Є MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE OBJAVILO PET JAVNIH …

ПЧЕЛАРСТВО2020.

плаваматица

број

224

савез пчеларских организација црне горе

година XX * подгорица, март 2020. * цијена 1Є * за чланове удружења бесплатан

MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE

OBJAVILO PET JAVNIH POZIVA

ZA PČELARSTVO

MALI OGLASIProdajem šestoramne nukleuse LR. Telefon 069/560-766

*Prodajem LR nukleuse na šest ramova sa mladim

maticama. Telefon 069/066-573*

Prodajem satne osnove LR iz Crnogorske kuće meda. Telefon 069/030-311

*Vršim prevoz pčela na teritoriji Crne Gore, 068/370-011

*Prodajem DB 10 i DB 12 košnice u dobrom stanju.

Telefon 067/260-041, Danilovgrad*

Prodajem organske satne osnove za DB košnice, uvoz iz Austrije. Telefon 067-232-873

*Prodajem 40 pčelinjih društava u DB košnicama.

Telefon 067/444-484, 069/606-809, Cetinje*

Prodajem Dadan-Blatove košnice, antivarozne podnjače debljine 32 mm, bez ramova, cijena 60 €.

Telefon 069/446-977, Cetinje*

Prodajem LR i DB društva. Telefon 069/270-940*

Prodajem dvije mobilne platforme za košnice – staje po 21 LR ili 18 DB košnica. Telefon 069/012-208

*Prodajem 15 pčelinih društava u LR košnicama. Velestovo

– Čevo, telefon 069/694-888*

Prodajem 20 pčelinih društava u LR košnicama u odličnom stanju. Telefon 069/694-888, Velestovo (Čevo)

* Prodajem troramnu centrifugu, dvaput upotrebljena.

Telefon 030/353-132

Obavještenje za podgoričke pčelare o organizovanju slave Spasovdan

Udruženje pčelara Podgorice ove godine ove godine organizuje svoju slavu Spasovdan 9. juna na području Lješanske nahije.

Slavski ručak i pčelarsko druženje planirano je u 12 časova u mjestu Brežine na pčelinjaku porodice Kovačević koja je i domaćin slave.

Udruženje pčelara Podgorice

LINIJA ZA STERILIZACIJU I PRERADU VOSKAOPREMA PROIZVOĐAČA: BERNARD RIETCHE-NJEMAČKACIJENA STERILIZACIJE I PRERADE ZA ČLANOVE SPOCG: 0.50€/KG, ZA OSTALE 1,00€/KGKONTAKT: 069 015 864; 068 370 011E mail: [email protected]

IN MEMORIAM

Spasoje-Pajo NikčevićSpasoje-Pajo Nikčević, ugledan

pčelar i član Upravnog odbora Društva pčelara Grbalj, dugogodišnji član i predsjednik Društva pčelara Kotor, a jedno vrijeme i član najužeg rukovodstva Saveza pčelara Crne Gore, napustio nas je 3. maja ove godine.

Svojim radom doprinosio je jačanju ugleda Društva, širenju pčelarske kulture i popularizaciji domaće proizvodnje, zalagao se za podršku mladim pčelarima, kako bi i sami stekli znanje i iskustvo i postali uspješni u ovom poslu.

Njegovom smrću Društvo je izgubilo aktivnog člana, prijatelja i druga, a pčelarska organizacija dobrog poznavaoca pčelarske prakse koji je svoje znanje nesebično dijelio sa drugima. Za sobom je ostavio mnogo razloga da ga po dobru pamtimo.

Društvo pčelara Grbalj

IN MEMORIAM

Franjo TomažinPčelar, uzgajivač matica i

pčelarski pisac Franjo Tomažin, umro je 13. maja, u 87. godini. Živio je u Srbobranu,Vojvodina, pčelarenjem se bavio preko 50 godina, a uzgojem matica, po čemu je postao poznat, 40 godina. Imao je registrovanu firmu „Selection” za uzgoj matica i unaprjeđenje pčelarstva, a u poslu mu je pomagao unuk, koji je i nastavio djedovim stopama. Proizveo je i u ruci držao preko 100.000 matica.

Usavršavao se u u više pčelarskih instituta u Evropi i nekadašnjem Sovjetskom Savezu.

O njegovom načinu uzgoja selekcionisanih matica snimljen je dokumentarni film, koji je prije dvadesetak godina prikazan na televiziji i u Crnoj Gori. Objavio je tri značajne knjige: „Uzgoj visoko produktivnih pčela”,1991. godine, ,,Matica i njeni kvaliteti”, 1999. godine, i „Uzgoj matica i pčela po sistemu TF”, 2003. godine, u kojima je opisan tehničko-tehnološki i biotehnološki proces uzgoja selekcioniranih matica po sistemu TF.

Iako svojim poslom nije bio vezan za Crnu Goru, bio je poznat crnogorskim pčelarima, a po svojim knjigama ostaće značajno pčelarsko ime na prostorima bivše Jugoslavije.

A.J.

Prodajem DB društva, telefon 067/569-625.*

Prodajem LR košnice sa pčelama, nukleuse do 10 ramova, povoljno. Telefon 067/020-311

*Prodajem šestoramne nukleuse LR. Telefon 069/560-766.


maticama. Telefon 069/066-573.*

Vršim prevoz pčela na teritoriji Crne Gore, 068/370-011.*

Prodajem DB 10 i DB 12 košnice u dobrom stanju. Telefon 067/260-041, Danilovgrad.

*Prodajem organske satne osnove za DB košnice, uvoz iz

Austrije. Telefon 067-232-873*

Prodajem 40 pčelinjih društava u DB košnicama. Telefon 067/444-484, 069/606-809, Cetinje.

*Prodajem Dadan-Blatove košnice, antivarozne podnjače

debljine 32 mm, bez ramova, cijena 60 €. Telefon 069/446-977, Cetinje

*Prodajem LR i DB društva. Telefon 069/270-940

*Prodajem dvije mobilne platforme za košnice – staje po 21

LR ili 18 DB košnica. Telefon 069/012-208.*

Prodajem 15 pčelinih društava u LR košnicama. Velestovo – Čevo, telefon 069/694-888.

*Prodajem 20 pčelinih društava u LR košnicama u odličnom

stanju. Telefon 069/694-888, Velestovo (Čevo).

Crnogorska matica d.o.o. DanilovgradKuća meda - Daljam BB - Spuže-mail: [email protected]ž.r. 550-14847-65

uslužni telefoni:direktor: 068 844 333 prerada voska: 068 844 330prodavnica: 068 844 331sirup i pogače: 068 844 332

radno vrijeme: ponedjeljak - petak: 7 - 15subota: 8 - 12

NOVI CJENOVNIK USLUGA STERILIZACIJE I PRERADE VOSKA U KUĆI MEDA

1

ПЧЕЛАРСТВО

MАРТ 2020. MАРТ 2020.

PČELARSTVOSTRUČNO-INFORMATIVNI MJESEČNIKIZDAVAČ: SAVEZ PČELARSKIH ORGANIZACIJA CRNE GORE

Adresa: Grbe bb 81412 Danilovgrad,Telefon: 069/941-505e-mail: [email protected]: www.pcelarstvo.meZA IZDAVAČA:Radule MiljanićV.D. GLAVNOG I ODGOVORNOG UREDNIKA:Branislav Kadić (067991226)e-mail: [email protected]

TEHNIČKI UREDNIK: Dragan Lučić

LEKTURA: Nataša Dajković

Redakcijski odbor „Pčelarstva“: Marijan Plantak, predsjednik, prof. dr Mirjana Bojanić-Rašović, dr Ratko Ralević, Dragana Šutović, Slobodan Radović, Milan Isidorović, Šekib Džogović i Vladimir Radulović.SPONZOR:MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE I RURALNOG RAZVOJA CRNE GORE Adresa Redakcije:Grbe bb, Danilovgrad; ŽR 550-1347-19Podgorička banka, PodgoricaSa naznakom: Za SPOCG

Rješnjem Republičkog sekretarijata za informacije br. 285 od 11. 01. 2001. godine “PČELARSTVO” je upisano u evidenciju javnih glasila Crne Gore. Aktom Republičkog sekretarijata za informacije 04/01-355/2001. godine časopis je oslobođen obaveza plaćanja poreza na promet.

ŠTAMPA: HKS SPEKTAR, PODGORICA

IMPRESUM

SADRŽAJ

PRESTIŽNA SMOTRA IZLAGAČA, OPREME I NAUKE 2

ORGANSKA ZAŠTITA OD VAROE 6

KOLEGE IZ ALBANIJE U POSJETI KUĆI MEDA 8

ZIMSKE GUBITKE SVESTI NA MINIMUM 12

IZ AGROBUDŽETA OPREDIJELJENO 100.000,00 EURA 14

ODRŽANA REDOVNA SKUPŠTINA UDRUŽENJA PČELARA “MOJKOVAC“ 16

VAROOZA PČELA 19

KVALITETNA ISHRANA PČELA PRIORITET 22

PRAKSA NADOGRAĐENA MAGISTRATUROM 24

TIKA U CRNOJ GORI OD 16. DO 21. MARTA 24

BOLEST ZA KOJU JE PREVENTIVA NAJBITNIJA 26

IZABRANO NOVO RUKOVODSTVO UP „CRNOGORSKA PČELA“ 28

ЧАСОПИС НА КУЋНУ АДРЕСУ

Уважени пчелари, драги читаоци и прет-платници нашег листа „Пчеларство“, очекујем од вас да до наредног броја, путем телефона или мејлом, саопштите ваше мишљење о идеји савеза да убудуће овај мјесечник добијате на кућну адресу. Наиме, размишлајући како да унаприједимо доступност часописа, разговарали смо са представницима Поште Црне Горе о евентуалној и будућој сарадњи. Договорили смо могућност слања нашег листа на кућне адресе заинтересованим пчеларима уз новчану надокнаду од 0,35 еура на мјесечном нивоу. Ако знамо да током године објавимо једанаест бројева, онда долазимо до укупног износа од 3,85 еура доплате, што иде на терет пчелара како би сваког мјесеца имали часопис у рукама. На овај износ се додаје још 0,05 еура за ПВЦ фолију у којој се пакује, што укупно износи 0,40 еура по примјерку, односно, 4,40 еура на годишњем нивоу. Из тог разлога, ви процијените да ли вам одговарају ови услови. Сви заинтересовани пчелари који се одлуче на овај потез могу уплатити новац у склопу редовне чланарине. У том случају, пчелар плаћа чланарину са додатком поштарине за часопис од 14,40 еура. Они пчелари који прихвате понуду за овај вид испоруке треба да доставе и адресу пријема.

Б.Кадић

2


MАРТ 2020.

PRESTIŽNA SMOTRA IZLAGAČA, OPREME I NAUKE

PREDSTAVNICI SPOCG I PČELARI IZ SKORO SVIH CRNOGORSKIH UDRUŽENJA POSJETILI XII MEĐUNARODNI SAJAM PČELARSTVA U BEOGRADU

Reprezentativni XII po redu Beogradski sajam pčelarstva održan je 1. i 2. februra tekuće

godine u glavnom gradu Srbije.Velika hala 2 kao da je bila tijesna za više od hiljadu izlagača i posjetilaca iz ove i zemalja regiona koji su došli da se uvjere u najnovija dostignuća iz oblasti pčelarstva, da nauče savremene tehnologije pčelarenja ili da nešto kupe od neophodne opreme i stručne literature. Ovoj prestižnoj smotri proizvoda, tehnike i nauke prisustvovali su i predstavnici SPOCG i članovi iz skoro svih crnogorskih udruženja, ali nije bilo izlagača iz Crne Gore. Predavanju dr Ralfa Bihlera prethodile su pozdravne riječi predsjednika SPOS Rodoljuba Živadinovića i ministra poljoprivrede Srbije Branislava Nedimovića, a zatim je za interpretaciju pčelarske himne burnim aplauzom nagrađen operski pjevač Pavle Panin.

KONTROLA VAROEPrihvatljivi zimski gubici pčelinjih

društava se kreću oko 5%, međutim, zadnjih godina ovaj procenat se uvećava i kreće se preko 15%. Osnovni razlog ove pojave jeste Varoa, smatra dr Ralf Bihler (Büchler ) direktor Pčelаrskog institutа u Kirhаjnu (Njemаčka) jednog od vodećih njemačkih obrazovnih i istraživačkih centara za pčelarstvo. Dr Bihler je autor više od 300 rаdovа u nаučnim i tehničkim čаsopisimа o pаtologiji i uzgoju pčelа. Koordinаtor je nekoliko Ralph nаcionаlnih i međunаrodnih projekаtа i vodeći člаn IV Rаdne grupe COLOSS-a zа diverzitet i vitаlnost pčelа. Zаlаže se zа očuvаnje vrijednosti аutohtonih rаsа pčelа. Njegov rаd nа selekciji pčelа rezistentnih nа vаrou cijenjen je i poznаt u svijetu.

Njegovo tročasovno predavanje na temu zaštite pčela od parazita varoe

privuklo je pažnju većine posjetilaca koji su imali što da čuju od ovog eminentnog i priznatog stručnjaka. Ovim člankom ćemo pokušati da prenesemo ključne informacije i poruke koje su se čule na predavanju.

Za uspješan razvoj pčelinjih društava ključni faktor je kontrola varoe. U tom cilju veoma je važno sprovesti zimski tretman protiv varoe. Oksalna kisjelina je najbolje rješenje za zimski tretman, preporuka je korišćenje koncentracije oksalne kiseline od 4.2%. Ako se tretman odradi kvalitetno, pčelinja društva u rano proljeće neće imati problema sa varoom, odnosno neće biti potrebno raditi nikakav tretman do ljeta a to može biti u periodu od sredine jula do druge polovine avgusta. Kritična tačka u razvoju varoe jeste kada varoa zauzme više od 10% radiličkog legla. U tom slučaju društvo ne može da nadoknadi resurse

3


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

i veoma brzo propada. Sve ispod 10% zaraženosti je prihvatljivo i društvo može da se izbori sa varoom. Postupci za utvrđivanje zaraženiosti varoom su prilično jednostavni, mada se kod nas slabo koriste. Najjednostavniji način je da se uz pomoć sitno mljevenog šećera u menzuri (postoji na tržištu) utvrdi broj opalih varoa. Ključni momenat u kome se stvaraju posledice za druš tvo jes te kada matica smanji zalijeganje trutovskog legla. Obično je to period kada prestaje paša i u tom trenutku radilice počinju da izbacuju trutove van košnice ili ih grupišu na krajnjim ramovima. Drugim riječima, potrebno je odmah nakon oduzimanja meda, (najkasnije druga polovina avgusta) prići tretmanu društava. Ovo je presudan momenat u razvoju društva za narednu godinu zato što se u periodu avgusta mjeseca razvijaju zimske pčele koje, znamo, imaju zalihe masnog tkiva i značajno su dugovječnije. Ukoliko se tretman ne obavi pravovremeno ili pogrešnim preparatom, imaćemo zagarantovane gubitke, odnosno slaba društva na proljeće naredne godine. Veliki uticaj na povećanje zaraženosti društava varoom predstavlja prenaseljenost

pčelinjih društava na jednom prostoru i o tome moramo voditi posebno računa. Veoma je bitno da tretman protiv varoe na određenom prostoru počinje istovremeno.

Šta utiče na smanjenje zaraženosti varoom?

Izučavajući proces razvoja varoe, došlo se do ključnih rezultata koji govore u prilog tome da rojenje pčela doprinosi značajnom smanjenju zaraženosti varoom. Naravno, ovdje nećemo govoriti afirmativno o procesu prirodnog rojenja jer je to proces kojim gubimo prinose meda. Želimo da kroz primjer rojenja bolje razumijemo proces razvoja varoe i koje su to prednosti rojenja za društvo. Osnovni razlog smanjenja zaraženosti varoom

jeste što se pri rojenju pčela prekida proces razvoja pčelinjeg legla, a samim tim i proces razmnožavanja varoe.Sa rojenjem pčela oko 25% varoe odlazi sa rojem. Sledeći razlog jeste što varoa znatno kraće živi kada se nalazi na odraslim jedinkama pčela, a procentualno od 1 do 2% varoa (dnevno) koje su na pčelama izletnicama spadaju sa pčela i ostaju van košnice. Poznato je da varoa u kombinovanom dejstvu sa virusima predstavlja navjeću opasnost za stradanje

pčela. Međutim, ako je poznato da prestankom razvoja legla prestaje i razvoj, odnosno prenošenje virusa onda dolazimo do veoma jasne slike o životu unutar košnice kada imamo prekid razvoja legla. Prekidom legla vrši se takozvano “veliko pranje” u košnici, jer stare inficirane pčele izumiru, a ostaju mlade zdrave pčele koje nijesu uspjele još uvijek da se zaraze virisuma. I ovaj proces možemo nazvati optimalnom strategijom za razvoj zdravih društava za narednu sezonu. U jednom istraživanju vršenom u SAD posmatrana su pčelinja društva postavljena na dvije lokacije.Na prvoj lokaciji društva su bila na jednom mjestu (jedan pčelinjak), a na drugoj lokaciji po jedna košnica je postavljena na više lokacija, na priličnoj udaljenosti. Društva nijesu tretirana tokom čitave sezone protiv varoe. Pčelinjak na prvoj lokaciji je potpuno stradao na proljeće, sva društva su uginula od varoe. Na drugoj lokaciji stradala su ona društva koja se nijesu izrojila dok su preživjela samo društva koja su se izrojila. Ovo ilustruje ponašanje društava u situaciji kontinuirane zaraženosti varoom i onda kad se dogodi prekid u njenom razvoju.

Šta se događa nakon ponovnog obnavljanja pčelinjeg legla u košnici?

Sada se ponovo vraćamo na početak procesa, kada nakon prekida legla (da li prirodnim rojenjem ili izolacijom matice) dođe do ponovnog polaganja jaja matice odnosno razvoja legla. Starim varoama koje su ostale u društvima nakon rojenja, treba dodatno vrijeme da bi uspostavile ponovni

4


MАРТ 2020.

ciklus razmnožavanja. Zapravo varoi je nakon pauze potrebno jedan do dva ciklusa (generacije) boravka u leglu da bi uspostavila normalan proces polaganja jaja. Sva ova istraživanja su usmjerila naučnike da razviju modele tretmana pčelinjih društava u ljetnjem periodu bez prisustva legla. Razlozi za razvijanje novih stategija borbe protiv varoe su mnogobrojni. Jedno od posebnih upozorenja jeste činjenica da su zimski gubici pčela oko 20% i više, a u normalnim okolnostima prihvatljivi zimski gubici su do 5%. Naučnici su došli do zaključka da varoa sa svojim pratećim pojavama predstavlja glavni razlog zimskih gubitaka. Zbog toga je pažnja naučne javnosti okrenuta ka pronalaženju novih metoda borbe protiv varoe.

Na koji način možemo odstraniti leglo u ljetnjem periodu?

Da bi se oslobodili legla tokom ljetnjih mjeseci možemo primijeniti dva načina: ukloniti kompletno leglo koje se nalazi u košnici ili izolovati maticu 25 dana i nakon toga tretirati društvo nekim preparatom (preporuka je oksalna kiselina). Postupak uklanjanja legla se sastoji u oduzimanju kompletnog legla iz košnice. Leglo sabiramo u više nastavaka (kolektora sa leglom) i nakon toga odnosimo nastavke sa leglom na dovoljnu udaljenost kako se pčele ne bi vratile u svoje košnice. Prilikom uzimanja ramova sa leglom stresamo dobar dio pčela, ali se vodi

računa da na ramovima ostane nešto pčela kako bi sačuvale leglo koje se prenosi. Ovaj proces se obavlja nakon oduzimanja meda. Kad se leglo izleže (otprilike nakon 3 nedelje), uradimo tretman oksalnom kiselinom (može i neki drugi preparat) i razdvojimo taj jedan veliki kolektor na dva ili tri dijela (formiramo dva-tri društva) i formiranim društvima dodamo matice. Društvo iz kog smo uzeli cijelo leglo, takođe, tretiramo (tretiramo ga na dan oduzimanja legla) oksalnom kiselinom i pazimo ako nema paše da vršimo adekvatnu dohranu. Ukoliko je matica u društvu stara, istovremeno

možemo izvršiti zamjenu matice kako bi smanjili utrošak vremena i rada za tu aktivnost.

Postupak blokade matice se može organizovati sa ramom izolatorom ili blokatorom matice. U slučaju rama izolatora (može biti sa jednim ili dva rama) matica ostaje unutra 25 dana i nakon tog perioda oslobađamo maticu i vršimo tretman društva okslanom kiselinom. Ramove na kojima je bila matica, uklanjamo i formiramo kolektor ramova sa leglom ili ih uništavamo. Ako pravimo kolektor sa leglom, ramove odnosimo na dovoljnu udaljenost od pčelinjaka i puštamo, takođe, 25 dana dok cijelo leglo ne izađe, nakon čega tretiramo oksalnom kiselinom. Od ramova sa leglom mogu da se formiraju nukleus uz dodatak matice i ramova sa medom i adekvatnom prihranom.

U slučaju korišćenja blokatora matice, postupak je isti sa razlikom tom što u blokatoru nema legla, već matica u njemu boravi 25 dana. Nakon 25dana oslobađamo maticu, društvo tretiramo oksalnom kiselinom i vodimo računa o dohrani kako bi matica intenzivnijim radom postigla gubitak legla i obezbijedila kontinuitet razvoja društva.

Da bi se društvo vratilo na prvobitne pozicije potrebno je 6 do 8 nedelja. Zanimljivo je da su istraživanja pokazala gotovo neznatnu razliku u

5


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

jačini društava kada se vrši oduzimanje legla u odnosu na konstantno prisustvo legla. Period oduzimanja legla, odnosno blokade matice ključna je stvar u pogledu efikasnosti ove metode. Na osnovu mnogobrojnih istraživanja došlo se do zaključka da je optimalan period oduzimanja legla početkom jula mjeseca. Preporuka je da pčelari koji žele da isprobaju ovakav način tretmana ne bi trebali u prvoj godini primjene da uzmu više od 20% društava. Oprez je svakako neophodan jer sopstveni rezultati nam jedino daju za pravo da primjenjujemo određene tehnike.

SUSRET SA PRIJATELJIMA Članovi Udruženja pčelara

„Podgorica“ u društvu kolega sa Cetinja i Danilovgrada, njih 48, u sopstvenoj režiji posjetili su po sedmi put Sajam pčelarstva u Beogradu. Prema riječima predsjednika Mirka Šćepanovića kao i sve prethodne aktivnosti tako je i ova na vrijeme isplanirana do detalja kako bi od polaska do povratka imali zanimljiv i bogat sadržaj edukativne ekskurzije. -Poći na ovu značajnu smotru pčelarstva a ne sresti se sa pčelarima iz Kragujevca, našim pobratimima, kao i pčelarima iz okolnih udruženja centralne Šumadije prosto je nezamislivo.Iz tog razloga krenuli smo dan ranije i poslije ugodnog putovanja stigli u Kragujevac, u predvečerje gdje smo naišli na bratski doček uljudnih domaćina u renomiranom restoranu, bolje rečeno vili „Radovanje“. Nakon

kraćeg odmora, prisustvovali smo jednom veoma poučnom predavanju Ivana Vasiljevića iz tog grada. Inače Vasiljević je u jednosatnom predavanju govorio o uzgoju matica. Druženje je nastavljeno uz muziku do kasnih noćnih sati-nije krio impresije Šćepanović- i naglasio da su narednog dana posjetili pčelarsku kuću SPOS-a „Naš Med“, sagrađenu u Rači, koja tek treba da se stavi u funkciju.

-Dobrodošlicu nam je poželio Dragan Milovanović, rukovodilac pogona i član Izvršnog Odbora SPOS-a. Inače ovaj pogon je namijenjen za otkup meda te pakovanje i dalju distribuciju, uglavnom za izvoz. Otkupna cijena meda je kod njih već određena i iznosi 5,20 eura i sa njom su proizvođači zadovoljni, s obzirom na količinu kojom raspolažu. Treba napomenuti da su pčelari ovog Udruženja imali čast da prvi posjete ovaj objekat u izgradnji prošle godne da bi se ove uvjerili u funkcionalnost radnog pogona, na čemu smo im zahvalni. Na putu za Beograd obišli smo mjesto Viševac, rodno mjesto Karađorđa, kao i mjesto gdje je pogubljen i gdje mu je podignut spomenik. Na tom istorijskom lokalitetu dočekao nas je mještanin Aca Popović Magelan, profesor geografije i pčelar, čiji preci potiču iz Kuča tačnije iz mjesta Medun. On nam je dosta ispričao o čuvenom srpskom vojskovođi kao i životu mještana tog kraja. Pčelari su veoma rano došli na Sajam, tako da su

ZAHVALNICEPredsjednik Udruženja pčelara

„Podgorica“ Mirko Šćepanović uručio je za dugogodišnju saradnju i iskreno prijateljstvo zlatnu plaketu Ratku Nikoliću iz Kragujevca k ao i zahvalnice njegovim sugrađanima Zoranu Nikoliću i Radomiru Ćirkoviću iz Topole, kao i personalu ugostiteljskog objekta „Radovanje“. Uzvratili su domaćini na isti način Mirku Šćepanoviću, Milanu Bojanoviću, Vesni i Banju Kovačeviću i Miloradu Globareviću iz Podgorice i Cetinjanima Danilu Vukmiroviću i Nikoli Martinoviću.

imali dosta vremena da obiđu štandove, obnove poznastva, naruče i kupe sve što im je neophodno, uglavnom po povoljnim cijenama-rekao je Šćepanović i kroz osmijeh priznao- da u prtljažniku autobusa više nije bilo mjesta za bilo

šta drugo. On je, takođe, pohvalio udobnu vožnja majstora za volanom Marka Bulatovića koji ih je bezbjedno vratio domovima. Kao i obično, za foto- dokumentaciju se postarao naš ugledni saradnik Vukota Radević dok je član predsjedništva ovog Udruženja i predsjednik pčelara „Piperi“, Milutin Milan Ljumović pohvalio kompletnu organizaciju ističući da je ovo bila još jedna uspješna i korisna posjeta beogradskom sajmu.

B.K . V.R. M.LJ.

PUTOVANJE

Za odličnu organizaci ju dvodnevnog putovanja od Podgorice do Beograda i nazad, postarao se tehnički sekretar SPOCG Vladimir Radulović dok je veoma raspoložena ekipa Vojina Đukanovića iz Nikšića obezbijedila dobru zakusku u polasku i povratku. Kako bi naš narod rekao „svega je bilo samo je vremena falilo“.

Uzorni pčelar iz Komana kod Danilovgrada Zdravko Radulović

na sajmu u Beogradu

6


MАРТ 2020.

Органска заштита од варое

ПЉЕВАЉСКИ ПЧЕЛАРИ НА САЈМУ, У БЕОГРАДУ

Чланови пљева-љског пчеларског удружења “Ма-

тица”, њих 41, посјети-ли су 12. Међународни пчеларски сајам, у Бе-ограду, који је одржан 1. и 2. фебруара у орга-низацији општинског Секретаријата за при-вреду и финансије тог друштва.

Жарко Драгашевић, предсједник ПУ “Ма-тица”, истиче да је разлог посјете била богата садржина Сајма, али и предавање истакнутог њемачког стручњака Ралфа Бихлера.

- Проф. др Бихлер је са Института за пчеларство из Кирхајна, у Њемачкој, али је и први стручњак Института за заштиту пчелињих заједница од варое. Сматра се једним од водећих стручњака у свијету за заштиту пчелињих друштава од варое , уз помоћ органских средстава. Предавање је пратило преко 700 пчелара, а из Словеније су, искључиво због овог предавања, дошла три пуна аутобуса пчелара - наглашава Драгашевић.

Током два сата предавања и више од сата одговарања на питања пчелара, проф. др Бихлер је говорио о начинима сузбијања варозе пчела без употребе хемије, који обезбјеђују уништење 99 %

крпеља варое.- Основни принцип заштите

ј е обе зб једити да пчелиња заједница у моменту третирања нема затвореног легла, а третман се врши органским кисјелинама

чиме се обезбјеђује исправност производа од меда, безбједност и еколошка прихватљивост истих. Такође, обезбјеђују се здрава и снажна пчелиња друштва уз уједно и повећање приноса пчелињих

Велико интересовање за садржаје Сајма али и предавање проф. др Бушела

7


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

производа по друштву и могућност увећања броја пчелињих заједница, што је врло економично - објаснио је Драгашевић.

Један од препоручених по-ступака проф. др Бихлера је третирање оксалном киселином, у тренутку када се намјерава стављање наставака за мед. Тада се извади цјелокупно легло и за један наставак се смањи плодиште (са два наставка на једно). Затим

се извади цјелокупно затворено легло и потом се третира оксалном киселином.

- Сјутрадан се ставе наставци и ви сте са вароом за ту годину, отприлике до августа, завршили.

Највјероватније да неће бити потребан онај други, зимски или јесењи третман - објашњава Драгашевић.

Други метод који је проф. др Бихлер објашњавао, познат од раније, подразумијева стављање матице 22 дана у пластични кавез (6 са 12 центиметара), у периоду медобрања, па се послије тога једнократно изврши третирање оксалном киселином. Трећи метод

је поступак којим се 3 пута по 9 дана држи матица затворена са само једним рамом, а сваки 9. дан стари рам се вади и ставља нов и празан рам.

На Сајму, у ор-ганизацији Савеза пчеларских друшта-ва Србије, током два дана било је више стотина излагача и десетине хиљада пос-јетилаца са простора бивше Југославије и Балканског полу-острва.

Приступ је био слободан и беспла-тан на мањем дијелу сајамског простора гдје су били производи од пчела: мед, полен, разне мјешавине, лијекови справљани од пчелињих про-извода, пчеларска литература…У дру-гом, знатно већем дијелу са јамског простора, улаз се наплаћивао, а око 150 излагача, углавном из Србије, представило је: апарате, опрему, приборе и материјале који се користе у пчеларству.

- Цијене су биле сајамске, што је подразумијевало производе без ПДВ-а, најчешће и са значајним сајамским попустом. Према обухвату куповине, стекао сам утисак да је све безмало џабе, па су наши пчелари купили

онолико опреме колико је могло стати у аутобус. Било је ту: кошница, разног прибора за одузимање меда, прибора за преглед пчелињих заједница, лијекова за заштиту пчела, рамова, сатних основа, жице и сл.- истиче Драгашевић.

Путовање и посјета Сајму, 1. фебруара су били бесплатни за све пљеваљске пчеларе. Превоз је платио Секретаријат за привреду, а ПУ„Матица“ доручак, ручак и пиће, као и улазнице за Сајам.

М. Т.

Предавање У марту, ПУ “Матица” ор-

ганизоваће неколико уоби-чајених предавања за пчеларе са познатим стручњацима из земље и региона.

- Кренућемо нешто касније са предавањима због тренутно нешто мањег интересовања пчелара за овакав вид едукације - рекао је Драгашевић.

У овогодишњем Агробуџету знатно су повећана средства подршке за пчеларство, на 400 000 евра. Јавни позиви су објављени у фебруару, а бесповратна средства подршке су 50 % улагања. За коришћење свих мјера подршке из државног и општинског буџета битно је да пчелари имају регистровано пољопривредно газдинство у пчеларству и претходно регистрован пчелињак.

- Сва додатна обавјештења о регистрацији и подршци могу се добити у ПУ „Матица“ на телефон 069/089-190 и адресу електронске поште pu.matica.pv@ gmail.com

П о з и в а м ч л а н о в е П У “Матица” да благовремено измирују чланарину ( 20 евра годишње) и да бесплатно узимају примјерак листа “Пчеларство” – подсјетио је Драгашевић.

8


MАРТ 2020.

KOLEGE IZ ALBANIJE U POSJETI KUĆI MEDA

PREDSJEDNIK SAVEZA PČELARA ALBANIJE VITOR MATULAJ SA SARADNICIMA POSJETIO KUĆU MEDA

Saradnja među pčelarima i pčelarskim udruženjima veoma je važna aktivnost, koja doprinosi razvoju pčelarstva, a kroz dobru komunikaciju i razmjenu

informacija stvaraju se uslovi za višestruke obostrane koristi, prije svega za stvaranje boljih odnosa među pčelarima, razmjenu znanja i iskustava, druženje i slično. Upravo su ovo neki od razloga koji su doveli do organizovanja sastanka između Saveza pčelara Crne Gore i Albanije. Na poziv Predsjednika SPOCG, organizovan je sastanak u Kući meda na kome su učestvovali predsjednici oba Saveza, Radule Miljanjić i dr vet. med. Vitor Malutaj, kao i njihovi saradnici . U prijatnom razgovoru, u Kući meda, gosti su imali priliku da se upoznaju sa onim što radi naš Savez, kao i o generalnom stanju pčelarstva u Crnoj Gori. Ovu priliku smo iskoristili da porazgovaramo sa prvim čovjekom pčelara Albanije.

Koliko je pčelara u Albaniji, a koliko članova Saveza?Danas u Albaniji ima oko 12 000 pčelara koji pčelare

sa preko 300 000 pčelinjih društava. Oko 40% pčelara su članovi Saveza pčelara Albanije.

Koliko imate lokalnih pčelarskih udruženja?Imamo 27 lokalnih pčelarskih udruženja koja su osnovana

na nivou opština i regiona, a u nekim slučajevima imamo 2-3 udruženja po opštini. Sva ova udruženja čine Savez pčelara Albanije.

Koliki je prinos meda po košnici i koja je prosječna cijena meda po kilogramu?

Prinos meda varira i kreće se od 8 do 12 kg po pčelinjem društvu, ali to zavisi od mnogo faktora. Često se dešava da imamo godine kada su prinosi i manji. Prosječna cijena meda varira od 6 do 10 eura/kg u veleprodaji, i od 8 do 12 eura u maloprodaji.

Koji su najvažniji problemi pčelarstva u Albaniji?U posljednjih pet godina izgubljeno je 27-32% ukupnog

broja pčelinjih društava čija vrijednost iznosi između 15 i 20 miliona eura (procjenjuje se na 130 eura/košnica). Čak je i ove godine registrovana šteta na pčelinjacima za koju se navodi da je do sada veća od 10% u cijeloj zemlji, ali se očekuje da će se povećati do kraja zime. U Evropi i SAD-u (35-42%) šteta je gotovo na nivou štete u Albaniji.

9


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

Međutim, u tim zemljama postoji svijest i mobilizacija državnih i naučnih institucija kao i institucija civilnog društva da pronađu uzroke štete i preduzmu potrebne mjere sanacije. Pčelarstvo postaje sve komplikovanije. Imamo sve više nepoznanica, posebno u segmentu zdravstvene zaštite pčela.

Potrebne su nam odgovarajuće aktivnosti za promociju lokalne proizvodnje, ne samo u subvencijama na temelju broja košnica, već ,definitivno, na proizvodnim jedinicama, tj. po kilogramu meda koji se isporučuje ili prodaje uz redovne dokumente. To bi motivisalo pčelare na povećanje proizvodnje, a mi bismo bili konkurentniji u izvozu.

Trebalo bi pomoći pčelarima na temelju nabavke pčelarske opreme, pčelinjih košnica, hrane za pčele, ljekova protiv bolesti itd. Jer, ako pažljivo pogledate kako pčelari rade, kojim alatima raspolažu, mi smo daleko od minimalnog sanitarnog stanja uslova, a da ne govorimo o evropskim standardima proizvodnje meda, pakovanja, etiketiranja i prodaje.

Subvencije za pčelinja društva vrlo malo idu na adrese tamo gdje bi trebalo, jer je većina poljoprivrednih gazdinstava u Albaniji mješavina poljoprivredne proizvodnje i kada poljoprivrednik dobije novac za određeni broj košnica, taj novac troši tamo gdje je trenutno najpotrebniji, umjesto da ga usmjerava za razvoj pčelarstva.

Izvoz meda iz Albanije je minimalan, otprilike 40-45 tona meda izveze firma “Morava”u jednoj godini. Treba uzeti u obzir i uvoz, koji je u odnosu na domaći proizvod vrlo konkurentan u cijeni.

Nacionalne šeme trebale bi ići na povećanu proizvodnju, a ne na sabirne centre koji će sjutra vrlo vjerovatno ostati prazni i izgubiti značaj ili će se ,možda, pretvoriti u tržište meda porijeklom iz Kine i sličnih zemalja.

Problem predstavlja iseljenje pčelinjih društava, posebno neiskusnih pčelara, u vrijeme cvjetanja pašnjaka, a gdje se doseljavaju društva sa drugih područja bez ikakve kontrole,

bez veterinarskog sertifikata, šire bolesti i parazite na područja koja prethodno nijesu imala problema.

Problemi su i bolesti varoze i nozeme. Veterinarska služba mora organizovati, usmjeriti i koordinirati rad u borbi protiv ovih bolesti, jer samo ona ima nadležnost za to. A to bi trebalo koordinisati tako kako bi se istovremeno razvijalo na svim područjima. Takođe, identifikuju se određene vrste preparata koje pčelari koriste za ove bolesti. Uglavnom se radi o neregistrovanim preparatima i to utiče na efikasnost tretmana, rast proizvodnje i kvalitet meda.

Trovanje pčela pesticidima i herbicidima koji se koriste u poljoprivredi, takođe, predstavlja problem pčelarstva.

Koliko Vlada Albanije podržava pčelarstvo?Jedina pomoć koju Vlada Albanije pruža pčelarstvu je 8

eura subvencije po košnici, za pčelare koji posjeduju od 50 do 150 pčelinjih društava. Ali, čak i ovu subvenciju primilo je ne više od 40% onih koji su se prijavili zbog nedostatka raspoloživih sredstava.

Takođe, postoji i program podrške Agencije za plaćanja sredstvima IPARD-a i Vlade Albanije, koji djeluje već nekoliko godina, ali donedavno je uključio vrlo mali broj pčelara zbog mnogih potrebnih dokumenata koje treba dostaviti, a posebno se tiču vlasništva nad zemljom. Problem su i druge administrativne barijere koje treba prevazići.

Kakvi su vam planovi za naredni period?Naši planovi za budućnost se odnose na rješavanje svih

ovih problema, radeći zajedno sa pčelarima i podižući svoj glas Saveza pčelara Albanije, kao i sa Vladom Albanije i lokalnim upravama. Takođe, usko ćemo sarađivati sa svim našim partnerskim udruženjima u regionu, Evropi, Apimondiji i drugim međunarodnim organizacijama, kao i sa raznim donatorima i sponzorima.

V. R. G. M.

10


MАРТ 2020.

INICIJATIVA SPOCG I MINISTARSTVA POLJOPRIVREDE I RURALNOG RAZVOJA

REGISTRACIJA PČELARASavez pčelarskih organizacija Crne Gore u saradnji

sa Ministarstvom poljoprivrede i ruralnog razvoja pokreće akciju registracije pčelara.Program

registracije ima za cilj da se svi držaoci pčelinjih društava (pčelari) registruju u skladu sa važećim procedurama.

Zakonska obaveza svih držaoca pčelinjih društava jeste da budu upisani u Regisatar gazdinstava na kojima se drže i uzgajaju životinje (pčele) Prilog br 1.

Procedura za upis u registar Uprave je vrlo jednostavna. Pčelar popunjava obrazac koji izdaje Uprava i uplaćuje iznos od 5 eura na žiro račun 832-3161433-73 - Uprava za bezbjednost hrane,veterinu i fitosanitarne poslove – svrha uplate - administrativna taksa.Nakon toga, predaje popunjen obrazac i kopiju uplatnice na adresu Uprave ili predaje u kancelariju Saveza u Kući meda.

Formular zahtjeva možete naći na stranici Saveza, www.pcelarstvo.me ili u kancelariji Saveza.

Korisnici mjera podrške mogu biti samo poljoprivredna gazdinstva koja su upisana u Registar poljoprivrednih gazdinstava, koje vodi Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja,

Pčelari koji su zainteresovani za korišćenje sredstava podsticaja treba da se jave u regionalne kancelarije odjeljenja za savjetodavne poslove u stočarstvu radi upisa u registar.

Dokumenta potrebna za upis u registar su:• zahtjev za upis u registar (dobija se u kancelariji

savjetodavne službe) • fotokopija lične karte nosioca/odgovornog lica,• fotokopija lične karte članova domaćinstva,• potvrda o otvorenom žiro-računu, (kopija bankovnog

računa)• rješenje o upisu u registar proizvođača meda i pčelinjih

proizvoda ( Uprava za bezbjednost harne, veterinu i fitosanitarne poslove.

• potvrda o mjestu prebivališta nosioca/sjedišta pravnog lica.

Napomena: Zakonska je obaveza svih pčelara da se upišu u Registar proizvođača meda i pčelinjih proizvoda a uslov za dobijanje podrške kroz Agrobudžet je i upis u Registar poljoprivrednih gazdinstava!

V.R.

Obavještavaju se članovi Udruženja pčelara Podgorice da će se izborna Skupština održati 20. marta (petak), u restoranu „Lovac“ na Zlatici, sa početkom u 17. časova.

Za Skupštinu je predviđen sledeći dnevni red:1.Razmatranje izvještaja o radu za prethodnu godinu sa

finasijkim izvještajem.2. Izvještaj nadzorne komisije o finansijkom poslovanju.3. Podjela zahvalnica zaslužnim.4. Izbor organa Udruženja ( Predsjednika Skupštine,

Predsjednika Upravnog odbora, članova Upravnog odbora i nadzorne komisije pčelarima i saradnicima.

5. RaznoMole se svi pčelari da do datuma održavanjа Skupštine uplate

godišnju članarinu kako bi pripadajući dio sredstava SPOCG bio uplaćen na vrijeme.

Pored ovog, potrebno je da se pčelari, koji to još nijesu obavili, registruju u Upravu za bezbjednost hrane kao i izvrše upis u poljoprivredno gazdinstvo kako bi ostvarili pravo na mjere podrške iz Agrobudžeta Minisarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja. Sve bliže informacije pčelari mogu dobiti u kancelariji Udruženja.

SKUPŠTINA PO NIKŠIĆObavještavaju se članovi pčelarske

organizacije Nikšić, da će se izborna godišnja skupština društva održati 13. marta (petak), u restoranu Sportsko rekreativnog centra, sa početkom u 18 časova. Za Skupštinu je predviđen sledeći dnevni red:

1.Izbor radnog predsjedništva i Verifikacione komisije

2.Razmatranje izvještaja o radu za 2019. godinu

3. Izvještaj Nadzornog odbora o finansijskom poslovanju

4. Usvajanje Programa rada za 2020. godinu

5. Izmjene Statuta PO Nikšić6 . I z b o r o r g a n a P O N i k š i ć

(Predsjednika Skupštine, Predsjednika UO društva, članova Upravnog odbora i Nazornog odbora)

6. RaznoMole se članovi pčelarske organizacije

Nikšić, da do datuma održavanja Skupštine, u Klubu društva, kod g-đe Dušanke Bojanić, uplate godišnju članarinu u iznosu od 20 eura.

SKUPŠTINA UDRUŽENJA PČELARA PODGORICE

11


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

Crna Gora

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvojaUprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove

Zahtjev za upis u Registar gazdinstava na kojima se drže i uzgajaju životinje (pčele)

POTREBNA DOKUMENTACIJAZa upis u registar držaoca životinja (pčela i pčelinjaka) potrebno je dostaviti sledeću dokumentaciju:

1. Uplata u iznosu od 5,00 Eura na ž.r.br. 832-3161433-73 Uprava za bezbjednost hrane,veterinu i fitosanitarne poslove – svrha uplate - administrativna taksa;2. Zahtjev;Ispunjeni obrazac sa potrebnom dokumentacijom dostaviti na adresu:Uprava za bezbjednost hrane,veterinu i fitosanitarne poslove Crne Gore

Adresa: Ul.Serdara Jola Piletića br.26,81000 Podgorica

12


MАРТ 2020.

Zimske gubitke svesti na minimum

MARTOVSKI RADOVI U PČELINJAKU

Mart je treći mjesec u godini i mjesec u pčelarstvu u kojem pčelari mogu polako početi

sabirati zimske gubitke na pčelinjaku. Na poljskom jeziku za mart se govorilo „łżykwiat“ što što bi u prevodu značilo - kako vrijeme „laže cvijeću“, odnosno kako vrijeme prevarom nagovještava brži izlazak cvijeća iz zemlje.

Inače, zimski gubici u pčelarstvu, nažalost, su uobičajena pojava te ih pčelari pokušavaju svojim aktivnostima tokom uzimljavanja svesti na najmanju moguću mjeru. Međutim, u martu na njih nemate gotovo nikakav direktan uticaj. Tek, otprilike, od sredine mjeseca pa na dalje, zavisno, naravno, o godini i lokaciji pčelinjaka, vide se ukupni rezultati prošlogodišnjeg jesenjeg uzimljavanja pčelinjih zajednica. Teško je unaprijed odrediti datum kada odraditi nešto na pčelinjaku, bez obzira da li se radi o određenoj ili više lokacija. To treba da procijeni svaki pčelar za sebe. Neposrednim otvaranjem košnice i na osnovu pregleda utvrđujemo da li društvo ima maticu odnosno leglo, procjenjujemo njegovu jačinu i zalihe hrane.

Koji su to uslovi koji nam ukazuju na stanje košnice?

-Da su prisutne sve faze legla (dakle ne tražimo maticu), larvi i pčela;

-da matica ima dovoljno mjesta za zalijeganje;

-da ima dovoljan broj pčela svih starosnih skupina kako bi se mogle brinuti i o podmlatku i o unosu nektara i polena;

-da je na pčelinjaku prisutna voda u higijenskim pojilicama;

-da uvijek ima dovoljno hrane

unutar ili izvan košnice;-da je prostor prikladne veličine,

zavisno o brojčanom stanju košnice.Preporuka je da se i dalje nedjeljno

prati stanje zajednica ne bi li na vrijeme uočili eventualne probleme. Naravno, da za sve gubitke pčela tokom zimovanja nijesu krivi sami pčelari.

Gubici se dešavaju i u prirodnim staništima pčela, možda, i u većoj mjeri, samo se za njih ne zna toliko. Zimskih gubitaka u pčelarstvu uvijek je bilo, no težnja je svakog ozbiljnog, edukovanog i savjesnog pčelara bez obzira na broj košnica, da te gubitke svede na „minimum minimalnog minimuma“. Nekim pčelarima to uspijeva bolje, nekima malo lošije. Prema nekim procjenama 5-10% gubitaka je zadovoljavajuće stanje, dok se iznad tog postotka smatra većim ili manjim neuspjelim izlaskom iz zime. Iako su zimski gubici stvarnost i u prirodi, zbog globalizacije, uveliko prelaze prosječne gubitke u pčelinjacima, gubici 5-6%, dakle, upola manje, su zadovoljavajući. Sve iznad moguće je spriječiti pažljivijim radovima na pčelinjaku i svakodnevnom edukacijom pčelara, bez obzira na godine staža u pčelarstvu. Svakako da nije isto da li imate gubitak od 5% ako imate 5

13


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

košnica, 50 ili 500 košnica. Manji broj košnica s istim postotkom gubitaka se osjeti na proljeće i uvijek više i teže se nadoknađuje. Ako smo sve u jesen i tokom zime radili kako treba, gubici će nam uvijek biti zanemarlivi. Najvažniji je posao u martu, iako su, naravno, svi poslovi uvijek sami po sebi važni, da se, kada se za to ukažu vremenske prilike, obavi detaljan pregled stanja preostalih uspješno prezimljenih zajednica i uklone one košnice koje nijesu uspjele da prezime. Tek nakon detaljnog pregleda stanja u pčelinjaku, uz sanaciju gubitaka, možemo početi sa planiranjem nadolazeće sezone koja nas očekuje.

Taj prvi pregled ne treba obavljati po vjetrovitom vremenu i ne na temperaturama ispod 15-16°C.

Detalji pregleda

Prije pregleda svu potrebnu opremu treba da približimo košnicama koje smo taj dan imali namjeru

pregledati. Uostalom, sve radove u pčelinjaku uvijek moramo počinjati na takav način. To je osnovni uslov da ćemo brzo, bez nepotrebnog uznemiravanja pčela i pretjeranog „provjetravanja“ legla i zajednice, izvršiti pregled.

Prvo ustanovimo, na osnovu pronađenog legla u svim stadijumima unutar okvira, ima li zajednica maticu. Legla, dakle, trebaju biti u svim stadijumima jaje, savijena i ispružena larva, poklopljeno leglo. Stanje legla ocjenjujemo prema tome da mora biti zalijegano neprekinutim površinama unutar ćelija saća. Kod okvira na kojima se nalazi i poklopljeno leglo, središnji dio legla je poklopljen, dok se prema krajevima nalazi mlađe leglo. Kada je riječ o zdravstvenom stanju pčela, pažnju usmjeravamo i na okvire tj. satonoše i saće. Na okvirima ne bi smjelo biti nikakvih mrlja, ali ukoliko ih ima, zaključujemo da je ta zajednica prezimila na

nekvalitetnoj hrani (medu) i u neprikladnim uslovima. Zatim okvire sa starim saćem zamijenimo unaprijed pripremljenim novim okvirima koje će pčele doraditi, čime preventivno sprječavamo neke od bolesti pčela i pčelinjeg legla, te utičemo na zdravstvenu ispravnost svih proizvoda. Početkom marta zalihe hrane su, uostalom, kao i tokom cijele godine, bitne, no u martu tim više, jer se u tom mjesecu izliježu prve brojnije generacije pčela, koje će nam kasnije unijeti u košnicu određene zalihe pčelinjih proizvoda. Nema li zajednica dovoljno hrane koju ocjenjujemo odokativno, dakle oko 6-8 kg meda na okvirima, početkom marta i moguće 5-6 kg krajem marta, tada zajednicama dodajemo dodatne spremljene okvire s medom, kako bi imale u svako doba dovoljne zalihe hrane.

Kod prvog proljetnog pregleda preko postojećeg legla bilježimo plodnost matice. Slabe ili bolesne zajednice utiču direktno i na plodnost matice, jer virusi i bolesti (nozemoza, varoza, bolesti legla...) koje se mogu javiti u pčelinjoj zajednici prema istraživanjima utiču i na maticu.Slabije zajednice, one koje nemaju zaposjednuto bar pet ulica pčela, bez razmišljanja pripajamo drugim jačim ili istim takvim zajednicama u cilju dobijanja jačih. Prije postupka pripajanja treba utvrditi da li su obje zajednice zdrave pa time i sposobne za dalje proljetno širenje i jačanje. Pčelinjim zajednicama koje imaju 5-7 zaposjednutih ulica, prilikom prvog pregleda smanjujemo prostor košnice po potrebi. Prostor se smanjuje upotrebom pregradne daske. U prevelikom prostoru takve će zajednice neuspješno grijati leglo prilikom hladnijih noći, a poznata je stvar da se pčelinje zajednice ugodnije osjećaju u skučenijem, nego u prevelikom prostoru. Zajednice iznad 8 ili 9 okvira su sposobne za samostalan napredak i takvim zajednicama, ukoliko je potrebno, samo dodajemo nove okvire sa satnim osnovama i hrane po potrebi. Broj okvira nemojte shvatati doslovno, jedan više ili manje neće igrati preveliku ulogu u stanju vaše zajednice.

B.K.

14


MАРТ 2020.

IZ AGROBUDŽETA OPREDIJELJENO 100.000,00 EURA

Na osnovu čl. 2 i 3 Uredbe o uslovima, načinu i dinamici sprovođenja mjera agrarne politike za 2020. godinu - Agrobudžet („Službeni list CG”, br. 04/20) linija 1. 3.

Program unapređivanja pčelarstva, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja objavilo je Javni poziv 13. februara za dodjelu sredstava podsticaja za nabavku pčelarskog pribora i opreme za 2020. godinu kojim se utvrđuju način, uslovi i kriterijumi za ostvarivanje prava na sredstva podsticaja kroz ovaj Javni poziv, i trajaće do 13. aprila

DEFINICIJA KORISNIKA Korisnici podrške po ovom Javnom pozivu su

poljoprivredna gazdinstva koja se bave pčelarstvom, koja moraju biti upisana u Registar poljoprivrednih gazdinstava, najkasnije do podnošenja zahtjeva za dodjelu sredstava podsticaja (u daljem tekstu: korisnik podsticaja).

PREDMET PODRŠKE Pravo na sredstva podsticaja utvrđena ovim Javnim

pozivom ostvaruju se za nabavku pčelarskog pribora i opreme koji se koriste u pčelarstvu ili, pak, za zamjenu zastarjelog pribora i opreme i to za: · pčelarsko odijelo (najviše tri po zahtjevu);· pčelarski nož (najviše dva po zahtjevu);· dimilica (najviše dvije po zahtjevu);· kante za skladištenje meda (najviše deset komada);· plodišni nastavci (najviše 10% investicije);· ramovi (najviše 10% investicije);· hvatač roja (najviše dva po zahtjevu);· antivarozna podnjača (najviše 20% investicije);· isparivači mravlje kiseline (najviše jedna po broju

pčelinjih društava);· vrcaljka (najviše jedna po zahtjevu);· otklapač saća (najviše jedan po zahtjevu);· topionici - električni, plinski, sunčani (najviše jedan po

zahtjevu);· kade za odlaganje ramova (najviše jedna po zahtjevu);· dekristalizatori meda (najviše jedan po zahtjevu);· pčelarske vage - mehaničke i SMS (najviše dvije po

zahtjevu);· električne ograde – čobanice (najviše dvije po zahtjevu);· inkubator za uzgoj pčelinjih matica (najviše jedan po

zahtjevu);· izolator za pčelinju maticu (najviše najviše jedan po

broju pčelinjih društava).

KRITERIJUMI PRIHVATLJIVOSTI Podnosilac zahtjeva mora biti upisan u Registar

poljoprivrednih gazdinstava, najkasnije do podnošenja zahtjeva za podršku.

Podnosilac zahtjeva mora posjedovati najmanje 10 pčelinjih društava registrovanih u Registru proizvođača meda i pčelinjih proizvoda koje vodi Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove.

Podnosilac zahtjeva mora biti državljanin Crne Gore sa mjestom prebivališta u Crnoj Gori (kopija lične karte).

Podnosilac zahtjeva ne može ostvariti pravo na sredstva podsticaja za nabavku iste vrste opreme, ukoliko je ona bila predmet podrške u okviru mjera Agrobudžeta ili IPARD like u prethodne 3 godine.

Investicija može biti realizovana u periodu od 1.01.2020. godine do kraja trajanja Јavnog poziva.

VISINA PODRŠKE Ukupan iznos raspoloživih sredstava opredijeljenih

Agrobudžetom po ovom javnom pozivu iznosi 100.000,00 EUR. Pravo na sredstva podsticaja se može ostvariti srazmjerno broju košnica upisanih u Registru proizvođača meda i pčelinjih proizvoda koje vodi Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove i Registar poljoprivrednih gazdinstava. Maksimalno učešće budžetskih sredstava je do 50% vrijednosti realizovane i dokazane investicije, s tim da se sredstva podsticaja mogu dodijeliti maksimalno i to: - 400,00 EUR za pčelare koji posjeduju 10 do 20 košnica; - 600,00 EUR za pčelare koji posjeduju 21 do 30 košnica; - 800,00 EUR za pčelare koji posjeduju 31 do 40 košnica; - 1.000,00 EUR za pčelare koji posjeduju 41 do 50 košnica; - 1.500,00 EUR za pčelare koji posjeduju preko od 51 do 100 košnica; - 2.000,00 EUR za pčelare koji posjeduju preko 100 košnica.

Minimalna vijednost investicije je 400 EUR. Podrška se realizuje na kraju investicije u vidu refundacije uloženih sredstava, a nakon administrativne i kontrole na licu mjesta.

POTREBNA DOKUMENTACIJA ZA DODJELU PODRŠKE Nakon završetka investicije, podnosilac zahtjeva, u skladu

sa procedurom definisanom ovim javnim pozivom, dostavlja Ministarstvu sljedeća dokumenta: - popunjen i potpisan Zahtjev za isplatu (u prilogu ovog

Javnog poziva i predstavlja dio Javnog poziva);

JAVNI POZIV ZA DODJELU SREDSTAVA PODSTICAJA ZA NABAVKU PČELARSKOG PRIBORA I OPREME ZA 2020. GODINU

15


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

- rješenje o upisu u Registar proizvođača meda i pčelinjih proizvoda;- fotokopija lične karte podnosioca zahtjeva (nosioca

gazdinstva);- originalni dokaz da je oprema kupljena, plaćena i preuzeta;- faktura;- dokaz o prenosu sredstava preko banke (uplatnica ili

otpremnica);- u slučaju kada je roba nabavljena iz inostranstva i ovjeren

swift od strane banke i JCI-jedinstvenu carinsku ispravu; - detaljnu tehničku specifikaciju i kopiju garantnog lista za

opremu ;- u slučaju uvoza, kopija carinske deklaracije.

NAČIN PODNOŠENJA ZAHTJEVA ZA ODOBRAVANJE PODRŠKE Obrazac zahtjeva za dodjelu sredstava podsticaja po

ovom Javnom pozivu može se preuzeti sa internet stranice Ministarstva, sa internet stranice Saveza, u prostorijama Saveza ili u prostorijama Odjeljenja za savjetodavne poslove u oblasti stočarstva i Odjeljenja za savjetodavne poslove u biljnoj proizvodnji. Popunjen obrazac zahtjeva, zajedno sa neophodnom dokumentacijom, poslati isključivo preporučenom poštom na adresu Ministarstva: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja zahtjev po Javnom pozivu za dodjelu sredstava podsticaja za nabavku pčelarskog pribora i opreme za 2020. godinu, Rimski trg br. 46, 81000 Podgorica. Trajanje Javnog poziva je od 13.02.2020. godine do 13.04.2020. godine. Javni poziv će se završiti prije 13.04.2020. godine ukoliko se utroše sva sredstva predviđena ovim Javnim pozivom. U slučaju da se predviđena sredstva utroše prije 13.04.2020. godine, Ministarstvo će obavijestiti javnost o završetku Javnog poziva na način što će obavještenje biti objavljeno na internet stranici Ministarstva i u dnevnom listu „Dnevne novine“.

PROCEDURA REALIZACIJE Nakon objavljivanja ovog Javnog poziva Ministarstvo

poljoprivrede i ruralnog razvoja obrazovaće Komisiju za dodjelu sredstava podsticaja za nabavku pčelarskog pribora i opreme. Zadatak Komisije je da izvrši administrativnu kontrolu zahtjeva, odnosno da utvrdi kompletnost dostavljene dokumentacije i prihvatljivost zahtjeva za dodjelu sredstava podsticaja. Nakon izvršene administrativne kontrole, za zahtjeve uz koje je dostavljena sva potrebna dokumentacija, odnosno za koje se utvdi da su ispunili uslove ovog Javnog poziva, izvršiće se i terenska kontrola, odnosno kontrola na licu mjesta sa ciljem da se provjeri stanje na terenu i utvrdi tačnost priloženih dokumenata. Komisija formirana od strane Ministarstva će sprovesti administrativnu kontrolu, dok će terensku kontrolu podnesenih zahtjeva sprovoditi Odjeljenje za savjetodavne poslove u oblasti stočarstva. Nakon izvršne kontrole na licu mjesta, a na osnovu nalaza Odjeljenja za savjetodavne poslove u oblasti stočarstva, Komisija će pripremiti Izvještaj o obilasku sa foto-zapisom, na osnovu kojeg će se odlučiti o odobrenju plaćanja. Odobreni iznos će biti isplaćen na žiro-račun korisnika. Pravo na podršku se ostvaruje na osnovu dostavljene dokumentacije i izvještaja terenske komisije. U slučaju da korisnik ne dozvoli ili

spriječi rad komisije, te na bilo koji drugi način utiče na njen rad, podneseni zahtjev neće biti usvojen. Obrada primljenih zahtjeva, kontrola i odlučivanje po pristiglim zahtjevima će se vršiti i u toku trajanja Javnog poziva.

NAPOMENE Po ovom Javnom pozivu može se prijaviti samo nosilac

poljoprivrednog gazdinstva. Ukoliko se tokom kontrole utvrdi da su se članovi istog poljoprivrednog gazdinstva prijavili za 2 projekta istovremeno, oba projekta biće diskvalifikovana.

Troškovi koji nijesu prihvatljivi za podršku su: troškovi uvoza, transporta, troškovi bankarskih usluga, troškovi garancija i ostali slični troškovi.

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja zadržava pravo provjere osnovanosti prikazanih troškova i dokumenata dostavljenih od strane podnosioca zahtjeva.

Podrška se može ostvariti samo uz priložene originalne dokaze da je kupljena roba/pribor i oprema plaćena. Podnosilac zahtjeva odgovara za tačnost podataka i dokumentacije za ostvarivanje prava na sredstva podsticaja.

Podnosilac zahtjeva je dužan da omogući ovom Ministarstvu provjeru podataka i dokumentacije priložene uz Zahtjev na licu mjesta.

Neće se podržati investicija za koju se provjerom utvrdi da je korisnik sredstava podsticaja nalazi u krvnom srodstvu u pravoj liniji do bilo kog stepena, pobočnoj liniji do četvrtog stepena ili do četvrtog stepena srodstva ili su u tazbinskom srodstvu do drugog stepena, sa dobavljačem roba ili izvođačem radova, ili se radi o povezanim licima u poslovnom smislu.

Ukoliko se u postupku finansijske provjere realnosti i osnovanosti prikazanih troškova kod nadležnih organa, utvrdi da je korisnik podsticaja na bilo koji način doveo u zabludu ili naveo na pogrešan zaključak Komisiju za dodjelu sredstava podsticaja, korisnik podsticaja shodno članu 33 Zakona o poljoprivredi i ruralnom razvoju („Sl. list Crne Gore”, broj 56/09, 34/14 i 1/15) dužan je da vrati sredstva podsticaja koja su nenamjenski utrošena, uvećana za iznos zatezne kamate. Takođe, korisnik sredstava podsticaja u ovom slučaju, gubi pravo na svaki vid podsticaja u naredne dvije godine od dana donošenja pravosnažnog rješenja Ministarstva.

Dokumentacija koja se podnosi uz Zahtjev ne smije biti starija od 6 mjeseci.

Realizovana investicija će biti predmet kontrole naredne 3 godine.

Neblagovremeno podnešena dokumentacija se neće razmatrati.

Informacije u vezi sa Javnim pozivom mogu se dobiti putem telefona:

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, Podgorica 020/482-292 ,

Savez pčelarskih organizacija 069/941-505, Odjeljenje za savjetodavne poslove u oblasti stočarstva

Podgorica 020/265-337, Bar 030/312-965, Nikšić 040/212-012, Berane 051/233-301, Bijelo Polje 050/487-009, Pljevlja 052/353-505.

16


MАРТ 2020.

ODRŽANA REDOVNA SKUPŠTINA UDRUŽENJA PČELARA “MOJKOVAC“

Odlična saradnja sa opštinskim, državnim i međunarodnim subjektima

Krajem prošle godine udruženje pčelara ”Mojkovac” održalo je redovnu godišnju Skupštinu

u multimedijalnoj sali opštine u prisustvu 40 registrovanih članova. Skupštinom je predsjedavao Dragomir Kljajević koji je govorio o ne baš dobroj pčelarskoj godini, a zatim je Izvještaj o radu za 2019. godinu podnio predsjednik Udruženja Milija Madžgalj, ističući da su u minulom periodu realizovane brojne aktivnosti na polju afirmacije i razvoja ove grane poljoprivrede.

-Posjetili smo manifestacije u Podgorici, Pljevljima i Prijepolju i bili na pčelarskoj slavi Udruženja pčelara „Bijelo Polje“ gdje smo imali priliku

da promovišemo i svoje Udruženje. Moram posebno istaći da smo imali jako dobru saradnju sa opštinom Mojkovac. Na konkursu lokalne uprave za podršku NVO iz budžeta smo dobili 395,00 eura. Takođe, Udruženje pčelara je, po odobrenim sredstvima opštine Mojkovac u iznosu od 500,00 eura, svim pčelarima sa ovog područja preradilo vosak u satne osnove bez novčane nadoknade. Svi pčelari su bili zadovoljni prerađenim voskom i kvalitetom satnih osnova i, naravno, uštedom sredstava koje bi potrošili transportom sirovine u Kuću meda u Danilovgradu. Ove godine pretopili smo oko 1.150 kg voska. U prošloj godini dogovoreno je sa

predstavnicima SPOCG puštanje u rad KUĆICE MEDA, koja se nalazi kod mosta za Biogradsko jezero. Upravni odbor je donio odluku da se kućica da u zakup na dvije godine Udruženju pčelara „Potarje“ u visini od 600,00€ godišnje. Isto tako, ove godine smo od SPOCG uzeli 20 matica dok nije bilo zainteresovanih pčelara za ljekove Apilife Var i Apiguard. Nastavili smo tradiciju dobrosusjedskih odnosa i ugostili osam pčelara iz Hrvatske sa područja Gorskog Kotara. Njihova posjeta je organizovana preko Saveza Crnogoraca u Hrvatskoj i bila je najavljena u junu, ali zbog loših vremenskih uslova realizovana je krajem septembra. Pčelare iz

Hrvatske dočekao sam u Podgorici gdje smo zajedno obišli Sajam meda, a po dolasku u Mojkovac sa predsjednikom S k u p š t i n e , s e k r e t a r o m i članovima Upravnog odbora Udruženja p r v o p o s j e t i l i p r e d s j e d n i k a Opštine i u dužem razgovoru upoznali se sa Opštinom i njenim razvojnim planovima. Tokom dana gosti su obišli i našu prostoriju u Podbišću u kojoj je montirana mašina za preradu voska. Z a s v e p č e l a r e upriličen je i ručak u Hotelu „Serdar“, a na kraju posjete pčelari iz Hrvatske su

17


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

obišli naše pčelare Zlatka i Vujadina Rovčanina u Dobrilovini, gdje su bili oduševljeni dočekom i prirodnim ljepotama rijeke Tare i sela Dobrilovine. Tu smo dogovorili dalju saradnji i posjetu njihovim udruženjima. Takođe,u ovoj godini su članovi našeg Udruženja aktivno učestvovali na bazarima koji su održavani u gradu, a isto su tako aktivno učestvovali i na snimanju emisija i promociji našeg grada i države u cjelini.

I manifestacija „VIII DANI MEDA“ je uspješno organizovana uz podršku i pomoć opštine Mojkovac i TO Mojkovac, bez kojih nebi mogli pripremiti i održati jedinstvenu smotru međunarodnog karaktera obzirom da su došli i izlagači iz Srbije.

-Raduje nas činjenica da se iz godine u godinu broj učesnika i pos je t i l aca uvećava . Tada j e manifestaciju otvorio potpredsjednik Opštine Slavenko Blažević, dok je ispred Agro biznis centra govorio Darko Fuštić. U kulturnom programu nastupili su KUD „Vesna“, tamburaški orkestar „Limski Biseri“, recitatori i prvi put jedan strani izvođač. Veoma uljudni personal hotela „Serdar“ sve goste počastio je priganicama i medom-

rekao je Madžgalj i dodao da je u tom renomiranom ugostiteljskom objektu upriličen ručak za sve goste izlagače kao i stručno predavanje iz oblasti

pčelarstva, a ulogu edukatora obavio je prijatelj Udruženja dr Dragan Ćirković. Takođe, predsjednik Udruženja Mil i ja Madžgalj podnio je i finansijski izvještaj za 2019. godinu. Izvještaj o radu kao i finasijski izvještaj za 2019. godinu su jednoglasno usvojeni.

PLANI PROGRAMSekretar Udruženja

Duško Jokić saopštio je plan i program za tekuću godinu i naveo prioritete koji su ostvarljivi, uvjeren da će ova pčelarska godina biti mnogo bolja od prethodne i da će košnice biti medom punije.

-Ono čemu će-mo posebno posvetiti pažnju je da se što više ljudi uključi u naše Udruženje i predlažem da svi novi članovi budu oslobođeni plaćanja

ČLANARINA 15 EURA

Jokić je ponovio da će u saradnji sa Opštinom nastaviti sa održavanjem pčelarskih manifestacija prije svega tradicionalne ,,IX DANI MEDA“ sa većim brojem izlagača kako iz ove opštine tako i iz svih krajeva Crne Gore sa posebnim osvrtom na pčelare iz susjednih zemalja, naravno sa još bogatijim programom i sa obaveznim stručnim predavanjima iz oblasti pčelarstva.

Preko Saveza pčelarskih organizacija Crne Gore i Kuće meda u Danilovgadu, nastojaćemo da organizujemo nabavku opreme, matica, ljekova, invertnog sirupa i pogačica po regresiranim cijenama. Nastojaćemo da organizujemo stručna predavanja eminentnih edukatora i iskusnih pčelara, kako bi došli do novih saznanja kada je u pitanju aktuelna problematika u pčelarstvu. Održavati redovne Skupštine i sjednice Upravnog odbora Udruženja sa ciljem da u okviru istih budu rješavani svi problemi Udruženja. Nastaviti sa učešćem i posjetama, kako na proslavama ostalih udruženja tako i na pčelarskim manifestacijama i sajmovima u Crnoj Gori. Nastojaćemo da se svi članovi Udruženja upoznaju sa svim aktivnostima i da sagledamo i uklonimo sve probleme koje imaju naši pčelari. Radićemo na promociji Udruženja, preko elektronskih i štampanih medija kako bi svi bili blagovremeno informisani o svim aktivnostima Udruženja. Nastavićemo sa distribucijom časopisa “Pčelarstvo”, sa akcentom da se naši članovi što više uključe i dobiju prostora u mjesečniku.Visina članarine za 2020. godinu usvojena na Skupštini i iznosi 15,00 eura, s tim što se 10 eura uplaćuje SPOCG, a 5 eura Udruženju- naveo je Jokić, sa željom da ova pčelarska godina bude mnogo bolja, uspješnija, bogatija i medonosnija od predhodne, uz dobro zdravlje, ličnu i porodičnu sreću.

18


MАРТ 2020.

članarine za ovu godinu. Samim tim, potrudićemo se da što više mladih ljudi uključimo i edukujemo da se bave ovim zanimanjem jer Mojkovac, smješten između planina Sinjajevine, Bjelasice i Prošćenskih planina, ima dobre uslove za razvoj pčelarstva i dobijanje najvažnijeg proizvoda pčela. Podaci pokazuju da se broj pčelara u Mojkovcu svake godine povećava i mišljenja sam da mi, kao najstarije Udruženje imamo najbolje mogućnosti i uslove da pomognemo naše pčelare-rekao je Jokić. On pčelarstvo vidi kao razvojnu šansu Opštine tako da udruženje pčelara “Mojkovac” u ovoj godini planira razne aktivnosti.

-Pčelars tvo je prvenstveno porodično zanimanje i vjerujem da će u Mojkovcu tako ostati u narednom periodu. Najveći broj domaćina bavi se pčelarstvom kao dopunskom djelatnošću i s obzirom na to da postoje dobri uslovi, u narednom periodu treba intenzivirati aktivnosti kako bi svaki naš član povećao broj košnica, a samim tim bi se povećao i broj profesionalnih pčelara. Što se tiče proizvodnje najviše se proizvodi med, a znatno manje drugi proizvodi. Prosječna proizvodnja po košnici još nije na zadovoljavajućem nivou, iako pčelari kojima je pčelarstvo profesija i koji sele pčelinja društva ostvaruju veće prinose. Pčelari sa ovog područja mogu kvalitetom pčelinjih proizvoda naći svoje mjesto na tržištu Crne Gore kao i u okruženju jer pčelarstvo u Mojkovcu ima dugu i bogatu tradiciju. Kako udruženje pčelara „Mojkovac“ ima mašinu za preradu voska i izradu satnih osnova, naše Udruženje je postalo jedno od vodećih na sjeveru gdje će imati koristi ne samo naši članovi već svi pčelari kroz dobijanje pravog sterilisanog voska i dobijanje organskih satnih osnova bez ikakvih primjesa. Udruženje će koristiti mašinu i preraditi sve one količine voska koje donesu naši i pčelari sa sjevera. Napominjem da će prerada voska za naše članove biti besplatana. Sredstva dobijena od ovog posla biće na računu Udruženja i koristiće se na osnovu odluka Upravnog odbora (planiramo posjetu poljoprivrednim sajmovima kao i posjetu udruženjima pčelara iz Srbije). Ove godine na

osnovu inicijative Saveza Crnogoraca Hrvatske i u dogovoru sa pčelarima iz Hrvatske koji su bili kod nas u posjeti, precizirali smo uzvratnu posjetu Gorskom Kotaru, u julu ove godine. Nastavićemo saradnju sa SPOCG i svim pčelarskim udruženjima u Crnoj Gori i u okruženju. Unaprijedićemo saradnju sa Ministarstvom poljoprivrede i ruralnog razvoja i kroz Agrobudžet za 2020. Godinu, koji je u sektoru pčelarstva povećao iznos podrške na 400 hiljada eura za taj sektor. Izašli su u susret zahtjevima pčelara i povećali podršku za nabavku matica i preradu voska, a od ove godine uključili podršku za nabavku opreme i pribora. Treba iskoristiti sve povoljnosti koje oni nude i konkurisati za programe namijenjene pčelarima. Potrudićemo se da se registruju svi naši pčelari.

Naš zadatak je da ulažemo napore i aktivnosti za što većim uključenjem pčelara i animirati mlađe ljude da se bave proizvodnjom meda zato što u mojkovačkom kraju imaju sve preduslove za ovaj posao. Mladi pčelari (početnici) stariji od 18, a mlađi od 30 godina, kroz program nabavke pet oformljenih pčelinjih zajednica, koji i ove godine sprovodi Ministrstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, će nastaviti da uvećavaju broj košnica , istakao je Jokić i obećao da će poboljšati saradnju sa lokalnom upravom i Agro biznis centrom te iskoristiti sve povoljnosti koje nudi opština Mojkovac kroz lokalni Agrobudžet koji ove godine iznosi 141.000,00 eura .

Duško Jokić

19


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

Nastavak teksta o varoi iz prethodna dva broja časopisa

Suzbijanje varoe prirodnim preparatima

Prof dr Mirjana Bojanić RašovićUniverzitet Crne Gore, Biotehnički fakultet

Timol - etarsko ulje majčine dušice, timijana (Thymus vulgaris), ima veoma izraženo akaricidno i fungicidno dejstvo. Koncentrovane pare timola djeluju na nervni sistem varoe zaustavljaju njen rast i razmnožavanje i dovode do omamljivanja i uginuća krpelja. Timol i u malim koncentracijama zaustavlja rast patogenih kvasaca i plijesni, pa sprečava pojavu krečnog legla, nozemoze, evropske i američke kuge pčelinjeg legla. Miris timola u pčelinjem društvu pojačava higijensko ponašanje pčela. S druge strane, visoko koncentrovane pare timola mogu dovesti do slabijeg polaganja jaja matice, uginuća otklopljenog legla, gubitka matice, grabeži, napuštanja košnice od strane pčela. U Crnoj Gori su registrovani prirodni preparati Apiguard (na bazi timola) i Api Life Var (na bazi timola, eukaliptusovog ulja, kamfora i levomentola). Apiguard je preparat na bazi timola i efikasan je akaricid (sredstvo protiv krpelja i grinja), sa malim rizikom od pojave rezidua u pčelinjim proizvodima. Ovaj produkt sadrži timol koji se oslobađa postepeno iz gela. Ima efikasnost 76%. Njegove rezidue nisu postojane i ne prelaze koncentracije nađene prirodno u medu. Apiguard daje bolje rezultate na temperaturi 15-200C, a manje je efikasan na nižim temperaturama. Apigard ima bolje dejstvo tokom proljećnog tretmana pčelinjih društava, jer tokom novembra i decembra ima manju isparljivost zbog niske temperature vazduha. Njegovo dejstvo je slabije u uslovima kontinentalne klime (efikasnost je ispod 50%). Djeluje na dva načina koji se međusobno nadopunjuju. Na prvi način djeluje tako da se pare timola ventiliranjem pčela šire pčelinjom zajednicom i tako inhalativno djeluje na grinje. Na drugi način djeluje tako da socijalnim ponašanjem pčela radilica raznosi gel zajednicom kada se ispoljava kontaktno djelovanje lijeka. U vrijeme tretiranja može doći do blagog nemira pčela kao i smanjenog razvoja mladog legla, ali je to prolazna pojava. Tretman sa preparatom ApiLife Var se sprovodi kada je temperatura vazduha 15 do 30 °C. Jedna traka preparata Api Life Var sadrži 8,00 g timola (76,0%), 1,72 g ulja eukaliptusa (16,4%), 0,39 g kamfora (3,8%), 0,39 g levomentola (3,8%). Sprovođenje terapije ovim preparatom na temperaturama iznad 30ºC može da izazove stres i uginuće odraslih pčela i legla. Optimalna spoljašnja temperatura za dejstvo ovog lijeka je između 20 i 25ºC. Preparat je nedovoljno efikasan ako je prosječna spoljašnja temperatura ispod 15ºC. Primjenjuje se

jedna traka po košnici na svakih 7 dana. Tretman se izvodi tako sto se traka stavi u jedan od uglova preko ramova, dalje od pčelinjeg legla koje se nalazi u centru košnice. Košnica se zatvori i lijek ostavi da djeluje 7 dana. Traka se može isjeći na 3-4 dijela koji se stavljaju u uglove košnice. Ovaj tretman se ponavlja četiri puta uzastopno u trajanju od 7 dana. Tretman bi trebalo sprovoditi jednom godišnje. Na kraju tretmana ostatke trake treba ukloniti iz košnice. Treba ga koristiti istovremeno u svim košnicama da bi se spriječila pojava grabeži. Ne preporučuje se upotreba preparata u košnici na više spratova zbog nedovoljne efikasnosti. Thymovar, preparat u vidu papirnih traka natopljenih timolom, ima efikasnost 85-97%. Tymovar se pravi i od sunđerastog platna dimenzija 5 x 14,5 cm, natopljenog aktivnom supstancom timolom u količini od 15 g iz kojeg postupno isparava pri temperaturama od 15 do 25 °C, stvarajući sublimat koji dovodi do otpuštanja i uginjavanja varoe. Trake se postavljaju nakon zadnjeg vrcanja meda na satonoše (ne preko otvorenog ili zatvorenog legla). Prvi dio tretmana traje 21 dan, nakon čega slijedi odstranjivanje eventualnih ostataka prve i postavljanje druge trake na jednako vremensko razdoblje. Najbolje dejstvo se postiže kada su maksimalne dnevne temperature između 20 i 25°C tokom liječenja. Smanjena djelotvornost nastaje ako prosječna temperatura padne ispod 15°C. Ne smije se primjenjivati ako temperatura vazduha prelazi 30°C. Tretiranje na temperaturi iznad 30°C dovodi do stresa i uginuća odraslih pčela i pčelinjeg legla. Sve košnice u pčelinjaku treba tretirati u isto vrijeme kako ne bi došlo do grabeži. Prirodni preparati na bazi timola su efikasniji u suzbijanju varoe od preparata na bazi amitraza i fluvalinata. Ove razlike se objašnjavaju rezistencijom varoe na sintetičke preparate. Može se koristiti i timol u kristalu koji djeluje nakon isparavanja. Timol se stavi u male kutijice ili na gazu na dno košnice. Najbolje bi bilo ispod mrežne podnjače, jer pčele obično blokiraju kutijice propolisom. Počeo se koristiti prije tridesetak godina, ali veliki nedostatak mu je doziranje koje značajno zavisi od spoljašnje temperature vazduha; pri visokim temperaturama počinje naglo da isparava i postaje štetan za pčele. U koncentraciji većoj od 1,1 mg/ kg meda, mijenja ukus meda. Primjenom previsoke koncentracije timola u košnici, pčele prestaju da odgajaju leglo. Mlado leglo propada i pčele napuštaju košnicu, a javlja se i tihi ili masovni grabež na pčelinjaku.

Takođe, postoje i prirodni preparati na bazi hmelja (na primjer Hopguard), koji se ,takođe, pokazao uspješan u borbi protiv varoe.

Od organskih kisjelina za suzbijanje varoe najčešće

VAROOZA PČELA

20


MАРТ 2020.

se koriste oksalna, mravlja i mliječna kisjelina. Efikasnost primjene oksalne kisjeline (3,5%) značajno zavisi od klimatskih uslova i kreće se 39%-99%, pri čemu treba imati u vidu da se tretmani izvode kada nema pčelinjeg legla. Najpovoljnije je oksalnu kisjelinu primijeniti nakapavanjem po ulicama pčela. Za to su povoljni mjeseci novembar i decembar. Preporučuje se jednokratno tretiranje, jer ponovljena upotreba dovodi do skraćenja života pčela radilica, što u proljeće rezultira slabljenjem pčelinjeg društva. Oksalna kisjelina se upotrebljava ,uglavnom, za zimsko suzbijanje varoe kada nema legla. U prodaji se nalazi u obliku kristala. Koristi se 3,5%-tni rastvor oksalne kisjeline u toplom šećernom sirupu (odnos šećera i vode 1:1). Primjenjuje se nakapavanjem špricem, u dozi od 5 ml po ulici, pčela u zimskom klupku. Djeluje kontaktno. Optimalna temperatura za primjenu oksalne kisjeline je 12-150C. Od organskih kisjelina, pored oksalne, za tretman varoe najviše se koristi mravlja kisjelina. Optimalna temperatura za primjenu mravlje kisjeline je 18-250C. Mravlja kisjelina je jedini akaricid, koji uništava varou u foretskoj fazi (dok se hrani na odrasloj pčeli) i u reproduktivnoj fazi (koja se odvija u poklopljenom pčelinjem leglu). Koristi se kao tečnost u koncentraciji 60-80%, najčešće u koncentraciji 60%. Najčešće se upotrebljava u ljetnjem periodu kad su temperature veće od 12°C. Djeluje isparavanjem, a postavlja se na podnjaču, na satonoše ili u isparivače. Rastvor mravlje kisjeline se mora prethodno dobro rashladiti kako bi sporije isparavao. Nakon hlađenja, rastvor mravlje kisjeline se na podnjaču stavi na sunđerastu krpu, u dozi od 3 ml po jednom okviru s pčelama, a na satonoše 2 ml. Dodaje se 3 do 4 puta tokom 7 dana. Mliječna kiselina je najmanje opasna za pčele i pčelara. Preporučuje se upotreba vodenog rastvora u koncentraciji 15%. Primjenjuje se prskanjem pčela na okvirima, u dozi od 16 ml po jednom okviru i djeluje kontaktno. Međutim, treba imati u vidu i negativne posljedice upotrebe organskih kisjelina za tretiranje varoe, koje se naročito ispoljavaju ako se koristi veća koncentracija i veća doza od preporučene i ako spoljašnja temperatura nije optimalna za njihovu primjenu. U tom slučaju se efikasnost njihovog dejstva na varou smanjuje i dolazi do negativnih posljedica na polaganje jaja matice, zdravlje pčela i njihovog legla, smanjenja radne sposobnosti pčela, skraćenja života pčela, njegu matice i dr. Oksalna kisjelina može dovesti do iritacije i oštećenja respiratornih organa pčelara, ukoliko se ne pridržavaju osnovnih mjera zaštite (primjena zaštitnih rukavica, maski, naočara i dr.). Slične efekte ima i mravlja kisjelina. Na tržištu postoje gotovi preparati na bazi mravlje, oksalne i mliječne kisjeline, koji daju određene rezultate u suzbijanju varoe. Međutim, treba ih primjenjivati prema preporuci veterinara i uputstvu proizvođača.

Uspješnost primjene lijeka u borbi protiv varoe je u tijesnoj vezi sa temperaturom okoline tokom primjene, vlažnošću vazduha, načinom primjene (gas, tečnost, aerosol), koncentracijom upotrijebljenog sredstva. Usljed neadekvatne primjene, lijekovi štetno djeluju na život i ponašanje samih pčela i njihovog legla i dovode do njihovog uginuća. Pri visokoj relativnoj vlažnosti vazduha (80-90%) hemijski preparati imaju za 30-50% slabije dejstvo na varou. Pri vlažnosti vazduha 30-40% tretirana varoa živi kraće (za 2-3 puta), nego pri 80-90% vlažnosti. Na temperaturi 37-380C život varoe

je kraći, a jaja propadaju. Prilikom primjene preparata za tretitanje varoe ,takođe, treba poštovati preporuke vezano za vremenski period njihove primjene. Ovo je veoma značajno zbog sprečavanja uticaja ovih preparata na miris i ukus meda, pojave nepoželjnih ostataka u medu, kao i stepena njihove efikasnosti na uništavanje varoe.

Do podizanja kvaliteta terapije pčela može se doći samo dobrom i tijesnom saradnjom pčelara sa veterinarskom službom. S obzirom na nove činjenice da je masno tkivo pčele primarno tkivo kojim se hrani varoa, uticaće da nova sredstva protiv varoe imaju sposobnost akumulacije i koncentracije u masnom tkivu, kako bi bolje djelovala na samu varou. Veoma je važno da se pčelari, prije početka liječenja, konsultuju sa veterinarom i da se pridržavaju uputstva proizvođača, jer usljed većih doza može doći do značajnog gubitka odraslih pčela. Nedostatak gotovo svih preparata je njihovo kratkotrajno djelovanje i nemogućnost da djeluju na parazite u poklopljenom leglu. Međutim, bez obzira na veliki broj preparata koje nudi tržište, treba se pridržavati samo preparata koji su registrovani u našoj zemlji, kako zbog zdravlja pčelinjih društava i pčelara tako i bezbjednosti upotrebe meda i drugih pčelinjih proizvoda. Uspjeh liječenja, kontrole i suzbijanja varooze zavisi od ranog okrivanja i stepena invadiranosti pčelinjih društava u pčelinjaku. Određivanjem stepena invadiranosti može se procijeniti kada i koji akaricid treba upotrijebiti u tretiranju varooze. Redovno tretiranje i kontrola broja populacije varoe je neophodan dio dobre pčelarske prakse. Varoa, koja živi duže od šest mjeseci, izaziva najveće štete pčelinjim društvima, jer jaja polaže dva do tri puta u pčelinjem leglu zimskih pčela. Zato je veoma važno da se tretiranje protiv varoe obavlja u junu i julu, kako bi se zimske pčele oslobodile varoe u septembru i oktobru i smanjio broj varoe u toku zime i proljeća.

Mjere za sprečavanje i suzbijanje varooze u Crnoj Gori

U cilju suzbijanja bolesti pčela, u Crnoj Gori sprovode se kontinuirane mjere prema Programu obaveznih mjera zdravstvene zaštite životinja. Ovaj program svake godine utvrđuje i donosi Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Crne Gore, na osnovu Zakona o veterinarstvu Crne Gore (Sl. list CG br. 30/12, 48/15, 52/16, 43/18) i Zakona o Budžetu Crne Gore (Sl. list CG”, broj 87/18). Prema ovom programu, radi blagovremenog otkrivanja i suzbijanja pojave zaraznih bolesti pčela na teritoriji Crne Gore, sprovode se preventivne i dijagnostičke mjere. Odgovorna institucija za sprovođenje ovog programa je Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja Crne Gore. Nosioci posla su: veterinarske ambulante, veterinarska inspekcija i Specijalistička veterinarska laboratorija. Ovim mjerama su obuhvaćena sva pčelinja društva na području Crne Gore. U cilju efikasnog praćenja zdravstvenog stanja pčela, vrši se upis u registar pčelara i pčelinjaka koji vodi Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove. Pčelari su dužni da redovno pregledaju sva pčelinja društva u pčelinjaku, a uočene promjene, koje mogu ukazivati na bolest pčela (promjene u ponašanju pčela, promjene na odraslim pčelama, promjene na pčelinjem

21


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

leglu ili uginuća pčela), prijave veterinarskoj ambulanti ili službenom veterinaru. (Sl list CG”, br. 30/12, 48/15, 52/16 i 43/18). Pčelar treba da vodi evidenciju o svim sprovedenim preventivnim i dijagnostičkim mjerama. Evidencija treba obavezno da sadrži datum i naziv korišćenog sredstva. Klinički pregled svih pčelinjih društava vrši se u proljeće i jesen. Uzgoj pčelinjih matica, radi stavljanja u promet, vrši se na registrovanim pčelinjacima koji su pod stalnim veterinarsko-zdravstvenim nadzorom . Zdrave pčelinje matice i zdrava pčelinja društva, odnosno ona koje potiču sa registrovanih pčelinjaka i na kojima su sprovedene dijagnostičke i preventivne mjere na bolesti pčela, mogu se stavljati u promet. Mjere koje se sprovode za sprečavanje i suzbijanje zaraznih bolesti pčela (akaroza, varooza, američka kuga pčelinjeg legla i nozemoza) su utvrđene Pravilnikom o mjerama za suzbijanje i iskorjenjivanje zaraznih bolesti pčela (Sl. list SFRJ 6/88). Prema ovom Pravilniku, zvaničnom dijagnostičkom ispitivanju na varoozu podliježu jednom godišnje - do kraja marta, svi pčelinjaci na teritoriji Crne Gore. Ako se posumnja da je pčelinja zajednica invadirana ovim parazitom, dijagnostičko ispitivanje se vrši i u drugim mjesecima. Ako se kod pčela utvrdi varooza, u zaraženom pčelinjaku i u poluprečniku od tri kilometra oko njega, naređuju se sljedeće mjere: liječenje zaraženih pčelinjih društava najmanje dva puta godišnje - u proljeće i u jesen; uklanjanje poklopljenih trutovskih larvi iz košnica i korišćenje drugih metoda uništavanja parazita; zabrana premještanja zaraženih pčelinjih društava do završetka određenog liječenja. Smatra se da je varooza u zaraženom pčelinjaku prestala ako su sprovedene sve naređene mjere propisane pomenutim Pravilnikom. Pored mjera za suzbijanje i iskorjenjivanje varooze propisanih ovim pravilnikom, borbi protiv varooze doprinose i ispitivanja pčelinjih društava za selekciju matica na otpornost prema bolestima, a samim tim i na prisustvo varoe. Ova ispitivanja se sprovode u skladu sa Odgajivačko-selekcijskim programom pčelinjih matica (Apis mellifera carnica) u Crnoj Gori (2019-2024).

U Republici Hrvatskoj, u skladu sa Nacionalnim pčelarskim programom i Programom o suzbijanju i kontroli varooze, propisano je obavezno prvo ljetnje tretiranje pčelinjih zajednica protiv varooze. Ovaj način suzbijanja varooze podrazumijeva istovremenu primjenu registrovanih preparata u pčelinjim društvima na određenim područjima istih geografskih, klimatskih i pašnih prilika. U Hrvatskoj pčelari su obavezni da sprovode kontrolu pada varoe, kako bi se mogla pratiti djelotvornost tretiranja pčelinjih društava protiv varooze u zemlji. Ovu kontrolu pčelari obavljaju prema slijedećem uputstvu: sedam dana prije početka tretiranja pčelinjih društava potrebno je početi kontrolu prirodnog pada varoe. Pčelar sprovodi kontrolu prirodnog pada varoe uz pomoć uložaka (antivaroznih podnjača), koji se stavljaju na podnjaču košnica. Sedmi dan nakon njihovog postavljanja, testni ulošci se vade iz svih ispitivanih pčelinjih društava, a ukupan broj otpalih varoa pčelar je dužan da upiše u obrazac. Ovaj obrazac pčelar dobija pri kupovini i preuzimanju lijekova za tretiranje varoe. Isti način kontrole se sprovodi i nakon obavljenog tretmana pčelinjih društava, s tim što se ulošci pregledaju 7. i 14. dan nakon urađenog tretmana.

Pčelar je dužan što prije da prijavi pozitivne rezultate ovlaštenom veterinaru. Veterinar ,zatim, uzima uzorke pčela i dostavlja ih u laboratoriju na pregled. Ovlašteni veterinar uzima uzorak od približno 200 do 250 živih pčela iz plodišta, od najmanje 10% pčelinjih društava po pčelinjaku. Pčele se uzimaju u čistu plastičnu providnu kesu zapremine 2 L. Uzorak pčela se čuva u zamrzivaču, tokom 12 sati, a nakon toga se šalje u laboratoriju, uz propratni obrazac. Pored ostalih podataka, na obrascu se obavezno navodi naziv upotrijebljenog preparata za tretman varoe. Laboratorija uz izvještaj o rezultatima ispitivanja daje i preporuku o potrebi i načinu daljeg tretiranja pčelinjih društava.

S obzirom na značaj varooze za pčelarstvo Crne Gore, njenu veliku raširenost i štete koje izaziva, potrebno je na nivou države napraviti sveobuhvatan program za suzbijanje ove bolesti. Program bi svake godine trebalo revidirati i dopunjavati najnovijim naučnim dostignućima i praktičnim rješenjima kako bi se pčelarima što više olakšala borba protiv ove opasne i uporne bolesti pčela.

Zaključak

Varooza predstavlja značajan problem za pčelarstvo Crne Gore. U cilju sprečavanja i suzbijanja ove bolesti, država sprovodi zakonom propisane mjere. Međutim, za uspješniju borbu protiv ovog parazita, potrebno je na nivou države napraviti detaljniji program za njegovo suzbijanje. Kontrolom prirodnog pada varoe, otklapanjem trutovskog legla, metodom sa prah-šećerom i ispiranjem pčela, bolest se može otkriti dok još nema visoke infestacije ovim parazitom. Ove metode omogućavaju pčelarima da na vrijeme reaguju adekvatnim mjerama i lijekovima. Na taj način se infestacija ovim parazitom može ograničiti na nivo koji štiti život i rad pčelinjih društava. Terapija prirodnim preparatima na bazi etarskih ulja sprečava mogućnost razvoja rezistencije varoe i dobijanje zdravstveno bezbjednih pčelinjih proizvoda. U Crnoj Gori su registrovani prirodni preparati na bazi etarskih ulja (Apiguard i Api Life Var). Zbog pozitivnih efekata etarskih ulja na suzbijanje varoe, treba i dalje raditi na ispitivanju njihovog djelovanja i mogućnosti primjene. Treba istaći da lijek za potpuno uništenje ove grinje još uvijek ne postoji. Međutim, čak i ako bi se i pronašao takav lijek, praktično je nemoguće sva pčelinja društva tretirati u isto vrijeme. Uvijek bi postojala mogućnost da neko pčelinje društvo nije tretirano protiv varoe. Ipak, uz uporan i stručan rad i trud, moguća je uspješna borba protiv varoe. Pčelari često ne primijete blagovremeno varou na svojim pčelinjacima i tako joj daju vremena i prostora da se nesmetano razmnožava i širi. Blagovremeno otkrivanje i adekvatno liječenje pčelinjih društava predstavljaju značajan segment dobre pčelarske prakse i dobre veterinarske prakse. Sprovođenje ovih mjera je neophodno pravilno i kontinuirano sprovoditi kako bi se postigao uspjeh. U tom cilju pčelar treba tokom rada uvijek da ima pri ruci priručnike, uputstva i vodiče za sprovođenje mjera dobre pčelarske i dobre veterinarske prakse u pčelarstvu i da stalno nadograđuje svoja teorijska i praktična znanja iz ovih oblasti.

22


MАРТ 2020.

SA PREDAVANJA PROF. DR GORANA MIRJANIĆA U NIKŠIĆU I SPUŽU

KVALITETNA ISHRANA PČELA PRIORITET

Multimedijalna sala u Kući meda bila je mala za veliki broj pčelara

iz Crne Gore, koji su skoro dva sata slušali predavanje profesora sa Poljoprivrednog fakulteta u Banja Luci, doc. dr Gorana Mirjanića. Gostovanju uvaženog profesora prethodila je posjeta naših pčelara Bosni i Hercegovini, kada je na obostrano zadovoljstvo dogovorena uzvratna posjeta Mirjanića Crnoj Gori. Nakon uvodnih riječi i kratke biografije o svojim naučnim radovima i opredjeljenju da se potpuno posveti pčelarstvu, profesor je nizom slajdova i fotografija upoznao prisutne sa velikim gazdinstvom, uz obrazloženje da se čak 28 godina bavio voćarstvom. Posebno je bila interesantna njegova priča o zanimljivoj ideji, tačnije pionirskom poduhvatu da među prvima pokrene i afirmiše apiturizam kao jedinstvenu granu privrede na prostorima bivše Jugoslavije. Ovoga puta on je najveću pažnju posvetio uzrocima uginuća pčela, što se, prije svega odnosi na nehuman odnos prema medonosnim insektima koji stradaju, kako je rekao, pred košnicom, na putu do košnice, u samoj košnici ili na licu mjesta, tj. u voćnjaku ili na paši. Jedna od njegovih tema bila je i kako ,,dresirati“ pčele za bolje prinose i kako od jednog vrsnog voćara vremenom treba stvoriti vrijednog pčelara. On je sugerisao našim pčelarima da njihovi pravci djelovanja moraju ići u smjeru kvalitetne i blagovremene ishrane i prihrane pčela, zatim savremene tehnologije pčelarenja koja je u trendu, te zamjene starih kvalitetnim mladim maticama kao i neophodnoj selidbi pčela na bolje lokacije.

Naime, na inicijativu tri pčelarska Udruženja Podgorice, Nikšića i Danilovgrada i njihovih predsjednika Mirka Šćepanovića, Vojina Đukanovića Velizara Pavićevića, održana su dva stručna predavanja iz oblasti pčelarstva u Nikšiću i Spužu. Kako bi ova predavanja bila dobro posjećena od strane pčelara prethodno su obaviješteni pčelari, kako preko dnevne štampe, RTCG, tako i direktnim

obavještavanjem pčelara. U gradu pod Trebjesom predavanje je održano 16. decembra u prostorijama Pčelarskog kluba na temu „Proljećni razvoj pčelinjih društava sa osvrtom na sprečavanje rojevog nagona u izmijenjenim vremenskim uslovima“. Predavanju je prisustvovalo više od 50 pčelara koji su pomno pratili izlaganje prof. Mirjanića i izrazili oduševljnje-prenio nam je utiske Šćepanović i naglasio da je profesor narednog dana na području Podgorice i Danilovgrada, imao priliku da obiđe više pčelinjaka i tako stekne uvid na koji način pčelare naši pčelari. Posjećeni su uljanici pčelara koji se ovim poslom bave iz hobija kao i profesionalnih pčelara. Prof. Mirjanić je posjetio i dva repro-centra za uzgoj selekcionisanih matica. Obišao je pčelinjak Vukote Radevića koji posjeduje oko 35 LR pčelinjih društava na području Donje Gorice, praktično u gradskoj zoni, i dobar primjer da se može i na tim lokacijama pčelariti.

Posjećen je i uljanik Milana Bojanovića, uzornog domaćina u Berima koji posjeduje oko 150 društava LR i DB. Bojanović se, pored pčelarstva bavi poljoprivrednom proizvodnjom voća i povrća i kao veoma dobar domaćin je mnogima poznat.

23


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

Zatim je posjećen pčelinjak Željka Vujotića koji posjeduje oko 60 pčelinjih društava LR, takođe, na području Donje Gorice. Vujotić, ne samo što se dugo bavi pčelarstvom već posjeduje i šest rasnih krava.

Kooperant centra za odgajanje i selekciju pčelinjih matica svima poznate porodice Kovačević u mjestu Brežine, nadomak Podgorice bio je posebno interesantan prof. Mirjaniću. Vrijeme je bilo naklonjeno pa je profesor bio u prilici da otvori veći broj kako oplodnjaka tako i osnovnih društava. Pored ovog Banjo Kovačević posjeduje i pomoćna društva smještena u starinskim sanducima kakve profesor do sada nije imao priliku da vidi te će mu to poslužiti da prezentira svojim studentima. Posebno je imao pohvale na lokaciju ovog repr-centra.

- Obzirom na ograničenost sa vremenom ovaj obilazak je bio i naporan i ostalo tek toliko vremena da posjeti još jedan repro centar a ujedno i veliki pčelinjak, dobro poznatog svima, pčelara Vlada Žarića u Martinićima. Iz opravdanih razloga Vlado nije bio kod kuće, ali nije izostao topli i domaćinski prijem od strane njegove porodice. U nedostatku vremena zadržavanje je bilo kraće radi predavanja koje je bilo zakazano u 17 časova u Kući meda. Neposredno prije predavanja profesor je obišao i pogon u Kući meda da bi se na licu mjesta upoznao sa načinom proizvodnje obzirom da i on posjeduje svoju privatnu firmu koja se bavi istom ili sličnom djelatnošću - dodao je Šćepanović.

- Prošlu godinu priveli smo kraju po planu i programu SPOCG.Ugostili smo profesora Mirjanića što se pokazalo veoma korisnim s obzirom na veliko interesovanje pčelara koji su bili u prilici da čuju korisne savjete i preporuke jedinog doktora pčelarstva u Bosni i Hercegovini. Mi ćemo, u interesu razvoja i afirmacije ove grane poljoprivrede, nastaviti da širimo misiju pčelarstva naročito među mladima koji pohađaju nastavu u našoj školi pčelarstva i već su pokazali želju da se posvete ovoj profesiji-rekao je generalni sekretar SPOCG Vladimir Radulović. Druženje je nastavljeno u hotelu „Piramida“ sa nekadašnjim i sadašnjim članovima Upravnog odbora Podgoričkog udruženja pčelara. Profesoru se zahvalio i predsjednik danilovgradskog Udruženja Velizar Miki Pavićević, ističući da je za ovaj projekat ogromnu podršku pružila lokalna uprava na čelu sa gradonačelnicom Zoricom Kovačević.

B.K.

24


MАРТ 2020.

Много је младих Пљевљака на које можемо бити поносни због њиховог рада и успјеха у учењу, спорту и стварању. Међутим, ријетки су они који остају да живе у свом граду.

Мала средина није препрека за усавршавање, што је доказао и Радослав Беле Зечевић (25), који је крајем децембра 2019. године, са оцјеном 10, одбранио магистарску тезу на Универзитету, у Новом Саду.

Белов успјех је тим већи што је и у пракси његово знање награђено на многобројниим међународним сајмовима хране и пољопривредних производа.

Oсвајањем најпре-стижнијих награда и медаља за висококва-литетни мед и пчелиње производе.

Са оцем Танаском, Беле je већ пет година регистровани узгајивач пчелињих матица и произвођач перге, па тако је и тема мастер рада била из те области: “Утицај присуства матице на квалитет и одгајање матичњака”.

Срж научног рада је оглед који је Беле радио на свом пчелињаку и д о б и ј е н е р е зул т ат е детаљно преточио у магистарски рад. Беле је постигао изванредан успјех и у полагању предмета на мастер студијама са просјечном оцјеном 9,36. Овај вриједни младић захваљује се на великој подршци ментору доц. др Слађану Рашићу и својој породици.

На питање о плановима, он каже да му је жеља да пружи максимални допринос развоју пчеларства као и да настави да се бави научним и практичним радом уколико нађе мјесто у својој држави. Уколико то не успије, Беле каже да ће, нажалост, као и већина младих, морати да напусти родну груду.

В.М.

РАДОСЛАВ БЕЛЕ ЗЕЧЕВИЋ СТЕКАО НОВО ФАКУЛТЕТСКО ЗВАЊЕ

Пракса надограђена

магистратуром

Jedan od rezultata saradnje p re d s t a v n i k a S a ve z a pčelarskih organizacija

Crne Gore i predstavnika Turske Agencije za međunarodnu s a ra d n j u ( T I K A) j e s te i organizovanje edukativnog programa za pčelare koji će se sprovesti širom Crne Gore u periodu 16. do 21.marta tekuće godine. U sklopu ovog projekta angažovana su dva predavača, Prof. Dr. Kadriye Sorkun i Dr Vet Med Fatih Jilmaz sa Instituta za poljoprivredu iz Ankare. U saradnji sa TIKOM, definisan je plan nastave kao i lokacije gdje će se održati predavanja. U komunikaciji sa lokalnim pčelarsk im udruženj ima obezbijeđeni su adekvatni prostori gdje će se održati predavanja kao i pčelinjaci g d j e ć e s e o r g a n i z o v a t i praktična nastava. Pozivamo sve pčelare da prisustvuju najavljenim predavanjima kako bi zajednički podijelili iskustva i stvorimo dalje vidike za razvoj pčelarstva u našoj zemlji.Koristimo priliku da se zahvalimo Agenciji Tika, njihovom koordinatoru za Crnu Goru gospodinu Muhamedu Unalu na pruženoj podršci i da izrazimo nadu da će u sklopu saradnje dvije institucije biti još sličnih projekata na obostrano zadovoljstvo.

TIKA PRUŽA PODRŠKU U ORGANIZOVANJU SAVJETOVANJA ZA PČELARE

EDUKACIJA I PRAKTIČNA

NASTAVA

25


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

Vrijeme Sadržaj/Aktivnosti

1. Dan 16. 03. 2020. Ponedeljak, Budva

10:00 -11:30

Postupci sezonske održivosti u pčelarstvu

Prof. dr Kadriye SORKUN

11:30 -11:40 Pauza

11:40 -13:00

Evropska i američka trulež legla ( European and american foulbrood) i suzbijanje Varoe

Veterinar Fatih YILMAZ

13:00 -14:00 Ručak

14:00 -15:30Terenski praktični rad (u pčelinjaku)


15:30 -15:40 Pauza



2. Dan 17. 03.2020. Utorak, Rožaje

10:00 -11:30Postupci sezonske održivosti u pčelarstvu


11:30 -11:40 Pauza

11:40 -13:00

Evropska i američka trulež legla (European and american foulbrood) i suzbijanje Varoe


13:00 -14:00 Ručak

14:00 -15:30Terenski prakticni rad (u pčelinjaku)


15:30 -15:40 Pauza



3. Dan 18 .03. 2020. Srijeda , Podgorica

10:00 -17:00 Socijalni program

4. Dan 19. 03. 2020. Četvrtak , Bar

10:00 -11:30Postupci sezonske održivosti u pčelarstvu


11:30 -11:40 Pauza

11:40 -13:00

Evropska i američka trulež legla ( European and american foulbrood) i suzbijanje Varoe


13:00 -14:00 Ručak



15:30 -15:40 Pauza



5. Dan 20. 03. 2020. Petak , Danilovgrad

10:00 -11:30Pčelinja društva i higijena


11:30 -11:40 Pauza

11:40 -13:00

Opšta prezentacija o pčelinjoj bolesti i štetočinama


13:00 -14:00 Ručak

14:00 -15:30

Postupci sezonske održivosti u pčelarstvu


15:30 -15:40 Pauza

15:40 -17:10

Evropska i američka trulež legla ( European and american foulbrood)


6. Dan 21. 03. 2020. Subota, Danilovgrad

10:00 -11:30Suzbijanje Varoe


11:30 -11:40 Pauza

11:40 -13:00

Pčelinji proizvodi (Med, Polen, Proplis, Mleč i Pčelin Otrov)


13:00 -14:00 Ručak

14:00 -15:30Terenski prakticni rad (u pčelinjaku)


15:30 -15:40 Pauza



EDUKATIVNI PROGRAM SPOCGCRNA GORA 16 – 21. MART 2020. god.

Vrijeme Sadržaj/Aktivnosti

26


MАРТ 2020.

Krečno leglo je bolest zatvorenog pčelinjeg legla. To je gljivično oboljenje koje izaziva plijesan

ASCOSPHAERA APIS i u, najvećem broju, strada tek poklopljeno leglo pošto obolijevaju starije larve. Otkrivena je, dijagnostifikovana i detaljno opisana prije više od sto godina. Ova bolest pčelinjeg legla proširena je na cijelu zemaljsku kuglu. Ima dosta primjera da se krečno leglo u posljednje vrijeme pojavljuje na našim pčelinjacima u većem obimu. Zato sam htio iznijeti neka moja iskustva, saznanja kao i preporuke kako pčelar treba postupati sa ovom neprijatnom bolešću pčelinjeg društva da bi je eliminisao sa pčelinjaka. Naime, radi se o veoma ozbiljnoj bolesti koja ostavlja velike posljedice na zaraženu pčelinju zajednicu. Zaražena zajednica rijetko kada propadne (ugine) od ove bolesti, ali su gubici legla veliki i dovode do velikog smanjenja pčela u košnici. Pošto je pčelinja zajednica vidno smanjena onda je unos meda i polena, takođe, znatno umanjen. Uzročnik ove bolesti je veoma otporan i njegove spore mogu da prežive u zemlji i do petnaest godina. Spore dolaze u košnicu preko vode, pomoću vjetra ili ih pčele direktnim kontaktom unesu i izazivaju bolest. Spore dolaze u medni mjehur pčele, pa prilikom hranjenja larvi one prelaze na larvu. U crijevu larve one proklijaju, probijaju crijevo i tijelo larve stvarajući mumiju bijele boje, nalik na kreč (kada je zaraza izazvana micelijumom jednog pola) i crno-bijele-braon boje (kada je zarazu izazvao micelijum oba pola). Mumificirane larve pčele žele da izbace iz saća, tako da se one mogu naći u velikum broju na podnjači, poletaljci kao i ispred košnice. Zbog toga se ova bolest lako prepoznaje, mada

se prava dijagnoza postavlja posle laboratorijskog pregleda mumificiranih larvi. Sigurnog lijeka koji bi eliminisao ovu bolest za sada nema. Međutim, pčelarska praksa potvrđuje da su u veoma velikom broju pčelinjaci koji su bili zaraženi ovom bolešću ozdravili. Zato su preporuke da se zaražena pčelinja društva tretiraju sa postojećim poznatim ljekovima, ali i da se obavezno koriste druge mjere koje pomažu za ozdravljenje pčelinje zajednice.

PREVENTIVAMeđu preparatima koji se koriste za

prevenciju i suzbijanje krečnog legla je i Nistatin. Svakako da kod eventualne upotrebe preparata za suzbijanje krečnog legla treba voditi računa da se koriste registrovani veterinarsko- medicinski preparati. Ostalo brisati i nastavak ide sa rečenicom Nemojte očekivati da će se bolest odmah eliminisati. Krečno leglo je veoma neprijatno oboljenje i pčelar mora da bude veoma uporan i strpljiv. Pored navedenog preparata, pčelar mora obavezno koristiti i biološke metode uporedo da bi došlo do poboljšanja ili eventualnog izlečenja. Zašto ne naglasiti, ove metode su dosta važnije i uspješnije od antibiotika jer u pčelarskoj praksi je poznato da se krečno leglo povuklo u dosta slučajeva bez primjene ljekova.

Redom ću navesti koje sve radnje ili mjere pčelar mora preduzeti kod oboljelih pčelinjih zajednica.

1. Prvo što mora da se uradi jeste da se iz košnice povade ramovi sa zaraženim leglom. To je mjera koja sprječava širenje bolesti, tj. onemugućava pčelama da čiste oboljele mumije, odnosno sprečava širenje zaraza.

BOLEST ZA KOJU JE PREVENTIVA NAJBITNIJA

2. Očist i t i i dezinf ikovat i podnjaču, regulator leta, poletaljku i prostor ispred košnice. Treba pokupiti zaražene mumije i zapaliti ih.

3. Oboljelo društvo treba pojačati pčelama iz zdravih košnica. Svako zaraženo društvo je vidno oslabilo sa pčelama pa se ova mjera ne smije preskočiti. Uz poletaljku prisloniti karton ili dasku pa na nju stresti pčele sa nekoliko ramova sa otvorenim leglom. To treba uraditi preko dana pa će na dasku pasti samo mlade pčele i polako ući u košnicu. Ako je na ramu bilo nešto starijih pčela, one će se dići i vratiti u svoju košnicu.

4. Suziti košnicu na onoliko ramova koliko je dobro zaposjednuto pčelama. Ovo se mora obavezno raditi, tj. izbaciti višak ramova i pregraditi sa pregradnim daskama.

5. Utopliti košnicu sa kartonom ispod poklopca i suziti leto.

6. Zamijeniti maticu. U dosta slučajeva kad infekcija nije jaka. Maticu ne treba mijenjati, ali u dobro

ISKUSTVA SLOBODANA RADOVIĆA O KREČNOM LEGLU

27


MАРТ 2020. MАРТ 2020.

zaraženom društvu i ovo se mora uraditi, iako nije poznato da matice obolijevaju od ove bolesti.

7. Prihranjivanje pčelinjeg društva sirupom u koji mora da ima dosta C vitamina. Ovo je jedna od najvažnijih mjera biološke zaštite. Za eliminaciju krečnog legla u praksi je najbolje rezultate dala kombinacija mlade koprive i šipuraka. Prvo se šerpa od 10 litara napuni svježom mladom koprivom, zatim naspe vodom pa se kuva na tihoj vatri 3-4 sata. Kuvati treba toliko dugo da se kopriva skoro raspadne. Zatim se skrajne sa vatre i doda 2kg mljevenih suvih šipuraka. Kada se smješa ohladi procijedi se i dobijeni čaj je osnova za dobijanje sirupa. U taj čaj se dodaje šećer u razmjeri 1:1 i ne treba ga zagrijavati da se ne gubi C vitamin. U ovaj sirup može se dodati još i sok od divljeg šipka ili sok od paprika i prihranjivati pčelinja društva i u jesenjem i u proljećnom periodu.

8. Staviti bijeli luk u košnicu. Poznato je da se u prisustvu bijelog luka ni jedan virus, bakterija niti gljivica ne mogu razmnožavati, a veliki broj njih bijeli luk ubija. Zato u jesen i u

proljeće treba zgnječiti glavicu bijelog luka i staviti na satonoše. Poslije 12-15 dana od glavice bijelog luka ostala je samo šužbina i treba je zamijeniti drugom glavicom. To treba uraditi i u jesen i u proljeće nekoliko puta.

9. Preventivni tretman protiv nozemoze. Kako je u svim ljekovima protiv nozemoze osnova jod , dobro bi bilo da se i ovaj tretman tj. preventivna zaštita uradi u isto vrijeme jer je jod veoma važan dezifenkcijens, a to nam je u ovom trenutku veoma potrebno.

Ako ste očistili pčelinjak od krečnog legla to ne znači da možete da se opustite i da mislite da ja to riješeno za sva vremena. Ne, to nije tako. Morate stalno da vodite računa o svim ovim činiocima ili uslovima koji su uticali ili koji su imali presudnu ulogu da do bolesti dođe. Znači, stalno mora da se radi kako treba ili kako mi danas volimo da kažemo moramo voditi dobru pčelarsku praksu.

POSEBNE MJERE Da nam pčelinja društva ne bi

obolijevala od krečnog legla moramo voditi računa o sljedećem :

• Lokacija za pčelinjake je veoma važna jer blizina rijeka i jezera

nije dobra zbog velike količine vlage u zimskom periodu.

• Osunčanost pčelinjaka je detalj koji se ne smije zanemariti.

• Jačina pčelinjeg društva je veoma važna jer je poznato da jaka pčelinja društva rijetko ili nikako ne obolijevaju.

• Higijena košnica, pčelarskog alata, opreme kao i pčelara i odjeće pčelara mora da bude na visini.

• Razmjena djelova košnice između košnica ( ramovi, nastavci, podnjače, poklopne daske i drugo)moraju biti samo između zdravih pčelinjih društava.

• Ramovi iz bolesnih društava sa kojih je vosak skinut i istopljen, treba spaliti.

• U košnici treba držati samo ispravno i mlado saće. Svake godine treba zamijeniti jednu trećinu plodišnog saća.

• Podignuti košnice od zemlje 30-40cm. Poznato je da malo jača kiša sa vjetrom skvasi podnjače, ali ako su košnice podignute od zemlje 30-40cm, one se brzo osuše jer na ovoj visini stalno struji promaja ispod njih.

• Dobra ventilacija u košnici je veoma važna posebno u zimskom periodu kada je klube dobro stisnuto.

Poznato je da se krečno leglo pojavljuje najčešće u proljeće. Moramo se zapitati zašto baš tada. Kako se krečno leglo pojavljuje u najvećem broju prehlađenog legla onda moramo povezati najkritičniji period u košnici- zamjena zimske pčele-sa pojavom prehlađenog legla. Kako kod jakih pčelinjih zajednica zamjena zimske pčele prođe bez ikakvih problema i u najtežim uslovima onda problem moramo tražiti na drugom mjestu. Za ovu pojavu je najvjerovatnije kriv pčelar zato što nije dobro očistio pčelinju zajednicu od varoe ili je prihranjivao pčelinju zajednicu do kasno u jesen pa je sa varoom ili sa preradom sirupa opteretio zimsku pčelu i tako im skratio životni vijek. Zato u sve ove gore navedene mjere treba dodati i ove dvije tj. zaštitu pčelinjeg društva od varoe treba uraditi na vrijeme i prihranu radi dopune zimnice treba završiti do 15-og septembra.

Slobodan Radović

28


MАРТ 2020.

Peta redovna Skupština udruženja pčelara „Crnogorska pčela“ imala je izborni karakter i održana je u prepunoj sali restorana „Lovac“, u Murtovini. Čitav

tok sjednice krasila je, prije svega, pozitivna atmosfera, lijepo raspoloženje svih članova i gostiju i ,naravno, ljubaznost i gostoprimstvo personala ovog renomiranog ugostiteljskog objekta. Poslije uobičajene dobrodošlice i uvodnog izlaganja predsjednika Skupštine Dragomira Tomića, predloženi dnevni red je jednoglasno usvojen. Zatim, sekretar je Miloje Vujašević prisutne upoznao sa realizovanim aktivnostima u minulom peridu sa posebnim osvrtom na finansijski izvještaj za 2019. godinu, da bi predsjednik Nadzornog odbora Marko Radusinović pohvalio uloženi trud računovođe Udruženja jer je u protekloj godini budžet, koji je inače stabilan, uvećan za značajniju sumu. Samim tim delegati nijesu imali primjedbi na finansijski izvještaj koji je, takođe, jednoglasno usvojen.

REIZBOR

Poslije četiri godine,koliko postoji udruženje, istekao je mandat rukovodstvu, pa je na ovoj Skupštini glasanjam registrovanih članova izabran novi sastav.

Funkcija predsjednika skupštine povjerena je Dragomiru – Dragu Tomiću, za predsjednika Udruženja izabran je Miloje Vujašević, dok su ostali članovi Upravnog odbora većinom glasova izabrani i to: Žarko Bojanić koji će obavljati ulogu sekretara, Selim Đoković, Batrić Radusinović, Mirko Golubović i Blažo Varagić. Nadzorni odbor čine Marko Radusinović (predsjednik), Dukić Kolja i Božidar Šljivančanin.

Nakon izbora pomenutih tijela Udruženja i njihovih članova, Miloje Vujašević se obratio prisutnima i saopštio im dio predviđenih planova koje će zajedno sa Upravnim odborom pokušati da realizuju u narednom periodu, pri čemu će se posebna aktivnost odnositi na obezbjeđenje službenih prostorija Udruženja. On je naglasio da će još više unaprijediti saradnju sa SPOCG, te da od njih očekuje onoliko koliko njihovo Udruženje na osnovu snage i brojnosti i zaslužuje.Vujašević je naglasio da se dosadašnji način rada Upravnog odbora neće mijenjati, jer je upravo takav rad ovo Udruženje svrstao rame uz rame sa najjačim Udruženjima u Savezu, čak i onima koja su osnovana i prije četiri decenije.

ČLANARINA

Vujašević je posebno naglasio da će članarina ostati na nivou prošlogodišnje i iznosiće 20 eura, te da će se matice dijeliti po cijeni od šest eura osim ako ne bude nekih izmjena koje će zavisiti od Saveza, a i dalje će organizovati isporuku pogača po povoljnijim uslovima. -Nastavićemo lijepu praksu priprema i organizacija sajmova i drugih manifestacija na kojima će naši članovi izlagati, kao što je to već poznato, pod izuzetno povoljnim uslovima. Ono što je najvažnije, nastavićemo sa blagovremenim informisanjem članova putem telefona ili

sms-poruka oko svih važnih i bitnih pitanja koja se tiču razvoja i afirmacije pčelarstva - dodao je Vujašević

Po završetku službenog dijela Skupštine nije izostala svečana večera i druženje sa zvanicama.

B.K.

PREDSJEDNIK MILOJE VUJAŠEVIĆ

IZABRANO NOVO RUKOVODSTVO UP „CRNOGORSKA PČELA“










Telefon 067/444-484, 069/606-809, Cetinje*






– Čevo, telefon 069/694-888*



Telefon 030/353-132






IN MEMORIAM






IN MEMORIAM






A.J.



















0,60










Telefon 067/444-484, 069/606-809, Cetinje*






– Čevo, telefon 069/694-888*



Telefon 030/353-132






IN MEMORIAM






IN MEMORIAM






A.J.



















0,60068 844 330

[email protected]

ИН МЕМОРИАМ

* Cijena prerade voska za članove Saveza da bude 0,50 eura/ kg.

* Cijena prerade voska za pčelare koji nijesu članovi Saveza 0.80 eura/kg.

* Cijena prerade voska za pravna lica koja nijesu članovi Saveza 1.10/kg.

* Pčelarima koji donesu na preradu do 50 kg voska, isti se prerađuje pomiješan sa drugim voskovima u jednoj šarži.

* Pčelarima koji donesu na preradu od 50 do 100 kilograma sopstvenog voska, omogućava se, ukoliko žele, da taj vosak prerade kao posebnu šaržu po cijeni od 0.80 eura/kg.

* Pčelarima koji donesu za preradu preko 100 kg voska omogućava se da im se taj vosak preradi kao posebna šarža po cijeni od 0.50 eura/kg.

* Cijena prerade voska za pčelare koji donesu manje količine i žele da odmah uzmu gotove satne osnove (ako voska ima na stanju) cijena prerade je 0,50/kg

NOVI CJENOVNIK USLUGA STERILIZACIJE I PRERADE VOSKA U KUĆI MEDA

МИЛОРАД МИЋО НЕРИЋНедавно је у 80-ој години преминуо

Милорад Мићо Нерић, један од старијих чланова пчеларске организације Никшић. Добар дио свог часног животног вијека Мићо је посветио активном пчеларењу и није штедио труда и времена да и другима буде на услузи. Његови савјети посебно су били корисни млађим колегама којима је са задовољством преносио своје богато знање и искуство због чега је био омиљен међу пчеларима у граду под Требјесом. Мићо је био велики човјек, добар друг и пријатељ, и као такав остаће нама, који смо га познавали у најљепшем сјећању. Његовим одласком остали смо сиромашнији за једног по свему примјерног пчелара и зато ће Удружење трајно чувати успомене на његов свијетли лик и добру душу.

Пчеларска организација Никшић

ДРАГАН БАТО ШЋЕПАНОВИЋПрерано је престало да куца племенито срце

доброг човјека који је током часног и поштеног живота уживао велико поштовање како у породици и друштву, тако и међу колегама у Удружењу пчелара „Даниловград“. Драган Бато Шћепановић је цијенио мишљења другова и пријатеља који су га савјетовали да се посвети пчеларству и зато се прихватио, како је и сам говорио, најљепшег хобија, да слободне тренутке проводи међу кошницама.Веома омиљен међу колегама Бато је важио за њежног и пажљивог родитеља озбиљног и поузданог саговорника, надасве вриједног и узорног домаћина. Његова стима и крајње људски однос и гостопримство које је свима несебично пружао најљепши су примјер генерацијама које долазе како се треба односити и према људима и према пчелама. Његови производи били су врхунског квалитета и није их фалило ни у домаћинству ни за драге пријатеље. Бато, нека ти је вјечна слава и хвала.

Удружење пчелара „Даниловград“

Prodajem 5 LR košnicaTel. 069/694-888

Velestovo*

Prodajem LR/ DB nukleuseTel. 067 569 625 (224)

*Prodajem DB/ LR nukleuse

Tel. 069-270 940 *

Prodajem LR šestoramne nukleuse sa mladim maticama

tel. 069/066-573*

Prodajem LR pčelinja društva sa mladim maticama.

Za sve informacije pozovite Tel: 069/490-688

Član sam Udruženja pčelara Bihor.*

Prodajem 15 pčelinjih društava u db košnicama. Povoljno.

069 349 260*

Prodajem DB i LR košnice, debljina 32 mm, sa antivaroznom

podnjačom. Telefon 069/446-977.

*Prodajem 12 DB pčelinjih drustava

sa polunastavcima, u dobrom stanju. Cijena po dogovoru. Bijelo

Polje, telefon 068/823-300

MALI OGLASI

https://webmax.t-com.me/#NOP

Documents

Є MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE OBJAVILO PET JAVNIH …