““Quản lý, sử dụng tài Quản lý, sử dụng tài nguyên đất trong phát nguyên đất trong phát

triển bền vữngtriển bền vững Ở ĐBSCL”.”.

BỘ MÔN KHOA HỌC ĐẤT & QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Các quan Các quan điểm điểm về tính bền vững về tính bền vững trong phát tritrong phát triểnển nông nghiệp nông nghiệp

Framework of Framework of Sustainable AgricultureSustainable Agriculture (SA):(SA): 5 elements 5 elements

Ecology soundEcology sound Economic viableEconomic viable Cultural acceptableCultural acceptable Social acceptableSocial acceptable Holistic viewHolistic view

Cooperative State Research, Education, and Extension Cooperative State Research, Education, and Extension Service defined Service defined SASA as an agricultural production as an agricultural production

system that (Kallsen C., 2005):system that (Kallsen C., 2005):

Achieves the intergration of natural Achieves the intergration of natural biological cycles and controls.biological cycles and controls.

Protect and renew soil fertility and the Protect and renew soil fertility and the natural resource base.natural resource base.

Optimize the management and use of on-Optimize the management and use of on-farm resourcefarm resource

Reduces use of nonrenewable resourcesReduces use of nonrenewable resources Provides an adequate farm income.Provides an adequate farm income. Promotes opportunity in farmily farming Promotes opportunity in farmily farming

and farm communitiesand farm communities Minimize adverse impacts on health, safety Minimize adverse impacts on health, safety

widlife, water quality, and the widlife, water quality, and the environement.environement.

Phát triển bền vững (Sustainable development) R. Goodland, G. Ledec [1987]:

PTBV – không sử dụng cạn kiệt các nguồn tài nguyên tái sinh hoặc không làm giảm lợi ích của chúng đối với thế hệ tương lai.

PTBV – không sử dụng các nguồn khoáng sản theo kiểu gây khó cho việc khai thác của thế hệ tương lai.

PTBV - sử dụng các nguồn năng lượng không tái sinh với mức độ hợp lý, đảm bảo khả năng chuyển dần sang nguồn năng lượng tái sinh.

Phát triển bền vững không phải là một trạng thái hòa

hợp cố định, mà là quá trình biến đổi, trong đó việc

khai thác các nguồn tài nguyên, việc đầu tư, hướng

phát triển công nghệ và thay đổi tổ chức đảm bảo

được các nhu cầu hiện tại và tương lai [Brundtland

Commission Report, 1987].

Các ý tưởng chủ đạo của định nghĩa:

1. Vấn đề phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường phải được chú trọng khi lập kế hoạch và triển khai thực hiện kế hoạch.

2. Phải chú trọng đúng mức đến tác động của các hoạt động hiện tại đối với thế hệ tương lai.

3. Bảo vệ môi trường - Bảo vệ các nguồn tài nguyên, sự đa dạng sinh học. Khai thác tài nguyên trong giới hạn chịu đựng của sinh quyển.

4. Đảm bảo sự công bằng lợi ích cơ bản giữa thế hệ hiện tại và tương lai

5. Phúc lợi của con người không phải chỉ là thu nhập .

6. Phát triển bền vững đòi hỏi sự tham gia của tất cả các nhóm xã hội có liên quan.

2002: Hội nghị thượng đỉnh thế giới 2002: Hội nghị thượng đỉnh thế giới về “phát triển bền vững” tại Nam Phi về “phát triển bền vững” tại Nam Phi xác định: “phát triển bền vững” là sự xác định: “phát triển bền vững” là sự đảm bảo hài hoà giữa 3 mặt” Phát đảm bảo hài hoà giữa 3 mặt” Phát triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo vệ môi trường”vệ môi trường”

1992 - Hội nghị LHQ về môi trường và phát triển :

* Tuyên bố Rio * Chương trình nghị sự thế kỷ 21

Bản “Định hướng chiến lược phát triển bền Bản “Định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam (Chương trình Nghị sự 21 vững ở Việt Nam (Chương trình Nghị sự 21 ở Việt Nam)” được ban hành kèm theo ở Việt Nam)” được ban hành kèm theo Quyết định số 153/2004/QĐ-TTg, ngày 17 Quyết định số 153/2004/QĐ-TTg, ngày 17 tháng 8 năm 2004 của Thủ tướng Chính tháng 8 năm 2004 của Thủ tướng Chính phủ.phủ.

Hội nghị toàn quốc về phát triển bền vững Hội nghị toàn quốc về phát triển bền vững ở VIỆT NAM tháng 12/2004.ở VIỆT NAM tháng 12/2004.

Hội thảo về phát triển bền vững ở TPHCM Hội thảo về phát triển bền vững ở TPHCM tháng 8/2004.tháng 8/2004.

Phát triển bền vững ở Việt Nam

Chương trình nghị sự 21 cChương trình nghị sự 21 của ủa Việt NamViệt Nam: : PHẦN 4: Lĩnh vực sử dụng tài nguyên thiên nhiên, PHẦN 4: Lĩnh vực sử dụng tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và kiểm soát ô nhiễm cần ưu bảo vệ môi trường và kiểm soát ô nhiễm cần ưu

tiên nhằm phát triển bền vữngtiên nhằm phát triển bền vững

1. Chống tình trạng thoái hoá đất, sử 1. Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng hiệu quả và bền vững tài dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất. nguyên đất.

2. Bảo vệ môi trường nước và sử 2. Bảo vệ môi trường nước và sử dụng bền vững tài nguyên nước.dụng bền vững tài nguyên nước.

3., 4. tài nguyên khoáng sản, môi 3., 4. tài nguyên khoáng sản, môi trường biển, rừng,vv… trường biển, rừng,vv…

Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng

ĐBSCLĐBSCL.. NhNhững vấn đề cần quan tâmững vấn đề cần quan tâm

Đất phèn:

Cải tạo đất phèn trung bình, nặng, đất phèn tiểm tàng để canh tác có phải là một cách sử dụng đất bền vững? Bao đê để canh tác trên đất phèn có phải là một cách sử dụng đất bền vững?

Cần có chiến lược sử dụng các loại đất phèn một cách hợp lý có hiệu qủa kinh tế. Khôi phục diện tích trồng rùng, nuôi cá, nuôi ong. Giảm tối đa các hoạt động thoát thuỷ, xáo trộn làm oxi hoá pyrite làm gia tăng diện tích đất bị phèn hoá.

Cần có những nghiên Cần có những nghiên cứu đánh giá về sự cứu đánh giá về sự chua hoá và ô nhiễm chua hoá và ô nhiễm kim loại nặng trong kim loại nặng trong nước kinh thoát phèn nước kinh thoát phèn do hậu quả các hoạt do hậu quả các hoạt động bao đê, thoát động bao đê, thoát thuỷ, cải tạo đất phèn thuỷ, cải tạo đất phèn để trồng lúa trên các để trồng lúa trên các vùng đất phèn nặng. vùng đất phèn nặng. Nghiên cứu các biện Nghiên cứu các biện pháp hạn chế.pháp hạn chế.

Ratio of average concentration of metals Ratio of average concentration of metals (ASS / non-ASS)(ASS / non-ASS)

((source:source:Nguyen My Hoa et al., 2004)Nguyen My Hoa et al., 2004)

  Sampling Sampling sitesite

AlAl mg/lmg/l

As As µg/lµg/l

CdCdµg/lµg/l

CuCuµg/lµg/l

Fe Fe mg/lmg/l

Mn Mn mg/lmg/l

NiNi µg/lµg/l

PbPbµg/lµg/l

Zn Zn mg/lmg/l

Second Second orderorder

296296 0.70.7 37.037.0 8.68.6 58.558.5 35.835.8 233233 4.64.6 21.021.0

Third Third orderorder

237237 0.20.2 34.034.03)3) 15.315.3 39.439.4 7.07.0 2242243)3) 2.42.4 36.736.7

Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng

ĐBSCL.ĐBSCL. NhNhững vấn đề cần quan tâmững vấn đề cần quan tâm (ti (tiếp theo)ếp theo) Đất phèn (tt):

Nuôi tôm trên vùng đất phèn mặn có phải là một kiểu sử dụng đất bền vững?

Cần có qui hoạch hợp lý vùng trồng rừng và nuôi tôm, hệ thống tôm-rừng trên diện tích đất phèn nặng, phèn trung bình, phèn tiềm tàng.

Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng ĐBSCL.ĐBSCL. NhNhững vấn đề cần quan tâmững vấn đề cần quan tâm (ti (tiếp theo)ếp theo)

Đất nhiễm mặn:Đất nhiễm mặn: Việc phá rừng để Việc phá rừng để

nuôi tôm có phải là nuôi tôm có phải là một biện pháp sử một biện pháp sử dụng đất bền vững?dụng đất bền vững?

Việc đào kinh đưa Việc đào kinh đưa nước mặn vào trong nước mặn vào trong “vùng lõi” để mở “vùng lõi” để mở rộng diện tích nuôi rộng diện tích nuôi tôm có phải là một tôm có phải là một biện pháp sử dụng biện pháp sử dụng đất bền vững”đất bền vững”

Sự thay đổi diện tích canh tác thủy sản (tôm) vùng ĐBSCL

(Ảnh Vệ tinh SPOT 2)

Vùng màu xám xanh sậm là vùng canh tác Tôm

1998 2004

Cần qui hoạch Cần qui hoạch vùng chuyên vùng chuyên tôm, tôm-lúa ở tôm, tôm-lúa ở vùng ven biển, vùng ven biển, vùng nhiễm vùng nhiễm mặn để tránh mặn để tránh làm thoái hoá làm thoái hoá đất, làm gia đất, làm gia tăng diện tích tăng diện tích đất nhiễm mặnđất nhiễm mặn

NhNhững vấn đề cần quan tâmững vấn đề cần quan tâm (ti (tiếp theo)ếp theo)

Đất phù sa trồng lúa:Đất phù sa trồng lúa:

Cơ cấu thâm canh 3 vụ lúa có Cơ cấu thâm canh 3 vụ lúa có phải là một kiểu sử dụng phải là một kiểu sử dụng đất bền vững?đất bền vững?

Cần nghiên cứu các biện Cần nghiên cứu các biện pháp quản lý chất dinh pháp quản lý chất dinh dưỡng hiệu quả, tăng khả dưỡng hiệu quả, tăng khả năng cung cấp chất đạm, năng cung cấp chất đạm, lân, kali trong hệ thống.lân, kali trong hệ thống.

Cần nghiên cứu luân canh Cần nghiên cứu luân canh với các loại cây trồng cạn với các loại cây trồng cạn thích hợp để tăng hiệu quả thích hợp để tăng hiệu quả kinh tế, tiết kiệm nước, gia kinh tế, tiết kiệm nước, gia tăng độ phì nhiêu đất tăng độ phì nhiêu đất

Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng Chống tình trạng thoái hoá đất, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng hiệu quả và bền vững tài nguyên đất ở vùng ĐBSCL.ĐBSCL. NhNhững vấn đề cần quan tâmững vấn đề cần quan tâm (ti (tiếp theo)ếp theo)

Đất vườn cây ăn trái, đất Đất vườn cây ăn trái, đất trồng rau chuyên canh:trồng rau chuyên canh:

Làm thế nào để duy trì bền Làm thế nào để duy trì bền vững độ phì nhiêu đất vững độ phì nhiêu đất vùng trồng cây ăn trái và vùng trồng cây ăn trái và vùng trồng rau chuyên vùng trồng rau chuyên canh?canh?

- Nghiên cứu các biện - Nghiên cứu các biện pháp làm giảm sự suy pháp làm giảm sự suy thoái vật lý hoá học và thoái vật lý hoá học và sinh học đất trồng cây ăn sinh học đất trồng cây ăn trái và trồng rau chuyên trái và trồng rau chuyên canhcanh

Việc thống kê quản lý Việc thống kê quản lý số liêu bằng kỷ thuật số liêu bằng kỷ thuật GIS &ViGIS &Viễn thámễn thám và và sử dụng nguồn số liệu sử dụng nguồn số liệu nầy trong công tác nầy trong công tác đánh giá các nguồn đánh giá các nguồn tài nguyên và công tài nguyên và công tác dự đoán dự báo là tác dự đoán dự báo là rrấất cần thiết trong t cần thiết trong việc xây dựng các kế việc xây dựng các kế hoạch phát triển bền hoạch phát triển bền vữngvững

Phân bố độ sâu ngập

Các đơn vị đất đai

Phân bố thời gian ngập

ĐỀ NGHỊ

Nội dung về mặt khoa học để phát triển bền Nội dung về mặt khoa học để phát triển bền vững nông nghiệp ở ĐBSCL cần được thảo vững nông nghiệp ở ĐBSCL cần được thảo luận với Cán bộ khoa học ở các Tỉnh để đề luận với Cán bộ khoa học ở các Tỉnh để đề ra chương trình hành động cụ thể.ra chương trình hành động cụ thể.

Cần tổ chức hội thảo về phát triển bền Cần tổ chức hội thảo về phát triển bền vững ở ĐBSCL vững ở ĐBSCL