สารบัญ - HPC.GO.TH - ศูนย์อนามัยที่ 5hpc5.anamai.moph.go.th/env/data/sewage/parameter.pdf · · 2013-11-11โครงการอบรมเรื่องการดูแลร

โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล บทท 1

สารบญ1.1 พารามเตอรและวธวเคราะหตวอยางนำา....................................................... ....................................................... 1-1

1.2 หนวยความเขมขนของสารตางๆ ในนำา..............................................................................................................1-2

1.2.1 สวนตอลานสวน (พพเอม)...........................................................................................................................1-2

1.2.2 มลลกรมตอลตร...........................................................................................................................................1-3

1.2.3 เปอรเซนต (%).............................................................................................................................................1-3

1.2.4 มลลกรมตอลตรในรปหนปน (มก.หนปน/ลตร )................................. ...................... ...................... ............1-4

1.2.5 สมมล (Equivalent ) ตอลตร.........................................................................................................................1-5

1.3 พเอช (pH)..........................................................................................................................................................1-6

1.4 สภาพดาง (Alkalinity)........................................................................................................................................1-8

1.5 ปรมาณของแขงในนำา.........................................................................................................................................1-9

1.6 ปรมาณสารอนทรยในนำาเสย...........................................................................................................................1-11

1.7 ไนโตรเจนในนำาเสย.........................................................................................................................................1-15

1.7.1 หนวยความเขมขนของสารประกอบไนโตรเจน.........................................................................................1-15

1.7.2 แอมโมเนย.................................................................................................................................................1-16

1.7.3 ไนไทรต.....................................................................................................................................................1-17

1.7.4 ไนเทรต......................................................................................................................................................1-17

1.8 สถานะของนำามนและไขมนในนำาและนำาเสย...................................................................................................1-19

1.8.1 นำามนละลายนำา..........................................................................................................................................1-19

1.8.2 นำามนลอยบนผวนำา (เปนฟลม)..................................................................................................................1-20

1.8.3 นำามนในรปอมลชน....................................................................................................................................1-20

1.9 ซลไฟดและไฮโดรเจนซลไฟด..........................................................................................................................1-21

1.9.1 พษของไฮโดรเจนซลไฟด..........................................................................................................................1-22

1.9.2 สวนประกอบของซลไฟดในนำา.................................................................................................................1-22

1.10 โลหะหนก......................................................................................................................................................1-24

i


1.11 ความกระดางทงหมด (Total Hardness)...........................................................................................................1-24

1.12 ออกซเจนละลายนำา.........................................................................................................................................1-24

1.13 ลกษณะของนำาเสยจากโรงพยาบาล................................................................................................................1-24

1.14 ความเขมขนบโอดและบโอดโหลด................................................................................................................1-28

1.15 อตราเกดนำาเสยของโรงพยาบาล.....................................................................................................................1-30

ii


บทท 1บทนำำ

1.1 พารามเตอรและวธวเคราะหตวอยางนำาการวเคราะหทางเคมของนำาเสยมกกระทำาเพอหาลกษณะของนำาเสยเพอนำาไปใชในการออกแบบและควบคมระบบนำาเสย พารามเตอรทมกวเคราะห คอ BOD, COD, SS, pH, TKN, PO4 ,Alkalinity เปนตน ในกรณนำ า เสยอตสาหกรรมอาหารหรอเกษตรทสามารถยอยสลายทางชวภาพได ควรวเคราะหลกษณะของนำาเสยตามรายการทแสดงใน ตารางท 1.1

ตารางท 1.1 พารามเตอรทแนะนำาใหวเคราะหสำาหรบใชกบนำาเสยทยอยสลายทางชวภาพได

พารามเตอร หนวย วธวเคราะห *

คลอไรด มก./ล Argentometric Method

ซลเฟต มก./ล Turbidimetric Method

ซโอด มก./ล Closed Reflux

ตะกอนหนก** (Settleable Solids) มล./ล Imhoff Cone

นำามนและไขมน(FOG) มก./ล Soxhlet Extraction

ไนโตรเจน,เจลดาลห (TKN) มก./ล N Kjeldahl Method

บโอด มก./ล Azide Modification หรอ MembraneElectrode

พเอช - pH meter

ฟอสเฟตทงหมด มก./ล P Vanadomolybdophosphoric Acid

สภาพดาง มก./ลหนปน Titration Method

สารแขวนลอย (SS) มก./ล Dried at 103-105ºc

สารทงหมด (TS) มก./ล Dried at 103-105ºc

สารละลายทงหมด (TDS) มก./ล TS - SS

* วธวเคราะหทำาตาม Standard Methods for Water and Wastewater Examination 19 Ed.

สวนนำาเสยเคมควรวเคราะหลกษณะของนำาเสยตามรายการทแสดงใน ตารางท 1.2 พารามเตอร

ดร.มนรกษ ตณฑลเวศม 1-1

บทท 1 โครงการอบรมเรองการดแลระบบบำาบดนำาเสยของโรงพยาบาล

บางตว เชน พเอช, ดโอ อณหภม จะตองวเคราะหในสนามทนท สวน พารามเตอรตวอนมกตองวดในหองปฏบตการ

วธการวเคราะหนำาควรทำาตามวธมาตรฐานทกำาหนดไวในหนงสอ Standard Methods ของAPHS, AWWA, WEF แหงสหรฐอเมรกาหรอของหนวยงานอนทเชอถอได

ตารางท 1.2 ชดพารามเตอรทแนะนำาใหวเคราะหสำาหรบใชกบนำาเสยเคม

พารามเตอร หนวย วธวเคราะห *ซลเฟต มก./ล Turbidimetric Methodซโอด มก./ล Closed Reflux, Titrimetric Methodไซยาไนด มก./ล Colorimetric Methodนำามนและไขมน มก./ล Soxhlet Extractionพเอช - pH meterฟนอล มก./ล Chloroform Extraction Methodโลหะหนก มก./ล Atomic Absorption Spectrophotometricสภาพดาง มก./ล หนปน Titration Methodสารแขวนลอย มก./ล Dried at 103-105ocสารทงหมด มก./ล Dried at 103-105oc

* วธวเคราะหทำาตาม Standard Methods for Water and Wastewater Examination 19 Ed.

1.2 หนวยความเขมขนของสารตางๆ ในนำาในทางเคมสงแวดลอมนน ความเขมขนของสารตางๆ ในนำาสามารถทจะแสดงไดโดยใชหนวยตางๆ ดงน

1.2.1 สวนตอลานสวน (พพเอม)สวนตอลานสวน(พพเอม) หรอ ppm (Part per Million) เปนหนวยโบราณทยงเหนไดในหนงสอเกา ปจจบนนจะใชหนวยมลลกรมตอลตรแทนเนองจากมความหมายทชดเจนกวา หนวยพพเอมเปนหนวยของความเขมขนของสารในนำาทเปนอตราสวนนำาหนกตอนำาหนก เชน สาร A เขมขน 12 พพเอม หมายถง มสาร A 12 มก. ในนำา 1 ลานมก. เปนตน โดยทวไป เมอตวอยางนำามความหนาแนนเทากบ 1 กรมตอลตร (ความถวงจำาเพาะ = 1 ) หนวยทงสองดงกลาวจะมคาเทากนเนองจากนำาสะอาด 1 ลตรหนก 1 ลานมก. ดงนน ความเขมขน 1 พพเอม จะเทากบ 1 มก./ล. แตถาตวอยางเปนนำาเสยอตสาหกรรมทมความหนาแนนไมเทากบ 1 กรมตอลตร หนวยทงสองจะมคาไมเทากน

1-2 ดร.มนรกษ ตณฑลเวศม


ในปจจบนน เคมของนำาและนำาเสยจงแสดงคาความเขมขนในนำาดวยหนวย “มก./ล.” เทานนอยางไรกตาม ในกรณท เปนตวอยางดนหรอสลดจซงตองกำาหนดขนาดตวอยางเปนนำาหนกควรใชความเขมขนทคดตอนำาหนกตวอยางมากกวานนคอ หนวยความเขมขนจะเปน “มก./กรม”หรอ “กรม/กโลกรม”

1.2.2 มลลกรมตอลตรมลลกรมตอลตรเปนหนวยทบอกปรมาณสารตอปรมาตรของนำา ในปจจบนนความเขมขนของสารในนำาและนำาเสยมหนวยเปน “มก./ล.” เสมอ และอาจกลาวไดโดยทวไปวา 1 มก./ล. = 1 พพเอม. ดงไดกลาวมาแลว

การคำานวณจะงายขนหากจำาไวเสมอวา “มก./ล. = กรม/ลบ.ม.”ตวอยางเชน ความตองการสารสมเทากบ 40 มก./ล. ถามวาการผลตนำาประปา 1,000 ลบ.ม.ตอวนตองใชสารสมเทาใด

ความตองการสารสม = 40 มก./ล.= 40 กรม/ลบ.ม.

ดงนน นำาประปา 1,000 ลบ.ม. /วน ตองการใชสารสม = 40 x 1,000= 40,000 กรม/วน= 40 กก./วน

การแสดงคาความเขมขนของสารใด ตองบอกชนดของสารใหชดเจน เชน

คลอไรด 150 มก./ล. Cl- หมายถง คลอไรด เขมขนในรป Cl- 150 มก. /ล.NH3- N 0.5 มก./ล. หมายถง แอมโมเนยในรป N เขมขน 0.5 มก./ล.

NH3 0.5 มก./ล. หมายถง แอมโมเนยในรป NH3 เขมขน 0.5 มก./ล.

Zn2+ 0.01 มก./ล. หมายถง อออนสงกะสเขมขน 0.01 มก./ล.มขอสงเกตวาความเขมขน มก./ล. ของสารตางๆ ไมสามารถนำามาบวกกนโดยตรงเปนความเขมขนทงหมดในนำาไดเนองจากมคาหรอหนวยแตกตางกน กรณนคลายคลงกบเงนสกลตางๆ เอามาบวกกนโดยตรงเปนจำานวนเงนทงหมดไมได เนองจากมคาของเงนแตกตางกน

1.2.3 เปอรเซนต (%)หนวยเปอรเซนต (%)เปนหนวยความเขมขนทมคาเทากบ สวนตอรอยสวน เชน 1% เทากบ 1ใน 100 สวน ดงนน 1% จงเทากบ 10,000 สวนตอลานสวน (พพเอม.) หรอ 10,000 มก./ล.

1% = 1/100= 10,000/1,000,000= 10,000 พพเอม (ppm)= 10,000 มก./ล.



โดยปกตปรมาณสารตางๆ ในนำาและนำาเสยมกมปรมาณไมสงถงขนเรยกวา “เขมขนสง” จงไมนยมแสดงคาความเขมขนเปน % ตวอยางนำาทมความเขมขนสงไดแก นำาทะเล , เปอรมเอท(Permeate), สลดจ เทานนทมกใชหนวย % ตวอยางเชน

• นำาทะเลมของแขงทงหมด 3.5% • สลดจมของแขงระเหยได 1.25%

จะเหนไดวา หนวย % ใชกบคาความเขมขนสงๆ เพอลดตวเลขใหเหลอนอยๆ เชน ความเขมขน 75,200 มก./ล. เขยนเปน 7.52 % เปนตน

1.2.4 มลลกรมตอลตรในรปหนปน (มก.หนปน/ลตร )พารามเตอรหลายตว ไดแก Ca2+ , Mg2+ ความกระดางตางๆ , สภาพดาง , สภาพกรด และคารบอนไดออกไซด (CO2) ในทางวศวกรรมสงแวดลอมนยมใชหนวย มก.หนปน/ลตร หรอ mgCaCO3/L หมายความวา ความเขมขนทไดวดเปนความเขมขนของหนปน (CaCO3) ยกตวอยางเชน Ca2+ 20 มก./ล. = 50 มก.หนปน/ลตร

Mg2+ 12.2 มก./ล. = 50 มก.หนปน/ลตร

การท Ca2+ และ Mg2+ ใชหนวยเหมอนกนกเพราะตองการใหสามารถนำามาคำานวณไดงาย เนองจากทงคเปนความกระดางของนำา ถาใชหนวยของตวเองจะนำามาบวกกนโดยตรงเปนคาความกระดางทงหมดไมได

สำาหรบสภาพกรดและสภาพดางเปนพารามเตอรทเรยกวา Collective (เชนเดยวกบบโอดหรอซโอด) ซงประกอบดวยสารตางๆ หลายชนด จงตองมหนวยความเขมขนรวมดงเชน มก.หนปน/ลตร

สภาพดาง = [HCO3-] + [CO3

2-] + [OH-] - [H-]

สภาพกรด = [HCO3-] + [CO2

*] + [H+] - [OH-]

หนวยทงหมดในดานซายและขวามอของสมการเปนหนวยมก.หนปน/ลตร ดงนนการใชหนวยมก./ล.หนปนเหมอนกน ทำาใหการคำานวณสภาพดางและสภาพกรดสามารถกระทำาไดงาย



1.2.5 สมมล (Equivalent ) ตอลตรเมอเอาความเขมขนหารดวย นน.สมมล จะไดหนวยสมมล/ลตร

สมมล/ลตร หรอ eq./L = ความเขมขน ( กรม / ลตร )

นน.สมมล

ยกตวอยางเชน Ca2+ ( กรม/ลตร) = 12 / 20

= 0.6 สมมล/ลตร (eq/L)

(นน.สมมลของ Ca2+ = 20 )

โดยปกต ความเขมขนของนำามกมคาตำา หนวยทใชมกเปน มลลสมมล 1 ลตร ดงน

ตวอยางเชน Ca2+ 120 มก./ล. = 0.12 ก./ล.

= 0.12 / 20

= 0.006 สมมล/ลตร

= 6 x 10-3 สมมล/ลตร

= 6 มลลสมมล/ลตร

หรอความกระดางทงหมด 120 มก./ล.หนปน จะเทากบกมลลสมมล /ลตร(meq/L)

ความกระดาง 120 มก./ล.หนปน = 120 / 50

= 2.4 มลลสมมล/ลตร

( นน.สมมลของ ความกระดาง = 50 ในรปหนปน )

หนวยสมมลตอลตร ถอเปนหนวยรวมเชนเดยวกน มก./ล.หนปน จงสามารถนำามาคำานวณไดโดยตรง (ดตวอยางในตารางท 1.3)



ตารางท 1.3 ตวอยางผลวเคราะหคณภาพนำาในหนวยตางๆ

พารามเตอร มก./ล. มลลสมมล/ลตร มก./ล. หนปนCa2+ 46 46/20 = 2.3 2.3x50 = 115Mg2+ 14 14/12.2 = 1.15 1.15x50 = 57Na+ 32 32/23 = 1.39 1.39x50 = 69K+ 5.4 5.4/39.1 = 0.14 0.14x50 = 7.0รวมอออนบวก (97.4) 4.98 248HCO3

- 154 154/61 = 2.52 2.52x50 = 126SO4

2- 67 67/48 = 1.40 1.4x50 = 70CI- 34 34/35.5 = 0.96 0.96x50 = 48NO3

- 3.6 3.6/62 = 0.06 0.06x50 = 3SiO2 8.3 8.3/60 = 0.14 0.14x50 = 7รวมอออนลบ (266.9) 5.08 254

จะเหนไดวา ผลรวมของความเขมขนในหนวย มก./ล. ของอออนบวกและลบมคาไมเทากนและแตกตางกนมาก ดงทไดกลาวมาแลววา ความเขมขน “มก ./ล.” ของพารามเตอรไมสามารถนำามารวมกนไดโดยตรงเนองจากไมไดปรบเทยบใหมมลคาพนฐานเทากน

อออนบวกและลบแตละตวตองแปลงหนวยความเขมขนใหเปนหนวยรวมเดยวกนกอน เชน มก.หนปน/ลตร หรอ มลลสมมล/ลตร จงจะนำามารวมกนได เปรยบเทยบไดกบเงนสกลตางๆจะเอามาบวกกนโดยตรงเปนจำานวนเงนทงหมดไมได จนกวาจะแปลงเปนเงนสกลเดยวกนกอน

1.3 พเอช (pH)ในบรรดาพารามเตอรทงหลายทบอกถงลกษณะสมบตของนำาเสย พเอชเปนพารามเตอรทมประโยชนมากทสดและวดไดงาย พเอชเปนพารามเตอรทใชควบคมกระบวนการบำาบดนำาเสยแทบทกประเภท (ดตารางท 1.4) เนองจากมการนำาเอาพเอชมาใชประโยชนอยางแพรหลายกนมากจนแทบจะลมความหมายทแทจรงของพเอช แททจรงแลว พเอชบอกถงความเขมขนของ H+

ในนำา ยกตวอยางเชน นำามพเอช = 7.8 หมายความวานำาม H+ เขมขน = 10-7.8 โมล/ลตร = 10-4.8

มก/ล. ซงมคานอยมากหรอนำามพเอช = 5 แสดงวาม H+ = 10-5 โมล/ลตร = 0.01 มก/ล เปนตนปรมาณหรอความเขมขนของ H+ ทระดบพเอชตางๆ แสดงอยใน ตารางท 1.5 จะเหนไดวาทระดบ pH = 0 จะม H+ 1,000 มก/ล. หรอม pH = 7 จะม H+ = 10-3 มก/ล. ขอใหสงเกตวาเมอ pH =14 จะม OH- = 17,000 มก/ล.ซงสงมากเมอเปรยบเทยบกบ pH = 0 จะม H+ เพยง 1,000 มก/ล.



ตารางท 1.4 การควบคมกระบวนการบำาบดนำาเสยดวยพเอช

กระบวนการหรอระบบ ระดบพเอชทเหมาะสม หลกการ1. โคแอกกเลชนดวยสารสม 6-72. โคแอกกเลชนดวยสารประกอบเหลก 5-73. ดแอเรชนกำาจดแอมโมเนย สงกวา 11 NH4

+ ® NH3 + H+

4. ดแอเรชนกำาจด HCN ตำากวา 5 หรอ 6 H+ + CN- ® HCN5. ดแอเรชนกำาจด H2S ตำากวา 3 หรอ 4 2H+ + S= ® H2S6. แอเรชนกำาจดเหลก 7.57. แอเรชนกำาจดแมงกานส ประมาณ 9.58. การฆาเชอโรคดวยคลอรน พเอชตำา9. รคารบอเนชน 8.610. การกำาจดความกระดางดวยปน-โซดา สงกวา 10 หรอ 1111. ระบบบำาบดนำาเสยแบบชวภาพ 6-8

ตารางท 1.5 ความเขมขน H+ ทระดบพเอชตางๆ

ระดบพเอช ความเขมขนH+ มก/ล.

ระดบพเอช ความเขมขนH+ มก/ล.

ความเขมขนOH- มก/ล.

0 (กรดแก)1234

5 (กรดออน)6

7 (เปนกลาง)

1,000100101

0.10.01

0.0010.0001

8 9

10 11 12 13 14

10-5

10-6

10-7

10-8

10-9

10-10

10-11

17 ´ 10-3

17´ 10-2

1.717

1701,700

17,000

เมอพจารณาถงความหมายของ pH แลว จะเหนไดวาคา H+ เหมอนกบโลหะหนกทเปนพษ ยกตวอยางเชน ระบบบำาบดนำาเสยแบบชวภาพสามารถเจรญเตบโตไดดในระดบพเอชเปนกลางหมายความวา ภายในนำาจะตองม H+ ตำามากๆ แบคทเรยจะเรมเจรญเตบโตไดชาเมอม pH นอยลงซงหมายถงการม H+ เพมขนนนเอง



1.4 สภาพดาง (Alkalinity) สภาพดางในนำาเปนการวดความสามารถของนำาในการสะเทนกรดแกจนเปนกลาง สภาพดางจงเปนความสามารถของนำาทจะรบ H+ เพอทำาใหกรดเปนกลาง ปรมาณของสภาพดางมคาเทากบปรมาณของกรดแก (เชน H2SO4, HCl) ทตองใชในการทำาใหพเอชของนำาลดลงจนถงคา 4.3นนคอนำาใดๆ ทมพเอชสงกวา 4.3 จะมสภาพดางเสมอ พเอชยงสงกยงมสภาพดางมาก อยางไรกตาม นำาแตละตวอยางอาจมสภาพดางแตกตางกนทงๆ ทมพเอชเทากนหรอนำาตางตวอยางทมสภาพดางเทากนอาจมคาพเอชตางกนกได ทงนเนองจากยงมพารามเตอรอน เชน สภาพกรด ทสมพนธหรอเกยวของกบคาสภาพดางและพเอชโดยทวไปสภาพดาง สภาพกรด และพเอชเปนกลมของพารามเตอรทมความเกยวเนองกนการเปลยนแปลงของพารามเตอร 2 ตวในกลมจะมผลทำาใหพารามเตอรทเหลอเปลยนแปลงไปดวยเสมอ ความสมพนธระหวางสภาพกรด สภาพดางและพเอชอาจแสดงใหเหนและนำาไปใชประโยชนไดงายขนดวย รปท 1.1 นนคอ ถารคาของพารามเตอร 2 ตวในกลม ยอมจะรคาของพารามเตอรตวท 3 ไดเสมอ ควรตระหนก วาปรมาณสารละลายทงหมด (TDS) และอณหภมมอทธพลตอพารามเตอรกลมน จงตองคำานงถงดวยเสมอ


รปท 1.1 ความสมพนธระหวางสภาพกรด สภาพดาง และพเอช


สภาพดางทำาหนาทเปนบฟเฟอรปองกนการลดลงของพเอชเนองจากกรด อาจกลาวไดวาสภาพดางเปนพาราม เตอรทมบทบาทสำาคญไมนอยกวาพ เอชในการบำาบดนำ า เสยท งทางเคมและชวภาพ สภาพดางในนำ ามอยใน 3 รปเปนสวนใหญ คอ ไบคารบอเนต (HCO3

- )คารบอเนต (CO3

2-) และ ไฮดรอกไซด (OH-) นอกจากน ยงมสารอนทใหสภาพดางไดอก

1.5 ปรมาณของแขงในนำาของแขง (Solids) ในนำา หมายถง สารตางๆ ทอยในนำา ทงทมองเหนและมองไมเหนดวยตาเปลาของแขงหรอ Solids แบงไดเปนหลายชนดดงน

• Dissolved Solids (DS)

• Suspended Solids (SS)

• Total Solids (TS)

• Volatile Solids (VS)

• Fixed Solids (FS)

• Settleable Solids

Dissolved Solids (DS) หมายถงของแขงละลายนำาซงมองไมเหนดวยตาเปลา ยกตวอยางเชน นำาทะเลจะม DS ตางๆท เกดจากเกลอแรนานาชนดละลายอยในนำา เปนตน เมอระเหยตวอยางนำาจะมของแขงเปนผงหรอผลกซงสามารถมองเหนได ของแขงละลายนำาอาจเปนสารอนทรยหรอสารอนนทรยกได

Suspended Solids (SS) หมายถงของแขงแขวนลอยในนำา ความขนในนำากเปน SS หรอของแขงแขวนลอยดวย แตทงสองพารามเตอรมวธวดหรอวเคราะหทแตกตางกน ตวอยางนำาเดยวกนจงมคา SS และความขนไมเทากน นำาดหรอนำาประปามกวเคราะหความขนซงวดไดงาย สวนนำาเสยมกตองการวเคราะห SS มากกวา อาจเปนเพราะวาในนำาเสยมส, นำามนหรอสารอนๆ ทรบกวนตอการวดความขน SS อาจเปนสารอนทรย หรอสารอนนทรยกได

Volatile Solids (VS) หมายถงของแขงทสามารถทำาใหระเหยได เมอ ถกนำาไปเผาภายใตอณหภม 550-600°ซ โดยทวไป VS หรอของแขงโวลาไทล หรอของแขงระเหย มกหมายถง สารอนทรยทอยในของแขงนนเอง ยกตวอยางเชน ถาละลายนำาตาลทราย 100 กรมในนำากลน 1 ลตรจะไดความเขมขนของนำาตาลทรายทละลายนำาเทากบ 100 กรมตอลตร หากนำาไปวเคราะห



หา VS จะได VS = 100 กรมตอลตร (สมมตวา % Recovery = 100) สารอนทรยบางอยางในนำาอาจไมสามารถวดเปน VS ไดครบทง 100% แตโดยทวไปกลาวไดวา คา VS แสดงถงสารอนทรยธรรมดาในนำาเสยซงมความสมพนธโดยตรงกบคา BOD และ COD ยกตวอยางเชน ในกรณของนำาหวานทมนำาตาลทรายละลายนำา 1 กรม/ลตร จะมผลวเคราะหนำาเปนดงน

นำาหวานทมนำาตาลเขมขน 1 กรม/ลตรVS 1 กรม/ลตรBOD 0.7 กรม/ลตรCOD 1.03 กรม/ลตร

Fixed Solids (FS) หมายถง ของแขงคงตว ซงเปนของแขงทเหลออยจากการเผาของแขงทงหมดภายใตอณหภม 550 - 600 °ซ นนคอ ถานำาของแขงทงหมดมาเผาภายใตอณหภมดงกลาวขางตนจะมของแขงทระเหยไป (VS) และของแขงคงตว (FS) ท เหลอจากการเผา ดงนน ของแขงทงหมด (TS) = VS + FS โดยทวไป FS หมายถงของแขงเฉอยทไมใชสารอนทรย อาจกลาวไดวาFS หมายถงสารอนนทรย เชน เกลอตางๆ เปนตน

Total Solids (TS) หมายถง ของแขงทงหมด พารามเตอรตวนแสดงถงสารตางๆ ทกชนดทมอยในนำา ดงนนสงทอยในนำาทงทมองเหนและมองไมเหนจะวดไดในรปของ TS

TS = DS + SS

รปท 1.2 แสดงตวอยางการจำาแนกปรมาณของของแขงชนดตางๆทมอยในนำาตวอยางหนงทมTS 750 มก/ล.


รปท 1 ตวอยางความสมพนธของของแขงทอยในรปตางๆ ในนำาตวอยางหนงซงม TS 750 มก./ล.

รปท 1.2 ตวอยางความสมพนธของของแขงทอยในรปตางๆ ในนำาตวอยางหนงซงม TS 750 มก./ล.

TS 750 มก./ล.(100%)

TDS 500 มก./ล.(67%)

VDS 200 มก./ล.(27%)

FDS 300 มก./ล.(40%)

TSS 250 มก./ล.(33%)

VSS 175 มก./ล.(23%)

FSS 75 มก./ล.(10%)


Settleable Solids หมายถง ของแขงทตกตะกอนได พารามเตอรตวนวดไดโดยเอาตวอยางนำาทมของแขงแขวนลอยมาตกตะกอนในกรวยพเศษทเรยกวา Imhoff Cone เปนเวลา 30 นาท และวดคาของแขงทตกตะกอนอยกนกรวย ตะกอนทไดอาจวดเปน 2 แบบ คอ อานเปนปรมาตร (มล.)ของตะกอน (จะมขดบอกปรมาตรอยทกนกรวย) เชน Settleable Solids = 5.5 มล/ลตร เปนตนหรอนำาตะกอนไปวดเปน SS ทำาใหไดคาเปนนำาหนก เชน Settleable Solids = 10 มก/ลตร เปนตนจะเหนไดวา Settleable Solids จะเปนสวนหนงของ SS ซงตกตะกอนไดนนเอง ผออกแบบอาจนำาขอมล Settleable Solids ไปออกแบบถงตกตะกอนหรอคำานวณปรมาณสลดจทตองบำาบด แตกไมใชขอมลออกแบบทจำาเปนอยางเดดขาดประโยชนของพารามเตอรตวนทเหนชดๆ คอ เปนพารามเตอรตวหนงทเปนเกณฑของมาตรฐานนำาทงจากชมชนทกำาหนดโดยกรมควบคมมลพษ

1.6 ปรมาณสารอนทรยในนำาเสยปญหาใหญของนำาเสยมกเกดจากสารอนทรยทมอยในนำาเสย ทำาใหตองมการบำาบดนำาเสยแบบชวภาพเกดขน เนองจากสารอนทรยมกยอยสลายไดทางชวภาพ จงมความตองการออกซเจนเพอใหจลนทรยใชในการดำารงชวต นนคอจลนทรยยอยสลายสารอนทรยโดยใชออกซเจนในการหายใจ (เหมอนกบมนษยหรอสตวอน )ๆ ปรมาณสารอนทรยทมมากเกนไปทำาใหออกซเจนละลายนำาในธรรมชาตมไมพอเพยง สภาวะขาดอากาศจงเกดขนซงมผลทำาใหเกดการเนาเหมนของแหลงนำาและการเสยชวตของสตวนำาตางๆทขาดออกซเจน สารอนทรยในนำาจงมบทบาทสำาคญในงานดานวศวกรรมสงแวดลอม

พารามเตอรทใชวดสารอนทรยในนำาและนำาเสยมหลายตวเชน

● บโอด (BOD)

● ซโอด (COD)

● ของแขงระเหยไดทงหมด (TVS)

● บโอดและซโอด

คำาจำากดความทางเทคนคของบโอดคอ ปรมาณออกซเจนละลายทแบคทเรยใชในการยอยสลายสารอนทรยในนำาภายในเวลา 5 วนและทอณหภม 20o ซ จรงๆแลวความหมายทแทจรงของบโอดนนเปนการบงชถงปรมาณสารอนทรย ดงนนนำาเสยทมบโอดสงกหมายถงนำาเสยทมสารอนทรยเขมขนมาก เนองจากการวเคราะหปรมาณสารอนทรยโดยตรงนนมความยงยากหลายประการ จงใชวธวดปรมาณออกซเจนทถกใชไปในการยอยสลายสารอนทรยซงกระทำาไดงายกวา



บโอดของนำาเสยกำาหนดขนมาเปนพารามเตอรวดปรมาณสารอนทรยของนำาโดยอาศยหลกการทวาแบคทเรยตองการออกซเจนในการยอยสลายสารอนทรยทางชวภาพแบบแอโรบค และปรมาณออกซเจนทตองการขนอยกบปรมาณสารอนทรยทมอย ดงนนจงสามารถใชคาความตองการออกซเจนเปนพารามเตอรแสดงปรมาณสารอนทรยได

วธวดบโอดมาตรฐานจงเปนการวดปรมาณออกซเจนทถกใชไปในการยอยสลายสารอนทรยเปนเวลา 5 วน ภายใตอณหภมคงทท 20o ซ การทตองกำาหนดเวลายอยสลาย 5 วนเนองจากอตรายอยสลายสารอนทรยเกดขนชา การยอยสลายสารอนทรยใหสมบรณมกตองเสยเวลานานเปนเดอน จงตองมการกำาหนดระยะเวลาทใชในการยอยสลายสารอนทรยใหเปนคาคงทเทากบ 5 วน ซงเปนเวลาทสารอนทรยสวนใหญถกยอยสลายไดแลว ระยะเวลา 5 วนเปนชวงเวลาทไมสนหรอไมยาวเกนไป เนองจากคา BOD วดทอณหภม 20o ซ และใชเวลายอยสลาย 5 วน บางทจงเขยนเปน BOD5 หรอ BOD5,20 แตทวไปอาจเรยกสนๆ วา BOD หรอบโอด

จากวธวดบโอดดงกลาวจงเหนไดวาบโอดไมไดวดสารอนทรยทงหมด ถามการวดความตองการออกซเจนทงหมด จะตองปลอยใหสารอนทรยทงหมดถกยอยสลายซงตองใชเวลานานกวา 5วนอยางแนนอน บโอดทงหมดทวดไดเรยกวา Ultimate BOD หรอ UOD ในทางปฏบตถอวาถาปลอยใหมการยอยสลายนานถง 20 วน คาบโอดทไดถอวาเปนคา UOD ได และอาจถอวามคาเทากบ COD นนเอง

ถาปลอยใหมการยอยสลายสารอนทรยเปนเวลานานๆ จลนทรยตองการออกซเจนเพอใชในปฏกรยา 2 อยาง คอปฏกรยายอยสลายสารอนทรยคารบอน (Carbon Oxidation)

C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O (1.1)

และปฏกรยาไนตรฟเคชนหรอการยอยสลายแอมโมเนยใหกลายเปนไนไทรต (NO2)และไนเทรต (NO3)

4NH3 + 9O2 → 4NO3 + 6H2O (1.2)

Ultimate BOD หรอ UOD มกจะรวมความตองการออกซเจนทงสองอยาง แตคาบโอด 5 วนทวเคราะหไดจากหองแลบมกจะเปนความตองการออกซเจนเพอยอยสลายสารอนทรยคารบอนเทานน

คำาจำากดความของซโอดคอ ความตองการออกซเจนจากสารออกซไดชงเอเจนตทใชในการยอยสลายสารอนทรยภายใตสภาวะทเปนกรดและรอนจด ซโอดมความหมายคลายกบบโอด โดยมความแตกตางอยทวธวเคราะห เนองจากวธหาบโอดเปนวธเลยนแบบธรรมชาตซงใชเวลา 5 วนในการหาความตองการออกซ เจนของแบคทเรยท ยอยสลายสารอนทรย ถอไดวาวธหา



บโอดเปนวธทางชวภาพ เนองจากใชเวลานานถง 5 วนซง พบวานานเกนเสยงานในหลายโอกาส จงไดมการพฒนาวธเคมทใชหาความตองการออกซเจนของสารอนทรยซงใชเวลาเพยง2 ชวโมง วธหาซโอดจงเปนวธทางเคม

อนทจรงวธบโอดและวธซโอดลวนมหลกการเหมอนกนซงอธบายไดดวยปฏกรยาแบบรดอกซ โดยมสารอนทรยเปนตวใหอเลกตรอนเสมอ วธบโอดใชออกซเจนอสระ (O2) เปนสารรบอเลกตรอน ดงตวอยางในสมการดงน

C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O (1.3)

180 กรม 192 กรม

100 กรม 107 กรม

ส ม ก า ร (1.3) เ ป น Aerobic Oxidation ข อ ง ส า ร อ น ท ร ย ท เ ป น ก ล โ ค ส ใ น ก ร ณ นบโอดคอความตองการออกซเจนในการยอยสลายสารอนทรยกลโคสของแบคทเรย นนคอ การหาคาบโอดคอการหาคาความตองการออกซเจนทใชยอยสลายสารอนทรยนนเอง สมการท 1.3แสดงวา ถาตองการยอยสลายกลโคสใหหมดทง 100 กรมจะตองใชออกซเจน 107 กรมแตจะตองการเวลายอยนานไมนอยกวา 20 วน คาบโอดมาตรฐาน (5 วน) จะไมถง 107 กรม ความตองการออกซเจนทงหมดคอ 107 กรมถอวาเปนคา UOD ในทางปฏบตถอวาเปนคาซโอดดวย

สวนวธหาซโอด สารอนทรยกยงเปนสารใหอเลกตรอน ในกรณนสารรบอเลกตรอนมใชอ อ ก ซ เ จ น อ ส ร ะ แ ต อ า จ เ ป น อ อ ก ซ เ จ น ใ ด ๆ ท อ ย ใ น ส า ร ร บ อ เ ล ก ต ร อ น ต า ง ๆ เ ช นโปแตสเซยมไดโครเมต (K2Cr2O7) โปแตสเซยมเปอรแมงกาเนต (KMnO4) เปนตน

C6H12O6 + Cr2O72- + H+ → 6CO2 + 6H2O+ 6Cr+3 (1.4)

C6H12O6 + MnO42- + H+ → 6CO2 + 6H2O+ 6Mn+2 (1.5)

เนองจากไดโครเมตเปนสารออกซไดซงเอเจนตทแรงกวาเปอรแมงกาเนต จงออกซไดซสารอนทรยไดสมบรณกวาและนยมใชมากกวาในการวเคราะหซโอด ในปจจบน คาซโอดจงไดมาจากการใชไดโครเมตยอยสลายสารอนทรย อยางไรกตามกยงมผใชเปอรแมงกาเนตในการยอยสลายสารอนทรยเพอหาซโอด ดงเชน ในประเทศญปน ซโอดทไดดวยวธเปอรแมงกาเนตอาจเรยกวาเปน คาเปอรแมงกาเนตหรอ คา P.V. (Permanganate Value) ซโอดอาจคำานวณไดจากสมการท (1.4) หรอ (1.5) ซงจะไดคาซโอดเทากบของสมการ (1.3) เสมอ



สมการ (1.3) ถง (1.5) เปนปฏกรยารดอกซทงสน สมการท (1.3) เปนปฏกรยาชวเคมทเกดขนชาสวนสมการ (1.4) และ (1.5) เปนปฏกรยาเคม (ภายใตสภาวะทเปนกรดและรอนจด) ทเกดขนรวดเรว โดยทวไป จะเหนไดวาคาบโอดและซโอดซงเปนสารรดวซงเอเจนต (สารใหอ-เลกตรอน)มกเปนสารอนทรยในนำาเสย แตถาในนำาเสยมสารรดวซงเอเจนตท เปนสารอนนทรย คาบโอดหรอซโอดกยงวดไดเหมอนกน เนองจากแบคทเรยมกยอยสลายสารอนทรยไดงาย แตไ ม ส า ม า ร ถ ย อ ย ส า ร อ น น ท ร ย จ ง พ บ แ ต ค า บ โ อ ด ข อ ง ส า ร อ น ท ร ย แ ล ะ ไ ม พ บ ค าบโอดของสารอนนทรย แตในกรณของซโอดนนแตกตางจากของบโอด ภายใตสภาวะทเปนกรดและรอน สารอนนทรยทเปน รดวซงเอเจนต เชน Fe2+, Sulfide, Sulfate เปนตน กถกยอยสลายไดดวย สมการ (1.4) และ (1.5) คาซโอดจงอาจเปนไดทงของสารอนทรยและสารอนนทรย

ในระหวางการวเคราะหหาซโอด สารอนทรยในนำาจะถกเปลยนเปนคารบอนไดออกไซดและนำาโดยไมเกยงวาสารอนทรยสามารถยอยสลายทางชววทยาไดดเพยงใดยกตวอยางเชนกลโคส(ซงแบคทเรยยอยสลายไดงาย ) และลกน (ซงแบคทเรยยอยสลายไดยากมาก) จะถกออกซ-ไดซเปนคารบอนไดออกไซดและนำาไดอยางสมบรณ ดวยเหตน คาซโอดจงสงกวาคาบโอดและอาจสงกวามากถานำามสารอนทรยทยอยสลายทางชววทยาไดยากอยเปนจำานวนมาก

อาจสรปไดวา ซโอด (COD) และบโอด (BOD) ลวนเปนพารามเตอรทใชแสดงหรอบอกถงคาความเขมขนของความสกปรก (หมายถงสารอนทรยทเนาเหมนได) ถาซโอดและบโอดมคาสงแสดงวาความสกปรกมมาก แตถาพารามเตอรทงสองมคาตำา กแสดงวาความสกปรกมนอย หากจะกลาววา บโอด เปนความตองการออกซเจนทวดโดยวธชววทยา กตองกลาววาซโอดเปนความตองการออกซเจนทวดโดยวธเคม พารามเตอรทงสองตวน ถกคดขนมาเพอใชแสดงถงปรมาณความสกปรกของนำา แตวธวเคราะหแตกตางกนจงตองเรยกชอตางกน หากเปนไปได ผคดวธวเคราะหซโอด คงอยากใหคาซโอดวดไดเทากบคาบโอด หรอมความสมพนธกนโดยตรงในขอเทจจรงแลว อตราสวนของคาซโอดและคาบโอดสำาหรบนำาเสยชนดตางๆ มคาไมเทากนเนองจากสวนประกอบของนำาเสยไมเหมอนกน อตราสวนระหวางบโอดและซโอด( BOD:COD)อาจเปนไดตงแต 0.1-0.8 (หรออยนอกชวงดงกลาวกได) แตมกไมเกน 1 อยางไรกตาม แมวาอตราสวนระหวางบโอดตอซโอด จะไมใชคาคงทเฉพาะสำาหรบนำาเสยทกชนด แตในระบบนำาเสยใดๆนนบโอดและซโอดกยงมความสมพนธกนและเปนความสมพนธเฉพาะของระบบนนเทานน ความรทางสถตจะทำาใหหาอตราสวนซงแสดงความสมพนธระหวางบโอดและซโอดไดการหาความสมพนธระหวางบโอดและซโอดตองเรมตนดวยการวเคราะหพารามเตอรทงสองตวพรอมกนจนกระทงไดขอมลอตราสวนทมความนาเชอถอไดทางสถต จากนนอาจวเคราะหเฉพาะคาซโอดเทานนและคำานวณคาบโอดจากคาซโอด



1.7 ไนโตรเจนในนำาเสยไนโตรเจนในนำามกพบไดในรปของ กาซไนโตรเจนละลายและสารประกอบไนโตรเจน สารประกอบไนโตรเจนในนำาจำาแนกไดเปน 4 ชนดคอ สารอนทรยไนโตรเจน (Organic Nitrogen),แอมโมเนย(Ammonia), ไนเทรต (Nitrate) และไนไทรต (Nitrite )

สารอนทรยไนโตรเจนไดแก ไนโตรเจนทพบอยในสารอนทรยตางๆ เชน ยเรย กรดอมโน ถวเหลอง มลสตว เปนตน แอมโมเนยไนโตรเจนไดแก ไนโตรเจนทอยในรปของ NH3 หรอ NH4+

สวนไนเทรตและไนไทรต ไดแก ไนโตรเจนทอย ในรปของ NO3- และ NO2

- ตามลำาดบแอมโมเนย ไนเทรต และไนไทรตเปนสารประกอบอนนทรย นนคอ

ปรมาณไนโตรเจนทงหมด = สารอนทรยไนโตรเจน + แอมโมเนย +ไนเทรต +ไนไทรต

= สารอนทรยไนโตรเจน + สารอนนทรยไนโตรเจน

เนองจากการวเคราะหหาปรมาณสารอนทรยไนโตรเจนใชวธทเรยกวา Kjeldahl (เจลดาหล)ซงเปนวธยอยสลายสารอนทรยไนโตรเจนใหกลายเปนแอมโมเนยและว เคราะหปรมาณไนโตรเจนไดจากแอมโมเนยท เกดขน จงนยมเรยกผลรวมของสารอนทรยไนโตรเจนและแอมโมเนยวา Total Kjeldahl Nitrogen (TKN)

TKN = สารอนทรยไนโตรเจน + แอมโมเนย

1.7.1 หนวยความเขมขนของสารประกอบไนโตรเจนโดยปรกต ในงานวศวกรรมสงแวดลอม ความเขมขนของสารประกอบไนโตรเจนทง 4 ชนดแสดงอยในรปไนโตรเจน (N) โดยเขยนเปนสญลกษณดงน

Org-N = สารอนทรยไนโตรเจน NH3-N = แอมโมเนยไนโตรเจน NO3-N = ไนเทรตไนโตรเจนNO2-N = ไนไทรตไนโตรเจน

ขอใหสงเกตวา “ -N ” หมายถง ความเขมขนอยในรปไนโตรเจน (N)

ปรมาณไนโตรเจนในสารประกอบแสดงอยใน ตารางท 1.6 ซงแสดงความสมพนธระหวางความเขมขนของสารประกอบและความเขมขนไนโตรเจน การทแสดงคาความเขมขนใหอยในรปของไนโตรเจนทำาใหสามารถคำานวณปรมาณของสารประกอบไนโตรเจนชนดตางๆไดโดยตรง



ตารางท 1.6 ความเขมขนของสารประกอบไนโตรเจน

สารประกอบ สตร นน.โมเลกล ความเขมขน โมเลกล มก./ล. N มก./ล.*

แอมโมเนย NH3 17 82.4 100 ไนเทรต NO3

- 62 22.6 100 ไนไทรต NO2

- 46 30.4 100 ยเรย (NH2)2 CO 60 46.7 100

*นน.ทแทจรง

ตวอยางท 1.1 ผลการวเคราะหหาปรมาณไนโตรเจนในนำาเสยมดงน

Org -N 25 มก./ล.N NO3-N 5 มก./ล.N

NH3-N 10 มก./ล.N NO2-N 2 มก./ล.N

นนคอ TKN = Org-N + NH3-N

= 25 + 10

= 35 มก./ล.N

ไนโตรเจนรวมทงหมด = Org-N + NH3-N + NO3

-N + NO2-N

= 25 + 10 + 5 + 2

= 42 มก./ล.N

สารอนนทรยไนโตรเจนรวม = NH3-N + NO3

-N + NO2-N

= 10 + 5 + 2

= 17 มก./ล.N

1.7.2 แอมโมเนยแอมโมเนยในนำาอาจอยในรปของแอมโมเนยอสระ (NH3) หรออออนแอมโมเนยม (NH4

+) โดยมสมดลดงน

NH3 ® NH4+ + OH- (1.6)



โดยม K = 10-9.3 ทอณหภม 25º ซ

NH3 เรยกวา Free Ammonia หรอ แอมโมเนยอสระ (กาซ) สวน NH4+ เรยกวา อออนแอมโมเนย

โดยปรกต เมอนำามพเอชเปนกลาง แอมโมเนยจงอยในรปอออน NH4+ มากกวา NH3 แตถา

พเอชสงขน กาซแอมโมเนยจะพบมากขนและอออนจะมนอยลง และยงทำาใหกาซแอมโมเนยสามารถหนจากนำาขนสอากาศไดงายขน รปท 1.3 แสดงความสมพนธระหวาง %NH3 กบพเอชของนำา แอมโมเนยทวเคราะหไดในหองแลบจะเปนแอมโมเนยทงหมด เสมอ

แอมโมเนยทงหมด = NH3 + NH4+

1.7.3 ไนไทรตเนองจากไนไทรตเปนอออนทไมคงตวและเปลยนเปนไนเทรตไดรวดเรว จงไมพบวาไนไทรตมความเขมขนเกน 1 มก/ล.ไดบอยนก นำาผวดนและนำาบาดาลมกมไนไทรตไมเกน 0.1 มก/ล.แมแตนำาทงของระบบบำาบดนำาเสยแบบชวภาพกจะไมพบไนไทรตสงมาก ยกเวนระบบบำาบดททำางานไมไดผล จงจะมไนไทรตสง ยกตวอยางเชน ระบบบำาบดแบบเอเอสทปฏกรยาไนตรฟเคชนไมสามารถเกดไดอยางสมบรณ ไนไทรตไมสามารถเปลยนเปนไนเทรตไดทงหมด ทำาใหมการสะสมของไนไทรต ในดานทนาสนใจของอออนไนโตรเจนตวนคอ มความเปนพษตอสตวนำาเชน ปลา กง รวมทงแบคทเรยดวย

1.7.4 ไนเทรตสารประกอบไนโตรเจนทสำาคญในนำาอยางหนงกคอ ไนเทรต (NO3

-) ซงจลนทรยสามารถนำาไปใชเปนแหลงไนโตรเจนสำาหรบการเจรญเตบโตและพชสามารถนำาไปใชในการสรางโปรตนในนำาผวดนจะพบไนเทรตในปรมาณนอยมกตำากวา 1 มก./ล.N และอยางสงกไมเกน 5 มก./ล.N แตสำาหรบนำาใตดนอาจมไนเทรตสงตงแต 0 - 1,000 มก./ล.N ทงนขนอยกบสภาพภมประเทศ นอกจากไนเทรตเขาสแหลงนำาจากการเนาเปอยของสงมชวตแลว ยงมาจากปยทใชเพอการเกษตรกรรมและนำาเสยอกดวย นำาทมปรมาณไนเทรตสงเกนไปอาจทำาใหเดกทารกเกดโรค Methemoglobinemia สารประกอบไนโตรเจนชนดตางๆ มความสมพนธกนในธรรมชาตโดยมการเปลยนแปลงตางๆเกดขนเปนวฏจกรดงแสดงใหเหนไดดวย รปท 1.4




รปท 1.3 ความสมพนธระหวาง %NH3 กบพเอช

0102030405060708090

100110

7 7.5 8 8.5 9 9.5 10 10.5 11 11.5 12 12.5 13 13.5 14pH

% Fre

e Amm

omia

รปท 1.4 วฏจกรของไนโตรเจน


1.8 สถานะของนำามนและไขมนในนำาและนำาเสยนำามนหรอไขมนอาจลอยหรอจมนำากได ทงนขนอยกบปจจยตางๆ เชน วธใช, วธผลต และอณหภมของนำาเสย แมจะมในปรมาณเลกนอย นำามนและไขมนมกมกลนนารงเกยจและชอบจบตวอยตามผนงของถงหรอภาชนะตางๆ นำามนทรวในทะเลมผลรายตอการดำารงชวตของสตวนำา และนกทหากนอยในทะเลเปนอยางมาก การเกาะจบของนำามนตามเหงอกของปลาและขนนก ทำาใหปลาและนกตายเปนจำานวนมาก นำามนและไขมนทตกตะกอนลงกนบอหรอสระนำาอาจจะไปยบยงการยอยสลายตามปกตของจลนทรยกนบอได นำามนและไขมนมกเปนสารอนทรยทยอยสลายทางชวภาพไดยากและเปนปจจยทรบกวนการทำางานของระบบบำาบดนำาเสยทกชนด สารอนทรยเคมทเปนพษจำานวนมากทละลายในนำามนไดดกวานำา เนองจากมการใชนำามนไขมนและไขอยางแพรหลายในกระบวนการผลตทางอตสาหกรรมนานาชนด จงมกพบนำามนและไขมนในนำาเสยตางๆ สถานะของนำามนและไขมนในนำาเสย สามารถแบงออกไดเปน 4 ประเภทคอ

นำามนละลายนำา

นำามนทอยในรปของอมลชน ทม Surfactant

นำามนทอยในรปของอมลชน ทไมม Surfactant

นำามนเปนชนลอยอยเหนอนำา

1.8.1 นำามนละลายนำาโดยทวไป มกคดกนวานำามนไมเขากบนำาหรอนำามนไมละลายนำา แททจรงแลวนำามนสามารถละลายนำาได ความสามารถในการละลายนำ าขนอยกบลกษณะสมบตประจำาตวของนำามนไฮโดรคารบอนทระเหยไดงาย (มกมนำาหนกโมเลกลตำา) มกละลายนำาไดด โมเลกลทไมอมตวโดยเฉพาะอยางยงไฮโดรคารบอนทมวงแหวนเบนซนจะละลายนำาไดด ตวอยางเชน นำามนเบนซนละลายนำาไดถง 1,650 มก./ล.

อาจสรปไดวา ไฮโดรคารบอนทมโพลารตสงและนำาหนกโมเลกลตำาจะละลายนำาไดด นำามนละลายนำามกจะมองไมเหนดวยตาเปลา แตอาจรไดดวยการดมหรอชม นอกจากนมกพบวานำามนละลายนำามกเปนพษและเปนตนเหตของมะเรง



1.8.2 นำามนลอยบนผวนำา (เปนฟลม)นำามนหรอไฮโดรคารบอนสวนใหญมกมความหนาแนนตำากวานำา จงเปนเรองปกตทจะพบวามนำามนลอยอยเหนอนำาเปนฝาหรอเปนฟลม ซงขวางกนการถายเทออกซเจนหรอบงแสง นำามนปรมาณเลกนอยกสามารถสรางฟลมปดพนทผวนำาไดมากมาย เนองจากฟลมเหลานมกเปนโมเลกลเดยว โดยเฉพาะอยางยงนำามนทมความหนดตำา

1.8.3 นำามนในรปอมลชนนำามนในรปอมลชนเปนนำามนทอยในรปอนภาคขนาดเลกคลายคอลลอยด ดงนนจงมองเหนเปนความขนในนำา นำามนละลายนำาหรอลอยนำาอาจกลายเปนอมลชนไดเมอถกกระทำาดวยแรงภายนอก เชน ถกบดอด (เกดขนเมอนำามนถกสบดวยเครองสบหอยโขง) เปนตน ขนาดของเมดนำามนมตงแตเลกกวา 20 ไมครอนจนถงขนาดใหญกวา 100 ไมครอน ทงนขนอยกบประเภทของไฮโดรคารบอน ไฮโดรคารบอนทมแรงตงผวสงจะมขนาดใหญ สวนเมดนำามนขนาดเลกจะเปนไฮโดรคารบอนทมแรงตงผวตำา ในกระบวนการกลนนำามน จะพบไดทงนำามนอสระและนำามนอมลชน ยกตวอยางเชน ในกระบวนการกำาจดสารละลายเกลอแรออกจากนำามนดบ (CrudeOil Desalting) จะตองลางนำามนดบดวยนำา (ประมาณ 5%ของนำามน) และมการกวนผสมกนเปนผลทำาใหเกดอมลชนในนำาทใชลาง นำาเสยท เกดขนจงมนำามนอมลชนทตองกำาจดทง หรอการกลนแบบใชไอนำา นำาควบแนนท เกดขนเปนนำาเสยทมอมลชนซงเกดจากความรอน เมดนำามนมขนาดเลกมากเพยงไมกไมครอน และมสขาวขนคลายสของนำานม สำาหรบการกลนซงใชวธลดความดนดวยการฉดไอนำาผาน Ejector จะพบนำามนทระเหยงายผสมออกมากบไอนำาสวนนำาเสยทมนำามนอสระ (นำามนละลายหรอฟลมนำามน) เกดจากการระบายนำาทงจากกนถงนำามนดบ นำาอบเฉาเรอขนนำามน เปนตน

ใ น ก ร ณ ข อ ง นำ า ม น ล ะ ล า ย นำ า ห ร อ เ ป น ฟ ล ม นำ า ม น อ ส ร ะ อ า จ ก ล า ย เ ป นอมลชนเมอถกสบผานเครองสบนำาแบบหอยโขง ใบพดของเครองสบนำาจะบดตดนำามนทำาใหเกดอมลชน จงมกพบวานำาเสยมเมดนำามนแบบอมลชนเสมอ เนองจากมการใชเครองสบนำา ณตำาแหนงตางๆ ของโรงงานอตสาหกรรมหรอภายในระบบบำาบดนำาเสย

การกำาจดนำามนอมลชนออกจากนำาเสยสามารถกระทำาไดดวยวธทคลายกบการกำาจดตะกอนแขวนลอยหรอคอลลอยด เชน การตกตะกอนทใชหรอไมใชโคแอกกเลชน เปนตน

ในโรงงานอตสาหกรรมบางประเภท มการใชสารซกฟอกหรอ Surfactant ในงานชำาระลางนำามนหรองานอนๆ ลกษณะของนำามนทพบในนำาจงอาจม Surfactant ละลายอยดวย เมดนำามนอมลชนชนดน เปนเมดนำามนทมความคงตวมาก ทำาใหแยกออกจากนำาเสยไดยาก สาเหตทอมลชนชนดนมความคงตวมากคอ สารซกฟอกทำาใหเมดนำามนมประจชนดเดยวกน (อาจเปน +



หรอ – กได) และลดแรงตงผวของเมดนำามน ทำาใหอนภาคมขนาดเลกมาก (มกเลกกวา 20ไมครอน) รปท 1.5 อธบายความคงตวของเมดนำ ามนท เกดจากสารซกฟอก สารซกฟอกหรอ Surfactant มกเปนโมเลกลโพลารขนาดใหญ สวนหนงของโมเลกลละลายไดดในนำา และอกสวนหนงละลายไดในนำามน ดรปจะเหนวาสวนหางของผงซกฟอกจมอยในเมดนำามน และมสวนหวอยในนำา สวนทละลายในนำามกเปนกลม Carboxyl (COO-Na+) กลมซลเฟต (SO4-Na+)กลมไฮดรอกซล (OH-) หรอกลมซลโฟเนต (SO3-Na+) จะเหนไดวาผงซกฟอกทำาใหเมดนำามนมประจ + ทผว ลกษณะเชนนทำาใหเมดนำามนมความคงตวเนองจากประจ + จะผลกกนทำาใหเมดนำามนไมสามารถรวมตวเปนเมดใหญซงตกตะกอนไดงาย

1.9 ซลไฟดและไฮโดรเจนซลไฟดไฮโดรเจนซลไฟดเปนกาซทพบไดทวไปในธรรมชาต เนองจากมกลนเหมอนไขเนา จงทำาใหเปนกาซทรจกกนอยางกวางขวาง กาซนเกดขนจากการเนาเปอยและยอยสลายของอนทรยสารโดยเฉพาะอยางยงอลบมน (Albumin) หรอไขขาว อลบมนทยอยสลายทางชวภาพ (แบบไมใชอากาศ) สรางไฮโดรเจนซลไฟดเกดขนในปรมาณสงและมกลนเหมนซงเปนทมาของชอกาซไขเนา

ไฮโดรเจนซลไฟดสามารถพบไดในนำาใตดนเชนกน กรณเชนนแสดงวามการยอยสลายของสารอนทรยภายในดนทเกดจากปฏกรยาชวเคมท เรยกวา ซลเฟตรดกชน (Sulfate Reduction)แบคทเรยไรอากาศหรอ Anaerobic Bacteria ชนดเดดขาดทำาหนาทยอยสลายสารอนทรยโดยใชซลเฟตเปนสารรบอเลกตรอนและเปลยนเปนซลไฟด ปฏกรยาระหวางซลไฟด (S=) และนำาทำาใหเกด H2S และ HS-


รปท 1.5 การจบตวระหวางนำาและนำามน


ไฮโดรเจนซลไฟดพบไดมากในบอพกนำาเสยหรอในทอระบายนำาเสย นำาเสยทมซลไฟดมากเปนนำาเสยจากโรงงานอตสาหกรรมบางประเภท เชน โรงกลนนำามน โรงงานเสนใยวสโคซเรยอน (Viscose Rayon) และอนๆ

การเกดไฮโดรเจนซลไฟดในระบบบำาบดนำาเสยไรอากาศทบำาบดนำาเสยทมซลเฟตสงกอใหเกดปญหาหลายประการ เชน ปญหากลนเหมนไขเนา ปญหาการสกกรอนของอปกรณโลหะปญหาเปนพษตอแบคทเรยผลตมเทนและทำาใหปรมาณกาซมเทนลดลง รวมทงมผลตอระบบเตมอากาศทตามหลงเนองจากซลไฟดเปนสารรดวซททำาปฏกรยากบออกซเจนไดนอกจากนนเมอนำากาซชวภาพทมไฮโดรเจนซลไฟดไปใชประโยชนจะมปญหาการกดกรอนของอปกรณตางๆ จำาเปนตองทำาความสะอาดกาซชวภาพกอนนำาไปใช

1.9.1 พษของไฮโดรเจนซลไฟดไฮโดรเจนซลไฟดจดเปนกาซพษ ไมมส ไมตดไฟ (inflammable) และมกลนเหมนเหมอนไขเนาแมทความเขมขนตำา พษของไฮโดรเจนซลไฟดในอากาศอาจรนแรงถงตายได มพยานหลกฐานวาไฮโดรเจนซลไฟดเพยง 0.03% (300 สวนในลานสวน) ในอากาศสามารถฆาคนได ควรตองตระหนกวา ความเขมขนดงกลาวในอากาศเกดขนจากไฮโดรเจนซลไฟดละลายนำาเพยง 1มก./ล. ในนำา

ปรมาณตำาสดทสามารถทำาใหเกดพษเทากบ 10 มก./ล. ปรมาณกาซไฮโดรเจนซลไฟด 1.2 - 2.8มก./ล. ในอากาศ หรอ 0.1% สามารถทำาใหเสยชวตไดในทนท หรอ 0.6 มก./ล.ในอากาศ (0.05%)จะเสยชวตภายในครงชวโมงถงหนงชวโมง

ซลไฟดจดเปนสารทมพษตอแบคทเรยมากชนดหนง รวมทงจลนทรยไรออกซเจนตางๆ พษของซลไฟดเกดจาก H2S ซงเปนรปซลไฟดทไมแตกตว (ไมเปนอออน) การท H2S เปนพษเนองจากโมเลกลสามารถแทรกผานผนงของเซลลแบคทเรยได ภายในถงปฏกรยาไรออกซเจนทมพเอชในชวง 6-8

1.9.2 สวนประกอบของซลไฟดในนำาซลไฟดในนำาและนำาเสยสามารถจำาแนกไดเปน 3 ประเภท คอ

ซลไฟดทงหมด (Total Sulfide)

ซ ล ไ ฟ ด ท ง ห ม ด ไ ด แ ก ไ ฮ โ ด ร เ จ น ซ ล ไ ฟ ด ล ะ ล า ย (Dissolved H2S) อ อ อ น (S2-)และอออนไบซลไฟด (HS-) รวมทงสารประกอบโลหะซลไฟดทปนกบตะกอนแขวนลอยปรมาณซลไฟดขนอยกบพเอชของนำา กลาวคอ ทพเอช 11 และ 12 จะมซลไฟดละลาย (S2

-) นอยกวา 0.05% และ 0.5% ตามลำาดบ



ซลไฟดละลาย (Dissolved Sulfide)

ซลไฟดละลายคออออนซลไฟด (S2-)และอออนไบซลไฟด (HS-) ท เหลออยภายหลงจากการ

กำาจดตะกอนแขวนลอยออกจากนำาดวยวธฟลอคคเลชนและตกตะกอน

กาซไฮโดรเจนซลไฟดอสระ (Un-Ionized Hydrogen Sulfide)

ไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) ไดแก สารประกอบซลไฟดทอยในรปกาซซงไมแตกตวเปนอออน

สดสวนของ H2S S2- และ HS- ในนำาขนอยกบพเอช (ดรปท 1.6) และปรมาณสารละลายในนำา

ดงแสดงไดดวยสมการดงน

K1 = [ HS ][ H ]

H S2

และ K1 = 10-7.0 ทอณหภม 20o ซ


รปท 1.6 สดสวนของ H2S S2- และ HS- ทระดบพเอชตางๆ


1.10 โลหะหนกโลหะหนกทพบมากในนำาเสยอตสาหกรรมไดแก Pb2+ , Zn2+ , Fe2+ , Ni2+ , Cr2+ , Mn2+ , Cd2+ ,Cu2+ โลหะหนกทพบในนำาเสยจะอยในรปอออนประจ + ทมวาเลนต = 2 ซงสามารถทำาใหตกผลกเปนสารประกอบไฮดรอกไซด (OH) หรอ คารบอเนต (CO3) หรอซลไฟด ยกเวนโครเมยมทมกพบในรป +6 (Cr6+ จะมสเหลอง สวน Cr3+ จะมสเขยว) โครเมยม Cr6+ ไมสามารถตกผลกไดและตองรดวซใหเปน Cr3+ กอนจงจะทำาใหตกผลกได โรงงานอตสาหกรรมทมโลหะหนกในนำาเสยไดแก โรงงานชบโลหะ, โรงงานผลตทอเหลก,โรงงานแบตเตอร, โรงงานฟอกหนง, โรงงานผลตชนสวนอเลกโทรนค เปนตน

1.11 ความกระดางทงหมด (Total Hardness)ความกระดางทงหมดของนำา ไดแก ผลรวมของอออนประจบวกทมวาเลนตเทากบ 2 ทงหมดเชน Ca2+, Mg2+,Fe2+ เปนตน หนวยความเขมขนนยมวดเปนมลลกรมตอลตร (มก./ล.) ในเทอมของหนปน (แคลเซยมคารบอเนต) ความกระดางทงหมดมความสมพนธกบสภาพดางทงหมดเนองจากอออนบวกของความกระดางและอออนลบของสภาพดางไดมาจากการแตกตวของแรคารบอเนตชนดตางๆ อยางไรกตามไมมความสมพนธตายตวระหวางสภาพดางและความกระดาง นนคอ สภาพดางอาจสงกวาหรอตำากวาความกระดางกได

1.12 ออกซเจนละลายนำาออกซเจนละลายนำาเปนปจจยสำาคญอยางหนงของระบบบำาบดนำาเสยแบบใชอากาศ ถงเตมอากาศจะตองม ออกซเจนละลาย ไมนอยกวา 1-2 มก./ล. จงจะพอเพยงสำาหรบการเจรญเตบโตทสมบรณของจลนทรยในการบำาบดนำาเสย ออกซเจนเปนสวนประกอบสำาคญของอากาศ เนองจากมมากถง 20.95% แตออกซ เจนละลายนำ าไดนอย ยกตวอยาง เชน ในนำ าบรสทธทมอณหภม 20°ซ จะมออกซเจนละลายนำาอยเพยง 8.84 มก./ล. ออกซเจนสามารถละลายนำาไดดขนตามความดนของอากาศทเพมขน

1.13 ลกษณะของนำาเสยจากโรงพยาบาลนำาเสยทเกดขนทโรงพยาบาลแตละแหงมลกษณะทแตกตางกนไป ดงเชนทไดแสดงไวใน ตารางท 1.7 ซงเปนขอมลลกษณะสมบตของนำาเสยรวมจากโรงพยาบาลทวประเทศ 25 แหงซงทำาการสำารวจในป พ.ศ. 2537 และ ในตารางท 1.8 ซงเปนขอมลลกษณะสมบตของนำาเสยรวมจากโรงพยาบาลทวประเทศอก 20 แหงซงทำาการสำารวจในป พ.ศ. 2540 จะเหนไดวา โรงพยาบาล



แตละแหงมลกษณะนำาเสยทแตกตางกนอยางเหนไดชด อตราการเกดนำาเสยตอเตยงกแตกตางกน แมวาโรงพยาบาลตางๆจะมกจกรรมรกษาพยาบาล คลายคลงกนทกแหง แตมาตรฐานและขอบเขตของงานรกษาพยาบาลไมเทากน ตลอดจนจำานวนบคลากรกแตกตางกน จงไมนาประหลาดใจวานำาเสยจะมความแตกตางกนทงในดานลกษณะและปรมาณ โรงพยาบาลสวนใหญมแตงานรกษาพยาบาล แตบางโรงพยาบาล เชน โรงพยาบาลมหาราช (จ. นครราชสมา),โรงพยาบาลอดรธาน, โรงพยาบาลตรง เปนตน มวทยาลยพยาบาลดวย

โรงพยาบาลเกาและใหมกมผลกระทบตอลกษณะและปรมาณนำาเสย โรงพยาบาลทตองซอนำาประปาโดยจายตามมาตรวดนำา มกใชนำาประหยดกวาโรงพยาบาลทจายคานำาประปาแบบเหมาจาย หรอผลตนำาประปาใชเองภายในโรงพยาบาล การปลอยสารเคมตางๆ ทใชในการรกษาพยาบาลหรอนำาทใชชำาระลางตางๆ รวมทงนำาเสยจากหองปฏบตการตางๆ กอาจทำาใหนำาเสยมลกษณะทแตกตางออกไปหรอมความเขมขนสงขน นอกจากนโรงพยาบาลสวนใหญไมมถงเกรอะอาจระบายนำาเสยลงทอรวบรวมและสงไปบำาบด แตบางแหงอาจระบายนำาเสยจากถงเกรอะทงไปทอนโดยไมสงไปบำาบด นำาเสยทมนำาสวมปะปนยอมสกปรกหรอเขมขนกวานำาเสยทไมมนำาสวม



ตารางท 1.7 ลกษณะสมบตของนำาเสยโรงพยาบาลตางๆ รวม 25 แหง (พ.ศ. 2537)

โรงพยาบาล บโอด ซโอด พเอช ของแขงแขวนลอย

ของแขงทงหมด

ทเคเอน คลอไรด ไขมนนำามน

สภาพดาง

ฟอสเฟต ซลเฟต

1 อดรธาน 134 341 7.25 124 768 51.1 87.5 32.4 209 4.6 752 สระบร 78 282 7.76 115 628 23.4 57.5 22.4 366 0.7 623 หนองคาย 21 87 7.06 35 324 15.1 22.5 10.8 176 1.4 40.54 นครปฐม 84 143 7.51 52 720 20.4 172 10 174 0.8 60.55 รอยเอด 165 236 7.05 140 572 35.3 139 22 186 4.2 40.56 มหาราช* 121 189 7.23 134 460 23.1 45 26.8 215 3.3 407 ปตตาน 67.5 144 6.99 63.3 344 22.8 36 17.2 151 2.8 70.58 ยะลา 101 156 6.88 68.3 244 28.4 27 14 108 3.0 14.59 เชยงราย 219 348 7.33 120 452 51.2 46.2 30.8 203 8.7 40

10 ลำาปาง 128 191 7.54 120 428 30.4 40 26.8 268 3.6 3711 นครสวรรค 320 356 7.59 190 795 39.8 39 37.2 207 4.2 37.512 พษณโลก 114 232 7.28 85 590 29.1 53 26.8 178 4.0 52.513 สรนทร 100 146 6.87 76.7 412 30.7 39 20 116 5.6 4214 สรรพสทธประสงค** 218 386 6.77 113 760 48.7 135 38.8 166 7.6 6015 นครศรธรรมราช 153 230 7.55 66 795 38.2 107 20 398 3.6 31.516 หาดใหญ 102 206 7.2 96 345 33.5 57 20.4 106 5.3 3017 สราษฎรธาน 95 214 7.05 94 300 32.9 36 22 179 3 16.218 จนทบร 101 205 6.74 102 360 37.9 72.5 21.2 232 5.2 37.819 ปราจนบร 76.9 138 6.77 56 388 25.9 64 20 171 5.6 58.520 ฉะเชงเทรา 172 362 6.5 110 856 55.9 188 24.8 157 3.6 25021 ประจวบครขนธ 154 252 7.43 92.5 700 34.7 93 33.6 210 3.8 5022 หวหน 54 118 6.84 48.8 428 22.5 36 16 133 3.6 5023 ชลบร 145 329 7.22 214 604 38.5 46.5 86.8 208 5.2 5824 พนสนคม 88.1 135 7.24 31.2 620 15.4 124 13.2 149 8.4 8225 อรญประเทศ 146 409 7.71 273 710 50.5 70 68.5 326 8.8 37

เฉลย 126 233.4 7.17 105 544.1 33.4 73.3 27.3 199.7 4.4 54

*ร.พ. มหาราช จ. นครราชสมา **ร.พ. สรรพสทธประสงค จ. อบลราชธานหนวยทงหมดเปน มก./ล.ทมา: กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2537) " การประเมน ปรบปรงและขยายระบบบำาบดนำาเสยโรงพยาบาลจำานวน 25 แหง " รายงานฉบบสมบรณ



ตารางท 1.8 ลกษณะสมบตของนำาเสยโรงพยาบาลตางๆ อก 20 แหง (พ.ศ. 2540)

โรงพยาบาล บโอด ซโอด พเอช ของแขงแขวนลอย

ของแขงทงหมด

ทเคเอน คลอไรด ไขมน สภาพดาง

ฟอสเฟต ซลเฟต

1 เพชรบรณ 44 128 7.80 58 960 29.6 182 4 534 3.9 1282 สมเดจพระยพราชนครไทย 84 203 7.66 102 2,510 40.9 815 5.7 352 4.6 2253 พจตร 60 158 7.46 92 370 22.5 65 11.7 171 3.6 81.24 นครนายก 34 70.4 6.96 56 288 9.9 21 3.6 90.9 4.1 1055 เจาพระยายมราช 91.9 200 7.66 48 900 18.3 77 7 493 3.4 1096 บานหม 48 158 7.09 72 22 15.6 24 4.3 131 4.2 387 ตราด 39.6 113 7.11 82 410 11 45 2.8 78.6 2.4 1418 ระยอง 106 338 8.57 330 1,100 10.8 59.5 10 205 9.8 1129 มะการกษ 104 425 7.59 70 516 20.7 33.3 3.1 252 8.0 95

10 พระจอมเกลา 97.5 125 7.35 54 460 29.6 46 6.6 202 2.0 9511 สมเดจพระพทธเลศหลา 90 124 7.65 70 2,630 19.9 705 2.5 40.6 2.5 12712 ชมพร 21.8 64.7 7.30 30 252 7.9 16.7 0.5 131 1.7 22.513 วชระภเกต 35 109 7.16 53.3 316 21.9 42.5 1.3 131 8.5 10014 ระนอง 26.3 95 7.55 62 220 9.9 16.7 1 222 0.8 22.515 รพ.ตรง 145 301 7.40 117 480 18.1 28.8 3.4 374 5.0 9016 นราธวาสราชนครนทร 220 498 6.90 347 1,030 44.6 165 6 273 11.0 14817 สมเดจพระสงฆราช องคท17 27 106 7.54 46 680 24.7 56 3 252 4.2 12718 โคกสำาโรง 81 233 7.47 85 570 21.2 81 6.8 333 2.3 16519 บานบง 35 207 7.23 76 620 19.8 160 3.8 129 4.4 10520 กระทมแบน 165 233 7.28 80 820 16.5 45 4.2 45.7 5.6 119

เฉลย 77.8 194.5 7.4 96.5 757.7 20.7 134.2 4.6 222.0 4.6 107.8ความเบยงเบนมาตรฐาน 52.5 117.3 0.4 85.3 684.0 9.7 220.3 2.8 138.8 2.7 46.9

หนวยทงหมดเปน มก./ล.ทมา: กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2540) " การประเมน ปรบปรงและขยายระบบบำาบดนำาเสยโรงพยาบาลจำานวน 20 แหง "

แมวา นำาเสยของโรงพยาบาลแตละแหงจะมความเขมขนแตกตางกน แตเมอประเมนคาเฉลยของนำาเสย จะเหนไดวา นำาเสยนมลกษณะคลายนำาเสยชมชนโดยทวไปของไทย (ตารางท 1.9)เปนอยางมาก แตเนองจากเปนนำาเสยจากจดกำาเนด จงมความดบของนำาเสยมากกวา ดงเหนไดจากความเขมขนบโอดและซโอดสงกวาของนำาเสยชมชน แตพารามเตอรอนๆ มคาอยในชวงเดยวกน



ตารางท 1.9 ลกษณะสมบตทวไปของนำาเสยชมชนไทย

ประเภทของพารามเตอร พารามเตอร หนวย ความเขมขนทคาดคะเน ประเภทท 1

ยอยสลายไดและตกตะกอนได BOD SS

มก./ล.มก./ล.

ประมาณ 30 - 60ประมาณ 20 - 50

ประเภทท 2 ไมยอยสลายและไมตกตะกอน

TDSCl- SO4

AlkalinityTKN PO4

มก./ล.มก./ล.มก./ล.มก./ล.CaCO3

มก./ล. N มก./ล. P

300 - 500 40 - 60 30 - 50

200 - 300 20 - 40 1 - 5

1.14 ความเขมขนบโอดและบโอดโหลดจากตารางท 1.10 นำาเสยของโรงพยาบาล 25 แหงความเขมขนบโอดอยในชวง 21-320 มก./ล.และมคาเฉลยเทากบ 126 มก./ล. อยางไรกตาม นำาเสยสวนใหญจะมความเขมขนบโอดอยในชวง70-165 มก./ล. และมคาเฉลยเทากบ 113 มก./ล เปรยบเทยบกบนำ าเสยชมชนทมคาบโอดประมาณ 30 - 60 มก./ล.จากโรงพยาบาลจำานวน 25 แหง มเพยง 5 แหงเทานนทมบโอด ตำาหรอสงผดกวาทอน นำาเสยของโรงพยาบาลหนองคายมบโอดเพยง 21 มก./ล. ซงนบวาตำามาก เมอพจารณาจากคาความเขมขนของคลอไรดและทเคเอน ดเหมอนวานำาเสยแหงนอาจจะถกเจอจางมาประมาณ 1 เทาตวหรอมากกวา ในทางตรงกนขามโรงพยาบาลอก 3 แหง คอ นครสวรรค(สวรรคประชารกษ), เชยงราย และ อบลราชธาน (สรรพสทธประสงค) ม บโอด เทากบ 320,219 และ 218 มก./ล. ตามลำาดบ ซงนบวาสงกวาแหงอนๆ ตวเลขคาบโอดของนำาเสยของโรงพยาบาลทง 3 แหง ดงกลาวมความสอดคลองกบคาความเขมขนของพารามเตอรอนๆ (เชนทเคเอน, ของแขงแขวนลอย ฯลฯ) จงเชอไดวาระดบสงหรอตำาของความเขมขนไมใชเกดจากความผดพลาดในทางดานวเคราะหทางเคม เมอพจารณาถงคา บโอดโหลด ปรากฎวา นำาเสยของโรงพยาบาลเชยงราย และโรงพยาบาล สรรพสทธประสงค มคาบโอดโหลด 107.3 และ71.5 กรม/เตยง-วน ซงไมนบวาหางไกลมากนกไปจากคาเฉลย 87.6 กรม/เตยง-วน (ดตารางท 1.10) จะมแตเพยงนำาเสยของโรงพยาบาลนครสวรรคเทานนทม บโอดโหลด สงถง 185.6 กรม/เตยง-วน ซงนบวาแตกตางจากคาเฉลยมาก อาจเปนไปไดวา ตวอยางนำาเสยในวนทสำารวจบงเอญเปนชวงเวลาทมการปลอยความสกปรกจากแหลงนำาเสยพเศษของโรงพยาบาล (ซงไมใชแหลงนำาเสยปกตของโรงพยาบาล) ขอเทจจรงนสามารถพสจนไดโดยทำาการเกบตวอยางเพมอกเปนกรณพเศษ



ตารางท 1.10 อตราเกดและบโอดโหลดของนำาเสยโรงพยาบาลตางๆ

ลำาดบ โรงพยาบาล อตราเกดนำาเสย บโอดโหลด(ล./เตยง-วน) (ก./เตยง-วน)

1 อดรธาน 649 872 สระบร 971 75.73 หนองคาย 1,000 214 นครปฐม 1,352 1145 รอยเอด 369 60.96 มหาราช (นครราชสมา) 579 70.17 ปตตาน 521 35.28 ยะลา 786 79.49 เชยงราย 490 10710 ลำาปาง 836 10711 นครสวรรค 580 18612 พษณโลก 797 90.913 สรนทร 880 8814 สรรพสทธประสงค (อบลราชธาน) 328 71.515 นครศรธรรมราช 360 55.116 หาดใหญ 1,345 13717 สราษฎรธาน 1,145 10918 จนทบร 669 67.619 ปราจนบร 1,809 13920 ฉะเชงเทรา 843 14521 ประจวบครขนธ 616 94.922 หวหน 1,133 61.223 ชลบร 367 53.224 พนสนคม 194 17.125 อรญประเทศ 810 118

เฉลย 777 87.6ทมา: กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2537) " การประเมน ปรบปรงและขยายระบบบำาบดนำาเสย โรงพยาบาลจำานวน 25 แหง " รายงานฉบบสมบรณ



1.15 อตราเกดนำาเสยของโรงพยาบาลปรมาณนำาเสยของโรงพยาบาลทเกดขนกขนอยกบลกษณะของโรงพยาบาลเชนเดยวกน ตารางท 1.11 เปนสรปของอตราเกดนำาเสยของโรงพยาบาลจำานวน 20 แหง ซงทำาการสำารวจในป พ.ศ.2540 โดยวเคราะหอยในหนวยของปรมาณนำาเสยท เกดขนตอเตยง, ตอจำานวนผปวยและตอประชากรทงหมดของโรงพยาบาล ขอมลอตราเกดนำาเสยนจะสอดคลองกบอตราการใชนำาตอหนวยเนองจากนำาเสยเกดขนจากนำาใชนนเอง จาก ตารางท 1.11 จะเหนไดวาอตราเกดนำาเสยมคาเฉลยประมาณ 909 ลตร/เตยง-วน (อยในชวง 518-1,378 ลตร/เตยง-วน)

อตราเกดนำาเสยของโรงพยาบาลระดบทวไป จำานวน 16 แหงเปนดงน

อตราเกดนำาเสยตอเตยง 906 ลตร/เตยง-วน

อตราเกดนำาเสยตอผปวย 447 ลตร/คน-วน

อตราเกดนำาเสยตอประชากรทงหมด 221 ลตร/คน-วน

และอตราเกดนำาเสยของโรงพยาบาลชมชนจำานวน 4 แหงสรปไดดงน






ตารางท 1.11 อตราเกดนำาเสยของโรงพยาบาล 20 แหง (พ.ศ. 2540)

โรงพยาบาล ภาคทตง ประเภท อตราเกดนำาเสยโรงพยาบาล ลตร/เตยง-วน ตอประชากร ตอผปวย

เพชรบรณ เหนอ รพ.ทวไป 518 135 251สมเดจพระยพราชนครไทย เหนอ รพ.ชมชน 717 139 219พจตร เหนอ รพ.ทวไป 875 253 468นครนายก กลาง รพ.ทวไป 1,110 321 737เจาพระยายมราช กลาง รพ.ทวไป 923 211 355บานหม กลาง รพ.ทวไป 1035 223 440ตราด ตะวนออก รพ.ทวไป 940 223 419ระยอง ตะวนออก รพ.ทวไป 962 160 267มะการกษ ตะวนตก รพ.ทวไป 922 145 236พระจอมเกลา กลาง รพ.ทวไป 986 231 468สมเดจพระพทธเลศหลา กลาง รพ.ทวไป 900 175 327ชมพร ใต รพ.ทวไป 680 249 373วชระภเกต ใต รพ.ทวไป 1,378 327 553ระนอง ใต รพ.ทวไป 830 215 374โรงพยาบาลตรง ใต รพ.ทวไป 1,030 205 363นราธวาสราชนครนทร ใต รพ.ทวไป 690 329 1,310สมเดจพระสงฆราช องคท 17 กลาง รพ.ชมชน 1,252 325 656โคกสำาโรง กลาง รพ.ชมชน 820 220 372บานบง ตะวนออก รพ.ชมชน 1,000 153 193กระทมแบน กลาง รพ.ชมชน 605 195 363

เฉลย 909 222 437Standard Dev. 208 64 248



เมอวเคราะหขอมลอตราเกดนำาเสยของโรงพยาบาลตามภาคตางๆ ปรากฏวาทกภาคมอตราเกดนำาเสยใกลเคยงกนอยในชวง 922- 967 ลตร/เตยง-วน โรงพยาบาลในภาคเหนอมอตราเกดนำาเสยนอยทสดคอ 703 ลตร/เตยง-วน โดยมรายละเอยดแสดงใน ตารางท 1.12 และอาจสรปไดดงน

ก. โรงพยาบาลภาคตะวนออกมอตราเกดนำาเสยมากทสดดงน




ข. โรงพยาบาลภาคกลางและภาคใตมอตราเกดนำาเสยใกลเคยงกนดงน

อตราเกดนำาเสยตอเตยง 932 และ 921 ลตร/เตยง-วน

อตราเกดนำาเสยตอผปวย 426 และ 595 ลตร/คน-วน

อตราเกดนำาเสยตอประชากรทงหมด 226 และ 265 ลตร/คน-วน

ง. โรงพยาบาลในภาคเหนอมอตราเกดนำาเสยนอยทสดคอ




ตารางท 1.12 อตราเกดนำาเสยตอหนวยของโรงพยาบาลในภาคตางๆ (พ.ศ. 2540)

ทตงโรงพยาบาล จำานวนแหง อตราการเกดนำาเสยเฉลยลตร/เตยง-วน ตอประชากร ตอผปวย

ภาคเหนอ 3 703 176 313ภาคกลาง 6 932 226 426

ภาคตะวนออก 3 967 179 293ภาคใต 5 922 265 595

ภาคตะวนตก 1 922 145 236


Documents

สารบัญ - HPC.GO.TH - ศูนย์อนามัยที่ 5hpc5.anamai.moph.go.th/env/data/sewage/parameter.pdf · · 2013-11-11โครงการอบรมเรื่องการดูแลร