คณะครูโรงเรียนบ้านยางน ้ากลัดใต้

ที่มาและความส าคัญ

เนื่องจากโรงเรียนบ้านยางน ้ากลัดใต้ ได้ส่งเสริมให้นักเรียนเกิดความตระหนักเรื่องการบริโภคอาหารที่ปลอดภัยต่อสุขภาพ ตั งแต่ปี พ.ศ.2550 จนถึงปัจจุบัน และเพื่อให้นักเรียนในโรงเรียนได้บริโภคอาหารและผักที่ปลอดภัยจากสารพิษ โรงเรียนจึงศึกษาวิธีการปลูกผักโดยใช้น ้าส้มควันไม้ในการฉีดพ่นขับไล่แมลงศัตรูพืชแทนการใช้สารเคมี และได้จัดอบรมและประชาสัมพันธ์ให้ชุมชนเข้าร่วมโครงการผลิตน ้าส้มควันไม้ ซึ่งผลผลิตที่ได้โรงเรียนได้น้าไปใช้ในการเกษตรของโรงเรียน รวมถึงจ้าหน่ายให้กับเกษตรกรในชุมชน และศึกษาการน้าผลผลิตน ้าส้มควันไม้ ไปใช้ประโยชน์ในด้านอื่น ๆ ซึ่งผลผลิตที่ได้จากการพัฒนาต่อยอดผลผลิตน ้าส้มควันไม้ครั งนี สามารถสร้างรายได้ให้กับโรงเรียนเพื่อใช้เป็นกองทุนให้กับโครงการอาหารกลางวันแบบยั่งยืน และสามารถน้าไปต่อยอดสู่การพัฒนาอาชีพการท้าน ้าส้มควันไม้ได้อย่างยั่งยืนได้เป็นอย่างด ี

กิจกรรมน ้ำส้มควันไม้

กระบวนการในการด าเนินการ การด าเนินการ กิจกรรมน าส้มควันไม้ ใช้กระบวนการ วงจรเดมมิ่ง (PDCA)

เป็นแนวทางในการท างาน

: PLAN

: DO

: CHECK

: ACTION

การด าเนินกิจกรรมน าส้มควันไม้

ระยะที่ 1

ช่วงที่น ำผลผลิตไปใช้ในงำนเกษตรของโรงเรียน ช่วงที่ 2

ช่วงจัดกิจกรรมกำรผลิตน ำส้มควันไม้ ช่วงที่ 1

มี 3 ระยะ

ช่วงที่ 1 กิจกรรมกำรผลิตน ้ำส้มควันไม ้

กำรผลิตน ้ำส้มควันไม้ในอดีต ใช้เตำแบบถังน ้ำมัน 200 ลิตร

ทิ งระยะเวลาให้ถ่านเย็น 3 วันจึงเก็บถ่านได้

จะได้ถ่าน 3 กระสอบปุ๋ย ขายกระสอบละ 120 บาท

น าน าส้มควันไม้ที่ได้มาตั งไว้ 3 เดือน

เพื่อให้ตกตะกอน ก่อนน าไปใช้ผสมน าตามส่วนเพื่อใช้ ประโยชน์ในการไล่แมลง หรืออื่น ๆ

ผลจำกกำรผลิตน ้ำส้มควันไม ้

โรงเรียนสามารถผลิตน ้าส้มควันไม้ เพื่อใช้ในการไล่แมลงศัตรูพืชในแปลงผักสวนครัวที่ปลูกในโรงเรียน และปริมาณของน ้าส้มควันไม้ที่ผลิตได้เฉลี่ย 8 ลิตร ต่อครั ง เมื่อน้ามาผสมตามอัตราส่วนแล้วสามารถใช้ ในการไล่แมลงศัตรูพืช

ช่วงท่ี 2 กิจกรรมกำรน้ำผลิตน ้ำส้มควันไม้ไปใช้ในกำรเกษตร

แปลงเกษตรโรงเรียน

ชนิดของผักที่ปลูกในโรงเรียน ผกักวางตุง้

ผกัคะนา้ ผกับุง้

ถัว่ฝักยาว

ตรวจสอบสารตกค้างในผัก

น าผักมาประกอบอาหารกลางวันให้กับนักเรียน

ส ารวจความพึงพอใจของนักเรียน เกี่ยวกับอาหารจากผักปลอดภัย

จากสารพิษ

จัดอบรมให้ความรู้แก่นักเรียนและเกษตรกรในชุมชนเรื่องการท าเตา

และการท าน าส้มควันไม ้

เดินรณรงค์ให้ความรู้เรื่องน าส้มควันไม้ในชุมชน

น าผลผลิตน าส้มควันไม้ไปให้เกษตรกรในชุมชนทดลองใช ้

ผลจำกกำรน้ำผลผลิตน ้ำส้มควันไม ้มำใช้ในกำรไล่แมลงศัตรูพืชในแปลงผัก

ผักปลอดภัยจากสารพิษด้วยน ้าส้มควันไม้ที่โรงเรียนปลูกเองสามารถน้ามาประกอบอาหารกลางวันให้กับนักเรียน

ระยะที่ 2

กำรกรองน ำส้มควันไม้ ด้วยโอ่งกรองน ำส้มควันไม้ Hi Speed

องค์ควำมรู้ที่ 1

ระยะที่ 2 กิจกรรมกำรพัฒนำต่อยอดผลผลิตน ้ำส้มควันไม้

โอ่งกรองน ้าส้มควนัไม ้Hi Speed เตากลัน่น ้าสมุนไพร

โอ่งกรองน ้ำส้มควันไม้ Hi Speed ประยุกต์มำจำกพระรำชด้ำริ

ของสมเด็จพระเทพรัตนรำชสุดำ สยำมบรมรำชกุมำรี

ที่ให้ไว้แก่ศูนย์กำรเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง

เรือนจ้ำชั่วครำวเขำกลิ ง อ. แก่งกระจำน จ.เพชรบุรี

“ด้วยกำรกรองน ้ำให้ใสด้วยโอ่ง 3 ใบ”

กำรศึกษำดูงำน ที่เรือนจ้ำชั่วครำวเขำกลิ ง อ้ำเภอแก่งกระจำน จังหวัดเพชรบุรี

โอ่งกรองน ้ำส้มควันไม้ Hi Speed

ผลจำกกำรกรองน ้ำส้มควันไม ้ โดยใช้โอ่งกรองน ้ำส้มควันไม ้Hi Speed

พบว่าการกรองน ้าส้มควันไม้ด้วยโอ่งกรองน ้าส้มควันไม้ Hi Speed เป็นวิธีที่ดีที่สุด ท้าให้ลดระยะเวลาในการกรอง น ้ามันดิน(ทาร)์ ออกจากน ้าส้มควันไม้ จากเดิมที่ต้องรอการตกตะกอน 3 เดือน เป็นการกรองโดยใช้ระยะเวลาเพียง 9 วัน และเมื่อน้ามาเปรียบเทียบประสิทธิภาพแล้ว พบว่าน ้าส้มควันไม้ที่ได้นั น มีประสิทธิภาพ ในการขับไล่แมลงไม่แตกต่างกัน

กำรเพิ่มประสิทธิภำพน ำส้มควันไม้ ด้วยน ำกลั่นสมุนไพร

องค์ควำมรู้ที่ 2

ระยะที่ 2

เตำน ้ำกลั่นสมุนไพรเพ่ิมประสิทธิภำพน ้ำส้มควันไม ้

เตำกลั่นน ้ำสมุนไพร ท่อทองแดงเชื่อมต่อถังที่ 1 ไปถังที่ 2

ถังที่ 2 ด้ำนในมีลวดทองแดงที่ต่อจำกท่อท่ี 1 เพ่ือให ้น ำกลั่นมำตำมท่อที่มีน ำเต็มถัง

ฝำถังด้ำนบน

ตะแกรงรองก้นถัง

ถงัท่ี 1 ถงัท่ี 2

น ้ำกลั่นสมุนไพรขับไล่แมลงศัตรูพืช

ผลจำกกำรท้ำน ้ำกลั่นสมุนไพรเพิ่มประสิทธิภำพ น ้ำส้มควันไม ้

พบว่าน ้ากลั่นสมุนไพรสามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการขับไล่แมลงศัตรูพืชได้ผลดีมากขึ น เมื่อใช้น ้าส้มควันไม้ผสมกับน ้ากลั่นสมุนไพรขับไล่แมลง โดยสามารถช่วยยืดระยะเวลาในการฉีดพ่นจาก 4 วันฉีดพ่น 1 ครั ง เป็น 9 วันฉีดพ่น 1 ครั ง และมีประสิทธิภาพในการขับไล่แมลงได้ดีขึ น

ระยะที่ 3

เช่น สบู่ล้ำงมือ น ำยำดับกลิ่น น ำยำท ำควำมสะอำดห้องน ำ

เป็นระยะของกำรพัฒนำน ำส้มควันไม้ให้เป็นผลิตภัณฑ์ ของใช้ในครัวเรือน จนเป็นที่นิยมของบุคคลทั่วไปในชุมชน เพรำะมีคุณภำพ

และรำคำไม่สูงเท่ำกับสินค้ำในท้องตลำด

สบู่ก้อน

สบู่เหลวผสมน ้ำส้มควันไม้

น ้ำยำถูพื นผสมน ้ำส้มควันไม้

โรงเรียนสามารถผลิตน ้าส้มควันไม้ ได้อย่างมีคุณภาพ นักเรียนได้รับประทานอาหารกลางวันอย่างมีคุณภาพปลอดภัยจากสารพิษ มีรายได้เข้าสู่กองทุนอาหารกลางวันแบบยั่งยืน จากการด้าเนินงานดังกล่าวส่งผลให้มีผู้สนใจเข้ามาศึกษาดูงานกิจกรรมน ้าส้มควันไม้อย่างต่อเนื่อง

สรุปผลกำรด้ำเนินกำรกิจกรรมน ้ำส้มควันไม้

ส่วนที่ 1 น้าเข้าโครงการอาหารกลางวันโรงเรียน จ้านวน 4 ส่วน

ส่วนที่ 2 แบ่งให้นักเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรม จ้านวน 3 ส่วน

ส่วนที่ 3 น้าเข้าชมรม อย.น้อย ส่วนของกิจกรรมน ้าส้มควันไม้ จ้านวน 3 ส่วน

รำยได้จำกกำรจัดกิจกรรมน ้ำส้มควันไม้

สัมภาษณ์เกษตรกรในชุมชนปลูกผักโดยใช้น ้าส้มควันไม ้ขับไล่แมลงศัตรูพืช

ผลจากการด าเนินงานตามโครงการอาหารกลางวันแบบยั่งยืน ด้วยหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ผลจากการด าเนินงานตามโครงการอาหารกลางวันแบบยั่งยืน ด้วยหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

โรงเรียนบ้านยางน ากลัดใต้