2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107) YНЭ: 1000₮~ Соёлт хүНий өглөө СоНиН уНшихааС ЭхЭлдЭг ~

ЗГМ

Энэтхэг дэлхийн хамгийн цуутай тоглоомыг хориглолоо

Бордооны үйлдвэрүүд хэрэглээний 30 хувийг хангадаг

ЖДҮХС-гаас зээл авсан улстөрчид улсаа ШХАБ-д “зарах”-ыг дэмжиж байна гэв PUBG нь хүүхдүүдийг “мано роги” буюу гаж

донтон болгон хувиргагч.Энэ жил улсын хэмжээнд 147 мян ган тонн бордоо шаардлагатай.Эрх баригч нам ард түмнээсээ хулгай хийдэг.

онцлоХ

улс төрБнСУ-ын Ерөнхий сайдын айлчлал өнөөдөр албан ёсоор эхэлж байна. Ардчилсан нам ЖДҮХС-гийн зээл авсан улстөрчдөөс хариуц­лага нэхэж, жагсаал хийнэ. АТГ, УЕП-ын удирдлагуудтай холбоотой томилгоог МАН­ын бүлэг хойшлуулав. Өнөөдөр УИХ-ын чуулганаар АМНАТ­ын тухай хуулийн төслийг эцэслэн батална.

эдийн засаг“лэндМн” 2019 онд зургаан тэрбум төгрөгийн цэвэр ашиг олохоор төлөвлөжээ. Монголбанк санхүүгийн хэрэглэгчийг хамгаалахад СЗХ, АХБ­тай хамтарна.АнУ-ын нүүрсний компаниуд ногдол ашиг, хувьцаа худалдан авахад $3.7 тэрбумыг зарцуулжээ. Топ 20 индекс 0.39 хувиар буурч, 21007.74 нэгжид хүрсэн байна.

Топ 20 индекс(нэгжээр)

21007.7410,000

15,000

20,000

25,000

30,000

нийгэмМонгол хэл бичгийн ЭЕШ өгөхөөр 18500 сурагч бүртгүүлс­нээс 87 хувь нь шалгалтаа өгчээ. нийслэлд байгаа зөвшөөрөлтэй авто зогсоолууд орлогоо ₮375 саяар давуулан биелүүлэв. Улсын хэмжээнд 2.4 сая мал төллөөд байна. Замын-Үүдийн боомтоор түүхийн дурсгалт 33 эд зүйлийг нууцаар гаргах гэж байжээ.

дэлхийДүрвэгчдийн шинэ цуваа Мексикээр дайран АНУ­ыг чиглэж байна. Японы Эзэн хаан Акихито дөрөвдүгээр сарын 30­нд хаан ширээнээсээ бууна. Boeing компани 2018 онд ашиг сонирхлоо хамгаалах лоббид 15 сая ам.доллар заржээ. оХУ-ын өвөр Байгальд 10 мян -ган цэргийн албан хаагчийн том сургуулилалт эхлэв.

Санаа нь охор бол нүд нь сохор

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 1 0 7

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 9>6> 2

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2631.37 391.96 40.83

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАй БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

63121.70%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

1323.500.30%

улаанБаатар2019.03.26

Ялимгүй хур тунадастай

1° -4°

ЦАГ АГААР

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

Монгол ардын сургаал үг

Оюутолгой өнөөдөр манай улсын эдийн засгийн баталгаа наас гадна дэлхийн хүчирхэг гүрнүүдийн ашиг сонирхлыг Монголд бий болгосон гэдгээрээ ямар их ач холбогдолтойг төсөөлөн хэлэх боломжгүй юм. Магадгүй бид дахиад Оюутолгой шиг том төсөл хэрэгжүүлэх нь юу л бол. 3

С.Батсайхан / ЗГМ©

УЛС ТөР

ЗГМ: ЗОЧИН

ЭДИйН ЗАСАГ

Н.Энхбаярыг дагасан бүхэн шуналаас нь болж шоронгийн хаалга татдаг уу

А.Цэгмэд: Надаар овоглосон дүрээ хараахан бүтээгээгүй явна

Роботуудын сүүдэр тусаж эхэллээ

Цагдаагийн байгууллагаас дуудсан цагт хэн ч байсан очиж мэдүүлэг өгөх ёстойг монгол улсад хуульчлан зохицуулсан. Зайлсхийсэн тохиолдолд хүлээл­гэх хариуцлага ч бий. харин махН­ын дарга Н.Энхбаярт энэ хууль үйлчилдэггүй гэлтэй. Намын санхүүжилт босгох үүрэг хүлээсэн генсек асан г.шийдэг­дамба нь авлигын хэрэгт шал гаг­дах үеэс л Н.Энхбаярыг хуулийн­хан дуудаж эхэлсэн аж. түүнчлэн намын байраа гадаадын иргэнээс

Соёлын тэргүүний ажилтан, жүжигчин А.Цэгмэдийг олон ар­ван кино, жүжигт бүтээсэн эс­рэг болон туслах дүрээр нь хүмүүс андах гүй. Тэрбээр “Өндөр ээж”, “Мартагдсан дууль” гээд өмнөх үеийн сор болсон бүтээлүүдээс гадна “Ану хатан”, “Улаан дөр­вөл жин”, “Хүдэн”, “Зоорь” зэрэг сүү лийн үеийн цөөнгүй кинонд гол болон туслах дүр бүтээжээ. Нас 70 гарч яваа гэхэд тун ч

агуулах галд автжээ. Жижиг­лэн худалдааны бараа хадгалдаг энэ агуулахыг одоогоос дөр вөн жилийн өмнө бүрэн автомат­жуулж, “амь”­тай төмрүүдээр

Э.БатцэцэгЗГМ

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

Г.Байгал@baigalZGM

залилсан хэрэгт, мөн иргэн д.Цогтбаатар өөрөө Н.Энхбаярт гардуулж өгсөн авлигын талаарх мэдээлэлд, хамгийн сүүлд телевизийн нэвтрүүлэгт өгсөн ярилцлагатай нь холбоотой тодруулахаар цагдаагийн байгууллагаас дуудсан боловч очсонгүй. Энэ талаараа тэрбээр, “Цагдаа дуудахад очвол би хэнтий рүү явж чадахаа болино шүү дээ, эхлээд “Ждү”­чдээ уих­аас татчих, тэд нараасаа албан ёсоор мэдүүлгээ авчих” хэмээн хэвлэлээр дамжуулан хээв нэг хариу өгчээ.

хөнгөн шин гэн, басхүү залуу сэтгэлгээтэй түү нийг сониныхоо зочноор урьж ярилцахад тун урамтай байлаа.

-Таныг сүүлийн үед кинонд дүр бүтээхийн хажуугаар баг-шилж байгаа гэж сонссон. Ажил ихтэй байна уу?

­“Зохиомж” дээд сургуульд баг шилж байгаа. манай сургуу­лийн захирал москвад кино урлагийн дээд сургууль төгссөн хүн болохоор урлагт их хайртай.

2

5

12

хүчин чадлыг нь зузаатгав. автомат байгууламжтай болсон­доо агуулахын эзэд бардамнаж, салбарын бизнес эрхлэгчдээсээ сайшаал магтаалыг ханатлаа сонсов. гэтэл захирал, эздийн сайрхал дуусаагүй байтал шагшиж байсан “ухаалаг” агуулахад гал гарч, нүд ирмэхийн зуур таван

давхар барилга түймэрт автсан юм. дүрэлзэн асаж буй түймрийг унтраахаар гал сөнөөгчид байдгаараа хичээсэн ч хэтэрхий “ухаантай” агуулахад аваар ослын үеэр ажиллах амаргүй байсныг албаныхан учирлаж байна.

ЗГМ: ИНфОГРАфИк

14.7% Үйлдвэр

14.3% Тээвэр13.8%

Хөдөө аж ахуй

12.2% Газар

ашиглалт

4.3% Үйлдвэрлэл

4.0% Хяналтгүй

ялгарал

3.2% Хог

хаягдал

8.6% Бусад төрлийн

шатаах үйлдэл

24.9% Цахилгаан, дулаан

“ОЮУТОЛГОй”-Г АЛАХ УУ, АвРАХ УУ ГЭДГЭЭ ҮАБЗ

шИйДНЭ

World Resources Institute©

ДЭлХИйн ХҮлЭМЖИйн ХИйн ЯлГАрАл

Улс төр

2 ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН 2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

Н.Энхбаяр МАХН-ын тугийн дор дагуулж яваа нөхдөө торны цаана шидэж орхи-сон олон хэрэг бий

1Н.Энхбаяр махН­ын тугийн

дор дагуулж яваа нөхдөө торны цаана шидэж орхисон олон хэргийн талаар өнөөдөр хөндөх хүн алга. ирээдүйтэй улстөрч гэгдэж, сайд хүртэл хийж явсан г.шийлэгдамба

Н.Энхбаярыг дагасан бүхэн шуналаас нь болж шоронгийн хаалга татдаг уу

Н.Энхбаярын заавраар намдаа санхүүжилт босгох гэж яваад хорих ял авч, биеэр эдэлсэн нь саяхан. “Нэг хүний нам” гэж нийтээрээ шүүмжилж байхад ч ганцаархнаа даргадаа үнэнч зүтгэсэн залууг золиослохдоо Н.Энхбаяр, “Намдаа санхүүжилт авчрах ерөнхий нарийн бичгийн даргын үүргээ биелүүлж байсныгаа надад мөнгө өгч байсан маягаар тулгаж байгаа бол би зөвшөөрөхгүй” гэж хэлээд өөрөөсөө түлхсэн. харин г.шийлэгдамба, “миний бие иргэн о.даваасүрэнгээс дэмжлэг хүсэж авсан 50 мянган ам.долларыг 2015 оны

арваннэгдүгээр сарын 4­ний өглөө Н.Энхбаярт махН­ын төв байран дахь өрөөнд нь оруулж өгсөн мөн тэр орой нь о.даваасүрэнгийн авчрах 120 мянган ам.долларыг махН­ын дарга Н.Энхбаярт өгөхөөр тохиролцсон боловч тус өдөр атг­ын албаны хүмүүст баривчлагдсан юм. уг асуудал шүүхээр эцэслэн тогтоогдоогүй байхад журмын зарим нөхөд маань бодит үнэнийг илт гуйвуулан ташаа мэдээлэл тарааж байгаад харамсаж байна” гэж үнэн учраа бичсэн захидал хэвлэлээр ил болж байлаа. Эрх мэдлээ эргүүлэн авахын төлөө

улс төрд зууралдан зүтгэхдээ тэр ингэж л бусдыг нясалж орхидог.

Золионы хүн нь г.шийлэг­дамбаар дуусахгүй. махН­ын ачаар уих­ын гишүүн, сайд хийж үзсэн З.Баянсэлэнгэ ч мөн яллаг дагчийн суудалд суусан. түүнийг Барилга хот байгуулалтын сайдаар ажиллаж байхдаа албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж “Бэрэн групп”­ын барьсан “хангай” хотхоны орон сууцнаас 123 айлын орон сууцыг тендер зарлалгүйгээр худалдан авч, улсын төсөвт 972.4 сая төгрөгийн хохирол учруулсан хэрэгт буруутгасан

НАМУУД

ЖДҮХС-гаас зээл авсан улстөрчид улсаа шХАБ-д “зарах”-ыг дэмжиж байна гэв

ирэх сарын 5­нд болох хав рын чуулганы нээлтийн өдөр ардчилсан намаас эрх баригч дад хандсан улс төрийн эсэргүүцлийн жагсаал хийхээр болсноо мэдэгдлээ.

Жагсаалын гол зорилго үнэм­лэхүй олонх маН­ыг 2016 оны уих­ын сонгуульд өгсөн амлалтаа биелүүлэх, ЖдүхС­гийн зээл болон 60 тэрбумын хэрэгтэй холбогдсон албан тушаалтнууддаа хариуцлага тооцохыг шаардах аж.

мөн монгол улсыг шан­хайн хамтын ажиллагааны байгууллага /шхаБ/­д элсүү­

лэхийг эсэр гүүцэж буйгаа энэ үеэр илэрхийлнэ гэсэн юм.

уих­ын гишүүн Б.Пүрэвдорж “маН өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд ямар ч ажил хийсэнгүй. ойрын жилүүдэд дэлхийн зах зээл дээр манай гол түүхий эдүүдийн үнэ өсөж, улсын төсөв давж биелэх боломж бүрдсэн. мөн дотоодын бизнесмэнүүдийн ажлын үр дүн зэрэг нь монголын эдийн засгийг дээшлэхэд түл хэц өгсөн. гэвч энэ түүхэн боломжийг эрх баригчид эдийн засгаа өөд нь татахад ашиглаж чадсангүй” хэмээн мэдэгдсэн юм.

түүнээс гадна ардчилсан нам ЖдүхС­нд татвар төлөгчдийн мөнгөөр хөрөнгө суулгаж, түү­нийгээ Засгийн газрын гишүүд,

уих­ын гишүүд, маН­ын нөлөө бүхий улстөрчдөд хувь тэнцүүлэх байдлаар хуваан өгсөн нь жирийн иргэдийн боломжийг хулгайлсан увайгүй үйлдэл. Эрх баригч нам нь ард түмнээсээ хулгай хийж буй энэ үйлдэлдээ хариуцлага хүлээж, жинхэнэ жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийн өм нө бурууг нь хүлээлгэх ёстой гэж ардчилсан нам үзэж байгаа аж.

ардчилсан намын онцолсон өөр нэгэн сэдэв нь шхаБ. 1919 онд монгол улсын өөртөө засах эрхийг устгаж, манжийн эрхшээлд аваачсан эмгэнэлт үйл явдлыг яг 100 жилийн дараа монголын эрх баригчид шхаБ хэмээх цэрэг, улс төрийн байгууллагад элсэх байдлаар давтах гэж

байна гэж ардчилсан намын Нарийн бичгийн дарга о.маг­най мэдэгдсэн юм. тэгэхдээ шхаБ­д элсэх асуудлыг дэмжиж буйг илэрхийлсэн уих­ын дарга г.Занданшатар, гадаад

харилцааны сайд д.Цогтбаатар болон бусад уих­ын гишүүн, Зас гийн газрын сайдуудын бич­лэгийг баримт болгон үзүүлсэн юм. тэгэхдээ ЖдүхС­гийн хөрөн гөөс зээл авсан улстөрчид

шхаБ­д элсэхийг дэмжиж буй нь сэжигтэй гэдгийг тодотгов. о.магнай “өөрөөр хэлбэл ЖдүхС­гийн зээл анхнаасаа мон голыг шхаБ­д зарахад зориу­лагдсан байжээ” хэмээлээ.

Б.ЭнхЗГМ

“Эрдэнэт”-ийн хуулийн хэлтсийн захирал асан Б.Мөнхжаргал бүх хариуцлагыг хүлээхээ мэдэгдлээ

ЦАГ Үе

“Эрдэнэт” үйлдвэрийн хуу­лийн хэлтсийн захирал асан Б.мөнхжаргал мэдээлэл хийж, тус үйлдвэрийн 51 хувийг Стан­дарт банкны барьцаанд тавьс­наас үүдэлтэй өр төлбөрийн бүх бурууг “Би үүрье” хэмээн мэдэгдэв.

арбитрын шүүхээс “Эрдэнэт” үйлдвэрээр “Стандарт” банкинд 51 сая ам.доллар төлүүлэх шийдвэрийг гаргаад бараг гурван жил болж буй. түүнээс хойш уг төлбөрийн хүү, торгууль, алдангитайгаа нийлээд авсан зээлтэйгээ адил хэмжээний төлбөрт унаад буй энэ үед Б.мөнх жаргалын мэдээлэл “даарин дээр давс нэмсэн”­тэй адил хэрэг болов.

тэрбээр мэдээллийнхээ үеэр “...арбитрын шийдвэр гарснаас хойш гурван жил болох гэж байна. монголд хэрэг хөөн хэлэлцэх хугацаа гурван жил байдаг. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусах гэж байна. “Стандарт” банкны мөнгийг төлөх гээд өөрсдөө гүйгээд байх хэрэггүй.

харин Засгийн газар “Стандарт” банк руу бичиг хүргүүлэх шаардлагатай байна. үүнд монгол улс арбитрын хуультай. монгол улсын шүүхэд хүсэлтээ тавьж, нотлох баримтаа гаргаж өгөөд, шийдвэрээ гар гуул. Энэ маргаанд Засгийн газар анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй” гэсэн юм.

арбитрын шийдвэр нэгэнт гарсан, “Эрдэнэт” үйлдвэр “Стан дарт” банкинд мөнгө төлөх нь тодорхой болсон. одоо “Стандарт” банктай хэлцэл хийж, хүү төлбөрийг бууруулах талаар Засгийн газраас төлөөлөгч томилж явуулах л боломж байж магад. ийм алхам хийж, үйлд­вэрээс гарах төлбөрийг бага болгохыг зорихын оронд “Жаст” группт батлан даалтын гэрээг гардаж хийхэд гол үүрэг тэй

Б.Мөнхжаргалын мэдээлэл “Даарин дээр давс нэмсэн”-тэй адил хэрэг болов

Б.СэлэнгэЗГМ

• Г.Шийлэгдамба: Миний бие иргэн о.Даваасүрэнгээс дэмжлэг хүсэж авсан 50 мянган ам.долларыг 2015 оны арваннэгдүгээр сарын 4-ний өглөө н.Энхбаярт МАХн-ын төв байран дахь өрөөнд нь оруулж өгсөн.

• цагдаа дуудахад очвол би Хэнтий рүү явж чадахаа болино шүү дээ гэж н.Энхбаяр хээв нэг хэвлэлээр ярьж сууна.

• Хямд нөхцөлтэй орон сууцаар намдаа дэмжлэг үзүүлэх гэсэн З.Баянсэлэнгийн сэтгэл, зүтгэл шүүхийн хаалга татахад хүргэхэд н.Энхбаяр мөн л өмгөөлсөнгүй.

Тэрбээр "Арбитрын шийдвэр зүгээр л дурсгал болж үлдэнэ” хэмээн “доёолж” сууна.

телевизийн нэгэн нэвтрүүлэгт орохдоо ярьсан. “Н.Энхбаяр надад “Чи миний хүчинд намын нэрээр албан тушаалд очсон хүн, нэг сая доллар өг” гэж нэхсэн. харин би “Чадахгүй ээ, тиймдээ хүрч байгаа бол албан тушаалаа ав надад энэ нам чинь хэрэггүй" гэж хэлсэн” хэмээн намын даргынхаа нууцыг палхийтэл дэлгэж орхисон билээ. үнэхээр ч л.Цогийн зам салж, улс төрийн карьераа дуусгасан ч тэрбээр Н.Энхбаярын өмнөөс ялтан болохоос аврагдсан юм.

өдгөө түүний намын дэд дарга Ц.оюунбаатар шадар сайд байхдаа албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, төрийн мөнгө идсэн хэрэгт хүүгийнхээ хамт яллах дүгнэлт сонсчихсон явна.

Н.Энхбаяр зөвхөн санхүү­жилтийн төлөө хамтран зүтгэгс­дээ золиосолдоггүй. Нохойд барьдаг мод болгон ашигладаг хуульч Э.Эрдэнэжамъяаныг дэд сайд байхад нь интерпол руу захидал бичүүлж, төрсөн дүү Н.Энхтуяа болон туслах Б.хуяг нарыг эрэн сурвалжлах ажиллагааг зогсоож чадсан. Энэ мэтчилэн хүрээлсэн бүхнээ хувьдаа ашиглаж, хуулийнхантай тулахаараа золигт гаргасаар ирсэн Н.Энхбаярт итгэж дэргэд нь үлдэх хүн ховордлоо.

атг болон Эрүүгийн цагдаагийн газарт шалгагдаж буй зарим хэргүүдэд гэрчээр мэдүүлэг өгүүлэхээр удаа дараа дуудсан ч нэг ч удаа очоогүй Н.Энхбаяр өөрийгөө хуулиас дээгүүр тавьж, боломж гарвал өмнөөсөө золих өөр нэгнийг хайж явааг үгүйсгэхгүй.

юм. харин эдгээр байрыг махН­ын гишүүд дэмжигчид, тэдэнтэй хамаарал бүхий хүмүүс хуваан авсан тухай ам дамжсан яриа явдаг. хямд нөхцөлтэй орон сууцаар намдаа дэмжлэг үзүүлэх гэсэн З.Баянсэлэнгийн сэтгэл, зүтгэл шүүхийн хаалга татахад хүргэхэд Н.Энхбаяр мөн л өмгөөлсөнгүй.

махН­аас сонгогдож бай­сан өөр нэг гишүүн бол л.Цог. Нөхдөөсөө арай илүү оймс элээсэн гэсэндээ л.Цог гуай Н.Энхбаярын таягны үзүүрт дохилзож, шүүхийн өмнө буруудахаас өөрийгөө аварч чадсан юм. тэрбээр энэ тухайгаа

оролцсон хуулийн хэлтсийн дарга Б.мөнхжаргал нь “Стандарт”­д нэг ч төгрөг төлөхгүй, би хариуцна гэж мэдэгдсэн нь туйлын хариуц лагагүй үйлдэл. харин ч

“Стандарт” банкныхны хөлд нь сууж, өр төлбөрөө хөнгөлүүлэх аргыг эрэлхийлэх ёстой. гэтэл улсын өмчийг хувийн компанийн барьцаанд тавиулж, албан

тушаалаа урвуулан ашигласан Б.мөнхжаргал зэрэг хүмүүсийн энэ мэт улстөржсөн мэдэгдлүүд монголд ямар ч ашиггүй. үүнийг тэр өөрөө ч мэдэж байгаа. тэгсээр атал дотооддоо сайн хүн болж харагдах, өвснөөс хуурай гарах гэсэн энэ мэт оролдлогууд харин ч “Стандарт” банкны өмнө биднийг жижигрүүлж буй хэрэг.

Б.мөнхжаргал мэдэгдлийнхээ үеэр “Стандарт банкныханд хандаж хэлье, арбитрын шийд­вэр зүгээр л дурсгал болж үлдэнэ” хэмээн “доёолж” сууна. “дурсгал болж үлдсэн” арбит­рын шийдвэр хаана байна гэж Б.мөнхжаргал болон тухайн үед 51 хувийг барьцаанд тавьсан тухайн үеийн Засгийн газар, үйлдвэрийн удирдлага, эвэртэн туурайтнуудаас асууя.

С.Батсайхан / ЗГМ©

нийтлэлчийн булан

3ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН

Оюутолгой төсөл бол Монгол Улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлын баталгаа

дахиад л оЮутолгой­н сэдвийг хөндөхгүй бол надаар дутах юм шиг санагдаад ер болдоггүй шүү. үнэхээр үйлийн үртэй төсөл юм аа. Бүр хам­гийн зовлонтой сэдэв гэсэн ч болно. хүний өөрийнгүй мах мариагаа жинхэнэ барж байгааг нь хараад, дуугүй явж чадахгүй байгаа учраас хошуу, хуруу нэмэх ёстой болов. үнэндээ монголд оюутолгойн талаар мэддэггүй хүн огт үгүй шигээ бас мэдэж байгаа хүн ч алга байх шиг санагддаг. ийнхүү улиг болсон сэдэв хэрнээ огт хуучирдаггүйн учир шалтгаанаас оюутолгой өөрөө асар хаялгатай, асар нөлөөтэй, үр өгөөжтэй, үнэ цэнтэй, басхүү алдартай, маш дуулиантай төсөл гэдэг нь тодорхой харагддаг. гэтэл энэ гоё нэрийг нь сонсоход л захын хүний тархинд хэзээ ч дуусдаггүй хэрүүл маргаан, будилаан гэсэн ойлголт хамгийн түрүүнд хар­важ ирдэг болчихжээ. яагаад. оюутолгой төсөл монголд ямар ч ашиггүй, бидний мэдлэггүй, туршлагагүйг далимдуулан шулсан ямар ч хэрэггүй, цаашид хойч үеийн хэндээ хувь заяаг нь даатган үлдээх нь зөв хэмээн бидний ярих болсон төСөл мөн гэж үү. Би энэ сэдвийг хөндөж бичихдээ өөрөөсөө яг ингэж асуулаа. хэрэв зэ, хэн нэгэн тоож миний бичсэнийг уншиж байгаа бол өөртөө яг энэ асуултыг тавиад хариулахыг хичээгээрэй гэж хүснэм. Намайг шүүмжилж, буруутгах басхүү зөвтгөх, санаа нийлэх эсэх таны дурын хэрэг. оюутолгой төслийн ач холбогдлыг маш сайн мэддэг хэрнээ дуугардаггүй улстөрчид, эрдэмтэд олон болж байгаа нь надад хамгийн харамсалтай санагддаг. Энэ төслийн талаар наад захын ойлголтгүй хэрнээ монголчуудын тархийг угааж, харанхуй мэдэмхийрдэг улстөр­чид улам “моодонд” ордог болж байгаад гутдаг юм. Энэ сэдвээр хамгийн чанга хашхирч ярьсан хүн өнөөдөр парламентын гишүүн, сайд болж байгаа нь үнэн. Бас төслийг хамгийн сайн эсэргүүцэх тусам улстөрчдийн нэр хүнд нэмэгдэж, ахуй амьдрал нь сайжирдаг болсон. өөрөөр хэлбэл, бодит үнэний төлөө биш хар масс­д таалагдах популизм хийдэг, ярьдаг хүмүүс монголчуудад асар таалагддаг болсон болохоор хоосорч, ядуурч хорссон болгонд тэдний сүржин, хоосон үг яриа үнэнийг орлож хүрдэг болчихлоо. тэгвэл тэднийг үнэн голоосоо үзэн яддаг болохоор, бас тийм попрогчидтой хамсан, худалдагдсан үзэл суртлаараа нийгмийг хордуулан, бузар лагчдыг сайн мэддэг болохоор тэдний тарьж, түгээж, үлдээж буй лай ланчигт сэтгэл зовнидог монгол хүний нэг болохоор оюутолгой төслийн ач хол богдол, бидэнд өгсөн, цаашид өгөх үр өгөөжид би огтхон ч эргэлздэггүй.

ийн өгүүлэхийн учир уих­аас яг нэг жилийн өмнө оюутолгой төслийн хөрөн гө оруулалтын гэрээний хэ рэг жил тийг шалгаж, санал дүгнэлт гар гах үүрэгтэй 60 гаруй гишүүнтэй нүсэр ажлын хэсэг томилсон юм. ажлын хэсэг бүтэн жил үргэл­жил сэн шалгалтаа дуусган дүг­нэл тээ өнгөрсөн долоо хоно­гийн сүүлээр амжиж үндэс ний аюулгүй байдлын Зөв лөлд хүргүүлжээ. ингэснээр аж лын хэсгийн дүгнэлтээс оюутолгой төслийн цаашдын хувь заяа хамаарах учиртай болж байна гэж ойлгож болох нь. Нэг талаа саа энэ бол монгол улсын, мон гол­чуудын хувь заяатай хол боотой маш даажинтай үйл явдал болж мэдэхээр харагдаж байна.

уих, үаБЗ нь монгол улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдал, ардчилал, эрх чөлөөт нийгмийн төлөө шийдвэр гаргах эрхтэй институцынхаа хувьд ажлын хэсгийн дүгнэлтийг хүлээж авах нь зөв. монгол

2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

улсын эдийн засгийн аюулгүй байдал оршин тогтож байна. тэгэхээр бидний эдийн засгийн аюулгүй байдлын хил хязгаар, тусгаар тогтнолын тухай ярих цаг болсон байгаа биз. Эдийн засгийн тусгаар тогтнолынхоо төлөө монголчууд бид ямар нэгэн алхам хийх хэрэгтэй болчихоод байгаа атлаа огт хөдлөхгүй байгааг гайхан анзаарч байгаа хүн байна уу гэж асуумаар. Нөгөө Эгийн гол, шивээ­овоо, Багануур, оюутолгойн цахилгаан станцын төслүүд яалаа. арван жил ярьж байгаа V цахилгаан станц хаана байна. яагаад эдийн засгийн аюулгүй байдлаа баталгаажуулах ийм мега төслүүдийг хэрэгжүүлэхгүй байна вэ. Ерөнхий сайдын хичээж байгаа нефть боловсруулах үйлдвэрийн төсөл хэр амжилттай хэрэгжихийг бидний хэн ч бас хэлж мэдэхгүй байна. Эхлүүлсэн ч хэрэгжилгүй үлдсэн олон төс­лүүдийнхээ замаар орохгүйг хэн батлах юм.

тэгвэл оюутолгой төсөл бол өнөөдөр монгол улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлын ба­талгаа болсон цорын ганц төсөл юм. үүнийг яагаад хэн ч үнэнээр нь хэлж зориглохгүй байна вэ. шүүмжлээд л байна. тэр тусмаа улс төрийн зорилгоор энэ төсөл хэрэгжихэд ямар их саад хийж ирснийг үнэндээ эх орончоор харж чадахгүй явсаар ирлээ. муу нэртэй С. Баяр, С.Баярцогт нарын 2009 онд байгуулсан оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээний ач тусаар монголчууд их наяд гэдэг тоог үнэндээ ярьж сурсан гэдгийг мартах учиргүй юм. улсын төсвийг эрх баригчид их наядаар ярьж чаддаг болсон, тэрбум тэрбум доллараар наймаа хийдэг болсон нь оюутолгой төслийн үр дүн гэдэгтэй маргах, үгүйсгэх нэгэн олдохгүй байх аа! Сүүлийн 10 жилд манай улсад оюутолгойгоос өөр бүтээн бай­гуулалт гээд нэрлэчих нэг ч төсөл алга.

оюутолгой өнөөдөр манай улсын эдийн засгийн баталгаа­наас гадна дэлхийн хүчирхэг гүрнүүдийн ашиг сонирхлыг монголд бий болгосон гэдгээрээ ямар их ач холбогдолтойг төсөөлөн хэлэх боломжгүй юм. магадгүй бид дахиад оюутолгой шиг том төсөл хэрэгжүүлэх нь юу л бол. монголын эдийн засагт оюутолгой хамгийн том, хамгийн нөлөөтэй тоглогч болж нэгэнт чадсан нь зөвхөн улстөрчид, эрх мэдэлтнүүдийн төдий биш бүх монголчуудын анхаарлыг хүссэн хүсээгүй татаж, бүгдэд хамааралтай болсон нь үнэн. тогтворжуулсан татвар өдөр болгон төлж, ажлын 10 мянга гаруй байр бий болгон ердийн горимоороо ажиллаж байгаа үедээ ч оюутолгой хамгийн их төсвийг бүрдүүлж байгааг бид мэддэг хэрнээ адлах ямар хэрэг байна аа! улстөрчид олонд танигдахын

улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдал юугаар хангагдаж, яаж баталгааждаг бол гэдгийг уншигч авхай хэрхэн бодож байгааг тааж мэдэхгүй болохоор энэ талаар олж уншсан, мундаг хүмүүсийн хэлж ярьж байгаа болгоноос сонсож авсан өөрийн ойлголтоо сэтгүүлчийн байр сууриас хандаж хуваалцахыг хүслээ. аль ч улс орны тусгаар тогтнол, аюулгүй байдал бол улс төр, эдийн засгийн аюулгүй байдлаа хэр найдвартай хангасан эсэхээс шалтгаалдаг, бас баталгааждаг болохыг бид мэднэ. тэгвэл монгол улс маань тусгаар тогтносон бөгөөд өөрийн газар нутагтай, хил хязгаартай, цэрэг армитай, хоёр хөрштэйгөө ямар нэгэн маргаан будилаангүй, ястан үндэстний зөрчил тэмцэлгүй, шашны ялгаварлалгүй, дотоодын хямрал, тулаангүй, магадгүй өнөөгийн дэлхий дээрх хамгийн амар амгалан цөөн улс орны нэг.

өөрөөр хэлбэл, бидний улс төрийн аюулгүй байдал бүрэн баталгаажсан байна гэсэн үг. гэтэл эдийн засгийн аюулгүй байдал найдвартай байна уу, гэдгийг бодоод үзэхэд ямар эмзэг байгааг нь л мэдэрдэг. өнөөдөр монгол улсын эдийн засгийн аюулгүй байдал юугаар баталгаажиж байгааг хэлэх гээд оролдоод үз дээ. тухайн улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлыг гадаад худалдаа нь илтгэдэг гэдэг. тэгвэл зөвхөн нүүрс, алт, зэс, цайр, малын мах, ноос ноолуур гэсэн тодорхой хэдхэн нэр төрлийн бүтээгдэхүүний экспорт дээр монголын гадаад худалдаа оршин тогтнож байна. Эндээс олсон чөлөөт валютаа буцаагаад импортод зуун хувь зарцуулна. Нефть, бензин, эр­чим хүч, хоол хүнс худалдаж аваад л дуусгачихдаг улс шүү дээ бид. даанч ядруухан байгаа биз. шуудхандаа эдийн засгийн тусгаар тогтнолын хувьд бид хоёр хөршөөсөө хараат болсон байна гэсэн үг. хөнгөн, хүнд үйлдвэр, газар тариалан, барилга, зам, хоол унд маань үндсэндээ хятад улсаас 70­80 хувь хамаардаг болсон.

Цаашдаа өмнөд хөрштэй хийх гадаад худалдааныхаа хэмжээг 10 тэрбум ам.долларт хүргэж өсгөнө гэж байгаагаа Засгийн газар мэдэгдсэн. оросуудын галуут нуураас нийлүүлж буй эрчим хүч, нефтийн бүтээгдэхүүн, хятадын худалдаж авч байгаа нүүрсний квот дээр л манай

аюулгүй Байдлын Зөвлөлөөр хэлэлцүүлэхээр болсон байна. өнөөдөр бид улстөржиж, утга учиргүй попорсноор монгол улсынхаа гадаад худалдааны хамгийн том тоглогч, гол экспортлогч “Эрдэнэт үйлдвэр”­ийг “алаад” хаяж байна. Энэ том үйлдвэрийг эрх баригчид дутуу алсан могой шиг болгож орхисон. одоо оюутолгойг хэрхэх нь тодор хойгүй байна. яаж “алах”­ыг нь харж байя. аврах ч юм билүү хэн мэдлээ!

тулд оюутолгойг оролддог нь хамгийн зөв арга мэт ч, хор уршиг нь манай улсын аюулгүй байдалд тулж ирэх болно гэдгийг тэд өөрсдөө сайн мэднэ. гэвч нийтэд танигдаж, хувийн эрх ашиг нь хангагдаж байвал бусад асуудал даанч хамаагүй болсныг нь монголчууд ухаарч мэдэхээр цаг хугацаа өнгөрлөө. дубайн гэрээ эх орны эрх ашгийн эсрэг болсон, Ч.Сайханбилэг урвасан гэдгийг энэ шүүмжилж шуугиж байгаа хүмүүс нотолж чадах юм

уу, тэгээд! C.Баяр, С.Баярцогт нарын оронд өнөөгийн “эх оронч”, популист улстөрчид байсан бол авлига авахгүй байж чадах байсан юм уу, тэднээс илүү гэрээ хийж бас чадах байсан уу...? мэдээж оюутолгой шиг том төсөл хэрэгжүүлэх туршлага монголчуудад байгаагүй. хэн ч байсан алдаа гаргах байсан гэх магадлал илүү үнэмшилтэй сон­сог доно доо. хийснээ тэгээд энэ олон жилд хэн нь сайж руул сан юм бэ. улам л дордуулж, цаг

ш.ДаваадоржЗГМ

УрАлДААнЫ УДИрДАМЖ

“Засгийн газрын мэдээ сонин” ХМХ нь “Жендэрт суурилсан хүчирхийллийн тухай олон нийтийн ойлголтыг нэмэгдүүлэх нь” сэдэвт шилдэг нийтлэл, нэвтрүүлгийн уралдааныг сэтгүүлчдийн дунд 2019 оны 3 дугаар сарын 26­ны өдрөөс 4 дүгээр сарын 3 хүртэл зарлаж байна.

УрАлДААнЫ ЗорИлГо: Сэтгүүлчдийн мэргэжлийн, ур чадвартай бүтээсэн нийтлэл, нэвтрүүлгээр дамжуулан жендэрт суурилсан хүчирхийллийн тухай олон нийтийн ойлголтыг нэмэгдүүлж, нийгэмд эерэг нөлөөллийг үзүүлэх.

УрАлДААнЫ СЭДвИйн АГУУлГА:

Жендэрт суурилсан хүчирхийллийг даван туулсан түүх, туршлага Хохирогчийг буруутгах хандлагыг өөрчлөх нь Жендэрт суурилсан хүчирхийллээс сэргийлэх боломжийг нэмэгдүүлэх нь

ТАвИГДАХ ШААрДлАГА:

Сэдвийн агуулгад бүрэн нийцсэн байх. Жендэрийн мэдрэмжтэй, ёс зүйг эрхэмлэж бичих. Уралдааны зорилгод нийцсэн, олон нийтийн ойлголт хандлагыг нэмэгдүүлэхэд нэмэр

болохуйц, таниулан сурталчилсан, хариуцлагатай сэтгүүл зүйн зарчим, нийтлэг үүрэг, ёс зүйд нийцсэн байх.

Уралдаанд ирүүлэх бүтээлүүд нь асуудал хөндсөн, шинэлэг, олон нийтийн анхаарал татахуйц сонирхолтой хэлбэрээр, сэтгүүлчийн ур чадварыг илтгэсэн, мэргэжлийн түвшинд бэлтгэсэн, сонин болон мэдээллийн цахим хуудасны нийтлэл, телевизийн нэвтрүүлэг байх.

Нийтлэл нь A2 форматын ¼­ээс дээш хэмжээтэй, телевизийн нэвтрүүлэг нь 5­10 минутын хугацаатай, ашигласан материалын эх сурвалжийг эшлэлд тодорхой дурдсан байх.

Нийтлэлийг тухайн сонины дугаар, цахим холбоосны хамт файл хэлбэрээр, нэвтрүүлгийг DVD болон AV файл хэлбэрээр Digital@zasag.co хаягаар илгээх. Нэвтрүүлэг нэвтрүүлснийг нотлох байгууллагын тодорхойлолтыг хавсарган ирүүлэх.

Ажлын хаяг, овог нэр, албан тушаал, утасны дугаар, электрон шуудангийн хаягийг бичсэн байх.

Уралдаанд ирүүлэх нийтлэл, нэвтрүүлгийн хүртээмжтэй байдлыг харгалзан үзэх бөгөөд олон нийтийн сүлжээг ашиглан давхар нийтэлж, нэвтрүүлсэн, хүртээмжтэй байдал, давтамж зэргийг давуу тал гэж үзнэ.

Хугацаа: Бүтээлийг 2019 оны 4 сарын 3­ны Лхагва гарагийн 17:00 цаг хүртэл Digital@zasag.co хаягаар хүлээн авна. “Шилдэг нийтлэл” (сонин, сайтын сэтгүүлчдэд хамаарна), “Шилдэг нэвтрүүлэг” (телевизийн сэтгүүлчдэд хамраана) гэсэн төрлөөр шалгаруулна.

Шалгаруулалт: 2019 оны 4­р сарын 4­ний өдөр явагдах бөгөөд шагналыг 4­р сарын 5­ны Баасан гарагт Засгийн газрын мэдээ сонины редакцад 12 цагт гардуулна.

ШАГнАлЫн САн: Телевизийн бүтээл нь “ШИлДЭГ нЭвТрҮҮлЭГ”:

1-р байр: Өргөмжлөл, 1.5 сая төгрөгийн эрхийн бичиг (Абсолют англи хэлний сургалтын төвд суралцах эрх)2-р байр: Өргөмжлөл, 1 сая төгрөгийн эрхийн бичиг (Абсолют англи хэлний сургалтын төвд суралцах эрх)

Сонин болон сайтын дундаас “ШИлДЭГ нИйТлЭл”:1-р байр: Өргөмжлөл, 1.5 сая төгрөгийн эрхийн бичиг (Абсолют англи хэлний сургалтын төвд суралцах эрх)2-р байр: Өргөмжлөл, 1 сая төгрөгийн эрхийн бичиг (Абсолют англи хэлний сургалтын төвд суралцах эрх)

нэмэлт мэдээлэл авахыг хүсвэл:Г.лхагвасүрэн, Засгийн газрын мэдээ сонины менежер,

И-мэйл: Lkhagvasuren.g@zasag.co, Digital@zasag.co, утас: 99903581

“Оюутолгой”-г алах уу, аврах уу гэдгээ ҮАБЗ шийднэ

хугацааг харам сал тайгаар үрж ирлээ шүү дээ. дэлхийд томд орох ийм том төслийг хэрэгжүүлэхэд алдаа гаргахгүй гэвэл түүн шиг утопи санаа үгүй байх аа. гэрээгээ цуцлах, зогсоох тухай тэнэг юм ярьж байхын оронд алдаагаа багасган чамбайруулах нь бидэнд өлзийтэй баймаар санагдана. монголчууд бид бөөс хуурс, бэтэг тэмбүүнээсээ салах гэж хэдэн жилийг зарцуулсан гэдгээ ядаж бодмоор...Цаг хугацаа шаардах ийм том төсөл үр дүнгээ нэгэн цагт төгс өгдөг гэдгийг бид тэрхүү туршлагаасаа харж болно шүү дээ. Эцэст нь ажлын хэсгийг ахалсан д.тэрбишдагва гишүүнд чин сэтгэлээсээ бид талархах ёстой юм. Нэгэн бодлын тэрбээр маш мундаг ухаан гаргаж оюутолгой төслийн хөрөнгө оруулалтын гэрээг шалгасан тайлан, дүгнэлтээ үаБЗ­д өргөн барьсан байна. яагаад гэвэл, оюутолгой бол манай улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлын хамгийн том баталгаа гэдгийг үндэсний

Хийснээ тэгээд энэ олон жилд

хэн нь сайж руул сан

юм бэ

Судлаачийн үг

4 ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН 2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

Зөвлөхшатарбалын ДАвААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор З.Цэлмэг

Утас: 99901526

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Л.Сугармаа

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕДАКц

ЗАр СУрТАлчИлГАА

ХАЯГ

цАХИМ ХУвИлБАр

0 0 1 1 0 7

АНУ­ын Дэд ерөнхийлөгч Майк Пенс исламис­туудын үлдэгдлийг хуу арчиж хаяна, бүр ганц ч террорист үлдэхгүй болтол АНУ тэнд байна гэв.

эрдмийн мөр хөөж яваа нэг сири эрдэмтэн ирээдүйд асадын оронд Ерөнхийлөгч болбол даа.

халифат нэг удаа XXI зуунд төрөөд мөхлөө. ямар арга замаар оршин тогтносон нь сонин биш, яргачид нь дэлхийгээр тараад алга болсон. үндсэндээ суннитын хэт даврагчид сулрав. Жам ёсоороо шиит нь ялж эхэлсэн ба ялах тавилантай хэмээн өөрсдөө цуурна. шиитүүд ялах нийгэм­сэтгэхүй­улс төрийн хөрс нь баттайя байна.

ираны Ерөнхийлөгчийн ахлах зөвлөх бөгөөд лалын азад их сургуулийн туЗ­ийн дарга али акбар Велаяти мэдэгджээ. тэрбээр лБНиу анх удаа бүс нутгийнхаа холбоотнуудыг бодитойгоор олж авлаа. манай бодит холбоотнууд бол Сири, ирак, ливан, афганистан, саях наас йемен ба лалын эсэргүүц­лийн тэнхлэг үүслээ. 1789 оны Францын хувьсгал, 1917 оны оросын октябрийн хувьсгал, 1979 оны манай исламын хувьсгал бол орчин үеийн түүхнээ заяасан

орос агаа рын болон сансрын хүчнээ байлдуулж, хезболла тэдэнтэй нэг фронт боллоо. өрнөдийнхөн өлгийдөж аваад босгосон Сирийн ардчилсан хүчний чөлөөт арми шальдаггүй. одоо л амьсгаа авч бие даан байлдаж байх шиг. турк хядна гэж айлгаад ISIL­тэй нийлэн дарж өгч байсан курдууд гурван улс дамнан аНу­аар бамбай хийж, бодитой хүч болоод босож ирлээ. Эрдоаныг нуман тулгуурт орууллаа.

ийм олон талын тулаанд ISIL, ISIS хоёр ялагджээ. халифат сэргэх нь өнгөрлөө. яг одоо иракт суннитуудын эсрэг завхруулга явагдаж байна. ISIL­2 гэж дахиад гараад ирэх вий гэхдээ суннит жирийн иргэдээ хэлмэгдүүлж өгчээ. өрхийн толгойлогч, том хөвгүүд нь ISIL­д алба хааж яваад алагдчихсан, эсвэл дүрвэчихсэн, ард нь үлдсэн эмэгтэйчүүд, хүүхдүүд, хөгшид шиитийнхний өс авалтын гарын шүүс болно. шиит­суннитээрээ хамтарсан Засгийн газар байгуулаад, хүн амын бүх төлөөллөөс оруулаад

нэмэр байдаггүй. Баасан гариг болгонд бүр ритуал болгочихсон суннит­шиитээрээ зөрүүлж бөм­бөг дэлбэлээд байдаг нь цөөр чихсөн нь аз. гэхдээ нэг үндэстэн атлаа харийн үндэстэн шиг харьцахгүй, дуугарахгүй, хот тосгодоо хоёр хуваан хана хэрмээр тусгаарлаад байдаг нь өнө мөнхөд.

дамаскад одоогоор аюул холдсон. Башар асадын ард орос, иран баталгаатай байж байгаа. гэхдээ мөнх үү. дайнд туйлдсан сиричүүд асадын эсрэг ардчилал, хүний эрх гэж ярих тэнхээ одоогоор байхгүй. гэвч асадын дэглэмийн яргалал, дайны хөлд андуурч алагдсан, гэмгүй хэлмэгдсэн гээд тэмцэх шалтгаан мундахгүй. тийм тэмцлийг аНу залуурдчих санаатай. дахин нэг ISIS төрүүлэхгүйн тулд Сирийн эрх чөлөөт армиа тулалдаанд ялуулж, баахан сурталдана. тэр арми нь яваандаа Сирийг чөлөөлөгч болж хувирах ёстой. тус армийнх нь нэг командлагч юм уу, америкт

Олхонуд Баярхүү профессор

бус уу.НүБ­ын аюулгүйн Зөвлөлд тус

байгууллагын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын орлогч Владимир Воронковын мэдэгдсэнээр ирак, Сири дэх террористуудад 50­300 сая ам.долларын санхүүгийн нөөц үлдсэн, тэд 14­18 мянган дайчинтай, тэдний 3000 нь гадаадаас хөлслөгдөж очсон дайчид ба ISIL­ийн ялагдал, үхэл хорогдол нь энэ бүлэг ямар нэгэн түвшинд өөрөө тарахад хүргэнэ гэж үзэхгүй байна. харин ч нууц байдалд шилжиж ойрх дорнод, африк, ялангуяа Баруун ба дорнод африкаас Европ, төв ба өмнөд, Зүүн өмнөд ази гэхчлэн янз бүрийн бүс нутгуудад тарж ажиллах аюул хэвээрээ байна гэсэн нь маш ноцтой анхааруулга болов уу.

Британийн ми­6 гэх тагнуулын байгууллагын дарга алекс янгер мюнхенд бас ярьж байв. лалын халифатыг цэргийн хувьд устгасан ч террористуудын аюулыг арилгачихлаа гэсэн үг биш, Сирид ч бай, хаа ч бай зүсээ хувирган сэргэж язганаад ирж магадгүй. террорист байгууллагын уламжлалт хэлбэр нь л үлдэнэ гэжээ. германы Батлан хамгаалахын сайд урсула фон дер ляйены ярьснаар ISIL маш нууц байдалд шилжин террорист бусад бүлэглэлүүдтэйгээ холбоо тогтоож эхлээд буй гэнэ.

ISIL нь ирак, Сирид “төр барьж” тоглохдоо нийт найман сая хүн ардыг захирч байсан барим тыг мартаж болохгүй. Найман саяулаа лалын фанат болчхоогүй ч үлдээсэн ул мөр, гэгээн дурсамж байж л таарна. Байлдаж буй нутгаас өрнөдийн эвслийнхэн, орос нэг л өдөр явна. Нөгөөдүүл нь язганаад гараад ирэхгүй гэх баталгаа байна уу.

ISIL­ийн эсрэг өрнөдийнхний эвсэлд оруулах гэж монгол улсыг ятгаад, бид төвийг сахиснаа зарлан хоёр яс салж байсныг гэрч­лэх хүний хувьд би энэ талаар эрх биш гадарлана. Эл эвсэл дөрвөн жил хагас байлдаж яллаа. монголыг ятгаж байх үед 64­үүлээ, манайхыг 65 дахь нь болооч гэж байсан. одоо 79 улс бүртгэлтэй, гэхдээ ялалт хангах гэж олон тэрбум доллар гарздан, хамгийн эмгэнэлтэй нь мянга мянган жирийн ирак, сиричүүд хөлд нь үрэгджээ. гэлээ гээд ISIL­ийг ялчихлаа гэж хөл хөөрцөг, баяр ёслол болохгүй байхыг ирак, сиричүүд өөрсдөө анхааруулаад байна. орост ч энэ талаар ялалт энэ тэр гэсэн үгс цухалзаагүй.

Баруун ази дахь америкийн цэргийн командлагч генерал Жозеф Вотел анхааруулжээ. дөнгөн данган ISIL­ийн бүт цийг эвдэн нурааж чадлаа, үндсэн хүчтэй нь цаашид ч тулалдана гэжээ. Салж бутарсан хүчнүүд нь эргэн нэгдэж зохион байгуулагдах магадлалтай. учир нь тэдний ихэнх нь гадаадын иргэд, эх орондоо очих нүүргүй, очвол ялтай, тэгэхээр байлдаад дуусахаас өөр замгүй. иракаас ирдэг мэдээгээр бол тэд тус улсын хойд уулархаг нутгуудаар тарж бутарсан, тэдний фанатууд нь ливи, Египет, Баруун африк, афганистан, бүр Филиппинээс хүртэл урин залсаар.

лалын халифатаа тэд бай­гуул сан. 2013­2014 онд жин­хэнээсээ цэцэглэж байсан гэгээн дурсамж нь нэг талаас эмгэнэл, нөгөөтэйгүүр хөгийн. анх иракийн аль­Каедагаас ISIL шаваа тавьж, иракийн шиит эрх баригчдадаа дарлуулсан, хавчигдсан суннит цөөнхийн шударга ёсны дуу хоолой болж гарч ирсэн. иракийн армийн суннит цэрэг, офицерууд, цэрэг цагдаагийн суннит гоморхогсод, тэдэн дээр идеалист­жихадистууд нэгдэн нийлээд, арабын орнуудаас эгнээгээ сэлбээд ирак дахь америкийн эзлэн түрэмгийллийн эсрэг эхлээд тэмцжээ. тэмцэл нь туйлшрал, яргалал, тэнэглэл болж хувирсан ба анхны тулгуур аль­Каедагаа хөөгөөд явуулчихсан. Багдадын Засгийн газарт гомдсон иракийн суннитууд ч аврал эрэн тэдэнтэй нийлж, дэмжсээр нэг мэдэхнээ мосул хотод төвлөрөн нийслэлээ зарлах нь тэр. 2014 оны зун гэхэд ирак дотор ISIL гэж “төрт­улс” үүсэж, нутаг дэвсгэрийнх нь гуравны нэгийг эзлэн төвхнөжээ. хөрш Сирид нь байлдаад байдаг, тэнд нь ISIS гэх салаа салбар нь ялж эхэлдэг. тэд алавит­шиит­христианы буруу номтныг номхруулж байдаг, тэдэнтэйгээ нийлээд авав. лалын суннит шашин VII зууныхаа өнгө төрхөөр сэргэх эсэхийг үзэх үхэх сэхэхээ үзэлцсэн өршөөлгүй дайн Сирийг нөмөрлөө. Сирийн алавит­шиитүүдийг хамгаалахаар иран цэргээ илгээж,

аюулгүй байдлын асуудлаарх мюнхений бага хурал ямагт анхаарлын төвд байдаг. даян дэлхийн дайн, энх тайван, аюулгүй байдлыг олон талаас нь албан ба албан бусаар мөлждөг учраас тэр л дээ. гадаад харилцааны сайд д.Цогтбаатар оролцохдоо Венесуэлийн асуудлаар бодит үнэнд түшсэн лут мэдэгдэл хийсэн нь орост саймшрах санаатай монгол сэхээтнүүдэд гэнэтийн бэлэг болсон болов уу.

Британийн зэвсэгт хүчний жанжин штабын дарга марк Карлтон­Смит гэгч оху руу лут дайрч байсныг алдуул үг гээд авчихъя. дасаагүй монгол чихэнд даан ч чимэггүй үг. аль­Каеда, лалын улсаас (ISIL) илүүгээр орос нь Британи ба түүний холбоотнуудад онцгой ноцтой аюул занал учруулж байна хэмээн ярьсныг Daily Telegraph сонинд томоор гарчиглан нийтэлснийг бид үзсэн.

ах нараа өмгөөлөх монгол сэтгэлгээгээр тэр нөхрийн сануул­гыг би алдуул үг, дэмий чалчаа хэмээгээд үндсэн, жинхэнэ аюул­тай дайсныхаа талаар өчье. аНу­ын дэд ерөнхийлөгч майк Пенс исламистуудын үлдэгдлийг хуу арчиж хаяна, бүр ганц ч террорист үлдэхгүй болтол аНу тэнд байна гэв. гэхдээ Пентагоных нь үзэж байгаагаар Сири, иракт ISIL­ийн талынхан гээд зэвсэгт дайчидтай нийлээд 20­30 мянган хүн үлдэж байгаа гэсэн нь маш ноцтой баримт

ISIL амилаад босоод ирэх нийгмийн сэтгэхүй амь бөхтэй

Террористуудад 50-300 сая ам.долларын санхүүгийн нөөц үлдсэн

гурван үндсэн хувьсгал мөн. харин лалын хувьсгал бол өмнө дурдсаныг бодвол өнө мөнхөд, жинхэнээрээ ялснаараа ялгаатай гэжээ.

ISIL­ийг төгсгөл болгож байх яг энэ мөчид туркийн лидер режеп Эрдоаны нэрлэсэн “христианы терроризм” гээч гайт үзэгдэл илэрлээ. “ас­саляму алейкум”­ын эсрэг шинэ Зеландад 50 хүний аминд хүрч, хэдэн арваар нь шархдуулсан аймшигт аллагыг цагаан арьст залуус Крайстчерч хотын мечетэд үйлджээ. тус улсын Ерөнхий сайд хатагтай Жасинда ардерн бараг огцрохын наагуур байна. Ертөнцийн хамгийн тайван амгалан энэ улсад баруун экстремизм терроризм үйлд тэлээ өндөр авсан нь ёстой оньсого. шинэ Зеландаас тийм явдал гарна чинээ дэлхийд хэн ч санаагүй байхад үйлдэгдлээ. хатагтай Ерөнхий сайд баруун экстремизмийг глобал асуудал боллоо хэмээн хүч оруулан мэдэгд сэн нь олон улсад дэмжигдээд сүйд болсон зүйлгүй. тэр жижиг аралд 200 үндэстэн ястан оршин суудаг, тэгэхээр угсаатнаараа биш шашнаараа хуваагдсан улсад мусульман цагаачдыг л эсэргүүцэж хийсэн үйлдэл хэмээн гэмт хэрэгтнүүд нь сөрж, мэдэмхийрч сууна. Европт лалын террористууд маш их аллага таллага үйлдсэний хариу нь энэ гэх шахуу зүйл ярьсан байна билээ. харин ийм яриаг эсрэг өнцгөөс ам хуурайгүй ярьж байгаа нэг хүн бол ноён Эрдоан юм. тэрбээр маш гомдолтой байна. ислам, мусульманы эсрэг халдлага хэмээн даян дэлхийд хэн ч үзэхгүй, НүБ­д тэгж үнэлэхгүй, ойлгохгүй байгаад тэр үнэхээр хилэгнэлээ. “христианы терроризм” гэх нэр томьёоны автор нь Эрдоан боллоо.

хэрэв туркийн Ерөнхийлөгч гаргаж ирснийг хоёр талаасаа хэн нь хэнийгээ хэрхсэн бэ гэж мэтгэлцэх аваас христианчуудын хохирсон нь уул овоо шиг ялгарах байх. Жишээ нь, хамгийн том хохирогч нь Франц улс. аргаа ядаад зэвсэгт жихад сурталддаг дөрвөн байгууллагыг хаалаа хэмээн дотоод хэргийнх нь сайд Кристоф Кастанер зарлаж байх вэ. Бидний мэдэхээр 2015 онд Францад тэр улсын түүхэнд хамгийн том гэгдэх терроризмыг мусульман хэт даврагчид үйлдсэн юм. Парисын кафе, ресторан, стадионд амиа золиослогчид бөмбөг дэлбэлж, бас галлаж 130 хүн алж, 350 хүн эрэмдэг болж, концертын заалыг барьцаалсан гэхчлэн. ийм үйлдэл гаргахгүй гэх баталгаа байхгүй, явуулдаг хичээл ном нь буруу номтныг цээрлүүлэх, лалын ариун дагшин сургаалыг бүх дэлхийд ялуулахыг номлодог, бүр жүүдийн төр улсыг устгахыг уриалдаг тул Centre Zahra France, Federation Chiite de France (Францын шиитийн холбоо), Parti Anti Sioniste (антисионист нам), France Marianne Tele гэх байгууллагыг Францын Сайд нарын Зөвлөлийн тогтоолоор хаасан.

ЗГМ: Зочин

1олон улсын бизнес, техно­

логийн дээд сургууль гэдэг мөртлөө урлагийн хоёр анги заавал байлгадаг юм. мундаг, мун даг багш нар энд ажиллаж байна. миний хувьд уран бүтээлээ хийхийн тулд цагийн багшаар ажилладаг юм. анх 2008 онд урлагийн ажилтны холбоо намайг өвөрмонголын кино, телевизийн сургуульд багшлах уу гэсэн санал тавьсан юм. тэнд гурван жил хэртэй багшилсны дараа энэ ажлыг хийж болмоор санагдах болсон.

-Багшлахын сайхан нь юу вэ?

­хүүхдүүдэд юм заахад миний ур чадвар давхар хөгжөөд явдаг. хүүхдүүдээр яруу найраг, өгүүллэг, жүжгийн хэсэг бэлдүүлэх, бэлдсэнийг нь шүүн тунгаах явцад мэргэжлийн ур чадварын эд эсүүд дахин сэргэдэг гэх үү дээ. мөн залуучуудын халуун дотно сэтгэлгээтэй өөрийнхөө сэтгэлгээг холбоход залуужсан мэт болж, нөхөн төлждөг гэж болно.

-Багшлахын хажуугаар ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

­янз бүрийн саналууд ирдэг л юм. хамгийн сүүлд “Буцаагүй амлалт” гэж миний оролцсон уран бүтээл нээлтээ хийлээ. үүнээс гадна нээлтээ хийгээгүй гурав, дөрвөн уран бүтээл байна.

ялангуяа хятадуудтай хамтарч хийсэн “хөхөө” уран сайхны киног их хүлээж байна даа. яагаад гэвэл би энэ кинонд урьд өмнөхөөс тэс өөр дүр бүтээсэн юм. өнөөдрийн нийгмийн нэг төлөөлөл болсон өрх толгойлсон хижээл насны эмэгтэйн дүр. Зураг авалтын үед энэ дүр том, жижгийн аль нь болохыг ерөөсөө анзаараагүй. гэтэл дуу оруулалт хийхдээ л киноны их чухал хэсэг байсныг мэдэрсэн дээ. Нээлт нь арай болоогүй, ямар ч байсан 2020 он гаргах юм шиг байна лээ.

үүнээс гадна саяхан “Зоорь” кино нээлтээ хийлээ. Би өмнө нь аймшгийн киноны гол дүрд тоглож үзээгүй. Энэ кинонд тоглоход надаас их л юм шаардлаа. Би 70 гарчихсан хүн шүү дээ. тэгсэн хэрнээ мушгирсан шатнаас унах, бэртэх шаардлага хүртэл гарсан. Нөгөө хэд маань орлон тоглогч авчих гэсэн ч би цааргалсан юм. хэрэв орлон тоглогч авсан бол дараа нь ичнэ биз дээ. Кино гарсны дараа “Энэ өнхөрч байгаа нь би биш” гээд суултай биш. Циркийн үзүүлбэрт ашигладаг бэхэлгээ хийчихээд дээш, доошоо татуулж байхдаа даралт ихсээд хэцүүдэх байх гэж бодсон ч гайгүй шүү. 70 гарсан ч гэсэн залуучуудын пянг даагаад байх шиг байна.

-“Зоорь” кинонд тоглох санал ирэхэд хэрхэн хүлээж авсан бэ?

­Энэ киноноос өмнө “талын зомби” нэртэй 40 ангитай аймшгийн сериалд тоглох санал ирсэн юм. Ц.төмөрбаатар бид хоёр зомби болж хувирсан эмгэн, өвгөний дүрийг бүтээх юм байна л даа. гэтэл проб хийх үеэр нүдэнд чинь янз бүрийн линз зүүнэ, хиймэл шүд хийнэ, нүүрэнд баг зүүнэ гэхээр нь би шууд татгалзсан. ингээд удаагүй

байтал “Зоорь” кинонд тоглох санал ирлээ. “миний нүдэнд линз хийх үү, янз бүрийн баг зүүх үү” гэж асуухад нөгөөдүүл “Эх хүн үрийнхээ төлөө амиа хайрлахгүй зүтгэж байгааг л харуулах юм. таны дүр бол хүүхдийнхээ төлөө үхэхээс ч сийхгүй тийм л чиг шугамтай хүн” гэхээр нь зөвшөөрсөн.

-Киногоо гарсны дараа үзэхэд бүтээсэн дүр ямар санагдав?

­өөртөө дүн тавина гэвэл тэнэг юм болно. харин үзэгчид ямар дүн тавьсан бол гэж санаа зовдог. Би оны өмнө залуучуудтай хамт Emoji party 2 гэдэг кинонд тоглосон юм. тэр киноны дараа миний үеийн зарим хүн “Чи залуучуудтай хамт хошин шог руу орж давхиад ямар муухай юм бэ. ийм муухай дүрээс татгалзаж бай” гэж байсан. Бас он дуусахын өмнө “Эмоци” продакшныхантай хамт “Баяр дуусдаггүй баяр” гэж шинэ жилийн уран сайхны кинонд төөтөөгийн найз эмгэний дүр бүтээсэн. тэгэхэд зургаан давхрын цонхны ирмэгээр дамжаад төөтөөгийн цонхоор ороход ерөөсөө хэцүү байгаагүй. тэр үед “Ер нь залуучуудтай хамт уран бүтээл хийгээд байхад жин нэмэхгүй, бие хөнгөн, сэтгэл санаа гоё байх юм байна” гэж бодогдсон.

-Та том, жижиг хэчнээн дүр бүтээж байсан бэ. Тоолж үзсэн үү?

­тооцоо гаргаж үзсэн. удЭт­ын тайз, хүүхэд залуучуудын театрт байхдаа бүтээсэн дүр гэвэл 50 гаруй байна лээ. харин бүрэн хэмжээний уран сайхны кино 46, олон ангит кино 41, богино хэмжээний кино арав гаруй байсан. гэхдээ би өнөөдрийг хүртэл өөрийгөө чамлаж л яваа. Жүжигчний мэргэжил гэдэг

юмны эцсийг нь үздэггүй гэж ардын жүжигчин П.Цэрэндагва хэлсэн шүү дээ.

Би “хүдэн” киноны аажаа гэж буриад эмгэний дүрээр “академи авардс”­аас шилдэг туслах дүрийн шагнал авсан. туслах дүрийг гайгүй нухаад байна гэж намайг үнэлсэнд баярлаад байгаа юм. харин саяын дурдсан тоон дотор гол дүр тун цөөхөн дөө. миний залуу үед надад яагаад гол дүр оногддоггүй байсан юм бэ гэвэл, нэгдүгээрт би давжаа, жижигхэн биетэй байлаа.

хоёрдугаарт, спорт хөөж, жингээ бариад сурчихсан болохоор их туранхай байж. миний биеийн энэ байдал эрэгтэй хүүхэд юм уу жижигхэн охинд тоглоход тохиромжтой байсан болохоор хүүхэд залуучуудын театр намайг сугалаад авчихсан юм. Эргээд бодоод байхад найруулагч нар миний төрх байдалд тохируулж л дүр өгдөг байж. тэгэхээр гол дүрд тоглосонгүй гэж гомдоллоод яахав, олдсон дүрээ л сэтгэлээсээ гаргахыг хичээж байна даа.

-Сэтгэлд хоногшсон туслах дүр ч бас сайхан биз дээ?

­Жаахан дээр үеийнхэн бол “өндөр ээж” кинонд бүтээсэн дүрээр минь таньдаг юм. Сүүлд “мартагдсан дууль” кинонд нөхөртэй эмэгтэйн дүрийг

бүтээж байлаа. Ер нь туслах дүр гэдэг туслах л үүрэгтэй шүү дээ. миний хувьд өчнөөн олон уран бүтээлд туслах дүр бүтээснээр тэр олон уран бүтээлчдэд бүгдэд нь тус болж байжээ гэсэн үг.

-Өмнө бүтээж байсан дүрүүдээс хамгийн их хөдөлмөр шаардсан, хамгийн их ажиллагаа орсон дүрээр алийг нэрлэх вэ?

­Би аль ч дүрээ “үнэхээр гайхалтай болжээ” гэж хэлж чадахгүй. Би дүр бүтээсэн ч юм уу, бүтээгээгүй ч юм уу бүү мэд. дүр бүтээсэн эсэхийг ард түмэн л хэлдэг юм. ардын жүжигчин а.очирбат гуай “Би 200 орчим дүр дээр ажиллажээ. Энэ дундаас итгэлт баян л дүр болсон шиг байгаа юм” гэж хэлсэн байдаг. а.очирбат гуай өчнөөн дүр дээр ажилласан хүн. гэтэл ард түмний сэтгэлд итгэлт баянаар л хоногшиж үлдсэн. Би яагаад өөрийгөө чамлаад байна вэ гэвэл намайг гудамжаар явж байхад хүмүүс “Нөгөө “өндөр ээж” киноны хүүхэн байна” гэж хэзээ ч хэлэхгүй л байхгүй юу. гэхдээ нэг удаа надад иймэрхүү зүйл тохиолдож байсан. “Нэр төр” гэж телевизийн жүжигт Пагма гэж эсрэг дүр бүтээлээ. гэтэл гудманд хүүхдүүд таарчихаад “үйлдвэрээсээ ноос хулгайлдаг, залуучуудын толгойг эргүүлдэг нөгөө балиар авгай явж байна” гээд чулуугаар шидэж байсан. тэгэхэд надад ичгэвэртэй санагдсан ч хүүхдүүдийн дургүйг тэгж хүргэснийг нь бодохоор үнэхээр л зэвүүн дүр бүтээж дээ гэж бодогдсон.

Заримдаа хүн надаас “та яагаад гавьяат авахгүй байгаа юм бэ. таны нас болсон биз дээ. хошин шогийнхон гавьяат болоод байхад” гэж асуудаг. Би

А.ЦЭГМЭД: НАДААР ОвОГЛОСОН ДҮРЭЭ ХАРААХАН БҮТЭЭГЭЭГҮй явНА

тэр хүмүүст “уучлаарай, би болоогүй байна. Насаараа түрий барьж гавьяат авмааргүй байна” гэдэг юм. Би 70 гарчихлаа, надад өгөөтөх гэвэл утгагүй биз дээ. Би яагаад ингэж яриад байна вэ гэвэл, Цэгмэд гэдэг нэрийг мартагдтал намайг овоглосон дүр хаана байна вэ. Би энэ дүрээ хараахан бүтээгээгүй явна. “говийн зэрэглээ”­гийн арслан шиг, “тунгалаг тамир”­ын итгэлт баян шиг хүмүүсийн сэтгэлд хоногшиж үлдсэн дүр бүтээсэн бол хамаа алга. өөрийгөө чамлаад байгааг дахиад дурдахын учир энэ.

хүний мэргэжил амтагдана гэж ярьдаг даа. Би дөнгөж амсаад яваад байгаа болохоос ханатал амталж амжаагүй байна. харин “хөхөө” гэдэг кино надад яагаад хүлээлт үүсгээд байна вэ гэвэл би тэрийг амталж чадаж уу гэдгээ хармаар байгаа юм.

-Таныг гавьяат болоход уурлаж, дургүйцэх хүн гарахгүй байх. Харин ч баярлах хүн олон байх болов уу. Өмнө нь тодорхойлдоггүй байсан юм уу?

­2012 онд жүжигчин асий “хунгийн сүүлчийн дуу” гэж кино хийхэд би 90 настай эмгэний дүр бүтээж байв. тэр үед манай кино багийн хүүхдүүд “та чинь Соёлын тэргүүний ажилтан юм байна. манай залуу киночдын холбоо таныг гавьяатад тодорхойлъё” гэв. Би 2009 онд Соёлын тэргүүний ажилтан болоод байсан юм. ингээд Ц.Элбэгдоржийг Ерөнхийлөгч байх үед тодорхойлолт явуулсан ч чимээгүй болсон. Би ч нэг их тоолгүй өнгөрсөн дөө.

-Та 1990-ээд оны дундуур Польш явж, 15 жил амьдарсан юм билээ. Хүсэн хүлээсэн дүрээ бүтээх боломжоо энэ үед алдчихав уу гэж харамсдаг уу?

­Би өөрөө харамсдаггүй. Болох ёстой юм болдгоороо болоод л өнгөрсөн. Зах зээлийн давалгаанд манай театр үгүй болж, олон ч хүн ажилгүй боллоо. тэр үед юм үзэж, нүд тайлъя гээд Европ руу гарсан юм.

м.горькийн “амьдралын их сургууль” гэж зохиол бий. Энэ дээр хүн хэдийгээр дээд сургууль төгсөөгүй ч амьдралын их сургуулийг төгссөн байхад алзахгүй гэж гардаг. тэгвэл Польшид өнгөрүүлсэн 15 жил миний хувьд амьдралын их сургуулийг төгссөн он жилүүд байсан юм. тухайн үед би хэзээ нэгэн цагт монголдоо очоод хийж амжаагүйгээ гүйцээнэ гэж боддог байлаа. Ер нь жүжигчин хүн бүтээх дүр, хийх уран бүтээлээрээ өнчирч, бэтгэрч явдаг юм. харин эргээд энэ салбартаа ороход амьдралын их сургуулиас суралцсан 15 жилийн туршлагаа заавал ашиглана гэж бодсон.

-Та 2009 онд Соёлын тэргүүний ажилтан болсон юм уу. Энэ шагнал ийм босго өндөртэй байсныг мэдсэнгүй…

­асар орой авсан байгаа биз (инээв). Биднийг хүүхдийн театрт байхад Соёлын тэргүүний ажилтан гэдэг цол гавьяатын хэмжээнд дүйх үнэ цэнэтэй байж. харин одоо үнэ хүндгүй болсныг нь хараад харамсдаг юм.

Гол дүрд тоглосонгүй гэж гомдоллоод яахав, олдсон дүрээ л амиуулах нь чухал

Залуучуудтай уран бүтээл хийхэд бие

хөнгөн, сэтгэл санаа гоё байдаг

С.Батсайхан / ЗГМ©

2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107) 5ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН

Энэ жил улсын хэмжээнд 147 мян-ган тонн бордоо шаардлагатай

Г.СанжаахандЗГМ

Бордооны үйлдвэрүүд хэрэглээний 30 хувийг хангадаг

2019.03.22 Улаанбаатар хот

1. Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар дараах ажлыг хэрэгжүүлэх зорилгоор зөвлөх үйлчилгээний гэрээ байгуулах гэж байгаа тул зөвлөхийн үйлчилгээ үзүүлэх хүсэлтэй этгээдийг мэдүүлгээ ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү зөвлөх үйлчилгээ нь:2. Нийслэлийн нийгмийн салбарын барилга байгууламжийн зураг төсөв боловсруулах зөвлөх үйлчилгээний ажил. Тендерийн дугаар: нХААГ-19/009

-Багц-1 Сургуулийн барилгын зураг төсөв боловсруулах /Баянзүрх дүүрэг, 24 дүгээр хороо/-Багц-2 Сургуулийн барилгын зураг төсөв боловсруулах /Сонгинохайрхан дүүрэг, 5 дугаар хороо/

Мэдүүлгээ ирүүлж буй зөвлөх нь уг үйлчилгээг гүйцэтгэх чадвартайг нотлох дараахь мэдээллийг ирүүлнэ.2.1 Аж ахуйн нэгжийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбарыг нотариатаар баталгаажуулж

ирүүлнэ.2.2 Тусгай зөвшөөрлийн хуулбарыг нотариатаар баталгаажуулж ирүүлнэ.2.3 Зураг төсөл боловсруулах байгууллага нь:

Барилга, хот байгуулалтын яам1.2.1 1­10 хүртэл давхар барилга байгууламжийн барилга архитектур, орчны ерөнхий төлөвлөгөө,

тохижилт, өндөржилт, барилга бүтээцийн зураг төсөл, барилгын зураг төсөл 1.2.4 Дотор усан хангамж, ариутгах татуурга, халаалт, салхивч агаар сэлгэлт, хөргөлтийн систем, гадна

салбар шугам сүлжээ, түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн технологийн зураг төсөл1.2.5 Дотор гэрэлтүүлэг, цахилгаан хангамж, гадна салбар шугам сүлжээ, түүнтэй холбогдох барилга

байгууламжийн технологийн зураг төсөл (10кВ хүртэл), дотор радио холбоо, галын болон бусад дохиоллын систем, дохиолол, мэдээллийн байгууламжийн зураг төсөл, хамгаалалтын систем, түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн технологи, компьютер хангамжийн дотоод сүлжээ, гадна салбар шугам сүлжээний зураг төсөл, орон сууц, олон нийт, үйлдвэрийн барилгын болон тоног төхөөрөмжийн хянах, хэмжих хэрэгсэл /КИП/, автоматикийн зураг төсөл

1.2.6 Техник, эдийн засгийн үндэслэл, барилгын төсөвэсвэл; ЗТ­3.1 Архитектур, барилга бүтээц, барилгын зохион байгуулалтын зураг төсөл ЗТ­6.1 Барилга байгууламжийн дотор ус хангамж, ариутгах татуургын систем, гадна салбар шугам

сүлжээ,түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн технологийн зураг төсөл ЗТ­6.2 Барилга байгууламжийн дотор халаалт, салхивчийн систем, гадна салбар шугам сүлжээ,

түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн технологийн зураг төсөл ЗТ­6.3 Барилга байгууламжийн дотор гэрэлтүүлэг, цахилгаан хангамжийн систем, гадна салбар

шугам сүлжээ, түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн технологийн зураг төсөл Орон сууц, олон нийт, үйлдвэрийн барилгын болон тоног төхөөрөмжийн хянах, хэмжих хэрэгсэл /КИП/, автоматикийн зураг төсөл

ЗТ­6.4 Барилга байгууламжийн дотор радио холбоо, галын болон бусад дохиоллын систем, мэдээллийн байгууламжийн зураг төсөл, хамгаалалтын систем, түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн технологи, компьютер хангамжийн дотоод сүлжээ, гадна салбар шугам сүлжээний зураг төсөл

ЗТ­11.2 Барилга байгууламжийн ажлын төсөв тусгай зөвшөөрлийн хуулбар2.4 Ижил төстэй хийж гүйцэтгэсэн ажлын туршлагын талаарх мэдээлэл /2016, 2017, 2018 он/2.5 Зөвлөх хуулийн этгээдийн санхүүгийн чадавхийн мэдээлэл /2016, 2017, 2018 оны аудитаар

баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан/2.6 Монгол Улсын, эсхүл үүсгэн байгуулагдсан улсын хуулийн дагуу татвар, хураамж, төлбөрөө

тухайн тендер нээсэн өдрийн байдлаар бүрэн төлсөн байна. Татварын ерөнхий газрын www.e­tax.mta.mn сайтыг ашиглан цахим тодорхойлолтыг ирүүлэх ба ингэхдээ хуудсын доод хэсэгт байрлах тоо, тэмдэгт орсон 36 оронтой нууц дугаарыг гаргацтай байхаар ирүүлнэ.Тодорхойлолт нь тендер нээсэн өдрийн байдлаар хүчин төгөлдөр байна.

2.7 Харьяа дүүргийн Нийгмийн даатгалын хэлтсээс нийгмийн даатгалын шимтгэлийн өргүй тухай тодорхойлолт

2.8 Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын тодорхойлолт2.9 Хугацаа хэтэрсэн зээл болон зээлийн хүүгийн өргүй тухай харилцагч банкны тодорхойлолтыг

улсын бүртгэлийн гэрчилгээнд заасан банк тус бүрээс ирүүлнэ.2.10 Тухайн хуулийн этгээдийн байнгын үйл ажиллагаа явуулдаг орон нутгийн шүүхийн

тодорхойлолтыг ирүүлэх /иргэн болон захиргааны хэргийн шүүх/. Энэхүү тодорхойлолтоор Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1.4 дэх хэсэгт заасан нөхцөл байдал илэрсэн тохиолдолд үнэлгээнд харгалзаж үзнэ.

чадварыг нэмэгдүүлж сайжруулах зорилгоор зөвлөхүүд түншлэлийн хэлбэрээр оролцож болно. Тендерийн материалыг Цахим худалдан авах ажиллагааны систем (www.tender.gov.mn) хаягаар өөрийн ААН­ийн хувийн нууцлалын кодыг ашиглан нэвтэрч цахим хэлбэр (pdf)­ээр илгээнэ.2. Сонирхсон этгээд нэмэлт мэдээллийг 2019 оны 03 дугаар сарын 25­ны өдрийн 09:00 цагаас 2018 оны 04 дүгээр сарын 04­ний өдрийн 18:00 цаг хүртэл авч болох бөгөөд Цахим Худалдан авах систем (www.tender.gov.mn)­ээр мэдүүлгээ 2019 оны 04 дүгээр сарын 04–ний өдрийн 11:00 цагийн дотор ирүүлнэ үү.

чингэлтэй дүүрэг, Багатойруу-15, Самбуугийн гудамж, нийслэлийн Засаг захиргааны 4 дүгээр байр, 10 давхар,

нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар, 1011 тоот. Утас: 75757810

ЗӨвлӨХ ҮйлчИлГЭЭнИй ТУХАй ЗАрлАл

ХУрлЫн ЗАр"Монос Дэлгэрэх" ХЗХ­ны бүх гишүүдийн хурал 2019 оны 4 дүгээр сарын 4­ний өдрийн

16 цагт Цагаан уул буюу Edelweiss зочид буудлын урд, Сүхбаатар дүүрэг, 1 хороо, замчдын гудамж, Клиникийн нэгдүгээр амаржих газрын урд J tower зочид буудлын 7 давхарт 701 тоотод дахин хуралдах тул гишүүд хүрэлцэн ирнэ үү.

Хэлэлцэх асуудал: 1. 2018 оны жилийн эцсийн тайлан 2. 2019­2020 оны бизнес төлөвлөгөө

Утас: 70117787, 99092248

"явган эргүүлийн баг" сэдэвт аяныг хоёр дахь удаагаа зохион байгууллаа. Сонгинохайрхан дүүргийн 32 хорооны гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөлийн дунд зохион байгуулсан тус аян өчигдөр дүнгээ гаргаж, шагнал гардуулав. аяны тусгай байрт дөрөвдүгээр хорооны гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах дэд зөвлөл шалгарсан бол гуравдугаар байрт наймдугаар хороо, хоёрдугаар байрт 22 дугаар хороо, тэргүүн байрт гуравдугаар хорооны гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах дэд зөвлөл шалгарчээ. тус арга хэмжээний үеэр дүүргийн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөлөөс хууль

сахиулах байгууллагуудын хүсэлтийг үндэслэн албан хэрэгцээнд зориулан 50 гаруй сая төгрөгийн дуран, энгэрийн камер, гар радио станц, компьютер, мотоцикл, ухаалаг дэлгэц зэрэг техник тоног төхөөрөмж

хүлээлгэн өгсөн байна. түүнчлэн цагдаагийн албан

хаагчдын идэвх зүтгэлийг дэмжиж, тэдний нийгмийн асууд­лыг шийдвэрлэх зорилгоор нэр бүхий найман алба хаагчид иж бүрэн гэр өглөө.

ЗГМ ТОвЧХОН» МАл АЖ АХУй 2019 оны гуравдугаар сарын 22 ­ны өдрийн байдлаар улсын хэмжээнд 2.4 сая төл бойжиж байна. Том малын зүй бусын хорогдол 231.9 мянга болжээ.

» ГЭМТ ХЭрЭГ Замын­Үүдийн шалган нэвтрүүлэх боомтоор түүхийн дурсгалт эд зүйлсийг нууцаар гаргах гэж байсныг гаалийн байгууллага илрүүлсэн байна. Тодруулбал, "47­60 ДГО" улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг шалгахад 33 нэр төрлийн түүхийн дурсгалт эд зүйлсийг машины эд ангид нууж, хилээр нэвтрүүлэхээр завджээ.

» ТӨСӨл УБТЗ зорчигчийн вагоны зуухны янданд дэвшилтэт технологийн “Japan Flare” төхөөрөмж суурилуулж, агаарын бохирдлыг бууруулж, нүүрсний зарцуулалтыг багасгах “Утаагүй вагон” төсөл хэрэгжүүлж байна. Өчигдөр дээрх төхөөрөмжийг суурилуулсан эхний 20 вагоныг аялалд гаргалаа.

» ШИнЖИлГЭЭ Энэ сарын 15­ны өдөр ШШГЕГ­ын харьяа Урьдчилан хорих 461­р ангид цагдан хоригдож байхдаа амиа алдсан хуульч Л.Бямбаагийн задлан шинжилгээний албан ёсны хариу гарчээ. ШШҮХ­гийн дүгнэлтээр талийгаачийн гарын хуруунд гадны нөлөөтэй шарх үүссэнээс өөр ил харагдах гэмтэл, бэртэлгүй гэсэн дүгнэлт гарав.

» ЗАСвАр Сүхбаатар дүүргийн нэгдүгээр хороо, “Хүнсний 20”­ийн нүхэн гарцын засвар, шинэчлэлийн ажлыг төр хувийн хэвшлийн түншлэлээр өчигдрөөс эхлэн ирэх сарын 25­ны өдрийн хүртэл “Элит констракшн” ХХК гүйцэтгэнэ.

Хавар цаг айлчилж, газар тариалан эрхлэгчдийн ажил өрнөлөө. Дэлхий нийтээр органик бүтээгдэхүүний хэрэглээ тэлж буй энэ үед манай улсын бордооны ашиглалт ямархуу буйг сонирхов.

хааиС­ийн ургамал газар тариалангийн хүрээлэнгээс энэ жил манай улсын хэмжээнд үндсэн болон тарилалтын үед 147 мянган тонн бордоо шаард­лагатай гэж үзжээ. учир нь манай улсын газар тариалангийн бүс нутгуудад хөрсний элэгдэлд өртөөгүй талбай гэж байхгүй болсныг тус хүрээлэнгийн мэр­гэ жилтнүүд хэлж байна.

атрын гуравдугаар аяны хүрээнд 2008­2010 онд хийсэн судалгаагаар тариалангийн талбайн 60 гаруй хувь нь элэгдэлд орсон байв. тодруулж хэлбэл, хөрсний үржил шим доройтож, шим тэжээлийн тэнцвэр алдагд­сан гэсэн үг. манай улсын хөрсний ихэнх хувь нь азот, фосфор, калийн дутагдалтай гарсан байна. тиймээс тариалан эрхлэгч нар хөрсөө таван жилд нэг удаа шинжилгээнд хамруулж

байхыг мөн зөвлөлөө.тухайлбал, төмс тарьж байгаа

бол калийн бордоог хөрсөндөө түлхүү хэрэглэх ёстой аж. харин үр тариа, тэжээлийн болон тосны ургамал тарьж байгаа тохиолдолд азотын бордоо түлхүү хэрэглэх шаардлагатай аж. хөрсөнд бордоо хэрэглэх нь ургац органик байдлаа алдана гэсэн ойлголт бишийг мэргэжилтнүүд хэлж байлаа. алив зүйлийг хэтрүүлсэн тохиол долд хор болдог. хэмжээнд нь хэрэглэж чадвал зөв арчлалт болдог гэв. тиймээс бордоо хэрэглэж хөрсөө эрүүлжүүлсэн тохиолдолд илүү арвин ургац авах боломжтойг мэргэжилтнүүд онцолж байлаа.

“хаврын тариалалт эхэлсэн­

тэй холбогдуулаад жил бол­гон тариалан эрхлэлтийг дэм­жих сангаар дамжуулж, газар тариалан эрхлэгчдэд хөнгө­лөлт тэй нөхцөлөөр бордоо нийлүүлдэг. Энэ жил өнгөрсөн жилийн нөөц дээр тулгуурлан тодорхой хэмжээний бордоог авахаар төлөвлөсөн. химийн биш биологийн гаралтай эрдэс бордоог үйлдвэрлэлд нэвт­рүүлнэ” хэмээн ххаахүя­ны газар тариалангийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын ахлах мэргэжилтэн г.Эрдэнэ­цэцэг ярилаа. төсөвт бордоо авах мөнгө тусгадаггүй бөгөөд та риалан эрхлэлтийг дэмжих сан гаас зохицуулдаг байна. та­риа лан чид бэлэн мөн гөөр бордоо

авах боломж муу учир ул саас тодорхой хэм жээ гээр даахыг санал болгодог аж.

манай улсад нийт найман бордооны үйлдвэр байна. Эд­гээр үйлдвэр хүчин чадлаа бүрэн ашиглавал монгол улсын бор­дооны хэрэглээний ердөө 30 хувийг хангах хүчин чадалтай аж. тиймээс үлдсэн ху вийг нь яах ч аргагүй импортолдог байна.

Жилд импортоор хамгийн ихдээ 10 мянган тонн бордоо авдаг. Энэ нь бусад оронтай харьцуулахад харьцангуй бага үзүүлэлт юм. дэлхийн хэм­жээнд жилд 260 сая тонн бор­доо шаардлагатай байдаг аж. манай улсад 147 мянган тонн

бордоо хэрэгцээтэй гэхэд 10 хувийг нь л импортоор оруулж ирдэг гэсэн үг. тийм учраас бордооны замбараагүй хэрэглээ манай улсад байхгүй гэдгийг мэргэжилтнүүд хэллээ.

“хөрсний ялзмагийн агууламж муу, хүчтэй элэгдэлд орсон учир үр шимийг нөхөн сэргээх шаардлага тулгарсан” хэмээн хааиС­ийн агроэкологийн сургуулийн газар тариалан, хөрс судлалын танхимын эрх­лэгч Б.одгэрэл ярив. хөрсийг бордох бордооноос гадна олон арга байдаг байна. тухайлбал, шувууны сангас, малын бууц гэх мэтийн органик бордоо гоор түлхүү хэрэглэхийг тариаланч­дад зөвлөж байна.

МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ

"явган эргүүлийн баг" аянд гуравдугаархороо тэргүүллээ

Монгол хэл бичгийн шалгалтын хариу ирэх сарын 1-нд гарна

Энэ жилийн элсэлтийн ерөнхий шалгалт өнгөрсөн хагас сайн өдөр орон даяар монгол хэл бичгийн шалгалтаар эхэлсэн. Эхний шалгалтад нийт 18500 орчим шалгуулагч бүртгүүлсэн ч улсын хэмжээнд шалгалтын ирц 87 хувьтай байжээ. Энэ жил ерөнхий боловсролын

сургуулийн 12 дугаар анги төгсөж буй сурагчдын тоо цөөн учраас шалгалтын байрыг 34 болгож цөөрүүлсэн байна. одоогоор улсын хэмжээнд шалгалтын материалаа төвлө рүүлж, өчигдөр сүүлчийн аймаг ирүүлсэн учраас материалыг засаж, дөрөвдүгээр сарын 1­нд дүнг гарах аж. Энэ

удаагийн шалгалтад хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар ирж чадаагүй, шалгалтаа өгөөд босго 400 оноондоо хүрч чадаагүй шалгуулагчид дөрөвдүгээр сарын 20­нд дахин шалгалт өгөх боломжтой. уг шалгалтын бүртгэл дөрөвдүгээр сарын 1­15­нд болно.

С.Батсайхан / ЗГМ©

нийгэм

6 ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН 2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

cial policy that will make a signif­icant contribution to the reduction of air pollution.

Mongolia plans to build 8,000 apartments in the “Bayangol Am” and “Buyant­Ukhaa 2”, “Buy­ant­Ukhaa 3” with a discounted

USD 500 million grant from the Government of South Korea.

According to resolution No. 179 of the Mongolian Government of 2017, CNY 2 billion grants from China will be extended to the en­gineering network of Ulaanbaatar.

ZGM DAILY7ThE oFFICIAL GAZETTE

ZGM: HIGHLIGHtS

PoliticsThe Parliament decides to postpone the submission of the Deputy Chief of the General Prosecutor and the Chairman and Vice­Chair of the Independent Authority Against Corruption.

The Prime Minister of the Republic of Korea Lee Nak­yeon visits Mongolia at the invitation of his Mongolian counterpart Khurelsukh Ukhnaa on March 25­27, 2019. During the visit, the department will temporarily halt vehicle movements near the airport, Peace Avenue, and Chinggis Avenue.

Prime Minister of Mongolia welcomes representatives from non­governmental organizations on water issues.

A regular consultative meeting between Mongolia and Russia's Foreign Ministries held yesterday.

Economy Top 20 Index falls 0.39 percent, to 21,007.74 points. MSE A Index decreases 0.3 percent, to 9,780.7 points. MSE B Index increases 0.09 percent, to 8,349.43 points. Market cap stands at MNT 2.48 trillion.

21,007.74

(by units)

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

Тоp 20 index

sociEtyYokozuna Hakuho wins the Spring Grand Sumo Tournament, the final tourney of Japan's Heisei era, with a record 15th undefeated run in Osaka.

NEMA staff participate in an international conference Disaster­resistant Infrastructure.

2019.03.26, TUESDAY ~ №055 (1107)

LendMN agrees to buy back its four million shares

South Korean Prime Minister Lee Nak-yeon visits Mongolia

The company's share price now stands at MNT 69.5.

The department will temporarily halt vehicle movements in some areas.

top 20 Index falls 0.39 percent, to 21,007.74 points

Parliament passes the Mineral law for final discussion

Market cap stands at MNT 2.48 trillion.Parliament members agreed to keep the gold royalty at 5 percent.

Annual conference for Construction sector stakeholders takes place

Gathering the key stakeholders in the sector, the annual Confer­ence for Construction Sector Ad­ministration takes place yesterday. The conference involved over 600 representatives in the construction sector, to consult a broad range of topics, such as policy, develop­ment trends, investment, demand for skilled workers, and ongoing projects.

Minister of Construction and Urban Development Badelkhan Khavdislam has delivered a speech to participants. he remarked, “The Ministry of Construction and Urban Development annually analyzes the sector's activities and receives proposals from non­governmen­tal organizations, enterprises, and specialists.

We extended the Law on Free Proprietorship to Citizens of Mon­golia for 10 years until 2028. The Regulation on Mortgage Loan has been approved and the legal envi­ronment for double mortgage lend­ing has been increased to MNT 500 billion. In addition, the Mongolian Mortgage Corporation LLC has successfully raised its MNT 300 million bonds from foreign mar­kets in order to increase mortgage lending.

Within the framework of pub­lic and engineering infrastructure, construction of Ulaanbaatar Waste­water Treatment Plant project is being implemented under the Chi­nese Government's soft loan. A full­fledged technology to fully process the accumulation and reuse of ac­cumulated sludge has also started. Installation of a sludge and treat­

Stock Market

PoLItIcS

4,000,000 shares of LendMN to be granted as discount

Minerals law passed for final discussion

construction Industry stakeholders meet for upcoming policies

Batsaikhan.S / ZGM©

aminaa.UZGM

LendMN NBFI JSC agreed to buy back its four million shares at its regular shareholders' meeting on Saturday. In other words, the company is going to reimburse two percent of its publicly traded shares.

Also, nine members of the Board of Directors were elected and added amendments to the charter during the meeting.

In March 2018, the company of­

fered 25 percent of its shares and accumulated MNT 5 billion from investors. The company's share price now stands at MNT 69.5, which is 2.8 times higher than its initial offer. Ever since becoming a joint­stock company, the stock demand of LendMN has been high and it remains as one of the leading instrument at the Mongolian Stock Exchange (MSE). Accordingly, the

MSE­listed the firm in its Tier I category and the Top 20 Index this year.

LendMN plans to double its prof­its by to MNT 6 billion in 2019. In order to reach this goal, it is important for the company to lend high­yielding loans and to provide small and medium­sized mortgage lending and restock­purpose loan services.

The Parliament has passed the draft amendments on the Minerals Law for final discussion. At the first discussion, Parliament members

agreed to keep the gold royalty at 5 percent and annulled the variable taxes.

In this regard, the bill extending

The conference involved over 600 represen­tatives in the construction sector, to consult a broad range of topics.

The project is planned to set up the Service Center at 10 locations in Ulaanbaatar. In 2019, the construc­tion work of MNT 1.4 trillion will be implemented by the state budget. it will be years of great construction in the construction sector.”

ment equipment is in the process, which will operate as a replacement until the new wastewater treatment plant commences.

Wastewater Treatment Plants with a capacity of daily cleaning 3,000 cubic meter wastewater have been planned in Uvurkhan­gai, Umnugovi, Dornogovi, and Arhangai by the soft loans of the Asian Development Bank. With the soft loan from the Government of Poland, other wastewater plants will be constructed in Bayan­Ulgii, Zavkhan, Uvs, Dornod, and Govi­sumber provinces.

The Ministry of Construction and Urban Development is focusing on housing policy initiatives, one of which is the 1,008 housing project in the “Green Lake” of Sukhbaatar district, which is being implement­ed under the project Ger district re­planning. The construction and installation will be commenced in May. It is the action project of a so­

2.5 percent royalties has been re­jected. Since the expiration of 2.5 percent royalty in 2019, the royalty was set at 5 percent, which then adds up to about 10 percent tax on the gold purchase.

As of February, the Bank of Mongolia (BoM) gold purchase has dropped by 81 percent compared to the same period of last year. The BoM has purchased about 22 tons of gold in 2018, increasing the FX reserves by USD 700 million to USD 3.6 billion. In the future, the currency reserves are expected to reach at least USD 6.5 billion over the mid­term.

The BoM and Ministry of Mining and the heavy Industry expressed that the positive impact of the gold tax is a relief for gold miners.

8 ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН 2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

Өдрийн хэмнэл

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 21Хаврын дунд улаагчин туулай сарын зургаан цагаан мэнгэтэй, хар нохой өдөрҮс засуулбал: Өвчин ирнэнаран ургах, шингэх: 06.43­19.12Барилдлага: ТүлэхШүтэн барилдлага: ТөрөхүйСуудал: Төмөр

Аргын тооллын гуравдугаар сарын 26, Ангараг гараг. Билгийн тооллын 21, Эрхтэний тэнгэрт одтой, хар нохой өдөр. Өдрийн наран 06.43 цагт мандаж, 19.12 цагт жаргана. Тухайн өдөр бар, морь жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн ба бич тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр гэмтнийг шийтгэх, хулгай дээрмийг номхотгох, угаал үйлдэх, хүүхэд үрчлэн авах, тангаргаа буцаахад сайн. Нүүдэл суудал хийх, хэрүүл тэмцэл хийх, хүүхэд хөлд оруулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, луу, могой, бич, тахиа, гахай болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Тв ХөТөЛБөР

3 7 5 6 9 4 2 8 1

5 2 7 4 6 9 3 1 8

2 4 9 8 1 3 5 6 7

4 8 6 1 3 7 9 2 5

9 1 3 5 8 2 6 7 4

8 9 2 3 5 1 7 4 6

1 6 8 7 2 5 4 9 3

6 5 4 2 7 8 1 3 9

7 3 1 9 4 6 8 5 2

(өмнөх дугаарын хариу)

ЗГМ: СҮДОкҮ

6 5 1 3 8

9

7 5 3 1

3 7 6 4 5

4 1 7 2

5 8 3 2

4 8 7 2 6 5

7 6 5 1

9 6 2

07.00 “Өглөө” хөтөлбөр 14.00 Дэлхийн түүхүүд “Нэн

тэргүүний бай” баримтат кино

15.30 “12:15” өсвөр насныханд зориулав

17.25 “120/80” эрүүл мэндийн нэвтрүүлэг

18.15 Сурах бичиг хэрхэн яаж...

21.10 Цаг үе, үзэл бодол /шууд/

07. 00 Бүрэн тайлбар нэвтрүүлэг

11.00 Сая долларын суутан нэвтрүүлэг

14.30 Байршил нэвтрүүлэг

18.00 Бизнесийн төв цэг Мэдээний хөтөлбөр ­ давталт

20.30 Тэрбум долларын хэлцэл нэвтрүүлэг

22.30 Хариуцлага ба үнэ цэнэ нэвтрүүлэг

07.05 Монголчууд XX зууны эхэнд нэвтрүүлэг

11.10 "Хөгжилтэй Монголдой" 1­р ангийн хичээл №11

16.10 Монголчууд XX зууны эхэнд нэвтрүүлэг

14.10 "Ялалт ток шоу" нэвтрүүлэг

17.10 "Тобот" хүүхэлдэйн кино 2.5­6­р анги

21.00 "Мөнгөтэй зочин" шоу нэвтрүүлэг

07.00 Өнөө өглөө

13.30 "Ан амьтдын ертөнцөөр" /season­9/ 9­р хэсэг

16.50 "Мөрдөгч хүүхдүүд" /season­2/ 17­22 р хэсэг

18.30 "Төрөх өрөөний тоглоом"

/season­2/ 5­р хэсэг

19.00 Оргил цаг мэдээллийн хөтөлбөр

21.00 "Шивэгчний өчил" ОАК /season­1/ 10­р хэсэг

У.Шекспир “ромео, Жульетта” жүжигХаана: УДЭТХэзээ: 2019.03.27­29­ний 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^10­30 мянга

Б.Асафьев "Бахчисарайн оргилолт булаг" балетХаана: УДБЭТХэзээ: 2019.03.31­ний 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^10­20 мянга

ОНЦЛОХ ҮЗвЭР

Ж.верди "Травиата" дуурьХаана: УДБЭТХэзээ: 2019.03.30­ний 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^10­20 мянга

фОТО АГшИН

С.Батсайхан / ЗГМ©

УВС-3o

-14o

ХОВД 2o

-6o

ЗАВХАН 2o

-9o

БАЯНХОНГОР 4o

-8o

ГОВЬ-АЛТАЙ 0o

-10o

ӨВӨРХАНГАЙ 1o

-4o

АРХАНГАЙ 1o -6o

ХӨВСГӨЛ 3o

-5o

БУЛГАН 2o

-8o

ТӨВ 1o

-5o

ДУНДГОВЬ 5o -6o

ӨМНӨГОВЬ 10o

-3o

ГОВЬ-СҮМБЭР 6o

-7o

ДОРНОГОВЬ 13o

-5o

СҮХБААТАР 6o -6o

ХЭНТИЙ 3o

-9o

СЭЛЭНГЭ 2o

-4o

ОРХОН 1o

-6o

ДАРХАН-УУЛ 3o

-4o

ДОРНОД 0o

-7o

БАЯН-ӨЛГИЙ 3o

-7o

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР III.30 1o

-10o7 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

III.27 -2o

-12o7 м/с

6 м/с

Үүлшинэ

III.26 1o

-4o10 м/с

6 м/с

Ялимгүй хур тунадастай Үүлшинэ

III.28 2o

-11o 8 м/с

5 м/с

9 м/с

7 м/с

Үүлшинэ

III.29 0o

-9o

М.Сервантис "Кихот ноён" жүжигХаана: УДЭТХэзээ: 2019.03.30­ны 18.00 цагтТасалбарын үнэ: ^10­30 мянга

“Хайрын урь” тоглолтХаана: Corporate Convention CentreХэзээ: 2019.03.30­ны 18.00 цагтТасалбарын үнэ: ^20­30 мянга

олон улсын циркХаана: Монголын үндэсний АСА циркХэзээ: 2019.03.30, 31­нд 13.00, 17.00 цагт Тасалбарын үнэ: ^15­35 мянга

БоСооГоор:1. Дэлхийн алдарт мөрийтэй тоглоомын газар

2. Зөвлөлт Орос улсын удирдагчдын нэг3. Зууны романыг зохиогч (Колумбын

ЗГМ: ҮГИйН СҮЛЖЭЭ

өмнөх дугаарын хариу / 03.25

далайчин7. Үүргэвч8. Дун бүрээ9. Кеннигс­

берг нэртэй байсан хот10. Хятадуу­дыг нэрлэж

асан нэр11. Цаана гэдгийн эсрэг үг

1

7 8

9

10 11

2

3 4 5 6

Нобелийн шагналт зохиолч)4. Эстони улсын нийслэл5. Дархан аварга Б.Бат­Эрдэнэийн сургуулийн нэр6. Зэрэг дэв, чансаа

ХӨнДлӨнГӨӨр: 1. Австрали, Шинэ Зеландаар олон нээлт хийсэн Английн нэрт

Х М АА И Х

Л

Х

Б

О ИГ

Б

Г

Л ИИО

Х

А

У Ж Ж ААГ

Д

О

У

А

А

А

Х У

И И И р

А

Г

Х

В

Л

Ж

Э ЛЭА

А

Ө

р М АА Н Т

Улаанчулуутын хогийн цэг дээр 400 гаруй хүн хог ухан амьдралаа залгуулдаг.

ЗАрнА1­р хорооолол, Цамбагаравт маш сайн байрлалтай 700 м2 3 давхар обьект хямдхан зарна. Сургууль,

цэцэрлэг, эмнэлэг, зочид буудал, бүх төрлийн үйлдвэр үйлчилгээ явуулах боломжтой.

Үнэ 1м2 нь 1.8 сая төгрөг Утас: 99115920

Аливаа зүйлийг ургуулан бодох дуртай 10 настай Кэмерон Бэйли охин багадаа ээж

болон найзуудынхаа хамт ярьдаг амьтад бүхий гайхамшигт үлгэрийн орон байгуулж

тоглодог байв. Гэвч ээж нь нас барсны дараа түүний дүрслэн бодох чадвар алга

болж, амьдрал нь бүхэлдээ гэрэл гэгээгүй болж хувирна.

Нэгэн удаа тэрбээр зуны зусланд амарч байхдаа ой дотор байх жинхэнэ

гайхамшгийн оронд санамсаргүй байдлаар хүрч очих нь тэр. Гэтэл зомби болон

хувирсан сармагчингууд өнөөх ид шидийн орныг устгахаар төлөвлөж байжээ. Ингээд

Кэмерон охин ойн амьтадтай хамтран зомбинуудын эсрэг тэмцэж эхэлнэ.

Paramount Pictures­ийн бүтээл Wonder park бүрэн хэмжээний хүүхэлдэйн кино дэлхий дахинд нээлтээ хийж,

Монголын кино театруудын дэлгэцнээ гарч эхэллээ. 85 минут үргэлжлэх энэхүү хүүхэлдэй кино

100 сая ам.долларын өртгөөр бүтжээ.

ГАйХАМшГИйН ОРНООР ХИйСЭН АяЛАЛ

УБ-СӨҮЛ 07.45 12.05СӨҮЛ-БЕрЛИН 13.20 16.05УБ-БЭЭЖИН 17.15 19.30БЭЭЖИН-УБ 20.30 23.00УБ-ХОНКОНГ 07.50 12.25ХОНКОНГ-УБ 13.25 18.05УБ-ТОКИО 08.55 14.30ТОКИО-УБ 15.30 20.25

УБ-МОСКВА 13.50 14.28МОСКВА-УБ 21.35 07.30 УБ-ЭрХҮҮ 21.10 02.40ЭрХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ-ЭрХҮҮ 21.10 02.40 УБ-СҮХБААТАр 21.15 05.12СҮХБААТАр-УБ 20.55 05.03УБ-ЭрДЭНЭТ 20.30 07.45ЭрДЭНЭТ-УБ 19.10 05.48

2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

Эдийн ЗасаГ9ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН

> 10 > 10 > 10

Apple­ын босс Тим Кук дэлхийд тэргүүлэгч технологийн компанид шинэ эрин үе эхэлж байгааг мэдэгдлээ.

Дэлхий ертөнц хэзээ ч байгаагүй баян болжээ. Гэвч зөвхөн цаасан дээр.

General Motors компани цахилгаан машинд хөрөнгө оруулж, Мичи­ган муж улсын Орион хот дахь үйлдвэрээ шинэчлэхээ зарлав.

GM цахилгаан машинд $300 саяыг оруулна

Apple үйлчилгээнд шилжих стратегиа зарлав

Дэлхийн баялаг цаасан дээрх тоо төдий зүйл

хэдэн хот PUBG­г хориглож, баруун Энэтхэгт цагдаа нар хориотой тоглоом тоглосон 10 оюутныг баривчиллаа. Энэтхэгийн хүүхдийн эрхийн комисс хүчирхийлэл сурталчилж буй тоглоомыг хориглох санал тавьсан юм.

PUBG нь хүүхдүүдийг “мано­роги” буюу гаж донтон болгон хувиргагч “тахлын” аюултайг хинди хэлээр гардаг Энэтхэгийн гол сонины нэг шүүмжлэв. “тоглоомын хожмын үр дагавар аюулт уршигтай. олон хүүхдийн оюуны тэнцвэр хэдийн алдагдаж гүйцлээ” хэмээн Navbharat Times гуравдугаар сарын 20­ны дугаартаа бичжээ. мансууруулах бодис наймаалж, биеэ үнэлэгчтэй зугаалан, машиныг нь авахын төлөө бусдыг хөнөө дөг Grand Theft Auto (GTA) гарснаас хойш бараг хориод жилийн турш компьютер тоглоом эцэг эх, улстөрчдийн уур хилэнг хөдөлгөж ирлээ. Ердөө жилийн өмнө БНхау

компьютер тоглоо мын хэрэглээг хязгаарлах эрс арга хэмжээ авч, шинэ тоглоомд олгох зөвшөөрлөө цөөрүүлж, донтуулах зэрэг эрүүл мэндийн сөрөг нөлөөг нь шалгадаг болов.

харь дижитал ертөнцөд хууль зүй, ёс суртахууны бэлтгэлгүй хөл тавьсан Энэтхэгийн хувьд үүссэн нөхцөл нь ялгаатай. тус улс хэлэлцүүлэг, зохицуулалтын 20 жилийг алгасаж орчин үеийн гэйминг эринд хэдхэн сарын дотор нэвтэрсэн юм. Персонал компьютер, гэйм консол хэрэглэж үзээгүй хөдөөгийн хүн ам сүүлийн хэдэн жилд ухаалаг утастай болцгоож, жилийн өмнө өрнөсөн үнийн дайны улмаас Wi­Fi үйлчилгээ энгийн хэрэглэгчдэд ойр дөхөм болсон. Энтертэйнмент хайсан 500 сая интернэт хэрэглэгчийн дунд PUBG хийрхэл дэгдээлээ. Энэтхэгийн өмнөдөд орших хайдарабад хотод оюутнуудын

дунд PUBG­ийн тэмцээн зарлахад 1000 сургуулийн 250 мянган оюутан оролцохоор бүртгүүлжээ. PUBG­ийн шилдэг тоглогчдоор шалгарсан баг энэ сарын баривчилгаанаас хэдхэн хоногийн өмнө 1.5 сая рупий буюу 22 мянган ам.долларын шагнал хүртсэн юм.

өдөрт хэдэн цагийг PUBG тоглож өнгөрөөдөг 13 настай аряман Жоши найз нараа мөн адил тоглоомчид хэмээн тайлбарлаж байв. “Жаахан харгис, маш их буудалцдаг болохоор над шиг банди нар бүгд дуртай” хэмээн тэрбээр ярьж байна.

үүссэн нөхцөл нь Энэтхэгт видео тоглоомын зах зээлийн асар их нөөц байгаагийн илрэл. тус улсын гэйминг зах зээл одоогоор өчүүхэн, жилд дөнгөж 290 сая ам.долларын орлоготой байна. гэхдээ Энэтхэгийн ухаалаг утасны зах зээл хэдийн БНхау­ын дараа дэлхийд хоёрдугаарт орох болсон төдийгүй цаашид хурдацтай томрох төлөвтэй.

“PUBG онлайн гэйминг зах

зээлийг өргөжүүлээд зогс­

сонгүй Энэтхэг маш ирээдүйтэй зах зээл болохыг харууллаа” хэмээн гургаонд төвтэй Энэтхэгийн Цахим Спортын холбооны тэргүүн локеш Сужи өгүүлэв.

PUBG­ийг анх эсэргүүцсэн орон нутгийн улстөрчид, эцэг эх, багш нар уг тоглоом хүчирхийллийг гааруулж, оюутан сурагчдыг хичээл сурлагаас нь хөндийрүүлэх аюултай хэмээн тайлбарладаг. шүүмжлэгчид PUBG бусдыг дээрэлхэх, хүчирхийлэх, хулгайлахад сургадаг хэмээн буруутгаж буй төдийгүй Mумбайд өсвөр насны хүүхэд амиа хорлосон хэргийг ч тоглоомтой холбодог. муж улсын сайд уг тоглоомыг “айл болгонд шүглэсэн ад зэтгэр” гэж нэрлэсэн юм.

Ерөнхий сайд Нарендра моди өнгөрсөн сард олон нийттэй уулзах үеэр нэгэн эх хүүхдээ мобайл тоглоомын донтой болсныг гомдоллоход “PUBG­ийг хэлээд байна уу” хэмээн

Хятадын удирдлага тарифыг багасгаж, өрийн борлуулалтыг ихэсгэвРичард фрост

аНу­тай худалдааны салбарт зөрчилдөж буй БНхау­ын дээд албаны хүмүүс улс орныхоо эдийн засгийн удаашралыг сааруулах зорилгоор тарифыг бууруулж, өрийн борлуулалтыг түргэвчлэхээ мэдэгдлээ.

тус улс эдийн засгаа нээлттэй болгож, импортын татварыг багасган гадаадын бизнесийнхэнд дээд зэргийн нөхцөл бүрдүүлнэ хэмээн БНхау­ын Ерөнхий сайдын орлогч хань Жэн ням гарагт Бээжинд хуралдсан хятадын хөгжлийн Форум дээр мэдэгдэв. тэрбээр тарифыг хэр хэмжээгээр бууруулах гэж байгааг тодорхой дурдсангүй.

БНхау нь оюуны өмчийг илүү сайн хамгаалж, технологи албадан шилжүүлэхийг хориглож, гадаадын хөрөнгө оруулалт хориглосон салбарын тоог цөөрүүлэх замаар чөлөөт худалдааны бүсийг дэмжих бодлогоо үргэлжлүүлнэ гэдгийг Ерөнхий сайдын орлогч батлав. мөн дотоодын эрэлтийг дэмжих санхүүжилт, бондын арилжааг хурдасгана гэдгийг БНхау­ын Сангийн сайд лю Кун уг форум дээр мөн тайлбарлав.

Энэ долоо хоногт болох БНхау, аНу­ын худалдааны яриа хэлэлцээний ээлжит шат эхлэхийн өмнөх урьдчилсан арга хэмжээ болж буй энэ хоёр мэдэгдэл нь дэлхийн гол хоёр эдийн засгийн тулаан зогсох шинэ найдвар төрүүлж байна. Сангийн дэмжлэг үзүүлэх хятадын мэдэгдэл нь Бээжин дэлхийн эдийн засаг удааширсан нөхцөлд дотоодын зах зээлдээ улам найдлага тавих

моди хариу лавлаж байв. тоглоомыг хориглосон явдлыг эсэргүүцэж 11 настай жаал хүү нийтийн ашиг сонирхлыг хамгаалж мумбайн шүүхэд зарга мэдүүлсэн тохиолдол хүртэл гарсан. Э н э т хэ г и й н ху в ь д

шинэ үзэгдэл гэх компьютер тоглоомыг зохицуулах бодлого одоогоор байхгүй. харин Ten­cent компани хятадад 13­аас доош настай тоглогчдод PUBG тоглохыг хориглож, тоглоомд жинхэнэ нэрээрээ бүртгүүлэх зэрэг хязгаарлалт тогтоолоо. тухайлбал, хБНгу­д 16­аас доош насныхныг PUBG тоглохыг хориглосон байдаг.

Бангалор дахь Энэтхэгийн сэтгэцийн эрүүл мэнд, невро­логийн хүрээлэнгийн харьяа дижитал дон эмчлэх эмнэлэг PUBG­д донтсон тохиолдлыг долоо хоногт хэд хэдэн удаа бүртгэдэг. Эцэг эх нь тус эмнэлэгт авчирсан 11 настай хүү мэргэжлийн PUBG гэймер болохын тулд сургуулиа хаяна гэж байв.

тоглоом үйлдвэрлэгчид илүү хариуцлага хүлээх цаг болсныг тус эмнэлгийн тэргүүн, доктор манож шарма анхааруулав. “Бага насны хүүхэд тоглохыг хориглох хэрэгтэй. донтох явдал урьд өмнө байгаагүйгээр ихэслээ” хэмээнтэрбээр тайлбарлав.

Рэнди Тантон-НайтТайландын төрийн эрхийг барьж буй цэргийн засгийн газраас

үндэслэн байгуулсан улс төрийн нам 2014 оны цэргийн эргэлтийн дараа болж буй анхны сонгуульд тэргүүлж яваа тул хунтын тэргүүн Прают Чан­Оча Ерөннхий сайд хэвээр үлдэх бололтой.

Сонгуулийн комиссын албан ёсны бус Facebook хуудсанд тавьсан мэдээллээс үзвэл Палан Прачарат нам 7.5 сая саналтайгаар сонгуульд тэргүүлж явна. Хуучин ерөнхий сайд Такшин Шинаваттай холбоо бүхий Пью Тай нам 7.05 сая санал авч хоёрдугаарт явж байна.

Блэйк шмидтДал модны тосны импортоо багасгасан Европын Холбооны эсрэг

хариу арга хэмжээ болгон байлдааны сөнөөгч онгоцыг тус холбооноос бус, Хятадаас худалдан авч болзошгүйг Малайзын Ерөнхий сайд Махатир Мохамад мэдэгдлээ.

“Бидний эсрэг арга хэмжээ аваад байвал байлдааны нисэх онгоцуудаа БНХАУ юм уу, өөр бусад улсаас авах талаар бодно” хэмээн Ерөнхий сайд ням гарагт Малайзын төрийн мэдээллийн Bernama агентлагт тайлбарлав.

Индонезийн нийслэл Жакартад метроны анхны сүлжээ ням гарагт албан ёсоор ашиглалтад орсон нь зүүн өмнөд Азийн нэгэн аварга хотын зам тээврийн түгжрэлийг бууруулахад бас нэг шинэ алхам болж, индонезчуудын 34 жилийн мөрөөдөл биеллээ.

Өдөрт 170 мянган зорчигч тээвэрлэх метрог Японы Олон Улсын Хамтын Ажиллагааны Агентлагийн (JICA) 125 тэрбум иений (1.1 тэрбум ам.доллар) зээлээр байгуулжээ.

Тайландын цэргийнхэн сонгуульд тэргүүлж байна

Европын Холбоонд гомдсон Малайз улс Хятадын сөнөөгч сонгож болзошгүй

Индонезийн 34 жилийн мөрөөдөл биелж, метротой болов

болсныг тод харуулж байна. орлогын өсөлт саарсан ч

“бодит эдийн засгийг дэмжихэд сангийн бодлого гол үүрэгтэй”­г анхааруулсан лю Кун татвар хураамжийг энэ жил дор хаяж хоёр их наяд юаниар (298 тэрбум ам.доллар) бууруулахаар төлөвлөж байгааг мэдэгдсэн юм. төлөвлөж буй бууруулалтын 70 хувь нь татвар, үлдсэн нь нийгмийн даатгалын шимтгэл зэрэг төлбөрийг багасгах арга хэмжээтэй холбоотойг сайд тайлбарлав.

Засгийн газар нөөцөө зохистой ашиглах, дэд бүтцийн гол төслүүдийн зардалд төвлөрүүлэх, ард түмний аж амьдралыг дээшлүүлэхэд гол анхаарлаа чиглүүлнэ хэмээн тэрбээр өгүүлж байлаа.

хөрөнгө оруулалтыг тогтвор­жуулахын тулд есдүгээр сар гэхэд орон нутгийн захиргаадын 3.08 тэрбум юанийн өр гаргах ажиллагааг дуусгаж, эрсдэл ихтэй санхүүгийн хэрэглүүр ашиглаж үүсгэсэн балансын бус өрд анхаарал тавихаа эрх баригчид мэдэгдэв.

хятадад эдийн засгийн өсөлт суларч, инфляц багасан, үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ хөөсөрсөн нь орлогын өсөлт төдийгүй газрын худалдаа зэрэг альтернатив санхүүжилтийн эх үүсвэрт таагүй нөлөөлөх болсон. шинэ нөхцөлтэй уялдан Засгийн газар эдийн засгийн шинэчлэл өрнүүлэх арга хэмжээний хүрээнд зарим татварыг өсгөх шаардлагатайг Нобелийн шагналт Жозеф Стиглиц форумын үеэр зөвлөсөн

юм. төрийн зээлдүүлэгчдээс

хамааралтай байдлыг багасгахын тулд орон нутгийн банкуудыг олшруулж, үнэт цаасны зэх зээлийг сайжруулах нь чухал хэмээн Стиглиц үзэж байна.

Бэрхшээлийг гатлан давах зорилгоор татвар багасгах зэрэг багц арга хэмжээ авахаар амласан хятадын удирдлага 6.5 хувиар анх тооцсон 2019 оны эдийн засгийн өсөлтөө зургаан хувь болгон бууруулсан юм.

Засгийн газар иргэдийн хэрэглээг өсгөх, дотоодын зах зээлийг эрс бэхжүүлэх, тариаланчдын орлогыг өсгөх арга хэмжээ авахаар төлөвлөж байгааг улсын хөгжил, шинэчлэлийн Комиссын орлогч дарга Нин Жижө мэдэгдлээ.

БНХАУ­ын Ерөнхий сайдын орлогч Хань Жэн.

Энэтхэг дэлхийн хамгийн цуутай тоглоомыг хориглолоо

Сарита Рай аНу болон японтой харьцуу­

лахад Энэтхэгт алдартай компью тер тоглоомын

түүх гэхээр юм байх гүй. гэхдээ л гэйминг үйлд вэр лэлийн салбарт дуулиантай “ал, эсвэл алуул” жанрын тоглоом Энэтхэгийн үндсэрхэг үзэлтнүүдийн хилэнт эсэргүүцэлтэй тулгараад байна.

PUBG буюу PlayerUnknown’s Battlegrounds тоглоом нь алдарт hunger Games зохиолын хэв маягтай цуст өрсөлдөөн бөгөөд автомат буу, байлдааны винтовоор зэвсэглэсэн 100 тоглогч сүүлчийн хүн тэсэж үлдэх хүртэл хоорондоо үзэлцэх учиртай. БНхау­ын Ten­cent holdings үхлийн тулааны үнэггүй тоглох нөхцөл бүхий мобайл хувилбар зах зээлд гаргаснаас хойш PUBG дэлхийд ухаалаг утасны хамгийн алдартай тоглоом болсон юм. Эдүгээ PUBG­ийн урам зоригтнууд аНу болон оху, малайз хүртэл хаа сайгүй энэхүү тоглоомоор наадацгааж байна.

уг тоглоомыг Энэтхэг шиг эсэргүүцэж буй улс одоогоор өөр байхгүй. тус улсын хэд

2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

Эдийн засаг

10 ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН

Марк ГурманApple­ын босс тим Кук даваа

гарагт Цахиурын хөндийн Стив Жобсын нэрэмжит театрын тайзнаа дэлхийд тэргүүлэгч технологийн компанид шинэ эрин эхэлж байгааг зарлав. Ерөнхий захирал видео стриминг, шинэ хэрэглэгчийн үйлчилгээ нь тус компанийн үндсэн ажиллагаа болж, Ap­ple дижитал үйлчилгээний тэргүүлэгч болох шилжилтийн үед орж байгааг мэдэгдсэн юм. тус компани видео тоглоомын сарын эрх худалдах асуудлыг хэлэлцэж байгаа аж. гэвч 1976 оноос хойш эдний нэрийн хуудас болж, хэдэн зуун тэрбум ам.долларын орлого авчирсан хэрэгслүүдийн шинэ загварыг танилцуулсангүй.

шинэ зорилт 2011 онд ком­панийн удирдлагыг авсан ноён Кукийн хувьд томоохон сорилт болно. тэрбээр хатуу хангамжаар мэргэшсэн хүн бөгөөд азийн эд анги үйлдвэрлэгчидтэй

харилцаж, iPhone­ы угсралтыг зохион байгуулахад анхаарч ирсэн. Apple­ын шинэ түншүүд болох холливуд студи, кино одод, сонин, сэтгүүл хэвлэгчид технологийн аваргатай хэдийн зөрчилтэй буюу Netflix, Ama­zon гэх эмт бусад компанитай гэрээтэй ажилладаг.

Wedbush Securities фирмийн шинжээч дан ивз “Энэ бол Apple­ын амин чухал шилжилт бөгөөд бидний мэдэхээр 2007 онд iPhone гарснаас хойших хамгийн том стратегийн алхам юм. өсөлтийн гол хүчин зүйл нь стриминг контент тул Кук болон компанийн хувьд үйлчилгээ хүргэхэд асар том дарамт ирнэ” хэмээн дүгнэсэн байна. Эдний хатуу хангамжийн зах зээл нь ухаалаг утас, компьютер, таблетаас бүрддэг агаад одоо зогсолтын байдалд буй. өсөлтийг хангахын тул тус компани Apple Music, iCloud, AppleCare зэрэг одоогийн бүтээгдэхүүнүүдээ худалдахыг эрмэлзэж байна.

GM ЦАХИЛГААН МАшИНД $300 САяыГ ОРУУЛНА

улсын сонгогч дыг та та хыг эрмэлзэж буй трам пын хувьд мичиганы үйлдвэрт хөрөнгө оруулсан явдал хангалт гүй санагдаж магадгүй. гэхдээ энэхүү зарласан төлөвлөгөөний дагуу шинээр ажлын байр бий болж, үйлдвэр нь зогссон дет­ройтын ойр орчны хотуудаас ажилчин авах боломж бүрдэнэ. GM хойд америкийн таван үйлдвэр, түүний дотор аНу дахь дөрвөн үйлдвэрээс бүтээгдэхүүн гаргахгүй хэмээж, 14000 ажилчнаа халах тухай ярьснаас хойш трамп энэ компанийг шүүмжлэх болсон юм.

гэвч ийм тооны хүнийг ха лаа­гүй бөгөөд заримыг ми чи ган, теннесси, техасын үйлд вэ рүүд рүү шилжүүлсэн. Ерөнхийлөгч охайо му жид айлчлахаас өмнө

тус ком пани мэдээллийн хариу бари хаар төлөвлөж байгаа аж. тухайлбал, GM 2010 онд дам­пуу рахаас аврагдсанаас хойш аНу­д 21 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулсан нь машин үйлд вэр лэгчдийн нийт хөрөнгө оруулалтын дөрөвний нэгийг эзэлж байгаа мэдээг компанийн хэвлэлийн алба тараасан юм.

үүний сацуу тус компани мексик дэх үйл ажиллагаагаа тэлж буй. өнгөрсөн онд эднийх хойд америкийн чөлөөт худал­дааны гэрээгээр хоёр улсаас нийт нэг сая машин оруулж ирсний ихэнх нь мексикт ногдож буй. одоо ч GM өмнөд хөр шид үйлдвэрлэсэн машин импортоороо тэргүүлж байгаа.

Эднийх рүү хийсэн трампын дайралтаас зайлс хийхийн тулд өрсөлдөгч Ford компани мичиганы байгуу ламж даа 900 сая ам.доллар оруулах төлөвлөгөөгөө зарлав. үүний ихэнхийг детройтоос урагш байрладаг Флат рок хотын үйлдвэрт цахилгаан машин бүтээхэд зарцуулна.

General Motors 2023 он гэхэд бүрэн цахилгаан 20 загва рын машин гаргахаа бүр 2017 онд зарласан. Компанийн Ерөнхий­лөгч марк рейсс шинэ төрлийн батарей ашигласнаар цахилгаан машин ашиг авчирна гэж үзэж буй. шинжээч шустер “SUV төрлийн Chevy, Buick гэх хоёр загварын цахилгаан машиныг 2022 оноос зах зээлд гаргах байх. Эдгээр машинд одоогийн Chevy Bolt­ын жолоодлогын систем

ашиглаж, хэрэглэгчдийн дур тай жийп ма­

шины цахилгаан х у в и л б а р ы г үйлд вэр лэнэ” хэмээн бич жээ.

Сатяажит Дасдэлхий ертөнц хэзээ ч

байгаагүй баян болжээ. гэвч зөвхөн цаасан дээр. дэлхий ертөнц хөрвөх бус хөрөнгө оруулалт шилжиж буй өнөө үед цэцэглэлт хөгжлийн үлэмж хэсэг нь хоосон зүйл болж, үнэлгээний суурийг үгүй хийж байна. хувийн хувьцаа, дэд бүтэц болон хувийн зээл хөрөнгө оруулалтын нэлээд хэсгийг эзэлж байгаа нь зах зээл дэх үнэлэмжийг тодорхойгүй болгодог. үнэлгээний стандарт арга нь үнийн дүнгээр тооцогдох ёстой бөгөөд уг үнээр зарагдах буюу хөрвөх чадвартай байх хэрэгтэй. Энэ нь хувьцаа, бонд гэх мэт уламжлалт хөрөнгө оруулалтад хэрэгжиж буй.

гэтэл хувийн хувьцаа гэдэг бараг буюу ердөө зарагддаггүй эд тул үнэлгээ хийх үүднээс загварчлах буюу барагцаалах хэрэг гарна. Нээлттэй арилжаалдаг хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ ч гэсэн хуучин цагийнхаас найдвар муутай болж байна. Сүүлийн жилүүдэд хөрөнгийн бараг бүх төрлийн арилжааны нийт хэмжээ багассан нь дилерийн тоо цөөрсөн, зохицуулалтын улмаас арилжааг тооцох өртөг нэмэгдсэн болон төв банкуудын оролцооноос шалтгаалав. үүний сацуу доогуур зэрэглэлийн хувьцааны үнэ, компанийн бондууд, хөгжиж буй зах зээлийн үнэт цаас болон найдваргүй өрийн тухай баталгаатай тоо баримт алга.

Эдгээр хүчин зүйл томоохон сангуудын өсөлттэй хамтран

Дэлхийн баялаг цаасан

дээрх тоо төдий

зүйл

Дэвид УэлшGeneral Motors компани

цахил гаан машинд 300 сая ам.долларын хөрөнгө оруулж, мичиган муж улсын орион хот дахь үйлдвэрээ шинэчлэх тухайгаа зарлав. Компанийн ерөнхий захирал мари Барра Chevrolet Bolt нэртэй бүрэн цахилгаан машин үйлдвэрлэх төлөвлөгөөгөө танилцуулсан юм. Ерөнхийлөгч дональд трамп GM­ыг удаа дараа шүүмжилж, детройт дахь байгууламжаа сул зогсоож байна хэмээн буруутгасны дараа тус компани ийм алхам хийлээ.

LMC Automotive фирмийн шин жээч Жефф шустер “Эд­нийх цахилгаан машинд хө­рөнгө оруулж, хэд хэдэн заг­вараа цахилгаанжуулахаар боллоо” хэмээн бичжээ. орионд бүрэн цахилгаан машин бүтээх нь аажмаар дотоод шаталтат хөдөлгүүрээс татгалзаж, батарейгаар ажилладаг машин руу шилжихийн эхлэл юм. Ноён трамп тус ком панийг твиттерээр шүүмжлэн “GM нэг бол үйлдвэрээ нээх хэ рэг­тэй эсвэл нээх хүсэлтэй үйлд­вэрлэгчид худалд” хэмээн бичсэн удаатай.

2020 оны сон­гуулийн өмнө охайо муж

эзэмшлийн өртөг гэдэг нь түүнийг з арж болох үнэ мөн гэдэг ойлголт сарнихад хүргэлээ. Загварчлалд суурилсан үнэлгээ нь шалгах боломжгүй хувьсагчаас ихээхэн шалтгаалдаг. Жишээ нь, хувийн зээлийн хэмжээ нь дефолтын зэрэглэл ба хамаарлаас ихээхэн шалтгаалдаг. Заримдаа мэдэгдсэн борлуулалтыг загварын үнэлгээг тогтооход багцаа болгон ашигладаг. ийм тооцоонд ашигласан борлуулалт хэтэрхий бага эсвэл тухайн хөрөнгөд зохицохгүй байх гэх мэт дутагдал бий. тооцоог тохируулах нь өөрөө хийсвэр зүйл юм.

Зарим тохиолдолд багцаалах тооцоо нь хоорондоо холбоотой

сангуудын арилжааны жишээнд суурилна. Энэ

тохиолдолд алдаа гарах, эсвэл үзүүлэлтийг санаатайг өөрчлөх эрсдэл их. Зах зээлд суурилсан үнэлгээ гэдэг нь хөрөнгө оруулагч буюу сан тухайн хөрөнгийг зарж чадна гэсэн ойлголт агуулна. хямрал, уналтын үед арилжааг хязгаарладаг учир хөрөнгийн менежерүүд эзэмшлийг худалдах боломжгүй болдог. хэрэв гадаадад хөрөнгө оруулсан бол даяарчлалд аюул учирч буй өнөө үед хөрөнгөө буцаан

татахад бэрхшээл гарч болзошгүй.иймээс баялгийн хэмжээг

буруу мэдүү лэхээс гадна үнэлгээнд системийн чанартай хэд хэдэн асуудал үүсээд байна. хөрөнгийн жинхэнэ үнэ цэн бол түүнийг бэлэн мөнгө болох чадвар юм. гэтэл орчин үеийн санхүү, маркетингаар хувийн хөрөнгө оруулалтын зах зээлд суурилсан үнэлгээний жинхэнэ хэмжээг мэдэхэд хүнд болж байна. хэт оройтохоос нь өмнө эрсдэлийг ил гаргах хэрэгтэй. харамсалтай нь, хөрөнгө оруулагч нар үүнийг дараагийн уналтаар олж мэдэж магадгүй. Санхүүгийн хямралын нэг ашиг тус нь санхүүчид санаатай буюу санаандгүйгээр ямар алдаа гаргасан болон зохицуулагчид ямар арга хэмжээ авч чадаагүйг ил болгодог явдал юм.

apple үйлчилгээнд шилжих стратегиа зарлав

говьсүмбэр аймгийн Баянтал сумын нутагт “Эрдэнэс Стийл” компанийн хэрэгжүүлэхээр зорьж буй Кокс, ган төмөрлөгийн цогцолбор үйлдвэрийн тЭЗү­ийг Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөл баталлаа. ингэснээр монгол улс анх удаагаа Кокс, ган төмөрлөгийн цогцолбор үйлдвэрийн тЭЗү­ийг баталж байгаа юм.

Бүтээн байгуулалтын ажил 3.6 жилийн хугацаанд хэрэгжих бөгөөд уг цогцолбор жилд 500 мян.тн кокс, 300 мян.тн ган цувимал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадалтай юм. мөн коксын, ширэмний, ган хайлуулах үйлдвэр болон ган цувимал бүтээгдэхүүний үйлдвэр, бусад туслах үйлдвэрээс бүрдэх юм. уг цогцолбор үйлдвэрт тавантолгой, могойн голын коксжих нүүрс, Баянгол, Баргилт, Чойр орчмын бүлэг ордуудын төмрийн хүдэр, баяжмалыг ашиглахаар

урьдчилан тооцоолсон байна.төсөл хэрэгжсэнээр 900 гаруй

мян.тн коксжих нүүрс, 523.5 мян.тн төмрийн хүдэр, баяжмалын дотоодын хэрэглээг бий болгож, нэмүү өртөг шингэсэн эцсийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэн, цувимал бүтээг­

дэхүүний импортын хараат байдлыг багасгана. мөн 1500 орчим шинэ ажлын байр бий болж, жилд дунджаар 87.7 тэрбум төгрөгийн татвар, хураамжийг улс, орон нутгийн төсөвт төвлөрүүлэх урьдчилсан тооцоо гарчээ.

хэвээр байгаа. Энэ жил нийт 42 сая тонн нүүрс экспортолно гэсэн. үүнээс гадна алтны татварын өөрчлөлт байна. оуВС­гийн “өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”­ийн хүрээнд энэ онд 800 орчим сая ам.доллар хүлээж авах төсөөлөл байгаа боловч энэ нь эргэлзээтэй. үүнийг авах эсэх нь бидний бодлого, үйлдлээс шууд хамаарна. гадаад орчны эрсдэлээс шалтгаалж эсрэгээрээ бодлогын хүүг өсгөх шаардлага гарахыг ч үгүйсгэх аргагүй. Цалингийн өсөлт инфляцын хувь нэг эрсдэл.

-Бизнесийн орчны нөхцөл байдал ямар байна вэ. “Эрдэнэс Тавантолгой” компани IPO хийснээр эдийн засаг хэрхэн өөрчлөгдөх боломжтой вэ?

­Бизнесийн орчин тодорхой бус, тогтворгүй байна. гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалт ч энэ байдлаас болгоомжилсон өнгө аястай боллоо. томоохон төслүүд яригдаж байгаа. үүний нэг нь “тавантолгой”. гэвч энэ төслийг хөдөлгөж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах шийдвэр өнөөдрийг хүртэл гаргаагүй, тодорхой бус, ойлгомжгүй байна. Нэг төслөөс эдийн засаг, бизнесийн орчин шууд шалтгаалах ч боломжтой. иргэдэд ногдол ашиг тараахаа компанийн зүгээс мэдэгдсэн ч хэчнээн төгрөгийн ногдол ашгийг хэзээ олгохоо тодорхой болгоогүй өдий хүрлээ. Нийгэмд ногдол ашиг тойрсон иргэдийн хүлээлт их байна. 1072 ширхэг хувьцаа эзэмшигчдийн зүгээс ногдол ашигтай холбоотой цахим орчинд санал, хүсэлтээ

2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

Эдийн засаг

11

ЗГМ ТОвЧХОН» БАнК, САнХҮҮ

0.9 Хувь. Аж ахуйн нэгжид олгосон банкны зээлийн хүү өнгөрсөн оны байдлаар 15.5 хувьтай байна. Энэ нь 2017 онтой харьцуулахад 0.9 нэгж хувиар буурчээ.

» ГАДААД Өр

1.6 Их наяд төгрөг. Засгийн газар 2018 онд өндөр хүүтэй дотоод бонд гаргаагүй бөгөөд нийт 2.1 их наяд төгрөгийн дотоод бондын үндсэн болон хүүгийн төлбөр төлж, дотоод бондын үлдэгдлийг 1.6 их наяд төгрөг болгон буулгажээ.

» ҮнЭТ цААС

37 Хувь. Үнэт цаасны зах зээлийн эрэлт нэмэгдэж, хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаа сайжирснаар жилийн дундаж зах зээлийн үнэлгээ 2018 онд 37 хувиар өсөж, 2.4 их наяд төгрөгт хүрсэн нь түүхэн дээд үзүүлэлт болж байна.

» ХӨДӨӨ АЖ АХУй

31.2 Хувь. Монгол Улсын нийт газар нутгийн 73.5 хувийг хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газар эзэлж байна. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт улсын нийт ажиллах хүчний 53.9 хувь нь ажиллаж, ДНБ­ий 31.2 хувийг үйлдвэрлэж байна. » ХӨДӨлМӨрИйн ЗАХ ЗЭЭл

50 Мянга. Хөдөлмөр эрхэлдэг хүний тоо 2018 оны гуравдугаар улиралд өмнөх оноос 50 мянгаар нэмэгдэж, хөдөлмөрийн зах зээлд эрэлт өсөж, ажилгүйдэл буурснаар дундаж цалин 2017 оноос найман хувиар өссөн байна.

ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН

АНУ­ын доллар 2,631.25

Евро 3,003.31

Японы иен 23.84

ОХУ­ын рубль 41.27

БНХАУ­ын юань 393.68

БНСУ­ын вон 2.33

вАЛЮТыН ХАНш

“ЭТТ”-н төсөв энэ чигээрээ бай вал хөрөнгө оруу лаг чид хувь-цааг нь сонгохгүй

Т.Элиса Шинжээч

Мөнгөний бодлогын хорооны хараат бус гишүүн, эдийн засагч Ч.Хашчулуунтай бизнесийн орчин, гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт, инфляцын хүлээлт, “Эрдэнэс Тавантолгой”­н 2019­оны төсөвтэй холбогдуулан ярилцлаа. Бодлогын хүүг 11 хувьд хэвээр хадгалах шийдвэрийг өнгөрсөн долоо хоногт Мөнгөний бодлогын хорооноос гаргаад буй. Үндэсний статистикийн хорооны мэдээлснээр улсын хэмжээнд инфляц 6.9 хувьтай байна.

-Монголбанк бодлогын хүүг 11 хувьд хэвээр хадгалах шийдвэр гаргалаа. Энэ нь цаг үеэ олсон оновчтой шийдвэр байж чадсан уу?

­манай улсын эдийн засгийн өсөлт сүүлийн үед идэвхжиж байгаа. ирэх сараас төрийн албан хаагчдын цалин тодорхой хэмжээгээр өснө. монголчуудын өнөөгийн байдлыг авч үзвэл хэрэглээний зээл ихтэй, өрхийн өрийн дарамт өндөр хэвээр байна. ялангуяа, цалин болон тэтгэврийн зээл нийт хэрэглээний зээл дотор томоохон дүнтэй байх жишээтэй. өрхийн өрийн удирдлага алдагдах хэмжээний эрсдэл эдийн засагт бүрэлдээд байсан. үүнийг бууруулах үүднээс төв банкнаас хэрэглээний зээлд хязгаарлалт хийсэн юм. он гарснаас хойш богино хуга цаанд тодорхой түвшинд үр дүн нь гарч байна. хэдий тийм боловч өрхийн өрийн дарамт эдийн засагт бодит эрсдэлд тооцогдсон хэвээр. тиймээс мөнгөний бодлогын шийдвэрт хэрэглээний зээл харгалзах хүчин зүйлийн нэг. Банкны үүднээс авч үзсэн ч хэрэглээний зээл ингэж нэмэгдэх нь оновчтой зүйл биш. хэрэглэгчдэд хэтэрхий их эрсдэл ирж байгаа. тухайн хүн гэнэт ажилгүй боллоо гэхэд маш их хэмжээний өрөнд орох эрсдэлтэй. Энэ нь эргээд банкны системд хүртэл муугаар нөлөөлнө. тиймээс оуВС­гаас энэ тал дээр арга хэмжээ авах ёстойг удаа дараа сануулж байсан. өрхүүд өөрсдийн хэрэглээгээ хязгаарлах боломжтой үед зохицуулалт хийгдэж байна. Нөгөөтэйгүүр энэ шийдвэр нь иргэдээ бод сон

идэвхтэй илэрхийлж байгаа харагдсан. үүнийг компани харгалзан үзэх хэрэгтэй. Ног­дол ашгаас гадна “Эрдэнэс тавантолгой”­н 2019 оны төсөв олон нийтийн шүүмжлэлд өртсөн. олон улсын хөрөнгийн зах зээлээс хөрөнгө босгох, хувьцаагаа биржээр арилжаалах компанийн нэг жилийн төсвийн зардал ийм үрэлгэн, хөөсөрсөн байж болохгүй. ийм төсөвтэй компанийн хувьцааг хөрөнгө оруулагч авах уу. үүнийг ком­панийн удирдлагууд бас бодож үзэх ёстой. төсвийн энэ зардлаа бууруулж, илүү бодитой төсөв оруулж ирэх байх. Энэ бол хувь­цаа гаргахад тохиромжтой тө­сөв биш. хөрөнгө оруулагчдын хувьд ийм компанийн хувьцааг сонгохгүй. Компанитай холбоо­той тодорхой бус маргаан их байна.

-Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт 2018 онд ялимгүй өссөн. Албан мэдээгээр 1.8 тэр бум ам.доллар эдийн засагт орж ирсэн. Харин энэ оны хувьд гадаадын шууд хөрөнгө оруу лалт үүнээс илүү нэмэгдэх боломж той юу?

­“оюутолгой” төслийг эс тооц вол эдийн засагт гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт дор витой нэ мэг дэж чадахгүй бай на. уг төс лийн шууд хөрөнгө оруу­лалт манай улсын нийт гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын дий­лэнх хэсгийг бүрдүүлж байгаа. ийм нөхцөлд улс төрийн шалтгаанаас болж хэрэв төсөл зогсвол эдийн засагт ямар эрсдэл гарах вэ. үүнийг дор бүрнээ бо­дох ёстой.

ал хам гэдгийг ойлгох нь зөв байх.

-Хэрэглээний зээл авах эрэлт нэг талд бий. Харин төв банк нийлүүлэлт тал дээр хязгаар лалт тогтоочихоор иргэд хэрэглээний зээлээ банк бус санхүүгийн байгууллага эсвэл хадгаламж зээлийн хор-шоо ноос авах, ингэснээр илүү өртэй болох эрсдэл байна. Ийм хандлага гарах уу?

­тодорхой хэмжээгээр ийм хандлага байна. гэхдээ санхүү­гийн системийн 95 хувийг банк, таван хувийг банк бус санхүүгийн байгууллага болон хадгаламж зээлийн хоршоо, даатгал бүрдүүлж байгаа. ББСБ руу шилжихэд асуудал гарахгүй. мэдээж тодорхой хэмжээгээр хэрэглээний зээл энэ салбарт нэмэгдэх талтай. Нөгөө талдаа иргэдийн хувьд банктай харьцуулахад ББСБ­ын зээлийн хүү өндөр учраас тэр болгон орохгүй болов уу. өрхийн санхүүгийн сахилга батаас их зүйл шалтгаална. Зарим худалдан авалтаа хойшлуулах эсвэл үнэхээр нэн шаардлагатай юу гэдгийг эргэж харах гэх мэт хувь хүний зохион байгуулалт ч мөн нөлөөлнө.

-Хэрэглээний зээлийг хуга-цааны хувьд хязгаар ласнаар бизнесийн зээл цаашид нэмэг-дэнэ гэж төв банкны зүгээс мэ-дэгд сэн. Үнэхээр ийм өөрчлөлт гарч байна уу?

­Энэ он гарснаас хойш биз ­не сийн зээлийн хэмжээ өмнөх жилтэй харьцуулахад нэмэгд­сэн. харин хэрэглээний зээлийн өсөлт удааширсан. тэгэ хээр

өөрчлөлт хийгдэж байна. Банкуудын зүгээс хэрэглэгчтэй ажиллахаас илүү жижиг дунд үйлдвэр, компаниудад бизнесийн зээл олгож, улмаар эдийн засгаа өсгөх бүтээлч тал руугаа ажиллах хэрэгтэй байна. ийм хэрэгцээ, шаардлага ч бий. хэрэглээний зээлд хязгаарлалт бий болсноор арилжааны банкууд зээлийн стратегиа өөрчлөх, хэрэглээний зээлээс гадна бизнесийн олгол­тоо эрчимжүүлэх сонголт нээг дэж байна. Банк зөвхөн хэрэглээний зээл олгож, орлого олж болохгүй. Бизнесийн зээл зээл өгч, санхүүжилт олгох ёстой. Нийгмийн хариуцлагын хувьд ч тухайн банкны өөрийн үйл ажиллагаанд энэ нь зохистой хөгжлийн нэг илрэл.

-Бодлогын хүүг 11 хувьд хэвээр хадгалах шийдвэр таны харж байгаагаар хэр удаан хадгалагдах боломжтой вэ?

­2018 оны сүүлчээр инфляц өндөр байсан. харин энэ он гарснаас хойш инфляцын өсөлт харьцангуй тогтворжиж, төв банкны зорилтот түвшнээс уруудсан. төгрөгтэй харьцах ам.долларын ханш тогтвортой, эдийн засаг сэргэж байна. Барилга, бүтээн байгуулалтын улирал ч ирлээ. Компаниудын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж байна. Эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих шаардлага бас байна. тиймээс инфляцын аюул хол. ийм нөхцөлд тодорхой хэмжээгээр бууруулах бодлогын орон зай гарахыг үгүйсгэхгүй. гэхдээ гадаад эрсдэл байна. тухайлбал, нүүрсний экспорт, түүний тээвэрлэлт хүндрэлтэй

БАйР СУУРЬ

Олон улсын хөрөнгийн зах зээлээс хөрөнгө босгох, хувьцаагаа биржээр арилжаалах компанийн нэг жилийн төсвийн зардал ийм үрэлгэн, хөөсөрсөн байж болохгүй.

“Оюутолгой” төсөл гацвал гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт зогсоно

С.Батсайхан / ЗГМ©

Огноо: 2019.03.26

Тендер шалгаруулалтын нэр: цогтцэций суманд ажилтнуудын байр худалдан авах тендер Тендер шалгаруулалтын дугаар: ЭМГл/201901006

“Эрдэнэс Монгол” ХХК нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутагт ажилтнуудын 13 ширхэг байр нийлүүлэх тухай хялбаршуулсан цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн /2017, 2018 он/ борлуулалтын орлогын дундаж нь санал болгож буй үнийн дүнгийн 50%­аас багагүй байна.

Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн дүнгийн 50%­аас багагүй байна.

Санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жилийн /2017, 2018 он/ санхүүгийн жилийн эцсийн аудитаар баталгаажуулсан тайлан.

Тендерийн баталгаа:Тендерийн хамт 7,650,000 төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ.Тендерийг 2019 оны 04 дүгээр сарын 25­ны өдрийн 14 цагаас өмнө цахим хаягаар ирүүлэх ба

нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан 2019 оны 04 дүгээр сарын 25­ны 14.10 минутаас нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй.Дотоодын давуу эрх тооцохгүй.Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг www.tender.gov.mn хаягаар

авч болно.

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 1-р хороо, чингисийн өргөн чөлөө-15, Моннис цамхаг, 15 дугаар давхар “Эрдэнэс Монгол” ХХК,

мэргэжилтэн л.Болд, Утас: 75553399

УУЛ УУРХАй

кокс, ган төмөрлөгийн цогцолбор үйлдвэрийн ТЭЗҮ-ийг баталлаа

ТЕнДЕрИйн УрИлГА

12 2019.03.26, мягмар ~ №055 (1107)

Эдийн засаг

ЗаСгийН гаЗрыН мЭдЭЭ СоНиН

Барилгын салбарын томоохон үйл ажил­лагааны нэгт тооцогддог “Төгс бүтээгч” арга хэмжээ 3 дугаар сарын 22­нд амжилттай зохион байгуулагдлаа. Энэхүү арга хэмжээг “Пре миум Бьюлдинг Материалс” компани хоёр дахь жилээ зохион байгуулж байгаа юм. Тус ком па нийн зүгээс барилгын салбарын хөгжил дэвшилд өөрсдийн хувь нэмрийг оруулах зорил гоор 2018 онд анх “Төгс Бүтээгч”­ийг санаачилж байжээ.

Барилгын салбарын 300 гаруй төлөөлөгч “Барилгын салбарын дэвшилтэт технологи, менеж мент” гэсэн сэдвийн хүрээнд олон сонир холтой илтгэл сонсож, хэлэлцүүлэг өрнүү лэн, мэдлэг мэдээллээр дүүрэн нэг өдрийг өнгөрүүллээ.

2019 онд Монгол Улсын хэмжээнд нефть боловсруулах үйлдвэр, Улаанбаатар хотын төв цэвэрлэх байгууламжийн шинэ төсөл болон төмөр зам, автозамын гэх мэт олон томоохон төсөл эхлэх төлөвлөгөөтэй байна. Тиймээс барилгын салбарын хувьд энэ жил маш шаргуу, зохион байгуулалт сайтай ажиллах шаард лагатай хэмээн мэргэ­жилтнүүд онцлов.

"Премиум Групп" ХХК­ийн Гүйцэтгэх

БАрИлГЫн САлБАрЫн ТӨГС БҮТЭЭГчИД Хоёр ДАХь ЖИлДЭЭ чУУллАА

үнэхээр үр өгөөжтэй илтгэл болж чадсан. Арга хэмжээний онцлох илтгэл нь "Премиум Групп"­ийн Сургалт, Судалгаа, Хөгжүүлэлтийн албаны дарга, доктор Н.Ундрахын танил­цуулсан “Барилгын материалыг нано түвшинд инженерчлэх, НАНО БЕТОН” сэдэв байв. Тэрээр Монголд анх удаа нано бетон зуурмагийг зах зээлд нэвтрүүлж буйг зарлаж, энэхүү бүтээгдэхүүнийг үйлдвэр лэлд нэвтрүүлэхийн тулд ямар судалгааг хэрхэн хийж, чанар стандартыг баталгаажуулсан талаар танилцуулсан юм.

Саяхныг хүртэл зөвхөн төсөөлөл, мөрөөдөл төдийд яригдаж байсан технологиуд хэдийн хэрэглээнд нэвтрээд эхэлжээ. Технологийн энэ хурдацтай хөгжил дэвшилтэй барилгын салбарынхан хэрхэн хөл нийлүүлэн алхаж, үйл ажиллагаандаа үр дүнтэйгээр ашиглах боломжуудын талаар чуулганы хоёрдугаар хэсэгт яригдлаа. "Ай Ти Зон" ХХК­ийн Тэргүүн дэд захирал доктор Б.Цээсүрэн “Барилгын салбарын дижитал хувьсал” илтгэлээрээ барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт хэрэглэгдэж буй голлох технологийн хандлагуудын талаар мэдээлэл хүргэсэн юм.

Барилгын материалын үйлдвэрлэлээс харилцагчийн гарт очих хүртэл бий болдог процессуудын оновчтой төлөвлөлт, чанарын удирдлагын тогтолцоон дээр суурилж хийгдсэн хэрэглэгчийн аппликэйшнийг “Премиум Бьюлдинг Материалс” ХХК­ийн Стратеги хариуцсан захирал Т.Оюунбаатар танилцуулав. Тус аппликэйшн хэрэглээнд нэвтрээд эхэлвэл байгууллагын амжилтыг ахиулан, зардлыг бууруулах боломж өндөр байна гэдгийг оролцогчид дуу нэгтэй хүлээн зөвшөөрч байв. CENTRAL хэмээх тус аппликэйшн тун удахгүй хэрэглээнд нэвтэрч эхэлнэ гэдгийг компанийн зүгээс мэдээлсэн.

Чуулганы үеэр танилцуулсан долоон илтгэлийг салбар, салбартаа танигдсан туршлагатай, нэр хүндтэй илтгэгчид танилцуулж, хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн бөгөөд олон сонирхолтой мэдлэг мэдээлэл, үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэх шинэ санааг авснаа оролцогчид онцолж байв. “Төгс бүтээгч” арга хэмжээ нь жил бүр уламжлал болон зохион байгуулагдах юм.

захирал А.Ганболд арга хэмжээг нээж хэлсэн үгэндээ: “Аливаа бизнесийн үйл ажиллагаа нь байнга суралцаж,

шинээр эрэл хайгуул хийж, хөгжлийн ноу хау­тай хөл нийлүүлэн алхаж байж өсөн дэвждэг билээ. Ялангуяа, эдийн засгийн өсөл тийн энэ цаг үед богино хугацаанд төслөө амжилттай хэрэгжүүлэх, үр шимийг нь хүртэх боломжийг хайж, стратеги төлөвлөгөө гарган ажиллаж байгаа бизнесмен, мэргэжилтнүүд та бүхэнд “Төгс Бүтээгч­2019” арга хэмжээ дэмжлэг болно гэж найдаж байна” гэсэн юм.

Арга хэмжээний хамгийн эхний илтгэлийг "Голомт" банкны Ахлах шинжээч Г.Ганзориг тавь сан бөгөөд Монгол Улсын эдийн засгийн цикл хэрхэн солигдож байгаа талаар статистик үзүүлэл тээр тайлбарлаж, дараагийн эдийн засгийн хүндрэл хэзээ бий болох магадлалыг танил цуулсан нь тун сонирхолтой байлаа. "Премиум Групп"­ийн Захирлуудын зөвлөлийн дарга А.Ганхуягийн танилцуулсан “Барилгын төслийн төлөвлөлт, санхүүжилт” сэдэв тус салбарын удирдах ажилтнуудын хувьд

Роботуудын сүүдэр тусаж эхэллээ ажлын байр бий болгох нь аль ч бизнесийн, али ваа Засгийн газар, орон нутгийн удирдлагатай тохиролцох

“хөзөр” бол дог бай на . гэ т эл

р о б о т у у д ы г а ш и г л а а д э х э л б э л төр, иргэд, б и з н е с и й г з а н г и д д а г нэг зангилаа т а с а р н а

гэсэн ү г. Цаашлаад р о б о т

эхлэв. ялангуяа, роботуудын хүчийг эдийн засгийн олон салбартаа гарамгай ашиглаж буй барууны орнуудад энэ бараан сүүдэр тод ажиглагдах болов.

төгс гүйцэтгэл үзүүлдэг гэгд­дэг роботууд төлөв лөгөөнөөс хазайсан, гэнэтийн, урьд чилан төлөвлөөгүй нөхцөл байдлыг даруй зохи цуулж, арга эвийг олох боломжгүй, хөшүүн хөлдүү. хүн төрөлхтөний сүйхээтэй, овжин зан чанар одоогоор тэдэнд үгүй байгаа нь энэ эриний сул тал боллоо.

гэтэл дэлхийн бизнесийн өрсөлдөөн байнгын хувьсал өөрчлөлт нэхдэг. тухайлбал, төр, байгаль цаг уур зэрэг олон хүчин зүйлээс хамааран бизнесийн үйл ажил лагаанд өөрчлөлт орлоо гэхэд тэр даруйд зохицуулалт х и й ж болом ж төмрүүдэд хомс.

д э э р э э с н ь шаардлага тулгарч, хэрэгцээ хоолойд тулбал хүн юу л бол юуг ч хийж чадах уян чадвартай. Нэг өдөр бай г у ул лаг ын ха а нягтлан хийж байсан хүн маргааш нь цэвэр­лэгч, жолоочийн үүрэг гүйцэтгэж чадна. харин робот программаас өгсөн үүргээ л б и е л ү ү л э х э э с х э т р э х г ү й . Ц а а ш л а а д автомат тоног төхөөрөмжүүдийн засвар үйлчилгээ, арчилгаа, тордлого, хөгжүүлэлт гээд өчнөөн зардал гарах нь тодорхой.

и р г э д и й г ажилд авч, шинэ

түрэн нэвтэрч, олон салбарын аж лын байрыг хү м ү ү­сээс булаа гаад удаж буй. Бизнес эрхлэгчид ч алдаа бараг гаргадаггүй, өв тэгш гүйцэтгэлтэй, илүү хурдтай автомат тоног төхөөрөмжүүд рү ү хошу у рч, “ажилд” оруулсаар. гэтэл өндөг шиг өөгүй хэмээн төсөөлж, тахин түшиж байсан технологийн дэвшилд сүүдэр нуугдаж буй нь сүүлийн үед илт мэдрэгдэх болов. Бүхнийг роботжуулж, бүрэн автоматжуулснаар бизнесийн ертөнцөд цахиур хагална хэмээн мөрөөдсөн зарим бизнес эрхлэгч их санасан газар есөн шөнө хоосон хоноход хүрсэн жишээ цөөнгүй байна. гэнэтийн саад бэрхшээл, өөрчлөлтөд роботууд барьц алдаж, бэлэн бус байдаг нь улам тодорхой болов. 600 роботоор тоноглогдсон ocado группийн агуулах гамшигт өртсөн ганц бизнес биш юм. Бэлэн хувцасны Asos компани 2005 оноос хойш бүрэн автомат гурван ч агуулахаа түймэрт шатаажээ. ийнхүү өндөр бүтээмж, ахиу ашгаар халхалсан роботуудын эриний бараан тал ил болж

1алдаа, дутагдал бараг гарга­

даггүй, өндөр бүтээмжтэй хэмээн сурталчилж байсан роботууд нь галын аюултай тэмцэхэд нэмэр бус нэрмээс болж, түймэр хүрээгээ тэлэхэд “тусалжээ”.

Энэ бол өнгөрсөн сарын эхээр өмнөд английн Эндовер хотын ойролцоо байрлах, ocado группийн бүрэн автомат агуу­лахад дүрэлзсэн галын түүх юм. тус байгууламжид амрахыг умартан, бараа бүтээгдэхүүн өргөж зөөж, ачиж, өрөх зэрэг үүрэг гүйцэтгэдэг роботууд аюул тохиолдоход хэрэггүй хэдэн төмөр болж хувирчээ. мөн сүүлийн жилүүдэд бизнес эрхлэгчид робот “ажилтан”­ууддаа зориулан үйлдвэрийнхээ барилгын загварыг өөрчилж, илүү өндөр атлаа давчуу байгууламж барьж эхэлсэн нь гал, ус, үер зэрэг гэнэтийн аюул тохиолдсон үед холбогдох албаныхан шаардлагатай арга хэмжээ авахад хүндрэл учруулж буйг Forrester Research­ийн шинжээч Жорж лори анхааруулав.

хэзээ ч ядрахгүй, мар­тах гүй, хөгшрөхгүй, өвдөх­гүй хэмээгддэг ухаалаг төхөөрөм ж ү үд дэл х ийн хөдөлмөрийн зах зээлд хүч

Амрахыг умартдаг роботууд аюул тулгарахад хэрэггүй төмөр болж хувирдаг

алдаа гаргавал хэнд хариуцлага хүлээлгэх вэ.

Энэ мэт техно логийн дэвшлийг ашиглан, гарцаа нэмж, орлогоо үржихийн хүрдээр өсгөхөөр төсөөлж буй хэн бүхний анзаарч, мэдвэл зохистой олон асуулт өнөө хэр хариулт нэхэж байгаа юм. хэдийгээр монгол улс өндөр хөгжилтэй япон, герман, аНу зэрэг орон шиг роботын армид эзлэгдчихээгүй ч автомат эрин манай улсад асар хурдтай нэвтэрч буй. Сүүлийн жилүүдэд бүрэн автомат хэмээх нэрийн дор машин, үйлдвэр, хүлэмж, зоорь гээд өөрөө өөрийгөө удирддаг тоног төхөө рөмжүүд манай улсад нэвтэр сээр байгаа.

уг нийтлэлээр дэлхийн хөгж лийг улам хурдасгах роботуудын эринг үгүйсгэх гэсэнгүй. хүн ам, хөдөлмөрлөх хүч цөөтэй монгол шиг оронд “ухаалаг” төмрүүд дутуугаа гүйцээж дундуураа дүүргэх боломж олгохыг мэргэжлийн хүрээнийхэн хэлж буй. дээрээс нь бүтээмжийг өсгөж, үйлдвэрлэлийг дэмжих энэ эринтэй бид хөл нийлүүлэн алхахаас өөр гарцгүй. гэвч өсөлт дэвшил, гэрэл гэгээний цаана нуугдсан сүүдрийг манай орчин

цагийн бизнес эрхлэгчид ойлгон, анхаарч, автомат үе дагасан сул талуудыг

бодолцож, ул суурьтай хандахыг биднээс түрүүлж

алхсан зарим орны түүх сануулж байна.

Монголд роботын эрин дутуугаа

гүйцээх боломж олгоно