ДАРХАН УУЛ АЙМГИЙН 2017 ОНЫ ХҮН АМ ӨРХИЙН …¥үн ам... · 2018-06-04 · Хүн ам,өрхийн үндсэн үзүүлэлтийн төлөв

ДАРХАН-УУЛ АЙМГИЙН СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС

ДАРХАН-УУЛ АЙМГИЙН 2017 ОНЫ

ХҮН АМ ,ӨРХИЙН ҮНДСЭН

ҮЗҮҮЛЭЛТИЙН ТӨЛӨВ БАЙДАЛ

ТАНИЛЦУУЛГА

Дархан хот 2018 он

Хүн ам,өрхийн үндсэн үзүүлэлтийн төлөв байдал-2017

2

Агуулга 1.Танилцуулгын арга зүй 3 2.Хүн амын нас хүйсийн бүтэц 6 3. Хүн амын ердийн хөдөлгөөн 11 4.Хүн амын нас баралт 13 3.Нялхсын эндэгдэл 15 4. Гэрлэлт цуцлалт,үрчлэлт 16 5. Хүн амын шилжилт хөдөлгөөн 17 6.Дүгнэлт 18 7.Ашигласан материал 20 /...албан ёсны статистикийн мэдээллийгашиглах, хэвлэн нийтлэхдээ уг мэдээллийг гаргасан байгууллагын нэрийг заавал заах... /Монгол Улсын Статистикийн тухай хуулиас…/


3

ТАНИЛЦУУЛГЫН ÀÐÃÀ Ç¯É.

Õ¿í àì ç¿éí òàëààð îðîí íóòãèéí çàñàã çàõèðãààíû áàéãóóëàãààñ áàðèìòëàõ õ¿í àì

ç¿éí áîäëîãî áîëîâñðóóëàõàä øààðäàãäàõ ìýäýýëëýýð õàíãàõ íàðèéâ÷èëñàí

òàíèëöóóëàãà, ä¿ãíýëò ãàðãàõ çîðèëãîîð ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã Äàðõàí-Óóë àéìàã áàéãóóëàãäñàí

¿åýñ ýõëýí ñ¿¿ëèéí 10-15 æèëèéã õàìðóóëàí õèéâ.

Õ¿í àì ç¿éí ¿íäñýí àãóóëãà íü õ¿í àìûí íºõºí ¿ðæèõ¿é, óäàìøèëòûí ç¿éä

íèéö¿¿ëýí õ¿í àìûí àæ òºðºõ íèéãýì,ýäèéí çàñàã, øèíæëýõ óõààí, ñî¸ë, áîëîâñðîë, ýð¿¿ë

ìýíä, áàéãàëü îð÷èí, ñýòãýë ç¿éí òààòàé íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ ¿éë ÿâöûã çàëæ ÷èãë¿¿ëýõýä

îðøèíî.

Õ¿í àì ç¿éí íºõºí ¿ðæèõ¿éí ¿éë ÿâöûã ñóäàëæ, çàëæ çîõèöóóëàõûí òóëä õîîðîíäîî

íÿãò óÿëäàà õîëáîî á¿õèé õ¿í àì ç¿éí áîëîí íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí îëîí òàëò

¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã öîãöîëáîðîîð àâ÷ ¿çäýã.

Ýäãýýð öîãöîëáîð ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, òýäãýýðèéã òîîöîõ àðãà÷èëàë:

I . Õ¿í àìûí òîî, íàñ, õ¿éñèéí á¿òýö.

Õ¿í àìûí òîî, íàñ õ¿éñèéí á¿òöèéã îíû ýöýñò ãàðäàã ñòàòèñòèêèéí ìýäýýãýýð àâ÷

æèëèéí äóíäàж õ¿í àìûí òîîã ãàðãàñàí. Äàðõàí õîò àíõ áàéãóóëàãäñàí 1961 îíîîñ 2008

îíû ýöýñò áàéñàí ñóóðèí õ¿í àìûí òîîã íàñ õ¿éñèéí á¿òýöýýð àâ÷ ñóäàëãààã õèéâ.

II . Õ¿í àìûí åðäèéí õºäºëãººíèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä.

Õ¿í àìûí åðäèéí õºäºëãººíèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä íü õ¿í àìûí òîîíû ººð÷ëºëòºä øóóä áà

øóóä áóñààð íºëººëæ áàéäàã òºðºõ, íàñ áàðàõ, ãýðëýõ, ãýðëýëò öóöëàõ çýðýã õ¿í àì ç¿éí

¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õàìààðíà.

1. Õ¿í àìûí åðäèéí õºäºëãººíèé åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä:

à. Æèëèéí äóíäàæ õ¿í àìûí òîî:

Òóõàéí æèëèéí ýõýíä áîëîí ýöýñò áàéñàí õ¿í àìûí òîîíû íèéëáýðèéã

2-ò õóâààæ æèëèéí äóíäàæ õ¿í àìûí òîîã òîäîðõîéëîâ. ¯¿íä:

S æèëèéí äóíäàж õ¿í àìûí òîî

So- îíû ýõýíä áàéñàí õ¿í àì, Si- îíû ýöýñò áàéñàí õ¿í àì, á. Òºðºëòèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä: -Òºðºëòèéí åðºíõèé êîýôôèöåíò:

Òóõàéí æèëä 1000 õ¿í àì òóòàìä øèíýýð òºðñºí õ¿¿õäèéí òîî, n- øèíýýð òºðñºí õ¿¿õäèéí òîî S_ æèëèéí äóíäàæ õ¿í àìûí òîî

-Òºðºëòèéí òóñãàé êîýôôèöåíò:

Ws- 15-49 íàñíû 1000 ýìýãòýé òóòàìä íîãäîõ õ¿¿õäèéí тоо n- òºðñºí õ¿¿õäèéí òîî, W-15-49 насны эмэгтэйчүүдийн тоо

2:)( 10 ssS

1000

;

x

1000

s

49

n

15

W

x

W

n W s


4

-Íàñíû á¿ëãýýð òîîöñîí òºðºëòèéí êîýôôèöåíò: Wq - Òóõàéí íàñíû á¿ëãèéí 1000 ýìýãòýé òóòàìä íîãäîõ àìüä

òºðñºí õ¿¿õäèéí òîî Wx- 15-49 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí òîî N1-òóõàéí íàñíû á¿ëãèéí àìüä òºð¿¿ëñýí õ¿¿õäèéí òîî: W1- òóõàéí íàñíû á¿ëãèéí ýìýãòýé÷¿¿äèéí òîî - Òºðºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöåíò: Íàñ áàðàëòûí ò¿âøèíã òîîöîîã¿é íºõöºëä íýã ýìýãòýéí íèéò

àìüäðàëûíõàà òóðøèä òºð¿¿ëýõ õ¿¿õäèéí äóíäàæ òîî x íàñíû òºðºëòèéí êîýôôèöåíò,

Òºðºëòèéí áîõèð êîýôôèöåíò:

D= òºðñºí íèéò õ¿¿õäèéí òîîíä ýìýãòýé õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâèéí æèí: Òºðºëòèéí öýâýð êîýôôèöåíò:

N x- íàñíû òºðºëòèéí êîýôôèöåíò: D - òºðñºí íèéò õ¿¿õäèéí òîîíä ýìýãòýé õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâèéí æèí: - ñòàöèîíàð õ¿í àìä àìüäàð÷ áàéãàà ýìýãòýé õ¿íèé äóíäàæ òîî:

Òºðºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöåíò íü ýìýãòýé õ¿í äóíä÷ààð òºðºõ íàñàíäàà òºð¿¿ëýõ õ¿¿õäèéí òîîã õàðóóëíà. Tºðºëòèéí áîõèð êîýôôèöåíò íü ýìýãòýé õ¿í äóíä÷ààð òºðºõ íàñàíäàà òºð¿¿ëýõ îõèäûí òîîã õàðóóëíà. Òºðºëòèéí öýâýð êîýôôèöåíò íü ýìýãòýé õ¿í äóíä÷ààð òºðºõ íàñàíäàà òºð¿¿ëñýí îõèä íü ýõèéíõýý íàñàíä õ¿ð÷ áàéãààã õàðóóëíà. â. Íàñ áàðàëòûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä. Íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöåíò: Íàñ áàðñàí õ¿íèé òîîã æèëèéí äóíäà÷ õ¿í àìûí òîîíä õàðüöóóëíà.

M- íàñ áàðñàí õ¿íèé òîî: S- æèëèéí äóíäà÷ õ¿í àìûí òîî

-Íÿëõñèéí ýíäýãäýë (îé õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë) M0- òóõàéí æèëä îé õ¿ðýëã¿é íàñ áàðñàí õ¿¿õäèéí òîî N0- òóõàéí æèëä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîî N1- ºìíºõ æèëä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîî

- Ердийн цэвэр өсөлтйин коффицент Төрөлтийн коффицентээс нас баралтын коффицентыг хасаж гаргана.

Насны бүлгээр тооцсон нас бара\лтын коффицент Òóõàéí íàñíû á¿ëãèéí 1000 õ¿í òóòàìä íîãäîõ íàñ áàðàëòûí òîî: Tx- x íàñíû á¿ëãèéí íàñ áàðñàí õ¿íèé òîî Sx- x - íàñíû á¿ëãèéí õ¿í àìûí òîî

;DnKRb x

;

;

;

;

1000

;

1000

1000

.

1000

3

1000

x

x

x

49

)

1

)

W

n

n

15

:

3

:

x

K

n

e

(

2

(

x

K

x

x

1

1

W

x

x

S

x

1

N

x

x

M

N

x

a

n

ò

N

S

L

M

t

n

ò

T

D

o

x

R

o

o


5

ã.Øèëæèõ õºäºëãººíèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä -Øèëæèí èðýëòèéí êîýôôèöåíò Òîäîðõîé õóãàöààíä òóõàéí íóòãèéí 1000 õ¿í àì òóòàìä

íîãäîõ øèëæèí èðñýí õ¿ì¿¿ñèéí òîî Py- òóõàéí õóãàöààíä øèëæèí èðñýí õ¿í àìûí òîî: S- æèëèéí äóíäàж х¿í àìûí òîî, -Øèëæèí ÿâàëòûí êîýôôèöåíò. Òîäîðõîé õóãàöààíä òóõàéí íóòàã

äýâñãýðèéí 1000 õ¿í àì òóòàìä íîãäîõ òóõàéí íóòàã äýâñãýðýýñ øèëæèõ ÿâñàí õ¿íèé òîî. Px- Øèëæèí ÿâñàí õ¿í àìûí òîî, S- Õ¿í àìûí æèëèéí äóíäàж òîî,

-Øèëæèõ õºäºëãººíèé öýâýð ºñºëò. Øèëæèí èðýãñäèéí òîîíîîñ øèëæèí ÿâàãñäûí òîîã õàñàæ òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí õ¿í àìûí äóíäàж òîîíä õàðüöóóëñàí õàðüöàà.

-Õîòæèëò. Õîò, õîò ìàÿãèéí ñóóðèí ãàçðóóäàä îðøèí ñóóã÷äûí íèéò õ¿í àìä ýçëýõ õóâèéí æèí. ä. Õ¿í àìûí íàñ õ¿éñèéí á¿òýö.

Òóõàéí íàñ õ¿éñèéí á¿ëýã äýõ õ¿í àìûí òîîíû òàðõàëò þì. Õ¿í àìûí íàñ õ¿éñèéí á¿òöèéí

ñóäàëãààã íèéãýì ýäèéí çàñãèéí òºëºâëºëò, ñóäàëãàà, øèíæèëãýýíèé àæèëä õýðýãëýäýã.

Õ¿í àìûí íàñ õ¿éñèéí á¿òöèéã õ¿ñíýãòýýð õàðóóëàõààñ ãàäíà õ¿í àìûí íàñ, õ¿éñèéí

ñóâðàãà, äèàãðàììààð õàðóóëàâ.

å. Õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëòûã òîîöîõ àðãà÷èëàë.

Õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ¿íäýñëýí õ¿í àìûí íàñëàëòûí õ¿ñíýãòèéã

òîäîðõîéëíî. Õ¿í àìûí íàñëàëòûí õ¿ñíýãòèéã õ¿í àì ç¿éí áîäèò ¿ç¿¿ëýëòýýð õèéñâýð õ¿í

àì (ñòàöèîíàð) äýýð òîîöîæ õèéñâýð õ¿í àìûí òîîã 100000 õ¿íýýð àâàâ. Íàñëàëòûí

õ¿ñíýãòèéã òîäîðõîéëîõûí òóëä õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûã íàñ, õ¿éñýýð ãàðãàæ, òýðõ¿¿

¿ç¿¿ëýëòýíä ¿íäýñëýí íàñ áàðàõ ìàãàäëàë -ã òîäîðõîéëíî.

Lx- x íàñ õ¿ðñýí õ¿íèé òîî /10000/, Lo- òºðñºí õ¿¿õäèéí òîî, /100000/, Lx+1 (x+1) íàñ õ¿ðòýë àìüä áàéãàà õ¿íèé òîî áóþó íàñ äýâøñýí õ¿íèé òîî:

dx - õ íàñàíä íàñ áàðñàí õ¿íèé òîî: qx- íàñ áàðàõ ìàãàäëàë

Px- àìüäðàõ ìàãàäëàë

õ-ýýñ õ+1 íàñàíä àìüäàð÷ áàéãàà õ¿íèé äóíäà÷ òîî. xL

; 1 x x q P

; 1000 x S

P P K ÿ y ø

;

;

;

x

1000

1000

1

x

x

x

x

x

S

S

x

L

P

P

d

q

Ê

Ê

L

d

y

ÿ

L

.

è

ÿ

x


6

Õ áà äýýø íàñàí äàõü õ¿í íàñíû òîî. e x -Õ íàñ õ¿ðñýí õ¿íèé èðýýä¿éä àìüäðàõ äóíäàæ íàñëàëò.

Íàñëàëòûí õ¿ñíýãòèéã äýëãýðýíã¿é áà õóðààíãóé áàéäëààð õèéäýã.

Õ¿í àì ç¿éí ñóäàëãààíы ÷óõàë àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõèéí òóëä ñèñòåìèéí äèíàìèê

çàãâàð áàéãóóëäàã áîëñîí áºãººä ýíý íü õ¿í ам ç¿éí ïðîöåññò ãàð÷ áàéãàà ººð÷ëºëò,

öààøäèéí ÷èã õàíäëàãûã çºâ òîäîðõîéëîõîä ÷óõàë áîëæ áàéíà.

Íýã. Õ¯Í ÀÌÛÍ ÒÎÎ, ÍÀÑ, Õ¯ÉÑÈÉÍ Á¯ÒÝÖ.

1.1. Õ¿í àìûí òîî

1960-ààä îíû ýõýíä Ñýëýíãý àéìãèéí Äàðõàí ñóìûí íóòàã äýâñãýðò 40.0 ìÿíãà

îð÷èì õ¿í àì îðøèí ñóóõ ¿éëäâýðèéí òîìîîõîí õîò áîëîõ Äàðõàí õîòûã áàéãóóëàõààð

òºëºâëºãäºí, àíõíû ñóóðü òàâèãäàæ, îëîí ¿éëäâýð, àæ àõóéí ãàçàð, îðîí ñóóö,

¿éë÷èëãýýíèé ãàçàð áàðèãäàæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ ýõýëñýí þì.

ªíãºðñºí 55 æèëèéí äîòîð ìàíàé îðíû íèéãýì ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä òîìîîõîí

áàéð ñóóðü ýçýëäýã, õ¿í àì îëíîîð ñóóðüøñàí àéìàã áîëîí õºãæèæ èðæýý.

Тóñ àéìãèéí õ¿í àì 1961-1965 îíä 73.8 õóâèàð áóþó 4.8 ìÿíãàí õ¿íýýð, 1965-1970

îíä 22.8 ìÿíãàí õ¿íýýð áóþó 2.2 äàõèí, 1970-1975 îíä 55 õóâèàð áóþó 14.1 ìÿíãàí õ¿íýýð,

1975-1980 îíä 12.8 õóâèàð áóþó 5.1 ìÿíãàí õ¿íýýð, 1980-1985 îíä 16.7 ìÿíãàí õ¿íýýð

áóþó 37.5 õóâèàð, 1985-1990 îíóóäàä 19.8 ìÿíãàí õ¿íýýð áóþó 32.1 õóâèàð, 1990-1995 îíä

6.5 ìÿíãàí õ¿íýýð áóþó 8.0 õóâèàð ºñºæ èðñýí áîëîâ÷ ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õ¿í àìûí òîîíû

ºñºëò çîãñîíãè áàéäàëä îðæýý.

Ñóóðèí õ¿í àìûí òîî, ñóìäààð, хүйсээр 2002-2017 он

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Бүгд Бүгд 87468 89857 90426 84317 89427 90224 91093 91358 95043 93137 92735 93554 97342 97691 99768 101879

эрэгтэй 42716 43930 42953 41296 42840 43040 44022 44028 46180 45335 45203 45470 47619 47995 48996 49915

эмэгтэй 44752 45933 47473 43021 46587 47184 47071 47330 48863 47802 47532 48084 49723 49736 50800 51964

Дархан Бүгд 70029 73408 74275 66863 73457 74526 75104 74454 77547 77547 75644 76428 79938 80652 82247 84256

эрэгтэй 33993 35828 34776 32422 34952 35391 36094 35607 37407 36494 36589 36831 38750 39222 39993 40852

эмэгтэй 36036 37586 39499 34441 38505 39135 39010 38847 40140 39000 39055 39597 41188 41430 42254 43404

Хонгор Бүгд 5628 5515 5390 5579 5404 4950 5115 5603 5796 5796 5693 5759 6101 5970 6184 6217

эрэгтэй 2826 2764 2719 2793 2715 2472 2600 2835 2942 2959 2896 2943 3142 3099 3215 3250

эмэгтэй 2802 2751 2671 2786 2689 2478 2515 2768 2854 2897 2798 2816 2959 2871 2969 2967

Орхон Бүгд 3435 2888 2913 3256 2932 2935 3076 3185 3277 3277 3277 3240 3155 3076 3186 3226

эрэгтэй 1768 1405 1432 1668 1426 1415 1497 1551 1606 1643 1631 1610 1600 1568 1632 1659

эмэгтэй 1667 1483 1481 1588 1506 1520 1579 1634 1671 1713 1646 1630 1555 1508 1554 1567

Шарын

гол Бүгд 8376 8046 7848 8619 7634 7813 7798 8116 8423 8423 8121 8127 8148 7993 8179 8180

эрэгтэй 4129 3933 4026 4413 3747 3762 3831 4035 4225 4239 43295 4086 4127 4066 4156 4154

X

3 : ) 2 ( 1 L L L

o o 2 : ) (

1 x x x L L L

;

;

1

x

1

x

x

L

T

e

x

x x L T T


7

Äàðõàí-Óóë àéìãèéí õ¿í àì 1961-2016 îíóóäàä /Ìÿíãàí õ¿íýýð/

Æèëèéí

äóíäàæ

õ¿í àì

бүгд ýðýãòýé ýìýãòýé

1961 968.1 6.5 3.2 3.3 0.67

1962 998 7.8 3.8 4 0.78 120 7.15

1963 1017.1 9.3 4.6 4.7 0.91 119.2 8.55

1964 1045.2 8.8 4.6 4.2 0.84 94.6 9.05

1965 1076 11.3 5.9 5.4 1.05 128.4 10.05

1966 1104.4 8.8 4.6 4.2 0.8 77.9 10.05

1967 1134.4 9.1 4.8 4.3 0.8 103.4 8.95

1968 1164.5 10.5 5.5 5 0.9 115.4 9.8

1969 1197.6 23.3 12.3 11 1.95 221.9 16.9

1970 1230.5 25.7 13.5 12.2 2.09 110.3 24.5

1971 1265.4 28.6 15.1 13.5 2.26 111.3 27.15

1972 1301.4 31.3 16.5 14.8 2.41 109.4 29.95

1973 1339.5 34 16.9 17.1 2.54 108.6 32.65

1974 1380.7 37 18.4 18.6 2.68 108.8 35.5

1975 1424.4 39.8 19.8 20 2.79 107.6 38.4

1976 1466.9 42.6 21.2 21.4 2.9 107 41.2

1977 1512.4 45.3 22.6 22.7 3 106.3 43.95

1978 1553.6 47.9 23.8 24.1 3.1 3.08 46.6

1979* 1595 41.8 20.8 21 2.6 2.62 44.9

1980 1682 44.9 22.4 22.5 2.7 2.67 43.4

1981 1682 47.5 23.6 23.9 2.8 2.82 46.2

1982 1724.7 49.2 24.5 24.7 2.8 2.85 48.4

1983 1767.5 52.2 26 26.2 2.9 2.95 50.7

1984 1808.9 55.9 27.9 28 3.1 3.09 54.1

1985 1900.6 61.6 30.7 30.9 3.2 3.24 58.8

1986 1949.7 67 33.4 33.6 3.4 3.44 64.3

1987 1997 72.1 36 36.1 3.6 3.61 69.6

1988 2044 75.6 37.7 37.9 3.7 3.7 73.9

1989* 2095.6 78.6 39.2 39.4 3.7 3.75 77.1

1990 2149.3 81.4 40.6 40.8 3.7 3.79 80

1991 2187.2 82.1 41 41.1 3.7 3.75 81.8

1992 2215.2 85.4 42.6 42.8 3.8 3.86 83.8

1993 2250 86.5 43.2 43.3 3.8 3.84 86

1994 2280 92.5 45.3 47.2 4 4.06 89.5

1995 2317.5 87.9 43.1 44.8 3.8 3.79 90.2

1996 2353.3 87.4 43.2 44.2 3.7 3.71 87.7

1997 2387 85.8 42.1 43.7 3.6 3.59 86.6

1998 2420.5 89.1 43.8 45.3 3.6 3.68 87.5

1999 2373.5 90.4 44.1 46.3 3.8 3.81 89.8

2000 2407.5 83.3 40.9 42.4 3.4 3.46 86.9

2001 2442.5 85.7 41.7 44 3.5 3.51 84.5

2002 2475.4 87.5 42.7 44.8 3.5 3.53 86.6

2003 2504 89.8 43.9 45.9 3.5 3.58 88.7

2004 2533.1 90.4 42.9 47.5 3.5 3.56 90.1

2005 2562.4 90.6 43.5 47.1 3.5 3.42 90.6

2006 2594.8 89.4 42.8 46.5 3.4 3.37 89.4

2007 2635.2 90.2 43 47.2 3.4 3.32 90.2

2008 2684 91 44 47 3.4 3 91

2009 2735.8 91.3 44 47.3 3.3 3.33 91.3

2010 2735.8 95 46.1 48.8 3.4 3.47 95

2011 2811.6 93.1 45.3 47.8 3.3 3.31 93.1

2012 2867.7 92.7 45.2 47.5 3.2 3.23 92.7

2013 2870.9 93.5 45.4 48.1 3 0.8 93.5

2014 2937.9 97.3 47.6 49.7 3 4 95.4

2015 2990.2 97.6 47.9 49.7 3.2 0.3 97.5

2016 3057,6 99,8 49,0 50,8 3,3 2,2 98,7

2017 101.9 49.9 52 2.2 96.1

ÎíÓëñûí õ¿í

àì

Äàðõàí Óóë àéìãèéí õ¿í

àì óëñûí ä¿íä

ýçëýõ õóâü

ºìíºõ îíòîé

õàðüöóóëñàí

õóâü


8

Ñóóðèí õ¿í àìûí òîî, 1970-2016 îíóóäàä /ìÿíãàí õ¿íýýð/

2011-2017 îíä суурин õ¿í àìûí òîî, насны бүлгээр, хүйсээр, ìÿí.õ¿íýýð

2011 2012 2013 2014 2015

Бүгд Хүйсээр Бүгд Хүйсээр Бүгд Хүйсээр Бүгд Хүйсээр Бүгд Хүйсээр Бүгд Бүгд

эр эм эр эм эр эм эр эм эр эм эр эм эр эм

0-4 8947 4635 4312 9333 4794 4539 9451 4829 4622 10631 5410 5211 11800 6015 5785 11769 6023 5746 11889 -6143 5789

5-9 6790 3477 3313 7017 3567 3450 7641 3926 3715 8570 4429 4141 9494 4860 4634 10130 5232 4898 10738 -5840 5245

10-14 7731 3834 3897 7377 3720 3657 7125 3578 3547 6644 3357 3287 6772 3475 3297 6835 3492 3343 7238 -3895 3550

15-19 9130 4621 4509 8215 4137 4078 8040 4013 4027 8085 4059 4026 7755 3929 3826 7622 3813 3809 7487 -3678 3722

20-24 10620 5429 5191 10339 5260 5079 9735 4914 4821 9626 4902 4724 8418 4256 4162 8100 4087 4013 7763 -3750 3886

25-29 8670 4337 4333 8642 4402 4240 8937 4524 4413 9616 4965 4651 9338 4837 4501 9535 4994 4541 9710 -5169 4657

30-34 7962 3836 4126 7792 3760 4032 7706 3782 3924 7886 3915 3971 7677 3812 3865 7986 4010 3976 8194 -4218 4059

35-39 7489 3585 3904 7441 3565 3876 7421 3561 3860 7565 3668 3897 7281 3581 3700 7533 3674 3859 7607 -3748 3908

40-44 6692 3112 3580 6496 3047 3449 6643 3088 3555 6895 3238 3657 6880 3323 3557 7099 3429 3670 7239 -3569 3744

45-49 6226 2801 3425 6277 2879 3398 6240 2889 3351 6295 2921 3374 6203 2897 3306 6251 2952 3299 6250 -2951 3284

50-54 4553 2047 2506 4900 2216 2684 5222 2334 2888 5516 2452 3064 5516 2471 3045 5812 2604 3208 5897 -2689 3234

55-59 2887 1301 1586 3159 1396 1763 3388 1487 1901 3766 1652 2114 4085 1818 2267 4238 1861 2377 4560 -2183 2550

60-64 1909 820 1089 1984 869 1115 2124 944 1180 2307 1031 1276 2343 1017 1326 2599 1110 1489 2844 -1355 1639

65-69 1373 619 754 1425 611 814 1490 621 869 1500 619 8814 1650 681 969 1683 682 1001 1719 -718 1027

70-74 1115 519 596 1215 579 636 1185 545 640 1217 527 690 1112 484 628 1148 471 677 1187 -510 712

75-79 589 224 365 617 248 369 667 274 393 697 308 389 805 334 471 822 365 457 912 -455 511

80-84 295 99 196 327 112 215 352 122 230 378 125 253 356 116 240 413 145 268 396 -128 256

85-89 104 25 79 124 28 96 126 26 100 95 21 74 145 35 110 153 39 114 179 -65 134

90-94 44 10 34 44 9 35 50 10 40 41 9 32 45 11 34 50 11 39 45 -6 36

95-99 8 2 6 9 3 6 10 2 8 12 1 11 12 2 10 16 2 14 22 -8 19

100+ 3 2 1 2 2 0 0 0 0 0 0 4 1 3 2 2 3 -1 2

Дүн 93137 45335 47802 92735 45203 47532 93554 45470 48084 97342 47619 49723 97691 47955 49736 99796 48996 50800 101879 49915 51964

2017

Хүйсээр

2016

Хүйсээр

25.7

44.9

81.4 87.9

83.3 90.6

95 93.1 92.7 93.5 97.3 97.6 99.8

0

20

40

60

80

100

120

1970 1980 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016


9

Õ¿í àìûí á¿òýö ñ¿¿ëèéí арван хоёр æèëýýð

Он 0-6 7-15 16-59 60 äýýø á¿ãä

2006 ýìýãòýé 4825 8607 30628 2527 46587ýðýãòýé 4688 8574 27463 2115 42840

Á¿ãä 9513 17181 58091 4642 89427

2007 ýìýãòýé 4829 8123 31489 2743 47184ýðýãòýé 4780 8046 27925 2289 43040

Á¿ãä 9609 16169 59414 5032 90224

2008 ýìýãòýé 5000 7900 28348 2774 44022ýðýãòýé 5077 7769 32301 1924 47071Á¿ãä 10077 15669 60649 4698 91093


2010 ýìýãòýé 5548 7031 33395 2889 48863

ýðýãòýé 5916 7192 30904 2168 46180

Á¿ãä 11464 14223 64299 5057 95043

2011 ýìýãòýé 5678 6676 31799 3649 47802

ýðýãòýé 6061 6738 30745 1791 45335Á¿ãä 11739 13414 62544 5440 93137

2012 ýìýãòýé 6097 5549 32599 3287 47532ýðýãòýé 6414 5667 30662 2460 45203

Á¿ãä 12511 11216 64261 5747 92735


ýìýãòýé 7128 7016 32269 3310 49723

ýðýãòýé 7479 6474 31025 2641 47619

Á¿ãä 14607 12750 66045 3940 97342


ýìýãòýé 7809 6885 32045 4061 50800ýðýãòýé 8174 7285 30712 2825 48996Á¿ãä 15983 14170 62757 6886 99796ýìýãòýé 8005 7235 32388 4336 51964ýðýãòýé 8394 7620 30930 2971 49915Á¿ãä 16399 14855 63318 7307 101879

2017

2016

2014

Нас хүйсийн суврага 2010 îí 2017 îí

-6000 -4000 -2000 0 2000 4000 6000

0 1-4 5-9

10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69

70+

эрэгтэй эмэгтэй

-1036 -5064

-5493

-3688

-3765

-3877

-5053

-4135

-3699

-3495

-2966

-2663

-2010

-1205

-692

-1074

1003

4786

5245

3550

3722

3886

4657

4059

3908

3744

3284

3234

2550

1639

1027

1670

-6000 -4000 -2000 0 2000 4000 6000

0

1-4

5-9

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70+

эрэгтэй эмэгтэй


10

Õ¿í àìûí á¿òýö

2002 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

87468 90426 89427 91093 91358 95043 93137 92735 93554 97342 97691 99796 101879

Ýðýãòýé 42716 47473 42840 44022 44028 46180 45335 45203 45470 47619 47955 48996 49915

Ýìýãòýé 44752 42953 46587 47071 47330 48863 47802 47532 48084 49723 49736 50800 51964

Ýðýãòýé 48.8 52.5 47.9 48.3 48.2 48.6 48.7 48.7 48.6 48.9 49.1 49.1 49

Ýìýãòýé 51.2 47.5 52.1 51.7 51.8 51.4 51.3 51.3 51.4 51.1 50.9 50.9 51

95.5 110.5 92.0 93.5 93.0 94.5 94.8 95.1 94.6 95.7 96.4 96.4 96

òîî 25845 26905 24234 25746 24928 25687 25153 25258 25754 27357 29606 30153 31254

õóâü 29.5 29.8 27.1 28.3 27.3 27.0 27.0 27.2 27.5 28.1 30.3 30.2 30.7

òîî 56324 58919 60578 60291 61141 64299 62544 61730 61796 63738 61613 62747 63318

õóâü 64.4 65.2 67.7 66.2 66.9 67.7 67.2 66.6 66.1 65.5 63.1 62.9 62.1

òîî 5299 4602 4615 5056 5289 5057 5440 5747 6004 6247 6472 6886 7307

õóâü 6.1 5.1 5.2 5.6 5.8 5.3 5.8 6.2 6.4 6.4 6.6 6.9 7.2

Õºäºëìºð

èéí íàñíû60 áà

äýýø

íàñíû

Õ¿í àìûí òîî

¯¿íýýñ

Ä¿íä

ýçëýõ

õóâü

Õ¿éñèéí õàðüöàà

0-15

íàñíû

õ¿¿õýä

Äàðõàí õîò áàéãóóëàãäñàíààñ õîéø óëñûí õýìæýýíä 1963.1969.1979.1989. 2000,

2010 îíóóäàä ээлжит тооллого болон 2015 онд õ¿í àìûí завсрын òîîëëîãî ÿâàãäæýý.

Ñ¿¿ëèéí 4 óäààãèéí òîîëëîãîîð áýëýí áàéñàí õ¿í àìûí òîî, íàñ õ¿éñèéí á¿òöèéã

àâ÷ ¿çýõýä 1969 îíä 23286 õ¿í àì òîîëîãäîæ áàéñíû 9152 íü áóþó 39.3 õóâü íü 0-14

íàñíû õ¿¿õä¿¿ä, 995 íü áóþó 4.2 õóâü íü 60-ààñ äýýø íàñíû àõìàäóóä, 8731 íü áóþó 37.5

õóâü íü 15-35 õ¿ðòýëõ íàñíû çàëóó÷óóä, 13139 íü áóþó 56.4 õóâü íü õºäºëìºðèéí íàñíû

õ¿í àì ýçýëæ áàéâ.

2000 îíû õ¿í àìûí òîîëëîãîîð 83271 õ¿í àì áýëýí òîîëîãäñîíû äîòîð 28779 íü

áóþó 34.6 õóâü íü 0-14 íàñíû õ¿¿õýä, 3654 íü áóþó 4.4 õóâü íü 60 áà äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñ,

15452 íü áóþó 18.6 õóâü íü 15-35 õ¿ðòýëõ íàñíû çàëóó÷óóä, 32433 íü áóþó 39 õóâü íü

õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àì ýçýëæ áàéæýý.

2017 îíû áàéäëààð íèéò õ¿í àìûí 31254 íü áóþó 30,7 õóâü íü 0-15 íàñíû

õ¿¿õä¿¿ä, 18332 íü буюу 18,0 хувь нь 15-35 íàñíû çàëóó÷óóä, 7307 íü áóþó 7.2 õóâü íü 60-

ààñ äýýø íàñíûõàí, 63318 7 íü áóþó 62.2 õóâü íü õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àì ýçýëæ

áàéíà.

Õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìûí ä¿íä ñóðãóóëüä ñóðàëöàãñàä, õºäºëìºðèéí íàñíû

õºäºëìºðèéí ÷àäâàðã¿é õ¿í àì, õºäºëìºð ýðõëýýã¿é õ¿í àìûí òîî íýìýãäñýí áàéíà.

Òºðºëò íýìýãäñýí ó÷èð öýâýð ºñºëò ìºí íýìýãäñýí áàéíà.

Áóñàä àéìàã, õîòóóäààñ õ¿í àì îëíîîð øèëæèí ñóóðüøèæ, äýýä ñóðãóóëü

êîëëåæèóäàä îëîí îþóòàí îëíîîð ñóðàëöàæ áàéãààãààñ øàëòãààëàí àéìãèéí õ¿í àìûí òîî

æèë äàðààëàí íýìýãäýæ áàéíà.


11

2. Õ¯Í ÀÌÛÍ ÅÐÄÈÉÍ ÕªÄªËÃªªÍ

òºðºëò íàñ áàðàëòöýâýð

ºñºëò

1988 73.9 2781 552 2229 37.63 7.47 30.2

1989 77.1 2649 566 2083 34.36 7.34 27

1990 80.0 2766 632 2134 34.58 7.9 26.7

1991 81.8 2863 605 2258 35 7.4 27.6

1992 83.8 2246 525 1721 26.8 6.26 20.5

1993 86.0 1846 561 1285 21.47 6.52 14.9

1994 89.5 1547 606 941 17.28 6.77 10.5

1995 90.2 1644 571 1073 18.23 6.33 11.9

1996 87.7 1557 570 987 17.75 6.5 11.3

1997 86.6 1496 683 813 17.27 7.89 9.4

1998 87.5 1428 626 802 16.32 7.15 9.2

1999 89.8 1573 642 931 17.52 7.15 10.4

2000 86.9 1561 563 998 17.96 6.48 11.5

2001 84.5 1356 576 780 16.05 6.82 9.2

2002 86.6 1600 589 1011 18.48 6.8 11.7

2003 88.7 1432 621 811 16.14 7.0 9.1

2004 90.1 1394 634 760 15.47 7.04 8.4

2005 90.6 1466 673 793 16.18 7.43 8.8

2006 89.4 1539 650 889 17.21 7.27 9.9

2007 90.2 1904 596 1308 21.11 6.61 14.5

2008 91.0 1950 572 1378 21.43 6.29 15.1

2009 91.0 2415 508 1907 30.0 10.0 20.0

2010 95.0 2061 666 1395 21.6 7.0 14.7

2011 93.1 2302 695 1607 24.7 7.4 17.7

2012 92.7 2427 645 1782 30.0 10.0 20.0

2013 93.5 2698 529 2169 28.83 5.65 23.18

2014 97.3 2601 536 2065 26.72 5.43 21.29

2015 97.6 2446 580 1866 25.03 5.94 19.1

2016 98.7 2370 601 1769 24.01 6.09 17.92

2017 100.8 2171 575 1596 21.53 5.7 15.83

1000 õ¿íä íîãäîõ

îí

Æèëèéí

äóíäà÷ õ¿í

àìûí òîî

Òºðºëò Íàñ áàðàëòÖýâýð

ºñºëò

1963-2017 îíóóäàä áóþó ºíãºðñºí 54 æèëä Äàðõàí-Óóë àéìàãò 94099 õ¿í òºðæ

26453 õ¿í íàñ áàðæ, 67,6 ìÿíãàí õ¿íýýð öýâýð ºññºí áàéíà.

1000 õ¿í àìä íîãäîõ òºðºëò, íàñ áàðàëò, öýâýð ºñºëò.

Íèéò õ¿í àìûí ä¿íä òºðºõ íàñíû áóþó 15-49 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü

2000 îíä 29.1%, 2015 онд 27,5, 2016 онд 27,2 , 2017 онд 26,75 хувь áàéíà.

41.19 39.3

40.7 38.77

32.9 34.58

18.23 17.96 16.18

21.6 24.7

30.0 28.83 26.72

25.03 24.01 21.53

9.15 12.57

10.44 10.25

6.7 7.9 6.33 6.48 7.43 7.0 7.4

10.0

5.65 5.43 5.94 6.09 5.7

32.04

26.73

30.26 28.52

26.2 26.7

11.9 11.5 8.8

14.7 17.7

20.0 23.18

21.29 19.1 17.92

15.83

1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Төрөлт Нас баралт Цэвэр өсөлт


12

ÒªÐªËÒ, ÍªÕªÍ ¯ÐÆÈÕ¯ÉÍ ÈÒÃÝËÖ¯¯Ð¯¯Ä

1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

15-19 21.96 19.89 17.99 21.70 20.88 8.34 13.25 21.36 15.7 27.32 31.68 19.12 27.3 42.34 28.35 29.28

20-24 243.72 236.75 205.38 101.50 137.20 128.55 140.60 155.75 113.8 162.64 155.94 167 154.00 156.9 155.99 131.75

25-29 270.04 281.88 224.29 122.20 108.20 123.00 147.10 159.19 131.2 168.07 164.86 158.62 170.1 153.74 148.43 141.5

30-34 200.73 169.50 162.72 68.40 71.00 63.74 98.60 120.78 102.6 126.20 115.58 137.1 135.00 121.09 133.05 123.7

35-39 161.11 129.70 86.81 33.90 39.00 34.93 53.40 69.89 65.4 73.92 71.21 100 89.00 94.32 84.74 82.13

40-44 91.99 41.79 22.68 17.80 8.90 6.32 11.90 17.55 17.9 19.36 18.85 36.85 1.40 30.36 27.25 17.89

45-49 22.21 15.38 4.72 4.60 4.80 2.44 2.09 2.73 1.2 2.76 0.00 13.24 0.00 2.12 1.52 0.3

Åðºíõè

é30.60 32.90 31.90 20.00 18.60 31.10 21.40 26.43 21.7 24.70 30.00 28.83 26.72 25.04 24 21.54

Òóñãàé 142.89 138.20 138.40 65.30 62.91 50.71 74.50 82.52 67.9 80.00 86.21 96.36 91.90 90.6 87.2 79.64

Íèéëáý

ð5.06 4.47 3.90 2.07 1.99 1.83 2.33 2.73 2.2 2.75 2.79 3.78 3.47 3 2.9 2.63

1968 îíä õàìãèéí ºíäºð (1000 õ¿í àìä 65.4) òºðºëòèéí ò¿âøèíä õ¿ð÷ áàéñàí áîë

äàðàà äàðàà÷èéí æèë¿¿äýä òºðºëò ààæìààð áóóðñíààð òºðºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöåíò

1980 îíä 5.06 áàéñàí áîë 1985 îíä 4.47, 1990 îíä 3.62 áîëæ óëìààð 2004 îíä 1.67, 2008

îíä 2.33, 2009 îíä 2.73, 2012 îíä 2.79 , 2013 онд 3.78, 2014 онд 3,47, 2015 онд 3,0, 2016

онд 2,9, 2017 онд 2,63 болж өмнөх оноос 0,27 пунктээр áóóðñàí áàéíà.

Õ¿í àìûí ºñºëòèéí õóðäàö óäààí, àæèëëàõ õ¿÷ýýð äóòàãäàæ áàéñàí çýðãýýñ øàëòãààëàí

1950 ààä îíîîñ õ¿í àìàà ºñãºõ çîðèëãîîð òºðºëòèéã óðàìøóóëàõ, ýõ õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë

ìýíäýä àíõààðàë õàëàìæ òàâèõ áîäëîãî á¿ð ýð÷èìòýé õýðýãæèæ èðñýí þì. Ýíý íü óëñ

¿íäýñòíèé îíöëîã, ò¿¿õèéí áîäèò øààðäëàãà áàéæýý. Õ¿í àìàà ºñãºõ, òºðºëòèéã

óðàìøóóëàõ áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõäýý ýõ, õ¿¿õäèéí íèéãìèéí õàìãààëëûã õóóëü÷èëàí

áàòàëãààæóóëæ õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã ýýëæ äàðààëàí àâñààð èðñýí áàéíà. Ãýâ÷ ýõ

õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë èõñýõ, òºðºëò õîîðîíäûí çàé îéðòîõ çýðýã õàíäëàãóóä íü õ¿í àìûí

äóíä òºðºëòºº çîõèöóóëàõ ýðìýëçëýëèéã áèé áîëãîñîí áîëîí äýëõèé íèéòèéí õ¿í àìûí

õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà, òºð¿¿ëýõ õ¿¿õäèéíõýý òîîã ººðñäºº øèéäýõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ

òàëààð òàâüæ áóé õ¿÷èí ÷àðìàéëò çýðãèéã àíõààðàí ¿çýæ, 1980-ààä îíû ñ¿¿ë÷ýýñ õ¿í àì

ç¿éí òàëààð Ìîíãîë óëñûí òºðººñ áàðèìòëàõ áîäëîãîä çàðèì ººð÷ëºëò îðæ, òºðºëòèéã ýõ

õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíäòýé óÿëäóóëàí çîõèñòîé çîõèöóóëàõàä àíõààðàë òàâèõ áîëñîí þì.

1988 îíîîñ ¿ð õºíäºëòèéã çàðèì òîõèîëäëóóäàä çºâøººðºõ áîëæ Ýõ áîëîõ àñóóäëûã

ýìýãòýé÷¿¿ä ººðñäºº øèéäýõýýð ýð¿¿ë ìýíäèéí õóóëèíä ººð÷ëºëò îðóóëñàí áàéíà.

Ýìýãòýé÷¿¿äèéã 20-24 íàñàíäàà ãýðëýæ, 20-35 íàñíû õîîðîíä 2-3 æèëèéí çàéòàé òºðºõèéã

îíîâ÷òîé ãýæ çºâëºäºã áàéæýý. Ìºí íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõ, ÿëàíãóÿà ýõ, õ¿¿õäèéí

ýíäýãäëèéã áóóðóóëàõ, äóíäàæ íàñëàëòûã íýìýãä¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí áîäëîãî ÷óõàë áàéð

ñóóðü ýçýëñýí õýâýýð áàéíà. Ìîíãîë óëñûí õ¿í àìûí äèéëýíõ íü óëàìæëàëò ìàë àæ àõóé

ýðõëýí õºäºº îðîí íóòàãò ñóóðüøèæ áàéñàí áîë 1960-ààä îíîîñ ¿éëäâýðëýë ýð÷èìæèæ,

õîò ñóóðèí ãàçðóóä øèíýýð áèé áîëæ, òýäãýýðò àæèëëàõ õ¿÷èí äóòàãäàæ èðñíýýð õ¿í àìûã

õîò ñóóðèíãóóäàä øèëæèí ñóóðüøèõèéã äýìæèõ áîäëîãî ÿâóóëñàí íü õ¿í àìûí áàéðøèë,

øèëæèõ øèëæèõ õºäºëãººíä øèíý õýâ ìàÿã áèé áîëãîñîí þì.


13

Èíãýñíýýð Äàðõàí-Óóë àéìãèéí õ¿í àì íü Ìîíãîë óëñûí õ¿í àìûí ýð÷èìòýé òºðºëò,

íàñ áàðàëòûí áóóðàëòòàé çýðýãöýí õ¿í àì îëíîîðîî øèëæèí èðæ ñóóðüøèõ áîëñîí íü

Äàðõàíû ãýõ óóãóóë èðãýäèéã á¿ðä¿¿ëýõýä ãîëëîõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí áàéíà.

Äýýð äóðüäñàíààð òºðººñ ÿâóóëæ áàéñàí õ¿í àì ç¿éí áîäëîãûí ººð÷ëºëò áîëîí ýäèéí

çàñãèéí òàëààð áàãàã¿é àìæèëò îëæ, àðä ò¿ìíèé àæ áàéäàë ñàéæèð÷, óëìààð, ñî¸ë,

áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààð èõýýõýí àìæèëò îëæ, õ¿í àìûí áîëîâñðîëûí ò¿âøèí

äýýøèëæ, ñýõýýòíèé òîî ýðñ íýìýãäýõ òóòàì ýìýãòýé÷¿¿ä õ¿¿õýä òºð¿¿ëæ ºñãºí ãýðò

ñóóõààñ ýðñ òàòãàëçàæ, óëìààð ìýðãýæèë, áîëîâñðîëîî äýýøë¿¿ëæ, íèéãìèéí àìüäðàëä

èäýâõèòýé îðîëöîõ íü íýìýãäýõèéí õèðýýð ãýð á¿ëä òºð¿¿ëýõ õ¿¿õäèéí òîîã çîõèöóóëàõ

øààðäëàãà, ñîíèðõîë óðãàí ãàð÷ áàéñàíòàé õîëáîîòîéãîîð 1970-ààä îíû ñ¿¿ë÷ýýñ õ¿í

àìûí òºðºëò òîãòîíãè áàéäàëä îðæ óëìààð 1980-ààä îíû ýõíýýñ òºðºëò ааæìààð áóóð÷

ýõýëñýí áàéíà. 1989 îíä áîëîâñðîëòîé õ¿í àìûí òîî 1979 îíûõîîñ 49.2%-èàð ºññºíèé

äîòîð äýýä áîëîâñðîëòîé õ¿íèé òîî 2 äàõèí ºññºí áàéâ. Õ¿í àìûí õóðäàí ºñºëòèéí ¿ð

ä¿íä á¿õ õ¿íä õ¿¿õýä, çàëóó÷óóäûí ýçëýõ õóâèéí æèí ýðñ ºñ÷, õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë

íýìýãäýæ áàéæýý. 1960-1970-ààä îíû ¿åä òºðºëòèéí ºíäºð ò¿âøèí, íàñ áàðàëòûí áóóðàëò

íü õ¿í àìûí ºñºëòèéã íºõöºëä¿¿ëñýí áàéíà.

1000 ýìýãòýéä íîãäîõ òºðºëò, íàñíû á¿ëãýýð.

3.Хүн амын нас баралт

1980 îíä õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí 1000 õ¿í àì òóòàìä 9.63 áàéñàí áîë 1993

îíä 6.16 áîëæ 36 õóâèàð áóóðñàí áàéíà. 1960-ààä îíîîñ õîéø 40 ãàðóé æèëèéí ò¿ðøèä

àðèóí öýâýð, ýì, ýìíýëãèéí òåõíèêèéí ñàéæðàëò, õàëäâàðò ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ÷àäâàðòàé

áîëæ ñàéæèð÷ ýõýëñíýýð õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí ýðñ áóóð÷ ýõýëñýí áàéíà.

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

140.00

160.00

180.00

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


14

Íàñ áàðñàí õ¿íèé òîî, íàñíû á¿ëýã, õ¿éñýýð. 2009-2017 îí

### 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Á¿ãä

õ¿éñýýð Á¿ãä






õ¿éñýýð

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

ýì

ýãò

ýé

ýðýãò

ýé

Á¿ãä 631 368 263 666 392 274 695 429 266 656 406 250 529 312 217 656 391 265 580 354 226 601 369 232 478 188

1 õ¿ðòýë 9 8 1 9 3 6 11 7 4 11 5 6 3 2 1 11 5 6 9 6 3 15 9 6 19 6

1-4 2 2 0 8 4 4 18 14 4 14 9 5 8 6 2 8 2 6 10 4 6 13 10 3 7 5

5-9 2 2 0 3 2 1 5 0 5 5 2 2 4 4 0 8 4 4 4 2 2 8 5 3 3 1

10-14 0 0 0 5 2 3 9 7 2 9 3 0 5 3 2 9 5 4 6 1 5 3 2 1 2 1

15-19 4 4 0 10 6 4 12 9 3 12 4 3 6 2 4 4 2 2 9 5 4 1 1 0 5 3

20-24 14 9 5 17 8 9 30 27 3 30 15 9 13 9 4 8 4 4 10 9 1 7 6 1 4 2

25-29 20 14 6 16 13 3 19 15 4 19 14 5 10 9 1 15 14 1 13 11 2 14 9 5 7 3

30-34 18 13 5 22 17 5 16 10 6 16 17 9 20 10 10 22 15 7 20 16 4 23 21 2 13 2

35-39 31 22 9 37 27 10 34 29 5 34 27 6 19 9 10 33 26 7 30 20 10 22 15 7 17 6

40-44 47 33 14 49 34 15 64 43 21 64 26 14 32 20 12 37 27 10 31 24 7 37 25 12 28 6

45-49 69 46 23 66 42 24 69 45 24 69 49 27 39 26 13 47 32 15 44 29 15 57 41 16 35 13

50-54 66 40 26 67 49 18 71 44 27 71 47 21 49 36 13 92 60 32 72 47 25 60 40 20 49 16

55-59 38 22 16 52 33 19 59 28 31 59 44 15 55 34 21 75 41 34 52 32 20 54 36 18 44 15

60-64 55 32 23 51 30 21 44 31 13 44 29 25 48 28 20 59 36 23 47 27 20 62 46 16 49 16

65-69 68 40 28 57 30 27 51 29 22 51 26 15 45 28 17 52 32 20 50 30 20 57 33 24 49 16

2017

Á¿ãä

õ¿éñýýðÍàñíû

á¿ëýã

2016

Á¿ãä

õ¿éñýýð

Íàñ áàðàëòûí åðºíõèé áà íàñíû á¿ëãèéí êîýôôèöåíт1980 1990 2000 2002 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

7.73 6.49 6.80 7.01 7.26 6.27 6.90 7.00 7.46 7.51 7.38 5.65 6.74 5.94 6.08 4.74

0 70.9 6.0 10.4 10.3 2.6 4.6 7.8 5.6 6.7 6.7 6.7 1.8 5.72 3.73 7.18 9.32

1-4 13.0 0.3 2.7 1.4 1.3 0.9 1.2 1.1 2.5 2.0 1.6 1.0 0.92 1.07 1.34 0.71

5-9 1.3 0.3 0.1 0.5 0.4 0.8 0.4 0.4 0.7 0.8 0.6 0.5 0.93 0.42 0.79 0.27

10-14 0.4 0.4 0.4 0.6 0.6 0.4 0.1 0.6 1.2 1.2 0.4 0.7 1.35 0.89 0.44 0.27

15-19 0.8 0.7 0.5 1.0 1.0 0.8 0.7 1.0 1.3 1.3 0.9 0.8 0.49 1.1 0.13 0.7

20-24 1.3 3.0 2.0 2.0 1.5 1.9 1.4 1.6 2.8 2.8 2.4 1.3 0.83 1.19 0.86 0.51

25-29 2.4 5.0 4.8 4.8 3.3 2.5 2.4 1.8 2.2 2.2 2.3 1.1 1.56 1.39 1.47 0.72

30-34 2.9 7.1 4.3 4.0 3.2 4.4 2.3 2.7 2.0 2.0 3.5 2.6 2.79 2.61 2.88 1.58

35-39 3.2 4.3 3.3 6.6 4.7 4.6 5.2 3.8 4.3 4.9 4.7 2.6 4.36 4.12 2.92 2.23

40-44 3.7 6.7 4.8 11.5 7.0 7.0 6.7 6.5 7.0 7.1 6.4 4.8 5.37 4.51 5.21 3.86

45-49 7.2 7.8 9.3 12.4 7.7 9.8 7.3 7.0 11.6 10.7 12.6 6.3 7.47 7.09 9.12 5.6

50-54 11.7 16.0 11.2 18.2 12.7 16.5 17.5 14.9 16.0 14.6 14.4 0.4 16.68 13.05 10.32 8.3

55-59 20.4 18.6 22.1 25.0 22.9 21.4 25.8 16.8 14.5 19.1 19.2 16.2 19.92 12.73 12.74 9.65

60-64 19.1 37.3 37.1 36.3 28.2 33.2 35.0 28.8 31.2 25.8 27.8 22.6 25.57 20.06 23.86 20.62

65-69 49.7 38.3 54.4 68.7 37.8 52.8 57.7 38.2 44.5 40.1 29.3 30.2 34.67 30.3 33.87 28.5

70+ 62.2 56.6 59.9 63.9 71.8 84.3 74.3 85.6 89.1 77.1 74.0 72.1 69.79 64.52 53.57

Åðºíõèé

Êî.

Íàñ

íû á

¿ëãè

éí ê

îýô

ôèö

åíò

Á¿ãä

Òºðºëò ºíäºð áàéñíààð õ¿í àìûí äóíä çàëóó÷óóäûí ýçëýõ õóâü ºíäºð (íàñ áàðàëò

ìàø äîîãóóð áàéäàã) áàéñíààñ íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí äîîãóóð áàéëàà.Ìºí 1960-ààä îíû

¿åä ãýðëýëòèéí íàñ ýðò (èõ çàëóó íàñàíäàà ãýð á¿ë áîëäîã), ãýðëýëò á¿õ íèéòèéã õàìàðñàí

øèíæòýé áàéâ. Áóñàä àéìàã õîòóóäòàé õàðüöóóëàõàä õ¿í àìûí ¿çýãäëèéí ïðîöåññ

õàðüöàíãóé èæèë òºñòýé áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà.

1000 õ¿í àìä íîãäîõ íàñ áàðàëòûí ò¿âøèíãèéí ñóäàëãààíààñ õàðàõàä õ¿í àìûí

äóíä ýðýãòýé÷¿¿äèéí íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí ýìýãòýé÷¿¿äèéã áîäâîë õàðüöàíãóé ºíäºð

áàéíà. 1980-ààä îíû ¿åä ýðýãòýé, ýìýãòýé÷¿¿äèéí íàñ áàðàëò íàñíû á¿ëã¿¿äýä áàðàã àäèë

áàéñàí áîë 1990-ýýä îíû ñ¿¿ë÷ýýñ ýõëýí ýðýãòýé÷¿¿äèéí ýêçîãåíò íàñ áàðàëò 15 íàñíààñ

ýõëýí íýìýãäýæ, ò¿¿íýýñ õîéø á¿õ íàñàíä ýðýãòýé÷¿¿äèéí íàñ áàðàëò ýìýãòýé÷¿¿äèéíõýýñ

õàðüöàíãóé ºíäºð áîëñîí áàéíà.


15

4.Íÿëõñûí íàñ áàðàëò, íÿëõñûí íàñ áàðàëòûí êýîôôèöåíò.

ÎíóóäÍÿëõñûí íàñ

áàðàëò, (õ¿íèé òîî)

Íÿëõñûí íàñ

áàðàëòûí

êîýôôèöåíò

2000 53 34.0

2001 21 36.1

2002 17 20.0

2003 12 16.8

2004 11 15.1

2005 12 8.18

2006 8 5.19

2007 8 4.2

2008 13 6.66

2009 16 7.77

2010 12 5.82

2011 11 4.85

2012 11 6.67

2013 3 1.11

2014 11 4.2

2015 9 3.6

2016 15 6.26

2017 19 8.49

Àìüä òºðñºí 1000 õ¿¿õäýä íîãäîõ íÿëõñûí íàñ áàðàëò (íÿëõñûí íàñ áàðàëòûí

êîýôôèöåíò) 1975-1986 îíóóäàä àìüä òºðñºí 1000 õ¿¿õýä òóòàìä 169-217 õ¿ð÷

íýìýãäñýíýý 1991 îíîîñ õîéø æèë äàðààëàí áóóð÷ байсан боловч 2014 онд àìüä òºðñºí

1000 õ¿¿õýä òóòìààñ 4.2, 2015 онд 3,6, 2016 онд 6,3, 2017 онд 8,49 болсон байна.

Àìüä òºðñºí 1000 õ¿¿õäýä íîãäîõ íÿëõñûí ýíäýãäýë

1980-ààä îíû ¿åä òºðºëò îëîí, òºðºëò õîîðîíäûí çàé îéðõîí áàéñíààñ

øàëòãààëàí íýã õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëò ºíäºð áàéñàí áîë 1990-ýýä îíîîñ

òºðºëò ààæìààð áóóð÷, òºðºëò õîîðîíäûí çàé õîëäñîí çýðãýýñ íÿëõñûí íàñ áàðàëò 2010

îíòîé õàðüöóóëàõàä 2016 îíä 1.3%-иар өсчээ.

109.9

69.8

43.2 34

8.18 5.85 4.85 8.81 1.11 4.2 3.6 6.3 8.49

0

20

40

60

80

100

120

1980 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


16

Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä òºðºëò æèë äàðààëàí áóóðñíààð, íýã õ¿ðòýëõ íàñòàé õ¿¿õäèéí

íàñ áàðàëò ìºí æèë äàðààëàí áóóðñàí áºãººä, 2010 îíòîé õàðüöóóëáàë 2016 îíä íýã

õ¿ðòýë íàñòàé õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëт 1.3%-иар өсч, 1-4 íàñòàé õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëò 1,13%-

иар áóóðñàí áîë, 5-9 íàñòàé õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëò 0,05 õóâèàð өсч, 10-14 íàñòàé õ¿¿õäèéí

íàñ áàðàëò 0,73 õóâèàð буурсан áàéíà.

1000 õ¿í àìä íîîãäîõ íàñ áàðàëòûí íàñíû á¿ëãèéí êîýôôèöåíòèéã 2010 îíòîé

õàðüöóóëæ ¿çâýë 15-19 íàñàíä 1,18 õóâèàð, 20-24 íàñàíä 1,96 õóâèàð, 25-29 íàñàíä 0,72

õóâèàð, 30-34 íàñàíä 0,87 хувиар өсч, 35-39 íàñàíä 1,34 %-иар, 40-44 íàñàíä 1,83 %-иар,

45-49 íàñàíä 2,48%-иар, 50-54 íàñàíä 5,66%-иар, 55-59 íàñàíä 1,8%-иар õóâèàð òóñ òóñ

буурсан ä¿íòýé áàéíà.

15-19 íàñíû á¿ëãýýñ ýõëýýä íàñíû á¿ëãèéí øàòëàë àõèõ òóòàì íàñ áàðàëòûí

ò¿âøèí íýìýãäýæ áàéãààãèéí äîòîð ýðýãòýé÷¿¿äèéí íàñ áàðàëò õàðüöàíãóé ºíäºð áàéãàà

íü àíõààðàë òàòàæ áàéíà. Íàñ áàðàëòûí ìàãàäëàë õàìãèéí áàãàòàé íàñíû á¿ëýã íü 5-19

íàñ áàéíà. Õºäºëìºðèéí íàñàíä õ¿ð÷ áèå äààæ àìüäðàõ èäýð íàñíû ¿åýñ ýõëýí ãàäíû

íºëººëºëä ºðòºæ íàñ áàðàõ ìàãàäëàë íýìýãäýæ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä òºðºõ ¿åèéí

õ¿éñèéí õàðüöàà ç¿é çîõèñòîé õýìæýýíä áàéãààä èä ãýðëýõ íàñíû ¿å, áèå äààæ àìüäðàõ

íàñàíä õ¿ðýõ ¿åýñ õ¿éñèéí õàðüöàà àëäàãäàõ, ýðýãòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí áîëîâñðîëûí

ò¿âøèíä ÿëãàà ãàð÷, ýðýãòýé÷¿¿äèéí ìýðãýæèë, áîëîâñðîëûí ñóðãóóëüä õàìðàëò

ýìýãòýé÷¿¿äèéã áîäâîë áàãàñ÷ áàéãààã ýíý àñóóäëààð íàðèéâ÷èëñàí ñóäàëãàà õèéõ

øààðäëàãàòàé áàéíà.

5.Ãýðëýëò, öóöëàëò, ¿ð÷ëýëò

Ãýð á¿ë öóöëàëò, öóöëàëòûí åðºíõèé áà òóñãàé êîýôôèöåíò, 1975 – 2016

16, ò¿¿íýýñ

äýýø

íàñààð

òîîöîñí

18, ò¿¿íýýñ

äýýø

íàñààð

òîîöñîí

16, ò¿¿íýýñ

äýýø

íàñààð

òîîöîñí

18, ò¿¿íýýñ

äýýø

íàñààð

òîîöñîí

169 4.4 9.5 10.4 1997 507 5.9 8.9 10.0

175 4.2 9.1 9.9 1998 574 6.6 9.8 10.8

240 5.5 11.4 12.4 1999 427 4.8 7.1 7.8

150 3.2 6.8 7.7 2000 476 5.5 8.9 9.6

208 4.6 9.3 10.5 2001 488 5.8 8.3 9.0

450 10.4 20.6 23.3 2002 524 6.1 8.5 9.1

825 17.9 33.7 39.5 2003 720 8.1 11.3 12.1

545 11.3 20.3 22.9 2004 623 6.9 9.8 10.6

553 10.9 19.4 21.3 2005 840 9.4 12.8 14.3

551 10.2 15.9 17.3 2006 1458 16.1 24.1 25.1

673 11.4 19.4 21.4 2007 1839 20.4 29.6 27.7

685 10.7 18.0 20.2 2008 1050 11.5 16.6 15.5

835 12.0 19.6 22.0 2009 1216 13.3 18.3 19.4

901 12.2 20.7 23.0 2010 240 2.5 3.6 3.7

839 10.9 18.6 20.4 2011 402 4.3 5.9 6.2

869 10.9 18.1 20.3 2012 400 4.3 5.9 6.2

846 10.3 16.2 18.1 2013 471 5.0 6.7 6.4

612 7.3 11.4 14.2 2014 536 5.51 7.65 8.02

488 5.7 8.8 9.9 2015 562 5.75 7.1 8.07

476 5.3 8.7 9.9 2016 540 5.47 7.75 8.1

591 6.6 10.9 12.4 2017 632 6.27 8.94 9.34

Ãýðëýëòèéí

åðºíõèé


òóñãàé êîýôôèöåíò

Ãýðëýëòèéí

åðºíõèé


òóñãàé êîýôôèöåíò

ÎíÃýðëýñýí

õ¿íèé òîî

Ãýðëýñýí

õ¿íèé òîî


17

16 áà

ò¿¿íýýñ

äýýøíàñ

ààð

òîîöñîí

18 áà

ò¿¿íýýñ

äýýøíàñ

ààð

òîîöñîí

16 áà

ò¿¿íýýñ

äýýøíàñ

ààð

òîîöñîí

18 áà

ò¿¿íýýñ

äýýøíàñ

ààð

òîîöñîí

1975 2 0.05 0.11 0.12 1997 77 0.89 1.35 1.53

1976 2 0.05 0.10 0.11 1998 43 0.49 0.73 0.81

1977 4 0.09 0.19 0.21 1999 64 0.71 1.06 1.16

1978 5 0.11 0.23 0.26 2000 39 0.45 0.73 0.79

1979 16 0.36 0.72 0.81 2001 40 0.47 0.68 0.73

1980 15 0.35 0.69 0.78 2002 22 0.25 0.36 0.38

1981 17 0.37 0.69 0.81 2003 72 0.81 1.13 1.21

1982 15 0.31 0.56 0.63 2004 68 0.75 1.07 1.16

1983 19 0.37 0.67 0.73 2005 115 1.26 1.89 1.77

1984 18 0.33 0.52 0.57 2006 83 0.93 1.37 1.29

1985 23 0.39 0.66 0.73 2007 101 1.12 1.63 1.53

1986 24 0.37 0.63 0.71 2008 103 1.13 1.63 1.52

1987 30 0.43 0.70 0.79 2009 119 1.30 1.74 1.90

1988 35 0.47 0.80 0.89 2010 123 1.29 1.77 1.87

1989 41 0.53 0.91 1.00 2011 153 1.64 2.40 2.44

1990 32 0.40 0.67 0.97 2012 143 1.61 2.21 2.32

1991 51 0.62 0.97 1.07 2013 124 1.33 1.82 1.91

1992 52 0.62 0.97 1.07 2014 173 1.78 1.82 1.91

1993 32 0.37 0.58 0.65 2015 171 1.75 2.45 2.57

1994 47 0.53 0.86 0.98 2016 166 1.68 2.38 2.49

1995 37 0.41 0.68 0.77 2017 172 1.7 2.43 2.54

1996 53 0.60 0.93 1.05

Цуцлалò

ûí

åðºíõèé

êîýôôè

öåíò

Òóñãàé êîýôôèöåíò

Îí

Гэр

бүл

цуцла

лт

Цуцлалò

ûí

åðºíõèé

êîýôôè

öåíò

Òóñãàé


Îí

Гэр бүл

цуцалса

н õ¿íèé

òîî

Аймгийн хэмжээнд 2017 онд 478 гэр бүл шинээр бүртгэгдэж, 172 гэр бүл гэрлэлтээ

цуцлуулсан нь 1000 хүн тутмын ард 5-6 гэр бүл бүртгэгдэж, 1-2 гэр бүлийн цуцлалт

бүртгэгдэж байна.

6.Хүн амын шилжилт хөдөлгөөн

Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä áóñàä àéìàã, õîòîîñ æèë äàðààëàí îëîí àðâàí õ¿í øèëæèí èðæ

ñóóðüøèæ, ìºí òºäèé òîîíû õ¿í Óëààíáààòàð õîò áîëîí áóñàä àéìàã õîòóóä ðóó øèëæèí

ÿâæ áàéãààãààñ õ¿í àìûí òîî òºäèéëºí ºñºõã¿é áàéíà.

Îí

Øèëæèæ

èðñýí

Øèëæèæ

ÿâñàí

ªñºëò +

áóóðàëò - Îí

Øèëæèæ

èðñýí

Øèëæèæ

ÿâñàí

ªñºëò +

áóóðàëò -

1982 301 255 46 2000 1737 1223 514

1983 638 261 377 2001 2105 1041 1064

1984 3727 1393 2334 2002 2598 2127 471

1985 339 182 157 2003 1332 2746 -1414

1986 241 68 173 2004 2916 4062 -1146

1987 1268 694 574 2005 2460 3251 -791

1988 629 262 367 2006 2571 3783 -1212

1989 2252 1688 564 2007 2723 3972 -1249

1990 2085 1211 874 2008 3654 4442 -788

1991 2629 2872 -243 2009 4032 3944 88

1992 6055 2644 3411 2010 4397 4073 324

1993 2047 1810 237 2011 2948 3434 -486

1994 1459 1202 257 2012 2013 2133 -120

1995 1660 1156 504 2013 2850 3948 -1098

1996 1936 1425 511 2014 2563 3968 -1405

1997 1348 1609 -261 2015 2306 3677 -1371

1998 1375 1888 -513 2016 2257 3147 -890

1999 1598 1385 213 2017 2579 2160 419


18

2010-2016 оны хооронд нийт шилжилтийн коффициент/ 1000 хүн тутамд/

2003- 2016 îíóóäàä ë ãýõýä ººð àéìàã õîòîîñ øèëæèæ èðýãñäèéí òîîíîîñ áóñàä

àéìàã õîò ðóó øèëæèí ÿâàãñäûí òîî íü äàâæ ìåõàíèêààð õ¿í àìûí òîî áóóðàõ õàíäëàãàòàé

áàéíà. Ìºí Äàðõàí õîòûí äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæóóäàä áóñàä àéìàã õîòîîñ æèëä äóíä÷ààð

7.0 ìÿíãà îð÷èì îþóòàí ñóðàã÷èä èðæ ñóðàëöàæ ñóóðèí õ¿í àìûí òîîíä îðæ áàéãààãààñ

õ¿í àìûí тоонд ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ýäèéí çàñãèéí èäýâõèòýé õ¿í àìûí ýçëýõ õóâü

áàãà, ñóðãóóëüä ñóðàëöàãñäûí òîîны эзлэх хувь нэмэгдэж áàéãààãààð õàðàãäàæ áàéíà.

Õ¿í àìûí äóíäà÷ íàñëàëòûã òîîöîæ ¿çýõýä õ¿í àìûí äóíäà÷ íàñ 68,67 байгаа нь

улсын дундажаас1,22-оор доогуур байгаа бөгөөд, íàñíû ãîë÷ 27,99 áàéíà.

Íèéò õ¿í àìûí äóíä 0-14 íàñíû õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâü 1969 îíä 39.3 õóâü áàéñàí áîë 1989

îíä 38.7, 2002 îíä 28.3, 2003 îíä 26.7, 2004 îíä 27.5, 2008 îíä 26.2, 2009 îíä 25.3, 2010

îíä 25.3, 2011 îíä 25.28, 2012 онд 25,59, 2013 онд 34.6, 2014 онд 28.1, 2015 онд 30,3,

2016 онд 28.8, 2017 онд 29,3 õóâü áîëсон áàéíà.

7.ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÛÍ Ä¯ÃÍÝËÒ

Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õ¿í àì áîëîí íèéãýì ýäèéí çàñãèéí õ¿÷èí ç¿éëñèéí õîîðîíä

ÿìàð õàìààðàë áàéãààã òîäîðõîéëîõ, íýã òàëààñ õ¿í àì ç¿йí ïðîöåññ, á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã,

¿ð ä¿íãýýñ á¿ðýëäýí òîãòñîí ам õ¿í ç¿éí òîãòîëöîî, íºãºº òàëààñ íèéãýì ýäèéí çàñãèéí

òîãòîëöîîíû õîîðîíäûí õàðèëöàí õàìààðëûã òàéëáàðëàõ, óëìààð õ¿í àì ç¿éí òàëààð

òºðººñ áàðèìòëàõ áîäëîãî ÷èãëýëèéí òºñºë áîëîâñðóóëàã÷äàä ìýäýýëýë ºãºõ çîðèëãîîð

àéìàã áàéãóóëàãäñàí ¿åýýñ îäîîг õ¿ðòýëõ õ¿í àì ç¿éí ïðîöåññèéã õàìðóóëàí ñóäàëãàà

õèéñýí áîëíî.

Äàðõàí õîò áàéãóóëàãäñàíààñ õîéø 57 æèëèéí òóðøèä õ¿í àì ç¿éí ïðîöåññò íýãäñýí

ñóäàëãàà õèéãäýýã¿é áàéñíààñ ºìíºõ îíóóäûí òîî áàðèìò öóãëóóëàõ, òýäãýýðèéã õîîðîíä

íü õàðüöóóëæ ä¿ãíýëò õèéõýä çàðèì õ¿íäðýëòýé àñóóäëóóä íèëýýä áàéëàà.

46.3

31.7

21.7

30.5 26.3

23.6 22.9 25.58

42.9

36.9

23

42.2 40.7 37.6

31.9

21.4

3.4

-5.2 -1.3

-11.7 -14.4 -14

-9

4.1

-20

-10

0

10

20

30

40

50

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Шилжин ирсэн Шилжин явсан Механик өсөлт


19

Þóíû ºìíº 1960.1970.1980-ààä îíû ¿åä õ¿í àìûí òàëààðõ ñòàòèñòèê ìýäýý

òàéëàíã ãàðãàæ áàéñàí íàñ, õ¿éñ çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä çºð¿¿òýé, òîî áàðèìò ìàòåðèàë íü

ñóäàëãààíû øààðäëàãà õàíãàõã¿é áàéñíààñ çàðèì õàðüöóóëàëò õèéõýä õ¿íäðýëòýé áàéâ.

Ñóäàëãààãààð Äàðõàí Óóë àéìãèéí õ¿í àì á¿ðýëäýí òîãòîæ, ºñºæ, õºãæñºí õ¿í àì

ç¿éí òîãòîëöîîíû áîäèò ¿ð ä¿í, ÿëàíãóÿ çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàãò øèëæñýíýýñ õîéø

íèéãýì ýäèéí çàñàãò ãàðñàí ººð÷ëºëòèéí ¿ð ä¿í õ¿í àì ç¿éí ïðîöåññò õýðõýí íºëººëñíèéã

ñóäëàõàä ãîëëîí àíõààðàâ. ¯¿íä:

1. Øèëæèëòèéí ýõíèé æèë¿¿äýä õóó÷èí àæèëëàæ áàéñàí ¿éëäâýðèéí ãàçðóóä á¿ãä

àæèëã¿é áîëæ òýäãýýðò àæèëëàæ áàéñàí îëîí õ¿í àæèëã¿é÷¿¿äèéí ýãíýýíä

øèëæñýí.

2. ªðãºí õýðýãëýýíèé áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé íýãäñýí ñèñòåì ¿ã¿é áîëæ áàðààíû

õîìñäîë ¿¿ñýæ, ¿íý õóðäòàéãààð íýìýãäýæ, èíôëÿöûí ò¿âøèí àñàð ºíäºð áîëæ

àìüæèðãààíû ºðòºã õóðäàöòàéãààð íýìýãäñýíýýñ õ¿¿õýä òºð¿¿ëæ, òýäãýýðèéã

ºñãºõ, áîëîâñðîë îëãîõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíä õàìðóóëàõ çýðýãò ºðõ

ãýðèéí çàðäàë íýìýãäñýíýýð õ¿¿õýä òºð¿¿ëýõ ñîíèðõîë èõýä áóóðñíààð òºðºëò

ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä æèë äàðààëàí áóóð÷ èðñýí áàéíà.

3. Ýíý íü íýã òàëààñ ýìýãòýé÷¿¿äèéí áîëîâñðîëûí ò¿âøèí íýìýãäýæ áàéãààòàé

õîëáîîòîé. Ãýâ÷ ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä òºð çàñãààñ øèнэ ãýð á¿ëèéí áîëîí øèíýýð

òºðñºí õ¿¿õäèéí ìºíãºí òýòãýìæ, õ¿¿õýä á¿ðò îëãîõ ìºíãºí òýòãýìæ çýðýã íü

òºðºëò íýìýãäýõ õàíäëàãыã áèé áîëãîæ áàéíà.

4. Íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí òºäèéëºí áóóðààã¿éãýýð áàðàõã¿é õ¿í àìûí ýêçîãåíò ¿õýë /àðõèäàëò, ãýìò õýðýã, àâàð îñîë çýðýã/ ¿ëýìæ íýìýãäýæ, ò¿¿íä ýðýãòýé÷¿¿ä îëíîîð ºðòºæ áàéíà. 5. Òºðºëò áóóðñàí, íàñ áàðàëò òºäèéëºí áóóðààã¿éãýýñ øàëòãààëàí õ¿í àìûí öýâýð ºñºëò 1972 îíû ò¿âøèíä õ¿ðòýë áóóðñàí.

6. Äàðõàí-Óóë àéìãèéí õ¿í àì á¿ðýëäýí òîãòîõîä ñ¿¿ëèéí 55 æèëèéí äîòîîä

øèëæèõ õºäºëãººí ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí. Õ¿í àì ÷ºëººòýé øèëæèõ ñóóðüøèõ áîëîìæòîé

áîëñíîîñ õîéø òóñ àéìàãò æèë äàðààëàí îëîí àðâàí ºðõ, õ¿í àì áóñàä àéìàã, õîòîîñ

øèëæèí èðæ ñóóðüøñàí íü õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àì, àæèëã¿é÷¿¿ä, àìüæèðãààíû

áàòàëãààæèõ ò¿âøèíãººñ äîîãóóð îðëîãîòîé õ¿í àìûí òîî íýìýãäýõýä èõýýõýí íºëººëñºí

áàéíà.

7. Íºãºº òàëààð òóñ àéìàãò Óëààíáààòàð õîòûã áîäâîë ºðãºí õýðýãëýýíèé áàðàà

¿éë÷èëãýýíèé ¿íý õàðüöàíãóé ºíäºð, áàðààíû ýðýëò õýðýãöýý áàãàòàéãààñ çàõ çýýëèéí

áàéäëàà äàãàí Óëààíáààòàð õîò ðóó øèëæèõ õºäºëãººí èõòýé áàéãààãààñ øèëæèõ

õºäºëãººíººð õ¿í àì òºäèéëºí èõ ºñººã¿é áàéíà. Ãàçàð íóòàã, áэë÷ýýð áàãàòàéãààñ

õºäººãèéí àéìãóóäààñ Äàðõàíä øèëæèæ èðñýí ìàë÷èí ºðõ¿¿ä Ñýëýíãý àéìãèéí îéðîëöîî

ñóìóóäààð íóòàãëàæ, óëìààð øèëæèæ áàéíà.

8. 1990 оноос эхлэн тºðºëò áóóð÷ áàéсан боловч 2010 оноос эхлэн төрөлтийн тоо

нэмэгдэж байгаагаàñ õ¿í àìûí íàñíû á¿òöýä íèëýýä ººð÷ëºëò ãàð÷, íèéò õ¿í àìûí ä¿íä


20

0-15 íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí ýçëýõ õóâü болон òýòãýâðèéí íàñíû õºãøäèéí ýçëýõ õóâèéí æèí

íýìýãäýæ, õ¿í àìûí íàñíû ãîë÷ жигд байгаа нь хүн амын тоо íýìýãäýæ байгаатай

холбоотой байна.

9. Áóñàä àéìàã, õîòóóäààñ àéìàãò èðæ ñóðàëöàãñäûí òîî ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýðñ ºññºí,

ÿëàíãóÿà ýìýãòýé îþóòíóóäûí òîî ºññºí íü õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìûí äîòîð

ñóðàëöàãñäûí òîî ºñºõºä íºëººëºâ.

9. Õýäèéãýýð òºðºëò нэмэгдэж áàéãàà ÷ ãýñýí øèëæèõ õºäºëãººíèé óëìààñ

õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìûí òîî æèë äàðààëàí ºññººð áàéõàä аж ахуйн нэгжүүд á¿ðýí

àæèëëàõã¿é áàéãàà íü àæëûí áàéðíû õîìñäîëûã áèé áîëãîæ, óëìààð àæèëã¿éäýë, íèéñëýë

õîò ðóó øèëæèõ õºäºëãººí çýðãèéã íºõöºëä¿¿ëæ áàéíà.

Äàðõàí Óóë àéìàãò àæëûí áàéð õîìñ, àæèëã¿éäýë èõòýé, æèæèã áèçíåñ ýðõëýã÷äýä

àæèëëàõ áîëîìæ ìóó, çàõ çýýëèéí áàãòààìæ áàãàòàé, þìíû ¿íý ºíäºð, áèë÷ýýð

õ¿ðýëöýýã¿é çýðýã øàëòãààíààð áóñàä àéìàã, õîòóóä ðóó ÿëàíãóÿà Óëààíáààòàð õîò ðóó

æèë á¿ð 2-3 ìÿíãà îð÷èì õ¿í øèëæèí ÿâæ áàéãààä ñóäàëãàà õèéæ öààøèä àæëûí áàéðûã

íýìýãä¿¿ëýõ, áèçíåñ ýðõýëýõ òààòàé áîëîìæ áèé áîëãîõ òàëààð àíõààðàõ øààðäëàãàòàé

þì. Áàðóóí á¿ñèéí àéìãóóäààñ îëîí àðâàí õ¿í æèë äàðààëàí øèëæèí èðæ ñóóðüøèæ

áàéãààãààñ øàëòãààëàí àéìãèéí õ¿í àìûí àìüæèðãààíû ò¿âøèí áóóðàõ, àæèëã¿éäýë,

ÿäóóðàë íýìýãäýõýä íºëººëæ áàéíà.

8.Ашигласан ном, материал,мэдээллийн эх үүсвэр

1. Аймгийн эдийн засаг, нийгмийн байдлын танилцуулга -2017 он

2.Монгол улсын Статистикийн эмхтгэл 2016 он

3. Албан ёсны болон захиргааны сар, улирал, жилийн эцсийн мэдээ

4. Дархан-Уул аймгийн Хүн ам зүйн танилцуулга , 2016 он

6. ”Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн байдал” танилцуулга, 2017/12 сар

7. WWW.1212.mn

Дархан-Уул аймгийн Статистикийн хэлтэс 2017-04-04

http://www.1212.mn/

Documents

ДАРХАН УУЛ АЙМГИЙН 2017 ОНЫ ХҮН АМ ӨРХИЙН …¥үн ам... · 2018-06-04 · Хүн ам,өрхийн үндсэн үзүүлэлтийн төлөв