تاثیر هورمون IBA و BAP بر

روی ریشه های جانبی وجوانه

زایی گل رز

علیرضا : کننده تهیهسجادی

فرضیه (و بنزیل 50برهمکنش بین هورمون اکسین )محلول در اتانول%

آکوآپورین) محلول درآب( برای بررسی رشد جوانه های جانبی و رشد روزه گل رز انجام شد.21ریشه های نابجا در قلمه چوب نرم از ساقه

زمانی که غلطت هورمون اکسین افزایش پیدا میکرد به دلیل غالبیت تاثیر BAPانتهایی رشد جوانه های جانبی هم محدود میشد درحالی که

چندانی روی زمان جوانه زایی نداشت. ولی هنگامی که ازBAP استفاده میشود طول شاخه ها کاهش پیدا

میکند ولی با افزایش کمی ازغلظت اکسین طول جوانه دوباره بیشتر تعداد نقاط جوانه زایی را تحریک و غالبیت انتهایی را کم BAPمیشد.

کرده در صورتی که اکسین برعکس اثر غالبیت انتهایی دارد.درصد وزن کم BAPخشک ریشه ها یا قلمه های ریشه دارشده با افزایش مقدار

میشود درصورتی که اکسین تاثیری روی درصد ریشه زایی ندارد فقط باعث تحریک آن میشود.

به طور کلی در شرایط آزمایشگاهی ثابت شد در پرورش گلدانی گل رز در غلظت معین نتیجه مطلوب به همراه نداشت در BAPاستفاده از

صورتی که استفاده از اکسین در غلظت های پایین توصیه میشود

معرفی رزهای گلدانی گیاهانی هستند که در طول سال در یک سیکل

هفته ای پرورش می یابند.این گیاهان به وسیله ی 12 الی 8 قطعه قلمه ی چوب نرم رقم های پاکوتاه در شرایط 3

میست و دمای باال و پا گرما جهت صادر کردن برای تولید گل 6رز شاخه بریده تکثیرمیشوند.قلمه ها زمانی که به هفته ی

میرسند سر برداری شده تا شاخه زایی و پنجه زایی و درنتیجه افزایش تعداد گل افزایش یابد.

اخیرا ثابت شده که در رقم های پاکوتاه ریشه های نابجا بهوفور تشکیل شده ولی علیرغم سربرداری بازهم جوانه های

.نابجا خفته میمانند و کمتر رشد میکنند ازطرف دیگر گیاهانی که از طریق کشت بافت به وجود آمدند

بسیار در شاخه زایی خوب عمل کرده که احتمال زیاد به خاطر حضور طوالنی در هورمون سایتوکنین در محلول آگار

میباشد

تاثیر هورمون ها و تنظیم کننده های رشد در گل رز هایگلدانی به ندرت بررسی شده در صورتی که روی رز

شاخه بریده به کررات مورد بررسی قرار گرفته است برای مثال تاثیر سایتوکنین روی شاخه بریده رز باعث

کاهش غالبیت انتهایی میشود و در کشت بافت برای (1971شاخه زایی ضروری میباشد.)کارپنتر و رودریگز

هیبرید چای یا مثال هورمون اکسین که در رزهای تاثیربسزایی در ریشه زایی دارند و طول مدت ریشه زایی را کم میکند، کمتر استفاده میشود.برای بدست آوردن نشانه هایی از امکان استفاده از هورمون های

اولیه رشد روی رزها ی گلدانی ،از هورمون اکسین وبنزیل آکواپورین روی قلمه های این گیاهان گونه ی ”

آماندا“ استفاده شده است.

مواد و روش ها 2برای شروع ابتدا قلمه ها ی چوب نرم از بوته ی

ماهه را که دارای یک گره هستند را در بهمن ماه جدا میکنیم.

برای اطمینان از یکنواختی بوته ها از قسمت هایپایینی و وسطی شاخه ها استفاده میکنیم.ترجیحا

برگی و یک جوانه جانبی انتهایی 5دارای یک جوانه , 62.5, 0 غلظت )7باشد.هورمون سایتوکنین در

(به کار رفت.حدود 1000, و 250,500, 125 0.6 میکرولیتر هورمون با سرنگ حاوی سوزن 10

میل به صورت زیرپوستی به گیاه تزریق شد.همیشه آزمایش سایتوکنین از اکسین مقدم تر بوده است.

اکسین IBA 625, 312.5, 0 غلظت )7 هم در ,( در آب مقطر آزمایش شد.2500و5000, 1250

قلمه بود. 15 تیمار هرکدام دارای 42=7*6حدود 3قلمه که در 15واحدهای آزمایشگاهی شامل

بلوک تصادفی امتحان شد قلمه ها در یک بستر صاف حاوی مقادیر برابری از

پیت ماس و ماسه کاشته شد ودر زیر یک محفظه درجه کاشته 30 تا 25ی شیشه ای در دمای بین

شد. 400 ساعت با المپ های 16نور مکمل هم تا

وات از قبل طلوع آفتاب اضافه شد.

تا روز تحت کنترل بود21قلمه ها حدود اینکه ریشه ها ظهور کردند سپس ریشه

ها به طور سطحی با آب جاری شسته شد و در کاغذ خشک کن ،خشک گردید.

سپس تجزیه و تحلیل آماری برای ویژگیهای زیر انجام شد:

1 زمان شکست غالبیت انتهایی جوانه. میل 10انتهایی اصلی بعد از کاشت)جوانه

رشد کرد(2 طول جوانه ،از جوانه اصلی جانبی بعد.

روز از کاشت7،14،21از 3 درصد رشد جوانه های زاویه برگ بعد.

روز.21از 4 روز21.درصد ریشه زایی بعد از 5 روز.21.وزن تر ریشه بعد از

نتیجه:جوانه زنی چند روز بعد از کاشت،جوانه جانبی رشد کرده و تبدیل به

جوانه اصلی رشدی گیاه شده ودر برخی تیمارها بیشتر از روز 21یک جوانه اصلی رشد کرده است.بعد از گذشت

برخی جوانه های بلند شده و دارای برگهای متعدد گشتند هم مشاهده میشد.درحالی که در برخی غنچه گل

خفتگی جوانه های جانبی زیر جوانه ی اصلی همچنانپابرجا بود و با تیمار سایتوکنین هم از بین نرفت همچنین

BAP تاثیر آنچنانی روی زمان و مقدار جوانه زنی قلمه ها (.به هرحال. شکست غالبیت انتهایی همه 1نداشت)جدول

قلمه های تیمار شده ،به طور چشمگیری زود وکمتر، (2ازهنگامی که مقدار اکسین زیاد میشد رخ داد.)جدول

هردو اکسین و سایتوکنین تاثیرهای چشمگیری را روی طول روز دارند.ازآنجایی که آزمایش 7،14،2جوانه اصلی در طی

ام که بسیار 21ها با زمان تقابل اثر ندارد،ما نتیجه ی روز بررسی میکنیم:1آشکار تر میباشد را در نمودار

BAP طول جوانه را 62.5 بدون اکسین و به جز در غلظت همگام با افزایش غلظت کاهش میدهد .اکسین بدون یا

رشد جوانه را در غلظت های پایین تحریک BAPباتعامل میکند.در هر نقطه از غلظت سایتوکنین،متناسب با افزایش مقدار اکسین،طول جوانه زنی کاهش می یابد.فقط در دxز

میل است که طول قلمه های تیمارشده با 2500 و 2000 میباشد.با توجه به اینکه قلمه BAPاکسین برابر با تیمارهای

های تیمارشده با اکسین زودتراز شاهد،جوانه میزند میشود رشد طولی شاخه ها را افزایش میدهد.IBAنتیجه گرفت که

BAPغلظت میانگی

ن

0 62.5 125 250 500 1000 2000

روزبرای شکست خواب جوانه 3.1 4.3 3.8 4 5 6.9 5.7 4.5

درصد جوانه زنی 100 100 100 100 100 100 100 100

قلمه های ریشه دارشده 100 100 98 97 94 61 57 87

وزن تر ریشه 33 41.6 26.7 29.7 29.9 24 13.8 28.4

(mg 1-1 ) غلظتIBA میانگی

ن

0312.

5 625 1250 2500 5000

روزبرای شکست خواب جوانه 4.5 5.2 5.8 6.8 8 8.3 6.4

درصد جوانه زنی 100 97.5 89.2 89.2 76.7 67.5 86.7

قلمه های ریشه دارشده 100 100 100 100 87 57 98

وزن تر ریشه 24.1 30.4 29.3 31.4 29.9 29.9 29.2

درتعدادی از تیمارها یک یا دو جوانه درهر دو طرف کنار جوانه جانبیاصلی، همزمان با هم و با جوانه اصلی ظاهر شدند.در نتیجه از یک

جوانه ظاهر شوند که وسطی که همان 3یا 2جوانه ممکن است اصلی است از بقیه بلند تر میشود

نشان میدهد که 2نمودار شماره BAP بدون اکسین، تعداد جوانه ها را میل 2000 جوانه در 3میل به 0 در غلظت 1در هر زاویه برگ از

به تنهایی قادر به انجام آن نیستIBAرسانده است در حالی که در هر نقطه از غلظتBAP افزایش اکسین باعث کاهش تعداد جوانه

زایی میشود منحنی های واگرا نشان میدهند که اکسین ناشی باعث تفاوت های

نسبت به غلظتهای BAPمعنی داری در جوانه زنی در غلظتهای باالی میل اکسین کمتر از یک جوانه سبز میشود.5000پایین میشود.در دxز

تعداد 2 روز است ولی نمودار21 مربوط به طول جوانه در 1نمودار جوانه طبق هر زاویه.

:ایجادریشه نابجا ازدو هورمون فقطBAP روی درصد و

وزن تر ریشه ها در قلمه ها موثر است.در درصد 100مقایسه با قلمه شاهد،که به تدریج BAPریشه داد،افزایش غلظت

در BAPدرصد ریشه زایی را کاهش داد. میل ابتدا وزن تر ریشه را 62.5غلظت

افزایش داد ولی به تدریج با افزایش هورمون مقدار ان کم تر شد.طبق

اکسین تاثیرمعنی داری روی 2جدولدرصد ریشه زایی ووزن تر ریشه ها

نداشت ولی به هرحال قلمه های تیمار درصد وزن تربیشتر از 20شده با اکسین

نمونه شاهد داشت

نتیجه گیری آزمایشات نتایج خاص و گاهی آنتگونیستی بینBAP وIBA روی

گل رقم آماندا نشان میدهد زمان و فرکانس جوانه زنی به طور منفی متاثر از اکسین

است طوری که تحقیقات آقای برترام روی قلمه رقم ”باکارا“ این مسئاله را تایید میکند

(در IBA,NAA,IAAنتایج مشابهی از استفاده ی انواع اکسین )کشت بافت در رقم های مختلف رز مشاهده شداگرچه در غلظت های پایین اکسین ها و در حضور سایتوکنین باعث

(.Hasegawa, 1979, 1980تحریک جوانه زنی میشود) ازطرف دیگرBAP برعکس اثر شکست غالبیت انتهاییش روی

Bertramرقم ”باکارا“))et al., 1975 ( and 'Cocktail' )D.P. De Vries,

unpublished results, 1982( و چند رقم دیگر ),تاثیرچندانی روی زمان وفرکانس جوانه زنی نداشت

از طرفیBAP جوانه زنی شاخه ها را تحریک میکند.. اگرچه تنها چند هفته بعداز جوانه زنی ،جوانه جانبی اصلی جوانه های

ثانویه را خفته نگهداشته است و هیچ بررسی که آیا عادت گیاه از سربرداری جوانه اصلی بهره میبرد یا نهانجام نشد

به طور کلIBA در نبود سایتوکنین وزن تر ریشه و رشد طولی شاخه ها را تحریک

میکند و بدین ترتیب این تیمارها باعث کوتاه شدن سیکل رشدی رز گلدانی

خواهد شد.

باید توجه کرد که در تحقیقات باغبانی هورمون سایتوکنین رویارقام مختلف به عنوان ازبین برنده ی غالبیت انتهایی اعمال شده

است . “غالبیت انتهایی رقم ”آماندا“ نسبت به ارقام ”باکارا“ و ”کوکتایل

کمتر است و احتماال این تفاوت به خاطر وجود تفاوت در گونه های رقم میباشد.3این

بارزترین ویژگی هورمونBAP تاثیر آن روی تعداد جوانه ها در هر زاویه برگ آن هم بعد از حذف جوانه انتهایی میباشد.

در رقم ”باکارا“ ابتدا تصور میشد که این جوانه ها از جوانه هایجانبی ناشی شوند ولی بعداثابت شد که آنها از جوانه های جانبی

خفته ی فلس هایی که جوانه اصلی را محافظت میکندد رویش پیدا کردند.همانطورکه بعدا هورمون روی رقم ”آماندا“ امتحان شد

احتماال جوانه زنی این نوع جوانه ها نشان داد که هورمون BAP برخالف تصور غالبیت انتهایی را در مراحل نخست نمو جوانه

ازبین میبرد تا بعد از رشد جوانه! ازآنجایی که در هر غلظتBAP درصد جوانه زنی مطابق با افزایش

IBA کاهش یافت،نتیجه گرفتیم که در این ویژگی این دو هورمون خاصیت ضدیت یا آنتاگونیستی دارد.بدون تحقیقات بیشتر ،کاربرد

BAP روی رزهای گلدانی مایوس کننده بود زیرا نه جوانه زنی جوانه های جانی و نه شاخه زایی جوانه های جانبی را تحریک میکرد.عالوه

براین تکنیک روش ها به کار رفته فقط برای آزمایشات تجربی مناسب است.

........کار ما نیست شناسایی راز گل سرخ

کار ما شاید این است که در افسون ...........گل سرخ شناور باشیم

کار ما شاید این است که میان گل نیلوفر ......و قرن

....پی آواز حقیقت بدویم