- 1 -

บทความ Basel III : หลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงนภายหลงวกฤตการเงนโลก

Basel III คอ หลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงนของ Basel Committee on Banking Supervision (BCBS) ซงครอบคลมเรองการด ารงเงนกองทนและการบรหารความเสยงดานสภาพคลอง โดยมวตถประสงคหลกเพอสงเสรมใหสถาบนการเงนสามารถตานทานภาวะวกฤตในระบบการเงนและระบบเศรษฐกจไดดขน พรอมทงลดการสงตอความเสยงจากระบบการเงนไปยงภาคเศรษฐกจจรงดวย

2

3

บทความ

Basel III : หลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงน ภายหลงวกฤตการเงนโลก

มถนายน 2554

จดท าโดย

สายนโยบายสถาบนการเงน

ธนาคารแหงประเทศไทยจดท าบทความนมวตถประสงคเพอเผยแพรความรความเขาใจเกยวกบหลกการและแนวทางก ากบดแลสถาบนการเงนตามหลกเกณฑ Basel III ในระดบสากลทเสนอโดย Basel Committee on Banking Supervision ส าหรบหลกเกณฑการก ากบดแลทเกยวของส าหรบประเทศไทยนน ธนาคารแหงประเทศไทยจะก าหนดในประกาศธนาคารแหงประเทศไทยในโอกาสตอไป

4

- 5 -

สารบญ

1. วกฤตการเงนโลก ทมาของการปรบปรงแนวคดการก ากบดแลสถาบนการเงน ............................................ 1

1.1 จดก าเนดของวกฤตการเงนโลก .......................................................................................................... 2

1.2 ภาวะวกฤตเชอมโยงสปญหาระบบการเงนโลก ................................................................................... 4

2. แนวคดการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากลและบทบาทของธนาคารแหงประเทศไทย .. 4

2.1 การปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากล ..................................................................... 4

2.2 บทบาทของธนาคารแหงประเทศไทย ................................................................................................. 6

3. Basel III: หลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงน .................................................................................... 6

3.1 มาตรการดานการด ารงเงนกองทน ..................................................................................................... 7

3.2 มาตรการดานการบรหารความเสยงดานสภาพคลอง ........................................................................ 16

3.3 มาตรการส าหรบสถาบนการเงนทมความส าคญเชงระบบ (Systemically Important Financial Institutions (SIFIs)) ............................................................................................................................... 22

3.4 ระยะเวลาการบงคบใช ..................................................................................................................... 22

4. แนวทางการปรบใช Basel III ในประเทศไทย ........................................................................................... 24

4.1 การศกษาผลกระทบเบองตน ............................................................................................................ 24

4.2 การเตรยมความพรอมในระยะตอไป ................................................................................................. 25

ภาคผนวก ..........................................................................................................................................................

ภาคผนวก 1: สรปการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากล และค าอธบายเกยวกบองคกรระหวางประเทศทเกยวของ ......................................................................................................................... i

ภาคผนวก 2: เอกสารอางอง ......................................................................................................................v

- 6 -

- 1 -

Basel III : หลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงน ภายหลงวกฤตการเงนโลก

วกฤตการเงนโลกครงลาสดทเกดขนในชวงป 2007 - 2008 ทผานมา เปนบทเรยนส าคญทชใหเหนถงความจ าเปนในการทบทวนแนวคดการก ากบดแลระบบการเงนในหลายดาน โดยหลกเกณฑ Basel III ซงเปนสวนหนงของววฒนาการดงกลาว มงเนนการปรบปรงมาตรการก ากบดแลเงนกองทนและการบรหาร ความเสยงดานสภาพคลองของสถาบนการเงน (สง.) ใหมประสทธภาพมากขน โดยครอบคลมธรกรรมการเงนทมความซบซอน และทนตอพฒนาการใหมๆ ของ สง. เพอลดโอกาสการเกดวกฤตการเงน ในอนาคต

บทความนมวตถประสงคเพอเผยแพรความรความเขาใจเกยวกบทมา และหลกเกณฑการก ากบดแล สง. ตามแนวทาง Basel III โดยแบงเนอหาไดเปน 4 สวน ไดแก

1. วกฤตการเงนโลก ทมาของการปรบปรงแนวคดการก ากบดแลสถาบนการเงน 2. แนวคดการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากล 3. Basel III : หลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงน 4. แนวทางการปรบใช Basel III ในประเทศไทย

ทงน ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ไดประมวลและเรยบเรยงบทความนจากขอมลทเผยแพรผานสอและบทความตพมพตางๆ โดยในสวนท 1 และ 2 เปนการรวบรวมและสรปความคดเหนของนกวชาการและบทความเชงวเคราะหทอธบายถงพฒนาการของระบบการเงนของโลกในชวงกอนวกฤต ลกษณะของปญหาทปรากฏขนในชวงภาวะวกฤต และแนวทางแกไขทผน ากลมประเทศเศรษฐกจขนาดใหญ Group of Twenties (G-20) ไดมการระดมความคดกนเพอพฒนาปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงน ซงรวมถงหลกเกณฑ Basel III อนเปนมาตรการก ากบดแลระบบ สง. ส าหรบสวนท 3 เปนการสรปสาระส าคญของหลกเกณฑการก ากบดแล สง. ตามแนวทาง Basel III โดยอางองจากเอกสารของคณะกรรมการดานการก ากบดแลภาคการธนาคารในระดบสากล (Basel Committee on Banking Supervision (BCBS)) คณะกรรมการดานเสถยรภาพการเงน (Financial Stability Board (FSB)) และในสวนสดทายเปนแนวทางด าเนนการเบองตนในการเตรยมความพรอมรองรบการบงคบใชหลกเกณฑ Basel III ในประเทศไทย

1. วกฤตการเงนโลก ทมาของการปรบปรงแนวคดการก ากบดแลสถาบนการเงน

วกฤตการเงนโลกครงลาสดทเกดขนในประเทศสหรฐอเมรกา หรอทเรยกวาวกฤตแฮมเบอรเกอร ไดถกเปรยบเทยบอยางมากกบวกฤตการเงนของสหรฐฯ ทเกดขนในชวงปลายทศวรรษท 1920 ทท าใหเกดภาวะเศรษฐกจตกต าในชวงทศวรรษท 1930 (Great Depression) โดยความคลายคลงกนของวกฤตการเงนในครงนกบวกฤตการเงนในอดตนน คอ การท สง. ลงทนในสนทรพยทมความเสยงสงเปนจ านวนมาก โดย ในครงอดตเปนการเกงก าไรในตลาดหน สวนในครงนเปนการใหสนเชออสงหารมทรพยทมคณภาพต า (สนเชอซบไพรม) และการลงทนในตราสารอนพนธทมความเสยงสง ซงเมอเกดปญหากบสนทรพยดงกลาว จงสงผลให สง.ประสบผลขาดทน ท าใหผฝากเงนและนกลงทนขาดความเชอมนตอฐานะความมนคงของ สง . และระบบ สง. จงสงผลใหเกดการถอนเงนอยางกะทนหนของผฝากเงนและ สง. ไมปลอยสนเชอระหวางกน ซงน าไปสภาวะการขาดสภาพคลองอนท าใหเกดผลกระทบตอภาคเศรษฐกจจรง จนรฐบาลตองเขามาแทรกแซงในทสด

- 2 -

นอกจากน วกฤตทเกดขนในครงนไดสงผลเปนวงกวางไปยงประเทศตางๆ นอกเหนอจากสหรฐฯ อนเปนการสะทอนใหเหนความเชอมโยงทางการเงนและทางการคาทเพมขนตามกระแสโลกาภวฒน และความกาวหนาของระบบการเงน โดยเฉพาะอยางยงภายใตเครอขายธรกจของ สง. ทมความส าคญเชงระบบ (Systemically Important Financial Institutions (SIFIs)) ทมบทบาทมากขน

1.1 จดก าเนดของวกฤตการเงนโลก

วกฤตการเงนโลกครงลาสดมสาเหตส าคญมาจากสภาพแวดลอมทางการเงนทเออใหเกดการขยายตวของสนเชอซบไพรมซงเปนผลมาจากการมงท าก าไรในระยะสน ความตองการทางเลอกในการลงทนทใหผลตอบแทนสง และพฒนาการของตวกลางทางการเงนทสนบสนนใหเกดนวตกรรมทางการเงนทมสนเชอ ซบไพรมเปนสนทรพยอางอง ท าใหมการสะสมความเสยงในชวงเศรษฐกจเฟองฟจนเกดเปนภาวะฟองสบ ในระบบเศรษฐกจสหรฐฯ โดยเฉพาะอยางยงในภาคอสงหารมทรพย ซงในแวดวงนกวชาการและนกวเคราะหทางการเงนไดมการศกษาและพจารณาถงประเดนทอาจเปนปจจยทน าไปสวกฤตการเงนโลก ในครงน และเสนอแนวคดหลกๆ ไวดงน

(1) ภาวะอตราดอกเบยต าท าใหความตองการลงทนในผลตภณฑทางการเงนแบบใหมทใหผลตอบแทนสงแตมความเสยงซบซอนเพมมากขน : การด ารงอตราดอกเบยในระดบต าเพอกระตนเศรษฐกจของสหรฐฯ ตงแตป 2000 สบเนองจากเงนทนไหลเขาจากกลมประเทศตลาดเกดใหมและการด าเนนนโยบายการเงนทผอนคลายของทางการ ท าใหเกดความตองการลงทนในผลตภณฑทางการเงนท ใหอตราผลตอบแทนสง จงเกดนวตกรรมทางการเงนดานเครดตใหมๆ ทมความเสยงซบซอน เขาใจยาก แตใหผลตอบแทนสง เชน ตราสาร securitisation (เชน Mortgage-Backed Security (MBS) และตราสาร Collateralised Debt Obligations (CDO)) และ Credit Default Swap (CDS) เปนตน ซงตราสาร ทางการเงนเหลานมกจะมสนเชอซบไพรมเปนสนทรพยอางอง และมกไดรบการจดอนดบทดจากสถาบน การจดอนดบเครดตภายนอก (External Credit Rating Assessment Institutions (ECAI)) โดยท การประเมนความเสยงของ ECAI ไมสะทอนความเสยงทแทจรงของตราสาร เนองจากกระบวนการจดอนดบเครดตไมครอบคลมความเสยงทเกดจากการผดนดช าระของลกหนในชวงภาวะเศรษฐกจตกต า จงมสวนสนบสนนใหตราสารซบซอนเหลานนไดรบความนยมและขยายตวอยางรวดเรว โดยมการสะสมสนเชอคณภาพต าไวในระบบ สง. เพอทจะออกตราสารไวขายตอไป นอกจากนน ยงมการลงทนในตราสาร ทางการเงนทมความเสยงสงเหลานเปนจ านวนมากทงจาก สง. และผลงทนอน

(2) การขยายตวของ shadow banking system ทอยนอกเหนอขอบเขตการก ากบดแลของทางการ : จากวกฤต Great Depression ในชวงทศวรรษท 1930 ระบบ สง. สหรฐฯ ไดมการปรบโครงสรางพนฐานดานการก ากบดแลธรกรรมของ สง. ทรบฝากเงนจากประชาชนใหมความระมดระวงขน เชน การจ ากดขอบเขตธรกรรมของ สง. ทรบเงนฝาก (The Glass Steagall Act (1933)1) และการก าหนดเพดานอตราดอกเบย (Regulation Q2) เปนตน จงกอใหเกดการพฒนาในตลาดเงนและการขยายตวของ การด าเนนธรกจ สง. ในลกษณะ shadow banking ซงเปนตวกลางทางการเงนดานการลงทนทเนน

1 The Glass Steagall Act (1933) เปนกฎหมายทจ ากดขอบเขตธรกรรมของ สง. โดยใหมการแบงแยกธรกจการธนาคารพาณชย (Commercial banking) และธรกจวาณชธนกจ (Investment banking) โดยธรกจการธนาคารพาณชยจะเนนการใหบรการขนพนฐาน เชน รบฝากเงนและใหสนเชอ แตไมสามารถท าธรกรรมทางการเงนทมความซบซอนมากขน เชน การลงทนในสนทรพยประเภทตางๆ เปนตน 2 Regulation Q เปนการก าหนดเพดานอตราดอกเบยไมใหสงเกนไป เนองจากไมตองการใหธนาคารพาณชยปลอยสนเชอในธรกจทเสยงมากขนหากอตราดอกเบยอยในระดบสง

- 3 -

ความเชยวชาญเฉพาะดาน โดยระดมทนในรปแบบตางๆ ทไมใชการรบฝากเงน เชน กองทนปองกน ความเสยง (hedge fund) ซงเปนกองทนทกอหนเพอลงทนในธรกรรมทมความเสยง เชน ตราสารอนพนธ ทซบซอน วาณชธนกจ (investment bank) ซงนยมลงทนในตราสารอนพนธทซบซอน และนตบคคล เฉพาะกจ (Special Purpose Vehicle (SPV)) ซง สง. จดตงขนเพอแปลงสนทรพยเปนหลกทรพยเพอการระดมทน โดย shadow banks เหลาน มสวนในการกระตนใหนวตกรรมทางการเงนใหมๆ โดยเฉพาะ ตราสารอนพนธดานเครดตขยายตวมากขน อยางไรกด แมวา shadow banks บางแหงจะมความส าคญตอระบบการเงนโดยรวมแตกลบไมไดรบการก ากบดแลอยางเหมาะสม ท าให สง. ทรบฝากเงนเกดความเสยเปรยบในการแขงขนและมก าไรลดลง จงมแรงกดดนใหมการผอนคลายกฎเกณฑส าหรบ สง . ทรบ เงนฝาก และเนนการพงพากลไกตลาดในการก ากบดแล สง . มากขน โดยใหอสระ สง. ในการด าเนนธรกจ อนน ามาซงนวตกรรมทางการเงนใหมๆ ทใชในการระดมทนโดยตรง และการขยายตวของธรกจการเงนอนๆ ทอยนอกเหนอขอบเขตการก ากบดแล หรอทเรยกวา shadow banking system

(3) การด าเนนธรกจของ สง. บางแหงทมระบบการบรหารความเสยงทไมเหมาะสม : สง. บางแหงไมปฏบตตามแนวทางในการพจารณาใหสนเชอทมมาตรฐานเพราะเหนวามชองทางในการ โอนถายความเสยงดานเครดตทเกดจากสนเชอพนฐานไปไดบางสวน ท าใหเกดการขยายตวของสนเชอซบไพรมเพมสงขน เนองจาก สง. สามารถน าสนเชอซบไพรมเหลาน (เชน สนเชอเพอทอยอาศย (mortgage loans)) ไปหาสภาพคลอง (เชน การแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย (securitisation)) เพอใหสามารถปลอยสนเชอตอได (leveraging) และสรางก าไรไดมากขน ซงสงผลใหภาคเศรษฐกจจรงสามารถไดรบสนเชอโดยงาย อนกอใหเกดการใชจายเกนตวโดยเฉพาะกลมลกหนซบไพรม โดยในป 2006 ปรมาณสนเชอซบไพรมในสหรฐฯ มสดสวนถงรอยละ 40 ของสนเชอเพอทอยอาศยทงหมด นอกจากน กลไกการจายผลตอบแทนใหแกผบรหาร สง. กมการผกโครงสรางผลตอบแทนโดยโยงกบผลการด าเนนงานระยะสน จงเปนแรงจงใจให สง. บางแหงมงเนนการแสวงหาก าไรโดยถอครองสนทรพยทมคณภาพต าเพอทจะแปลงสภาพและ น าออกขายตอไป หรอลงทนในนวตกรรมทางการเงนใหมๆ ทใหผลตอบแทนสงแตมความเสยงทซบซอน โดยทไมมระบบการบรหารความเสยงทเหมาะสม

เมอความรอนแรงของภาวะฟองสบมการปรบตวลดลงจากการลดลงของราคาอสงหารมทรพยและ การขนอตราดอกเบย ท าใหลกหนซบไพรมเรมมปญหาผดนดช าระหนเนองจากการ refinance เพอ ช าระหนเดมท าไดยากขน สงผลใหตราสาร securitisation ทผกกบความสามารถในการช าระหนของลกหนกลมนไมสามารถใหผลตอบแทนไดตามทก าหนด จงท าใหนกลงทนขาดความเชอมนในตราสารอนพนธทมมลคาผกตดกบสนเชอทงทเปนสนเชอดและสนเชอทมการผดนดช าระหน และเกดภาวะขาดความเชอมน ในระบบโดยรวม เนองจากตลาดไมแนใจวาความเสยงในการลงทนอยทใด มขนาดเทาไร คสญญาของตน จะไดรบผลกระทบจากวกฤตซบไพรมหรอไม และหลกประกนทไดรบจะมสภาพคลองอยหรอไม สงผลให สง . ตองการถอสภาพคลองไวกบตวมากขน ท าใหเกดการเทขายตราสารทางการเงนจนมลคาของตราสาร ลดต าลงอยางรวดเรว สงผลใหผถอครองสนเชอคณภาพต าซงเปนสนทรพยอางองของตราสารและผลงทน ในตราสารเหลาน ตลอดจนผใหการสนบสนนหรอผใหสภาพคลองแก SPV ผออกตราสารประสบปญหาขาดทนและลกลามเปนปญหาดานสภาพคลอง โดยในเดอนมนาคม 2008 Bear Stearns วาณชธนกจ อนดบ 5 ของสหรฐฯ ซงท าธรกรรมในตลาด MBS มายาวนาน ประสบปญหาจนตองไดเขารบการชวยเหลอจากธนาคารกลางสหรฐฯและถกขายตอไปยง JP Morgan Chase สงผลกระทบตอคสญญาทเกยวของเปนวงกวางทงในและตางประเทศ และเมอ Lehman Brothers วาณชธนกจอนดบ 4 ของสหรฐฯ ประกาศลมละลายในเดอนกนยายน 2008 ท าใหเกดความลมเหลวของภาคการเงนทงระบบ (systemic failure)

- 4 -

1.2 ภาวะวกฤตเชอมโยงสปญหาระบบการเงนโลก

วกฤตการเงนในสหรฐฯ ในครงนไดสงผลกระทบไปยงระบบการเงนในภมภาคอนๆ ทวโลก โดยผานความเชอมโยงใน 2 ชองทางหลก คอ (1) ความเชอมโยงทางการเงน (International financial linkage) ไดแก ความเชอมโยงโดยตรงจากการลงทนในหลกทรพยทประสบปญหา ซงสวนใหญกระทบ สง. ในประเทศทพฒนาแลวในอเมรกาและยโรป และความเชอมโยงทางออมจากภาวะตลาดการเงนโลก โดยไดรบผลกระทบจากความผนผวนของเงนทนเคลอนยายระหวางประเทศ สงผลใหดชนตลาดหลกทรพยทวโลกและสนคาโภคภณฑปรบลดลง นอกจากน สง. ทวโลกยงเผชญปญหาตนทนทางการเงนทเพมขน โดยเฉพาะ สง. ทพงพาตลาดกยมระหวางธนาคาร เนองจากความกงวลดานเครดตของคสญญาทลกลามจนกลายเปนวกฤตสภาพคลองในตลาดการเงน และ (2) ความเชอมโยงทางการคา (Trade linkage) เมอเศรษฐกจสหรฐฯ และประเทศพฒนาแลวในยโรปซงเปนผบรโภครายใหญของโลกประสบปญหา ความเชอมนของผบรโภคและ ภาคธรกจลดลง การบรโภคและการลงทนชะลอตว ประเทศคคาทวโลกทพงพาการสงออกไปยงกลมประเทศดงกลาวจงไดรบผลกระทบดวย

วกฤตการเงนโลกในครงนแสดงใหเหนความส าคญของการดแลเสถยรภาพของระบบการเงนโดยรวม นอกเหนอจากเสถยรภาพของ สง. แตละแหง เนองจากเปนไปไดท สง. แตละแหงมสถานะทางการเงน ทแขงแกรง แตมสวนเพมความเสยงใหแกระบบโดยรวม ดงนน หนวยงานระหวางประเทศและผก ากบดแล จงตระหนกถงความส าคญของการดแลความเสยงเชงระบบ (systemic risk) ซงอาจเกดจากการสะสม ความเสยงในชวงเศรษฐกจด หรออาจเกดจากความเชอมโยงกนระหวาง สง. ผานการกยม การเปนคสญญา การลงทนในตราสารทมความเชอมโยงกน หรอการขาดความเชอมนในระบบ สง . โดยรวม

2. แนวคดการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากลและบทบาทของธนาคารแหงประเทศไทย

2.1 การปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากล

วกฤตการเงนทผานมาในครงน ไดเนนใหเหนความส าคญในการประสานงานกนระหวางผก ากบดแลในการแกไขปญหาระบบ สง. และนอกจากนยงสะทอนใหเหนความจ าเปนในการรวมกนจดการกบปญหา ใหเปนไปในทศทางเดยวกนเพอใหเกดความเชอมโยงกนระหวางประเทศอนจะท าใหการก าหนดมาตรการตางๆ เกดประสทธภาพสงสด ดงนน จงเกดการระดมความคดจากผน ากลมประเทศเศรษฐกจขนาดใหญ (Group of Twenties (G-20)) ในการก าหนดแนวทางการปฏรประบบการเงนเพอปองกนการเกดปญหาระบบการเงน ซงแบงออกเปน 5 ประเดนหลก 3 ตามทแสดงในแผนภาพท 1 โดยรายละเอยดเกยวกบการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากลและองคกรทดแลในแตละดานปรากฏในภาคผนวก 1

3 อางองจาก The G-20 Toronto Summit Declaration 26-27 ม.ย.53 และ The G-20 Seoul Summit Declaration 11-12 พ.ย. 53

- 5 -

แผนภาพท 1: สรปปญหาและแนวทางการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากล

นอกจากการปรบปรงเกณฑการก ากบดแล สง. ในระดบสากลแลว หลายๆ ประเทศทไดรบผลกระทบจากวกฤตการเงนโลกครงนกไดพฒนามาตรการปรบปรงระบบ สง. ในเชงโครงสราง เชน ประเทศสหรฐฯ ไดมกฎหมายเพอปฏรปภาคการเงนอเมรกนทชอวา The Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act (2010) ซงมสาระส าคญเกยวกบการพฒนาการก ากบดแลระบบการเงน ในภาพรวม โดยใหความส าคญกบกฎเกณฑการก ากบ สง. กฎเกณฑเกยวกบตลาดทน และกลไกการคมครองผบรโภค ซงในเรองการรกษาเสถยรภาพและความเสยงเชงระบบไดมการจดตง Financial Stability

หลกเกณฑการก ากบดแล สง. และโครงสรางพนฐานของตลาดการเงนใหเขมแขง

การด ารงเงนกองทนไมสะทอนความเสยงทแทจรงและการบรหารสภาพคลองไมมประสทธภาพเพยงพอ

1

ปญหา แนวทางการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงน

การก ากบดแลตามหลกเกณฑ Basel III (รายละเอยดกลาวถงในบทท 3 ตอไป)

การปรบปรงโครงสรางพนฐานตลาดการเงน

พฒนามาตรฐานบญชสากล

ปรบปรงหลกเกณฑการจายคาตอบแทนผบรหาร สง.

การก ากบดแล shadow banking system และ บรษทจดอนดบความนาเชอถอ

ปรบปรงโครงสรางพนฐานใหมความโปรงใสและ ลดความเสยงจากการผดนดของคสญญา

มาตรฐานบญชขาดความโปรงใสและมความแตกตางระหวางมาตรฐานทออกโดย FASB และ IASB

ผลตอบแทนผบรหาร สง. ผกตดกบผลก าไรระยะสน ท าให สง. ท าธรกรรมทมความเสยงมากขน

Shadow banks ทมความเสยงตอระบบขาดการก ากบดแลอยางเหมาะสม และการจดอนดบความนาเชอถอของตราสารบางประเภทไมสะทอนความเสยงทแทจรง

ธรกรรมตราสารอนพนธนอกตลาด (OTC derivatives) เปนตวสงผานผลกระทบของปญหา ท าใหวกฤตรนแรงขน

ปรบปรงการก ากบตรวจสอบใหมประสทธภาพยงขน และทบทวนมาตรฐานสากลของการก ากบดแลในภาคการเงนทงหมด

2 การก ากบตรวจสอบ สง. มความหละหลวม

ลดโอกาสและผลกระทบจาก SIFIs เชน ก าหนดใหเพมความสามารถในการรองรบความสญเสย 3 ปญหาทเกดจาก SIFIs ลกลามไป สง. อน เนองจากความ

เชอมโยงในตลาดการเงนโลกทซบซอน

ก าหนดใหมกระบวนการตรวจสอบเพอให ทกประเทศโดยเฉพาะประเทศทมความส าคญ ตอระบบการเงนโลกมการก ากบดแล สง. ทเปนไปตามมาตรฐานสากล

4 การก ากบดแล สง. ไมเปนไปตามมาตรฐานสากล

การพฒนากรอบนโยบายเพอดแลความเสยง เชงระบบ 5

การขาดกรอบนโยบายในการจดการความเสยงเชงระบบอยางมประสทธภาพ

- 6 -

Oversight Council (FSOC)4 เพอดแลระบบการเงนแบบองครวมและเพมบทบาทธนาคารกลางในการก ากบดแล สง. ทไมรบฝากเงนดวย ส าหรบประเทศในกลมสหภาพยโรปไดมการจดตง European Systemic Risk Board (ESRB)5 เพอประสานงานการรกษาเสถยรภาพของระบบการเงนในกลมสหภาพยโรปโดยรวม

2.2 บทบาทของธนาคารแหงประเทศไทย

ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) มบทบาทในการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากลผาน 3 ชองทางหลกไดแก

(1) การเปนสมาชกในคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการในหนวยงานก าหนดมาตรฐานสากล (เชน BCBS6) : โดย ธปท. เปนสมาชกใน 3 คณะอนกรรมการ ของ BCBS คอ (1) Standards Implementation Group (SIG) ซงดแลประเดนตางๆ ทเกยวกบการน ามาตรฐานสากลหรอแนวปฏบต ทออกโดย BCBS ไปใชปฏบตจรง (2) BCBS Basel Consultative Group (BCG) ซงใหขอมลและแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบแนวนโยบายของ BCBS กบกลมประเทศทไมไดเปนสมาชก BCBS และ (3) Core Principles Group (CPG) ซงพจารณาปรบปรงมาตรฐานการก ากบดแลภาคการธนาคาร

(2) การเปนสมาชกในคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการในระดบภมภาค : โดย ธปท. เปนสมาชกของ Executives' Meeting of East Asia-Pacific Central Banks (EMEAP)7 ซงเปนความรวมมอของ กลมธนาคารกลางในภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟก เพอเสรมสรางความรวมมอและความสมพนธระหวางกน โดยจะมการประชมทงในระดบผวาการ รองผวาการ และผบรหารระดบสง ในประเดนตางๆ รวมถงการก ากบดแล สง. โดยมคณะท างานดานการก ากบดแลภาคการธนาคาร (Working Group on Banking Supervision (WGBS)) เปนคณะท างานยอย ซงปจจบน ธปท. เปนประธานรวมของกลมน

(3) การเปนธนาคารกลางและผก ากบดแลของประเทศ : ธปท. สามารถแสดงทาทผานการใหความเหนตอองคกรระหวางประเทศ เชน FSB IMF และ BIS ซงจะขอความเหนผานแบบสอบถาม และ แบบส ารวจ ในประเดนตางๆ ทเกยวของกบการก ากบดแล สง.

3. Basel III: หลกเกณฑการก ากบดแลสถาบนการเงน

BCBS ไดประมวลและสรปปญหาทเกดขนกบ สง. ในชวงวกฤตและพจารณาแนวทางการก ากบดแลเพอแกไขปญหาดงกลาว ซงประกอบดวยหลกเกณฑ Basel III และหลกเกณฑก ากบดแลอนทเกยวของ มาเปนล าดบ เพอเปนแนวทางในการสรางภมคมกนใหระบบ สง. สามารถรองรบความผนผวนของสภาพแวดลอมทางการเงนในภาวะวกฤตได โดยมงเสรมสรางความมนคงของ สง . แตละแหงและระบบ

4 FSOC ประกอบดวย หนวยงานทดแลสถาบนทอยในภาคการเงน เชน Federal Reserve Bank, Office of Currency Comptroller, Federal Deposit Insurance Cooperation, Securities and Exchange Commission และ Commodity Futures Trading Commission โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนประธาน 5 ESRB ประกอบดวย European Banking Authority, European Insurance and Occupational Pensions Authority, European

Securities and Markets Authority (ESMA) และ European Supervisory Authorities 6 คณะอนกรรมการภายใต BCBS ประกอบดวย (1) Standards Implementation Group (SIG), (2) Policy Development Group (PDG) (3) Accounting Task Force (ATF), (4) Basel Consultative Group (BCG), และ (5) Core Principles Group (CPG) 7 EMEAP ประกอบดวยธนาคารกลางของออสเตรเลย จน ฮองกง อนโดนเซย ญปน เกาหลใต มาเลเซย นวซแลนด ฟลปปนส สงคโปร และไทย

- 7 -

เศรษฐกจการเงนโดยรวม ซง BCBS ไดออกหลกเกณฑ Basel III ฉบบสมบรณเมอเดอนธนวาคม 20108 โดยขอความรวมมอจาก สง. ในประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทย ในการประเมนผลกระทบเชงปรมาณ (Quantitative Impact Study (QIS)) จากการน าหลกเกณฑ Basel III มาใชกบ สง. ในประเทศนนๆ เพอเปนขอมลประกอบการพจารณาปรบปรงหลกเกณฑใหมความเหมาะสมยงขนตอไป

ทงน องคประกอบของหลกเกณฑ Basel III แบงเปน 3 สวนหลก คอ (1) การด ารงเงนกองทน (2) การบรหารความเสยงดานสภาพคลอง และ (3) การเพมมาตรการก ากบดแล สง. ทมความส าคญตอระบบการเงนโลก (Global Systemically Important Financial Institutions (G-SIFIs)) ดงทแสดงในแผนภาพท 2

แผนภาพท 2: สรปปญหาและแนวทางการก ากบดแลตามเกณฑ Basel III

3.1 มาตรการดานการด ารงเงนกองทน

หลกเกณฑการด ารงเงนกองทนตามแนวทางของ Basel II9 ทใชอยในปจจบนประกอบดวย 3 หลกการ ไดแก (1) การก าหนดอตราสวนการด ารงเงนกองทนขนต าเพอรองรบความเสยงดานเครดต ตลาด และปฏบตการ (2) การก ากบดแลเงนกองทนโดยทางการเพอให สง . มเงนกองทนเพยงพอรองรบความเสยง

8 หลกเกณฑ Basel III ฉบบสมบรณประกอบดวย 2 สวน คอ (1) A Global Regulatory Framework for More Resilient Banks and Banking Systems เกยวกบการด ารงเงนกองทน (ซงมฉบบปรบปรงออกมาลาสด ในเดอนมถนายน 2011) และ (2) International Framework for Liquidity Risk Measurement, Standards and Monitoring เกยวกบการบรหารความเสยงดานสภาพคลอง 9 สง. ในประเทศไทยเรมอยภายใตหลกเกณฑ Basel II ตงแตป 2008

การด ารงเงนกองทน

เงนกองทนไมเพยงพอทงในเชงปรมาณและคณภาพ

1

ปญหา แนวทางการก ากบดแลตามหลกเกณฑ Basel III

ปรบปรงการค านวณสนทรพยเสยงใหครอบคลมความเสยงประเภทตางๆ (Risk coverage) เชน ความเสยงดานเครดตทงจากลกหนและคสญญา

เงนกองทนไมสะทอนความเสยงทเพมขนตาม วฏจกรเศรษฐกจ

การบรหารความเสยงดานสภาพคลอง 2

สนทรพยสภาพคลองทมคณภาพดมไมเพยงพอ ในยามวกฤต

การก ากบดแล สง. ทมความเสยงเชงระบบ 3

เพมการก ากบดแล G-SIFIs เชน ก าหนดใหตองด ารงเงนกองทนหรอสนทรพยสภาพคลองสงกวา สง. อน

ก าหนดอตราสวน leverage ratio เพอลดผลกระทบจากความเสยงดานแบบจ าลองและควบคมการถอครองความเสยงจนเกนตว

เพมและปรบปรงการด ารงเงนกองทนและมาตรฐานบญชทเกยวของเพอลดความผนผวนของระบบจากปฏสมพนธระหวางภาคการเงนและภาคเศรษฐกจจรง (procyclicality)

ผลกระทบจากความเสยงดานแบบจ าลอง (model risk) ซงอาจท าให สง. ประเมนความเสยงต าเกนจรง

ก าหนดมาตรฐานทใชวดความเสยงดานสภาพคลอง ไดแก LCR และ NSFR

ก าหนดเครองมอในการตดตามความเสยงดานสภาพคลอง

G-SIFIs ท าใหระบบการเงนโลกมความเปราะบาง

เพมคณภาพและปรมาณของเงนกองทนขนต า

- 8 -

ดานอนๆ และ (3) การใชกลไกตลาดในการก ากบดแลผานการเปดเผยขอมลของ สง . ซงหลกเกณฑ Basel III ทออกมานน ในชนนเปนการปรบปรงหลกการท (1) และ (3) ขางตน

โดยการปรบปรงหลกการท (1) เปนการปรบปรงการค านวณอตราสวนเงนกองทนตอสนทรพยเสยง (Capital adequacy ratio หรอทเรยกวา Capital ratio หรอ BIS ratio) อนประกอบดวย (1) Capital base ซงแบงออกเปนเรองการก าหนดอตราสวนเงนกองทนขนต าขนมาใหม และเรองการเพมคณภาพเงนกองทนเพอใหมความเหมาะสมยงขน และ (2) Risk coverage เพอปรบปรงการค านวณสนทรพยเสยง ใหสะทอนระดบความเสยงทแทจรงและครอบคลมธรกรรมไดครบถวนยงขน ดงแสดงในแผนภาพท 3

ส าหรบหลกการท (3) นน มการปรบปรงหลกเกณฑเกยวกบการเปดเผยขอมลของเงนกองทนใหม ความชดเจนและครบถวนยงขน เพอใหสาธารณชนและผทเกยวของสามารถเปรยบเทยบความมนคงของ สง . ในแตละประเทศไดโดยพจารณาจากขอมลรายละเอยดองคประกอบเงนกองทนและอตราสวนการด ารงเงนกองทนของ สง. แตละแหง โดยคาดวา BCBS จะออกหลกเกณฑในเรองดงกลาวเพมเตมในป 2011 น

นอกจากนน BCBS ยงไดก าหนดมาตรการเสรมอก 2 มาตรการ ไดแก (1) Leverage ratio เพอควบคมปรมาณธรกรรมของ สง. และ (2) Capital buffers เพอลดความผนผวนของวฏจกรเศรษฐกจ ซงจะไดอธบายในรายละเอยดตอไป

แผนภาพท 3: ภาพรวมของเกณฑการด ารงเงนกองทน

(1) การเพมคณภาพและปรมาณของเงนกองทน (Capital base)

หลกการ เพอแกปญหาเงนกองทนทคณภาพดมไมเพยงพอตอการรองรบความเสยหาย (loss absorption) จากทเหนในชวงวกฤตวา แม สง.จะสามารถด ารงเงนกองทนขนต าไดตาม BIS ratio ทก าหนด แตเงนกองทนดงกลาวโดยสวนใหญเปนเงนกองทนทมคณภาพรองลงมาจงไมสามารถรองรบความเสยหาย ทเกดขนไดจรง ดวยเหตน Basel III จงไดก าหนดใหมการปรบปรงองคประกอบเงนกองทน ทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ ใหเหมาะสมมากขน ดงสรปไดในแผนภาพท 4 รวมทง ใหเพมรายละเอยดของเงนกองทน ในการเปดเผยขอมล เพอใหสามารถกระทบยอดกบรายการทางบญชในงบการเงนได กลาวคอ

เพมคณภาพเงนกองทน - คณสมบตทเขมงวดขนของตราสารทจะนบเปน Tier1 และ Tier 2 - ปรบรายการหกใหมความสอดคลองก

ปรบปรงการค านวณสนทรพยเสยง

- ความเสยงดานเครดตของคสญญา - ความเสยงดานตลาด - ธรกรรม securitisation

ก าหนดอตราสวนเงนกองทนขนต า - Common equity - เงนกองทนชนท 1 - เงนกองทนทงสน Leverage ratio

เพอควบคมปรมาณธรกรรม

Capital buffers เพอลดความรนแรงของ

วฏจกรเศรษฐกจ

- 9 -

แผนภาพท 4: เปรยบเทยบอตราสวนเงนกองทนและองคประกอบเงนกองทน ตามเกณฑ Basel II และ Basel III

ในเชงคณภาพ มการปรบปรงคณสมบตของเงนกองทนโดยใหมองคประกอบหลกเปนหนสามญและ

ก าไรสะสม หรอทเรยกวา Common Equity Tier 1 (CET1) ซงถอเปนเงนกองทนทมคณภาพสงสดและสามารถรองรบผลขาดทนไดดทสด โดยมคณสมบตทส าคญ เชน ไดรบช าระเปนล าดบสดทาย ไมมก าหนดเวลาในการช าระคน ซอคน ไถถอน หรอยกเลก ไมสะสมเงนปนผล และ สง . ตองไมสนบสนน การซอขายตราสารทนทตนเปนผออกเหลานทงทางตรงและทางออม เปนตน นอกจากนน ยงไดมการปรบคณสมบตของตราสารอนๆ ทจะนบเปนเงนกองทนชนท 1 เพมเตม (Additional Tier 1 Capital) และเงนกองทนชนท 2 (Tier 2 Capital) เพอเพมความสามารถในการรองรบความเสยหายหรอผลขาดทนไดอยางแทจรง ซงคณสมบตทส าคญของเงนกองทนสองประเภทหลงน ตองสามารถแปลงสภาพตราสารเปน หนสามญ หรอตดหนสญได (write-off) เมอทางการตองเขาชวยเหลอ และตองไมมการปรบเพมอตราผลตอบแทน (step-up) ทงน รายละเอยดของคณสมบตของเงนกองทนแตละประเภท สรปไดในตารางตอไปน

ตารางท 1: เปรยบเทยบคณสมบตของเงนกองทนแตละประเภท คณสมบต ลกษณะ

CET 1 Additional Tier 1 Tier 2

ล าดบการช าระหน

ตราสารทไดรบการช าระเปนล าดบสดทาย

หลงผฝากเงน เจาหนสามญ ตราสารทนบเปน Tier 2

หลงผฝากเงน เจาหนสามญ

ระยะเวลาก าหนดช าระคน ไมก าหนด ไมก าหนด ไมต ากวา 5 ป การจายผลตอบแทน ไมสะสมเงนปนผล ไมสะสมเงนปนผล สะสมเงนปนผล การปรบเพมอตราผลตอบแทน

ไมม ไมม ไมม

เงอนไขการไถถอน ไมม ไถถอนไดหลงจาก 5 ป ไถถอนไดหลงจาก 5 ป อนๆ - สง. จะตองไมสนบสนน

การซอตราสารทนทตนเปนผออก ทงทางตรงและทางออม

- มเงอนไขทจะแปลงเปนทนหรอตดหนสญเมอเกด Trigger events10 - สง. จะตองไมก าหนดใหมการจายเงนปนผลโดยขนอยกบอนดบเครดต

- มเงอนไขทจะแปลงเปนทนหรอตดหนสญเมอเกด Trigger events10 - สง. จะตองไมก าหนดใหมการจายเงนปนผลโดยขนอยกบอนดบเครดต

10 Trigger events หมายถง เหตการณทเกดขนกอนระหวางการตดสนใจใหตดตราสารดงกลาวเปนหนสญและการตดสนใจใหความชวยเหลอโดยภาครฐในการอดฉดเงนทนหรอวธการอนใด ซงหากไมด าเนนการแลว จะสงผลให สง. ไมสามารถอยรอดได (non-viability)

Tier 1: หนสามญ ก าไรสะสม หนบรมสทธ

ไมสะสมเงนปนผล และ ตราสารหนดอยสทธคลายทน

Tier 2: ตราสารหนดอยสทธระยะยาว สวนเกนจากการต

ราคาทดน อาคาร และGeneral provision เปนตน

Core Tier 1: Common Equity ไดแก

หนสามญ ก าไรสะสม สวนของผถอหนอน

6%

Additional Tier 1

Tier 2 8%

4% 4.5%

Basel III ปรบปรงเชงคณภาพและปรมาณ

Basel II

8%

Tota

l Tie

r 1

เพมคณสมบตทส าคญของ ตราสารทจะนบเปนเงนกองทนคอ (1) ใหสามารถรองรบผลขาดทนไดจรง (loss absorbency) โดยมเงอนไขส าคญ คอ สามารถแปลงสภาพเปน หนสามญ หรอถก write-off ได เมอทางการตองเขาชวยเหลอ (2) ตองไมมการปรบเพมอตราผลตอบแทน (step-up)

- 10 -

นอกจากน BCBS ยงไดมการปรบรายการหกจากเงนกองทนใหเปนมาตรฐานเดยวกน เพอใหสามารถกระทบยอดเงนกองทนกบรายการทางบญชได และปรบวธการหกออกจากเงนกองทน โดยบางรายการทเดมก าหนดใหหกออกจากเงนกองทนชนท 1 และเงนกองทนชนท 2 อยางละ 50% เชน ตราสาร securitisation ในระดบทตองรบสวนสญเสยเปนล าดบแรก เปนตน ใหเปลยนเปนการคดน าหนกความเสยง (risk weight) ท 1,250% แทน ส าหรบรายการหกบางประเภททเดมใหหกออกจากเงนกองทนชนท 1 นน กใหหกออกจาก Common Equity แทน เชน มลคาของสนทรพยประเภทภาษเงนไดรอการตดบญช (deferred tax assets) สวนเกน (ต ากวา) จากการประเมนมลคายตธรรม ตราสารปองกนความเสยงส าหรบการปองกนความเสยงในกระแสเงนสด (cash flow hedge reserves) คาความนยม/สนทรพยทไมมตวตนอนๆ (goodwill / other intangibles) ผลก าไร/ขาดทนจากการเปลยนแปลงมลคายตธรรมของตราสารทเปนหนสนทางการเงน อนเนองมาจากการเปลยนแปลงอนดบเครดตของตนเอง (cumulative gains and losses due to changes in own credit risk on fair valued financial liabilities) และเงนส ารองสวนขาด เปนตน

ในเชงปรมาณ ปรบเพมอตราสวนการด ารงเงนกองทนขนต าจากเดมทม 2 อตราสวน เปน 3 อตราสวน ใหสอดคลองกบองคประกอบของเงนกองทนทเปลยนแปลงไป โดยอตราสวนทเพมขนใหมคอ Common Equity ratio ท 4.5% และเพมปรมาณเงนกองทนชนท 1 (Tier 1 ratio) เปน 6% ขณะทอตราสวนขนต าของเงนกองทนทงสน (Total capital ratio) ยงคงเดมท 8%

(2) การปรบปรงการค านวณสนทรพยเสยง (Risk coverage)

หลกการ BCBS ไดน าประเดนทเกยวของกบการท าธรกจในตลาดทน (capital market) ของ สง. ทน าไปสวกฤตการเงนโลกครงนมาปรบปรงหลกเกณฑการค านวณสนทรพยเสยง 11 เพอเพม ความมนคงของ สง. ดวยการก าหนดใหมเงนกองทนทเพยงพอสอดคลองกบความเสยงของธรกรรม ทางการเงนทมความซบซอนในปจจบน นอกจากน การปรบปรงหลกเกณฑการค านวณสนทรพยเสยงครงนยงถกใชเปนเครองมอในการสรางแรงจงใจ12 (incentive) ทเหมาะสมในการตดสนใจประกอบธรกจของ สง. เพอเสรมสรางความมนคงในระบบ สง. ทงน หลกเกณฑท BCBS ปรบปรงสามารถแบงออกเปน 5 เรองหลกคอ (1) การปรบปรงการใชแบบจ าลอง (model) ในการบรหารเสยง (2) การปรบปรงการใช rating ของ ECAI ในการค านวณเงนกองทนขนต า (3) การเพมเงนกองทนขนต าส าหรบธรกรรม securitisation (4) การ

11 อกนยหนงคอการก าหนดระดบเงนกองทนขนต าท สง. ตองด ารง 12 สง. ทประกอบธรกจทมความเสยงสง ควรตองมเงนกองทนรองรบในระดบสง อยางไรกด หาก สง. มระบบบรหารความเสยงทเหมาะสม กอาจจะมความจ าเปนตองด ารงเงนกองทนนอยลงได ดงนน หลกเกณฑการค านวณสนทรพยเสยงทดจงตองสามารถก าหนดเงนกองทนทตองด ารงทสะทอนระดบความเสยงและความสามารถในการบรหารความเสยงไดอยางถกตอง มฉะนน หากหลกเกณฑการค านวณสนทรพยเสยงก าหนดให สง. มเงนกองทนขนต านอยเกนไปส าหรบธรกจหนง กอาจจะท าให สง. ตดสนใจท าธรกจนนในปรมาณมากเกนควร

หลกเกณฑการด ารงเงนกองทนของประเทศไทยก าหนดอตราสวนขนต าของเงนกองทนทงสน (Total capital ratio) และอตราสวนเงนกองทนชนท 1 (Tier 1 ratio) ไวท 8.5% และ 4.25% ตามล าดบ ซงสงกวามาตรฐานสากลท BCBS ก าหนด ส าหรบเงนกองทนของ สง. ไทยสวนใหญ คอ หนสามญและก าไรสะสม ซงเปนเงนกองทนทมคณภาพดประเภท Common equity เปนหลก ท าใหมความสามารถในรองรบความเสยหาย (loss absorption) และไมไดรบผลกระทบจากการปรบปรงหลกเกณฑการด ารงเงนกองทนของ BCBS มากนก

- 11 -

เพมเงนกองทนขนต าส าหรบความเสยงดานเครดตของคสญญาส าหรบธรกรรมอนพนธนอกตลาด (OTC derivatives) และ (5) การเพมเงนกองทนขนต าส าหรบความเสยงดานเครดตส าหรบธรกรรมทท ากบ สง . ขนาดใหญและ สง. ทมระดบของอตราสวนการกอหน (leverage) สง

(2.1) การปรบปรงการใช model ในการบรหารความเสยง โดยมงเนนการเพมความระมดระวง (conservatism) ในการประเมนความเสยง เพอรองรบความคลาดเคลอนของโครงสราง model จากสถานการณจรง และความไมเพยงพอของขอมลทสะทอนความเสยงทแทจรง โดยเฉพาะกรณท ประมาณการระดบความเสยงนอยเกนไปส าหรบธรกรรมทมความซบซอน BCBS จงไดปรบปรงรายละเอยดของหลกเกณฑเกยวกบการใช model ในการค านวณสนทรพยเสยงดานตลาดและดานเครดต โดยใหใชความระมดระวงมากขน และมระบบการบรหารความเสยงทสอดคลองกบขอจ ากดของ model เชน การค านวณสนทรพยเสยงดานตลาด สง. จะตองค านงผลกระทบทจะไดรบในชวงภาวะวกฤตทราคาตลาดมความผนผวนผดปกต หรอในกรณความเสยงดานเครดตของคสญญา (counterparty credit risk) สง. จะตองค านงถงสภาวะทคสญญาถกลดอนดบความนาเชอถอพรอมๆ กบฐานะ (exposure) ทเพมขน อนเนองมาจากมลคาของอนพนธทเพมขน เปนตน

(2.2) การปรบปรงการใช rating ของ ECAI ในการค านวณเงนกองทนขนต า โดยเพมเตมรายละเอยดหลกเกณฑให สง. ใช rating ของ ECAI ในการค านวณเงนกองทนทตองด ารงไดอยางเหมาะสมและสะทอนความเสยงไดถกตองยงขน รวมถงสงเสรมให สง. ใช rating ภายในท สง. ประเมนขนเอง มาประกอบกบการใช rating ของ ECAI เพอมงหวงให สง. ใช rating ของ ECAI ดวยความระมดระวง มากขน โดยเฉพาะในสวนของตราสารทมความซบซอน เชน ตราสาร securitisation ซงการปรบปรงขางตนมความสอดคลองกบหลกการของ FSB ทตองการใหลดการพงพา rating ทไดรบจาก ECAI นอกจากน BCBS ไดเพมความเขมงวดของเกณฑการใหความเหนชอบ ECAI (ECAI recognition) ท สง. สามารถใช rating ในการค านวณเงนกองทนขนต าใหมความเขมงวดขน โดยเฉพาะ rating ทเกยวของกบตราสาร securitisation โดยอางองตามหลกเกณฑฉบบใหมของคณะกรรมการดานการก ากบดแล สง. ภาคธรกจหลกทรพย (International Organization of Securities Commissions (IOSCO)) ซงเปนผก าหนดมาตรฐานการก ากบดแล ECAI โดยตรง ผลทไดจากการปรบปรงนนาจะท าใหระบบ สง. มความตานทาน ตอผลกระทบจาก shadow banking system ทใช ECAI เปนกลไกส าคญในการระดมทนผานนวตกรรม ทางการเงนใหมๆ ไดพอสมควร

(2.3) การเพมเงนกองทนขนต าส าหรบความเสยงดานเครดตของคสญญาส าหรบธรกรรม OTC derivatives โดยก าหนดให สง. ด ารงเงนกองทนขนต าเพมเตมเพอรองรบความสยงทเกดจากการ

ปจจบน ประเทศไทยไมมปญหาเกยวกบการใช rating ของ ECAI เนองจาก rating ในประเทศไทยสวนมากจะเปน rating ของลกหนและตราสารหนซงไมไดมความซบซอนหรอถกวพากษวจารณเหมอนกรณ rating ของตราสาร securitisation

ปจจบน ธรกรรมในประเทศไทยยงไมซบซอนมากนก และหากมธรกรรมซบซอนกมกจะถกบรหารความเสยงโดยการท าธรกรรมในฐานะตรงขาม (back-to-back) รวมทง สง. ทใชวธ model ในการค านวณเงนกองทนขนต ายงมไมมาก

- 12 -

ปรบลดอนดบความนาเชอถอของคสญญา (credit valuation adjustment risk capital charge) ส าหรบธรกรรมทไมไดช าระราคาผานคสญญากลาง (Central Counterparty) ทไดมาตรฐาน เพอให สง. มเงนกองทนรองรบ counterparty credit risk มากขน และสรางแรงจงใจให สง. ช าระราคา OTC derivatives ผาน Central Counterparty ซงเปนไปตามมตทประชมผน ากลมประเทศ G-20 ในเดอนกนยายน 2009 ทเหนวากลไกการช าระราคาผาน Central Counterparty จะสามารถชวยลดการลกลามของปญหาการผดนดช าระหนของคสญญาในตลาด OTC derivatives ได ซงไดรบการพสจนจาก กรณตวอยางท Central Counterparty แหงหนงสามารถจดการและจ ากดผลกระทบจากการผดนดช าระตามสญญาของ Lehman Brothers เพอไมใหลกลามไปในวงกวางไดส าเรจ

(2.4) การปรบปรงการด ารงเงนกองทนขนต าส าหรบธรกรรม securitisation โดยก าหนดใหหลกเกณฑส าหรบธรกรรม securitisation ทอยในบญชเพอการคาและบญชเพอการธนาคารเปนไปในทางเดยวกน เพมเงนกองทนขนต าส าหรบธรกรรม re-securitisation13 และส าหรบการใหความสนบสนนตางๆ14 ใหสอดคลองกบความเสยงทแทจรง รวมถงก าหนดให สง. ตองมความเขาใจในโครงสรางของธรกรรม securitisation อยางถองแท โดยสามารถประเมนความเสยงของธรกรรมไดอยางถกตอง กอนการท าธรกรรม ดงนน การท BCBS เพมมาตรฐานการก ากบดแลธรกรรม securitisation ใหเขมงวดขนขางตนจะสงผลให สง. ลดการหลกเลยงการด ารงเงนกองทนโดยการโอนความเสยงผาน shadow banking system รวมถงมการประเมนความเสยงจากการธรกรรม securitisation อยางถกตองยงขน โดยเฉพาะ การลงทนในตราสาร securitisation ทใหอตราดอกเบยสงกวาตราสารหนปกต และในทสดกจะท าให การระดมทนผานกลไกธรกรรม securitisation ไมรอนแรงจนเกนไปเหมอนเชนชวงกอนวกฤต สง.

(2.5) การเพมเงนกองทนขนต าส าหรบความเสยงดานเครดตส าหรบธรกรรมทท ากบ สง. ขนาดใหญและ สง. ทมระดบของอตราสวนการกอหน (leverage) สง โดยก าหนดให สง. ทค านวณสนทรพยเสยงดานเครดตโดยใช Internal Ratings-Based Approach (วธ IRB) ซงมกจะเปน สง. ระหวางประเทศขนาดใหญ (internationally active bank) ตองด ารงเงนกองทนขนต าเพมขนส าหรบธรกรรมท ท ากบ สง. ทม leverage สงหรอ สง. ขนาดใหญ เนองจาก สง. ทม leverage สง จะมความเสยงดานเครดตสงกวา สง. ปกต และ สง. ขนาดใหญจะมความส าคญตอระบบมากกวา นอกจากน การเพมเตมหลกเกณฑขางตนเปนการเพมตนทนในการท าธรกรรมดานเครดตกบ สง. ทงสองประเภท ซงอาจจะชวยลด ความเชอมโยงของความเสยงดานเครดตในระบบลงและท าใหระบบ สง. ในภาพรวมมความมนคงมากขน นอกจากน จะท าให สง. ทงสองประเภทตองมตนทนของเงนทนจากแหลงเงนทนรายใหญ (cost of

13 ตวอยางเชน ธรกรรมทใชตราสาร securitisation เปนสนทรพยอางอง 14 ตวอยางเชน วงเงนในการใหกยมเพอใชเปนสภาพคลองชวคราว

ปจจบน ธปท. อนญาตให ธพ. สามารถท าธรกรรม securitisation และ CDO ได อยางไรกตาม ธรกรรมประเภทนยงคงมปรมาณนอยมากในประเทศไทย

ปจจบน ประเทศไทยมความเสยงดานเครดตของคสญญาอยในระดบต า เนองจากมปรมาณธรกรรม OTC derivatives นอย

- 13 -

wholesale funding) สงขน ซงในทสด จะท าให สง. เหลานนตองปรบตวเองใหม leverage นอยลง หรอลดขนาดของตนเองลง

(3) Leverage Ratio

หลกการ เปนมาตรการเสรมจากการก าหนดอตราสวนการด ารงเงนกองทนขนต าตอ สนทรพยเสยง ซงเปนอตราสวนทค านงถงลกษณะความเสยงประเภทตางๆ ดวย (risk-based) แตการก าหนดให สง. ตองด ารงอตราสวน Leverage ratio น เปนการก ากบดแลแบบ non risk-based ซงเปน การค านวณโดยไมค านงถงความเสยงของธรกรรม แตเปนอตราสวนทใช เพอควบคมปรมาณการท าธรกรรม ทงในงบดลและนอกงบดลของ สง. ใหเหมาะสม โดยความเปนมาของมาตรการนเกดจากในชวงกอนวกฤตการเงน สง. บางแหงไดมการขยายสนทรพยเพมขนมากทงในและนอกงบดล โดยอาศยแหลงเงนทนจากหนสนเปนหลก และไมมการเพมเงนกองทนชนดขนมารองรบ จากการทมปรมาณหนสนจ านวนมาก (excessive leverage) ดงกลาว จงท าให สง. มความเปราะบางตอความผนผวนของภาวะตลาด แมจะม Capital ratio ในระดบทสงกตาม กลาวคอ เมอเกดภาวะสภาพคลองตงตวขน จงเกดความกดดนให สง. ตองเรงขายสนทรพยทมอยมาใชหน ซงการขายสนทรพยจ านวนมากน สงผลใหราคาสนทรพยลดลง อยางรวดเรว จนเปนเหตให สง. มผลขาดทนเพมขน และปรมาณเงนกองทนลดลงอยางรวดเรว ในขณะเดยวกน สง. เหลานกไมสามารถหาเมดเงนใหมเขามาไดมากนกเนองจากการกยมจากตลาดเงน ท าไดยากขน ซงสถานการณดงกลาวกเปนปจจยหนงทท าใหภาวะวกฤตทวความรนแรงมากยงขน (procyclicality)

แผนภาพท 5 Leverage ratio

ดงนน Basel III จงไดก าหนดอตราสวน Leverage ratio เปนเครองมอเสรมกบ Capital ratio

เพอใชควบคมปรมาณการท าธรกรรมของ สง. ไมใหมากเกนกวาเงนกองทนชนดทม โดยในชนน BCBS เสนอใหก าหนดอตราสวนขนต าไวท 3% ซงหมายความวา ถา สง. มสนทรพยในงบดลและนอกงบดลรวมกนทงสน 100 บาท ตองมเงนกองทนชนดรองรบอยางนอย 3 บาท หรอในทางกลบกนหมายความวา ถา สง. มเงนกองทนชนดเพยง 1 บาท กไมควรสรางสนทรพยในงบดลและนอกงบดลรวมกนเกน 33 บาท ทงนการค านวณ Leverage ratio จะใชตวเลขทางบญชเปนหลก โดยก าหนดใหสนทรพยทกประเภทไมมการทอนดวยน าหนกความเสยงตามสภาพความเสยง รวมทงรายการนอกงบดลกตองน ามารวมในการค านวณทงจ านวนดวย ยกเวนธรกรรมอนพนธทตองมการค านวณปรบปรมาณธรกรรมกอน

ทงน จะเหนวาการค านวณ Leverage ratio เปนวธการทงาย โปรงใส และลดปญหาจาก การค านวณสนทรพยเสยง ไมวาจะเปน model risk ทท าใหสนทรพยเสยงทค านวณไดต ากวาทควรจะเปน หรอการลงทนในสนทรพยทมความเสยงต าๆ จ านวนมากเพอลดจ านวนสนทรพยเสยง นอกจากน ยงชวยลด

Leverage ratio = Tier 1 capital Total exposure

Capital ratio = Total capital Risk-weighted assets

ณ ปจจบน ธพ. ไทยไมไดพงพา wholesale funding เปนหลก อกทงไมม leverage สง และนอกจากน ธพ. ไทยกมขนาดเลก เมอเทยบกบระดบสากล จงไมไดรบผลกระทบจากหลกเกณฑน

ใชเสรมกบ

- 14 -

ความเสยงจากการเรงขายสนทรพยทจะสงผลกระทบใหราคาสนทรพยลดลงอยางรวดเรวและสงผลตอ ความเสยหายไปยงภาคการเงนและเศรษฐกจโดยรวมอกดวย

(4) Capital buffers

หลกการ เพอเสรมสรางความแขงแกรงของ สง. ใหมความยดหยน ไมเพมความรนแรงของ วฏจกรเศรษฐกจ และสามารถรองรบความรนแรงของภาวะวกฤตไดดขน BCBS ไดเสนอแกไขปญหา procyclicality เปน 4 แนวทาง คอ (1) ปรบปรงวธการค านวณ Probability of Default (PD) ส าหรบ สง. ทใชวธ IRB ในการค านวณสนทรพยเสยงภายใตกรอบ Basel II ใหครอบคลมถงชวงเวลาวกฤต (2) สนบสนนการปรบปรงมาตรฐานการบญชระหวางประเทศใหกนส ารองแบบ expected loss คอใหมการคาดการณถงผลเสยหายลวงหนา แทนการกนส ารองเพมเมอความเสยหายเกดขนแลว แบบ incurred loss (3) Capital conservation buffer เปนการด ารงเงนกองทนเพมเตมเพอส ารองไวยามฉกเฉน และ (4) Countercyclical buffer เปนการด ารงเงนกองทนเพมเตม เมอมภาวะสนเชอขยายตวมากเกนควร (excessive credit growth) โดยในหลกเกณฑ Basel III นน BCBS ไดก าหนดมาตรการส าหรบการด ารงเงนกองทนตามขอ (3) และ (4) ดงน

(4.1) Capital conservation buffer เปนการก าหนดให สง. สะสม Common Equity เพมเตมอก 2.5% ของสนทรพยเสยงเพอส ารองไวใชในภาวะเศรษฐกจขาลง ซงอาจจะเปนการระดมทนในชวงทตลาดมความพรอม หรอท าการจดสรรก าไรทไดจากการด าเนนงานแตละปเขาเปนเงนกองทน ทงน เมอรวมกบเกณฑการด ารงเงนกองทนขนต าแลว สง. จงควรจะมอตราสวน Common Equity ทงหมด อยางนอย 7% (4.5% + 2.5%) อยางไรกด หาก สง. ใดไมสามารถด ารง Common Equity ตามอตราสวนทก าหนดและไมสามารถระดมทนเพมเตมได BCBS เสนอใหมขอจ ากดในเรองการจายเงนปนผล การซอหนคน การจายโบนสพนกงาน และการจายผลตอบแทนใหกบตราสารทนบเปน Tier 1 (earning distribution) เชน ถา สง.มอตราสวน Common Equity ทอยระหวาง 6.375 - 7% จะตองจดสรรก าไร ทไดจากการด าเนนงานอยางนอย 40% เขาเปนเงนกองทน โดยไมสามารถจายคนผลตอบแทนในลกษณะตางๆ ไดเกน 60% ของก าไรจากการด าเนนงานดงกลาว และหาก สง. ใดมอตราสวน Common Equity ทต าลงไปกวานน กจะตองจดสรรก าไรจากการด าเนนงานเขาเปนเงนกองทนในสดสวนทสงขนตามล าดบ ดงทแสดงในแผนภาพท 6

ส าหรบประเทศไทย ในปจจบนยงไมมเกณฑ Leverage ratio เพอควบคมปรมาณการท าธรกรรมตางๆ ของ สง. ซง สง. แตละแหงมลกษณะการด าเนนธรกจ (business models) ทแตกตางกน การน า Leverage ratio มาใชจงควรค านงถงผลกระทบตอ business models เพอให สง. ท าหนาทเปนตวกลางทางการเงนทดมการใหบรการทางการเงนทหลากหลาย และมประสทธภาพไดตอไป

- 15 -

Minimum capital requirements:

Total ratio = 8%

Tier 1 ratio = 6% CE ratio = 4.5%

Capital conservation buffer: CE ratio: +2.5%

Countercyclical buffer: CE ratio: + 0–2.5%

แผนภาพท 6: Capital conservation and Countercyclical buffers

(4.2) Countercyclical buffer เปนการสงเสรมให สง. ด ารงเงนกองทนประเภท Common

Equity เพมเตมอก 0 – 2.5% ของสนทรพยเสยง ในภาวะทสนเชอมการเตบโตมากเกนควร (excessive credit growth) เพอลดความรนแรงของวฏจกรเศรษฐกจ โดยการก าหนดขนาดของ buffer หรอเงนกองทนท สง. ตองด ารงเพม ใหขนอยกบดลยพนจของผก ากบดแล สง. ในแตละประเทศ ทงน หาก สง. ใด ไมสามารถด ารง Common Equity เพมเตม ตามทก าหนดได สง.นนกจะมขอจ ากดในเรอง earning distribution ในลกษณะเดยวกบ Capital conservation buffer และตองจดสรรก าไรจากการด าเนนงานเขาเปนเงนกองทน เชน หากผก ากบดแลก าหนด Countercyclical buffer ทระดบ 2.5% กจะท าให สง. ตองด ารงเงนกองทนทเปน Common Equity ท 9.5% (4.5% + 2.5% + 2.5%) และถา สง.มอตราสวน Common Equity ทอยระหวาง 8.25 – 9.5% จะตองจดสรรก าไรจากการด าเนนงานอยางนอย 40% เขาเปนเงนกองทน โดยไมสามารถจายคนผลตอบแทนในลกษณะตางๆ ไดเกน 60% ของก าไรจากการด าเนนงานดงกลาว และหาก สง. ใดมอตราสวน Common Equity ทต าลงไปกวานน กจะตองจดสรรก าไรจากการด าเนนงานเขาเปนเงนกองทนในสดสวนทสงขนตามล าดบ ดงทแสดงในแผนภาพท 6

ส าหรบการค านวณ Countercyclical buffer นน ให สง. พจารณาวา สง. มการใหสนเชอหรอลงทนในตราสารแกลกหนในประเทศใดบาง (exposure) และให สง. นนค านวณคาเฉลยถวงน าหนกของสดสวนของ exposure ทมอยในแตละประเทศ กบขนาด buffer ทผก ากบดแล สง. ในประเทศนนๆ ก าหนด เชน สง. ก. ม exposures อยในประเทศ A B และ C ซงคดเปน 60% 25% และ 15% ของ exposure ทงหมดของ สง. ตามล าดบ และผก ากบดแล สง. ในประเทศ A B และ C ไดก าหนด Countercyclical buffer ท 2% 1% และ 1.5% ตามล าดบ ซงเมอท าการเฉลยถวงน าหนก เปนทเรยบรอยแลว สง. ก. จะตองด ารง Countercyclical buffer ทงสนท 1.68% ของสนทรพยเสยงทงหมด

15 สมมต มการก าหนด Countercyclical buffer ท 2.5%

ขอจ ากด Earning Distribution อตราสวน

Common Equity (Capital conservation buffer)

อตราสวน Common Equity

(Countercyclical buffer15)

อตราสวน Capital Conservation

ขนต า 4.5 - 5.125% 4.5 – 5.75% 100%

>5.125 - 5.75% >5.75 – 7.0% 80% >5.75 - 6.375% >7.0 – 8.25% 60% >6.375 - 7.0% >8.25 – 9.5% 40%

> 7.0% >9.5% 0%

- 16 -

3.2 มาตรการดานการบรหารความเสยงดานสภาพคลอง

วกฤตการเงนโลกทผานมาท าใหผก ากบดแลตระหนกถงความจ าเปนในการปรบปรงหลกเกณฑบรหารความเสยงดานสภาพคลอง เนองจากแม สง. จะมเงนกองทนสงกอาจประสบปญหาดานสภาพคลอง จนกระทบตอฐานะและความมนคงอนสงผลให สง. นนตองรบความชวยเหลอจากทางการหรอปดตวลงไปไดหากมการบรหารความเสยงดานสภาพคลองทไมมประสทธภาพ เชน การบรหารระยะเวลาของเงนทนทไดมาและใชไปไมสอดคลองกน (maturity mismatching) การใชแหลงเงนทนจากเจาหนหรอผฝากเงนรายใหญ (wholesale funding) ทมการกระจกตวและมความออนไหวสง และการพงพาแหลงเงนทนภายนอก เมอเกดภาวะวกฤต เปนตน

ดวยเหตน BCBS จงไดพฒนามาตรฐานสากลเพอเพมประสทธภาพในการก ากบดแลการบรหาร ความเสยงดานสภาพคลอง โดยหลกเกณฑ Basel III ดานสภาพคลองทออกมาเมอเดอนธนวาคม 201016 เปนหลกเกณฑเชงปรมาณทเปนสวนหนงของการพฒนาดงกลาว ซงใชเสรมหลกการเชงคณภาพท BCBS ไดออกมาเมอป 200817 โดยหลกเกณฑเชงปรมาณนมวตถประสงคให สง. มสภาพคลองเพยงพอรองรบความผนผวนในภาวะวกฤตและเปนมาตรฐานขนต าเพอใหสามารถเปรยบเทยบความเสยงดานสภาพคลองระหวาง สง. ในแตละประเทศได

การก ากบดแลการบรหารความเสยงดานสภาพคลองภายใตหลกเกณฑ Basel III นประกอบดวย 2 สวนหลก ไดแก

16 Basel III: International framework for liquidity risk measurement, standards and monitoring, December 2010 17 Principles for Sound Liquidity Risk Management and Supervision, September 2008

โครงสรางแหลงเงนทนในภาพรวมของธนาคารพาณชยในระบบ สง. ไทย ณ ปจจบน โดย สวนใหญเปนการใชแหลงเงนทนจากเงนรบฝากจากรายยอย (retail deposit) ซงมการกระจายตวและมความออนไหวในการไหลออกต ากวาแหลงเงนทนรายใหญ ดงนน ระบบ สง. ไทยจงยงคงมเสถยรภาพแมในชวงภาวะวกฤตทระบบการเงนโลกมความผนผวนและมแรงกดดนดาน สภาพคลองสง อยางไรกด การพฒนาการบรหารความเสยงดานสภาพคลองอยางตอเนอง ตามพฒนาการใหม ๆ ในระดบสากลกจะชวยใหระบบ สง. ไทยมความเขมแขงยงขน

การก าหนดเกณฑการด ารงเงนกองทนเพมเตมในอกสองลกษณะดงกลาว ม งเนนให สง. มความระมดระวงในการท าธรกรรมทมความเสยงมากขน และไมเพมความผนผวนของวฏจกรเศรษฐกจ ส าหรบ สง. ไทยสวนใหญไดตระหนกถงประเดนเหลานจากประสบการณวกฤตเศรษฐกจในป 2540 ท าใหมการด ารงเงนกองทนทมคณภาพดเกนกวาเกณฑขนต าเผอไวบางแลว อยางไรกตาม ธปท. จะไดมการพจารณาก าหนดระดบเงนกองทนท สง. ควรด ารงใหเพยงพอรองรบความเสยงในโอกาสตอไป

- 17 -

มาตรฐานทใชวดความเสยงดานสภาพคลอง ซงประกอบดวยอตราสวน 2 ประเภท เพอชวดวา สง. มสนทรพยสภาพคลองเพยงพอรองรบภาวะวกฤตหรอไมและมโครงสรางแหลงเงนทน ทมนคงเพยงพอหรอไม ไดแก

o Liquidity Coverage Ratio (LCR) o Net Stable Funding Ratio (NSFR)

เครองมอตดตามดแลความเสยงดานสภาพคลอง เพอชวยให สง. และผก ากบดแลสามารถตดตามและบรหารความเสยงดานสภาพคลองไดอยางมประสทธภาพ และสามารถด าเนนการไดทนทวงทหากพบ ขอบงชความเสยงดานสภาพคลองทเพมขน

(1) มาตรฐานทใชวดความเสยงดานสภาพคลอง

(1.1) Liquidity Coverage Ratio (LCR): มวตถประสงคเพอสนบสนนให สง. มการบรหารสภาพคลองทสามารถรองรบความผนผวนในภาวะวกฤตระยะสนได โดยก าหนดให สง. มสนทรพยทมคณภาพดและสภาพคลองสงเพยงพอในการรองรบความผนผวนในภาวะวกฤต 18 ซงมสตรการค านวณ ดงน

(1.1.1) ปรมาณสนทรพยทมคณภาพดและมสภาพคลองสง (High-quality liquid assets): สง. จะตองมสนทรพยทมคณภาพดและมสภาพคลองสงทสามารถเปลยนเปนเงนสดไดอยางรวดเรวโดยไมสญเสยมลคา ในปรมาณทเพยงพอเพอรองรบประมาณการกระแสเงนสดทจะไหลออกสทธในภาวะวกฤต 30 วน โดยสนทรพยทมคณภาพดและสภาพคลองสงน BCBS ไดก าหนดคณสมบตไว เชน มความเสยงต าทงดานเครดต (เชน ผออกตราสารไดรบอนดบเครดตด) และดานตลาด (เชน ความผนผวนของราคาต า) มสภาพคลองสง (เชน มปรมาณการซอขายคลองตว และมผท าตลาด) ปราศจากภาระผกพนและสามารถวดมลคาไดแนนอน เปนตน ทงน BCBS แบงสนทรพยสภาพคลองทสามารถนบไดออกเปน 2 ประเภท ดงทแสดงในแผนภาพท 7

18 BCBS ไดก าหนดสถานการณจ าลองภาวะวกฤต (stress scenarios) ส าหรบการค านวณ LCR ทงน สง. ควรค านงถงสถานการณจ าลองในภาวะวกฤตอนๆ ทอาจเกดขนโดยครอบคลมปจจยเฉพาะ สง. (firm specific) และปจจยจากตลาดโดยรวม (market wide) ตลอดจนสถานการณจ าลองภาวะวกฤตทเกดจากปจจยทง 2 ประเภทรวมกนดวย

≥ %

ปรมาณสนทรพยทมคณภาพดและมสภาพคลองสง High-quality liquid assets

กระแสเงนสดจายสทธใน วนภายใตสถานการณจ าลองภาวะวกฤตทก าหนด

- 18 -

แผนภาพท 7: องคประกอบของสนทรพยสภาพคลอง

1) สนทรพยชนท 1 ไดแก สนทรพยทมความเสยงต ามากและสภาพคลองสงสด เชน เงนสด และพนธบตรรฐบาลหรอธนาคารกลางทมน าหนกความเสยง 0% ตามหลกเกณฑการด ารงเงนกองทน ซงจะสามารถนบเปนสนทรพยสภาพคลองไดเตมจ านวน (อตราสวนลด หรอ Haircut 0%)

2) สนทรพยชนท 2 ไดแก สนทรพยทมคณภาพรองจากสนทรพยชนท 1 เชน พนธบตรรฐวสาหกจทไดรบน าหนกความเสยง 20% ตามหลกเกณฑการด ารงเงนกองทน หรอตราสารหนภาคเอกชนทไดรบอนดบเครดตด (ตงแต AA- ขนไป) ซงสนทรพยเหลานจะตองมตลาดซอขายคลองรองรบและผออกจะตองไมเปน สง. หรอบรษทในเครอของ สง. ทงน จะสามารถนบเปนสนทรพยสภาพคลองไดอยางมาก ไมเกน 85% ของมลคา (Haircut ขนต า 15%) โดย สง. สามารถนบสนทรพยชนท 2 เปนสนทรพย สภาพคลองไดไมเกน 40% ของผลรวมของสนทรพยชนท 1 และชนท 2

นอกจากน BCBS ไดเสนอทางเลอกเพมเตมเพอบรรเทาปญหาส าหรบประเทศทมปรมาณสนทรพยสภาพคลองทงชนท 1 และชนท 2 ไมเพยงพอเพอด ารงอตราสวน LCR โดยขณะนอยระหวางพจารณาก าหนดคณสมบตของประเทศทสามารถจะใชทางเลอกดงกลาวได

(1.1.2) กระแสเงนสดจายสทธใน 30 วนภายใตสถานการณจ าลองภาวะวกฤต: ค านวณจากกระแสเงนสดไหลออก (cash outflow) หกดวยกระแสเงนสดไหลเขา (cash inflow) ในระยะเวลา 30 วนโดยพจารณาประมาณการกระแสเงนสดดงกลาวภายใตสมมตฐานภาวะวกฤต โดยมการแบงประเภทกระแสเงนสดไหลออกและไหลเขาตามความออนไหวของการเคลอนไหวของกระแสเงนสดดงกลาว ตามแผนภาพท 8 ตอไปน

High-quality liquid assets

สนทรพยชนท 1

สนทรพยชนท 2 (หลงปรบดวย Haircut และรายการปรบมลคาตาง ๆ)

มความเสยงต า และ มสภาพคลองสง

Haircut 0%

มคณภาพรองจากสนทรพยชนท 1

Haircut ขนต า 15%

ไมต ากวา 60% ของ สนทรพยสภาพคลองทงหมด

ไมเกน 40% ของ สนทรพยสภาพคลองทงหมด

- 19 -

แผนภาพท 8: ประเภทของกระแสเงนสดไหลออกและกระแสเงนสดไหลเขา

ทงน BCBS ไดก าหนดอตราการไหลออกขนต าส าหรบกระแสเงนสดไหลออก

ในแตละประเภทไว แตกเปดโอกาสใหผก ากบดแลในแตละประเทศสามารถใชดลพนจในการปรบอตรา กระแสเงนสดไหลออกใหสงขนกวาอตราขนต าดงกลาวส าหรบกระแสเงนสดไหลออกบางประเภท เพอใหสะทอนสถานการณในประเทศของตนไดดยงขน

ส าหรบกรณกระแสเงนสดไหลเขานน BCBS ไดก าหนดเพดานของกระแสเงนสดไหลเขาทงสนตองไมเกน 75% ของยอดรวมของกระแสเงนสดไหลออก เพอให สง . ด ารงสนทรพยสภาพคลองไวอยางนอย 25% ของกระแสเงนสดไหลออกเพอรองรบภาวะวกฤต และปองกนไมให สง . พงพากระแสเงนสดไหลเขาทคาดวาจะไดรบมากเกนไป โดย BCBS เปดโอกาสใหผก ากบดแลก าหนดอตราการไหลเขาส าหรบกระแสเงนสดไหลเขาบางประเภทเพอใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในประเทศของตนไดเชนกน

(1.2) Net Stable Funding Ratio (NSFR): เปนอตราสวนทชวยเสรม LCR โดยมวตถประสงคให สง. มโครงสรางแหลงเงนทนระยะกลางและระยะยาวทมนคง อนไดแก สวนของทนหรอหนสนทจะยงคงอยกบ สง. หรอไมไหลออกแมในภาวะวกฤต ในปรมาณทสงเพยงพอตอความตองการเงนทนทมความมนคงดงกลาวเพอใชในการด าเนนธรกจ ทงน เพอลดปญหาสภาพคลองอนเนองมาจากการพงพาแหลงเงนทนระยะสนจากเจาหนหรอผฝากเงนรายใหญมากจนเกนไปเพอน ามาปลอยสนเชอในระยะยาว (funding mismatch) โดย NSFR ค านวณจาก

การถอนหรอเรยกคนเงนของผฝากเงนหรอเจาหนรายใหญ (wholesale funding) เชน SMEs บรษทเอกชน หรอ สง.อน

การถอนเงนของผฝากเงนรายยอย (retail deposit)

การใชคนเงนกยมส าหรบธรกรรมกยมเงนโดยมหลกประกนทจะครบก าหนดภายใน 30 วน (Repo transaction) กระแสเงนสดไหลออกจากกรณตาง ๆ เชน ยอดเงนสดจายสทธจากธรกรรม derivatives การวางหลกประกนเพมเตมเมอ สง. ถกลดอนดบความนาเชอถอ และการทลกคาเบกถอนเงนจากวงเงน committed line เปนตน

1

2

3

4

เงนสดไหลเขาจากธรกรรมการใหกยมโดยมหลกประกนและธรกรรมขายตราสารโดยมสญญาวาจะซอคน (Reverse Repo and securities borrowing) ทจะครบก าหนดภายใน 30 วน

1

วงเงนทยงไมไดเบกใช (lines of credit) 2

การไดรบช าระคนจากเงนใหสนเชอจากลกหน ทมคณภาพ (fully performing loans)

กระแสเงนสดไหลเขาอน ๆ เชน ยอดเงนสดรบสทธจากธรกรรม derivatives เปนตน

กระแสเงนสดไหลออก กระแสเงนสดไหลเขา

3

4

- 20 -

ซงอาจกลาวอกนยหนงวา NSFR เปนการเปรยบเทยบแหลงทมาและแหลงใชไปของเงนทนโดยพจารณาจากขอมลทงในและนอกงบดลปรบดวยคาแปลงสภาพทสะทอนความมนคงของแหลงทมาของเงนทน และ สภาพคลองของสนทรพยอนเปนแหลงใชไปของเงนทนนน ดงทปรากฏตามแผนภาพท 9

แผนภาพท 9: หลกการค านวณ NSFR

โดยรายละเอยดของขอมลทน ามาใชในการค านวณ NSFR ไดแก

(2.1) Available amount of stable funding: เปนปรมาณเงนทนทมความมนคงซง สง. มอย โดยพจารณาจากสวนทเปนหนสนและสวนทนในงบดล โดย BCBS ไดก าหนดคาแปลงสภาพ (Available stable funding factors หรอ ASF factors) เพอปรบมลคาของเงนทนทมอยใหสะทอน ความมนคงของแหลงเงนทนนนอยางแทจรง โดยสวนทนหรอหนสนทมอายคงเหลอมากกวา 1 ปหรอม ความมนคงสงและมโอกาสไหลออกต าแมในภาวะวกฤต เชน เงนทนทระดมโดยการรบฝากเงนจากลกคา รายยอยทมความสมพนธกบ สง. และไดรบการประกนจากสถาบนประกนเงนฝาก จะไดรบคา ASF factors สง ท าใหสามารถนบเปนเงนทนทมความมนคงไดมากกวาหนสนทมความมนคงนอยกวา เชน เงนทนทระดมจากเจาหนหรอผฝากเงนรายใหญ

(2.2) Required amount of stable funding: เปนปรมาณเงนทนท สง. ตองการเพอรองรบการประกอบธรกจ ซงครอบคลมรายการสนทรพยในงบดลและรายการนอกงบดล โดย BCBS ไดก าหนด คาแปลงสภาพ (Required stable funding factors หรอ RSF factors) ส าหรบสนทรพยแตละประเภทไว โดยใหน าหนกคา RSF factors ต าส าหรบสนทรพยระยะสนหรอมสภาพคลองสงและสามารถเปลยนเปน เงนสดไดงายโดยไมสญเสยมลคามากนก เชน เงนสด และตราสารหนระยะสนทมอายคงเหลอนอยกวา 1 ป ในขณะทสนทรพยระยะยาวทมสภาพคลองต าและสามารถเปลยนเปนเงนสดไดยากกวาจะถอวาตองมเงนทนทมนคงรองรบมากกวา จงไดรบ RSF factors สง

รายการนอกงบดล

งบดล

สนทรพย หนสน

สวนทน

<

ปรบดวยคาแปลงสภาพ Required stable funding factors หรอ RSF factors

ความตองการเงนทนทมความมนคง เงนทนทมความมนคง

ปรบดวยคาแปลงสภาพ Available stable funding factors หรอ ASF

factors

- 21 -

(2) เครองมอตดตามดแลความเสยงดานสภาพคลอง

BCBS ไดก าหนดเครองมอขนต าเพอให สง. และผก ากบดแลสามารถตดตามและบรหารความเสยงดานสภาพคลองไดอยางมประสทธภาพ ชวยใหผก ากบดแลสามารถด าเนนการไดทนทวงทหากพบขอบงชถงความเสยงดานสภาพคลองของ สง. ทเพมขน รวมทงเพอใหมาตรฐานการก ากบดแลมความสอดคลองกนและสามารถเทยบเคยงกนระหวางประเทศได โดยผก ากบดแลแตละประเทศอาจพฒนาเครองมอตดตามดแลอนเพอเสรมใหเหมาะสมกบลกษณะความเสยงดานสภาพคลองของ สง . ในประเทศตนได ซงเครองมอตดตามดแลความเสยงดานสภาพคลองตามหลกเกณฑ Basel III ท BCBS ก าหนดไดแก

แผนภาพท 10: เครองมอตดตามความเสยงดานสภาพคลอง

แสดงกระแสเงนสดรบจายตามอายสญญาตางๆ ในอนาคต โดยค านวณยอดสทธของกระแสเงนสดไหลเขา-ออกในแตละชวงเวลา เพอเปนขอมลในการบรหารสภาพคลอง

รายงานกระแสเงนสดรบจายตามสญญา (Contractual maturity mismatch)

แสดงปรมาณ ลกษณะ รปแบบ อตราสวนลด สกลเงน และสถานทของสนทรพยสภาพคลองท สง. ม เพอใชเปนหลกประกนเมอเกดวกฤตได

รายงานขอมลสนทรพยทปราศจากภาระผกพน (Available Unencumbered Assets)

แสดงการกระจกตวของแหลงเงนทนทมนยส าคญเปนรายคสญญา ผลตภณฑ และสกลเงน ซงหากมการยกเลกแหลงเงนทนดงกลาวอาจกอใหเกดปญหาสภาพคลองแก สง. ได

รายงานการกระจกตวของแหลงเงนทน (Concentration of funding)

รายงาน LCR ส าหรบสกลเงนทมนยส าคญ (LCR by significant currencies)

หาก สง. มหนสนในสกลเงนใดถงระดบนยส าคญทก าหนด กตองมการค านวณ LCR ส าหรบสกลเงนนนเพมเตมดวย เพอใชประกอบการตดตามความเสยงดานสภาพคลองทเกดขนจากความไมสอดคลองกนของสกลเงน

การตดตามขอมลตลาด เพอใชเปนสญญาณเตอนลวงหนา (Market-related monitoring tools)

การตดตามขอมลตลาดททนทวงท ทงในระดบภาพรวมตลาด ระดบระบบ สง. และราย สง. เพอเปนสญญาณเตอนลวงหนาใหแก สง. และ ผก ากบดแล

ส าหรบหลกเกณฑก ากบดแลการบรหารความเสยงดานสภาพคลองในประเทศไทยนน ปจจบน ธปท. ไดก าหนดหลกเกณฑก ากบดแลเชงปรมาณโดยใหธนาคารพาณชยด ารงสนทรพยสภาพคลองเฉลย (รายปกษ) ไมต ากวา 6% ของยอดรวมเงนรบฝาก ยอดรวมเงนใหกยมจากตางประเทศทจะครบก าหนดหรออาจถกเรยกคนภายใน 1 ป และยอดรวมเงนกยมทมอนพนธแฝง เพอให สง . มสนทรพยทสามารถเปลยนเปนเงนสดไดอยางรวดเรวและเพยงพอทจะใชช าระหนสนหรอภาระเมอถกเรยกคน ซงทผานมาสภาพคลองในระบบ สง. ไทยมอยอยางเพยงพอแมในขณะทเกด ความทาทายจากวกฤตการเงนโลก

- 22 -

3.3 มาตรการส าหรบสถาบนการเงนทมความส าคญเชงระบบ (Systemically Important Financial Institutions (SIFIs))

มาตรการก ากบดแล SIFIs เปนความรบผดชอบรวมระหวาง BCBS และ FSB ซงตามแนวทางของ G-20 เนนใหลด moral hazard ทเกดจากการทตลาดมองวา SIFIs มความเสยงต า จงท าให SIFIs สามารถ ระดมทนจากตลาดไดโดยมตนทนการเงนต ากวา สง. อน ในขณะท SIFIs อาจไปท าธรกรรมทมความเสยงเพมขนเพราะเชอวาตนจะไดรบความชวยเหลอจากทางการหากประสบปญหาทางการเงน โดยในมาตรการส าหรบ SIFIs ซงเสนอโดย FSB ไดรบการอนมตในหลกการจาก G-20 แลวในป 201019 คาดวารายละเอยดของมาตรการจะไดขอสรปภายในป 2012 โดยมประเดนทเกยวกบงานในความดแลของ BCBS ดงน

(1) การระบวา สง. ใดเปน G-SIFIs : ในเบองตนคาดวา BCBS จะพจารณาจาก 5 ปจจย อนไดแก (1) ปรมาณการท าธรกรรมระหวางประเทศ (global activity) (2) ขนาดสนทรพย (size) (3) ความเชอมโยงกบ สง. อนทงในดานสนทรพยและหนสน (interconnectedness) (4) การเปนผใหบรการทางการเงน ซงส าคญตอเสถยรภาพของระบบการเงนโดยรวม (substitutability) และ (5) ปรมาณการท าธรกรรม ทซบซอน (complexity) นอกจากน ไดมการจดตงคณะกรรมการ Peer Review Council เพอใหมนใจวาการระบและมาตรการก ากบดแลส าหรบ G-SIFIs ในแตละประเทศมความเสมอภาคและเหมาะสม

(2) การเพมความสามารถในการรองรบความสญเสยของ G-SIFIs ทสงกวาหลกเกณฑขนต าของ Basel III : เพอสะทอนความเสยงท G-SIFIs มตอระบบการเงนโลก โดยก าหนดให G-SIFIs ด ารงเงนกองทนสวนเพม (capital surcharge) นอกจากนน ยงมมาตรการอนๆ ส าหรบ G-SIFIs อกดวย เชน ใหด ารงสนทรพยสภาพคลองสวนเพม (liquidity surcharge) และก าหนดเพดานสนเชอลกหนรายใหญ (large exposure restrictions) เปนตน

3.4 ระยะเวลาการบงคบใช

BCBS ไดก าหนดระยะเวลาการบงคบใชหลกเกณฑ Basel III โดยเปนการทยอยใช (transition period) ตงแตป 2013 และบงคบใชเตมรปแบบในป 2019 เพอให สง. และระบบการเงนมการเตรยม ความพรอม สรางความเขมแขง และไมสงผลในเชงลบตอการฟนตวของเศรษฐกจโลก โดย BCBS ไดก าหนดระยะเวลาการบงคบใชหลกเกณฑการด ารงเงนกองทน ในแตละมาตรการ ดงน 19 หลกเกณฑ Reducing the moral hazard posed by systemically important financial institutions (SIFIs), ตลาคม 2010

ปจจบน ธปท. ไดก าหนดให สง. มเครองมอตดตามการบรหารความเสยงดานสภาพคลองในระดบหนงแลว อาทเชนรายการดงตอไปน เปนตน การจดท ารายงานฐานะสภาพคลองสทธซงเปนการตดตามกระแสเงนสดรบจายตามชวงระยะเวลา

ทงระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยมการค านงถงสถานการณในภาวะปกตและภาวะวกฤตควบคกนไป รวมทงใหมการรายงานฐานะสภาพคลองสทธแยกเปนรายสกลเงนทมนยส าคญดวย

การจดท ารายงานขอมลการกระจกตวของแหลงเงนทนของ สง . การจดท าแผนการจดหาสภาพคลอง โดยระบแหลงทมาของเงน เชน หลกทรพยทไมมภาระผกพนซง

สามารถน าไปขายได รวมทงสนทรพยทจะน าไปเปนหลกประกนในการกยม

- 23 -

(1) การเพมคณภาพและปรมาณของเงนกองทนขนต า (Capital base): เชงปรมาณ BCBS ก าหนดให สง. ด ารงอตราสวนเงนกองทนขนต า โดยใหทยอยบงคบใช

ตงแตป 2013 เพอใหไดตามหลกเกณฑขนต าท BCBS ก าหนดสมบรณ (CE ratio = 4.5%, Tier 1 ratio = 6%, Total capital ratio = 8%) ภายในตนป 2015

เชงคณภาพ BCBS ก าหนดใหมการทยอยเพมรายการหกจากสวน CE Tier1 โดยเรมจากป 2014 ท 20% และเพมขนอกปละ 20% จนหกเตมจ านวนในป 2018 นอกจากนน BCBS ยงก าหนดให สง. ทยอยลดการนบตราสารทไมเขาตามเกณฑคณสมบตของเงนกองทนชนท 1 และ 2 เปนระยะเวลา 10 ป โดยเรมจากป 2013 ทอนญาตใหนบไดเพยง 90% และทยอยลดการนบลงอกปละ 10% เพอใหสามารถลดไดทงหมดภายในป 2022

(2) การปรบปรงสนทรพยเสยงใหครอบคลมความเสยงประเภทตางๆ (Risk coverage): เรมมผลบงคบใชตงแตวนท 1 มกราคม 2013 เปนตนไป

(3) การก าหนดมาตรการเสรมเพอควบคมปรมาณธรกรรม (Leverage ratio): เรมทดลองใชอตราสวนขนต าท 3% ในชวง 4 ปแรก (2013 – 2016) เพอศกษาผลของการทดลองใชของ สง . ใหครอบคลมระยะเวลาของภาวะเศรษฐกจและประเมนวา สามารถควบคมปรมาณการท าธรกรรมของ สง . ไดตามวตถประสงคหรอไม และพจารณาความเหมาะสมของการค านวณอตราสวนดงกลาวอกครง กอนจะบงคบใชในป 2018

(4) การด ารงเงนกองทนเพมเตมจากเกณฑขนต า (Capital buffers): เรมทยอยบงคบใชตงแตป 2016 และบงคบใชเตมรปแบบในป 2019

Capital conservation buffer ซงเปนการก าหนดให สง. สะสม Common Equity เพมเตมอก 2.5% ของสนทรพยเสยงนน BCBS ไดก าหนดให สง. ทยอยสะสม Common Equity ปละ 0.625% เรมตนในป 2016 เพอใหครบ 2.5% ภายในวนท 1 มกราคม 2019

Countercyclical buffer เพมเตมอก 0 - 2.5% ตามดลพนจของผก ากบดแลในแตละประเทศนน BCBS ไดเสนอใหเรมบงคบใช ตงแตป 2016 เชนกน

ส าหรบหลกเกณฑดานการบรหารความเสยงดานสภาพคลองตามก าหนดการของ BCBS ในแตละมาตรการมรายละเอยด ดงน

(1) Liquidity Coverage Ratio (LCR): มผลบงคบใชตงแต 1 มกราคม 2015 โดยมระยะเวลาสงเกตการณ (observation period) ระหวางป 2011 – 2014

(2) Net Stable Funding Ratio (NSFR): มผลบงคบใชตงแต 1 มกราคม 2018 โดยมระยะเวลาสงเกตการณ (observation period) ระหวางป 2012 – 2017

ทงน ในระหวางระยะเวลาสงเกตการณ BCBS จะรวบรวมขอมลเพอศกษาผลกระทบจากหลกเกณฑดงกลาว และพจารณาวาควรมการปรบปรงเพมเตมในสวนใดหรอไม เพอลดผลกระทบตอตลาดการเงนและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ รวมทงการท าหนาทเปนตวกลางของ สง. เชน ในดานการปลอยสนเชอ เปนตน

- 24 -

ตารางท 2: ระยะเวลาบงคบใชหลกเกณฑ Basel III ของ BCBS Ratio 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 การด ารงเงนกองทน (ผลรวม I + II + III) I. Minimum capital ratio 1st 2nd Common Equity ratio (CE) 3.5 4.0 4.5 Tier 1 ratio (CE + other Tier 1) 4.5 5.5 6.0 Total capital ratio 8.0 8.0 8.0 Phase-in of deductions from CET1 20% 40% 60% 80% 100% Capital instruments that no longer

qualify as non-core T1 or T2

II. + Capital conservation buffer 0.625 1.25 1.875 2.5 Common Equity ratio (CE) 5.125 5.75 6.375 7.0 Tier 1 ratio (CE + other Tier 1) 6.625 7.25 7.875 8.5 Total capital ratio 8.625 9.25 9.875 10.5 III. + Countercyclical buffer

IV. Leverage ratio 3.0 (4 Yrs. Parallel run & Disclosure from 2015)

Final Adj. บงคบใชใน Pillar 1

การบรหารความเสยงดานสภาพคลอง LCR ≥ 100% บงคบใช

NSFR > 100% บงคบใช

4. แนวทางการปรบใช Basel III ในประเทศไทย

ส าหรบการน าหลกเกณฑ Basel III มาปรบใชในประเทศไทยนน ธปท. อยระหวางพจารณารายละเอยด เพอใหหลกเกณฑทจะน ามาปรบใชมความสอดคลองกบมาตรฐานสากล ทนตอพฒนาการของระบบการเงน ทมความเชอมโยงกนระหวางประเทศเพมมากขน และเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทางการเงนไทย ทงน เพอเสรมสรางความมนคงและเสถยรภาพของระบบ สง. ไทย โดยไมเปนอปสรรคตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยรวม

4.1 การศกษาผลกระทบเบองตน

เมอไตรมาสท 2 ของป 2010 ทผานมา ธปท. ไดท าการศกษาผลกระทบเชงปรมาณ (Quantitative Impact Study (QIS)) ของหลกเกณฑ Basel III ตอระบบธนาคารพาณชยไทย ในเบองตน โดยใชขอมล ทางการเงน ณ เดอนธนวาคม 2009 และอางองจากรางหลกเกณฑ Basel III ท BCBS เสนอครงแรก ในรปแบบของ Consultative Documents เมอเดอนธนวาคม 2009 ซงผลการศกษาสรปไดดงน

(1) หลกเกณฑการด ารงเงนกองทน: จากผล QIS พบวาไมมผลกระทบมากนกตอธนาคารพาณชยไทย ทงในแงของธนาคารพาณชย (Solo basis) และกลมของธนาคารพาณชย (Consolidated basis) เนองจากโครงสรางเงนกองทนของธนาคารพาณชยไทย มหนสามญและก าไรสะสมเปนองคประกอบหลก จงไมไดกระทบตออตราสวนเงนกองทน CE ratio ท Basel III ก าหนดขนมาใหม ประกอบกบอตราสวนเงนกองทน CE ratio, Tier 1 ratio และ Total capital ratio มคาเฉลยสงกวาอตราสวนขนต าท Basel III ก าหนดไว

(2) หลกเกณฑการบรหารความเสยงดานสภาพคลอง: จากผล QIS พบวาธนาคารพาณชยไทยม LCR และ NSFR โดยเฉลยสงกวาเกณฑขนต าของ Basel III อยางไรกด แมวาอตราสวนเฉลยของระบบธนาคาร

Phased out 10 year horizon

Supervisory monitoring

Observation Period

Observation Period

0 - 2.5

- 25 -

พาณชยไทยจะสงกวาเกณฑขนต าท BCBS ก าหนด แตมธนาคารพาณชยบางแหงอาจจ าเปนตองปรบฐานะสภาพคลองเพอใหสอดคลองตามเกณฑดงกลาว

อยางไรกด ธปท. อยระหวางการศกษาผลกระทบของหลกเกณฑ Basel III ตอธนาคารพาณชยไทยและสาขาธนาคารตางประเทศ โดยจดท า QIS ดานเงนกองทนและความเสยงดานสภาพคลองตามหลกเกณฑฉบบสมบรณในชวงไตรมาสท 2 ของป 2011 น

4.2 การเตรยมความพรอมในระยะตอไป

การบงคบใชหลกเกณฑ Basel III ในประเทศไทยนน จ าเปนตองพจารณาประเดนผลกระทบตางๆ เพมเตม เชน ผลกระทบตอการท าหนาทเปนตวกลางของ สง. หรอผลกระทบตอธรกรรมบางประเภท เชน trade finance เปนตน ตลอดจนมการเตรยมความพรอมโดยอาศยการประสานงานกนทดระหวาง ธปท . และ สง. ตามบทบาทหนาท ซง ธปท. มแผนด าเนนการ ดงน

(1) การสอสารท าความเขาใจแกผทเกยวของทงภายในและภายนอก ธปท. โดยการจดประชมชแจง การจดท าบทความเผยแพร และการสอแนวนโยบายของ ธปท. รวมทงการประชมหารอกบ สง. ผานชมรม Basel

(2) การศกษาผลกระทบ Basel III ตอระบบ สง. ไทย (QIS) โดยการประเมนผลกระทบของหลกเกณฑ Basel III ตอธนาคารพาณชยไทยและสาขาธนาคารตางประเทศอกครง กอนน าผลการศกษา มาใชประกอบการพจารณาก าหนดนโยบายทเหมาะสมตอไป

(3) การออกประกาศหลกเกณฑ Basel III โดย ธปท. จะน าประเดนท BCBS มขอสรปชดเจนประกอบกบผลจากการจดท า QIS มาพจารณาความเหมาะสมกอนออกประกาศหลกเกณฑดานเงนกองทนและดานสภาพคลองตอไป ทงนส าหรบประเดนทยงไมมขอสรปจาก BCBS นน ธปท. จะตดตามและน ามาพจารณาหาขอสรปตอไป

- 1 -

- 0 -

ภาคผนวก

- i -

ภาคผนวก 1: สรปการปรบปรงการก ากบดแลระบบการเงนในระดบสากล และค าอธบายเกยวกบองคกรระหวางประเทศทเกยวของ

G-20 Mandate งานหลก รายละเอยดของงาน หนวยงานทรบผดชอบ

(1) เกณฑการก ากบดแลและโครงสรางพนฐานของตลาดการเงนทเขมแขง

1.1 หลกเกณฑ Basel III ปรบปรงเกณฑก ากบดแลดานเงนกองทนและการบรหารความเสยงดานสภาพคลองของ สง. BCBS 1.2 การปรบปรงโครงสรางพนฐานตลาดการเงน

การปรบปรงมาตรฐานการบญช

ปรบปรงมาตรฐานการบญชใหเปนมาตรฐานเดยวกนทวโลก โดยพยายามลดความแตกตางระหวางมาตรฐานทใชในสหรฐฯ ซงออกโดย FASB และมาตรฐานสากลทออกโดย IASB

ปรบปรงมาตรฐานการบญชทเกยวกบตราสารทางการเงนในเรองการบนทกบญช (classification and measurement) การรบรผลขาดทนจากการดอยคา (impairment) และการบญชเพอปองกนความเสยง (hedge accounting)

FASB/IASB

การก าหนดคาตอบแทน ทเหมาะสม

ปรบปรงเกณฑก ากบดแลการก าหนดคาตอบแทนผบรหาร สง . ใหสะทอนความเสยงของธรกจในระยะยาวมากกวาผลการด าเนนงานระยะสน

ดแลใหนโยบายการก าหนดคาตอบแทนอยภายใตการก ากบดแลของผเกยวของอยางเหมาะสม

(หมายเหต: FSB ไดออก FSB Principles for Sound Compensation Practices and their Implementation Standards เมอเดอนกนยายน 2009 และอยระหวางจดท า peer review เพอตดตามความคบหนาในการปฏบตตาม principles ดงกลาวของประเทศสมาชก FSB เพอน าเสนอตอ G-20 ตอไป)

FSB

การขยายขอบเขต การก ากบดแล

ขยายขอบเขตการก ากบดแลใหครอบคลมตวกลางทางการเงนทมความส าคญตอเสถยรภาพระบบการเงนแมจะไมไดระดมทนโดยการรบฝากเงน ซงยงไมไดรบการก ากบดแล (Shadow banking) เชน กองทนปองกนความเสยง (hedge fund) บรษทวาณชธนกจ (investment bank) และนตบคคลเฉพาะกจทจดตงขนเพอแปลงสนทรพยเปนหลกทรพยเพอระดมทน (Special Purpose Vehicle (SPV))

FSB

ปรบปรงการก ากบดแลบรษทจดอนดบความนาเชอถอ (Credit rating Agency (CRA) หรอ External Credit Rating Assessment Institutions (ECAI)) และลดการพงพาอนดบความนาเชอถอทออกโดย CRA

(หมายเหต: IOSCO ไดปรบปรง Code of Conduct Fundamentals for Credit Rating Agencies (IOSCO Code of Conduct) เมอเดอนพฤษภาคม 2008 โดยหลายประเทศอาท สหรฐฯ สหภาพยโรป ญปน แคนาดา ออสเตรเลย และเกาหลใต ไดปรบปรงกรอบการก ากบดแล CRA ใหสอดคลองกบ IOSCO Code of Conduct ดงกลาวแลว นอกจากน ยงมแนวคดใหลดการพงพาอนดบความนาเชอถอทออกโดย CRA โดยเฉพาะตราสารทใชในการแปลงสนทรพยเปนทน โดย FSB ไดออก Principles for Reducing Reliance on CRA Ratings เมอตลาคม 2010 และอยระหวางประสานงานกบหนวยงานก าหนดมาตรฐานสากลและผก ากบดแล เพอน าหลกการไปปฏบตใชตอไป)

FSB/BCBS/IAIS/ IOSCO/OECD

การปรบปรงโครงสรางพนฐานของตราสารอนพนธนอกตลาด (OTC derivatives)

สงเสรมใหมการซอขายในตลาดกลาง (exchange trading) การช าระเงนผาน Central Counter parties (CCPs) และ การเกบรวบรวมขอมลท trade repositories

(หมายเหต: FSB ไดออกขอเสนอแนะเรองการปรบปรงตลาดตราสารอนพนธนอกตลาดเมอเดอนตลาคม 2010 และ IOSCO รวมกบคณะกรรมการดานระบบการช าระเงน (Committee on Payment and Settlement Systems (CPSS)) ไดออก consultative report เพอขอความเหนจากภาคเอกชนเมอเดอนมนาคม 2011)

IOSCO/CPSS

- ii -

G-20 Mandate งานหลก รายละเอยดของงาน หนวยงานทรบผดชอบ

(2) การปรบปรงการก ากบตรวจสอบใหมประสทธภาพยงขน

การทบทวนและปรบปรงมาตรฐานสากลของการก ากบดแล (Core Principles) ในภาคการเงนทงหมด

ทบทวนและปรบปรงมาตรฐานสากลของการก ากบดแล (Core Principles) ในภาคการเงนทงหมด เนองจากวกฤตทผานมาชใหเหนขอบกพรองของการตรวจสอบทไมสามารถตรวจวดความเสยงของ สง . และด าเนนการแกไขปญหาอยางทนทวงท โดยมาตรฐานสากลของการก ากบดแลประกอบดวย มาตรฐานการก ากบดแลภาคการธนาคาร (รบผดชอบโดย BCBS) มาตรฐานการก ากบดแลภาคธรกจหลกทรพย (รบผดชอบโดย IOSCO) และมาตรฐานการก ากบดแลภาคธรกจประกนภย (รบผดชอบโดย IAIS) ทงน การปรบปรงในภาพรวมอยภายใตการดแลของ FSB และIMF

FSB/IMF

(3) การพฒนาแนวทางก ากบดแล สง. ทมความส าคญเชงระบบ (Systemically Important Financial Institutions (SIFIs))

การลดโอกาสและผลกระทบจาก SIFIs โดยเรมจาก สง. ทมความส าคญตอระบบการเงนโลก (Global SIFIs (G-SIFIs)) เพอลดโอกาสและผลกระทบหาก สง. เหลานประสบปญหา

ก าหนดวธการระบ G-SIFIs และระบวา สง. ใดเปน G-SIFIs FSB/BCBS/IOSCO/ IAIS/CGFS/CPSS

ก าหนดมาตรการส าหรบ G-SIFIs ซงในเบองตนม 4 มาตรการหลก คอ (1) การเพมความสามารถในการรองรบความสญเสยส าหรบ G-SIFIs (Additional loss absorbency) (2) การก ากบตรวจสอบทเขมงวดขน (3) การพฒนาโครงสรางพนฐานทางการเงนเพอลดความเสยงท SIFIs จะสงผลตอ สง. อน เชน การจดตง Central Counterparties (CCPs) (4) การพฒนากรอบกระบวนการแกปญหาใหมประสทธภาพ (Resolution frameworks)

(หมายเหต: คาดวา FSB จะสงขอเสนอแนะเกยวกบการระบและมาตรการส าหรบ G-SIFIs ฉบบสมบรณตอ G-20 ไดในการประชมเดอนพฤศจกายน 2011)

FSB/BCBS/IAIS/ IOSCO/CPSS

(4) การตรวจสอบกระบวนการก ากบดแล สง. ใหเปนไปตามมาตรฐานสากล

การก าหนดกระบวนตรวจสอบเพอใหทกประเทศ โดยเฉพาะประเทศทมความ ส าคญตอระบบการเงนโลก มการปฏบตตามมาตรฐานสากลอยางเหมาะสมรวมถงกระตนใหมการพฒนาความรวมมอและการแลกเปลยนขอมลระหวางประเทศ เนองจากวกฤตการเงนในประเทศหนง โดยเฉพาะประเทศขนาดใหญทมความส าคญ สามารถกระทบเสถยรภาพของระบบการเงนโลกได

ประเทศสมาชก FSB ตกลงทจะเปนผน าในการปฏบตตามมาตรฐานสากล โดยเขารบการประเมนตามโครงการประเมนภาคการเงน (Financial Sector Assessment Program (FSAP)) ทจดท าโดย IMF และ World Bank ทก 5 ป และก าหนดใหมการเปดเผยผลการประเมนตอสาธารณะ

FSB จดท า Thematic Peer review ซงเปนการประเมนการปฏบตของประเทศสมาชก FSB โดย FSB ไดจดท าเสรจสนแลว 2 เรอง ไดแกมาตรฐานการปลอยสนเชอทอยอาศย และการเปดเผยขอมลความเสยง โดยอยระหวางเตรยมการจดท าเรองระบบการคมครองผฝากเงนฝาก

(หมายเหต: FSB ไดออก Framework for Strengthening Adherence to International Standards เมอเดอนมกราคม 2010)

FSB/IMF/BCBS

- iii -

G-20 Mandate งานหลก รายละเอยดของงาน หนวยงานทรบผดชอบ

(5) การพฒนากรอบนโยบายเพอดแลความเสยงเชงระบบ (macroprudential policy framework)

การพฒนา macroprudential policy framework

ก าหนด macroprudential policy framework เพมเตมจากนโยบายอน เชน นโยบายการเงน นโยบายการคลง นโยบายการก ากบดแลความเสยงรายสถาบน (Prudential measures) เปนตน

(หมายเหต: FSB IMF และ BIS ไดน าเสนอความคบหนาเกยวกบ macroprudential policy framework ตอ G-20 เมอเดอนกมภาพนธ 2011 โดยคาดวาจะน าเสนอฉบบสมบรณไดในทประชม G-20 เดอนพฤศจกายน 2011 นอกจากน IMF ไดออกรายงานเรอง Macroprudential Policy: an organizing framework เมอเดอนเมษายน 2011)

FSB/IMF/BIS

- iv -

ค าอธบายเกยวกบองคกรระหวางประเทศทเกยวของ

G-20 หรอ Group of Twenties คอ กลมประเทศเศรษฐกจขนาดใหญ ซงปจจบนมผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศประมาณรอยละ 90 ของทงโลก ประกอบดวย อารเจนตนา ออสเตรเลย บราซล แคนาดา จน ฝรงเศส เยอรมน อนเดย อนโดนเซย อตาล ญปน เมกซโก รสเซย ซาอดอารเบย แอฟรกาใต เกาหลใต ตรก องกฤษ สหรฐฯ และสหภาพยโรป Financial Stability Board (FSB) คอ คณะกรรมการดแลเสถยรภาพทางการเงนระหวางประเทศ มหนาทประสานงาน ปรบปรง และสงเสรมการพฒนาการก ากบดแลในภาคการเงน โดยสมาชกของ FSB ประกอบดวย ประเทศในกลม G-20 องคกรระหวางประเทศ (ไดแก BIS IMF OECD World Bank BCBS CPSS CGFS IASB IAIS IOSCO) และเขตปกครองพเศษ ฮองกง เนเธอรแลนด สงคโปร สเปน และสวตเซอรแลนด Bank for International Settlements (BIS) คอ ธนาคารเพอการช าระหนระหวางประเทศ มหนาทสงเสรมความรวมมอและแลกเปลยนขอคดเหนระหวางธนาคารกลางและองคกรระหวางประเทศทเกยวของทางการเงน ปจจบนม 3 คณะกรรมการหลก ไดแก

Basel Committee on Banking Supervision (BCBS) คอ คณะกรรมการดานการก ากบดแล สง. ภาคการธนาคาร Committee on the Global Financial System (CGFS) คอ คณะกรรมการดานระบบการเงน Committee on Payment and Settlement Systems (CPSS) คอ คณะกรรมการดานระบบการช าระเงน

International Organization of Securities Commissions (IOSCO) คอ คณะกรรมการดานการก ากบดแล สง. ภาคธรกจหลกทรพย International Association of Insurance Supervisors (IAIS) คอ คณะกรรมการดานการก ากบดแล สง. ภาคธรกจประกนภย International Monetary Fund (IMF) คอ กองทนการเงนระหวางประเทศ Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) คอ องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา มหนาทสงเสรมนโยบายเพอพฒนาเศรษฐกจและสงคมในระดบสากล World Bank คอ ธนาคารโลก Standards Implementation Group (SIG) คอ คณะกรรมการทดแลประเดนตางๆ ทเกยวกบการน ามาตรฐานสากลหรอแนวปฏบตทออกโดย BCBS ไปใชปฏบตจรง Basel Consultative Group (BCG) คอ คณะกรรมการเพอใหขอมลและแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบแนวนโยบายของ BCBS กบกลมประเทศทไมไดเปนสมาชก BCBS Core Principles Group (CPG) คอ คณะกรรมการพจารณาปรบปรงมาตรฐานการก ากบดแลภาคการธนาคาร (Basel Core Principles for Banking Supervision) Accounting Task Force (ATF) คอ คณะกรรมการดแลดานนโยบายบญชภายใต BCBS Policy Development Group (PDG) คอ คณะกรรมการพจารณาเกยวกบการก าหนดมาตรฐานสากลทเกยวกบการก ากบดแล สง. Financial Accounting Standards Board (FASB) คอ คณะกรรมการก าหนดมาตรฐานการบญชประเทศสหรฐฯ International Accounting Standards Board (IASB) คอ คณะกรรมการก าหนดมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ

G-20

FSB

BCBS CGFS CPSS IOSCO IAIS IMF OECD World Bank

SIG BCG CPG PDG ATF

Governance structure ขององคกรระหวางประเทศ

- v -

ภาคผนวก 2: เอกสารอางอง 2.1 เอกสารอางองของ BCBS เกยวกบ Basel III

รายชอเอกสาร วนทออก หลกเกณฑการด ารงเงนกองทน - Basel III A global regulatory framework for more resilient

banks and banking systems ธนวาคม 2010

(ปรบปรง มถนายน 2011) - Press release: Final elements of the reforms to raise the

quality of regulating capital มกราคม 2011

- Guidelines for computing capital for incremental risk in the trading book (Market risk)

กรกฎาคม 2009

- Enhancements to the Basel II framework (Securitisation) กรกฎาคม 2009 - Guidance for national authorities operating the

countercyclical capital buffer ธนวาคม 2010

หลกเกณฑการบรหารความเสยงดานสภาพคลอง - Basel III International framework for liquidity risk

measurement, standards and monitoring ธนวาคม 2010

มาตรการส าหรบสถาบนการเงนทมความส าคญเชงระบบ (SIFIs) - Reducing the moral hazard posed by systemically

important financial institutions ตลาคม 2010

Consultative Paper เรอง Central Counterparties (CCPs) - CP: Capitalisation of bank exposures to central

counterparties ธนวาคม 2010

- vi -

2.2 เอกสารอางองเกยวกบวกฤตการเงน Bernanke, B.S. (2010) “Monetary Policy and the Housing Bubble,” Annual Meeting of

the American Economic Association. Johnson, S. and Kwak, J. (2010) “13 Bankers: The Wall Street Takeover and the Next

Financial Meltdown,” New York: Pantheon Books. Krugman, P. (2008) “The Return of Depression Economics and the Crisis of 2008,” New

York : W.W. Norton. Levin, C., and Coburn, T. (2011) “Wall Street and the Financial Crisis: Anatomy of a

Financial Collapse,” United States Senate, Permanent Subcommittee on Investigations, Committee on Homeland Security and Government Affairs (April 13th, 2011).

Lewis, M. (2010) “The Big Short: Inside the Doomday Machine,” New York: Penguin Group.

The G-20 Seoul Summit Declaration, November 2010. The G-20 Toronto Summit Declaration, June 2010. Williams, M.T. (2010) “Uncontrolled Risk: Lessons of Lehman Brothers and How

Systemic Risk Can Still Bring Down the World Financial System” New York, McGraw-Hill, 1st Edition.

ณฐา ปยะกาญจน และ อภวรรต นมละมย (2009) “การแพรกระจายของวกฤตเศรษฐกจการเงนสหรฐฯ ไปสวกฤตเศรษฐกจโลก,”แวนขยายเศรษฐกจ สายนโยบายการเงน, กรกฎาคม 2009

- vii -

คณะผจดท า

นายสมบรณ จตเปนธม นายประสาท สมจตรนก นางสาวจามร สทธพงษชย นางสาวกนกวรรณ เมฆโสภาวรรณกล นางสวฒนา รกศลธรรม นางสาวชญานน พนมยงค นายสประดษฐ ตงประเสรฐ นายพชญา สฤษเนตร นายทรงกลด รษฐปานะ นางสาวเมธน เหมรด นางสาวโชตมา สทธชยวเศษ