1

1. ชอบทความ ดาราพฒน SYSTEM : ระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน DARAPHATNA SYSTEM : THE SYSTEM OF SUPPORTING TEACHERS’ POTENTIALITY TO LEARNERS’ QUALITY

2. ชอผเขยน ภญโญ ทองเหลา ทปรกษา นายมงคล อปพงษ

3. บทคดยอ

การพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนโรงเรยนสองดาววทยาคม ไดก าหนดความมงหมายของการศกษาดงน 1) เพอศกษากรอบแนวคด องคประกอบ และขนตอนการพฒนาระบบ 2) เพอศกษาประสทธผลของระบบ 3) เพอเสรมสรางศกยภาพครดานความรความสามารถและประสบการณในการจดการเรยนร และ 4) เพอศกษาคณภาพผเรยนตามจดเนนของกระทรวงศกษาธการ ดานความสามารถและทกษะ คอพฤตกรรมการเปนบคคลแหงการเรยนร ทกษะกระบวนการคดวเคราะห คดสงเคราะห และประเมนคา และดานคณลกษณะ ซงด าเนนการเปน 2 ระยะ ประกอบดวย ระยะท 1 การก าหนดกรอบแนวคด ระยะท 2 การพฒนาระบบโดยใชการปฏบตการ 3 ขน คอ ขนท 1 การเกบขอมลและเตรยมบคลากร ขนท 2 การการพฒนา และขนท 3 การประเมนผลสรปรวม ผลการพฒนาพบวา 1. ระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนทพฒนาขนมองคประกอบทประกอบดวยระบบยอยซงด าเนนการตอเนอง 4 ระบบ ไดแก 1) ระบบสรางภมคมกน 2) ระบบผลกดนคณภาพ 3) ระบบรบทราบผลปฏบต และ 4) ระบบวดคณภาพ ทกระบบผานตามตวบงชความส าเรจและเกณฑคณภาพความส าเรจ 2. ประสทธผลของระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน พบวามประโยชน เปนไปไดในการปฏบตจรง เหมาะสมชดเจน ถกตองและนาเชอถอ และทกฝายมความพงพอใจในการรวมพฒนา 3. ศกยภาพครหลงการใชระบบ ดานความรความสามารถและประสบการณของครในการจดการเรยนร พบวาครมความรความสามารถ เกดประสบการณในการจดการเรยนร มความกระตอรอรน มความคดรเรม มความรบผดชอบ และมความเชอมนในตนเอง ดานการบรหารจดการเรยนร พบวาในการด าเนนการตามระบบ ครมการประสานสมพนธเขาสงคมไดด มความ สามารถในการคดวเคราะห รจกและเขาใจสภาพการณขององคกร ปฏบตงานตามกระบวนการและขนตอนทวางไวอยางเปนระบบ มการประเมนตรวจสอบการปฏบตหนาทของตนเอง และมบทบาทขยายความคดของตนเองใหผอนยอมรบและปรบเปลยนเพอการพฒนา

2

4. คณภาพดานความสามารถและทกษะ และดานคณลกษณะ ของนกเรยนโรงเรยนสองดาววทยาคม พบวา 4.1 ดานความสามารถและทกษะ 1) ผเรยนมพฤตกรรมการเปนบคคลแหงการเรยนรเดนชดทสดรอยละ 74.52 คอนขางเดนชดรอยละ 14.13 ปานกลางรอยละ 9.56 และนอยรอยละ 1.80 2) ผเรยนมความร ความคด และทกษะสวนบคคล เดนชดทสดรอยละ 59.14 คอนขางเดนชดรอยละ 29.36 ปานกลางรอยละ 10.25 และนอยรอยละ 1.25 4.2 ผเรยนมคณลกษณะอนพงประสงค ในระดบด เฉลยรอยละ 94.74 และในระดบพอใช เฉลยรอยละ 5.26

1. บทน า

ในระยะของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ตองมการเตรยมความพรอมของคนและระบบใหสามารถปรบตวพรอมรบการเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลาและแสวงหาประโยชนอยางเทาทนโลกาภวตน ตลอดจนสรางภมคมกนใหกบทกภาคสวนในสงคม (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. ออนไลน, 2558 : ม ) กระทรวงศกษาธการไดก าหนดนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) โดยมวสยทศนใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ ภายในป 2561 จะตองมการปฏรปการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบใน 3 ประเดนหลกคอ การพฒนาคณภาพมาตรฐานการศกษา และการเรยนรของคนไทย เพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนรทมคณภาพอยางทวถง สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการบรหารและการจดการศกษา ทงนไดก าหนดกรอบแนวทางในการปฏรปการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบไว 4 ประการ คอการพฒนาคณภาพคนไทยยคใหม การพฒนาคณภาพครยคใหม การพฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหม และการพฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม เมอ พ.ศ. 2551 กระทรวงศกษาธการไดประกาศใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยใหใชในโรงเรยนทวประเทศ ตงแตป การศกษา 2553 เปนตนมา โดยมงหวงใหผเรยนไดรบการพฒนาอยางมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนรของหลกสตร และพฒนาไดอยางเหมาะสมไปพรอมกบเปาหมายของอาเซยน (ASEAN) ภายใน ป 2561 (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. 2553 : 1) การพฒนาใหผเรยนไดเรยนรอยางหลากหลายทงในมตของวธการจดกจกรรมการเรยนร และแหลงเรยนร ควรใหผเรยนไดมโอกาสพฒนาตนเองสมาตรฐานการเรยนร และมความเหมาะสมกบศกยภาพทแทจรงของตน ในป 2553 รฐบาลไดประกาศนโยบายดานการศกษาทมงเนนใหผเรยนมความสามารถในการเรยนร รกทจะเรยนรในรปแบบทหลากหลาย มความสนกกบการเรยนร และม

3

โอกาสไดเรยนรนอกหองเรยนอยางสรางสรรค แตการน านโยบายสการปฏบตนนยงไมประสบผลส าเรจ เหนไดจากสภาพปญหาของประเทศดานผลสมฤทธทางการเรยน O-net NT TIMSS PISA ยงต า ในวชาหลก ไดแก คณตศาสตร ภาษาไทย ภาษาองกฤษ การคดวเคราะหปญหา ดงนน สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา จงไดน านโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง นโยบายดานการศกษาของรฐบาลและสภาพปญหาของการใชหลกสตรฯ ทผานมาเปนแนวทางในการขบเคลอนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 และแนวทางการปฏรปการศกษา โดยก าหนดจดเนนการพฒนาคณภาพผเรยนและแนวทางการพฒนาคณภาพผเรยนใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของไดน าไปปฏบตในแนวทางเดยวกน การปฏรปการศกษาไทยจงควรใหความส าคญตอการพฒนาคณภาพการจดการเรยนรตามทหลกสตรก าหนด จงจะสงผลใหผเรยนมคณภาพหรอคณลกษณะตามทตองการ ถงแมวาจะมสถานศกษาทมคณภาพ มระบบการบรหารจดการทดเลศ มครทมความรเยยมยอด แตไมสามารถจดการเรยนรตามทหลกสตรก าหนด กยากทจะท าใหผเรยนเกดคณภาพตามทตองการได ชยอนนต สมทวณช (2554) ไดเสนอวา ในการปฏรปรอบสองควรใชการปฏรปรอบแรกเปนบทเรยน และมงเนนไปทการปฏรปครเปนส าคญ ซงการมงเนนทตวครถอเปนสงส าคญมากกบการปฏรปการศกษารอบสอง เนองจากครคอหวใจทส าคญในการปฏรปการศกษา จากผลการประเมนคณภาพการศกษาไทยทงในระดบนานาชาตและระดบชาต สะทอนใหเหนถงขอผดพลาดในระบบการจดการศกษาไทยในปจจบน ทงๆ ทรฐบาลไทยไดมนโยบายปฏรปการศกษามากวาทศวรรษแลว ในป พ.ศ. 2542 กระทรวงศกษาธการไดประกาศนโยบายปฏรปการศกษา ซงเนนท 4 ดาน คอ การปฏรปหลกสตรและการเรยนการสอน การปฏรปคร การปฏรปสถานศกษา และการปฏรประบบการบรหารจดการ (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2552) จากผลการปฏรปทผานมา ปรากฏวามความส าเรจในลกษณะเชงปรมาณเปนสวนใหญ กลาวคอ มการกระจายอ านาจไปยงส านกงานเขตพนทการศกษา มการขยายการศกษาภาคบงคบเปน 9 ป มกองทนกยมการศกษา แตสงทการปฏรปยงท าไมส าเรจคอเรองคณภาพของผเรยน และความไมสมพนธกนระหวางคาตอบแทนครทสงขน กบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน (ธงทอง จนทรางศ. 2552) นนแสดงใหเหนวาการด าเนนการปฏรปการศกษาทผานมา ยงใหน าหนกกบการพฒนาคณภาพนอยเกนไปเวลาสวนใหญใชไปกบการปรบปรงโครงสรางมากกวาดานคณภาพ ซงแทจรงแลวหวใจการปฏรปการศกษา คอ การยกระดบคณภาพผเรยนเปนเปาหมายส าคญ ดงนนการปฏรปดานหลกสตรและการเรยนร จงนาจะมความส าคญสงสด สวนอก 3 ดาน จะเปนสวนสนบสนนทชวยใหการจดการเรยนรมคณภาพตามทหลกสตรก าหนด ครในฐานะเปนผจดการเรยนรมภาระหนาททจะตองสรางความรวมมอรวมใจเปนอยางดในการจดการเรยนรเพอใหบรรลวตถประสงครวมกน คอเพอใหผเรยน เปนคนเกง คนด และมความสข ผทมสวนเกยวของในการจดการศกษาควรหาแนวทางด าเนนการพฒนาคณภาพผเรยน

4

สถาพร พฤฑฒกล (2555 : 1-13) ไดแสดงทรรศนะสอดคลองกนเกยวกบการพฒนาใหสถานศกษาเปลยนแปลงไปในทศทางทพงประสงคและย งยนวาควรเสรมพลงอ านาจใหครและผทเกยวของโดยอาศยการปฏบตการแบบมสวนรวมอนกอใหเกดความมพนธะผกพนในสงทปฏบตจากบทบาทการมสวนรวมในทกขนตอน พฒนาใหครเกดความมนใจในตนเอง มความเชอมนวาตนเองมบทบาทส าคญและมความเชยวชาญในวชาชพตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครดานการประพฤตตนและการปฏบตงานในหนาทของครเพอการประกนคณภาพการท างาน เกษม วฒนชย (2549 : 5)ไดชใหเหนวาการด าเนนการจดการศกษาใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพนน ผบรหารตองสรางระบบบรหารจดการใหมประสทธภาพและประสทธผล ผบรหารตองเอาใจใสและเออใหบคลากรในหนวยงานมศกยภาพพรอม มความเขมแขง โดยการพฒนาคนในองคการใหมความร ความเชยวชาญ มการน าระบบคณภาพมาใชในงานทกดาน กลมงานทกกลมงานมสวนรวมในการด าเนนการอยางตอเนอง การพฒนาโรงเรยนใหมคณภาพตามเปาหมายจ าเปนตองอาศยปจจยทงหมดในโรงเรยน งานวจยของไพศาล มนอก (2557 : 110) ทศกษาการพฒนาคณธรรมของผเรยนระดบมธยมศกษาแบบมสวนรวม พบวาการใหกลมมสวนรวมเปนการบรหารทมประสทธภาพทมผมสวนเกยวของมความพงพอใจ สอดคลองกบ ทศนะของ Likert (1961) ทศกษาและพฒนาระบบ พบวาองคกรทมการใชระบบบรหารแบบใหกลมมสวนรวมในระดบทมากกวาระบบอนๆ เปนองคกรทมประสทธภาพและประสบความส าเรจในการปฏบตภารกจ ซงคลายกบทศนะของ Smith & Tomlinson (1989) ไดแก การมภาวะผน าและการบรหาร การมสวนรวมในการตดสนใจของครทเกยวของกบหลกสตร วธการ การจดองคการ การใชทรพยากร และนโยบายของโรงเรยน ตลอดจนการมบรรยากาศของการยอมรบซงกนและกนยอมท าใหองคกรมประสทธภาพ นอกจากน Caldwell & Spinks (1990) ; Scheerens & Bosker (1997) ยงไดน าเสนอทศนะทสอดคลองกนเกยวกบการมสวนรวมของบคลากรครและชมชนในการพฒนานโยบายและตดสนใจรวมกบโรงเรยนในระดบสงวามสวนส าคญตอประสทธภาพและประสทธผลของการจดการ การมงเนนความส าเรจ ความมภาวะผน า ความเปนอนหนงอนเดยวกนของบคลากร มหลกสตรทมคณภาพและเปดโอกาสในการเรยนรยอมท าใหองคกรประสบความส าเรจในการปฏบตภารกจ กลาวไดวาหลกการมสวนรวมมสวนส าคญตอประสทธภาพและประสทธผลของการบรหาร เพราะเปนการสรางบรรยากาศทท าใหรสกถงการไดรบอ านาจในการท างานใหส าเรจและมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมายของบคลากร อกทงยงเปนกระบวนการพฒนาองคการอยางตอเนองเพอเพมขดความสามารถ พฒนาประสทธภาพและการตดสนใจของบคลากร เพอใหเกดการพฒนาทางทกษะ (DuBrin. 2002) ประการส าคญกคอ กระบวนทศนใหมของการพฒนาองคการมงการพฒนาบคลากรใหมความตนตวในการพฒนาองคความร รเรมสรางสรรคสงใหมๆ ใหเกดขน รวมกลมเพอเรยนรถงวธการเรยนรซงกนและกน เปนทรพยากรความรซงกนและกน สรางบรรยากาศแหงความเปนมตร มความไววางใจยอมรบซงกนและกน และรวมแรงรวมใจเพอบรรล

5

เปาหมายโดยรวมรวมกน (วโรจน สารรตนะ. 2550) จงนบไดวาแนวทางหนงทจะสามารถพฒนาคณภาพผเรยนได คอการพฒนาระบบ โดยใชแนวคดการปฏบตการแบบมสวนรวม ซงผพฒนามบทบาทเปนทปรกษารวมกบคร และผเกยวของเพอพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนและน าระบบไปใชใหประสบความส าเรจ การปฏบตการแบบมสวนรวมในทางปฏบตแลวเปนทงการท าวจย การพฒนา และการปฏบตงานเพอการแกปญหาในเวลาเดยวกน ผพฒนามความเชอมนวาวธการนเปนแนวทางทสามารถสงผลตอการเรยนรของผเรยนเปนส าคญโดยตรง และผลของการพฒนายงเปนการพฒนาครไปพรอมๆ กบการปฏบตหนาทในการจดการเรยนร เปนการด าเนนการบนวถชวตการท างานของคร ท าใหครปฏบตงานไดอยางมความสขโดยเชอมโยงกบการท างานในหนาท ท าใหเกดความเชยวชาญเชงวชาชพทเกดจากประสบการณตรงของครเอง ครมความสข มศกยภาพในการจดการเรยนรและเหนคณคาของการจดการเรยนรเพอพฒนาคณภาพผเรยน อนเปนสวนหนงของการพฒนาผเรยนอยางย งยนตอไป แนวคดการพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนมจดเนนส าคญทการพฒนาระบบภายใตบรบทของสถานศกษา ซงผลการศกษาจะท าใหไดระบบทสถานศกษาอนๆ สามารถน าไปประยกตใชได ผพฒนาเปนรองผอ านวยการสถานศกษาโรงเรยนสองดาววทยาคม ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 23 ไดรบค าสงใหปฏบตหนาทรองผอ านวยการกลมบรหารงานวชาการ และบรหารงานอนตามทผอ านวยการมอบหมาย จงไดศกษาบรบทของโรงเรยนสองดาววทยาคมเปนเบองตน พบวาโรงเรยนยงไมไดรบการรบรองคณภาพ สมศ. เพราะผลการจดการศกษาของสถานศกษายงมมาตรฐานทมระดบคณภาพของมาตรฐานในระดบปรบปรง 1 มาตรฐาน คอ มาตรฐานท 5 ผเรยนมความรและทกษะทจ าเปนตามหลกสตร เหตผลเนองจากผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชน ม. 3 และ ม. 6 โดยเฉลยกลมวชาภาษาไทย คณตศาสตร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม พลศกษา และภาษาตางประเทศ อยในเกณฑต า อยระดบปรบปรง (โรงเรยนสองดาววทยาคม. 2557 : 2) ขอเสนอแนะจากการประเมนภายนอกรอบสองของ สมศ. คอ 1) ควรเสรมทกษะการเรยนรในกลมสาระวชาภาษาไทย คณตศาสตร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม พลศกษา และภาษาตางประเทศใหมากขน 2) ผเรยนควรไดรบการกระตนใหเหนความส าคญของการเรยนรในกลมสาระตางๆ ทจ าเปนตามหลกสตรและควรไดรบการแนะแนวใหเหนถงประโยชนของการเรยนรและผลกระทบจากการไมเหนความส าคญของการเรยนรตามหลกสตรเพอใหผเรยนเกดความคดไตรตรองและเหนความส าคญในการพฒนาตนเองเพมขน 3) ครควรมการพฒนาการใชและผลตสอเทคโนโลย และการท าวจยในชนเรยน เพอพฒนาการเรยนการสอนทกกลมสาระการเรยนรเพราะเปนกระบวนการทจะท าใหผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนทอยในระดบดเพมขน 4) สถานศกษาควรมการบรหารจดการก ากบตดตามตรวจสอบถวงดลอยางตอเนองและชดเจน โครงการตางๆ ของสถานศกษาควรจดท าเปนรายงานผลการปฏบตงานทกสนปการศกษา และ

6

จดท าการประเมนผลความพงพอใจจากบคลากรทเกยวของในลกษณะสามมต ไดแก คร ผเรยน และผปกครอง โดยน าผลของการปฏบตดงกลาวไปวางแผนพฒนาในปตอไป สถานศกษาควรพฒนาการเรยนการสอนโดยจดกจกรรรมทกระตนใหผเรยนรจกคดวเคราะห คดสงเคราะห(โรงเรยนสองดาววทยาคม. 2557 : 2) จากการสมภาษณผบรหารสถานศกษา และครมขอคดเหนสอดคลองกนสรปไดวา แมโรงเรยนจะไมไดรบการรบรองคณภาพ สมศ. และมความจ าเปนตองพฒนาคณภาพผเรยนอยางเรงดวน ครและบคลากรทางการศกษากมความประสงคจะด าเนนการตามกระบวนการขบเคลอนการพฒนาคณภาพผเรยน แตกยงประสบปญหาดานความรความเขาใจทถกตองตลอดจนขาดแนวทางการขบเคลอนเชงระบบสความส าเรจ (มงคล อปพงษ. สมภาษณ, 2558 ; องกร บญรกษา. สมภาษณ, 2558 ; ยพน ขนธวชย. สมภาษณ, 2558 ; รญจวน ไชยโวหาร. สมภาษณ, 2558) อยางไรกตามภายใตเอกลกษณของสถานศกษาคอ วฒนธรรมเดน เนนคณธรรมน าความร ผเกยวของโดยเฉพาะครและผบรหารโรงเรยนจงมความกระตอรอรนและตองการทจะพฒนาการจดการเรยนรโดยเนนคณธรรมน าความร อกทงโรงเรยนไดรบความรวมมอจากชมชนในการสนบสนนการจดการเรยนการสอนอยางดยงโดยเฉพาะการประกอบกจกรรมทางวฒนธรรมประเพณของทองถน มภมปญญาทองถน และแหลงวทยาการในทองถน (โรงเรยนสองดาววทยาคม. 2558 ; มงคล อปพงษ. สมภาษณ, 2558) ดงนนโรงเรยนในฐานะผจดการเรยนรใหกบเยาวชน เหนความส าคญเรงดวนทจะรวมกนพฒนาคณภาพผเรยนใหย งยนโดยเรมตนจากครทมศกยภาพในการจดการเรยนร และอาศยความรวมมอจากผมสวนเกยวของในการรวมพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนตอไป

ความมงหมายของการศกษา การพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนโรงเรยนสองดาววทยาคม มความมงหมายของการศกษาเพอ 1) ศกษากรอบแนวคด องคประกอบ และขนตอนการปฏบต 2) ศกษาประสทธผลของระบบ 3) เสรมสรางศกยภาพครดานความรความสามารถและประสบการณในการจดการเรยนร และ 4) ศกษาคณภาพผเรยนตามจดเนนการพฒนาผเรยนของกระทรวงศกษาธการ(ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. 2553 : 5 ) ดานความสามารถและทกษะ และดานคณลกษณะอนพงประสงค

กรอบแนวคดในการศกษา จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ และเอกสารทเกยวของเกยวกบการพฒนาคณภาพผเรยน การพฒนาระบบ การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ตลอดจนการศกษาสภาพปญหาและความตองการของโรงเรยนสองดาววทยาคม ผพฒนาไดวเคราะหและสงเคราะหองคประกอบเพอก าหนดเปนกรอบแนวคดไดดงน คอ 1) จดเนนการเสรมสรางศกยภาพคร ไดแกดานความรความสามารถ

7

และประสบการณของครในการจดการเรยนร และดานการบรหารจดการเรยนร 2) จดเนนการพฒนาคณภาพผเรยน ไดแกดานความสามารถและทกษะ และดานคณลกษณะอนพงประสงค เมอประสานแนวคดดงกลาวไดจดองคประกอบแนวคดเชงระบบในการมองภาพการพฒนาใหชดเจนขนโดยจดกรอบความคดไดดงนคอ 1) ดานตวปอน (Input) ไดแก แนวทางการน าจดเนนการพฒนาผเรยนสการปฏบต องคประกอบการพฒนาคณภาพผเรยน ผเชยวชาญ ผบรหาร คร ตวแทนนกเรยน ตวแทนผปกครอง ตวแทนชมชน สภาพปญหาและบรบทของโรงเรยนสองดาววทยาคมทเกยวของกบการบรหารและการจดการเรยนร 2) ดานกระบวนการ (Process) ไดแก การปฏบตการแบบมสวนรวม และการประเมนเชงปฏบตการเปนกลไกควบคมการด าเนนการตามระบบทพฒนาขน 3) ผลผลต (Output) คอ ระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนโรงเรยนสองดาววทยาคมทพฒนาขน 4) ขอมลปอนกลบ (Feedback) เปนการตรวจสอบในแตละสวนเพอใชเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนา และ 5) ผลลพธ (Outcomes) ไดแก ศกยภาพครในการจดการเรยนร คณภาพผเรยน ผลทเกดกบผบรหารและองคกร และความพงพอใจของชมชน จงไดกรอบแนวคดในการพฒนา เขยนเปนกรอบแนวคดในการพฒนาดงภาพ

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดการพฒนา

8

2. วธด าเนนการพฒนา การพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนโรงเรยนสองดาววทยาคม ในครงน ด าเนนการพฒนาระบบโดยผศกษาและผเกยวของมสวนรวมในการพฒนา อนประกอบดวยบคคลทมสวนเกยวของในโรงเรยนสองดาววทยาคม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 23 ไดแก ผบรหาร ครผสอน ตวแทนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 3 ถงชนมธยมศกษาปท 6 ตวแทนผปกครอง ตวแทนชมชนจาก 4 ต าบลในเขตพนทบรการ คอ ชมชนสองดาว ชมชนหนองแดง ชมชนทาศลา และชมชนวฒนา จ านวน 87 คน เครองมอประกอบดวย 1) เครองมอในการศกษาบรบท 2) เครองมอตรวจสอบคมอการใชระบบ โครงรางระบบ รวมทงการประเมนตวบงชและเกณฑในการประเมนประสทธผลของระบบ และการประเมนตวบงชและเกณฑการประเมนศกยภาพครในการจดการเรยนร และ 3) เครองมอทใชในการสะทอนผลการปฏบต ซงมขนตอนในการสรางโดยก าหนดประเดนจากการวเคราะหขอมลจากเอกสารและงานวจยทเกยวของและขอเสนอแนะเพมเตมจากผเกยวของ เสนอผบรหารสถานศกษา พจารณาตรวจสอบ แลวแกไขตามขอเสนอแนะจนมความสมบรณ ขนตอนการพฒนาม 2 ระยะ ประกอบดวย ระยะท 1 การก าหนดกรอบแนวคดการวจย และระยะท 2 การพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน ดงภาพ

ภาพประกอบ 2 ขนตอนการพฒนา

9

ระยะการด าเนนการพฒนาระบบใชการปฏบตการแบบมสวนรวม เรมตนดวยการเกบขอมลและเตรยมบคลากร ส ารวจศกยภาพครในการจดการเรยนรทมอยเดม สรางความตระหนก โดยน าขอมลจากการส ารวจ รวมกนสรปถงปญหาและความตองการ รวมทงวางขนตอนในการพฒนาระบบเพอสรางความตระหนกในปญหาและความจ าเปนในการพฒนา เสรมความรและประสบการณ โดยการอบรมเชงปฏบตการ ทงนโดยรบฟงความคดเหนจากผเกยวของวามความตองการไดรบความรและประสบการณในเรองใด จากใคร ทไหน อยางไร เพอจดท าโครงการรองรบและขออนมตจากโรงเรยนเพอด าเนนการตอไป จากนนด าเนนการสรางระบบและใชระบบ โดยใช 2 วงจร วงจรท 1 เรมตนดวยการวางแผน(Planning) รางระบบ รางคมอการใชระบบ รวมทงแบบประเมนระบบ โดยประชมเชงปฏบตการส าหรบผเกยวของทกฝาย สรางความเขาใจใหตรงกนในการด าเนนการ รวมทงรวมกนก าหนดบทบาทของแตละฝายตลอดจนใชเทคนค SWOT ในการหาจดแขง (Strengths) จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) สรางความตระหนกรวมกน และวางแผนสรางโครงรางระบบ จากนนด าเนนการปฏบต (Acting) โดยกลมผรวมด าเนนการใชระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน เครองมอทใชคอ คมอการใชระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนทพฒนาขน ด าเนนการตรวจสอบ (Observing)โดยผศกษาและผเกยวของรวมกนสงเกตการปฏบตการเสรมสรางศกยภาพครตลอดจนรวมกนประเมนประสทธผลของระบบและประเมนศกยภาพครในการจดการเรยนรโดยใชแบบประเมนทสรางขน รวมกนสรปประสทธผลของระบบ และสรปศกยภาพครในการจดการเรยนร แลวรวมกนสะทอนผล (Reflecting) โดยน าขอมลทไดมาสงเคราะหสรปปอนกลบแกผเกยวของ ประชมเชงปฏบตการเพอรวมกนพจารณาตรวจสอบขอมลวาระบบทพฒนาขนบรรลเปาหมายทก าหนดไวหรอไม หลงจากด าเนนการสะทอนผลในวงจรท 1 แลว ผเกยวของรวมกนพจารณาจดบกพรองและปรบปรงแกไขในวงจรท 2 ตอไป วงจรท 2 เรมตนดวยการน าผลการประเมนการด าเนนการในวงจรท 1 มาใชเปนแนวทางในการปรบปรงแผน (Re-Plan) เปนการปรบปรงแผนปฏบตการทใชในวงจรท 1 ทไมบรรลวตถประสงค ผศกษาและผเกยวของรวมกนปฏบตการ ประเมนกจกรรมทปฏบต และพจารณาผลการประเมน แลวสรปเปนผลการศกษา

3. สรปและอภปรายผลการศกษา

1. การสรางระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน มกรอบแนวคดคอ 1) ดานองคประกอบศกยภาพครซงมองคประกอบ 2 ดาน คอ ความรความสามารถและประสบการณของครในการจดกระบวนการเรยนการสอน และการบรหารจดการเรยนร 2) ดานความมงหวงของการพฒนา มความมงหวงผลการพฒนา 3 มต คอ มตระดบบคคล มตระดบกลม และมตระดบองคการ และ 3) ดานการจดองคประกอบแนวคดเชงระบบ ไดแก ดานตวปอน (Input) ดานกระบวนการ

10

(Process) ดานผลผลต (Output) ดานขอมลปอนกลบ (Feedback) และดานผลลพธ (Outcomes) สวนหลกการของระบบ คอ 1) ยดองคประกอบศกยภาพครในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนนส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนแนวทางในการปฏบตของครผสอน 2) เนนการเปดโอกาสใหทกฝายทเกยวของมสวนรวมตงแตการสรางระบบ การด าเนนการตามระบบ ตลอดจนการประเมนผลและปรบปรงระบบ และ 3)ใชขอมลพนฐานและแนวทางด าเนนงานตามระบบ มการสรางผงกระบวนการ แผนการด าเนนการ ก าหนดแนวปฏบตและตวชวดความส าเรจ และก าหนดบทบาทหนาทของผเกยวของ ระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน ประกอบดวยระบบยอยซงด าเนนการตอเนอง 4 ระบบ ไดแก ระบบสรางภมคมกน ระบบผลกดนสคณภาพ ระบบรบทราบผลการปฏบต และระบบวดคณภาพ 2. ประสทธผลของระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน พบวา มประโยชนเปนไปไดในการปฏบตจรง มความเหมาะสมชดเจนในทกขนตอน สอดคลองกบความส าคญและความจ าเปน ทกฝายมความพงพอใจในการรวมพฒนา ครผสอนไดใชระบบเปนสวนหนงของการจดการเรยนการสอน 3. ศกยภาพครในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนนส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานหลงการใชระบบ 1) ดานความรความสามารถและประสบการณของครในจดการเรยนร พบวาครมความรความสามารถในการจดการเรยนร มความกระตอรอรน มความคดรเรม เกดประสบการณ มความรบผดชอบ มความเชอมนในตนเอง 2) ดานการบรหารจดการเรยนรเพอพฒนาคณภาพผเรยนตามจดเนนกระทรวงศกษาธการ พบวาครมการประสานสมพนธ เขาสงคมไดด มความสามารถในการคดวเคราะหและเขาใจสภาพการณขององคกร ปฏบตงานตามกระบวนการและขนตอนทวางไวอยางเปนระบบ มการประเมนตรวจสอบการปฏบตหนาทของตนเอง มบนทกและเผยแพรผลการปฏบตหนาทของตนเอง และมบทบาทขยายความคดของตนเองใหผอนยอมรบและปรบเปลยน 4. คณภาพผเรยนดานความสามารถและทกษะ และดานคณลกษณะอนพงประสงค ของนกเรยนโรงเรยนสองดาววทยาคม ดานความสามารถและทกษะ พบวา 1) ผเรยนมพฤตกรรมการเปนบคคลแหงการเรยนรเดนชดทสดรอยละ 74.52 คอนขางเดนชดรอยละ 14.13 ปานกลางรอยละ 9.56 และนอยรอยละ 1.80 2) ผเรยนมความร ความคด และทกษะสวนบคคล เดนชดทสดรอยละ 59.14 คอนขางเดนชดรอยละ 29.36 ปานกลางรอยละ 10.25 และนอยรอยละ 1.25 ดานคณลกษณะ พบวาผเรยนมคณลกษณะอนพงประสงค ในระดบดรอยละ 94.74 และในระดบพอใช รอยละ 5.26 การศกษาในครงนมขอคนพบ ไดแก 1) การเตรยมบคลากร คอ สรางความตระหนกใหทราบขอมล ภารกจหนาท เปนการกระตนบคลากรใหมการพฒนาตนเอง ซงเปนสงจ าเปนส าหรบการเปลยนแปลงในปจจบนทตองหาวธเพมความสามารถในการเรยนรอยางตอเนอง ดงท Senge (1994 : 3 ) กลาววาการทจะสรางองคการแหงการเรยนรไดนน จะตองสรางคนทเรยนรขนมากอนโดยการ

11

ปลกฝง พฒนา จนกระทงมความรด สามารถน าไปปฏบตจนเกดผลเกดประโยชนไดอยางแทจรง 2) กระบวนการพฒนาทสงผลตอประสทธผลของระบบ คอ การปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action) ซงตองอาศยการมสวนรวมของทกฝายคอ ผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครองนกเรยนและตวแทนชมชน ขอมลทไดจงมความชดเจนสะทอนความคดความตองการทแทจรง ดงท Champbell (1995) กลาววาเมอน าการปฏบตการแบบมสวนรวมเขามาอยในกระบวนการวจยจะกอใหเกดผลด ท าใหวตถประสงคของการวจยและขอคนพบมความตรง (Validity) ท าใหมโอกาสเพมมากขนทจะสรางนวตกรรมและการใสสงสอดแทรกตาง ๆ ท าใหมความรวมมอเพมมากขน ผมสวนรวมหรอกลมผมสวนไดเสยจะมบทบาทเปนผกระท า ด าเนนการหรอเปนสมาชกชมชน เพอสรางสงคมและเปนคนของสงคม 3) ปจจยทสงผลตอประสทธผลการพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน โรงเรยนสองดาววทยาคม ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 23 คอ การจดการคณภาพทวทงองคการ การท างานเปนทม การกระจายภาวะผน า วฒนธรรมองคกร การตดตอสอสารทมประสทธผล และผน าการเปลยนแปลง นนคอผบรหารเปนผทเหนความส าคญ ใหการสนบสนนในทก ๆดานในการขบเคลอนการเปลยนแปลงตางๆ ในโรงเรยน 4) นวตกรรมทเกดจากการศกษาในครงนคอ คอ ระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน และคมอการใชระบบ ซงเกดจากการท างานดวยกระบวนการปฏบตการแบบมสวนรวม จนเกดวตกรรมทเหมาะสมกบการใชงานจรงในบรบทของโรงเรยนสองดาววทยาคม

4. ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะจากผลการพฒนาเพอการไปใช 1. ในการพฒนาระบบ ผลสรปจากการด าเนนการในวงจรท 1 พบสงทควรเพมเตมหรอปรบปรงแกไข ผมสวนรวมจงไดทบทวน ตงเปาหมาย ตดสนใจ วางแผน และด าเนนการจนประสบผลส าเรจ จงน าเสนอวาในการด าเนนการพฒนาระบบ ควรด าเนนการปฏบตการเปนวงจร เพอทจะไดทราบจดบกพรองและจดทควรพฒนาในการด าเนนการในรอบตอไป 2. ในการน าระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนไปใชนน พบวาผเกยวของทกฝายเหนความส าคญ ตองการความรความเขาใจ และประสบการณ จงน าเสนอวาควรสรางความตระหนกและจดประสบการณใหกบผมสวนเกยวของโดยอาจมการประชมชแจงใหกบชมชน ผปกครองและนกเรยน สวนครผสอนซงเปนผปฏบตควรมการประชมเชงปฏบตการเพอใหมความร ความเขาใจ เกดประสบการณสามารถด าเนนการตามระบบได 3. การด าเนนการพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน ตองท าความเขาใจและอาศยความรวมมอของผเกยวของทกฝายจงจะประสบผลส าเรจ จงน าเสนอวาใน

12

การคดเลอกคณะ กรรมการระบบ ตองคดเลอกจากผทเขาใจ สมครใจ ยนดใหความรวมมอและเปนตวแทนกลมไดเปนอยางด 4. ผบรหารโรงเรยนเปนบคคลทมความส าคญอยางยงในการประสานความรวมมอกบผเกยวของทกฝาย จงเสนอแนะวาในการน าระบบไปใชผบรหารควรเหนความส าคญและเปนผน าขบเคลอนใหระบบด าเนนการไดอยางมประสทธผล 5. การสะทอนผลการพฒนาในระหวางการใชระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน ท าใหพบขอบกพรองและขอควรปรบปรงหลายประการ จงน าเสนอวาควรมการสะทอนผลในแตละขนตอน และควรมการสอสารประชาสมพนธ รายงานผลเปนระยะๆ เพอใหผเกยวของตนตวและทราบผลของการพฒนา เพอจะไดน าไปพฒนาคณภาพผเรยนและการจดการเรยนการสอนของครรวมกนตอไป 6. การด าเนนการพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน ผมสวนเกยวของมหนาทเหมอนและแตกตางกนไปตามบทบาท จงน าเสนอวาในการน าระบบไปใชควรมคมอในการด าเนนการ โดยก าหนดบทบาทของผเกยวของอยางชดเจน 7. การสรางความตระหนกและการเตรยมบคลากรในการมสวนรวมชวยใหการด าเนนการพฒนาระบบมประสทธภาพ จงน าเสนอวาในกระบวนการฝกอบรมเสรมสรางความรและประสบการณแกคร ตองอาศยวทยากรทมความรความเขาใจ มความเชยวชาญเกยวกบการจดการเรยนรเพอพฒนาคณภาพผเรยน 8. การด าเนนการพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน ตองด าเนนการใหสอดคลองกบบรบท ปญหา และความตองการทแทจรงของกลมเปาหมาย จงน าเสนอวา สถานศกษาทมความสนใจน าระบบไปพฒนา ควรศกษาวฒนธรรมในองคกรของหนวยงานแลวด าเนนการสงเสรมหรอปรบเปลยนวฒนธรรมในองคกรใหเออตอความส าเรจ 9. ศกยภาพของครในการจดการเรยนรคอ ครมความรความสามารถและประสบการณในการจด กระบวนการเรยนการสอน และมความรความสามารถในการบรหารจดการเรยนร จงน าเสนอวาสงส าคญในการน าไปสการจดการเรยนรเพอพฒนาคณภาพผเรยนใหถกตองตรงกนกคอ การศกษาองคความรหลกการศกษา และทฤษฎการจดการเรยนรใหเขาใจถกตองอยางถองแท ซงถอเปนสงส าคญในการปองกนการเขาใจทคาดเคลอนในการจดการเรยนร

ขอเสนอแนะในการพฒนาครงตอไป 1. เนองจากการด าเนนการพฒนาในครงนเปนกรณศกษา ควรไดมการน าหลกการและแนวคดการพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยนนไปขยายโดยด าเนนการเตมรปแบบ เพอใหไดผลไปใชกบสถานศกษาขนพนฐานในภาพรวมได

13

2. ระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน ทพฒนาขน สามารถประยกตใชกบโรงเรยนอนๆ ได แตเนองจากการพฒนาครงนเปนกรณศกษากบโรงเรยนมธยมศกษาขนาดกลาง จงควรมการศกษากบโรงเรยนทกขนาด 3. ในการพฒนาระบบการเสรมสรางศกยภาพครสคณภาพผเรยน หากตองการใหโรงเรยนมแนวทางในการด าเนนการอยางชดเจน ควรมการศกษาและพฒนาตวบงชเพอประเมนการด าเนนการและคณภาพในแตละระบบ

ภาพประกอบ 3 ดาราพฒน SYSTEM

14

5. บรรณานกรม

เกษม วฒนชย.(2549). การจดการศกษาทมคณภาพ สรปการปาฐกถา การอภปราย และการ น าเสนอผลงานสรางสรรค เอกสารรายงานผลการประชมสมชชาการศกษานานาชาต แหงประเทศไทย ครงท 2 เนองในโอกาสวนครโลก เรอง การศกษาและฝกอบรมเพอ โลกทเปลยนแปลง The Second Thailand Education Congress on the Occasion of World Teachers’ Day 2006 : on “Education and Training for the Global Change” ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. ขนษฐา กาญจนรงส. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.rajabhat.ac.th., (13 กรกฎาคม 2558) คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, ส านกงาน. (2545). แผนการศกษาแหงชาต(พ.ศ.2545 – 2559) ฉบบ สรป. กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟค. คณะกรรมการจดท าหลกสตรพฒนาผน าการเปลยนแปลงเพอการกระจายอ านาจ.(2555). คมอด าเนน การพฒนาหลกสตรพฒนาผน าการเปลยนแปลง เพอรองรบการกระจายอ านาจส าหรบ คร และศกษานเทศก. นครปฐม : สถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา. คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ส านกงาน.(2555). แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาตฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559. กรงเทพมหานคร. ชยอนนต สมทวณช. (2554). 8 มมมองนกการศกษา: สะทอนภาพปฏรปการศกษารอบ 2. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://thaireform.in.th/flow-reform. (5 กรกฎาคม 2557) ทศนา แขมมณ.(2545). ศาสตรการสอน องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทม ประสทธภาพ. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ธงทอง จนทรางศ. (2552). Presentation ประกอบการบรรยาย เรอง การปฏรปการศกษาใน ทศวรรษทสอง (2552-2561). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://thaireform.in.th/flow reform. (5 กรกฎาคม 2557) ไพศาล มนอก. (2557). การวจยปฏบตการแบบมสวนรวมในการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของ นกเรยนระดบมธยมศกษาขนาดเลก : กรณศกษาของนกเรยนโรงเรยนวเศษชยชาญ วทยาคม. วารสารสทธปรทศน, 88(28), 99-116. มงคล อปพงษ. ผอ านวยการโรงเรยนสองดาววทยาคม. สมภาษณ, 18 มถนายน 2558. ยพน ขนธวชย. ครโรงเรยนสองดาววทยาคม. สมภาษณ, 22 มถนายน 2558. รญจวน ไชยโวหาร. ครโรงเรยนสองดาววทยาคม. สมภาษณ, 22 มถนายน 2558. โรงเรยนสองดาววทยาคม.(2557). รายงานการพฒนาคณภาพการศกษา ปการศกษา 2556. สกลนคร : โรงเรยนสองดาววทยาคม.

15

โรงเรยนสองดาววทยาคม. (2558). รายงานการพฒนาคณภาพการศกษา ปการศกษา 2557. สกลนคร :โรงเรยนสองดาววทยาคม. วโรจน สารรตนะ. (2550). การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม : ขอเสนอกรอบแนวคดหนงเพอ การวจย เปลยนแปลงการเรยนร. วารสารการศกษามหาวทยาลยขอนแกน, 1(3), 3-22.ศกรนทร สวรรณโรจน. (2550). ครตามแนวพระราชด าร. วารสารวทยาจารย, 106(11), 36-41. สถาพร พฤฑฒกล. (2555). คณภาพผเรยนเกดจากกระบวนการเรยนร. วารสารการบรหารการศกษา, 2(6), 1-13. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). การปฏรปการศกษาในทศวรรษท 2. [ออนไลน]. เขาถง ไดจาก : http://www.onec.go.th/onec_main/ . (28 กรกฎาคม 2557) ส. วาสนา ประวาลพฤกษ. หลกการประเมนและการตดสนใจ, [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http:// www.watpon. com/journal/eva_des.pdf. (26 ธนวาคม 2550) สจตรา ธนานนท.(2550). การพฒนาทรพยากรมนษย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สถาบน บณฑตพฒนบรหารศาสตร. อรศร งามวทยาพงศ. ปฏรปการศกษา มมมองกระบวนทศนและบรบทสงคมไทย, [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http:/www. Geocities.com/ thaifreeman/articles/education.html. (7 ตลาคม 2558) องกร บญรกษา. รองผอ านวยการโรงเรยนสองดาววทยาคม. สมภาษณ, 22 มถนายน 2558. อทย บญประเสรฐ. (2543). การศกษาแนวทางการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาใน รปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน. กรงเทพฯ : คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. Caldwell, B.J. and Spinks, J.M.. (1990). The Self – Managing School. London : Taylor & Francis Ltd. Likert, R..(1961). The Human Organization. New York : McGraw – Hill. Scheerens, J. and Bosker, R.. (1997). “The Foundations of Educational Effectiveness” Oxfrod : Permagon, In Hoy, W.K. & Miskel, C.G. (2001). Educational Administration :Theory Research And Practice. 6 th ed. New York : McGraw Hill. Smith, D. and Tomlinson, S..(1994). “The School Effect – A Study of Multi-Racial Comprehensive” in Woods,d., and Orlik, S.. School review and Inspection. London : Biddles Ltd. Guildford and King’s Lynn.