байгаа гэдгээ албаныхан хэвлэлийнхэнтэй уулзах үеэрээ онцолсон юм.

уг хэргээс гадна өөр бусад хэрэгт мөн холбоотой гэж үзэн, торгууль ногдуулаад байна. Тодруулбал, өнгөрсөн сарын 29­30­нд Ц.Баярцогт тэргүүтэй хоёр залуу Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээр шүүгджээ. Тэднийг Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт хууль бусаар алт

олборлож, улмаар үүнийхээ санхүүжилтийг босгохын тулд иргэн Д.Батбаярыг залилан мэхэлсэн хэргээр шүүжээ. Прокуророос сэжигтнүүдэд 1.3 жил хорих ялын санал гаргажээ. Харин шүүгчид Ц.Баярцогтыг хууль бусаар ашигт малтмал олборлосон гэм буруутайд тооцож, байгаль орчинд учруулсан хохирлыг

нь 150 орчим сая төгрөгөөр үнэлж, нөхөн төлүүлэхээр шийдвэрлэжээ. Гэхдээ хорих ял оноогоогүй төдийгүй бусдыг залилсан хэргийг нь хэрэгсэхгүй болгожээ. Хамт гэмт хэрэг үйлдсэн хоёр залууг мөн мөнгөн дүнгээр торгох ялаар шийтгэсэн талаар Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн ХОНХХ­ээс мэдээллээ.

нийлбэр дүнгээр АНУ­ын тамирчин, дэлхийн чансааг тэргүүлж буй олон улсын хэмжээний их мастер Алекс Мүллен 9055 оноогоор дэлхийн аварга болсон байна.

Өндөр чансаатай 21 орны 130 гаруй тамирчин ой тогтоолтын 10 төрлөөр бага, өсвөр, насанд хүрэгчдийн ангилалд гурван өдрийн турш оюун ухаанаа уралдуулсан юм. Насанд

хүрэгчдийн ангилалд “Олон багц хөзөр” төрөлд олон улсын хэмжээний их мастер Н.Мөнхшүр, “Нэр­зүс царай” болон “Зураг” төрөлд олон улсын хэмжээний их мастер В.Янжаа нар өрсөлдөж, дэлхийн дээд амжилтыг тогтоолоо.

Мөн өсвөр насанд “Түүхэн үйл явдал”, “Хурдны хөзөр”, “Хоёртын тоолол” болон “Олон багц хөзөр” төрлүүдэд

олон улсын хэмжээний мастер Э.Лхагвадулам өрсөлдөж, дээд амжилтыг шинэчилжээ.

Харин Олон улсын их мастерын болзлыг Б.Намуун, С.Марал, Н.Намуундарь Д.Сайханбилэг Б.Ариунбилэг, М.Уянга нар хангаж цол хүртэж, Н.Мөнхшү р, Н.Энхшү р, В.Янжаа нар олон улсын их мастерын зэргээ ахиулжээ.

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

хүн дархлаажуулалтад хамрагджээ

Улсын хэмжээнд

2017350,000

онд нийт

Томуугийн дархлаажуулалт

Хөдөө орон нутагт

65046

Хуалин

113909 Нийслэлд хамрагдсан хүн

45000 Засгийн газрын нөөц хөрөнгөөр

75000 Даян дэлхийн Эрүүл мэндийн байгууллагаас

Таск,порсийн 50000

▼

▼

Тун вакцин

100000

170000Сайн дурын

7484Жирэмсэн

эмэгтэйчүүдЭмнэлэг,Цэрэг,

цагдаагийн байгууллагын

ажилчдад

100000 72516Зургаан сараас

дээш насны эрсдэлт бүлгийн хүүхдүүд

болон төрийн албан хаагчдад

ХӨСҮТ©

Ulaanbaatar City Represen­tative Khural held its second ir­regular meeting on December 4. During the meeting, the “2018 Ulaanbaatar City Budget” and “2018 Land Management Plan” were approved.

Accordingly, a total of MNT 800.3 billion will be collected to the city budget. This is MNT 81.4 billion (11.3 percent) higher than the 2017 budget plan, MNT 108 billion (15.6 percent) higher than the expected performance of 2017 budget and 44.5 percent higher than 2016 budget perfor­mance.

As for the expenditure, MNT

35.9 billion was allocated for free public transportation for 100.5 thousand students, pen­sioners, police and persons with disabilities, MNT 78.9 billion for public maintenance services, MNT 107.1 billion for pension fund, MNT 5.2 billion for crime prevention, MNT 16.1 billion for 2018 Action Plan implementa­tion, MNT 14.4 billion for micro

business support fund and MNT 1.5 billion for SME development fund. The total direct expendi­ture of the city is estimated at MNT 342 billion and MNT 208 billion will be collected to the state budget.

Furthermore, Ulaanbaatar City Representative Khural as­sessed the 2017 Land Manage­ment Plan fulfillments as “satis­

factory” and approved the 2018 Land Management Plan, which includes 500 projects and ac­tivities prepared from over 800 suggestions received from the related ministries, agencies, City Representative Khural, Ulaan­baatar City and District Gover­nor’s Offices, and 79 authorita­tive departments.

Investment Protection Council held its fourth session to discuss the council’s work progress and further actions on December 4.

“The Government is taking measures to attract investment and improve competitiveness. Therefore, policies and decisions must be transparent, the Govern­ment should listen to investors, and be responsible, stable and consistent in receiving, settling and responding to their com­plaints and proposals,” said Zan­danshatar Gombojav, Head of the Investment Protection Council and Chief Cabinet Secretariat. He then suggested the Govern­ment to establish a transparent database, one­stop center for for­eign investors and a regular con­sultation structure for public and private sectors under the council.

The meeting touched upon proposals on improving legal en­vironment for investment, moni­

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSThe Supreme Court reached a decision to not register the Amendments to the Rules of Mongolian People’s Revolu­tionary Party.

North Korean workers to be returned back to their home country by the end of 2017.

MP Erdenebat Dondogdorj reports that the Price Stabilization Program was an inevitable policy cost.

Government of Mongolia to finance MNT 56.8 billion for the unfinished constructions for 1562 households of State Housing Corporation of Mongolia.

ECONOMYRio Tinto Group appoints Simon Thompson as new chairman. Mr. Simon Thomp­son was a director at Rio since 2014 and previously held executive position at Anglo American Plc.

Mongolian Securities Exchange (MSX) officially launched and struck its opening bell on December 4. The MSX started operation on November 10 and already conducted over MNT 150 million trade within 2 weeks..

SOCIETYMinistry of Environment and Tourism, in cooperation with Strengthening Extractive Sector Management in Mongolia Project, held a seminar under the theme “Environment Management in the Extractive Sector”.

Ankhtsetseg Munkhjantsan wins bronze medal from the 2017 IWF Weightlifting World Championships in Anaheim, U.S.

The 14th Mongolian National Kendo Cup took place on December 2.

Russian rock band “Lyube” announces a concert in Ulaanbaatar on December 8 and 9.

IPC convenes, advises to create investment database

Tugsbilig.BZGM

Bilig.BZGM

Tugsbilig.BZGM

Government to continue IPC's policies and activities

SPORTS ECONOMY

Mongolia surprises with intellect, again...Bank of Mongolia's gold purchase reaches 19.1 tons

City Representative Khural approves 2018 Ulaanbaatar City Budget

November summary of Mongolian stock market

Ganbayar.B / ZGM©

ZGM DAILY2017.12.05, TUESDAY ~ №232 (778) 7THE OFFICIAL GAZETTE

POLITICS

ZGM: INFOGRAPHIC

The mind athletes of Mongolian Intellectual Academy participated in the World Memory Champion­ships 2017, which took place in Jakarta, Indonesia through Decem­ber 1 to 3, and snatched 57 medals from the total of 90 awards in the competition.

Over 130 mind athletes of 21 countries took part in ten cate­gory of contests among children, young adults, adults and seniors. Mongolian team of 20 athletes and coaches grabbed 21 gold, 21 silver and 15 bronze medals, displaying a massive success of a total score of 22,531 points and led the tour­nament.

Seven world records were re­newed at the championships, in­cluding, IGM (International Grand­master of Memory) Munkhshur Narmandakh in “Random cards”, IGM Yanjindulam Altansukh in “Names and faces” and “Abstract images” both in adult categories and IGMLkhagvadulam Enkh­tuya in “Vitual Events and Dates”, “Speed cards”, “Binary digits” and “Random cards” in junior category. Namuun Battulga, Maral Sukh­baatar, Namuundari Negi, Saikhan­bilig Davaasuren, Ariunbileg Bars­baatar and Uyanga Munkhbayar have become IGMs and Munkhs­hur Narmandakh, Enkhshur Nar­mandakh and Yanjindulam Altan­sukh advanced their IGM titles.

Top ranking American IGM Alex Mullen won the world champion­

ship with 9055 points, followed by IGM Munkhshur Narmandakh with 7880 points and IGM Yanjindulam Altansukh who scored 7425 points.

In junior category, IGM Lkhagvadulam Enkhtuya led with 6959 overall points, IGM Uyanga Munkhbayar with 5552 points at second place and IGM Namuun Battulga got in third place with 5302 points.

As for the youth tournament, IGM Ariunbileg Barsbaatar won the world championship scoring 4176 points overall, followed by Naranbat Shijirbazar with 3846 points at second place and Ujin Tegshjargal with 3327 points at third place.

Also, Munkhshur Narmandakh won the “Best Asian Mind Athlete ­ 2017” trophy.

Investment Protection Coun-cil holds its fourth session

"Mongolian Gold" campaign shows result

Chief Cabinet Secretariat advises to establish one­stop center for foreign investors.

Gold purchase increased by 8 percent.

MSE ALL index reaches record high

Mongolia ranked first at Memory Championships

22.08 million units of shares worth MNT 4.31 billion has been traded in November.

Munkhshur Narmandakh wins “Best Asian Mind Athlete ­ 2017” trophy.

toring public administration and legal entities’ pressures and bu­reaucracy onto investors and pri­vate entities, as well as to elimi­nate law violation and duplicity.

The investment have been re­ducing in the recent years due to

legal instability. The investors have been leaving Mongolia due to the lack of monitoring system and coordination among govern­ment agencies, pressure, bureau­cracy, delay in settling investors’ complaints and requests, as well

as unreasonable detains and bans. Furthermore, international or­

ganizations have informed that the ministries are ignoring the related agencies’ demand and advised to correct the practice of establishing memorandum of

understanding with other minis­tries.

As a result, the Investment Protection Council was estab­lished and the Government will continue its policies and activi­ties.

Mongolian stock market has expanded steadily since July, 2017. The Mongolian Stock Ex­change’s Top­20 and MSE ALL indexes increased sharply in No­vember, maintaining its stability for the fifth consecutive month. The Top­20 index, the main indi­cator of the Mongolian stock mar­ket, went up 3182 points, while the MSE ALL index grew by 110 points, reaching a record high.

A total of 22.08 million units of shares worth MNT 4.31 billion has been traded in November. This is considered the highest peak of 2017, in which 22.2 per­cent were formed by the secu­rity market. Shares of 58 com­panies showed gain and around 70 percent of them had over 10 percent surge in price. This was the results of the two new IPOs launched this year, and intensi­fied activities of some companies. Experts are forecasting the mar­ket activity to expand further.

The government bonds trade shrinked by 3.5 times in No­vember, due to the Ministry of Finance’s cancellation of the pri­mary market for government se­curities, informed MSE.

As of November, the Bank of Mongolia (BoM) purchased a total of 19.1 tons of gold. Com­pared to the same period of last year, the gold purchase increased by 1.5 ton, showing 8 percent growth. With an aim to increase

gold purchase, the BoM imple­mented the “Mongolian Gold” campaign for two months. The surge in purchase was also the effect of the bank’s decision to buy gold at London Metal Ex­change price.

CENTRAL BANK'S GOLD PURCHASE

2017.VI

2017.VIII

2017.IX

2017.X

2017.XI

2017.VII 2,235,887.90

3,277,197.90

2,489,140.70

2,532,278.70

1,826,351.80

1,861,550.00

Gold trade accounts for

of mining sector of export revenue2.6% 9.6% 9.1%

AMOUNT OF PURCHASED GOLD (GRAM)

of GDP

Mongolian Intellectual Academy©

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

За та ямар учраас ирсэн бэ?

Эмч ээ, сүүлийн сар би ердөө ч тайван унтаж чадсангүй. Байнга

зүүдэлж , хөлбөмбөг тоглож байгаа хулгануудыг харах юм. Та туслаач

Би танд усан эм өгье.

Уугаад тэр дороо тайван

унтана.

Эмч ээ, нөгөөдөр ууж болох уу, маргааш

хулгануудын финалын тоглолт нь болох юм аа.

Өсвөрийн хийлчдийн олон улсын уралдаан дүнгээ гарлаа. Хоёр жилд нэг удаа болдог энэхүү уралдаанд ерөнхий боловсролын сургуулийн сонгодог хөгжим сонирхон тоглогч хүүхэд багачууд өрсөлдсөн юм. Тус уралдаанд Мон гол, Япон, Австрали, АНУ, ОХУ, БНХАУ, БНСУ зэрэг орны нийт 85 авьяаслаг сураг ч гурван насны ангилалд оролц­соноос нийслэлийн 23 дугаар сургуулийн сурагч М.Мөрөн гранпри шагналын эзэн болсон байна.

Бага насны ангилалд Н.Урангоо тэргүүлсэн бол дунд насны төрөлд 62 дугаар сургуулийн сурагч С.Ундрам, ахлах насны ангилалд Ён Сео Ли нар тэргүүн байрт шалгарчээ.

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.05, МЯГМАР ~ №232 (778)

Лавлах

Билгийн тооллын 17Өвлийн тэргүүн цагаагчин нохой сарын таван шар мэнгэтэй улаан бар өдөр.Үс засуулбал: Өнгө зүс доройтно.Наран ургах, шингэх: 08.27-17.05Барилдлага: Үхэх Шүтэн барилдлага: Сансар Суудал: Мод

(Өмнөх дугаарын хариу)

378

21

6

5

6

97

5

67

3

28

6

4

3

8

5

5

1

6

2

896153724

518792346

752946138

469381257

143827569

237465891

925678413

374219685

681534972

ЗГМ: СҮДОКҮ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 “Чапаевын зовлон жаргал” Оросын УСК 1, 2 дугаар анги

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

15.40 Туульсын хаан Жангар

19.25 Алтны нийлүүлэлтийн сүлжээ

20.00 “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

21.10 “Цаг үе, үзэл бодол”

08.05 "Монголчууд XX зууны эхэнд" нэвтрүүлэг

11.20 "Нууц материалууд" ОАК 2.6 дугаар анги

14.50 "Хүрээлэн" амьд ертөнц нэвтрүүлэг

18.00 “Дөрвөн цаг” цаг агаарын хөтөлбөр

20.40 "Nous tech" танин мэдэхүйн нэвтрүүлэг

21.00 "80 саяын уналт" асуулт хариултын шоу нэвтрүүлэг

06.30 “Өнөө өглөө” нэвтрүүлэг

12.00 “Хөтөч” мэдээллийн хөтөлбөр

14.30 Наашаа, цаашаа

17.30 "Утааны гоёл" нэвтрүүлэг

20.00 “Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

21.00 "Сэжигтэй хамтрагч" СОАК 17 дугаар анги

11:00 "Бизнес аялал" нэвтрүүлэг

15.00 "Бизнесийн төв цэг" хөтөлбөр

18.00 "Бизнесийн төв цэг" давталт

20.00 Made In Mongolia: "Улаанбаатар Гурил" ХХК

21.00 “Мөнгөний урсгал” хөтөлбөр

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ07.00 "Bloomberg Finance Forum 2017-3" нэвтрүүлэг

ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

ҮЗВЭР

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР

УВС -11o

-17o

ХОВД -21o

-7o

ЗАВХАН -13o

-26o

БАЯНХОНГОР -6o

-20o

ГОВЬ-АЛТАЙ -9o

-22o

ӨВӨРХАНГАЙ-6o

-17o

АРХАНГАЙ -5o -16o

ХӨВСГӨЛ -7o

-19o

БУЛГАН -10o

-22o

ТӨВ -15o

-25o

ДУНДГОВЬ -8o -21o

ӨМНӨГОВЬ-6o

-17o

ГОВЬ-СҮМБЭР -12o

-25o

ДОРНОГОВЬ-9o

-20o

СҮХБААТАР -13o

-25o

ХЭНТИЙ -13o

-27o

СЭЛЭНГЭ -9o

-19o

ОРХОН -10o

-19o

ДАРХАН-УУЛ -11o

-21o

ДОРНОД -9o

-21o

БАЯН-ӨЛГИЙ -5o

-17o

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

XII.7 -13o

-22o 7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

XII.6 -12o

-20o 7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

XII.5 -11o

-18o 8 м/с

6 м/с

Ялимгүй цастай

XII.9 -11o

-20o 8 м/с

6 м/с

Үүлшинэ

XII.8 -10o

-18o 8 м/с

6 м/с

Ялимгүй цастай

СОЁЛ, УРЛАГ

Өсвөрийн хийлчид өрсөлдлөө

179 автобус шалгалтад бүдрэв

Замын цагдаагийн албаны даргын баталсан “Нийтийн тээвэр­Аюулгүй зорчигч” сэдэвт арга хэмжээний удирдамж, төлөвлөгөөний дагуу нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхлэгч аж ахуйн нэгж, байгууллагын үйл ажиллагаанд шалгалт хийлээ. Нийтийн тээврийн 18 байгууллагын 825 автобус байгаагаас 565­ыг нь шалгахад 176 автобуснаас зөрчил илэр­чээ. Том оврын нийтийн тээврийн хэрэгслийн насжил­тын хувьд 2005­2011 онд үйлдвэрлэсэн, тээврийн хэрэгс­лийн гэрчилгээгүй, цахилгааны засвартай зэрэг техникийн бүрэн бүтэн байдлыг хангаагүй ноцтой зөрчлүүд илэрсэн. Мөн техникийн үзлэг тооллогод хамрагдаагүй, мэргэшсэн жолооны үнэмлэхгүй, техникийн өнгө үзэмжийн хувьд муу, хаяг дутуу, дуут дохио ажиллахгүй, утаа ихтэй, улсын дугаарын гэрэл асахгүй буюу бүдгэрсэн, лед гэрэл тавьсан, суудлын бүрээсгүй, жолооч хамгаалах бүсээр тоноглогдоогүй зэрэг зөрчил нийтлэг байжээ. Шалгалтын хүрээнд зарим зөрчлийг газар дээр нь арилгуулан Зөрчлийн тухай хуулийн 14.7 дахь хэсгийг үндэслэн 2.600.000 төгрөгөөр торгох арга хэмжээ авчээ.

Б.ТогтохЗГМ

Аргын тооллын арванхоёр-дугаар сарын 5, Ангараг гараг. Бил гийн тооллын 17, Хэрцгий охин одтой, улаан бар өдөр.

Өдрийн наран 08.27 цагт мандан, 17.05 цагт жаргана. Тухайн өдөр морь, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр элдэв үйлд хянуур хандах хэрэгтэй ба ан гөрөө хийх, мал, адгуус муулах, сүм дуганыг сэргээх, амилуулах, өглөгийн түллэг хийх, хишиг дуудуулах, хот балгадын үйл, цэрэг, цагдаагийн үйл, гэр, байшингийн суурь тавихад сайн. Золиг гаргах, бомбын үйл, гөлөг тэжээ хэд муу. Өдрийн сайн цаг нь хул гана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

“Монгол Улсын Филармони-45” баярын концерт энэ сарын 15-нд Соёлын төв өргөөнд болно. Тоглолтод улсын Филармонийн Симфони найрал хөгжим, Баянмонгол жааз найрал хөгжим, Морин хуурын чуулга, дуучид зэрэг 160 гаруй уран бүтээлчид оролцоно. Монголын хөгжмийн урлагийн хамгийн том байгууллага болох Монгол Улсын Филармони нь 1972 онд концертын байгууллагуудыг төвлөрүүлэх, нэгдсэн удирдлагаар хангах зорилгоор байгуулагдсан. Үүнээс хойш 45 дахь уран бүтээлийн жилтэйгээ золгоод байна. "Монгол Улсын Филармони-45" баярын концерт дундаа завсарлагаатай хоёр цаг үргэлжлэх бөгөөд өвөрмөц дуугаралт, гайхамшигтай орчин, шинэ хэв маягийн тайз засалт, мэргэжлийн уран бүтээлчдийн сэтгэл сэргээм тансаг хөг аялгууг танд мэдрүүлж, мартагдашгүй дурсамж үлдээх болно.

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 12.01

БОСООГООР:1.1970-аад оны дэлхийн хөлбөмбөгийн од, нисдэг голланд3. Их Британийн бүрэлдэхүүнд ордог улс

4. 1930-аад оны улс төрийн нэгэн нугалааны эзэд

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Австрали тивийн бэлгэдэл болсон амьтан

УДБЭТХүүхэд гэлтгүй хүн бүрийн хүсэн хүлээдэг П.И.Чайковскийн “Щелкунчик” балет энэ сарын 21-24-ний хооронд Улсын дуурь бүжгийн эрдмийн театрт тавигдана.

Францын нэрт хөгжмийн зохиолч Л.Делибийн “Коппелия” буюу “Цэнхэр нүдэн бүсгүй” балетыг энэ сарын 17-нд толилуулна. Тасалбарын үнэ 10-20 мянган төгрөг.

ЧОЙЖИН СҮИТСБамбүү театрын хамгийн анхны уран бүтээл болох “3 бяцхан тоорой” хүүхдийн жүжгийг энэ сарын 9-10-нд тоглоно. 60 минут үргэлжлэх жүжгийн тасалбар 10-15 мянган төгрөг.

THE CORPORATE HOTEL & CONVENTION CENTRE

Монгол-Америкийн Балетын хөтөлбөрийн залуу бүжигчид болон Номадик балет продакшны уран бүтээлчид хамтран байгаль орчноо хамгаалахыг уриалж байна. Хүн төрөлхтний амьдралыг тэтгэгч ус, агаар, хөрс болон эдгээрийг сүйтгэгч хог хаягдал гэсэн дөрвөн цуврал тоглолтын эхлэл болох “Амьдралыг тэтгэгч H2O” тоглолт энэ сарын 14-нд болно.

МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ АСА ЦИРКАхлах, дунд ангийн болон оюутан залуустаа хүсэл мөрөөдлөө биелүүлэхэд нь урам зориг өгөх, мэдээлэл солилцох боломж олгох Т.Саруултөгсийн “Сэтгэлийн гал-2” цуврал лекц энэ сарын 17-нд болно.

ТУСГААР ТОГТНОЛЫН ОРДОНМонгол Улсын Морин хуурын чуулгын жил бүр уламжлал болон тоглодог шинэ жилийн тоглолт энэ сарын 24-нд болно.

М.Анхцэцэг шинэ түүх бичлээ

Монголын тамирчид олимпийн төрлийн спортын ДАШТ­ээс байт харваа, чөлөөт бөх, бокс, жүдо, буудлагаар медаль авч байсан түүхтэй. Тэгвэл өчигдөр дээрх таван төрөл зургаа болж нэмэгдлээ. Хүндийг өргөлтийн ДАШТ АНУ­ын Анахайм хотноо болж, 68 улсын 328 тамирчин бяр хүчээ сориход ОУХМ М.Анхцэцэг 75 кг­ын жинд огцом өргөлтөөр хүрэл медаль хүртсэн юм. Манай тамирчин сүүлийн оролдлогоороо 107 кг­ыг өргөсөн нь түүнд шагналын тавцанд гарах эрх олгожээ. Гэхдээ гар, нурууны гэмтэл нь гүйцэд эдгэлгүй шаналгаж байсан тул түлхэлттэй өргөлтөд оролцсонгүй. Хэрэв түлхэлттэйд орж, өмнөх дэлхийн аваргад өргөсөн хэмжээндээ (133 кг) өргөсөн бол дахин нэг медаль авах бүрэн боломжтой байв.

Энэ жинд Испанийн Л.Вален­тин нийлбэрээр 258 кг­ыг (118+140) өргөж, хол тасархай түрүүлжээ.

ХЯНАЛТ, ШАЛГАЛТ

2. Хүйтэн зэвсэг5. Дэлхийн нөлөө бүхий томоохон байгууллага (товчилсон нэр)6. Ан, хоморго7. Дэлхийн олон оронд тархсан Оросын зэвсэг8. Өгөлгө9. Нялцгай биетэн10. ОХУ-ын парламент, төрийн ...11. Хар тамхины орон гэгдсэн улс12. Италийн мөнгөний нэгж13. Эстрадын нэгэн урсгал

СПОРТ

ЗГМ: КОМИКС

2 3

4

5 6

7 8

9

11

10

13

1514

12

16 17

18 19

1

Н Х ДӨ Ө

Б

ЗА

Т

ЭАҮ

У

Э

ЧМ

А

Э

ДО

Ч

Р

Н

А

Л

Н

Ү

Л

У

Э

РЭ

ӨБ У У У

ГС А Р РУ

ЦҮҮ

Н

ГЭ

ӨБ Г А Ь

14. Хөлийн доод хэсэг15. Далд биш16. Хөгжмийн нот17. Оросын нисэх

онгоц18. Шүтэн бишрэгч19. ETV телевизийн уриа

УБ-Бээжин 06.10 08.25Бээжин-УБ 09.30 12.00Сөүл-УБ 01.25 03.55Сөүл-УБ 18.15 20.45УБ-Сөүл 13.00 17.05Токио-УБ 14.40 19.10УБ-Токио 07.55 13.40Ханбумбат-УБ 09.30 12.00УБ-Ханбумбат 07.30 08.40

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

Эрээн-УБ 18.00 11.15Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Хөх хот 20.00 20.49УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20Замын-Үүд-УБ 21.35 09.55УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45 Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48 УБ-Сүхбаатар 10.55 19.52Сүхбаатар-УБ 06.30 15.35Зүүнхараа-УБ 04.25 08.40

"Филармони-45" тоглолт айсуй

Б.ЭнхжинЗГМ

Урд хөршид хүйтэн өвлөөр шатдаг хий хомсдов

Их Британийн удирдлага цөмийн эрчим хүчний төлөө

Эдийн засгийн өсөлт саарсан нь тус улсын умард хэсгийн бохир­долд нэрвэгдсэн аж үйлдвэрт сөрөг нөлөөллөө. > 10

Японы конгломерат санхүүгийн хямралаасаа гарах үүднээс NeGen­ийг зарах сонирхолтой. > 10

Швейцарын банкууд сэжигтэй үйлдлийг мэдээллээСаудын Арабын мөнгөний үлэмж хэсэг, ялангуяа эрт цагийн хөрөнгөний ихэнх нь Швейцарт хадгалаастай. > 10

Хятад улс интернетийг төрөөс хянахыг дэмжинэ

хотынх. Жижиг хотын хүүхдүүд дээшлэх ганц зам нь боловсрол гэдгийг ухаардаг учир илүү сурах хүсэл тэмүүлэлтэй байдаг” хэмээн ярилаа. Банголар дахь түүний компанийн төв байранд хэдэн арван ажилтан сургалтын материал бэлтгэх агаад анхан шатны тооны хичээлд зориулсан зургууд, биологи заах гурван хэмжээст дүрс зэрэг харагдана.

Энэтхэгийн боловсролын технологийн зарим компани гадаад зах зээлийг илүү ашиг­тай гэж үздэг аж. 2015 онд TinyTapps старт­апп байгуулсан Алтаф Рехмани зургаагаас доош насныханд зориулсан апп ликейшн бүтээснээ АНУ, Британид гаргасан байна. Гэхдээ тэрбээр дотоодын хэ рэг лэгчдийн анхаарлыг тата­хаар ажиллаж байгаа гэнэ. Ноён Хехмани “Гадаадад сайн борлогдсон бүтээгдэхүүнийг энэтхэгчүүд худалдан авахдаа дуртай байдаг. Эндхийн хүмүүс брэндийн сэтгэлгээтэй” хэмээв. Тус улсын нийтийн сургуулийн ангиуд шахцалдсан, багш нарын боловсрол доогуур тул бага орлоготой эцэг эхчүүд хүүх­

дэдээ үндсэн боловсрол олгоход ихээхэн бэрхшээлтэй.

2016 оны байдлаар Энэтхэгийн гуравдугаар ангийн сурагчдын дөнгөж 43 хувь нь нэгдүгээр ангийн сэдэв уншиж чадаж байсныг Pratham боловсролын судалгааны бүлэг мэдээлсэн. Ашгийн бус Dost Education байгууллагыг үндэслэгч Снеха Шет “Аль ч орны бага насны хүүхэд эцэг эхийн нөлөө асар их. Гэтэл Энэтхэгт 150 сая эмэгтэй бичиг үсэггүй байна” хэмээн өгүүлэв. Бичиг үсэггүй олон иргэн гар утас барьж, товчлуурыг ажиллуулж сурч байгаа нь боловсролын чухал хэрэглүүр юм гэж Dost үзэж байна. Тус байгууллага хинди хэлтэй эцэг эхчүүдэд зориулсан 200 рупийн үнэтэй бага насны хүүхдээ сургах зургаан сарын видео курс зохион байгуулж байгаа аж. Гэхдээ Энэтхэгийн боловсролын технологийн компаниуд сургуулийн танхимд нэвтэрвэл томоохон боломж нээгдэнэ гэж шинжээчид үзэж байгаа юм.

С.Томсон Rio Tinto-гийн зөвлөлийн даргаар томилогдлоо

Нил ХьюмRio Tinto компани захирлуудын

зөвлөлийн даргаар томилох хүнийг өсөн сар хайсны эцэст гүйцэтгэх бус захирлуудын нэг Саймон Томсоныг уг албан тушаалд томиллоо. Британийн иргэн, 3i хувийн хувьцааны бүлгийн зөвлөлийн дарга энэ хүн ирэх гуравдугаар сард Ян ди Плессисийн орыг залгахаар болжээ. Ноён Томсон “Би Яныг залгамжилж, энэ үүргийг хүлээж буйгаа нэр төрийн хэрэг гэж үзэж байна. Менежментийн хүчтэй багтай, дэлхийн зэрэглэлийн хөрөнгөтэй, амжилттай стратеги баримталдаг Rio Tinto компани бат бэх байр суурьтай байгаа. Би гүйцэтгэх захирал Жан­Себестиан Жак ба түүний багийн хамтран ажиллах зөвлөлийг тэргүүлж, Rio Tinto­гийн капиталын сахилга, тооноос илүү үнэ цэнэ гэдэг зарчмыг мөрдөн хувьцаа эзэмшигчдэд сайн ногдол ашиг хүртээж буйг үргэлжлүүлэх болно” хэмээн мэдэгдэв.

Англи­Австралийн энэ бүлгийн зөвлөлийн даргаар бараг есөн жил ажилласан ноён Плессис гуравдугаар сард BT Group­т нэгдэхээ зарласнаас хойш орны хүн хайж эхэлсэн билээ. Xstrata­гийн захирал асан Мик Дэвис уул уурхайн салбарт хамгийн нэр хүндтэй тооцоогддог уг албан тушаалын сунгаанд тэргүүлж байсан авч томоохон хөрөнгө

оруулагчид түүний томилгоог эсэргүүцсэн байна. Ингэснээр Томсоны өмнө хаалга нээгдэж, 2014 онд зөвлөлд нэгдсэнээс хойш цалин хөлсний хороог тэргүүлж ирсэн тэрбээр гэрээт албан тушаалыг авахаар боллоо. Томоохон хөрөнгө оруулагчид өнгөрсөн долоо хоногт ноён Томсон нөөцийн аж үйлдвэр болон зөвлөлийн сайн туршлагатай гэж Financial Times сонинд ярьж байсан юм.

Тэрбээр 2001­2004 онд Anglo American компанийн үндсэн металлын хэлтсийг толгойлж байсан агаад дөрөвдүгээр сар хүртэл таван жилийн турш Tullow Oil компанийн зөвлөлийн даргаар ажиллажээ. Томилгоог ахалсан Rio­гийн гүйцэтгэх бус захирал Энн Годбихире хэлэхдээ ноён Томсон уул уурхайн гүнзгий мэдлэг болон зөвлөлийн ажлын туршлага авчирна хэмээн онцлов. Томилгоог наймдугаар сар хүртэл хариуцаж байсан Жон Варли Barclays­ын захирал байхдаа үйлдсэн луйврын улмаас ажлаа өгсөн. Ноён Томсонд тулгарч буй хамгийн чухал зорилтын нэг нь Мозамбикт нүүрсний уурхай худалдан авахдаа луйвар хийсэн гэж Rio­г буруутгаж буй АНУ­ын зохицуулагчидтай хэл амаа ололцох явдал юм.

Түүнчлэн Британийн Ноцтой луйврыг мөрдөх алба тус компани Гвинейд төмрийн хүдрийн том

Онлайн боловсрол ахих боломж олгодог

1Хятадын зүүн нутгийн Вужэн

хотод дөрөв жилдээ зо хиог дож буй бага хурал Хя та дын техно­логи болон тө рийн хяналттай интернетийн зарч мыг сурталч­лах зорилготой. Сүл жээний улс төрийн нө лөөнд сэтгэл түгшдэг олон орны хувьд Хятадын алсын хараа сонирхолтой боловч интер нетийг нээлттэй форум гэж үздэг Цахиурын хөндийн зар чимд нийцэхгүй. Хятадын захиргаа иргэдийн интернетийн хүр тээмжийг хянах хүчин чар­майлтаа эрс нэмэгдүүлсэн үед бага хурал болж байна. Өнгөрч буй жилийн хугацаанд Хятадын албаныхан Google, Facebook болон англи хэлт сонины сайтууд руу нэвтрэхийн тулд ашиглаж байсан VPN хэмээх дотоодын хувийн сүлжээнүүдийг устгана гэж амласан.

Apple Хятадын Засгийн газ­рын хүсэлтээр VPN­ын хэдэн зуун аппыг өөрийн платформоос оны эхээр арилгасан. Ноён Кук бага хуралд хуралд үг хэлэхдээ Apple’s App Store Хятадын 1.8 сая хөгжүүлэгчдэд 17 тэрбум ам.долларын орлого оруулсан нь нийт хөгжүүлэгчдийн ор ло гын гуравны нэг болсныг мэдээлэв. Энэ зун Хятадад цахим аюулгүй байдлын шинэ хууль батлаг­даж, иргэний нийгэм ба хувь хүмүүст тавих төрийн хяналтыг чангатгасан юм.

Дотоодын сүлжээний хянал­тыг чангалахын хамт шинэ хууль гадаадын фирмүүд өгөгдлөө

дотоодод байрлуулахыг шаар­даж, Хятадын аюулгүй байдлын албадын зүгээс өгөгдөлд хя­налт хийх эрх олгожээ. Ноён Ши Жинпиний бага хуралд ирүүлсэн илгээмжийг намын суртал ухуулгын дарга Хуан Кунмн уншиж сонсгосны дотор “Хятадын кибер орон зай түргэн хөгжиж байна... Хятадын үүд хаал га улам бүр нээлттэй болж байгаа” хэмээн дурджээ. Вужаны бага хурал болон Хятадад зо­хиогд дог өндөр арга хэмжээний үеэр гадаадын зочид Бээжингийн хя нал тыг шууд мэдэхээс сэр­гийлж интернет хаалтыг түр арилгадаг.

Бага хурлыг санаачлагч Ком­мунист намын интернет бод логыг хариуцдаг Лү Вей улс төрийн цэвэрлэгээнд өртсөн учир энд үзэгдэхгүй байв. 57 настай ноён Лү өнгөрсөн сард “сахилгыг ноцтой зөрчсөн” хэрэгт холбогдсон гэж зар ла сан нь авлига ба олон албан тушаалаа буруугаар ашигласан үйлдлийг нэрлэдэг аж. Тэрбээр “интернетийн тусгаар байд­лыг” хамгаалагчдын нэг боловч Хятадын асар том зах зээлд орохыг эрмэлздэг өрнөдийн интернет ба хэвлэлийн эзэд түүнд ойртохыг оролддог байв. Үүний зэрэгцээ АНУ­ын засаг за хиргаа сүлжээний үл оролцох буюу тэгш байдлыг халах алхам хийж эхэлсэн. Түүнчлэн томоохон компаниуд өгөгдлийг түргэн хүргэх үнийг нэмэхийн тулд лобби явуулж байгаа юм.

орд худалдан авахдаа зөвлөгчид сэжигтэй төлбөр төлсөн тухай мөрдөн байцаалт явуулж байгаа. Австралийн Сидней хотод Rio Tinto хөрөнгө оруулагчдадаа стратегийн асуудлаар тайлан тавьж байх үед Томсоныг томилох мэдээ нийтлэгдлээ. Тус компани 2021 оноос бүтээмжийг дээшлүүлэх буюу автоматчилал, технологийн хөтөлбөр хэрэгжүүлснээр жилдээ 1.5 тэрбум ам.долларын нэмэлт ашиг олохоо зарлав. Эднийх мөн хувьцааны багцаа үр ашигтай болгох аж.

Ноён Жак “Бид 2017 оны эхний хагаст бизнесээс олсон ам.доллар бүрийн 40 центийг хувьцаа эзэмшигчдэд буцаан олгож байгаа. Цаашилбал таван тэрбумын өртөгтэй бүтээмжийн хөтөлбөр ирэх таван жилд үнэ цэнийг нэмэгдүүлэхэд тусална” хэмээн ярьсан байна. Хөрөнгө оруулагчид компанийн удирдлагад хандаж, ногдол ашиг болон хувьцааны буцаан худалдан авалтыг нэмэгдүүлэхийг уриалжээ. Rio түүнчлэн ирэх зургаан сард Хятадад өсөлт сулрах түгшүүрийг намжаахад уг уулзалтыг ашиг­ласан байна. Хятад улс таваарын хэрэглээгээр дэлхийд тэргүүлсэн хэвээр байгаа. Тус компани энэ онд капиталын зардал 4.5 тэрбум ам.доллар байхаар тооцсон нь өмнөх таамаг болох таван тэрбумаас доошилсон үзүүлэлт юм.

2016 2021773

515463

184

295Хэл ба мэргэжлийн курс

33Ахлах ангийн сургалт43Шалгалтын бэлтгэл73Бага ба дунд ангийн нэмэлт сургалт93Дахин сургалт ба онлайн сертификат

Энэтхэгийн онлайн урсгалын зах зээлийн өсөлтЗах зээлийн сектор (сая ам.доллар)

BBM©

Саймон Мунди, Эми КазминБижү Равиндран Шинэ Дели

хотын Индира Гандийн нэ­рэмжит цэнгэлдэх хүрээлэнд 24000 залуусын өмнө математик зааж буй дүрс бичлэгээ сэтгэл хангалуун үзүүлэв. Энэтхэгийн цөөн нэр хүндтэй их сургуульд элсэхийг сайн цалинтай ажлын баталгаа хэмээн өрсөлддөг ахлах ангийн сая сая сурагчдын дунд багш хэмээн өргөмжлөгдсөн энэ залуугийн алдар тус улсад боловсролын мэргэжилд ямар их анхаардгийг харуулж байна. Гэвч ноён Равиндран өөрийн үндсэн бизнес болох боловсролын технологийн асуудалд цаг гаргаж чадахгүйд хүрчээ. Гадаадын хөрөнгө оруулагчид 2011 оноос Энэтхэгийн технологийн старт­аппыг сонирхож эхэлсний дотор Бижугийн санаачилсан 10­18 насныханд зориулсан сургалт тоглоомыг хослуулсан онлайн хичээл 500000 гаруй хэрэглэгчтэй болжээ.

Ноён Равиндран өнгөлөг бич лэгээ таблет дээр харуулс­ныхаа дараа “Дараа үеийнхэн дэлгэцээс сурч байгаа нь үндсэн зуршил болсон зүйл” хэмээв. Byju’s нэртэй онлайн хичээлийн старт­апп АНУ, Хятад зэрэг орны хөрөнгө оруулагчдаас 200 сая орчим ам.доллар босгосноор Энэтхэгийн цэцэглэж буй зах зээлд хамгийн амжилттай тоглогчдын нэг боллоо. KPMG болон Google­ийн тооцоолсноор Энэтхэгийн онлайн боловсролын зах зээл өнгөрсөн онд 247 сая ам.доллар татсан бол 2021 он гэхэд 1.96 тэрбумд хүрэх таамагтай байна.

Дунд зэргийн хотуудын эцэг эхчүүд хүүхэд нь нийгмийн шатаар өгсөх гол түлхүүр нь сургуулийн шалгалтаа амжилттай өгөх явдал гэж үздэг явдал энэ зах зээлийг дээш түлхэж байгаа юм. Энэтхэгийн өмнөд нутгийн жижиг тосгонд өссөн Равиндран англи хэлийг крикетийн тэмцээний тайлбарыг сонссоор сурсан агаад “Манай хэрэглэгчдийн дөнгөж дөрвөний нэг нь том

BBM©

BBM©

Агаарын бохирдлыг багасгах эрс арга хэмжээ авч буй умард Хятадад айл өрх, жижиг бизнес эрхлэгчид хүйтэнд дагжиж эхэллээ. стерлингээр байгуулах Хинкли

Пойнтын цөмийн станцын үнэ өртөг шүүмжлэлийн бай болсон. Үүнтэй уялдан уг эрчим хүчийг хөгжүүлэгчид цаашдын төслийнхөө зардлыг багасгах дарамттай тулгарлаа. Цөмийн эрчим хүчний салбар хөрөнгө оруулалтын өртөг зардлаа багасгахын тулд Засгийн газрын дэмжлэг хайж байна.

Зардал нь ихсэж, төсөв хэтрэх эрсдэлтэй цөмийн реактор байгуулах ажилд татвар төлөгчдийн мөнгийг үрэхээс Нэгдсэн вант улсын Сангийн яам болгоомжилдог. Харин сайд нар зээл олгож, бонд гаргах, баталгаа өгөх замаар цөмийн эрчим хүчийг санхүүжүүлэх ажлыг аль болох дэмжих бодолтой.

Хинкли Пойнтын төслийг санхүүжүүлэхээс татгалзсан Нэгдсэн вант улсын Засгийн газар Франц, Хятад хөрөнгө оруулагч нарт уг төслийг бүхэлд нь даатгах бодолтой. Зардлыг нь хожим хэрэглэгчдээс суутгахаар тооцсон төслийн үнэ огцом өссөн явдалд британичуудын олонх нь дургүйцсэн юм.

Хинкли Пойнтын төсөлд

“стратегийн ноцтой алдаа” гаргасных нь төлөө Засгийн газрыг парламентын олон нийтийн санал хүлээн авах хороо өнгөрсөн сард ширүүн шүүмжиллээ. Төслийг олон нийтийн санхүүжилт ашиглах замаар хэрэгжүүлэх боломжийг алдсан хэмээн тус комисс дүгнэжээ.

Хинкли бол Их Британид 1990­ээд оноос хойш анх удаа барьж буй шинэ үеийн цөмийн цахилгаан станц. Дотоодын цөмийн эрчим хүч нийлүүлэх сүлжээг шинэчилж чадвал хожмын төслүүдийн өртөг буурна хэмээн мэргэжилтнүүд үздэг. Эдүгээ Их Британийн цахилгаан эрчим хүчний 25 хувийг цөмийн цахилгаан станцуудаас нийлүүлдэг. Гэвч одоогийн найман станц бүгд 2035 онд хаагдах ёстой уг мэдээлэлтэй холбогдуулан Их Британийн Бизнес, эрчим хүч, аж үйлдвэрийн стратегийн яам тайлбар өгөхөөс татгалзав.

Урд хөршид хүйтэн өвлөөр шатдаг хий хомсдов

Их Британицөмийн эрчим хүчний төлөө

Швейцарын банкууд үйлчлүүлэгчдийнхээ сэжигтэй үйлдлийг мэдээллээ

мөрний бэлчирт оршдог хөнгөн үйлдвэрийн төв – Жөжян мужид шатдаг хийн хомсдол үүсгэлээ. “Байдал тун эвгүй байна” хэмээн IHS Markit­ын Ази дахь шатдаг хий, эрчим хүчний асуудал хариуцсан захирал Жоу Шижоу өгүүлсэн юм.

Төрийн мэдээллийн хэрэгсэлд нийтлэгдсэнээс үзвэл тус улсын төлөв лөлтийн агентлаг ­ Улсын хөгжил, шинэчлэлийн комиссоос “үнийн зохист стандарт” тогтоох зааварчилгыг орон нутгийн шатдаг хийн компаниудад хүр­гүүлжээ.

Засгийн газраас цахилгаан станц зэрэг бохирдлын аварга эх үүсвэрийг багасгах арга хэмжээнд нүүрс хэрэглэдэг жижиг бизнес эрхлэгч, айл өрхүүд хүртэл хамрагдсан нь бэрхшээл үүсгэснийг ноён Жоу тайлбарлав. “Нүүрсэнд тогтоосон хяналт хэр ноцтой тусахыг энэ өвөл бидэнд харуулж өгнө. Цаашид ямар бодлого хэрэгжүүлэхийг тодорхойлох өвөл болно” хэмээн тэрбээр өгүүлсэн юм.

Умард Хятад дахь цээж хорс госон агаарын бохирдлыг шийдвэрлэх бодлого тус улсын хүнд үйлдвэрийг эд баялаг, хүн ам төвлөрсөн хотуудаас ядуу зүдүү хөдөө нутаг руу нүүлгэх шалтгаан боллоо. Нүүрсэн галлагаат бой лер хэрэглэдэг жижиг бизнес эрхлэгчдийг төвийн эрчим хүчний сүлжээнд

Патрик Жэнкинс, Ральф АткинсШвейцарын банкууд Саудын

Арабын зарим үйлчлүүлэгчдийн дансан дахь сэжигтэй үйлдлийг тус холбооны улсын цагдаагийн газрын харьяа Мөнгө угаахтай тэмцэх албанд мэдэгдэж эхэллээ.

Банкуудыг төлөөлж буй хууль­чид өнгөрсөн долоо хо ногт олон арван баримтыг эрх баригчдад шилжүүлснийг уг хэрэгт ойр хоёр ч эх сурвалж мэдээлж байна.

Уг мэдээлэл нь мөнгө угаах болон авлигатай холбоотой зохицуулалт зөрчигчдөд банкууд сэтгэл зовниж буйн илрэл боллоо. Өнгөрсөн сард Саудын Арабын тэргүүн баячуудын эгнээнд багтах бизнесийн бүлгийнхэн болон ханхүү нарыг хамарсан нийт 200 гаруй хүнийг баривчилсны дараахан энэхүү хэрэг дэгдээд байна.

Саудын Арабын вант улсын хүчирхэг залгамжлагч, угсаа залгамжлах хунтайж Мухамед бин

Эндрю Уорд, Жим ПаккардИх Британийн сайд нар ханган

нийлүүлэх сүлжээг нь сайж­руулах, шинэ үеийн бага оврын реак тор хөгжүүлэх аргаар цөмийн эр чим хүчийг дэмжих гэж буйгаа энэ долоо хоногт зарлана.

Нэгдсэн вант улсад сэргээг дэх эрчим хүчний үнэ хямдарсаар байгаагаас энэ онд цөмийн эрчим хүчний салбарын ирээ­дүй бүдгэрсэн. Гэхдээ л Их Брита нийн эрчим хүчний найд вар тай ажиллагааг хангах, нүүрстөрөгчийн давхар ислийн ялгарлыг бууруулах гэвэл цөмийн эрчим хүч амин чухал хэвээр үлдэх ёстой гэсэн байр суурийг эрх баригчид баримталдаг.

Эрх баригчдын төлөвлөгөөнд цөмийн эрчим хүчний судалгаа, инженерийн ажлыг хөхүүлэн дэмжих цогц арга хэмжээ багтаж байгааг мэдээлэлд ойр эх сурвалж өгүүлсэн юм. Модуль хийцтэй цомхон реактор гэгддэг “цөмийн мини станц” хөгжүүлэх төслийн нарийн ширийн зүйлс ч дээрх төлөвлөгөөнд багтана.

Энэхүү арга хэмжээ нь Кемб рийн Мур сайдад авар га цар хү рээтэй шинэ цөмийн ца хилгаан станц байгуулах хө­төл бөрт түл хэц өг нө. Өмнөд Со лон госын эрчим хүчний Kepco компани К е м б р и й н төс лийг ха­риуцаж буй Toshiba­гийн мэд лийн Nu­Gen консорциумд хөрөнгө оруу лах сонирхолтойг уг хэрэгт ойр эх сурвалж өгүүлсэн юм.

Японы конгломерат санхүү­гийн хямралаасаа гарах үүднээс NeGen­ийг зарах сонирхолтой. БНХАУ­ын цөмийн эрчим хүчний CGN групп ч NuGen­ийг худалдаж авахаар яриа хэлэлцээ өрнүүлж байгаа. Гэхдээ консорциум хэний мэдэлд очих нь энэ долоо хоногт тодорно. Их Британи нь нүүрсэн галлагаат үй олон дулааны цахилгаан станцуудаа төдийгүй ойрын хэдэн жилээс зогсох хуучин цагийн цөмийн станцуудаа ч “шинэ үеийн”­хээр солих төлөвлөгөөтэй.

Санхүүжилт, далайн эргийн салхин эрчим хүчний өртөг хурдацтай буурч буйгаас шалтгаалан Мурсайд болон цөмийн эрчим хүчний өөр хэд хэдэн төслийн ирээдүй ч эргэлзээтэй байгаа.

Сомерсетэд 20 тэрбум фунт

Салманы өрнүүлсэн авлигатай тэмцэх ажиллагааны дүнд баривчилсан дээрх хүмүүсийг Риц­Карлтон зочид буудалд саатуулж байгаа.

Швейцарын банкууд үйлч­лүүлэгчдийнхээ нууцыг сахин хамгаалахын зэрэгцээ сэжигтэй үйлдлийг нэн даруй мэдээлэхийг эрмэлздэг. Тус улсын эрх ба ригч­дын шалгаж буй дээрх өгөгдөлд Саудын албаныхан хандах гэвэл албан ёсоор хүсэлт гаргах ёстой.

“Орж ирсэн мэдээлэлд жур мын дагуу үнэлгээ өгч байгаа. Одоогоор мэдээлэлтэй холбогдуулан эрүү гийн хэрэг үүсгээгүй” хэмээн Швейцарын ерөнхий шүүгчийн албанаас Financial Times­д тайлбарлав.

Бизнесийнхэн, хан хүү нар зарга мэдүүлж болзошгүй бай­гаа гаас үйлчлүүлэгчдийнхээ нэрийн өмнөөс бэлэн мөнгөний шилжүүлэг хийж эхэлснээ Швейцарын банкууд мэдэгдсэн.

Люси Хорнби, Арчи ЖанХүлэмжийн хийн ялгарлыг

бууруулах хүлээсэн үүргээ биелүү лэхийн төлөө шамдаж буй Бээжин нүүрснээс зай барих хэрээр умард, төв Хятадад шатдаг хийн хомсдол нүүрлэх болов.

Эрх баригчдын эрс арга хэм жээнээс шалтгаалан үнд­сэндээ ядуус, хотод шилжин суурьшигсад агаарын хэм хасах температуртай хүйтэн цагт дулаан хангамжгүй сууцгааж байна.

Эдийн засгийн өсөлт саарсан нь тус улсын умард хэсгийн бохир долд нэрвэгдсэн аж үйлдвэрт сөргөөр нөлөөллөө. Уг нөлөөний улмаас Хятадын хүлэмжийн хийн ялгарал сүүлийн хэдэн жилд мэдэгдэхүйц багасав. Гэтэл энэ оноос эдийн засаг сэр гэ сэн нь хүлэмжийн хийн ялгар лыг эргүүлээд өсгөсөн тул эрх баригчид нүүрснээс гаралтай бохирдлыг хянах арга хэмжээгээ эрс чангатгажээ. Нүүрс нийлүүлэлтийг танас наас үүдэн байга лийн шингэ рүүл сэн шат даг хийн эрэлт ог цом нэмэгд­лээ. Энэ арваннэгдүгээр сарын эц сийн байд лаар шингэ рүүл сэн шат даг хийн үнэ жилийн өмнөх үеэс 40 гаруй хувиар өсөөд байна.

Нүүрс нээс татгалзах бодлого өнгөр сөн долоо хоногийн хүйтэн тэй хавсарсан нь Бээжинг той рон хүрээлдэг аж үйлдвэрийн Хөбэй муж, алс өмнөдийн Хөх

эрс ихэссэн нь компаниуд Сибирьт байгалийн хийн шинэ ордын төсөл хэрэгжүүлэх, АНУ­аас шингэрүүлсэн хий импортлох найдвар төрүүлэв. Гэвч Зүүн өмнөд Азид шатдаг хийн үнэ хэт хямд байгаа нь АНУ­ын шингэрүүлсэн хийг өрсөлдөх чадваргүй болгодог. Одоогоор БНХАУ шатдаг хийн хэрэглээнийхээ тал хувийг төв Азиас дамжуулах хоолойгоор болон шингэрүүлсэн байгалийн хийн хэлбэрээр далайгаар татан авч байгаа.

Гэхдээ шатдаг хийн хомсдол нь Бээжин улс орныхоо умард хэсэг дэх эрчим хүчний тогтолцоог шинэчлэн өөрчлөх амбийцлаг төлөвлөгөөнөөс үүдэлтэй түр зуурын үзэгдэл. 2017 он бол хүрээлэн буй орчны чанарыг сайжруулах Бээжингийн зорилт эдийн засгийн санаанд оромгүй өсөлттэй зөрчилдсөн анхны жил ч биш. Урьд нь 2010 онд Хөх мөрний бэлчир, авто машины эд анги үйлдвэрлэлийн зангилаа цэг Чуаньжяо сянь (тайлбар: сянь – Монголын сумтай дүйх засаг захиргааны нэгж) дахь айл өрх, эмнэлэг нийтээрээ таг харанхуйд умбаж байсан удаатай. Тухайн үед орон нутгийн захиргаа эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэх төлөвлөгөөгөө хэрэг жүүлэх үүднээс эрчим хүчний хангамжийг нийтэд нь тасалсан юм.

холбох, айл өрхүү дийг шатдаг хийн халаалтад шилжүүлэх нь ч уг бодлогын бүрдэлд багтдаг.

Айл өрхийн халаалтад ча нар муутай шахмал хүрэн нүүрс ашиглахыг Бээжин хориглосон. Уг хориг нь хотын хүн амыг өсгөх нэг нөхцөл болдог шилжин суурьшигч айл өрхүүдэд хүнд туслаа.

Бээжин, түүнийг тойрон орш­дог мужуудад агаарын бохирдол ихэсдэг өвлийн улирлын нүүрс­ний нийт хэрэглээний тал хувь нь байр сууцны халаалт зэрэг хэрэглээнд зарцуулагддаг.

Бээжингийн захад орших уулсын дундах тосгодыг сайн чанарын шахмал нүүрсээр хангаж, хотын жижиг байр суу­цанд оршин суугчдын ихэнх хэсэг нь цахилгаан халаагуурт шилжжээ. Харин ядуу шилжин суурьшигсдын зарим нь хотын захад ямар ч халаалтгүй оромжинд өвлийг өнгөрөөх гэж байна.

“Тий тий, хүйтэн байна!” гэсэн мессежийг угаалга эрхэлдэг Чэн овогт бүсгүй Бээжингийн нисэх буудлын ойролцоох дулаалгагүй фермийн байран дотроос бичжээ. Энэ хэсэг нь өнгөрсөн долоо хоно гоос шөнөдөө хасах хэмтэй хүйтэрдэг болсон. Гэтэл байрны эзэн нь шинэ журамд нийцүүлэн энэ оноос нүүрсэн галлагаат зуух хэрэглэхийг хорьжээ.

Хятадад шатдаг хийн хэрэглээ

ВВМ©

Олон арван жил амь бөхтэй оршсон “авлига өгч авалцах, идэж шамшигдуулах тогтолцоо”­г нухчин дарах замаар дор хаяж 100 тэрбум ам.долларыг эргүүлж авчрахаар Саудын Арабын угсаа залгамжлах ханхүү зорьж байна.

Баривчлагдсан хүмүүсийн нэр дээрх зээл, хадгаламжийг нэн даруй хаах хүсэлтийг Саудын Арабын зохицуулах байгууллагаас дотоод, гадаадын банкуудад хүргүүлжээ. Баривчлагдсан хүмүүс дотор Citigroup, Twitter зэрэг компанийн хувьцаа эзэмшигч, мэдээллийн хэрэгслийн салбарт хөрөнгө оруулагч, тэрбумтан, хунтайж Аль­Валид бин Талал багтаж байна.

Саудын Арабын харьяатуудын данстай холбоотой хэрэг нь дэлхийн хөлбөмбөгийн зохи­цуулах байгуулага­FIFA, Бра зилын газрын тосны Petrobras компаниас Швейцарт үүсгэсэн сэжигтэй сангуудтай холбоо

бүхий урьд өмнийн хэрэгтэй төстэйг өөр нэг эх сурвалж тайлбарлав.

Саудын Арабын мөнгөний үлэмж хэсэг, ялангуяа эрт цагийн хөрөнгөний ихэнх нь Швейцарт хадгалаастай. “Энд бараг 30­50 жилийн өмнөөс хадгалж ирсэн хөрөнгө бий. Шинэ үеийн баячуудынх биш” хэмээн дээрх

эх сурвалж өгүүллээ. “Саудын Арабын вант улсад саяхан өрнөсөн хэрэг манай бизнест одоогоор нөлөөлсөн зүйлгүй. Гэхдээ бид байдлыг анхааралтай ажиглаж байгаа” хэмээн Credit Suisse тайлбарлав. Харин UBS үйлчлүүлэгч нар тайгаа холбоотой мэдээлэл өгөхөөс татгалзжээ.

Авлигатай холбогдуулан

Сау дын Арабын Сангийн яам­ны ажилтнуудтай хамтран ажиллуулахаар хунтайж Муха мед өрнөдийн мөрдөгчдийг авчир сан талаар 11 хоногийн өмнө Financial Times мэдээлсэн. Мөрдөн шалгах ажиллагаатай холбогдуулан гадаадын банкуудын удирдлагаас мэдүүлэг авсан байна.

Давхар бүртгэлтэй компаниудын бүтээг дэхүүн Ирэх жилийн эхээр дотоодын зах зээлд гарна

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Гадаадын хөрөнгийн

биржид хувьцаа

гаргахдаа тухайн улсад

үйл ажиллагаа явуулж байгаа

хуулийн болон аудитын

фирмээр дүгнэлт

гаргуулдаг. Шинэ журмаар

Монголд давхар бүртгэл

хийлгэхгүй.

Эдийн засаг

2017.12.05, МЯГМАР ~ №232 (778) 11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Монголын хөрөнгийн зах зээл энэ оны долдугаар сараас хойш тасралтгүй өсч байна. Зах зээлийн жишиг индекс болох Топ­20 болон MSE ALL арваннэгдүгээр сард дээшилснээр, тав дахь сардаа өсөлтөө хадгаллаа. Хөрөнгийн зах зээлийн шилдэг 20 компанийн хувьцааг багцалсан Топ­20 индекс арваннэгдүгээр сард 3182 нэгжээр өссөн. Үүнтэй зэрэгцээд Монголын хөрөнгийн биржийн бүх хувьцааг жигнэн тооцдог MSE ALL индекс 110 нэгжээр өсөж, түүхэн дээд цэгтээ хүрсэн байна.

Өнгөрсөн сард хувьцааны захад нийт 22.08 сая ширхэг хувьцааг 4.31 тэрбум төгрөгөөр арилжсан. Энэ нь 2017 оны хамгийн өндөр

ВАЛЮТ

Хөрөнгийн зах зээл таван сар дараалан өслөө

ЗГМ ТОВЧХОН

Ам.доллар 2,442.22

Евро 2,898.67

Япон иен 21.63

ОХУ рубль 41.51

БНХАУ юань 369.04

БНСУ вон 2.24

ВАЛЮТЫН ХАНШ

» ТҮҮХИЙ ЭД

70ам.доллар.Төмрийнхүдрийнханш цаашид тасралтгүй өснө гэж олон улсын Metal Bulletin байгууллага үзэж байна. 62 хувийн агууламжтай төмрийн хүдрийн ханш тонн нь 70 ам.долларт хэлбэлзэж байгаа нь есдүгээр сарын 18­наас хойших хамгийн өндөр дүн болжээ. Citigroup ирэх онд нэг тонн төмрийн хүдрийн ханш дунджаар 68 ам.доллар, 2019 онд 60 ам.доллар байна гэж таамаглаж байна.

» АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛ

6.2Хувь. Монгол Улс 2026 он гэхэд аялал жуулчлалын салбараас бий болох ажлын байрны тоо 79 мянгад хүрч, нийт ажлын байрны 6.2 хувийг бүрдүүлнэ хэмээн Дэлхийн аялал жуулчлалын консул тооцжээ. 2016 онд аялал жуулчлалын салбар нийт ажлын байрны 4.9 хувийг бүрдүүлсэн байна.

» ШИЙДВЭРАМГТГ-аасашигтмалтмалынтусгай зөвшөөрлийн ээлжит жилийн төлбөрийг алдангийн хамт төлөөгүй аж ахуйн нэгжүүдийн нийт зургаан аймгийн нутагт дэвсгэрт хамаарах долоон тусгай зөвшөөрлийг цуцалжээ.

» ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТХөрөнгө оруулалтыг татах өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэхийн тулд мэдээллийн нэгдсэн нээлттэй систем бүрдүүлж, нэг цэгийн үйлчилгээний төв, төр, хувийн хэвшлийн байнгын ажиллагаатай зөвлөлдөх бүтэц байгуулах нь зүйтэй гэж Засгийн газрын дэргэдэх Хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаалах зөвлөл үзлээ.

» ҮНЭТ ЦААС

14.5Хувь. Хөгжиж буй зах зээлүүдийн үнэт цааснаас олсон ашиг энэ оны эхний аравдугаар сард 14.5 хувьд хүрсэн гэж NN Investment Partners дүгнэжээ. Харин JPMorgan 13.3 хувийн өгөөж хүртсэн байна. Энэ онд бондын дундаж хүү сүүлийн гурван жилийн доод түвшинд хүрч буурснаар хөгжиж буй болон буурай хөгжилтэй орнууд их хэмжээний үнэт цаас арилжсан байна. Тухайлбал,БНХАУ-ындэдбүтцийн салбарын хөрөнгө оруулалт болон ОУВС­гийн хөтөлбөрт хамрагдсан Монгол, Пакистан улс өнгөрсөн сард ам.доллараар нэрлэсэн шинэ бонд гаргаад байна.

» ХӨДӨӨ АЖ АХУЙМалчид, фермерүүд тухайн борлуулагч аж ахуй нэгжүүдээс малын тэжээлийг бэлэн мөнгөөр, мал, махаар солих болон ноос, арьс ширний урамшууллын мөнгөндөө дүйцүүлэн худалдан авах боломжтойг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Б.Батзориг хэллээ.

Г.БайгалЗГМ

үзүүлэлт төдийгүй үнэт цаасны нийт арилжааны 22.2 хувийг бүрдүүлсэн байна. Нэг сарын хугацаанд нийт 58 компанийн хувьцааны ханш өссөн. Үүний 70 хувийнх нь хувьцааны ханш 10 хувиас дээш өсөлтийг үзүүлжээ. Арилжааны идэвх ийнхүү нэ­мэгдэхэд шинэ IPO болон хэд хэдэн компанийн үйл ажиллагаа эрчимжсэн нь нөлөөлсөн байна. Зах зээлийн энэхүү идэвхжил цаа шид үргэлжлэх төлөвтэй гэж шинжээчид үзэж байна.

Харин бондын захын арилжаа арваннэгдүгээр сард сарын дүн гээр 3.5 дахин буурчээ. Энэ нь Сангийн яамнаас Зас гийн газрын бондын анхдагч зах зээлийн арилжааг зогсоосонтой холбоотой гэж Монголын хөрөнгийн бир жээс тайлбарлалаа.

ЭДИЙН ЗАСАГ

Санхүүгийн зохицуулах хороо ноос хувьцааны давхар бүртгэлийн журам баталсан. Ингэснээр гадаадын арилжаа эрхлэх байгууллагад бүртгэлтэй хуулийн этгээд Монголд, мөн дотоодын арилжаа эрхлэх байгууллагад бүртгэлтэй хуулийн этгээдэд гадаадад үнэт цаас гаргах эрх нээгдсэн. Энэ талаар Монголын хөрөнгийн бирж (МХБ)-ийн гүйцэтгэх захирал Х.Алтайтай ярилцлаа.

-Монголын хөрөнгийн бир-жийн индексүүд өсөж, маш сонирхолтой цаг үе ирээд байна. Үүнтэй зэрэгцэн хөрөнгө оруулагчид шинэ бүтээгдэхүүн хүлээж байгаа байх. Ойрын хугацаанд шинээр гарах гэж байгаа ямар IPO байна вэ?

­Өнгөрсөн баасан гарагт “Монгол Базальт” компани 3.2 тэрбум төгрөг зах зээлээс татан

Уул уурхайн өгөөжийг шууд хүртэх боломж нээгдлээ

З.ГэрэлЗГМ

төвлөрүүлэх хувьцааны бүртгэлээ МХБ­д хийлээ. Санхүүгийн зохицуулах хороо (СЗХ)­ноос зөвшөөрлөө аваад зах зээлд гарахад бэлэн болно.

-Өнгөрсөн долоо хоногт СЗХ давхар бүртгэлийн журам танилцуулж, баталсан. Давхар бүртгэл нь дотоодын болон гаднын биржүүдэд бүртгэлтэй Монголын компаниудад ямар давуу тал, боломж бий болгох бол?

­2013 онд баталж, 2014 оноос хэрэгжсэн Үнэт цаасны тухай хуульд давхар бүртгэлийн тухай зохицуулалт байдаг. Гэвч өнөөг хүртэл хэрэгжихгүй байсан шалтгаан нь СЗХ дагалдан гарах журмыг нь батлаагүй байсантай холбоотой. Харин одоо бол журамтай боллоо.

Гадаадын хөрөнгийн биржид хувьцаа гаргахдаа тухайн улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа хуулийн болон аудитын фирмээр дүгнэлт гаргуулдаг. Шинэ журамд зааснаар Монголд давхар хуулийн болон аудитын бүртгэл хийлгэх шаардлагагүй болсон. Гаднын биржид хувьцаа арилжаалж буй компани тухайн биржийн дүрэм журмыг мөрддөг, үүнийг нь МХБ хүлээн зөвшөөрсөн гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлбэл, гаднын биржид хувьцаагаа арилждаг компаниуд Монголын зах зээлд арилжих үүд хаалга нь нээгдлээ. Ойрын үед 2­3 компани давхар бүртгэлтэй болохоор ид ажиллаж байна. Магадгүй ирэх жилийн эхний улиралд багтаад давхар бүртгэлтэй компаниудын бүтээгдэхүүн манай зах зээл дээр гарчих байх.

-Давхар бүртгэлтэй ком-паниудын хувьцааг худалдаж авахад жижиг хөрөнгө оруу-лагчдад ямар давуу тал бий болох вэ?

­Тухайн бүтээгдэхүүн гаднын бирж дээр арилжаалагдаж байхад тухайн улсын валютаар төлбөрөө хийдэг байсан. Харин Монголд арилжаалагдсанаар Монголын хувьцаат компани болж байгаа тул үндэсний валютаар тухайн компанийн хувьцааг худалдаж авах боломж нээгдэнэ.

Нөгөө талаар, хөрөнгийн биржид хувьцаа гаргасан ихэнх компани уул уурхайн салбарт

үйл ажиллагаа явуулдаг. Тэгэхээр хувьцааг нь худалдаж авах замаар уул уурхайн баялгаас хувь хүртэнэ гэсэн үг.

Тодруулбал, хувьцааны үнийн зөрүүнээс гадна компани ашигтай ажиллахад ногдол ашиг хэлбэрээр тухайн төсөл, ордын өгөөжийг хүртэх боломжтой болно.

-Давхар бүртгэл нэвтрүүлс-нээр бүртгэлтэй компаниудын санхүүгийн тайлангийн стан-дарт өөрчлөгдөх үү. Өөрч-лөгдсөн тохиолдолд стандартын биелэлт, чадавхыг хангахад бирж юу хийх вэ?

­Манай зах зээлд ирэх гэж байгаа компаниуд нь өөрсдийнхөө зах зээл дээр хэдийнэ гарсан гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлбэл, Канадад бол Канад, Австралид бол Австрали стандартыг мөрд­дөг гэсэн үг. Нэгэнт давхар бүртгэлийн журамдаа тухайн бирж, газар орны дүрэм журамд нийцүүлээд хийснийг нь өөрсдийн шаардлагад нийцүүлэх ёстой гэсэн хаалт тавихгүй гээд заасан. Тиймээс энэ бүхэн нягтлан бодох бүртгэлийн стандартад ч гэсэн хамааралтай.

-Сүүлийн нэг жилд МХБ-ийн ТОП 20 индекс өсөлттэй байна. Томоохон төдийгүй жижиг хөрөнгө оруулагчдын хувьд ч сонирхол татахаар зүйл өрнөж байна. Энэ өсөлтийн цаад шалтгаан юу вэ. Хөрөнгө оруулагчдын сонирхол хаашаа чиглэж байна вэ?

­2010­2011 онд манай хөрөн­гийн зах зээлд ийм өсөлт гарсан. Үүний шалтгаан бол Монгол анх удаа гаднын хөрөнгө оруу­лагчдын сонирхлыг татсан явдал. Харин энэ жилийн өсөлт бол монголчуудын оролцоо идэвхжсэнээс үүдэлтэй. Өөрөөр хэлбэл, манай хөрөнгийн зах зээл дотоодын хөрөнгө оруулагчдын сонирхлыг татсан талбар болж байна.

ТОП 20 индексийн үндсэн

багцыг бүрдүүлэгч АПУ, “Сүү”, “Таван толгой”, “Говь”, “Монгол шуудан” зэрэг компанийн хувь­цааны үнэ нэмэгдсэн нь биржийн өсөлтийн үндэс болж байгаа юм. Эдгээр компанийн хувьд 2017 он харьцангуй сайн жил болж байна. 2018 он ч өсөлтийн буухиаг үргэлжлүүлэх байх. Мөн давхар бүртгэлийн анхны бүтээгдэхүүнүүд гарч байгаа нь тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн.

Бид FTSE 100 индекст нэвтрэх тухай олон жил ярьж байгаа. Саяхан FTSE 100 индексийн удирдлагатай албан ёсоор санал бодлоо солилцсон. Төлбөр тоо цооны системээ шийдээд, нэвтрүүлчихвэл ирэх он FTSE­ийн Frontier зах зээлүүдэд нэвтрэхэд бэлдэх жил болно гэсэн хүлээлттэй ажиллаж байна.

“Монгол Базальт” 3.2 тэрбум

төгрөгийн хувьцаа гаргахад бэлэн

болсон

1,000

400

1,200

600800

200

1,400

Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 2017 оны эхний арван сард 10.7 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оны мөн үеэс 37.2 хувь буюу 2.9 их наяд төгрөгөөр өслөө.

2016.I 2016.VII 2017.I 2017.X

Нийт дүн

Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэр

Боловсруулах аж үйлдвэрЦахилгаан,дулааныэрчимхүчүйлдвэрлэл, усан хангамж

ҮСХ©

Аж үйлдвэрлэл(тэрбум төгрөгөөр)

Монголбанк 19.1 тонн алт худалдан авлаа

Монголбанк энэ оны арваннэг­дүгээр сарын эцсийн байдлаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдээс нийт 19.1 тонн алт худалдан

авлаа. Энэ нь өмнөх оны мөн үеэс 1.5 тонноор илүү буюу найман хувиар өссөн үзүүлэлт. Монголбанк алт тушаал­тыг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Монгол Алт” аяныг хоёр сарын хугацаанд хэрэгжүүлсэн. Мөн өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар

сараас эхлэн алтыг дэлхийн зах зээлийн үнээр худалдан авах болсон нь алт тушаалтыг нэмэгдүүлэхэд үр дүнгээ өгч эхэлсэн байна. Алт тушаалт нэмэгдэх нь төгрөгийн ханш тогтвортой байх гол баталгаа болдог. Төв банк байгалийн

тогтоц буюу төрц хэлбэртэй алтыг 400 граммаас дээш жинтэй эсвэл онцгой сонин хэлбэр дүрстэй олдсон тохиолдолд жин харгалзахгүйгээр худалдан авч байна.

Хэрэв алт олборлогчид төрц алт олборлосон бол Лондоны

үнэт металлын биржийн тухайн өдрийн ханшаас 10 хувиар илүү үнээр Монголбанкинд худалдах боломжтой аж. Одоо тушаагдаж байгаа алтны дийлэнх нь сорьцолсон алт байдаг ч төрц алт цөөн хувийг эзэлж байна.

Б.Тулгат ЗГМ

СТАТИСТИК

УУЛ УУРХАЙ

Засаглалын чанараар Евразид тэргүүллээМонгол Улс уул уурхайн

засаглалын чанараар дэлхийд 15 дугаар байрт бичигджээ. Байгалийн баялгийн засаглалын хүрээлэнгээс уул уурхайн баялагтай 89 улсын засаглалыг

гурван бүлэгт хувааж, 100 оноогоор дүгнэхэд Монгол Улс 64 оноо авчээ. Ингэснээр Евразийн есөн улсаас Монгол Улс хамгийн өндөр оноотой байгаа юм. Харин засаглалын дүрэм, журам, дэг

жаяг нь байгаа ч тогтвортойгоор мөрдөж хэрэгжүүлдэггүй, үнэ цэнийг нь иргэд тэгш бус хүртдэг, хүртээх нийгмийн зардал нь их өндөр байгаа нь 36 оноо алдаж, байр ухрахад хүргэсэн байна.

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.05, МЯГМАР ~ №232 (778)

Эдийн засаг

Юань бол анхаарлын гадна үлдээж болохгүй валют

Г.Байгал@baigalZGM

Овсгоотой худалдаачид хэ­дийнэ татан авалтаа хийчихсэн, шинэ бараануудаа дэлгэчихэж. Хуучнаас шинэ рүү шилжих хоёр оны зааг дээр Эрээн, Ман жуур зэрэг урд хөршийн хотуу дыг чиглэх монголчуудын тоо нэмэгдэж, худалдааны эр­гэлт идэвхжиж байна. Хэдэн жилийн өмнөхтэй харьцуулахад Мон голын эдийн засаг тэлсэн. Тэр хэрээр ганзагын наймааны нийт импортод эзлэх нөлөө буурсан ч өнөө хэр монголчууд өвлийн бэлтгэлийнхээ багагүй хэсгийг өмнөд хөршөөс зөөсөн хэвээр. Ялангуяа, яаруу давчуу атлаа догдлол дүүрэн шинэ жил, сар шинийн өмнөхөн Хятадаас Монголыг чиглэсэн хэрэглээний импорт эрс нэмэгдэх нь бий. Шинэ жилээр гоёх даашинз, гэрээ чимэх гацуур, ширээгээ засах бас бус амттан гээд урд хөршийн бараа бүтээгдэхүүнгүйгээр эдгээр баярыг тэмдэглэх амаргүй. Сэнгэнэсэн үнэрээрээ шинэ жилийг сануулдаг шар жүржийг хүртэл бид БНХАУ­аас худалдан авсаар.

Арваннэгдүгээр сараас эхлээд юань худалдан авах иргэдийн

тоо нэмэгдсэн болохыг “Найман шарга” валют арилжааны төвд үйл ажиллагаа эрхлэгчид хэлж байна. Ялангуяа, сүүлийн өдрүүдэд валютын нийт солилцооны 60 орчим хувь нь зөвхөн юанийнх байгаа аж. Даваа гарагийн 19 цагийн байдлаар валютын арилжаа эрхлэгчид юанийг 369 төгрөгөөр худалдан авч, 369.5 төгрөгөөр зарж байна. Харин арил жааны бан кууд юанийг дунджаар 368.5 төгрөгөөр авч, 370.5 төгрөгөөр худалдаж байна. Тэгвэл төв банкнаас зарласан төгрөгтэй харьцах юанийн ханш 369.04 нэгжид хүрсэн нь ялимгүй буурсан үзүүлэлт.

Манай худалдаачид ч урд хөр шийг зорих бүртээ юанийн эрэлд гардаг. Ингэснээр зах зээлд юанийн эрэлт нэмэгдэж, ханшийн муруйд нь өөрчлөлт ажиглагдаж эхэлдэг. Ер нь валютын зах дээр

юанийн үнийн хөдөлгөөнийг ху­дал даач даас асуугаарай. Үргэлж унаж, өсдөг ханшийн “ааш”­ийг хам гийн сайн мэдэх хүмүүс нь тэд нар. Харин “саваагүй” ханш хэрэг­лээний үнэд хэрхэн нөлөөлснийг эзэгтэй нар, хүүх нүүдээс асуух нь илүү дээр болов уу.

Тэр тусмаа Монгол шиг үйлд вэрлэгч биш, өргөн хэрэг­лээнийхээ дийлэнхийг хилийн чанадаас ху далдан авдаг улсад гадаад валюттай харьцах үн­дэсний мөнгөн тэм дэг тийн үнэ цэнэ үргэлж чухал байсаар ирсэн. Гадаад валютын зах зээлд ам.доллар үргэлж ан хаарлын төвд байдаг. Гэхдээ нийт худал дааны хаа 60­70 хувийг дан ганц БНХАУ­тай хийдэг Монгол Улсын хувьд юань бол анхаарлын гадна үлдээж бо лохгүй валют. Ам.долларын ханшийн өсөлт голдуу албаныхны айдсыг төрүүлж байдаг. Харин

юанийн ханш микро түвшнийхэн буюу энгийн иргэд, эзэгтэй нарын эмээдэг зүйл мөнөөсөө мөн. Хэ рэв ягаан мөнгөн тэмдэгтийн ханш өсөөд эхэлбэл улам данхайх өрхийн зарлагаа яая гэж суугаа айлуудад давхар дарамт ирэх нь дамжиггүй. Өнгөрсөн улиралд л гэхэд юанийн ханш долдугаар сараас эхлэн хоёр сар тасралтгүй чангарч, бүх цаг үеийн түүхэн дээд цэгтээ тулсан. Хичээлийн шинэ жилийг угтсан энэ өсөлтөөс үүдэн оюутан, сурагчдын сурлагын хэ­рэглэгдэхүүний үнэ өсөж, өрхөд нэмэлт дарамт болсныг ээжүүд учирлаж байв.

Тэгвэл ирэх саруудад импорт дэмжих баярын үеэр юанийн ханш чангарах юм биш биз. Өнгөрсөн сарын 20­ноос эхлээд тус мөн гөн тэмдэгтийн ханш чангарч эхэл­сэн нь худалдаа дахь бүүдгэр үзүүлэлтийн нэг.

Юанийн ханшийн талаар төв банкнаас тодруулах гэсэн боловч энэ долоо хоногт валютын үнийн талаар тодруулга өгөхгүй гээд дорвитой хариулт хэлсэнгүй.

Гэхдээ Монголбанк санхүүгийн зах зээлд эрсдэл үүсгэлгүйгээр ханшийг тогтвортой түвшинд ба рих бодлого баримталж буйгаа мэдэгдсэн. Үүнийхээ дагуу өн­гөрсөн саруудад гадаад валютын дуудлага худалдаанд оролцоогүй юм.

Энгийн иргэдийн “эмээдэг” валют

Юанийн ханш нь микро түвшнийхний

эмээдэг зүйл мөн

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1273.35 -0.57% 12/4/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 933.6 -0.74% 12/4/2017

МӨНГӨ SIA унци 16.34 -0.29% 12/4/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 310.25 0.32% 12/4/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 70.43 3.33% 12/4/2017

WTI ТОС CLA баррель 57.84 -0.89% 12/4/2017

БРЕНТ COA баррель 63.34 -0.61% 12/4/2017

БЕНЗИН XBA 173.06 -0.63% 12/4/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.108 1.54% 12/4/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 0.21% 12/4/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 94.3 0.06% 12/4/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.149 -0.53% 12/4/2017

БУДАА RRA центнер 12.41 -0.40% 12/4/2017

БУУДАЙ WA бушель 441.5 0.68% 12/4/2017

КАКАО CCA тонн 2028 -0.64% 12/4/2017

КОФЕ KCA фунт 1.289 -0.46% 12/4/2017Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▲

▲

▼

▼

▼

▲

▲

▲

▼

▼

▲

▼

▼

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

72.05 1.24% 12/4/2017

0.019 -5% 12/4/2017

7.125 3.64% 12/4/2017

0.012 -8.33% 12/4/2017

0.013 -7.69% 12/4/2017

4.8 2.13% 12/4/2017

3.78 -1.05% 12/4/2017

0.165 10% 12/4/2017

0.59 -1.67% 12/4/2017

0.28 -3.57% 12/4/2017

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

▲

▼

▲

▼

▼

▲

▼

▲

▼

▼

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6847.586 -26.39 -0.38% 12/4/2017DAX INDEX DAX 13005.68 +144.19 +1.12% 12/4/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 16038.97 -28.51 -0.18% 12/4/2017S&P/ASX 200 AS51 5985.587 -4.17 -0.07% 12/4/2017S&P 500 INX 2642.22 -5.36 -0.2% 12/4/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3309.618 -8 -0.24% 12/4/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 24231.59 -40.76 -0.17% 12/4/2017TOP 20 MSETOP 23927.97 -2242.57 -8.57% 12/4/2017FTSE 100 UKX 7358.96 +58.47 +0.8% 12/4/2017HANG SENG HSI 29138.28 +64.04 +0.22% 12/4/2017NIKKEI 225 NKY 22707.16 -111.87 -0.49% 12/4/2017

▼

▲

▼ ▼

▼

▼

▼

▼ ▲

▲ ▼

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

ГОВЬ ХК GOV 35180 2.45% 12/4/2017МИК ХОЛДИНГ ХК MIK 10500 0.96% 12/4/2017МАХ ИМПЕКС ХК MMX 3090 2.35% 12/4/2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 635.67 5.55% 12/4/2017СҮҮ ХК SUU 264.29 2.11% 12/4/2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 33100 3.37% 12/4/2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 9115 -1.83% 12/4/2017БАГАНУУР ХК BAN 2448 -1.37% 12/4/2017БИ ДИ СЕК ХК BDS 1256 -0.55% 12/4/2017БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 34540 -1.31% 12/4/2017АРИГ ГАЛ ХК EER 3902 0.03% 12/4/2017Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС ХК ETR 76.5 4.61% 12/4/2017ГУТАЛ ХК GTL 19900 0% 12/4/2017ХАЙ БИ ОЙЛ ХК HBO 58.5 0.36% 12/4/2017АЙТҮҮЛС ХК ITLS 213.61 2.26% 12/4/2017ЖЕНКО ТУР БЮРА ХК JTB 60.13 -3.06% 12/4/2017

▲▲▲▲▲▲▼▼▼▼▲▲

◄►▲▲▼

Монголын хөрөнгийн бир­жийн компанийн MSE ALL индекс 1257.20 нэгж болж, 0.68 хувиар өслөө. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ нь 2.4 их наяд төгрөгтэй тэнцэж байна. Даваа гарагт хөрөнгийн бир жид бүртгэлтэй I, II, III ангиллын 26 компанийн 290 мянган ширхэг хувьцаа арилжсан. Үүний 14 нь өсөж, есөн компа нийн хувь ­цааны ханш буурчээ. Харин

гурван компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байлаа.

“Монголын хөгжил үндэсний нэгдэл” компанийн хувьцааны ханш энэ өдөр хамгийн өндөр буюу 15 хувиар өссөн бол “Мон­голын цахилгаан холбоо”­ных 4.53 хувиар уналаа. Засгийн газрын үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн арилжаагаар 462 ширхэг үнэт цаас 48.3 сая төгрөгөөр арилжжээ.

MSE ALL индекс 0.68 хувиар өслөө

1,400

1,200

1,000

1/2017 12/2017

MSE ALL индекс(сүүлийн нэг жилд / нэгжээр)

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

800

340₮ 370₮

320₮ 360₮

1/2016 1/2017 1/201512/2016 12/2017 12/2016

Төв банкнаас зарласан төгрөгтэй харьцах юанийн ханш Төв банкнаас зарласан төгрөгтэй харьцах юанийн ханш Импорт(2016 он / төгрөг) (2017 жил / төгрөг) (сүүлийн хоёр жилд / сая ам.доллар)

300₮ 350₮500

1000150020002500300035004000

Хамгийн гол нь юанийн хан шийг тогтоох боломж Мон­гол бан кинд бий. Хятадын Ар дын банк тай байгуулсан своп хэлц ­лийн хээ хугацааг сунгасан. Энэ нь дунд хугацаанд юанийн ханш тогт воржиход нөлөөлж, цаашид төгрөгийн эсрэг юанийн ханш огцом чангарах эрсдэлийг хаах давуу талтай. Тиймээс ч хөнд­лөнгийн шинжээчдийн зүгээс юанийн ханшид огцом өсөлт ажиглагдахгүй гэж таамаглаж байгаа.

Нөгөө талд, юань бол Мон­голд төдийгүй олон улсад ч ам.долларын ханшаас хамаардаг валют. Төгрөгтэй харьцах ам.дол­ларын ханш чангарахад юанийн ханш дагаад өсдөг. Тэг вэл юанийн ханшийн нэг луужин болох ам.дол ларын ханш төгрөгийн эсрэг тогт вор жихоор байгаа нь давхар эерэг төлөв дагуулж байгаа. Иймд ирэх нэг жилийн хугацаанд төгрөгтэй харьцах ханшид огцом хөдөлгөөн ажиглагдахгүй байх нь.

Гэвч юанийн үнийн цаг зуурын өсөлт өрхийн төсвийг цоолж мэднэ. Учир нь ханшийн өсөлтийг худалдаачид мэдрэх хэдий ч энэ нь тэдний хэтэвчинд нөлөөлөх нь тун бага. “Юанийн ханш өссөнөөс болоод барааны үнээ нэмчихсэн” хэмээн хээв нэг хэлээд суудаг худалдаачид цөөн гүй. Дээрээс нь баярын үе, иргэдийн эрэлтийг далимдуулаад үнээ ялимгүй өсгөж, овжин заг нахаа ч зарим борлуулагч мартахгүй. Харин юанийн ханш дагасан өсөл тийг хамгийн соргог мэдрэх хүмүүс өнөөх л худалдан авагч, энгийн иргэд байж таарах вий.

Монголбанк санхүүгийн зах зээлд эрсдэл үүсгэлгүйгээр ханшийг тогтвортой түвшинд барих бодлого баримталж буйгаа мэдэгдсэн.