1ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

EDITORIALI

10-VJETORI I EKZODITFillimi i pranverës që prej dhjetë vitesh për popullin e Kosovës shënon

përvjetorin e vuajtjeve, përndjekjeve dhe terrorit, të cilin Evropa e kish harruarqysh nga mesjeta. Këtë terror nga faqet e errëta të historisë e riktheu dhe e bëri

realitet makineria vrastare serbe dhe vetëm ata që e përjetuan në lëkurën e tyrezullumin mund të përshkruajnë se çfarë janë në gjendje të bëjnë ujqërit e veshur mepetka njeriu. Ndërgjegjja (e krishterë) evro-perëndimore u provokua thellë atëbotëdhe deri në atë masë, saqë u vu në lëvizje aleanca më e fuqishme politiko-ushtarake përmbrojtjen e popullit të Kosovës dhe ndalimin e gjenocidit që ushtrohej mbi ta.

Që prej asaj dite kosovarët me mirënjohje të thellë e festojnë marsin si fillimin endërhyrjes ushtarake evro-perëndimore kundër aparatit serb të dhunës, duke epërjetuar këtë si ndihmë dhe përkrahje të fuqishme në kohën kur ndoshta më elogjikshme ishte të humbeshin të gjitha shpresat. Është interesant se mu atëherë kurndoshta do të duhej që shpresat të mos ekzistojnë, mu atëherë ndodhin mrekullitë.

Sot pas dhjetë vitesh njerëzit vazhdojnë të bëjnë analiza rreth atyre ngjarjeve. Secilie manifeston përvjetorin në mënyrën e vet. Shqiptarët gëzohen që arritën ta gëzojnëlirinë, ndërsa në anën tjetër, serbët vajtojnë, akuzojnë, ngrenë zërin, por gjëja e vetmeqë akoma nuk e kanë bërë e që do të duhej ta bënin, nuk janë distancuar nga politikatdhe strategjitë vrastare millosheviqiane. Këtë e gjykojmë sipas retorikës që përdorinnë të gjitha nivelet, por edhe nga veprime jo vetëm të individëve, që na japin tëkuptojmë se nuk ka ndryshime konceptuale në mentalitet. Fatkeqësisht…

Unë mendoj për këtë ngjarje, se e ndiej nevojën që të flitet dhe të demaskohetterrori dhe gjenocidi medial dhe propagandistik që vazhdon të ushtrohet nga Serbiadhe në këtë drejtim të mobilizohen mekanizma mbrojtës, vendorë e ndërkombëtarë.Ç’është më e keqja, disa qarqe kosovare (me apo pa vetëdije) janë pozicionuar në tënjëjtin tabor me qarqet antiislame dhe antishqiptare serbosllave. Etiketa, sensacione,afera, skandale, të gjitha pjesë të fushatës donkishotiane që janë vënë në “shërbim” tëmbrojtjes së civilizimit dhe kulturës evropiane nga rreziqet e fantazuara të terrorizmit,ekstremizmit, vehabizmit, e izmave të tjerë të fabrikuara nga makineria historikisht edëshmuar si antishqiptare. Dallimi është vetëm në versione (serbisht, shqip) ndërsabrumi është i njëjtë. Prapë fatkeqësisht…

Nevoja për një ndërhyrje që do të ndalte këtë terror medial dhe këtë gjenocidkulturor është imediate. Mbesim në pritje të mrekullisë, pa i humbur shpresat…

Në emër të redaksisë: Ekrem B. Avdiu

2

PËRMBAJTJA

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI, Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësor Halil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballina Sedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: albislam@gmail.com

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: albislam.abonues@gmail.com

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – Skopje Numri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.revista-albislam.com

AKTUALESfidat bashkëkohore të xhematit musliman 3-5Si ia le qyqja tia rrisë zogjtë tjetri 5-10

KËNDI IMVetëpëlqimi 11-13Mosshpejtimi në dhënien e fetvave 14-17

AKIDETë mësosh për zotin - mësimi më i vlefshëm 17-21

FIKHParaja elektronike - Kartelat bankare (1/2) 22-26

AVANCIMI PERSONALMendimet që të tërheqin mbrapa? 27-32

LIBRI40 hadithe 32-34

FAMILJAXhihadi i edukatës 35-38O motra, mësoni! 38-41

TEFSIRZhvillimi i embrionit njerëzor (1/2) 42-47

HADITHIslami dhe kotësitë 48-50

BOTA ISLAMERepublika e Burkina Fasos 51-52Republika e Çadit 52-53

FETVA DHE KONSULTIMEShprehjet e këqija dhe pasojat e tyre 54-56

HISTORIKush lë një të keqe allahu i jep një të mirë 57-60

3ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AKTUALE

SHKRUAN: ROALD A. HYSA

Një nga problemet më të rëndësishme qëdel përpara shoqërisë njerëzore ështëedhe zgjedhja e prijësve që do t’i

udhëheqin dhe do t’i përfaqësojnë njerëzitapo kategoritë e ndryshme njerëzore, apoedhe Komunitetin tonë Musliman. Cilësiakryesore që i kërkohet një njeriu të tillë ështëqë të jetë i kujdesshëm ndaj atyre që udhëheqdhe jo t’i shfrytëzojë ata në favor të vetes dhelakmisë së ulët njerëzore. Gjatë këtij muaji qëshkoi në Tiranë pati shumë tollovi rrethzgjedhjes së kryetarit të ri për Komunitetin.

Për të gjetur një të mesme të artë përparazgjedhjeve u zhvillua një simpozium iposaçëm nga Këshillat e Xhamive pikërishtpër sfidat e muslimanit shqiptar në njëshoqëri tërësisht laike dhe që shpeshherëkalon në ekstrem duke abuzuar me ateizminmë vulgar të përfaqësuesve të saj.Simpoziumi ishte me të vërtetë shumëinteresant për trajtesat e bëra nga folësit, tëcilët i trajtuan me shumë kompetencë tematrreth këtyre sfidave. Të gjithë folësit nëkumtesat e tyre ishin përpjekur të vendosninraporte të drejta me realitetin ekzistues tëmuslimanëve shqiptarë me shoqërinë ku pojetojmë neve të gjithë sot. Ndërkaq lidhur me

SFIDAT BASHKËKOHORETË XHEMATIT MUSLIMANKush do të jetë prijësi i ardhshëm i Komunitetit Musliman, telashet e xhematit dhe cilësitë e një prijësi tëmunguar prej kohësh. Hallet e muslimanëve nuk mund të zgjidhen nga një simpozium i vetëm, por a duhet tëtregohemi pasivë kundrejt të ardhmes tonë! Zgjedhje të kontestuara me një kandidat të vetëm zyrtar deri dyditë përpara zgjedhjeve i lenë shteg akuzave me abuzime me statutin, si dhe tashmë ekstremizmi nukimportohet më nga arabët, por nga Maqedonia e Kosova.

4

AKTUALE

agoninë e reagimeve të përfaqësuesve tëKomunitetit Musliman lidhur me problemetme të cilat ndeshen muslimanët foli teologuJustinian Topulli. Ai bëri thirrje për një nevojëemergjente të një përfaqësimi të denjë, që dotë largonte nga statusi aktual figurën eKomunitetit. Ai me argumente të shumtafetare solli në vëmendjen e dëgjuesve cilësitëqë duhet të ketë lidershipi musliman methëniet profetike, të pasuruara me thëniet ekalifit të dytë të drejtë Omerit: “Nuk ka Islampa një xhemat, nuk ka xhemat pa njëudhëheqje dhe nuk ka udhëheqje pa bindje.Ai, të cilin populli i tij e vë në krye për tëkuptuarin (fikhun) që ka, do të ketë jetë përvete dhe për të tjerët. Ndërsa, ai, të cilinpopulli i tij e vë në krye duke mos qenë i tillë,do të jetë shkatërrim për vete dhe për ta.” Egjitha kjo veprimtari mori ngjyrime tëndezura kur kujtojmë këtu se u krye në pragtë zgjedhjes së kryetarit të ri të KMSH-së nëTiranë dhe njëkohësisht edhe pas akuzave tëngritura prej kohësh nga xhemati përabuzime me vakëfet dhe për drejtim të dobët.Nuk është e rëndësishme në këto ditë se kushdo të zgjidhet si kryetar i KMSH-së, por erëndësishme është se xhemati muslimanakoma nuk ka arritur në nivelin e duhur tëpërfaqësimit të tij. Prandaj edhe ai që do tëvijë në krye të Komunitetit Musliman nëShqipëri duhet të jetë i ndërgjegjshëm se metë vërtetë kohët kanë ndryshuar dhe për këtëduhet rritur niveli i përfaqësimit. E gjithëprocedura e zgjedhjes së kryetarit të ri tëKMSH-së u mbajt larg syve kuriozë tëxhematit dhe publikut të gjerë. E vetmja gjëqë dihej me siguri ishte kandidatura e ing.Selim Muça, i cili është edhe kryetari në fuqi iKMSH-së që prej 5 vjetësh. Akuza dhekundërakuza u shkëmbyen rëndom përparazgjedhjeve të 21 marsit për kryetar. Një ndërto ishte se Kryetari i Komunitetit MyslimanShqiptar, Haxhi Selim Muça lëshoi alarminnëpër mediet e Tiranës, se disa ekstremistë

kanë ardhur nga Kosova dhe Maqedonia, meqëllim për të përçarë Komunitetin MuslimanShqiptar. Ai përdori shprehjen: “Këta që kanëardhur nga jashtë janë më të ashprit, sepse tëfusin shpatën”, e me këtë kreu i KMSH-së kalënë të kuptohet se gjithçka bëhet jo paqëllim, por pikërisht për të sjellë një përçarjemes muslimanëve. Madje Muça ka shkuarderi atje sa ka deklaruar se ky sulm, ne dukjebëhet kundër tij, porse objekti i sulmit ështëpikërisht institucioni që ai drejton, duke uidentifikuar ai vetë me institucionin qëdrejton. Ndërkaq një ditë përpara rizgjedhjessë kryetarit Muça dhe mbledhjes së Këshillittë përgjithshëm Kryesia e KomunitetitMusliman, i cilësoi deklaratat e kryetarit tësaj si emocionale. E citojmë nga mesazhi ikësaj kryesie: “Debati që është hapur kohët efundit në media, pavarësisht disa momenteveemocionale,...” Ndërsa disa anëtarë tëKëshillit të Përgjithshëm të KomunitetitMusliman dorëzuan më 17 mars në gjykatën errethit të Tiranës, padinë civile kundërKMSH, duke u kërkuar togave të zeza tëshpallin të pavlefshme mbledhjen e myftinjvenë Kavajë, nga e cila do të dalë edhe kryetari iardhshëm, gjithashtu një tjetër padi civile përshpifje ndaj ing. Selim Muça. Njëkohësisht uparalajmërua edhe një protestë, e cila u mbajtnë Kavajë kundra kandidimit të z. Muça, dheu zhvillua paqësisht nën kontrollin e forcavetë shumta të rendit që shkuan posaçërishtnga Tirana për protestën. Protestat nuk ekanë tërhequr Muçën nga rikandidimi dhefitorja e postit të kryetarit të Komunitetit,ndërkohë që ai ka pasur përballë vetëm një

Nuk ka Islam pa një xhe-mat, nuk ka xhemat pa njëudhëheqje dhe nuk ka udhëhe-qje pa bindje...

“ “

5ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AKTUALE

rival Sabri Hushin. Mbledhja e Këshillittë Përgjithshëm u karakterizua ngadebatet e shumta e deri në fyerje. IlirHoxholli, anëtar i Këshillit tëPërgjithshëm të KMSH-së e kundërshtoiuljen e Selim Muçës në podium nëmbarim të mandatit, disa ditë më parë.Hoxholli tha se është shkelur neni 22 përprocedurën e mbajtjes së zgjedhjeve tëreja: “Duhej të ishim njoftuar 15 ditëpara datës së mbledhjes. Këto zgjedhjejanë një farsë. Është shkelur statuti iKomunitetit Musliman dhe ky i funditnuk ka bërë transparencën për shumënga akuza tonat, që nga shitja e vakëfevepërballë bustit të Azem Hajdarit nëTiranë, te Dhoma e Tregtisë e meradhë”. Jashtë godinës së Medresesë sëKavajës ku po zhvilloheshin zgjedhjetprotestues nga Kavaja, Tirana dherrethe të tjera, mes të cilëve imamëxhamish dhe besimtarë të thjeshtë, sëbashku me familjet e tyre kanë vijuarprotestën. Ata kanë protestuarpaqësisht kundër kandidaturës sëMuçës, mënyrës së zgjedhjeve dhemungesës së publikimit të platformavetë kandidatëve për Komunitetin. Raportii punës i Kryesisë së KMSH u lexua ngaana nënkryetarit të KMSH z. SaimirRusheku dhe u vazhdua me diskutimetrreth këtij raporti. Kandidati KarafilManaj u tërhoq para se të kalohej nëvotim. Më pas u kalua në votim, për dykandidatët e mbetur, ing. Selim Muçadhe Sabri Hushi, ku pas numërimit tëvotave nga rezultati doli fitues SelimMuça me 68 vota, ose 85% e tyre, dukeudhëhequr kështu KMSH-në edhe përnjë mandat tjetër 5 vjeçar. Kështu umbyll telenovela trejavore e zgjedhjevetë KMSH-së, ku edhe një herë u shfaqmostoleranca e brendshme ndaj zëravekundër.

SI IA LEQYQJA TIARRISË ZOGJTËTJETRI(TRASHËGIMIA E PRESIDENTITDËSHTAK... PËR PRESIDENTINE RI NJOMËZAK)Xhorxh Bushi (biri) që ishte i pasjellshëm ndaj Amerikësdo t’i lërë vendit – krahas fatkeqësisë së Gazës – njëzinxhir krizash dhe tufa gjembash të helmuara, për t’uvendosur në qafën e idhullit të lirisë, që ndoshta ngapenda e një gjembi të shkruhen faqet më të zeza nëregjistrin e historisë së ardhshme amerikane

EDITORIALI I REVISTËS “AL BAYAN”1

Zjarri i Gazës me gjithë ndikimin dhe famën ezezë do të jetë kësti i fundit nga trashëgimiae prishur, të cilën ia la Xhorxh Bushi

pasardhësit të tij Barakut amerikan, por që mbiarkën e këtij kësti qëndron mbishkrimi iBarakut të Izraelit, dhe kështu i gjithë njerëzimido ta kuptojë realitetin e fjalës së urtë: “Kush endihmon zullumqarin, vetë e pëson mbi kokë”.Akoma kjo Amerikë bashkë me grupin tiranndihmon mosbesimin dhe zullumin, pornjëherësh e detyron botën që të heshtë përkrimet dhe barbarizmin e saj, madje edhe nësevjen në kundërshtim me të gjitha kodet humane

1 Shkurt 2009

6

AKTUALE

dhe traditat ndërkombëtare.Rezultatet e luftës ndaj Gazës do të jenë

një shtesë e re në llogarinë e falimentitamerikan, duke e përshkruar si një fuqi emadhe, akoma e respektuar botërisht. Melargimin e njeriut të parë nga posti “kryetar ibotës” në datën 20. 01. 2009, Xhorxh Bushi dotë jetë kryetari i parë amerikan që braktisiAmerikën dhe botën në kriza të përsëritshmedhe rrënjësore, jo vetëm në nivel amerikanpor në nivel botëror perëndimor.

Xhorxh Bushi (biri) që ishte i pasjellshëmndaj Amerikës do t’i lërë vendit – krahasfatkeqësisë së Gazës – një zinxhir krizash dhetufa gjembash të helmuara, për t’u vendosurnë qafën e idhullit të lirisë, që ndoshta ngapenda e një gjembi të shkruhen faqet më tëzeza në regjistrin e historisë së ardhshmeamerikane.

Shoqëria amerikane nuk arriti të gëzohetme udhëheqjen e Bushit, për ta çuar botën ekrishterë drejt Perandorisë Botërore tëshekullit 21, të cilën deshi ta ngrejë mbikafkat e muslimanëve, duke luftuar kundërtyre, me pasuri dhe me shpirt. GjithashtuAmerika, aleatët e saj tiranë dhe paraardhësite tyre mendjemëdhenj nuk arritën të

kënaqen me suksesin e programit të çifutëvetë rinj në “projektin e shekullit amerikan”. Poashtu Bushi nuk pati fat të arrijë suksesin përtë realizuar projektin “Lindja e Mesme eMadhe”.

I ngratë është kryetari i ri, “fitimtari” mbidështimet amerikane në çdo fushë, i cili prapëse prapë e përgëzon popullin se ka fuqi për t’itejkaluar të gjitha këto kriza! I humbur ështëkryetari i dështuar (Xhorxh Bush), i cili derinë ditën e fundit të udhëheqjes, me inat dheme këmbëngulje deklaronte se epoka e tijishte epokë e realizimeve dhe e fitoreve! Mosvallë Xhorxh Bushi mendoi se muslimanëtnuk kanë asnjë vlerë te Zoti, që qafirët t’inëpërkëmbin, apo mendoi se do t’i lërë nëduart e të humburve dhe të atyre ndaj tëcilëve Allahu është i zemëruar pa u hakmarrëpër ta?

Mos vallë shpresonte që të sillet në këtëtokë të shtruar me ligjin e mendjemadhësisëpa pasur frikë nga goditjet natyrore, të cilët iafshijnë karizmin në sytë e botës, siç ndodhi në“betejën e këpucëve”, por siç ndodhi mëherët edhe me Karunin, Hamanin dhe çdomendjemadh tjetër inatçi.

Kur shohim trashëgiminë e Bushit, i cili

7ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AKTUALE

tashmë ka hyrë në harresë, të cilën ia lapasardhësit të tij të tronditur dhe të hutuarnga ajo që fshehin ditët në vazhdim, ne emadhërojmë Allahun duke thënë: ILartmadhëruar është Allahu, që ka thënë“Ato janë vetëm ditë që Ne i ndërrojmë midisnjerëzve”. (Ali Imran 41), më pas e lusimAllahun që ndërrimin dhe ditët në vazhdim –pas izolimit të Amerikës dhe përfundimit tëepërsisë së saj – t’i takojnë popullit më të mirëqë ka dalë për njerëzimin. Kjo për Allahunnuk është e rëndë. Kush e mendonte seAmerika do të bjerë në këto kriza në më pakse dhjetë vjet?

Skena e hidhur e Bushit:Le të shohim filmin e largimit të Bushit, se

si i dorëzoi çelësat e Shtëpisë së Bardhë nga“kutia e zezë”, e cila u gjet midis rrënojave tëadministratës së neo-konservatorëve, të cilëtsë bashku me Bushin po futen në varrin ehistorisë. Ja kështu:

Fillimisht: Dështimet ushtarake:Ato janë syresh në pamje dhe në shkallë të

ndryshme. Bushi i ndezi fitilat e saj, ndërsaObama nuk ua di fundin. Nga dështimi nëIrak, drejt nënçmimit me robërit nëAfganistan, drejt regresit në Somali, drejtpëruljes dhe frikës në çështjen e Iranit dheSudanit, deri te prishja e raporteve nëPalestinë! Kështu Obamës i mbeti për detyrë

të menaxhojë këto dosje të nxehta deri nëkulm, të cilat nuk duken se do të ftohen, sadoqë t’i ketë të ftohta nervat e tij e as të shuhen,sado që mundohet t’i largojë flakët e tyre ngaAmerika dhe populli i saj, sepse këmbët tëcilat u çuan për të mbrojtur nderin dhe Fenënuk durojnë të ndalen në gjysmë të rrugësvetëm pse erdhi një kryetar i ri në Shtëpinë eBardhë, sidomos nëse edhe djalli i këtij emëson të punojë njësoj si paraardhësi i tij.

Çfarë mund të bëjë Obama me ushtritë epërfshira në konfliktet në Irak dhe Afganistandhe shumë të tjera që janë të mbyllura nëpërbaza ushtarake në vende të ndryshme, sepseato tashmë kanë nevojë për përkrahjefinanciare të vazhdueshme, të cilat arrijnëdhjetëra miliarda dollarë në muaj në këtësituatë krize financiare, gjë e cila do ta bëjëpopullin amerikan të mjerohet për çdo dollarqë derdhet jashtë kufijve?!

Ka probleme akoma të tjera në fushënushtarake që e presin Amerikën. Pritet njëproblem i madh për Obamën në vijën kufitareAfganistan – Pakistan, sepse fiset vendase nukpranuan përuljen dhe as përçmimin parafraksionit Ismailit, i cili grabiti pushtetin nëPakistan. Gjithashtu ai pret edhe episodin efundit të luftës në Irak, stinët e së cilës akomanuk kanë mbaruar në atë vend të tradhtuar, icili do të ngrihet medoemos kundër atyre qëe tradhtuan d.m.th., kundër amerikanëve dheagjentëve iranianë. Obama nuk ka fuqi – siçpretendoi – t’i qetësojë punët në ato vende kuplanifikon, sepse budallallëqet e Bushit do tandjekin vazhdimisht Amerikën edhe shumëvite pas largimit të tij, madje edhe më shumëse kjo, ndoshta SHBA-së po i afrohet koha përndarje dhe copëtim për shkak të kurtheve qëu bëri muslimanëve, ashtu siç i ndodhi edhezullumqarit të mëparshëm, BashkimitSovjetik.

Së dyti: Zmbrapsjet politike:Obama e gjeti veten përpara situatave të

...Obama nuk ka fuqi – siçpretendoi – t’i qetësojë punëtnë ato vende ku planifikon,sepse budallallëqet e Bushitdo ta ndjekin vazhdimishtAmerikën edhe shumë vite ...

“

“

8

AKTUALE

reja, që ia imponojnë Amerikës të përballetme vështirësi të ndryshme me fuqi tëllojllojshme, si dhe metoda e strategji tëshumta, të cilat dallojnë në çdo gjë, përposasaj që Amerika duhet të mbetet e vetme nëudhëheqjen e botës, e cila po e çon drejtkolapsit të madh politikën amerikane, si dhedrejt kolapseve të tjera dytësore në çdo vendtë botës. Tani po shfaqet kriza e mosbesimitme Rusinë, e cila kanos kthimin e luftës sëftohtë me te. Ajo ka mospajtime me Evropënapo me disa prej shteteve të mëdha evropianepër shumë këndvështrime që kanë të bëjnëme krizat ndërkombëtare, si dhe shumë krizajashtëzakonisht të mëdha që imagjinohet tëndodhin në shumë prej vendeve ku Amerikaka interesat e saj, sepse tashmë edhe atovende e zbuluan se kalorësit amerikanë janëduke vrapuar drejt humbjes!

Së treti: Fatkeqësitë ekonomike:Nuk mund ta ndajmë këtë nga dy pikat e

mëparshme. Asnjëri nuk mund të sjellëndonjë argument se dështimet ushtarake tëBushit – sidomos në Irak dhe Afganistan – nukpatën ndikim në fuqinë ekonomike tëAmerikës, harxhimet e të cilave në fund tëmandatit të tij arritën në 7972 miliardëdollarë, mirëpo tani Obama kërkoi edhe 70miliardë shtesë, për ta mbajtur nivelin nëkëto dy fusha të ndezura, harxhimet e tëcilave tashmë po tejkalojnë një trilion dollarë.Dihet mirëfilli se kur ndodhi kriza financiareamerikane, ajo menjëherë u bë botërore dheAmerika u detyrua të nxjerrë nga magazinafederale me qindra miliardë dollarë për t’ishpëtuar bankat dhe kompanitë e mëdha qëpo rrënoheshin. Bushi kërkoi 700 miliardëdollarë, pas tij Obama kërkoi 800 miliardë tëtjera! Si do t’ia bëjë hallin Amerika e rënë nëkrizë financiare dhe e dështuar ushtarakishtt’i kapërdijë këto harxhime marramendëse?Si ëndërron që ajo të mbetet fuqia e parëfinanciare botërore?! Ekspertët thonë:

Buxheti i Bushit për të luftuar – siç thoshte –terrorizmin, deri tani i ka kushtuar Amerikëskatër fish më shumë, sesa ka harxhuar gjatëLuftës së Parë Botërore, si dhe dhjetë fish mëshumë, sesa ka harxhuar në Luftën e Gjirit, nëvitin 1991. E tëra kjo vetëm për të shuardritën e Islamit, por më kot... sepse Zoti iqiejve dhe i tokës thotë: “Ata që nuk besuanshpenzojnë pasuritë e tyre për të penguar ngarruga e Allahut. Ata do t’i harxhojnë ato, porajo do të bëhet dëshpërim për ta dhe pastaj dotë mposhten”. (Ali Imran 36). Çka do të bëjëObama para luzmës së bumit, i cili ka trokiturnë dyert e bankave të Amerikës dhe pastajvazhdoi fluturimin drejt bankave evropiane?

Disa thonë: Krizat e Amerikës nuk kanëasnjë lidhje me luftën ndaj muslimanëve,prandaj mos u dalldisni... ne themi: edhe po tëishte ashtu, Amerika nuk i shpalli luftë vetëmmuslimanëve, me të cilët e humbi luftën, porajo – para tyre – i shpalli luftë Zotit të tyre,prandaj meritoi një luftë që nuk ka shembull,sepse ekonomia kapitaliste amerikane – ethemeluar mbi kamatë – sikurse ekonomitë etjera perëndimore, ishin dhe vazhdojnë tëjenë në luftë kundër Allahut. Kush është praai i poshtër, që mund të qëndrojë në luftë meAllahun?! Mos vallë “Bushi fetar” me grupin etij të Biblës (Inxhilit) dhe aleatët e tij të Tora-s (Teuratit) nuk e kishin zbuluar se kamataështë e ndaluar, edhe në kopjet e Inxhilit të

...Buxheti i Bushit për tëluftuar – siç thoshte – ter-rorizmin, deri tani i ka kush-tuar Amerikës katër fish mëshumë, sesa ka harxhuargjatë Luftës së ParëBotërore...

“

“

9ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AKTUALE

shtrembëruar, edhe në komentet e Teuratit tëfalsifikuar!

Ishte normale që myslimanët të presinligjet e Allahut të veprojnë mbi ta dhe tëpërjetojnë dënimin hyjnor kundër tyre: “...enëse nuk largoheni (nga kamata) atëherëpriteni luftën nga Allahu dhe i Dërguari i Tij”.(Bekare 279); “Allahu ia heq kamatës çdopërfitim, ndërsa e shton sadakanë”. (Bekare276). Mirëpo ja që njerëzit me këmbëngulje –si duket edhe Obama do të këmbëngulë –vazhdojnë rrugën e humbur, duke thënë(sikur ata që thanë): “Zemrat i kemi tëmbuluara.” (Nisa 155). Për atë shkak umallkuan jobesimtarët çifutë nga goja eDavudit dhe e Isait dhe për atë arsye u dëbuannga mëshira, sepse merrnin kamatën që uishte ndaluar dhe hanin pasurinë e njerëzveme padrejtësi.

Çfarë pret Obama apo të tjerët nga kjoluftë e hapur e Allahut kundër atyre që ekundërshtuan, luftë e cila po paralajmërondhe po qorton amerikanët, evropianët dhe tëgjithë ata që ecin nëpër këtë rrugëarmiqësore kundër Allahut dhe ligjeve të Tij,në formën e “krizës ekonomike”? Po e quajnëme këtë emër, ndërsa po harrojnë se kjo ështëluftë ndaj së cilës Amerika apo Obama nuk kamundësi të triumfojë, sado që të armatosetme arsenal bërthamor apo me fuqi të tjeraushtarake.

I vetmi shans për amerikanët, evropianëtdhe për të gjithë që ecin asaj rruge ështëmarrja seriozisht e këtyre paralajmërimevedhe qortimeve. Por ja që paralajmërimet dheqortimet nuk i bëjnë punë popullit që nukbeson!

Së katërti: Rënia intelektuale dhe kulturorePa pasur vlera nuk mund të vazhdojë

udhëheqja e botës, si dhe pa mendime tëshëndosha me afat të gjatë dhe të afërt,shejtani e mbisundon njeriun. Xhorxh Bushishkatërroi ndërtesën e vlerave të

pretenduara amerikane tullë pas tulle, saqënuk mbeti nga ajo ndërtesë as minimumi, i cilisë paku do të vlente për marketing dhepretendim. Administrata e tij gjithashtuvendosi t’i shpallë luftë të gjitha ideve qëkundërshtohen me liberalizmin, gjë e cilasolli një dridhje të ashpër, e cila lëkundithelbin e asaj që njihej si “vlera” amerikanedhe i shkapërderdhi zinxhirët e liberalizmitkapitalist. Atëbotë kur ai mori postin ekryetarit në Amerikë, vendit nuk i ishteharxhuar akoma krediti i epërsisëintelektuale dhe kulturore, para syve të disatë mashtruarve dhe të neglizhuarve. Mirëporezultati i luftës kundër mendimit ndryshe, idha fund përrallës së zbukuruar që nga disadekada me radhë dhe zbuloi fytyrën e vërtetëtë këtij qytetërimi, i cili mbahet me sjelljekaubojsh (çobanë lopësh).

Bushi i zhveshi ca gjëra nga turpi ikaubojit egoist, kapitalist, i cili po sjell milionaviktima në këtë kohë kur kapitalizmi e kapërfshirë botën, të cilat Obama nuk kamundësi t’i mbulojë. Sjelljet personale tëBushit shfaqën realitetin e “vlerave” të atijpopulli liberal, i cili e shenjtëron lirinë. Kjo upa në kampet e fshehta dhe ato publike tëburgut, ndyrësia e të cilave akoma nuk ështëe qartë, përveçse pak. E vërteta e plotë kambetur e cunguar brenda mureve sekrete nëburgjet amerikane të lirisë, si në Guantanamo(Kubë), Ebu Graib (Irak) dhe Xhanxhi(Afganistan), ndërsa këtë të fundit SHBAvendosi ta bëjë qendrën më të madhe të tëburgosurve, në vend të Guantanamos dhe nëkëtë projekt do të ndihmojë gjithashtu edheqeveria irakiane shiite!

Lufta e Bushit kundër mendimit ndryshe epësoi njësoj si betejat e tij ushtarake, saqëedhe planifikuesi i dështuar i atyre politikaveDonald Ramsfeld, në një prononcim të tij, më16 Shkurt 2006, e pranoi dështimin e shpejtëdhe të hatashëm, se Amerika humbi luftën eshpallur kundër atyre që i emërtoi: radikalët

10

AKTUALE

islamikë, duke deklaruar: “Duhet të gjejmëmetoda të tjera për të fituar zemrat dhemendjet e njerëzve në botën islame, sepseradikalët korrën sukses në helmimin emendimit për Amerikën”.

Bushi, gjithashtu arriti sukses te çelëkapakun e barbarizmit të qytetërimitperëndimor, nëpërmjet operacioneve tëbojkotit, pas të cilave për çdoherë pasontehapja e dyerve të xhehenemit dhe zjarrit përshumë popuj që deri atëherë jetonin në paqe.Përparimtarët amerikanë e bojkotuan Irakunpër më shumë se dymbëdhjetë vjet, gjë e cilashkaktoi vrasjen e gati një milion fëmijëve,krahas viktimave ndërmjet të rriturve. Eshfrytëzuan këtë njerëzit e ngurtë për takthyer vendin në kohën e gurit, gjithashtuedhe ziliqarët dhe smirëzinjtë arritën tashndërrojnë Afganistanin në grupe kaçakëshdhe të zhvillojnë tregtinë e drogës. Gjatë tërëpushtetit të talebanëve, sjellësit e përparimit,drejtësisë dhe lirisë së vërtetë nuk arritën tëndërtojnë deri në fund një vend islam, që dot’i praktikonte ligjet e sheriatit islam, nëmënyrë që pas atyre betejave të gjata, tërrënjoste bazat e drejtësisë, të nxirrte në pahthelbin e sigurisë dhe të hapte dyert eshpresës për një jetë të lirë, të ndershme dhetë qëndrueshme. Mirëpo, ja që bojkotigllabërues vazhdoi pesë vite të tëra, aq saqëndruan në pushtet Talebanët, pastajAmerika u shpalli luftë atyre, gjë e cila ishtevendosur disa muaj më parë se sa ngjarjet e 11Shtatorit.

Më në fund erdhën ngjarjet e Gazës për t’iqartësuar të mençurve të botës – nëse paskëtyre ngjarjeve akoma u kanë mbetur mend– sesi qytetërimi demokratik amerikan, i cilideshi të pushtojë alemin me vlerat e tij, potregon një shpirtngushtësi për të pranuarlirinë e Palestinës së okupuar, madje e mallkoidhe e luftoi kur vërejti se liria po zë vendinmë të lartë në këtë vend, i cili u sprovua metradhtarë. E gjithë bota e kuptuan sesi

Amerika me tradhtarët vendas hartuanndezjen e fitnes dhe bojkotin total ndaj atyreqë zgjodhën lirinë, e kuptuan sesi çifutët etërbuar mbisunduan mbi ta, e kuptuan sesi nëflakën më të madhe të luftës kundër tëdobëtëve, i ndihmuan duke u dërguarkamionë plot me armë moderne të zhvilluaradhe të sofistikuara, që shprehin edhe arritjetmë të fundit të zhvillimit dhe përparimit, tëcilat Amerika ua kushton popujve të Lindjessë Mesme të Re.

Supozimi ynë është: Përderisa këto idedhe “vlera” të këtij qytetërimi brutal janë nëpiedestal, dhe me pëlqimin e vet popullitamerikan, atëherë epoka e ardhshme eudhëheqjes nuk do të ndryshojë shumë ngaepoka e gjenocidit kundër indianëvelëkurëkuq. Kjo paralajmëron se zmbrapsjaamerikane nga vija e parë e qytetërimitbotëror do të rritet akoma edhe më shumë.

Ndërsa kryetari trashëgues Obama, mekëtë trashëgimi fatkeqe është i detyruar parady zgjedhjeve të vetme; me secilën prej tyredo të përballet, po ashtu edhe me shumë krizae fatkeqësi.

Një: Të luajë me popullin e tij – siç bënteBushi – lojën e mashtrimit dhe të hiles, duke ipërshkruar dështimet si fitore dhezmbrapsjet si realizime!

Dy: Të presë nga populli i tij fundin mevrasje apo atentat, sepse amerikanët do tësupozojnë se demokratët me ngjyrë janëshkatërrimtarë të vendit, e në radhë të parëtë Shtëpisë së Bardhë më shumë sesa Bushi,që shkatërroi gjatë epokës së tij të zezë!

Që të dyja rrugët, hilja apo ikja, do të hapinpara amerikanëve dyert e fitnes, betejave dhezjarreve, mu ashtu si i hapën ata në vendetmuslimane. “Dhe thuaju atyre që nukbesojnë: “Ju bëni çfarë të mundni, edhe ne dotë bëjmë çfarë të mundim, dhe pritni, nëse dotë prisni, se dhe ne do të presim!” (Hud, 121-122).

Përktheu: Omer Berisha

11ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

KËNDI IM

SHKRUAN: TALHA KURTISHI

Biseda rreth këtij vesit nuk është e rastitdhe s’mund të jetë e rastit. Si duket,jetojmë në një kohë në të cilën theksimi

i të “gjithë aftësive” individuale dheharresa “selektive”, që përfshin dobësitëështë bërë mënyra e vetme e vetë-prezantimit dhe e vetë-vlerësimit.

Pranimi i vetëpëlqimit në shumë/tëgjitha sferat e jetës sonë individuale dheshoqërore është një realitet ipamohueshëm. Rreshtat që po shkruajrreth kësaj teme nuk janë rezultat i ndonjëstudimi sistematik dhe rigoroz nga aspektilogjik. Ato më tepër do t’i quaja shtjellimpragmatik, rezultat i inspirimit momental ishprehur me gjuhën e njëvëzhguesi/pjesëmarrësi, që synon tëkontribuojë në largimin e tij nga jeta emuslimanëve .

Në ajetin që flet për dështimin fillestartë muslimanëve në betejën e Huneinit, iMadhëruari në tokë dhe qiej thotë: “Në tëvërtetë, Allahu ju ka ndihmuar në shumëbeteja, si dhe në ditën e (luftës së) Huneinit,kur juve ju mahniti numri juaj i madh. Porai numër nuk ju solli dobi aspak, sepse tokaju duk juve e ngushtë, edhe pse është egjerë dhe kthyet shpinën duke ia mbathur”.(Teube, 25)

Vetëm një çast dobësie dhe mahnitje menumrin e madh të muslimanëve qëpërballeshin me një ushtri numerikisht mëtë vogël mjaftoi, dhe toka e gjerë u bë e

ngushtë. Kurtubiu, Allahu e mëshiroftë,duke e komentuar pjesën e ajetit ...kur juveju mahniti numri juaj i madh... thotë: Disaprej tyre thanë: Nëse sot pësojmë disfatëshkak nuk do të jetë numri i vogël i

VETËPËLQIMINë shumicën e rasteve viktimat e vetëpëlqimit janë të dalluarit në ndonjë lëmi të dijes, apo në ndonjë fushë tëveprimit, të vetëdijshmit për cilësitë e tyre që si zakonisht janë: dija, pasuria, bukuria, trimëria dhe të ngjashmet

12

KËNDI IM

ushtarëve tanë. Vetëm kjo fjali, nga e cila që prej së largu

mundet të nënkuptohet, se tek sahabëtekzistonte mbështetja vetëm teklidhshmëria shkakësore mes numrit tëushtarëve dhe fitores në betejë ishte shkaki disfatës në fillim të betejës. Nëse duke eanalizuar këtë fjali, me një shkallë vlerësimiprej një deri në dhjetë (minimumi njëshi,ndërsa maksimumi dhjeta) sikur ta masimkëtë vetëbesim dhe vetëmburrje teksahabët, që e përjetuan këtë ndodhi, mesiguri që shumica atë do ta vlerësonin menjë notë të ulët. Pikërisht këtë vetëbesim,nga kjo distancë kohore i vlerësuar me“kriteret” tona si i ulët dhe i pahetueshëm,Allahu e emëroi si vetëpëlqim dhe e kanxjerrë si shkak për disfatë.

I Dërguari i Allahut, paqja dhe mëshira eAllahut qofshin mbi të, ndërmjet veseveshkatërrimtare për njeriun përmend edhevetëpëlqimin. Ai thotë: “Tre gjëra janëshkatërruese: epshi i pasur, koprracia sëcilës i nënshtrohemi dhe vetëpëlqimi injeriut me mendimin që e ka”.

Ebu Thalebe Husheniu, Allahu qoftë ikënaqur me të, shkoi tek i Dërguari iAllahut, paqja dhe mëshira e Allahutqofshin mbi të, dhe e pyeti për ajetin: “Obesimtarë! Ju keni përgjegjësi vetëm përveten tuaj! Ai që është i humbur nuk mundt’ju dëmtojë, nëse jeni në rrugë të drejtë.”(Maide, 5). I Dërguari i Allahut tha: “E kepyetur atë që ka njohuri për këtë,urdhërohuni në të mira dhe ndaloni nga tëshëmtuarat deri sa të mos shihni koprracisë cilës njerëzit i nënshtrohen, epshe tëpasuara, dhënie përparësi dynjasë dhevetëpëlqim i njeriut me mendimin që e ka.Atëherë kujdesuni vetëm për veten dhelargohuni nga popullata, sepse do të vijnëditë në të cilat durimi do të jetë si kapja egacës. Ai që në atë kohë bën të mira do tëketë shpërblimin e pesëdhjetëve që bëjnë

vepra si tuajat.” (E përcjell Tirmidhiu,hasen)

Ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur metë, thotë: Shkatërrimi është në dy gjëra; nëhumbjen e shpresës (nga mëshira eAllahut) dhe në vetëpëlqimin. Asnjëri prejtyre nuk angazhohet dhe nuk kërkon(falje). Aliu, Allahu qoftë i kënaqur me të,ka thënë: Vetëpëlqimi është e kundërta e sëdrejtës dhe është dështimi i të mençurve.

Mutarrifi thotë: Ta kaloj natën në gjumë(pa u falur) dhe të gdhihem me pendimështë më e dashur për mua, se sa ta kalojnatën në adhurim dhe të gdhihem mevetëpëlqim.

Bishër b. Mensuri ishte prej atyre që takujtonin Allahun dhe ahiretin. Një ditë pasiu fal gjatë e pa një njeri që po e priste dhe itha: Mos u mashtro me atë që pe. Iblisi,qoftë i mallkuar, për një kohë të gjatë bëriibadet së bashku me melekët dhe pastajpërfundoi ashtu si përfundoi.

Imam Gazaliu duke e përkufizuarvetëpëlqimin thotë: Vetëpëlqimi ështëmbivlerësimi i një mirësie që ka njeriu dhemos-përshkrimi i saj Dhuruesit (Allahut).Një dijetar tjetër i këtij Umeti thotë:Vetëpëlqimi është mburrje me vetveten,zmadhimi i punëve të bëra dhe mbështetjanë to, mosnjohja e tyre Dhuruesit (Allahut).I sprovuari me këtë ves ballafaqohet memospranimin e veprave, me fshehjen ecilësive të mira dhe me kritikën që ishprehet prej njerëzve.

Vetëpëlqimi është i ndaluar, sepse është

.... Vetëpëlqimit mundemi t’ishmangemi nëse i dimëshkaqet e tij. Injoranca ështëshkaku i parë i vetëpëlqimit...

“ “

13ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

KËNDI IM

një formë e shirkut. Ibën Tejmije, Allahu emëshiroftë, thotë: Shpeshherë shtirjes ibashkëngjitet vetëpëlqimi. Tek shtirja(puna për sy e faqe) krijesat ngrihen nëpiedestalin e hyjnisë para së cilës shtiremi,ndërsa tek vetëpëlqimi ajo ndodh mevetveten. Shtirësi nuk e realizon pjesën eajetit: Vetëm Ty të adhurojmë, ndërsa tekvetëpëlqimi nuk realizohet: dhe vetëm prejTeje ndihmë kërkojmë. Ai që në jetën e tijarrin ta zbatojë ajetin: Vetëm Ty tëadhurojmë dhe vetëm prej Teje ndihmëkërkojmë do të shpëtojë nga rijaja dhevetëpëlqimi.

Në shumicën e rasteve viktimat evetëpëlqimit janë të dalluarit në ndonjëlëmi të dijes, apo në ndonjë fushë tëveprimit, të vetëdijshmit për cilësitë e tyreqë si zakonisht janë: dija, pasuria, bukuria,trimëria dhe të ngjashmet. Sipas IbënKudames relacionet e njeriut me begatinëqë e ka shfaqen në tre forma:

Forma e parë: që njeriu të frikësohet semos e humb atë cilësi me të cilën dallohetdhe kjo nuk quhet vetëpëlqim, sepse njeriuqë frikësohet nga humbja e ndonjë cilësieqë ka, nuk mbështetet në të.

Forma e dytë: Të mos frikësohet ngahumbja e cilësisë së mirë që ka, por tëgëzohet me të duke e ditur se është begatiprej Allahut. Edhe në këtë rast nuk kemi tëbëjmë me vetëpëlqim, sepse njeriu në fjalënuk ka harruar se këtë cilësi e ka dhuntiprej Allahut.

Forma e tretë: Atë e gjejmë tek njeriu, icili nuk e merr në konsideratë mundësinë eprivimit të tij nga cilësia që ka. Atë cilësinuk e shikon nga aspekti i dhuntisëhyjnore. I njëjti njeri gëzohet me këtë cilësidhe mbështetet plotësisht në të. Atë nuk esheh si mirësi prej Allahut dhe nuk emendon se ndonjëherë ka mundësi që tahumbë atë.

Pasojë e vetëpëlqimit është

mendjemadhësia, e cila shfaqet merefuzimin e së vërtetës dhe përçmimin enjerëzve. Maverdiu thotë: Vetëpëlqimi ifsheh mirësitë, i shfaq mangësitë, bëhetshkak për kritika dhe të largon nga gjërat evlefshme. Urrejtja e shkaktuar ngamendjemadhësia nuk ka kufi dhe injorancadrejt së cilës të çon vetëpëlqimi nuk kaskaj. Të sprovuarit me këtë ves i harrohentë mirat dhe i përhapen të këqijat... ështënjë e ligë, e cila i asgjëson të mirat.

Vetëmashtrimi, glorifikimi i mendimitqë jep, siguria nga dënimi i Allahut, mos-përfitimi nga këshillimi dhe konsultimi,mbyllja e rrugëve që të çojnë drejt urtësisë,vetmia dhe izolimi janë vetëm disa ngapasojat e vetëpëlqimit. Vetëpëlqimitmundemi t’i shmangemi nëse i dimëshkaqet e tij. Injoranca është shkaku i parëi vetëpëlqimit, sepse ky nënkuptoninjorancën më të madhe, e cila ështëmosnjohja e Krijuesit dhe Dhuruesit.Gazaliu përmend edhe këto shkaqe tëvetëpëlqimit:

Injoranca, mungesa e vetëpërmbajtjes,mungesa e devotshmërisë, dobësia evetëdijes për mbikëqyrjen e Allahut,qëllimi i keq, numri i vogël i këshilluesvedhe numri i madh i lavdëruesve, mashtrimipas bukurive të kësaj dynjaje, pasimi iepshit, shpirti që anon nga e keqja,mungesa e meditimit, falënderimit dhe elartësimit të Allahut, mospërfitimi ngaajetet e Kuranit dhe hadithet e tëDërguarit, siguria nga dënimi i Allahut dhembështetja tek falja dhe mëshira e Allahut.Po të mendonte qoftë edhe pakëz robi, aido të kuptonte se dhuruesi i çdo të mireështë Allahu. Duke i pasur parasysh këtoshkaqe dhe duke u munduar t’ushmangemi atyre me ndihmën e Allahut dota fitojmë vetëpëlqimin.

Me mbështetjen e Allahut realizohenqëllimet.

14

KËNDI IM

OMER SULEJMAN EL ESHKAR

Sahabët, Allahu qoftë i kënaqur me ta, ekanë shqyrtuar ixhtihadin1 e tyre dhe nukkanë nxituar për të shqiptuar ndonjë

dispozitë pa e shqyrtuar mirë atë. Abdullah b. Mesudi u pyet për burrin që

është martuar me një grua e pastaj ka vdekur,por ai nuk është veçuar me të (nuk ka hyrëdhëndër), si dhe nuk i ka caktuar asaj mehrin.

Një muaj e kanë diskutuar këtë çështje tekai disa herë. Më pas ai ka thënë: unë në lidhjeme këtë çështje po them: Asaj gruaje i takonmehri, ashtu siç e kanë pasur gratë e

mëparshme të tij, pa shtesë dhe pa mangësi.Po ashtu i takon trashëgimia dhe duhet tëkryejë idetin. Nëse e kam goditur është prejAllahut, e nëse është gabim, atëherë ajo ështëprej meje dhe prej shejtanit. Allahu dhe iDërguari i Tij janë të pastër.

Disa njerëz nga fisi Eshxha ndërmjet tëcilëve ishin Xherahu dhe Ebu Sinani reaguan.Ata thanë: O Ibën Mesud, ne dëshmojmë se iDërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kagjykuar tek ne për Burun, bijën e Vashikut, eburri i saj është Hilal b. Murre Eshxhai ashtusiç ke gjykuar ti. Abdulla ibn Mesudi u gëzuashumë, sepse gjykimi i tij u përputh megjykimin e të Dërguarit të Allahut salallahu

MOSSHPEJTIMI NËDHËNIEN E FETVAVE

Kasim b. Muhamed b. Ebu Bekër është pyetur për një gjë dhe ka thënë: Nuk e di mirë (këtë çështje). Pyetësi ithotë: Unë kam ardhur te ti dhe nuk di tjetër njeri përpos teje. Kasimi i ka thënë: Po më shikon me mjekër tëgjatë dhe me shumë njerëz përreth meje, por unë vallahi nuk e di mirë këtë

1 Ixhtihad quhet përpjekja e një dijetari me ndihmën e shkencave fetare për të nxjerrë një dispozitë të caktuar.

15ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

KËNDI IM

alejhi ue selem. Kjo metodologji që ka ndjekur Ibën

Mesudi është metodologjia e të gjithësahabëve. Ibën Kajimi rahimehullah ka thënë:Selefët nga sahabët dhe tabiinët e urreninshpejtimin në fetva dhe secili prej tyredëshironte që atë përgjegjësi ta marri tjetri.Kur e shihnin se nuk ka ku të shkojë, atëherëkontribuonin me zell në shqyrtimin edispozitës përkatëse duke u bazuar në Kurandhe Sunet, në fjalët e kalifëve të drejtë epastaj jepnin fetva.

Abdulla b. Mubareku ka thënë: Sufjani naka treguar nga Ata b. Saibi, nga Abdurrahmanb. Ebu Lejla i cili ka thënë: Kam takuar njëqinde njëzetë veta nga sahabët e të Dërguaritsalallahu alejhi ue selem, sa më kujtohet kathënë se çdonjëri prej tyre që kishte për tëtreguar hadithe, dëshironte që atë ta bëjëndonjë tjetër dhe po ashtu edhe pse çdonjëriprej tyre ishte kompetent për të dhënë fetva,megjithatë dëshironte që fetvanë ta jeptetjetri.

Imam Ahmedi ka thënë: Xheriri na katreguar nga Ata b. Saibi, nga Abdurrahman b.Ebi Lejla se ka thënë: I kam takuar njëqind enjëzet veta nga ensarët dhe nga sahabët e tëDërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem,që kur pyeteshin për ndonjë çështje,dëshironin që tjetri ta marri për sipër dhe poashtu kur duhej të tregohej ndonjë hadith,dëshironte që atë gjë ta bënte tjetri.

Imam Maliku ka thënë nga Jahja b. Saidi,se Ibën Abasi ka thënë: Me të vërtetë ai që ujep fetva njerëzve për çdo gjë që pyetet, ështëi çmendur.

Muhamed b. Axhlani ka thënë: Kur ta

neglizhojë dijetari fjalën “nuk e di” ështëgoditur për vdekje.

Kasim b. Muhamed b. Ebu Bekër ështëpyetur për një gjë dhe ka thënë: Nuk e di mirë(këtë çështje). Pyetësi i thotë: Unë kamardhur te ti dhe nuk di tjetër njeri përpos teje.Kasimi i ka thënë: Po më shikon me mjekër tëgjatë dhe me shumë njerëz përreth meje, porunë vallahi nuk e di mirë këtë. Një plak ngakurejshët, që kishte qenë ulur pranë tij tha: Obiri i vëllait tim, mere parasysh (d.m.th.,përgjigju), se unë vallahi në çdo mexhlis tëkam parë më shpirtmadh se sot. Kasimi i tha:Vallahi të më prehet gjuha do të ishte më edashur për mua se sa të flas për diçka që nukkam dituri.

Sufjan b. Ujejne dhe Sehnun b. Saidi autori Mudevenes” kanë thënë: Më i guximshmimes njerëzve për fetva është ai që ka më pakdituri.

Një njeri e ka pyetur Malik b. Enesin ditëme radhë për një gjë dhe më në fund i kathënë: Unë flas për një gjë që mendoj se ështëhair, por këtë çështjen tënde nuk e di mirë.

Hejthem b. Xhemil ka thënë: E kam parëMalikun që është pyetur për dyzet e tetëçështje nga të cilat për tridhjetë e dy ka thënënuk i di.

Ndoshta mund të jetë pyetur imam Malikupër pesëdhjetë çështje dhe ai nuk ështëpërgjigjur në asnjërën nga ato. Është pyeturpër një çështje dhe ka thënë: Nuk e di. I kanëthënë atij: Kjo është çështje e lehtë, ekollajshme. Ai është zemëruar dhe ka thënë:Nuk ka në dituri gjë të lehtë. A nuk e kedëgjuar fjalën e Allahut “Ne do të shpallim tyfjalë të rëndë (të madhe)”. (Muzzemil 5)dituria, e gjitha është e rëndë e veçanërishtajo për të cilën do të pyetesh Ditën eKijametit.

Abdullahu i biri i imam Ahmedit ka thënënë pyetjet që i kanë parashtruar: E kamdëgjuar babanë tim kur ka thënë:Abdurrahman b. Mehdiu ka thënë: Një njeri

...Me të vërtetë ai që u jepfetva njerëzve për çdo gjë qëpyetet, është i çmendur...“ “

16

KËNDI IM

nga banorët e Marokut (perëndimit të shtetitislam) e ka pyetur Malik b. Enesin për njëpyetje, ai u përgjigj me: Nuk e di. Ai tha: O EbuAbdullah, po thua nuk e di?! Tha: Po dhethuaji të tjerëve pas teje, se unë nuk e di.

Kështu e kishin kuptuar fikhun gjenerata eparë, me këtë metodologji, se kjo dituri i kabazat hyjnore, dhe se fetvaja pa diturillogaritet si thënie kundër Allahut, dhe seështë nga krimet e mëdha për të cilat na ekanë tërhequr vëmendjen rreptësisht tekstet,siç mund ta gjesh në thënien e Allahut:“Thuaj: “Zoti im i ndaloi vetëm të këqijat eturpshme, le të jenë të hapta ose të fshehta,ndaloi mëkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa tëdrejtë, ndaloi t’i vishni Allahut shok pa pasurpër të kurrfarë argumenti, dhe ndaloi të thonipër Allahun atë që nuk e dini se është evërtetë.” Araf 33

Po ashtu edhe në Ajetin: “Mos i thoni asajrrenës së gjuhëve tuaja: “Kjo është hallall ekjo është haram” e të shpifni ndaj Allahutrrenë. Vërtet, ata që shpifin rrenë ndajAllahut, nuk kanë shpëtim.” Nahël 116

Këshillimi i shpeshtë me dijetarët dhefukahatë

Kalifët këshilloheshin me sahabët përçështje, të cilat nuk gjenin dispozita në Librine Allahut dhe në Sunetin e të Dërguarit. Librate Sunetit na e kanë përcjellë dialogun qëështë zhvilluar mes Omer b. Hatabit, EbuBekrit dhe Zejd b. Thabitit – radijallahuanhum - në lidhje me tubimin e Kuranit.

Është zhvilluar debat mes sahabëve rrethluftimit të murtedëve, të cilët refuzuan tajapin zekatin, por e shprehnin shehadetin. Nëatë debat u morën vesh se është edetyrueshme për t’i luftuar.

Omer b. Hatabi ka pasur një grup ngasahabët më të vjetër, që i mblidhte dhekëshillohej për çështje të tij. Në mesin e tyrekishte edhe Ibën Abasin, megjithëse ishteshumë i ri. Shumë njerëz u ankuan se ai po ijep prioritet nga të rinjtë atij ndaj tjerëve që

ishin moshatarët e tij. Omeri i tuboi dhe u bërinjë pyetje, por nuk u përgjigj saktë askush,përveç Ibën Abasit. Me këtë kishte si qëllimt’iu tregojë për diturinë dhe fikhun e tij. Aidonte të tregonte se ai e meriton të jetë ngaanëtarët Këshillit. (Ehlu Shura).

Nga çështjet për të cilat është këshilluarOmer b. Hatabi radijallahu anhu ishte edhepër tokat që u çliruan nga muslimanët, a undahen luftëtarëve, apo mbeten vakëf iBejtul-Malit (Arka Shtetërore)?

Buhariu, Allahu e mëshiroftë, në Sahihune tij ka thënë: pas Pejgamberit salallahu alejhiue selem, prijësit këshilloheshin me dijetarëtnë gjërat mubah për të marrë atë që është mëe lehtë. Kur atë çështje e qartësonte Kuranidhe Suneti, ata nuk kalonin në tjetër, por epasonin Pejgamberin salallahu alejhi ue sel-lem. Ebu Bekri ishte i mendimit t’i luftojë ataqë e refuzuan ta japin zekatin. Omeriradijallahu anhu i tha: Si do t’i luftosh kurPejgamberi salallahu alejhi ue selem ka thënë:“Jam urdhëruar t’i luftoj njerëzit derisa tëthonë: La ilahe il-lallah (s’ka të adhuruarpërpos Allahut), e kur të thonë La ilahe il-lallah, do t’ua mbrojmë gjakun (jetën) dhepasurinë, përpos me hakun e vet, dhellogarinë do ta kenë tek Allahu.”

Ebu Bekri ka thënë: Vallahi do t’i luftoj ataqë ndajnë atë që ka bashkuar i Dërguari iAllahut salallahu alejhi ue selem, e pastaj nëkëtë veprim e pasoi edhe Omeri. Ebu Bekrinuk u ndal të këshillohej, meqë ai patigjykimin e Pejgamberit salallahu alejhi ueselem, në lidhje me ata që dallojnë mesnamazit dhe zekatit dhe dëshirojnë tëndryshojnë fenë dhe dispozitat e saj.Pejgamberi salallahu alejhi ue sel-lem kathënë: “Kush e ndërron fenë e vet, mbyteni!”

Pejgamberi alejhi selam është këshilluarme sahabët e tij në betejën e Uhudit për dalje,ose qëndrim. Ata ishin të mendimit që të dalime ata. Ai pasi e veshi mburojën dhe iamësyu, ata i thanë: Rri, mos dil! Ai nuk e mori

17ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AKIDE

parasysh thënien e tyre pasi ishte nisurtë dalë dhe ka thënë: “Nuk bën për njëpejgamber që të veshi parzmoren epastaj ta lejë derisa të gjykojë Allahu”.

Ai është këshilluar me Aliun dheUsamen radijallahu anhuma nëndodhinë e shpifjes me Aishen. Ai idëgjoi të dy derisa zbritën ajetet përkëtë ndodhi dhe pastaj i kamxhikoi qëtë dy shpifësit dhe nuk u kthye temospajtimi i atyre të dyve, por gjykoime atë që e urdhëroi Allahu.

Ebu Bekri dhe Omeri pas tij i kanëdetyruar fukahatë nga sahabët tëqëndrojnë në Medine, që të jetë më ilehtë këshillimi me ata për çështje tëvështira. Ebu Bekër Sidikut i ështëparaqitur një çështje për të cilën nukdinte ndonjë dispozitë të sheriatit. Ai ipyeti sahabët e Pejgamberit alejhiselam dhe në mesin e tyre gjen diturinë lidhje me atë çështje.

Është pyetur Ebu Bekri radijallahuanhu për trashëgiminë e gjyshes dhe kathënë: Nuk ke gjë në Librin e Allahutdhe nuk di të ketë gjë për ty në Sunetine të Dërguarit të Allahut, mirëpo do t’ipyes të tjerët. Kur i pyeti ata, Mugire b.Shube dhe Muhamed b. Mesleme itreguan se Pejgamberi salallahu alejhiue selem i ka dhënë një të gjashtën.

Prandaj udhëheqësit e kanë detyrimqë të kenë një grup dijetarësh, fukaha,mendimtarë dhe largpamës që të kë -shillohen për çështjet dhe problemet,ashtu siç kanë bërë kalifët më parë. Poashtu e kanë për detyrim edhe dijetarëtqë të këshillohen ndërmjet tyre që tëqartësohen më mirë çështjet, tëqartësohen më tepër argumentet dhefaktet tek të cilat mundet tëmbështetemi për njohjen e hakut.

Marrë nga libri “Fikhul ihtilaf”Përshtati Ali SHABAN

DR. MUHAMED B. MUSA EN NASËR

1. Vlera e diturisë është sipas vlerës sëasaj që mësohet, e Allahu është më ivlefshmi që mësohet. Pra, dituria e besimit,teuhidit është dituria më e vlefshme dhe mëme meritë që duhet të kërkohet. Imam IbënRexheb Hanbeliu thotë: Dituria e dobishmeështë ajo që e njofton robin me Zotin vet, itregon për Të që ta njohë dhe ta njësojë, tandiejë dhe të turpërohet prej Tij, derisa taadhurojë sikur e sheh Atë, i Lartmadhëruarqoftë Allahu.

2. Akideja (besimi) dhe Teuhidi, që tëdyja janë qëllimi i krijimit të xhinëve dhenjerëzve.

TË MËSOSHPËR ZOTIN -MËSIMI MË I VLEFSHËMAllahu subhanehu ue teala thotë: "Përqendroje vetvetensinqerisht në fe’, e i larguar prej çdo të kote, feja eAllahut në të cilën i krijoi njerëzit, s’ka ndryshim nganatyrshmëria e krijuar nga Allahu, ajo është feja e drejtë,por shumica e njerëzve nuk e dinë."

18

AKIDE

Allahu I Madhërishëm thotë: “Nuk ikam krijuar xhinët dhe njerëzit për tjetërpërveçse të më adhurojnë, nuk kërkojprej tyre furnizim dhe as të më ushqejnë.”

Fraza “..të më adhurojnë” sipasmendimit të drejtë të komentuesve ështëteuhidi d.m.th.: “të më njësojnë”.

3. Është çelësi i thirrjes i të gjithë tëdërguarve dhe ajo është qëllimi për tëcilin janë dërguar Pejgamberët përgëzuese qortues.

Allahu subhanehu ue teala në disaajete thotë: “Ne kemi dërguar në çdopopull të dërguar që t’ju thonë adhuronivetëm Allahun e largohuni nga tagutët(adhurimi i dikujt tjetër).”

“Kur kemi dërguar ndonjë pejgamberpara teje i kemi shpallur atij, se nukmeriton të adhurohet askush pos Allahut,prandaj më adhuroni Mua”.

“E ti, pra, pyeti ata të dërguarit që idërguam para teje, a kemi lejuar që nëvend të Allahut të adhurohen zota tëtjerë?”

Ja pra, i Dërguari i Allahut, mik dhe izgjedhur i Tij, trembëdhjetë vite meradhë pas dërgimit të tij qëndroi dukethirrur në përmirësimin e besimit dhepastrimin e saj nga ajo që ia kishin veshurnga shirku, idhujtaria e injoranca, egjithashtu vazhdoi edhe pas emigrimit tëtij në Medinë, me pastrimin e besimit dheqortimin nga ato veprime që ekundërshtojnë Teuhidin. Ndërsa para tijtë gjithë të dërguarit e Allahut thanë tënjëjtën gjë: “O populli im, adhuroni vetëmAllahun, ju nuk keni të adhuruar tjetër qëmeriton adhurimin përpos Tij”.

Jusufi, alejhi selam, që u sprovua nëburg thërriste në Teuhid dhe ua vonoipërgjigjen dy shokëve të tij, që e kishinpyetur, edhe pse ata mezi po prisnin qëJusufi t’u përgjigjej, por ai i thirri nëTeuhid dhe u tha: “Unë kam braktisur

fenë e një populli që nuk e beson Allahun,as botën tjetër, e ata ishin jobesimtarë.Unë ndoqa fenë e prindërve të mi:Ibrahimit, Is’hakut, Jakubit. Neve nuk natakoi t’i përshkruajmë kurrë një sendshok Allahut. Ky (besim i drejtë) ështëdhuratë e madhe nga Allahu ndaj neshdhe ndaj njerëzve, por shumica e njerëzvenuk falënderojnë. O ju dy shokët e mi tëburgut, a është më mirë të adhurohenzota të ndryshëm apo Allahu, i vetmingadhënjimtarë? “Ata që ju adhuronipërveç Allahut, nuk janë tjetër vetëm seemra që pagëzuat ju dhe prindërit tuaj.Allahu nuk shpalli ndonjë fakt për ta,vendimi (në çështje të adhurimit) nuk itakon askujt, pos Allahut, e Ai urdhëroi të

19ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AKIDE

mos adhuroni tjetër kënd por vetëm Atë.Kjo është feja e drejtë, por shumica enjerëzve nuk e dinë”.

Dijetari Islam Ibën Tejmije Allahu emëshiroftë ka thënë: “Kjo në Kuranpërmendet në shumë vende: Allahuqartëson se të gjithë pejgamberët kanëurdhëruar në Teuhid - njësimin e Allahut,që të adhurohet vetëm Allahu i pashoq,dhe kanë ndaluar nga adhurimi i dikujttjetër prej krijesave, apo marrjen për zot;gjithashtu Allahu tregon se fatlumët janëbesimtarët, ata që e njësojnë Allahun,ndërsa ata që i bëjnë shirk (shok) Allahutata janë më fatkëqijtë, këtë Allahu e kapërmendur nga të gjithë të dërguarit, dheka qartësuar se ata që nuk besojnëpejgamberët janë mushrikë (idhujtarë).

4. Për shkak të saj Allahu ka zbriturlibrat, Allahu i Madhërishëm thotë: “Meurdhrin e Tij ai zbret engjëjt me shpalljeatij që Ai dëshiron nga robërit e vet (dukeu thënë) t’ua tërhiqni vërejtjen se nuk katë adhuruar tjetër përveç Meje, pra të mëkeni frikë.”

5. Allahu krijoi xhenetin dhe zjarrinpër shkak të besimit. Kush e kundërshtonTeuhidin do ta kapi Zjarri sipaskundërshtimit të tij, ndërsa kush e mohonthelbin e saj do të jetë në Zjarrpërgjithmonë, Allahu na ruajt.

6. Për shkak të saj Allahu e krijoi këtëbotë, dhe e zbriti Ademin dhe gruan e tijnga xheneti në këtë botë, që të jetojnë aidhe pasardhësit e tij e ta ndërtojnë këtëbotë, duke e njësuar Allahun dhe duke iunënshtruar Atij.

7. Për shkak të saj është bërë eligjshme lufta në rrugën e Allahut. Allahuthotë: “Luftojini ata (idhujtarët) derisa tëzhduket sprova e tyre dhe derisa të

aplikohet feja vetëm për Allahun…”.Imami i njohur dhe komentuesi i

Kuranit Muhamed b. Xherir Taberiu,Allahu e mëshiroftë, kur komenton fjalinë“të zhduket sprova” thotë: të zhduketshirku-idhujtaria, e të mos adhurohetaskush tjetër pos Allahut të pashoq, ekështu tërhiqet ndaj robërve të Allahutsprova e tyre, dhe “të aplikohet fejavetëm për Allahun” thotë: derisa të jenënënshtrimi dhe adhurimi të sinqertë përAllahun, jo për dikë tjetër.1

8. Akideja-Teuhidi është detyrimi iparë i robërve. Allahu subhanehu ue tealathotë: “dhe dije se nuk ka të adhuruartjetër me meritë pos Allahut.” ImamBuhariu Allahu e mëshiroftë thotë: “Kafilluar me diturinë para fjalës dheveprës.”

Na përcillet nga Ibën Abasi Allahuqoftë i kënaqur me të, se i Dërguari,salallahu alejhi ve selem, kur e dërgoiMuadhin në Jemen i tha: “Ti me të vërtetëpo shkon te një popull që janë Ithtarë tëLibrit (krishterë e hebrenj), gjëja e parëqë do t’u kumtosh le të jetë dëshmia, senuk ka të adhuruar tjetër me meritë posAllahut…” 2 sipas një transmetimi tjetërtha “thirri ata derisa ta njësojnë Allahun eLartë.”

9. Akideja - Teuhidi ështënatyrshmëria në të cilën Allahu i kakrijuar njerëzit. Allahu subhanehu ueteala thotë: “Përqendroje vetvetensinqerisht në fe’, e i larguar prej çdo tëkote, feja e Allahut në të cilën i krijoinjerëzit, s’ka ndryshim nga natyrshmëriae krijuar nga Allahu, ajo është feja edrejtë, por shumica e njerëzve nuk edinë.”

I Dërguari salAllahu alejhi ue selem ka

1 Buhariu (1458), Muslimi (19), (31)2 Muslimi (93), (153), Ahmedi (3\325) nga Xhabiri.

thënë: “Çdo fëmijë lind në natyrshmëri, eprindërit e tij e bëjnë jehudi, ose tëkrishterë, ose zjarrputist.”

10. Veprat pranohen me besim tëpastër. Allahu i Madhërishëm në disaajete thotë: “Kush bën një vepër të mirë,qoftë mashkull ose femër, e duke qenëbesimtar, Ne do t’i japim atij një jetë tëmirë (në këtë botë), (e në botën tjetër) dot’u japim shpërblimin më të mirë përveprat e tyre.”

“Me të vërtetë ty të është shpallur eedhe atyre para teje: nëse i bën shok(Allahut), veprat e tua janë të asgjësuaradhe ti do të jesh prej të humburve.”

“…e sikur t’i përshkruajnë shok Zotitkishte për t’ju shkuar huq ajo që kanëvepruar.”

11. Vendi i pasuesve të besimit sëpastër është xheneti. Allahu iMadhërishëm thotë: “...ai që i përshkruanZotit shok, Allahu ia ka ndaluar atijxhenetin dhe vendi i tij është zjarri. Përmizorët nuk ka ndihmës.”

Pejgamberi salAllahu alejhi ue selemthotë: “Kush e takon Allahun duke mos ibërë shok Atij askënd do të hyjë nëxhenet, ndërsa kush e takon Atë duke ibërë shok do të hyjë në Zjarr.” 3

I Dërguari i Allahut gjithashtu thotë:“Kush dëshmon se nuk ka të adhuruar metë drejtë pos Allahut, të pashoq,Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij, eIsai është rob i Allahut dhe i dërguar i Tijdhe është si rezultat i fjalës së Allahutbëhu, që i është drejtuar Merjemes, eështë frymë (shpirt) nga Allahu, dhe sexheneti është i vërtetë, e zjarri i vërtetë,do ta fus Allahu në xhenet nga secila derë

prej tetë dyerve të tij.” 4, në një trasmetimtë Muslimit thotë: “do ta fus Allahu atë nëxhenet edhe nëse ka pak vepra.”

Gjithashtu ai thotë: “Allahu ia kandaluar zjarrin atij që thotë “la ilaheilallah”, duke e thënë këtë vetëm për hirtë Allahut.” 5

12. Akideja - besimi është shkak ifaljes së të gjitha mëkateve. Allahu iMadhërishëm thotë: “Allahu me tëvërtetë nuk e fal (mëkatin) t’ipërshkruhet Atij shok (idhujtarinë), epërpos këtij (mëkati) i fal kujt të do.”

Muhamedi salAllahu alejhi ue selemthotë: “Allahu i Madhëruar ka thënë: Obiri Ademit, sikur të më vish me mëkatesa toka dhe më takon Mua pa mëshoqëruar askënd, do të vij me po aqfalje.” 6

13. Allahu e ka bërë teuhidin - njësimine Tij prej të drejtave më të mëdha, ndërsae ka bërë shirkun - idhujtarinë prejmëkateve më të mëdha. Allahu iMadhërishëm thotë: “Zoti yt ka dhënëurdhër të prerë që të mos adhuroni tjetërpos Tij…”.

Gjithashtu thotë: “Nëse largoheni prejmëkateve të mëdha, të cilat u janë tëndaluara, Ne ju shlyejmë mëkatet e vogla

20

AKIDE

... Akideja mbjell te pronari isaj forcën dhe qëndruesh-mërinë para sprovave,vështirësive, mundimeve eproblemeve...

“ “3 Muslimi (93), (153), Ahmedi (3\325) nga Xhabiri.4 Buhariu (3435), Muslimi (28), nga Ubadete b. Samiti radijallahu anhu.5 Buhariu (425), (6938) dhe kjo frazë është prej tij, Muslimi (33) nga Utban b. Maliku radijallahu anhu.6 Tirmidhiu (3534), Ahmedi (5\154) Albani e ka saktësuar në "Es Silsiletus sahiha” (128).

21ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AKIDE

dhe ju fusim në një vend të ndershëm.”Na përcillet nga Muadh b. Xhebeli

radijallahu anhu, të ketë thënë: “Ishambrapa Pejgamberit salAllahu alejhi ueselem i hipur në gomar, kur Resulullahimë tha: “O Muadh, a e di se cila është edrejta e Allahut për robërit dhe e drejta erobërve për Allahun? Thashë: Allahu dhe iDërguari i Tij e dinë më së miri. Më tha: “Edrejta e Allahut për robërit është që taadhurojnë Atë dhe mos t’i bëjnë shok,ndërsa e drejta e robërve për Allahunështë të mos i dënojë ata që nuk i bëjnëshok.” 7

14. Akideja - besimi është shkaku më imadh për largimin e sprovave të kësajbote dhe të botës tjetër: Allahu iMadhërishëm thotë: “E atyre të cilëve upriu e mbara nga ana Jonë do të jenë largtij (xhehenemit). Ata nuk do të dëgjojnëas zhurmën e tij dhe ata do të jenëpërgjithmonë të kënaqur me atë që edëshirojnë vetë. Ata nuk do t’i shqetësojëajo frika e madhe (e fryrjes së Surit), dhedo t’i presin engjëjt (duke i uruar): “Kjoështë dita juaj që u premtohej”.

Gjithashtu Allahu thotë: “Kush bën njëvepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, eduke qenë besimtar, Ne do t’i japim atijnjë jetë të mirë (në këtë botë), (e në botëntjetër) do t’u japim shpërblimin më tëmirë për veprat e tyre”.

15. Akideja - teuhidi është prejshkaqeve më të mëdha që të fitohetndërmjetësimi i Resulullahut salallahualejhi ue selem. Përcillet nga Ebu Hurejraradijallahu anhu se ka thënë: I kam thënëtë Dërguarit të Allahut: Kush është mëmeritori për shefatin (ndërmjetësimin)tënd? Më ka thënë: “Kush thotë ‘la ilaheilallah’ (nuk ka të adhuruar me meritë

përveç Allahut) me sinqeritet ngathellësia e zemrës.” 8

16. Atyre që kanë akide të pastërAllahu ua ka garantuar ndihmën,udhëzimin, sigurinë dhe sundimin në këtëbotë. Allahu i Madhërishëm thotë: “Atyrenga mesi i juaj që besuan dhe bënë vepratë mira Allahu u premtoi se do t’i bëjëzotërues në atë tokë ashtu siç i bërizotërues ata që ishin para tyre dhe fenë tëcilën Ai e pëlqeu për ta do ta forcojë, e nëvend të frikës Ai do t’u dhurojë siguri. Atamë adhurojnë mua e nuk më shoqërojnëasgjë. E kush edhe pas kësaj mohon, tëtillët janë ata më të prishurit.”

Gjithashtu Allahu thotë: “Ata qëbesuan dhe besimin e tyre nuk engatërruan me idhujtari (shirk), atyre utakon të jenë të sigurt dhe ata janë nërrugë të drejtë.”

17. Akideja mbjell te pronari i sajforcën dhe qëndrueshmërinë parasprovave, vështirësive, mundimeve eproblemeve, duke qenë kështu pasues ipejgamberëve, të cilët e sollën këtë besimnga Allahu dhe të cilët ishin tëdurueshëm në rrugën e Allahun ndaj asajqë hasnin.

18. I pastron zemrat e besimtarëvenga shkaqet e ndarjes dhe përçarjes, metë cilat janë sprovuar pasuesit e epshevedhe risive (bidateve).

19. Besimi - teuhidi bën që robi të jetëi pavarur dhe i lirë e të mos i nënshtrohetdhe përulet askujt nga krijesat.

Përktheu: Fidan XheliliJordani

7 Buhariu (2856), (7373), Muslimi (30), (49).8 Buhariu (99), (6570).

22

FIKH

SHKRUAN: ALAUDIN ABAZI

Sistemet bankare bashkëkohorevazhdojnë të fusin ndryshime tëtërësishme, në lidhje me paranë dhe

zhvillimin e bizneseve. Ndër këto ndryshimeështë edhe mënjanimi i përdorimit të paravetë gatshme (kesh-cash), gjatë tregtive tëndryshme duke e zëvendësuar atë me paranëelektronike, e cila i vihet në dispozicionklientit 24 orë në ditë dhe kudo që ka nevojë.

Për të krijuar një ide më të qartë mbi këtoshërbime që tani pothuajse janë bërëdomosdoshmëri për secilin do të sqarojmëmë shumë, duke treguar llojet e tyre,mënyrat e përdorimit, përparësitë,gjithashtu edhe qëndrimin e JurisprudencësIslame rreth këtyre llojeve.

Çfarë janë kartelat bankare:Kartelat bankare në gjuhën arabe quhen:

“Bitakat el I`itiman” dhe ato janë kartelametalike apo plastike, që i nxjerrin në

PARAJA ELEKTRONIKEKARTELAT BANKARE (1/2)Për të krijuar një ide më të qartë mbi këto shërbime që tani pothuajse janë bërë domosdoshmëri për secilin dotë sqarojmë më shumë, duke treguar llojet e tyre, mënyrat e përdorimit, përparësitë, gjithashtu edheqëndrimin e Jurisprudencës Islame rreth këtyre llojeve.

23ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

FIKH

përdorim bankat komerciale oseinstitucionet financiare dhe shërbejnë sipajisje me të cilën mund të tërheqim para osetë bëjmë pagesa të ndryshme. Me fjalë tëtjera zotëruesi ka mundësi që me këtë kartelëtë blejë ose të sigurojë para të gatshme ngainstitucioni, i cili e lëshon atë kartelë. Në tëshënohet emri i bartësit, data e lëshimit, datae skadimit të afatit dhe numri i kartelës. Ajopërmban edhe fjalëkalimin me anë të të cilitklienti i qaset llogarisë së vet bankare dhe kynuk shënohet në kartelë e këtë nuk e diaskush përveç pronarit të saj.1

Asambleja Ndërkombëtare e Fikhut Islami përkufizon kartelat bankare si vijon:“Dokument që e lëshon autoriteti kompetent(banka) për një person fizik apo juridik2,bazuar mbi një marrëveshje mes tyre. Kjo(marrëveshje) i jep mundësi zotëruesit tëshit-blejë dhe të kryej shërbime të tjera meatë që e merr në konsideratë këtë dokument(tregtari), pa e paguar çmimin në çast, përshkak se burimi (banka) e merr përsipërpagesën.”3.

2- Cili është autoriteti kompetent përlëshimin e këtyre kartelave

Kartelat bankare lëshohen nga bankat tëcilat kanë licencë prej institucionevefinanciare ndërkombëtare të njohura dhe atojanë pronarët legjitimë të këtyre kartelave.Organizatat më të njohura janë:

- AMERICAN EXPRESS- VISA- MASTER CARD- EURO CARD- DINERS CLUB etj.3- Llojet e kartelave bankareNë kohën tonë kemi disa lloje kartelash

bankare dhe kemi vazhdimisht risi në lidhje

me to varësisht prej formave dhekreativitetit, që ofron konkurrenca ebankave. Nëse fillojmë shtjellimin e të gjithakëtyre llojeve një nga një, atëherë do tënevojitet një zgjerim ndoshta edhe ibezdisshëm për lexuesin, prandaj do tëbëjmë një ndarje të përgjithshme të këtyrellojeve duke i klasifikuar vetëm në dy sosh,pastaj do ta shtjellojmë secilin lloj në vete.

Këto dy lloje janë:Kartela me Mbulesë - Kartelat e DebititKartela pa Mbulesë - Kartelat e Kreditit

Kartelat me Mbulesë - Kartelat e DebititKartelat e debitit në gjuhën arabe quhen

“Bitaketu Mugat-ta”, “Kartela me Mbulesë”,meqë mbulohet me llogarinë e klientit, që aika në bankë. Ndërsa në rajonin tonë këtokartela quhen edhe “Kartela Këmbimi”.

Kartela e Debitit është kartelë klasike, tëcilën banka ia lëshon klientit që ka një llogaribankare tek ajo. Kjo kartelë është e lidhurdrejtpërdrejtë me llogarinë rrjedhëse tëklientit dhe përmes saj mund të shfrytëzojëtë gjitha të hollat, që ai ka në atë llogari.Zotëruesi i kësaj kartele bën tërheqje kesh tëkëtyre të hollave përmes rrjetit tëbankomatëve ATM4, në shtetin e tij dhe kudonë botë. Ai gjithashtu me këto kartela mundtë blejë nëpër dyqane të ndryshme, që do tëthotë se këto kartela zëvendësojnë paratë egatshme duke shmangur kështu rrezikun ehumbjes apo vjedhjes. Kjo kartelë jepmundësinë e përdorimit të parave 24 orë nëditë, 7 ditë në javë, në çfarëdo kohe, nëçfarëdo vendi.

Maestro dhe VISA Electron janë dy firmatmë të njohura botërore të kartelave debit, që

1 ‘El Muamelat el Malije el Muasire”, dr. Vehbe Zuhejli, fq. 537; “Fikhul Muamelatel Malijel Muasire”, dr. Sad elHathlan, f. 150. http://www.klubikulturor.com/ppoint/kartelat.pps

2 Person juridik konsiderohen ndërmarrjet, firmat tregtare, institucionet shoqërore, etj.3 Vendimi i Asamblesë Ndërkombëtare të Fikhut Islam, nr. 7/1/ 65. 4 Automatic Teller Machine

24

FIKH

nënkupton se këto mund t’i përdorim në tëgjitha bankomatet në të cilat shohim shenjëne tyre.

Banka regjistron transaksionet eklientëve, të cilat kryhen përmes kësajkartele, kështu që zotëruesi mund tërishikojë shpenzimet e tij kur të dëshirojëdhe kjo i ofron klientit kontroll të plotë mbiparatë.

1) Dispozita sheriatike e Debit KartelaveNuk ka ndonjë arsye që të konsiderohet i

ndaluar ky lloj kartelash, prandaj dispozita esaj është se lejohet të përdoren ato. Kjo përfaktin se zotëruesi i kësaj kartele bën vetëmtërheqjen nga llogaria e tij dhe nuk ka ndonjëkushtëzim, që do ta shpinte atë në kamatëapo në diçka tjetër të ndaluar. Prandaj meqënuk ka ndonjë paqartësi në mënyrën efunksionimit të këtij lloji kartele dhe nuk kakomplikime, asambletë shkencorebashkëkohore të fikhut nuk janë marrë mehulumtimin e mëtejshëm të këtij lloji.

2) Disa çështje që kanë të bëjnë me kartelat e debitit

Edhe pse theksuam se institucionetshkencore sheriatike nuk i kanë shtjelluarkartelat e debitit, për shkak se klienti me këtëshërbim vetëm i qaset parave, të cilat i ka tëdepozituara në bankë dhe nuk kakomplikime në përdorimin e kartelave tëdebitit, megjithëkëtë ekzistojnë disa sqarimeqë janë bërë nga disa dijetarë bashkëkohorë,që kanë folur për këtë lloj kartelash. Nëvazhdim do të përcjellim shtjellimet e këtyreçështjeve.

Çështja e parë: Pagesa e tarifës për shërbime administrative

Zakonisht ky lloj i kartelave lëshohet

falas, por në disa banka bëhet pagesa mujoree shërbimeve administrative, qoftë edhe menjë shumë formale, fjala vjen 0.50 euro nëmuaj. Sidoqoftë, klienti të paguajë një taksë sishpenzim administrativ për llogari të bankës,duke mos e bazuar atë shpenzim mepërqindje, por në shpenzimet reale që kabërë banka për ta lëshuar atë produktkonsiderohet si procedurë e lejuar në Islam.5

Çështja e dytë: A lejohet blerja e arit dhe e argjendit me kartelë debiti

Arsyeja se pse ngrihet kjo çështje siproblematikë është se ari dhe argjendi janënga mallrat me të cilat ndodh kamata, nëseshit-blihen me para duke mos i dorëzuar tëdy mallrat në të njëjtën kohë. Me fjalë të tjeranëse blihet ari apo argjendi me para, atëherëduhet patjetër që të shkëmbehen ato (ari dheparatë) në të njëjtin tubim (dorë më dorë).Për këtë nuk lejohet që të shkojmë tekargjendari e të blejmë arin me borxh dhenëse e blejmë kështu, atëherë kemi rënë nëkamatë. Muhamedi, lavdërimi dhe paqjaqofshin mbi të, thotë: “Nëse ndryshojnë këtolloje (mallrat e kamatës), atëherë shisni si të donime kusht që shitblerja të jetë dorë më dorë”.6

Por nëse shkojmë tek argjendari dheblejmë ar dhe në vend që të paguajmë mepara të gatshme i dorëzojmë kartelënbankare të debitit dhe e bëjmë pagesën eshumës së nevojshme me kartelë direkt ngallogaria jonë, a është e lejuar kjo apo jo dhepagesa në këtë mënyrë, a e nënkuptondorëzimin e parave shitësit apo jo?

Përgjigja është se pagesa me kartelë ështënjësoj sikur të jetë pagesë me para tëgatshme, meqë me këtë proces blerësi iatransferon paratë e nevojshme nga llogaria etij në llogarinë e shitësit. Prandaj blerja e aritdhe e argjendit me këtë lloj kartele është e

5 “Fikhul Beji Vel Istithak Vet-tatbikil Muasir”, dr.Ali Salus, f.826. 6 Shënon Muslimi

25ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

FIKH

lejuar dhe nuk ka kurrfarë pengese7.

Çështja e tretë: Tërheqja e parave nga bankomatet, të cilat i takojnë bankave të tjera

Edhe kjo çështje është e rëndësishme tësqarohet, sepse ngrihen pikëpyetje në lidhjeme të dhe pagesat shtesë që bëhen gjatëtërheqjes së parave nga bankomatet ebankave të tjera. Shembulli i kësaj është: nësene zotërojmë një kartelë nga një bankë ecaktuar dhe e përdorim atë në bankomatin enjë banke tjetër. Pra, të tërheqim para ngabankomati i bankës tjetër në të cilin nukkemi xhirollogari. A lejohet kjo apo jo?

Dijetarët bashkëkohorë për këtë problemkanë dy mendime: Mendimi i parë është senuk lejohet dhe mendimi i dytë thotë selejohet.

Ata që e kanë ndaluar këtë thonë se gjatëtërheqjes së parave nga bankomati i bankëstjetër, bëhet një pagesë prej afërsisht dyeurosh e gjysmë. Pastaj gjatë këtijtransaksioni ne marrim hua nga kjo bankë, ecila më vonë e rikthen atë hua ngaxhirollogaria jonë në bankën në të cilën ikemi të depozituara paratë tona. P.sh., nësene tërheqim 200 euro nga bankomati indonjë banke tjetër, atëherë ne në fakt kemimarrë borxh nga ajo bankë. Më vonë ajobankë e rimerr borxhin që na kishte dhënë

neve, nga banka tek e cila ne e kemi llogarinëtonë, vetëm se në këtë rast ajo nuk rimerrvetëm 200 euro, por i merr 202.5 euro.Prandaj ky transaksion ka përzierje mekamatë dhe është i ndaluar.

Megjithë këto shtjellime, e sakta është selejohet që të tërheqim para nga bankomatete bankave të tjera, për shkak se në fakt nevegjatë kësaj tërheqjeje i qasemi llogarisë sonëesenciale drejtpërdrejtë dhe nga ajo itërheqim paratë. Pra, nuk është e saktë setërheqim para nga llogaria e bankës tjetër(pra, nuk marrim hua nga banka tjetër që mëvonë ajo e rimerr atë hua nga banka jonë).Kurse puna e bankës nga bankomati i së cilësbëjmë tërheqje është se ajo vetëm na e ofronshërbimin e qasjes dhe asgjë tjetër. Prandajpagesa e 2.5 eurove, të cilën e fiton banka,gjatë këtij transaksioni (nëse tërheqim paranga bankomati i ndonjë banke tjetër), ështëpagesë e shërbimit dhe e shfrytëzimit tëbankomatit. Padyshim se aparatet (ATM)kanë shpenzime të llojeve të ndryshme,sikurse pagesa e qirasë së vendit ku vendosenato, pagesa e rrymës, shërbimi që i bëhetaparatit dhe mirëmbajtja, sigurimi i linjëstelefonike ose linjës së internetit etj. Për tëgjitha këto bëhen shpenzime dhe banka ka tëdrejtë t`i kërkojë ato.

Prandaj nga kjo që u parashtrua më lartkuptuam se nuk ka ndonjë turbullirë apopengesë në lejimin e tërheqjes së parave ngabankomatet e bankave të tjera dhe lejohetmarrja e shumës si tarifë e shpenzimeveadministrative8.

Çështja e katërt: MbitërheqjaNëse i aprovohet klientit që të tërheqë një

shumë më të madhe se sa ai zotëron nëllogari, kjo është e lejuar për të që të tërheqë,

...Nuk lejohet që të shkojmëtek argjendari e të blejmë arinme borxh dhe nëse e blejmëkështu, atëherë kemi rënë nëkamatë...

“ “7 “Fikhul Muamelatel Malijel Muasire”, dr. Saad el Hathlan, fq. 151. “El Muamelat el Malije”, dr. Jusuf Shibejli,

fq. 109. 8 “Fikhul Muamelatel Malijel Muasire”, dr. Saad el Hathlan, fq. 152-155.

26

FIKH

por të mos ketë kushtëzime për llogaritje tëkamatës gjatë këtij transaksioni, qoftë edhenëse nuk arrijmë të bëjmë pagesën në afatine paraparë9. Për këtë do të flasim mëgjerësisht kur do të shtjellojmë llojin e dytëtë kartelave.

B. Kartela pa Mbulesë- Kartelë KreditiKëtë lloj kartele e ka shqyrtuar Asambleja

Ndërkombëtare e Fikhut Islam, e cila buronnga Organizata e Kongresit Islamik, në mble -dh jen e saj të dymbëdhjetë në Riad të ArabisëSaudite, më 25 Xhumadel Ahire 1421 H, qëpër puthet me datën 23 Shtator 2000. Ndërsaashtu siç e theksuam më lart, llojit të parë(Ka rtelave të Debitit) nuk i është qasur Asa -mbleja, meqë dispozita rreth saj është e qartë.

Kartela pa mbulesë është: “Dokument që elëshon autoriteti kompetent (banka) për njëperson fizik apo juridik, bazuar mbi njëmarrëveshje mes tyre. Kjo (marrëveshje) i jepmundësi zotëruesit të shit-blejë dhe të kryejëshërbime të tjera me atë që e merr nëkonsideratë këtë dokument (tregtari), pa epaguar çmimin në çast, për shkak se burimi(banka) e merr përsipër pagesën. Fillimishtpagesa bëhet nga llogaria e burimit, pastajshuma kompensohet më vonë nga mbajtësi ikartelës brenda disa afateve të vazhdueshme.Një pjesë e autoriteteve kompetente(bankave) e ngarkojnë me kamatë mbishumën e llogarisë së papaguar pas një kohetë caktuar nga koha e kërkesës dhe disa tëtjera jo.10“

Kartelat e kreditit te ne quhen edhekartela “blej tashti - paguaj më vonë!” dhemë të njohurat janë Maestro dhe Visa Classic.

Zotëruesit të kësaj kartele i ofrohetshumë e parave borxh nga banka dhe nukkushtëzohet që klienti të ketë xhirollogariapo para të depozituara në bankë. Me këtëkartelë klienti, mund të blejë nëpër dyqane

me të cilat ka marrëveshje banka dhepagesën e bën banka në vend të klientit. Aigjithashtu me këtë lloj kartele mund tëtërheqë para (kesh) nga bankomatet, edhepse nuk ka të depozituar asnjë shumë nëbankë. Klienti është i detyruar që borxhin emarrë me këtë kartelë ta kthejë brendaafateve të parapara me këste ose menjëherë.Shumica e bankave e kufizojnë afatin deri në45 ditë pa interes, por disa edhe më shumë sekaq. Pos blerjeve nëpër dyqane, tërheqjes sëparave kudo në botë, këto kartela mund tëshfrytëzohen edhe për blerje në internet,rezervime të hoteleve si dhe rent-a-car.

Palët pjesëmarrëse në këtë kartelëNë kartelat pa mbulesë mund të marrin

pjesë këto palë:Pala e parë: Institucioni financiar ndër k -

ombëtar, i cili e zotëron licencën e kar telës si:“VISA”, “AMERICAN EXPRESS”, “MASTERCARD” etj. Ky institucion njëherazi ështëedhe monitoruesi i kartelave që lëshohen nëbazë të marrëveshjeve që i realizon mebankat nëpër të gjitha vendet e botës.

Pala e dytë: Banka, e cila e lëshon nëqarkullim kartelën.

Pala e tretë: Bartësi i saj, pra klienti.Pala e katërt: Tregtari ose pronari i

shitores tek i cili blen klienti.Pala e pestë: Është e mundur të hyjë si

palë edhe ndonjë bankë tjetër në të cilënështë klient tregtari (shitësi), por ka mundësiqë edhe mos të ketë palë të pestë, por të dyedhe blerësi edhe tregtari të jenë klientë të sënjëjtës bankë.

Qëndrimi sheriatik në lidhje me kartelatpa mbulesë...

(për këtë dhe të tjera me rëndësi do të mësoni në numrin e

ardhshëm të revistës)9 “El Muamelatel Malijel Muasire”, dr. Vehbe Zuhejli, fq. 540 10 El Muamelatel Malijel Muasire”, dr. Vehbe Zuhejli, f.537.

27ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AVANCIMI PERSONAL

SHKRUAN: AGRON TERZIQI

Për t’iu përgjigjur kësaj pyetje kërkohet qëtë jesh i relaksuar dhe pastaj të mendoshthellë. Ka shumë mendime, të cilat të

pengojnë nga iniciativa për të ndërmarrëkontrollin e vetes në duart e tua, krijojnëdëshpërim, e dobësojnë entuziazmin, i cili tëndihmon për t’i realizuar planet e tua. Në jetëke humbur shumë shanse për shkak të disamendimeve të gabuara dhe të dështuara,ndërsa tani ka ardhur koha për të ndryshuar,

mirëpo si ka mundësi t’i ndryshosh këtomendime nëse nuk ke njohuri rreth tyre?

Në fjalorin e suksesit nuk ekzistojnë këtody fjalë: “Nëse” dhe “por”. Fjala ‘nëse’nënkupton shtyrjen, zvarritjen, vonesën epërtacinë, si dhe pritjen e mundësisë gjersa tëtë vijë dhe të trokasë në derën tënde në vendtë kërkimit të saj. Ndërsa ‘por’ do të thotëshndërrimi i çdo shansi në vështirësi,problem dhe në të pamundur, e jo trajtim içdo problemi si mundësi për të mësuar dhepërfituar.

Sa herë i ke thënë vetes “nuk mundem”,

MENDIMET QË TËTËRHEQIN MBRAPA?

Sa herë i ke thënë vetes “nuk mundem”, “jo tani”, “ka kaluar koha”, “e pamundur”... e shumë e shumëmendime të ngjashme, që kanë ndikuar të ndalosh ose të dështosh derisa edhe ke humbur përfundimishtshansin, e sigurisht edhe shumë shanse të tjera.

28

AVANCIMI PERSONAL

“jo tani”, “ka kaluar koha”, “e pamundur”... eshumë e shumë mendime të ngjashme, qëkanë ndikuar të ndalosh ose të dështoshderisa edhe ke humbur përfundimishtshansin, e sigurisht edhe shumë shanse tëtjera.

Botëkuptime të tilla nuk duhet të kenëvend në mendjen tënde, dhe duhet t’i flakëshato me shpejtësi, sepse shumohen sikurseviruset, pastaj ato ta mbizotërojnë mendjentënde dhe për pasojë ato ta degjenerojnë dhenë fund e prishin atë.

Ndjenja se je bërë i moshuarJanë të shpeshta deklarimet që dëgjojmë

si: “Tashmë jam i moshuar për... t’u shkolluar,më ka ikur treni...” etj.

Kam takuar shumë njerëz të moshave,gjinive dhe niveleve të ndryshme shoqërore,nuk e teproj nëse them se mosha ka qenëfaktori kryesor me të cilin arsyetoheshin ata,të cilët ikin nga përgjegjësia ose vonojnëprocesin e ndryshimit nga e mira. Shumicaprej tyre thonë: “Mosha ime nuk është eduhur për të bërë këtë...” apo “Jam i vjetërdhe jo i përshtatshëm të merrem me këtëpunë...”.

Nuk ka gjë që e dekurajon njeriun, e shuanentuziazmin dhe ëndrrat e tij, sesa hedhja epërgjegjësisë në një pjesë të jetës në të cilënnuk ke kurrfarë kompetence, ashtu si çështjae moshës, sepse kjo e detyron njeriun tëshkojë në pension të hershëm, duke u bërënjeri i ngeshëm dhe i padobishëm, që ecën nëdrejtim të dëshpërimit, humbjes së lumturisënë jetë dhe ndjenjës së depresionit. Mirëpo, aka mundësi të ndalosh shkatërrimin e vetesnga kjo metodë?

Përgjigjja është po, porse lipset punë dhejo fjalë. Nëse e vëren se je duke e përdorurkëtë hile shkatërruese, të moshës, pyeteveten menjëherë “përse jo”, në vend tëdorëzimit para kësaj dredhie të kotë. Fillo

menjëherë të mendosh për mënyrën e punës,të cilën dëshiron ta kryesh dhe ta vendosëshnë pozicionin e realizimit, edhe në këtëmoshë.

Ti nuk je përgjegjës ndaj rezultateve, sepsesuksesi është në Dorën e Allahut, mirëpo prejteje kërkohet vetëm të veprosh drejtë, meqëllim që të jesh pjesë e ajetit kuranor: “Nenuk do ta humbim shpërblimin për atë qëpunon drejtë.”

Nuk mundem!Po, mundesh. Atë që njerëzit si ti e kanë

realizuar, me lejen e Zotit mund ta realizoshedhe ti. Dita për të gjithë zgjat 24 orë, atëherëçfarë të mungon?

E tërë ajo që të mungon është ti thuashvetes: “Po, mundem”. Me këtë nuk kemi siqëllim që ta mashtrosh veten, por ta shohëshrealitetin ashtu siç është dhe të bindesh se metë vërtetë ti zotëron aftësitë e duhura. I tërësynimi është se ti ke zgjedhur në të kaluarënqë të mos i aktivizosh fare këto aftësi dhekapacitete, ndërsa tani shpresoj se kevendosur që të veprosh diçka krejt ndryshe.

Kur të vendosësh, do të arrish! Ky është kuptimi i vullnetit.

Një fjalë e urtë popullore thotë: “E kapyetur e mundura të pamundurën, ku banon?Është përgjigjur: në fantazitë e iluzionistëve(të paaftëve).” E vërtetë, sepse vetëmfantazuesit e kotë janë ata që e shohin tëpamundurën, ndërsa ata që zotërojnë vullnettë fortë i hulumtojnë vazhdimisht të gjitharrugët për t’i zgjidhur problemet dhe për t’ilarguar barrierat.

...Në fjalorin e suksesit nukekzistojnë këto dy fjalë:“Nëse” dhe “por”...“ “

29ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

Allahu e mëshiroftë Abas Akadin, i cili tha:“Vullneti është si shpata, atë e topitëneglizhenca, ndërsa e mprehë goditja dhebeteja.”

Ai që nuk e shfrytëzon vullnetin e tij dhe idorëzohet përtacisë e plogështisë e humbfuqinë dhe potencialin për të lëvizur.

Ti mund ta klasifikosh veten me dëshirënë kolonën e dështakëve apo tësuksesshmëve. Dallimi në mes atij që është isuksesshëm dhe që është i dështuar nukekziston te dija dhe potenciali, por te vullneti.Ai që zotëron vullnet, ka edhe potencial, edheforcë, ndërsa ai që e humb atë deklaron: “Nukmundem.”

Përkujdesu për kopshtin tënd me maturiMendja është si kopshti, me të cilin nuk

duhet të mjaftohesh vetëm që të mbjellimfarën e bimëve dhe luleve të bukura, sepse atodo të vyshken dhe treten nëse ti nukndërmerr edhe veprime të tjera tërëndësishme si: ujitja, heqja e barit dhe errënjëve të dëmshme. Pasi t’i largosh të gjithamendimet negative që pengojnë përparimintënd drejt objektivave të tua, do të keshmundësi të formosh mendime pozitive, tëcilat do të ndihmojnë të arrish atë që synon.Vetëm atëherë do të provosh shijen e suksesitdhe ai do të bëhet pjesë e pandashme epersonalitetit tënd. Njeriu me vetëbesim dheqë ka bindje se është i suksesshëm, nukdorëzohet pa marrë parasysh se në çfarëpengesash has, vazhdon prapë të përpiqet mengulm derisa të arrijë qëllimin. Në anëntjetër, vërejmë se ai që sheh në veten e tijvetëm dështimin, bie shumë shpejt qysh nëpërpjekjen e parë, duke kapitulluar para se tëmbërrijë te caku. Në shumicën e rastevendodh që pengesa e parë të jenë mendimet etua negative.

A ka të tjera mendime, të cilat ndikojnë qëtë kesh dyshim dhe pasiguri për të marrëkontrollin e iniciativës për ndryshim radikal

në jetën tënde? Ka mundësi! Atëherë provo t’injohësh këto mendime dhe të debatosh rrethtyre në mënyrë shkencore dhe racionale, emë pas shndërroi ato në mendime pozitivedhe të dobishme.

Si ta bësh një gjë të tillë? Ja disa metoda:- Mos u bëj koprrac. Imagjinata është falas,

mos ngurro të ëndërrosh gjëra nga mëmadhështore. Omer b. Abdulazizi, Allahu emëshiroftë, një ditë i tha ministrit të tij: “Unëkam shpirt ambicioz. Kam imagjinuar tëmartohem me Fatimen, bijën e Abdulmelikutdhe jam martuar me të. Kam imagjinuar tëbëhem emir dhe jam bërë emir i Medinës.Kam imagjinuar kalifatin dhe jam bërë kalif itërë muslimanëve. Ndërsa tani imagjinojxhenetin dhe shpresoj që ta arrij.” Ëndrratjanë ato që ndezin tek ty entuziazëm dheforcë për punë, prandaj imagjino për gjëra tëmëdha, ngjashëm me Omer b. Abdulazizin, icili aspiroi xhenetin. A ka gjë më të shkëlqyerdhe më madhështore sesa xheneti?

Shikoje të ardhmen tënde sikur të jetërealitet para teje: mbylli sytë për disa minutadhe imagjino veten duke e ushtruar vërtetë tënjëjtin veprim, të cilin ti shpreson tapraktikosh në të ardhmen. Imagjino sikur jeduke banuar në lagjen dhe shtëpinë, të cilënaspiron të banosh, në divanin të cilin edëshiron dhe të gjitha mobiliet, të cilat i keëndërruar. Imagjino veten duke e udhëhequrfirmën, të cilën aspiron, duke e filluar ditënqë nga mëngjesi me buzëqeshje ndaj

...Dallimi në mes atij që është i suksesshëm dhe qëështë i dështuar nuk ekzistonte dija dhe potenciali, por te vullneti...

“ “AVANCIMI PERSONAL

30

AVANCIMI PERSONAL

punëtorëve, duke pranuar palë. Imagjinoveten sikur je duke folur para një publiku tëmadh me bindje dhe vetëbesim të plotë...

- Kujtoje të kaluarën: Para se ta filloshtë tashmen patjetër duhet t’i braktisësh tëgjitha dhembjet e kaluara dhe mbresat ekëqija. Nëse nuk ke sukses një herë, kjo nukdo të thotë se do të dështosh përherë. Nëseshikon prapa do të gjesh dështime të shumta,të cilat nuk janë përsëritur kurrë. Kur tashikosh të kaluarën, krijo nga ajo një leksionnga i cili mëson vendet në të cilat ke gabuar,me qëllim që të mos i përsëritësh më kurrë,mirëpo assesi mos u ndal e të vajtosh për to.Edhe përkundër rëndësisë së kujtimit tëgabimeve të shkuara dhe përfitimit ngapërvoja, patjetër duhet t’i kesh parasysh edhesukseset që të jesh vigjilent, se ti zotëronaftësitë e duhura për të korrur sukses edheherëve tjera.

Cilat janë ato ndryshime që duhet t’i bësh në sjelljen tënde

Nëse mëson ta zhvillosh të menduarittënd që të jetë sa më shumë që të jetë emundur pozitiv dhe ta filtrosh atë ngamendimet negative, ke bërë hapin e parë përtë ndryshuar sjelljen për tek më e mira.Psikologët thonë: “Ju keni mundësi që tëfitoni një shprehi të mirë, nëse për 21 ditë meradhë mendoni, flisni dhe veproni ashtu siç judikton shprehia e re, të cilën ju dëshironi tapërfitoni.” Ky perceptim gradualishtshndërrohet në realitet.

Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë:“Fillimi i çdo shkence teorike dhe veprepraktike janë mendimet dhe meditimet. Atomë pas tërheqin perceptimin, perceptimivizionin, vizioni shpie tek vullneti, ndërsavullneti kërkon kryerjen e veprës, përsëritja eshpeshtë e veprës e krijon shprehinë.”

Ndërsa në ditët e sotme psikologët thonë:“Idetë e thjeshta dalëngadalë shndërrohen nëbesime (dogma) dhe qëndrime në sjellje të

vazhdueshme, ashtu që më pastransformohen në zakone, të cilatportretizojnë tiparet e personalitetit.”

Që të bësh diçka të dobishme mirëpo tëndryshme, kësaj radhe ke disa mënyra, tëcilat me lejen e Zotit do të ndihmojnë që tëndërtosh qëndrime pozitive të sjelljes:

Përgatite veten për projektin e jetësVendose planin e jetës para syve dhe mëso

si të arrish tek ai. Lexo për të... fol për të...,merr pjesë në kurse dhe ligjërata që kanë tëbëjnë me të, jeto me çdo gjë që ka të bëjë mekëtë projekt.

Nëse është projekti i jetës tënde të bëheshudhëheqës i një firme të madhe, që merretme patundshmëri, atëherë rri me njerëzit qëkanë pasur sukses në këtë veprimtari, blejlibra që flasin për tregtinë me pasurinë epatundshme, merr pjesë në simpoziumet dheseminaret, të cilat i organizojnë odatekonomike dhe përcilli vazhdimisht lajmetdhe të rejat që kanë të bëjnë me këtë llojbiznesi.

Nëse është ëndrra e jetës tënde të marrëshnjë diplomë në një degë të shkencës, lexoshumë për të, takohu me dijetarët dhespecialistët e asaj dege dhe pyeti për të gjithagjërat që të interesojnë për këtë lëmi.

Bëhu i përpiktëJeta e organizuar është e domosdoshme

për të menduarit kreativ. Shpikja nukzhvillohet në një ambient në të cilinmbretëron kaosi. Nëse fjala e urtë thotë:“Mendja e shëndoshë qëndron në trup tëshëndoshë”, atëherë ne shtojmë se: “Mendjae përpiktë qëndron në jetën e organizuar.”

Le të jetë në gjendje të rregullt dhe tësistemuar vetura jote, shtëpia, tavolina epunës, kompjuteri... etj. Ushtroje rregullin nëjetën tënde me automatizëm, sepse nuk tëkushton asgjë, dhe ti do të shohësh se çdo gjëbëhet e qartë në mendjen tënde, dhe do të

31ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

AVANCIMI PERSONAL

ndikojë që forca, entuziazmi, gjallëria tëlëvizin me shpejtësi në damarët e tu.Përpikëria dhe rregulli ndihmojnë dukshëmqë vizioni të të shfaqet më i kthjellët.

Gjeje modelinÇfarëdo që të jetë projekti dhe ëndrra jote,

sigurisht që ti nuk je i vetmi në këtë rrugë,patjetër se ekziston dikush para teje, i cili kaarritur të realizojë diçka që ngjason meprojektin tënd. Përgjatë leximit dhe studimitdo të njihesh me nismëtarët, zbuluesit dhekolosët e këtij projekti. Zgjidhe njërin prejtyre, i cili është më i preferuari yt dhe bëje atëshëmbëlltyrën më të lartë, përfito prej tij dhefillo ku ka mbaruar ai, e jo prej ku ka filluar ai.

Mirëpo, përse të kufizohesh vetëm tenjëri? Përse nuk i shkruan në letër tre prejtyre, të cilët i konsideron më të suksesshmitdhe më të përshtatshmit, dhe më pas tëshkruash se çfarë vëren të veçantë te seciliprej tyre, ngase ka mundësi që kjo të jetëpikërisht ajo që ti synon të arrish. Ështëshumë e mundur që edhe të ndihmojë ajoçfarë ke shkruar nga përvoja e tyre, që të kalënë mbresa që ti pastaj t’i formulosh mëlehtë synimet e tua.

Filloje ditën në gjendje të mirëZgjohu prej gjumit duke buzëqeshur.

Ngrihu nga shtrati me qejf dhe me gjallëri.Jeta është e shkurtër, ka shumë gjëra që

mund t’i kryesh sot. E çfarë është jeta, veçsenjë grumbull ditësh. Dita e cila të kalon parealizuar asgjë të rëndësishme, konsiderohethumbje e madhe. Ymri është i kufizuar dhejeta është e shkurtër, nuk ka vend për ata qërrinë.

Medito rreth ajetit të Allahut: “Për ata ngaju që dëshirojnë të ecin përpara ose tëkthehen mbrapsht.” Zgjidh për vete se: a dotë jesh prej atyre që ecin para apo prej atyreqë ecin mbrapa. Dije se ndalimi simbolizonmbetjen mbrapa, meqë i tërë universirrotullohet edhe ecën përpara, ndërsa tidëshiron të qëndrosh në vend! Vrojto pakedhe për fjalët e tjera të Krijuesit, që thotë:“Ai i ka krijuar jetën dhe vdekjen, për t’juprovuar se kush prej jush do të veprojë mëmirë.” Si dhe ajetin: “Çdo gjë që gjendet nëTokë, Ne e kemi bërë stoli për të, për tëprovuar se kush prej tyre punon më mirë.”Prandaj ki parasysh se nuk ke zgjidhje tjetërpërveç punës, o do të punosh mirë, o keq.

Thyeje zakoninKa mundësi që ta kesh të vështirë ta

thyesh rrethin e zakoneve dhe shprehive tëkëqija, të cilat ta humbin kohën dhe nuk ushërbejnë asgjë synimeve të tua. Kjo nukështë diçka e pamundur, nëse me të vërtetë eke dëshirën dhe vullnetin që ta bësh atë.Çfarëdo që dëshiron të bësh, me vullnetin eAllahut do të arrish ta realizosh. E tërë ajoçfarë kërkohet prej teje është që tëpraktikosh ligjin e zëvendësimit, i cili kërkontë bësh diçka të re dhe të dobishme, meqëllim që ta largosh shprehinë e keqe dhe tazëvendësosh atë me një të mirë.

Kështu që sa herë që fiton një shprehi tëmirë automatikisht do ta largosh një të keqedhe në këtë mënyrë do të arrish që tëçlirohesh nga rutina jote e përditshme dhe emjerueshme. I Dërguari i Allahut thotë: “Kijefrikë Allahun kudo që të jesh, të keqen pasojeme të mirë, sillu me njerëzit me moral të

...Dita e cila të kalon pa real-izuar asgjë të rëndësishme,konsiderohet humbje e madhe.Ymri është i kufizuar dhe jetaështë e shkurtër, nuk ka vendpër ata që rrinë...

“

“

32

AVANCIMI PERSONAL

SHKRUAN: BEKIR HALIMI

Shejh Abdulkadër Arnauti (Kadri Sokoli) është njëdijetar i madh i hadithit i shekullit tonë. Ai është meorigjinë nga Kosova, konkretisht nga Vrella e Istogut.Familja e tij emigroi në Siri dhe aty shejh Abdulkadrirritet e shkollohet. Ai përveç shkollimit merr edhezanatin e sahatçiut, me të cilin ai e mbajti për një kohëtë gjatë familjen e vet. Përveç shkollimit formal ai merrmësime edhe te hoxhallarët e shquar të Shamit në atëkohë, siç janë haxhi Nuh Saati, i ati i shejh MuhamedNasirudin Albanit, Sulejman Gavoçi, i ati i VehbiGavoçit, që të dy hoxhallarë shqiptarë, që kishinemigruar në Sham nga Shqipëria, pastaj nga SubhiAttari, Feiuzudin Atavi, Salih Farfuri etj.

Fillimisht ka punuar në përpunimin dhe përgatitjenpër botim të librave nga biblioteka klasike e botimeveislame dhe kohët e fundit ka pasur edhe vepra të veta,të cilat nuk janë ndoshta aq voluminoze, mirëpo janëme peshë të madhe për muslimanët në përgjithësi.

Veprat e tija kryesore janë “Xhamiul Usul fiEhadithi Resul”, në 11 vëllime, “Zadul Mead fi HedjiHajril Ibad” në 6 vëllime (këtë libër e ka përpunuar nëbashkëpunim me shejh Shuajb Arnautin, i ciligjithashtu është shqiptar nga Shkodra), “Zadul Mesir fiIlmi Tefsir”, në 8 vëllime, “El Furkan bejne EvlijaiRahman ue Evlijai Shejtan”, “El Furkan bejnel-Haki velBatili” etj. Kurse prej librave që janë botuar në kohën efundit janë: “Mbi rrugën e të parëve tanë”, “Porosiprofetike”, “40 Hadithe”, “100 Hadithe autentike qëtregojnë rrugën drejt Xhenetit” (të përkthyera në

mirë.”Ik prej atyre që të akuzojnë me

krenari të tepërt dhe ëndrrat e tua ikonsiderojnë të krisura dhe tëtepruara, ngase mund të tëzhvendosin nga rruga e drejtë dhety të kaplojë plogështia dhe kështutë dobësohen objektivat. Kigjithmonë parasysh, se të gjithazbulimet, të cilat i shohim sot, për tonjë ditë është thënë: “E pamundur,kjo është diçka që nuk arrihet.”

Besoj se prej çasteve më tëlumtura të jetës është çasti kur tërealizosh diçka që të tjerët ekonsiderojnë si diçka që është epamundur të realizohet.

Të marrim një shembull për tëgjitha ato që thamë deri tani:

Nëse synimi yt është që të kaloshkëtë vit shkollor me sukses tëshkëlqyer, mendimet e duhura qëduhet t’i kesh janë këto:

- Unë i zotëroj të gjithakomponentët e nevojshme përsukses.

- Unë kam mundësi që të shpikstrategjitë e duhura për t’i tejkaluarbarrierat.

- Unë e meritoj të jem isuksesshëm në mësime.

Ndërsa sjelljet dhe veprimet qëduhet të kesh lidhur me këto janë:

- Dëgjo me vëmendje shpjegimine profesorit dhe pyete për çështjetqë nuk i kupton.

- Përsëriti mësimet për çdo ditësë paku dy orë në ditë.

- Në ditën e shtunë dhe të diel bëjpërsëritjen e mësimeve katër orë.

- Kërko mostrën e pyetjevenga testet e kaluara dhe përfito prejtyre.

PREZANTIM I LIBRIT:

40 HADITHE

gjuhën shqipe), “Risaletun fi Fadli ShehriRamadan”, “Er Redu alel Kuttab el Muasirin”,dhe disa libra tjerë, të cilat akoma janëdorëshkrime. Mua personalisht kam pasurnderin që të bëj botimin e disa dorëshkrimeveqë na i ka lënë amanet familja e Shejhut tënde ruar, djemtë e tij, të cilët me pasion dhekuj des të madh i mbajnë kontaktet me ne nx -ë nësit e dijes shqiptarë, që kemi pasur ko n ta -kte të vazhdueshme me këtë hoxhë kur ka qe -në i gjallë. Dorëshkrimet që i kemi në di spo zi -ci on për t’i përgatitur për botim kanë këtotituj “El Amul Xhedid - Viti i Ri”, “ThelathuneHa dithen- Tridhjetë Hadithe”, “El Alatul Mus -ikije - Instrumentet muzikore”. Jemi shumë tënderuar që na është dhënë mu nd ësia përbotimin e këtyre dorëshkrimeve të këtijhoxhe të madh edhe në gjuhën arabe, vepër ecila për ne është një privilegj i ve ça ntë. Elusim Allahun e madh që të na ndi hmo jë nëpërpunimin sa më të mirë të tyre dhe botimine tyre në gjuhën arabe dhe në gjuhën shqipe.

Libri për të cilin po flasim në këtë numërka disa karakteristika. Një pjesë ekarakteristikave kanë të bëjnë me botimin nëgjuhën arabe dhe një pjesë me botimin nëgjuhën shqipe.

Karakteristikat e botimit në gjuhën arabemund t’i rrumbullakosim në disa prej tyre,duke filluar nga fakti se përpilimi i këtij libriështë vazhdim i Sunetit të dijetarëve tëhadithit, meqë një syresh prej tyre kanëshkruar libra me këtë formulë, 40 hadithe,edhe pse ndoshta kanë ndryshuar natyrën etematikave që i kanë zbërthyer. Mes tyreështë Imam Neveviu, Axhuriu, Abdullah b.Mubareku etj. Me këtë vepër shejh

Abdulkadri është radhitur në mesin edijetarëve të mëdhenj të hadithit në BotënIslame. Ky libër dallon për nga hadithet qëjanë radhitur në librin “40 Hadithet eNeveviut”, meqë në librin e shejh Abdulkadritka 28 hadithe, të cilat nuk gjenden tek libri iImam Neveviut. Natyra e temave që trajtojnëhadithet tek libri i Imam Neveviut tregon se udedikohet njerëzve që kanë nivel më të lartëfetar, kanë dije më të mëdha mbi fenë, meqëndërmjet haditheve të librit ka edhe haditheqë kanë të bëjnë me dispozita fetare, gjë tëcilën nuk mund ta gjesh tek libri i hoxhëstonë të nderuar Abdulkadër Arnauti, kushumica e haditheve flasin për inkurajimin nëvepra të mira dhe qortimin e veprimit të vep -

33ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

(Fjalë të përzgjedhura mbi akiden, ibadetin,sjelljet dhe etikën nga thëniet profetike tëshënuara në mënyrë autentike) Autor: Abdul-Kadër ArnautiBoton: Gjurma- botimePrishtinë, 1428/2007Përktheu: Ekrem Avdiu

...Ai e shpaloste modestinë etij duke u nënshkruar pas çdoshkrimi me “shërbëtor ihadithit të Pejgamberit,salAllahu alejhi ue selem”....

“ “

34

LIBRI

rave të këqija. Për këtë leximi i librit të shejhAbdulkadrit është shumë i dobishëm përmasën e gjerë muslimane edhe në trevat tona.

Karakteristikat e botimit në gjuhën shqipekanë të bëjnë me përkthyesin, i cili është njëho xhë me renome në trevat tona shqiptare,njohës i mirë i hadithit të Pejgamberit, salAll-llahu aljehi ue selem, meqë ka kryer fak u lt -etin e vetëm të hadithit në botë, në fakultetine hadithit në Universitetin Islamik në Medinë,prandaj edhe përkthimi i këtij libri ka disaelemente të cilat duhet të përmenden. Ai mepërkthimin e këtij librit ndjek vazhdën ekomunikimit me hadithin mes dijetarëve dhepopullit musliman dhe e dyta, u ofronshqiptarëve një pjesë të trashëgimisë që kalënë pas vete ky dijetar i madh shqiptar.

Ai në hyrje të librit i bën një parathënieme titull “në shërbim të Sunetit” ku spikatdisa gjëra të rëndësishme nga ky dijetar, prejtyre do të kishim veçuar:

- Faktin se të gjithë shqiptarët duhet tëmburren dhe krenohen me faktin se kydijetar i madh vjen nga bijtë e popullit tonë.

- Ndikimin e Fesë Islame në formësimin epersonalitetit të njeriut.

- Madhësinë e një hoxhe e tregojnë dhe epublikojnë nxënësit e vetë hoxhës.

- Hoxhallarët e mëdhenj kundërshtojnëçdo teprim në madhërim nga ithtarët e vetdhe në rastin konkret ai e shpalostemodestinë e tij duke u nënshkruar pas çdoshkrimi me “shërbëtor i hadithit tëPejgamberit, salAllahu alejhi ue selem”.

Përkthyesi në këtë libër ka bërë edhe njështojcë, e cila, për mua ka qenë një ndërhyrjee dobishme, ku përmend shkurtimisht bio -grafinë e transmetuesve të këtyre haditheve,e cila lexuesit shqiptar i jep një pasqyrë edhemë të plotë të tematikës ku synon ky libër.

Shejhu në fillim të librit përveç hadithevejep edhe disa sqarime të shkurtra, mirëpo paspak faqesh mjaftohet vetëm me citimin ehaditheve dhe dhënien e vlerësimit të tyre

për nga saktësia. Fakti se shejhu jep edhevlerësimin e tij për çdo hadith, i cili citohet nëkëtë libër, ia shton atij edhe më tepër vlerën,meqë është shumë me rëndësi për çdomusliman të dijë gradën e secilit hadith përnga saktësia, sepse përdorimi i haditheve paditur saktësinë e tyre është një vepër që kapasoja negative për dituritë fetare të njëmuslimani. Ky ka qenë edhe synimi i këtijhoxhe të madh, i cili për një kohë shumë tëgjatë ka punuar në dhënien e vlerësimeveprofesionale mbi hadithet e përhapura nëlibra të ndryshëm dhe në mesin e njerëzve.Kjo është një shkencë shumë e ndjeshme dhee saktë, shkencë të cilën nuk e kanë fetë etjera dhe është karakteristikë e Fesë Islame. Eveçanta për këtë dijetar shqiptar është faktise ata janë marrë me zanatin e sahatçiut dheme shkencën e hadithit njëkohësisht, kurseqë të dyja këto shkenca janë precize.

Në përfundim do t’ju themi se me dije dhesinqeritet njeriu arrin grada të larta në dynjae ahiret, këtë e kuptojmë nga ky hadith iPejgamberit,salAllahu alejhi ue selem:“Allahu ndriçoftë fytyrën atij që dëgjon prejnesh një hadith dhe ia tregon tjetrit, ndodhqë bartësi i fikhut ia shpien atij që është mëfekih se tjetri, ndodh që bartësi i fikhut mos tëjetë fakih”. (Sahih, Tirmidhiu).

Për shkak të marrjes me hadithin ePejgamberit, salAllahu alejhi ue selem, Allahuu jep këtyre njerëzve kuptim të shëndoshëdhe ymër të gjatë, sikurse e ka komentuarkëtë hadith shejh Shuajb Arnauti. Kjo edhe kandodhur me dijetarët shqiptarë, që janëmarrë me këtë shkencë, sikurse është rastime shejh Albanin, shejh Abdulkadrin dheshejh Shuajbin.

Lexoni këto libra, mësoni fenë ngahadithet e Pejgamberit, salAllahu alejhi ueselem, dhe mësoni peshën që kanë pasur këtadijetarë shqiptarë në Botën Islame.

Allahu u dhëntë mëshirë dhe xhenetkëtyre dijetarëve shqiptarë. Amin!

35ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

FAMILJA

ADIL B. SA’D EL HAUFI

Pa dyshim që prindi luan një rol mjaft tërëndësishëm në edukimin e fëmijës sëtij. Këtë e themi duke u bazuar në

hadithin e të Dërguarit të Zotit Muhameditsalallahu alejhi ue selem që thotë: “Çdofoshnje lind në fitre, ndërsa prindërit ebëjnë jehudi, të krishterë apo mexhus

(zjarrputist)”. E përcjell Muslimi.Pra, prindi është shkaku kryesor, i cili e

ndihmon fëmijën e tij, që të zhvillohet dhetë edukohet në rrugë të drejtë, po ashtu aiështë edhe mburoja apo antivirusi mëefektiv që ai fëmijë mos të bjerë nënndikimin e dukurive negative. Të udhëzoshfëmijën tënd në rrugë të drejtë ështëinvestimi më i madh, që mund të bëjë prindipër atë, sepse ai është kapitali më i

XHIHADI I EDUKATËSAllahu subhanehu ue teala xhihadin e ka bërë mjet udhëzimi. Njerëzit më të udhëzuar janë ata që luftojnë. Eluftë më e mirë është: “Të luftosh epshin, hamendjen, dynjanë dhe djallin. Kush i lufton këto katër fenomeneAllahu i hap rrugën atij për në xhenet

36

FAMILJA

çmueshëm që ai zotëron. Allahu subhanehuue teala në Kuranin e Tij Famëlartë thotë: “Eata që besuan, e edhe pasardhësit e tyreishin me besim, Ne atyre do t’ua shoqërojmëpasardhësit e tyre dhe asgjë nuk upakësojmë nga veprat e tyre (prindërve).Çdo njeri është peng i asaj që ka punuar.”(Tur 21.)

Për t’u udhëzuar fëmija në rrugë tëdrejtë kanë ndikim të madh shumë faktorë,por në këtë shkrim do të mjaftohemi dukepërmendur disa prej tyre:

1-Edukata e prindërveKomentuesi i njohur i Kuranit, Begaviu

Allahu e mëshiroftë, kur bën komentin eajetit ranor: “…babai i tyre ka qenë njeri imirë” (Kehf, 82) thotë: Nëse dikush kaedukatë të mirë dhe është i sjellshëm.Allahu subhanehu ue teala ia ruan: Birin,nipin dhe pasardhësit e tjerë. Seid b.Musejebi thotë: Unë falem vetë, por gjithnjëe përkujtoj birin tim, se edhe ai duhet tabëjë një gjë të tillë.

Ndërsa Kurtubiu Allahu e mëshiroftë,kur e komenton këtë ajet thotë: Këtu kaargument, se njeriut të mirë i është ruajturedhe gjeneza e tij. Kjo është bërë për shkaktë begatisë së adhurimit të tij. Pastaj ështëedhe shkak i ngritjes së pozitës së tij qoftënë këtë apo në atë botë.

2-LutjaAllahu subhanehu ue teala në Kuranin

Famëlartë thotë: “Zoti im, më inspiro muaqë të falënderoj për të mirën Tënde, që madhurove mua dhe prindërve të mi, që të bëjvepra të mira që i pëlqen Ti dhe m’i bëj tëmirë pasardhësit e mi, unë pendohem te Tidhe unë jam me muslimanët.” Ahkaf, 15.

Sejjid Kutubi Allahu e mëshiroftë, kur ekomenton këtë ajet në librin e tij “Fi DhilalilKuran”, thotë: Kjo është dëshira e besimtarittë mirë, që vepra e tij e mirë të trashëgohet

tek pasardhësit e tij dhe zemra e tij ta ndjejëse pas tij ka kush e adhuron Allahunsubhanehu ue teala. Kjo është kënaqësiashpirtërore e tij dhe pasuria më e madhe qëai len pas.

Atëherë për t’iu lutur Allahut Fuqiplotëduhet që ta zgjedhim kohën më të mirë,vendin më të ndershëm, pozitën kur jemimë afër Allahut subhanehu ue teala, meshpresë se do ta gjejmë derën e hapur përt’u pranuar lutjet, që të na përgjigjetKrijuesi ynë i mëshirshëm. Sa nëna e sababallarë janë lutur për fëmijët e tyre, e kjoështë bërë shkak që ata të jenë të lumtur nëkëtë botë dhe në botën tjetër. Një gjë të tillëe kanë vepruar edhe të Dërguarit e Allahutsubhanehu ue teala, siç na rrëfen Allahusubhanehu ue teala në Kuranin Famëlartë:“O Zoti im! Më bëj mua nga ata që falinnamazin, e edhe prej pasardhësve të mi dhepranoje lutjen time, o Zoti ynë!” Ibrahim, 40.Si dhe ajeti tjetër: “Edhe ata që thonë: “Zotiynë, na bëj që të jemi të gëzuar me punën egrave tona dhe pasardhësve tanë, e neve nabëj shembull për të devotshmit.” Furkan, 74.

3-Lidhjet e tyre me AllahunGjëja më parësore për prindërit në

edukimin e fëmijëve të tyre është që ata tëbinden, se gjithnjë janë nën kontrollin eKrijuesit të tyre. E kjo është mburoja më e

...E përse të mos e shfrytëzo-jmë potencialin që zotërojmë,duke investuar tek fëmijët qëkur fillojnë t’u dalin thonjtëduke ua mësuar besimin evërtetë ...

“

“

37ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

FAMILJA

mirë për ta ruajtur natyrshmërinë e fëmijës,ua forcon besimin, si dhe i mbron ata që mostë devijojnë nga mësimet që ua këshillonprindi. Sa për ilustrim vlen të përmendimedhe transmetimin e Abdullah b. Abasitradijallahu anhuma, i cili na rrëfen përkëshillat që i Dërguari i Allahut, MuhamedisalAllahu alejhi ue selem në një rast ekëshilloi dhe i tha: “O djalosh ruaje Allahun,Allahu do të ruajë ty. Ruaje Allahu do tagjesh kudo që të jesh. Kur të lypësh, lypvetëm prej Tij. Kur të kërkosh ndihmë moskërko përveç se prej Tij. Dhe ta dish se nësei gjithë umeti bashkohen që të ndihmojnë,s’kanë mundësi tjetër për të ndihmuar posasaj që e ka caktuar Allahu për ty. Por edhenëse tubohen i gjithë umeti që të dëmtojnë,s’kanë për të dëmtuar pos asaj që Allahu taka caktuar. Janë ngritur lapsat dhe janëtharë fletushkat”. E përcjell Ahmedi dheTirmidhiu).

4-Shembulli i mirë Njeriu nga vetë natyra që ka është i

nevojshëm për të ndjekur një shëmbëlltyrëtë mirë. Ndërsa shembulli më i mirë përfëmijën janë prindërit, kur fjala e tyre ështëgjithnjë në përputhje me veprën e tyre, gjë ecila ka ndikim të madh në jetën e tyre tëpërditshme, qoftë vajzë apo djalë.

Nëse prindi përdor fjalë të mira, edhefëmija do të mundohet që të përdorë tënjëjtat fjalë. Nëse prindi bën vepra të mira,edhe fëmija do të mundohet të bëj të njëjtënvepër. Nëse prindi falet në xhami, edhefëmija do të mundohet ta praktikojë një gjëtë tillë.

5-Të krijosh personalitet më veteSehël b. Sadi radijallahu anhu thotë:

Resulullahut sallAllahu alejhi ue selem isollën ujë për të pirë dhe piu. Ndërsa nëanën e djathtë i pranishëm ishte një fëmijëkurse në anën e majtë ishin disa njerëz të

shtyrë në moshë. Pasi piu e pyeti fëmijën: “Amë lejon që tua jap një herë të moshuarvepastaj ty!” Fëmija i tha: Fjala jote nuk ikrijon armiqësi asaj që më takon. Usame b.Zejdi ishte në moshën shtatëmbëdhjetëvjeçare, kur udhëhiqte ushtrinë muslimane,ku mes tyre kishte nga sahabët e mëdhenj.Muadh b. Xhebeli radijallahu anhu ishteimam në moshë shumë të re. Me shembuj tëtillë është e mbushur shkolla ku i kaedukuar Resulullahu salAllahu alejhi ueselem shokët e tij, kështu që në këtë formëai arriti t’ua krijojë personalitetin atyre dhekjo ndikoi që ata të jenë në atë pozitë për tëcilën bëhet fjalë.

6-MjedisiËshtë shumë me rëndësi që mjedisi të

jetë i mirë për fëmijën, sepse ai mund tëketë ndikim pozitiv apo negativ. Për tëpasur ndikim pozitiv duhet që fëmija tëlargohet nga shoqëria e keqe dhe tëshoqërohet me shokë të mirë, që të përfitojësjellje dhe edukatë të mirë. Nëse arrihet kjo,atëherë është shumë vështirë, që ai tëndikohet nga idetë shkatërruese.

7-Investimi tek fëmijaMe këtë kriter nënkuptojmë që tek ata të

investohet edukatë, sepse ata janë kapitalimë i mirë që zotëron njeriu. Njëkohësishtështë një investim që të mbron prejvarfërisë para dhe pas vdekjes. Këtë mundta kuptojmë më së miri nga hadithi iMuhamedit salAllahu alejhi ue selem qëthotë: “Kur vdes dikush nga bijtë e Ademit indërpriten të gjitha punët përveç triave:Sadakaja rrjedhëse, dituria e dobishme ngaai dhe fëmija i mirë, i cili lutet për prindërite tij”. E përcjell Muslimi.

E përse të mos e shfrytëzojmëpotencialin që zotërojmë, duke investuartek fëmijët që kur fillojnë t’u dalin thonjtëduke ua mësuar besimin e vërtetë fillimisht,

38

FAMILJA

duke ua mësuar Kuranin, hadithin ePejgamberit salAllahu alejhi ueselem, parimet fetare, moralin etj.

8-ShoqëriaPrindi e ka detyrim që fëmijën e

vet ta udhëzojë që të shoqërohet meshokë të mirë, sepse ai do tëndikohet medoemos nga ai shok. Pornëse shoqërohet me ndonjë shok, icili nuk është në rrugë të drejtë, aiduhet që ta largojë nga shoqërimime atë. Njëkohësisht prindi duhet tësillet me fëmijën e vet si shok dhe tëhapë dialog që të këmbejnëmendime ndërmjet tyre, edhe psefëmija është i vogël.

9-XhihadiMos të harrojmë se nëse

angazhohemi me edukimin efëmijëve tanë jemi duke zhvilluarnjë xhihad të madh, sepse në këtërast je duke e luftuar djallin, tëkëqijat dhe bindjet që mund tadestabilizojnë shoqërinë. IbënKajimi Allahu e mëshiroftë në librine tij “El Fevaid”, kur flet për ajetinKuranor: “E ata, të cilët luftuan përhir Tonë, Ne me siguri do t’iorientojmë rrugës për te Ne” thotë:Allahu subhanehu ue teala xhihadine ka bërë mjet udhëzimi. Njerëzit mëtë udhëzuar janë ata që luftojnë. Eluftë më e mirë është: “Të luftoshepshin, hamendjen, dynjanë dhedjallin. Kush i lufton këto katërfenomene Allahu i hap rrugën atijpër në xhenet. E kush nuk e luftonndonjë prej tyre ai është i udhëzuaraq sa ka luftuar, e Allahu e di më sëmirë.

Përktheu: Enver Azizi

O MOTRA,MËSONI!

Famë, pozitë, pasuri, argumentimi me njerëzit apodebatet me studiues, të gjitha këto janë gjëra që ekorruptojnë sinqeritetin e zemrës. Kërkimi i dijesbëhet vetëm për të arritur kënaqësinë e Allahut

HADIXHE XHONS

Nga të gjitha mësimet e Islamit dihet sekërkimi i diturisë dhe kërkimi i tëkuptuarit të fesë është një ndër veprat

më të mira të adhurimit dhe të bindjes ndajAllahut. E njëjta gjë vlen edhe për studimine Kuranit, përpjekja për ta mësuar sa më

shumë që të mundemi, leximi dhe nxëniapërmendsh e tij. Të gjitha këto janë ndërveprat më të mira të adhurimit.

Allahu në Kuranin Famëlartë thotë:“Thuaj: “Kjo është rruga ime, e vënë nëfakte të qarta, e që unë thërras tek Allahu,unë dhe ai që vjen pas meje. Larg tëmetave është Allahu, e unë nuk jam ngaidhujtarët.” (Jusuf 12: 108)

I Dërguari, paqja dhe lavdërimi iAllahut qoftë mbi të, thotë: “Kur Allahu ido të mirën një personi, Ai i mundësonatij të kuptuarit e drejtë të fesë.”

I Dërguari, paqja dhe lavdërimi iAllahut qoftë mbi të, po ashtu tha:“Kushdo që ndjek një rrugë për të kërkuarnjohuri (dije), Allahu do t’ia bëjë atij tëlehtë rrugën për në Xhenet. Engjëjt ishtrijnë krahët e tyre në miratimin ekërkuesve të diturisë dhe ata që janë nëqiej e në tokë luten për falje për të diturit,madje edhe peshqit në ujë. Epërsia edijetarit mbi besimtarin është sikurselartësia e hënës mbi të gjithë trupat etjerë qiellorë. Dijetarët janë mu atatrashëgimtarët e Pejgamberëve. TëDërguarit nuk lanë pas vetes dërhem apopasuri, në vend të saj pas tyre lanë dijen,kështu që kush ka fituar dituri katrashëguar një pasuri të madhe.” Epërcjell Tirmidhiu.

Në ditët e sotme Allahu na ka dhuruarshumë mënyra që e bëjnë më të lehtëkërkimin e dijes, pa mundim dhe pa pasurnevojë të shkojmë jashtë shtëpie, siç ështëme anë të cd-ve, audio kasetave,kompjuter, internet etj. Motra dhe juvëllezër gjithashtu duhet të ndiqni rrugëne drejtë për marrjen e diturisë, dukefilluar me atë që është më e lehtë para setë filloni me çështje më të vështira. Ështëgjithashtu thelbësore për të përdorur njëqasje të ekuilibruar dhe jo të merrni mëshumë seç ju mund të trajtoni në mënyrëqë të mos hiqni dorë më pas.

39ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

FAMILJA

...Dituria bën thirrje përveprim, por nëse nuk has në përgjigje atëherë do tëlargohet...

“ “

40

FAMILJA

Këshilla për atë që kërkon dituri:Këshillojmë motrat tona për të ndjekur

këshillat në vazhdim:

Të jesh e sinqertë:Mos harroni, që kërkimi i diturisë është

vepër adhurimi. Allahu nuk do të pranojëasnjë vepër adhurimi, përveçse kur ajobëhet sinqerisht për hir të Tij. Famë,pozitë, pasuri, argumentimi me njerëzitapo debatet me studiues, të gjitha këtojanë gjëra që e korruptojnë sinqeritetin ezemrës. Kërkimi i dijes bëhet vetëm për tëarritur kënaqësinë e Allahut, për tëzbatuar urdhrat e Tij dhe për të hequrveten dhe të tjerët nga injoranca.

2. Mëso përmendësh Kuranin:Mundohu sa më shumë për mësimin e

një pjese Kurani për çdo ditë. Përmbajunjë orari të përditshëm dhe mësopërmendësh disa ajete. Do të ishte ide emirë që të angazhohesh me pjesë të voglae të përditshme, duke mos e rriturintensitetin, edhe nëse ju gjeni kohë apokeni më shumë energji për të vazhduar mëtej. Më mirë është një vepër e vogël, por evazhdueshme, se sa një vepër e madhe,por e ndërprerë e pa vazhdim.

3. Zgjero njohuritë: Lexo përmbledhje te të gjitha degët e

studimeve dhe largohu nga veprat e vogla,duke i lënë për më vonë.

Çdo degë e njohurive ka libra që tëjapin një qasje graduale, duke filluar mediskutime të shkurtra dhe në fund meanaliza të gjata dhe të imtësishme.

Lexoni pak rreth Teuhidit, Hadithit,Fikhut dhe të gjitha degët e tjera të dijes.

4. Kupto dhe mëso përmendsh atë çfarë lexon: Mundohu sa më shumë për nxënien

përmendësh të këtyre teksteve nësemundesh, sepse nxënia përmendësh ështëdëshmia nga Kurani dhe Suneti. Kjo do t’jundihmojë në rrugën e kërkimit të dijes sëduhur. Një dijetar ka thënë: “Kushdo që emëson përmendsh tekstin është i shquar (idalluar).”

5. Komentuesit dhe shënimet: Mundohuni të merrni libra me

komentues dhe studiues të besueshëm.Dhe kurrë mos ngurroni për të mbajturshënime për hapësirat tuaja (paqartësitë)prej librit që ju lexoni. Kjo do t’jundihmojë për t’i kujtuar gjërat më vonë.

6. Studimi me një dijetar të besuar apo me ndonjë motër kërkuese të dijes:

Kërkoni dikë që është i angazhuar meligjërata fetare. Në qoftë se nuk është emundur, atëherë shikoni për motrat qëjanë kërkuese të dijes dhe ju veç e kenirrugën përpara të vazhdoni më tej.

7. Largo nga vetja hutinë dhe dyshimet: Mos filloni me libra që kanë polemika

para se të zotëroni bazën e njohurive ngaKurani dhe Suneti.

8. Kërko njohuri që lidhen me ju: Ju duhet të kërkoni nga njohuritë

specifike, që kanë të bëjnë me gratë nëIslam për të qenë vajzë, grua dhe nënë edevotshme. Roli i juaj në shoqëri dhebrenda jush në lagje dhe komunitet.

9. Mundohu sa më shumë në shfrytëzimin e mirë të kohës:

Përpiqu që pjesa më e madhe e rinisëdhe e tërë jeta të të shkojë duke mësuar.

41ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

FAMILJA

Mos të mashtrojë zvarritja dhe dëshiratpër të ardhmen. Çdo orë e jetës tuaj qëkalon nuk mund të zëvendësohet më. Rrilarg me çdo gjë që mund të bëhet argëtimdhe pengesë, të cilat ju ndalojnë ngaangazhimi i juaj maksimal për të arriturditurinë.

10. Të jesh kreative në gjetjen e kohës: Keni fëmijë, familje, punë të

përditshme, këto nuk duhet të jenëpengesë, por këto mund të jenë një shtytjepër të mësuar edhe më shumë! Dëgjondonjë ligjëratë audio kur je dukehekurosur, duke punuar punë dore,pastrimet e shtëpisë, larjen e enëve.Falënderimi i takon Allahut, ju tani pokërkoni dituri dhe po mbërrini t’ipërfundoni punët e përditshmegjithashtu. Kjo bën që punët e përditshmetë kryhen më shpejt!

11. Ndryshoni mënyrën dhe mjetet për përvetësimin e dijes:

Përdorni një sërë metodash nëkërkimin e njohurive, në mënyrë që ju tëmos mërziteni, si p.sh. lexim, dëgjim dheduke shikuar video.

12. Bëhu e durueshme – nuk duhet nxituar:

Rruga është e gjatë dhe e vështirë dhekush bën përpjekje të fuqishme që nëfillim do t‘ia arrijë qëllimit.

13. Veproje atë që ke mësuar: Dituria bën thirrje për veprim, por

nëse nuk has në përgjigje atëherë do tëlargohet.

14. Bëhu modeste: Hap sytë nga dy rreziqe: arroganca dhe

zilia shkatërruese (hasedi). Dijetarët e hershëm në fillim dëgjonin

të gjithë ata që ishin më të vjetër, nëmënyrë që të mësojnë sjelljet e mira, sidhe ata që ishin më të rinj, në mënyrë qëtë mësojnë modestinë. Një nga dijetarët ehershëm tha: “I ndrojturi apomendjemadhi nuk do të kërkojëndonjëherë dituri.” Pra, droja nuk duhett’ju ndalojë rreth kërkimit të pyetjeverreth Islamit. Edhe arroganca është edëmshme në këtë botë, edhe në botëntjetër; një nga efektet e dëmshme në këtëbotë është se ajo e mban një person largnga të mësuarit dhe të pyeturit.

15. Kërko ndihmën e Allahut: Ju duhet të kërkoni ndihmën e Allahut,

në ndjekje të diturisë tuaj dhe në Davet.Mbështetu tek Allahu duke i pasuarrregullat e duhura. Duke iu lutur Atij që t’ibëjë gjërat më të lehta. Të gjitha këto janëgjërat më të mëdha, këto janë pothuajse tëgjitha mjetet më të dobishme për t’iaarritur qëllimit.

Allahu e di më së miri. Nuk ka kohë mëtë mirë se sa sot për të filluar.

Përktheu dhe përshtati: BurbuqeRexha

...Keni fëmijë, familje, punë të përditshme, këto nuk duhet të jenëpengesë, por këto mund tëjenë një shtytje për të mësuaredhe më shumë! ...

“

“

42

TEFSIR

SHKRUAN: ISMAIL BARDHOSHI

Ajetet që flasin për këtë çështje: “O njerëz, nëse ju dyshoni në ringjalljen,

mendoni si Ne ju kemi krijuar prej dheut,pastaj prej nutfes (pikës së farës;spermatozoidi mashkullor, i cili fekondonvezën femërore), pastaj prej alakas (njëcopë gjaku e mpiksur), pastaj prej mudgas(një copë mishi në formën e diçkaje tëkafshuar), me trajtë të plotë ose jo të plotë(me trajtë të plotë është fetusi që lind igjallë, kurse jo i plotë është ai që dështon),me qëllim që t’jua bëjmë të qartë juveFuqinë tonë”. (Haxh: 5).

“Ne e krijuam njeriun (Ademin) prej njëcope balte. Pastaj e bëmë atë si një pikë nënjë vend të sigurt. Pastaj e shndërruam

pikën në alek, pastaj alekun e shndërruamnë mudga (diçka e kafshuar)…”.(Muminune: 12- 14).

Hadithet që flasin për këtë çështje: Abdullah b. Mesudi thotë: Na ka thënë i

Dërguari i Allahut, i cili thotë vetëm tëvërtetën dhe i cili është i frymëzuar ngaAllahu me të vërtetën: “Secili prej jushmblidhet dhe formohet në barkun e nënësdyzet ditë si ‘nutfe’, pastaj shdërrohet në‘aleka’ në një periudhë të këtillë, pastajshndërrohet në ‘mudga’ po në një periudhëtë tillë. Pastaj Allahu dërgon një melek, icili fryn në të shpirtin dhe urdhërohet tëshkruaj katër gjëra: riskun e tij, exhelin etij, punët që do të kryej dhe a do të jetë ilumtur apo i mjerë”.

Sipas një varianti të këtij hadithi qëshënohet tek Buhariu, Pejgamberi

ZHVILLIMI IEMBRIONITNJERËZOR(1/2)Tre fazat e zhvillimit të embrionit: ‘nutfa’, alaka, dhemudga, flasin për një të vërtetë shkencore, të cilënKurani i Madhërishëm e ka përmendur që para 14shekujsh, gjë që pa diskutim është një mrekullishkencore, e cila dëshmon se Kurani është Libër iZotit dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.

43ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

TEFSIR

salallahu alejhi ue selem, thotë: “Dhedërgohet meleku e urdhërohet të shkruajkatër gjëra, më pas meleku fryn në tëshpirtin”.

Malik b. Huvejrithi tregon sePejgamberi salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Kur Allahu do të krijojë një njeri,burri bën marrëdhënie me gruan dhe fara etij qarkullon në trupin e femrës, dhe kurvjen dita e shtatë, Allahu e mbledh farën nëmitër dhe i sjell shëmbëllimin e çdoparaardhësi ndërmjet tij dhe ndërmjetAdemit, pastaj i jep shëmbëllimin e njëritprej tyre”. Pas kësaj Pejgamberi salallahualejhi ue selem, lexoi ajetin e Kuranit: “Tëformësoi në atë shëmbëllim që deshi”.(Infitar: 8). Shënojnë Taberaniu dhe IbënMendeh. Albani e ka klasifikuar në serinë ehaditheve të sakta (3330).

Buhariu dhe Muslimi shënojnë hadithine përcjellë nga Ebu Hurejra, i cili rrëfen senjë burrë shkoi tek i Dërguari i Allahut dhetha: Gruaja ime ka lindur një djalë të zi. Nëkëtë mënyrë, -tregon Ebu Hurejra, - ai ehidhte fjalën për mohimin e tij. Pejgamberisalallahu alejhi ue selem, e pyeti: “A kedeve?” – “Po”, - u përgjigj ai. - “Çfarëngjyre kanë?” – “Të kuqe”. “A ka ndër to tëmurrme?” -Po,- tha ai. “Nga i ka ardhur kjongjyrë?” “O i Dërguari i Allahut! Mbase i kangjarë një rrënje të mëparshme (d.m.th.,ndoshta i ka ngjarë një deveje paraardhëseqë ka qenë me ngjyrë të murrmë). AtëherëPejgamberi salallahu alejhi ue selem, tha:“Edhe ky ndoshta i ka ngjarë një rrënjeparaardhëse (d.m.th., edhe ky ndoshta i kangjarë një paraardhësi të zi nga ana joteose nga ana e gruas tënde)”.

Në Sahihun e Muslimit shënohet seHudhejfe b. Usejdi ka përcjellë, që iDërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem,ka thënë: Kur nutfa kalon dyzet e dy net,Allahu i dërgon një melek, i cili i jep

formën, i krijon dëgjimin, shikimin,lëkurën, mishin dhe kockat, e pastaj thotë:O Zoti im! A mashkull apo femër? Kështu,Zoti yt vendos atë që do dhe melekushkruan. Pastaj meleku thotë: O Zoti im, sado të jetë exheli i tij. Kështu, Zoti yt thotëçfarë do dhe Meleku shkruan. Pastajmeleku thotë: O Zot im, sa dhe cili do të jetërisku i tij? Zoti yt përcakton çfarë do dhemeleku shkruan. Pas kësaj meleku del mefletushkën në dorë dhe nuk shton e as nukpakëson gjë nga ajo që iu diktua”.

Sipas një varianti tjetër të hadithit tëHudhejfe b. Esidit te Muslimi thuhet sePejgamberi salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Meleku hyn te ‘nutfa’ dyzet osedyzet e pesë net pasi ka zënë vend në mitërdhe thotë: O Zot, do të jetë i mjerë apo ilumtur? Kështu shkruhet njëra prej tyre.Thotë: O Zot, mashkull apo femër?Shkruhet njëra prej tyre. Gjithashtushkruhet puna që do të bëjë, jeta, exhelidhe risku i tij dhe pastaj palosen fletët dheas nuk shtohet e as nuk pakësohet gjë nëto”.

Sipas një versioni të tretë të këtijhadithi po te Muslimi, thuhet: “Nutfaqëndron në mitër dyzet dit, pastaj zbret nëtë meleku dhe thotë: O Zot, mashkull apofemër? Kështu Allahu e bën mashkull osefemër. Thotë: O Zot! Sakllam apo jo? Allahue bën sakllam ose jo sakllam. Pastaj melekupyet: O Zot! Sa do jetë risku i tij? Cili do jetëexheli i tij, Cili do të jetë karakteri i tij? Paskësaj, Allahu e bën të mjerë ose të lumtur”.

Sipas një versioni të katërt po teMuslimi thuhet: “Për këqyrjen e nutfesështë ngarkuar një melek”. Kështu, kurAllahu do të krijojë diçka me lejen e Vetpasi kalojnë dyzet e ca net …” vazhdonhadithi si në versionet e tjera.

Buhariu dhe Muslimi shënojnë hadithine përcjellë nga Enesi, se Pejgamberi

TEFSIR

salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Allahuka ngarkuar një melek për mitrën dhe nëvarësi të fazave të zhvillimit të embrionitky melek thotë: O Zot, është bërë nutfa, OZot është bërë alaka, o Zot është bërëmudga. Kur Allahu do të shfaqë vendimindhe paracaktimin e tij për krijimin ediçkaje, Ai e shfaq. Meleku vazhdon ethotë: O Zoti im! Do të jetë mashkull apofemër? Do të jetë i mjerë apo i lumtur? Saështë risku? Cili është exheli? Kështu tëgjitha këto shkruhen, ndërkohë që njeriuështë në barkun e së ëmës”.

Qëllimi i citimit të të gjitha këtyrehaditheve dhe varianteve të tyre është seato sqarojnë njëra-tjetrën dhe nxjerrin nëpah qëllimin e Pejgamberit salallahu alejhiue selem. Në mënyrë që konkluzionet enxjerra nga hadithet të jenë të sakta, atoduhet të dalin nga shqyrtimi i të gjithacitateve dhe të dhënave që kanë të bëjnëme to. Po ashtu duhet të merret parasyshedhe shpjegimi që japin dijetarët për këtohadithe.

Sipas hadithit të Hudhejfes shkrimi i

gjërave të lartpërmendura bëhet në krye tëdyzet ditëve ose dyzet e ca ditëve, kursenga hadithi i Ibën Mesudit mund tëkuptohet se shkrimi bëhet në krye tënjëqind e njëzet ditëve. Për bashkimin meskëtyre haditheve dijetarët kanë dhënë disamendime, por më e pranueshme është seshkrimi bëhet në krye të dyzet ditëve osedyzet e ca ditëve. Sipas këtij mendimi mefjalën ‘thumme- pastaj’ është synuarrenditja e të dhënave dhe jo renditja egjërave për të cilat jepen të dhëna.

Në Musnedin e “Bezarit” shënohet seIbën Omeri ka treguar që Pejgamberisalallahu alejhi ue selem, ka thënë: KurAllahu krijon njeriun, meleku i caktuar përkëqyrjen e mitrave thotë: O Zot, mashkullapo femër? Kështu Allahu i jep urdhërmelekut, që të shkruajë atë që ka vendosur.Pastaj meleku thotë: O Zot, i mjerë apo ilumtur? Kështu Allahu e urdhëronmelekun të shkruajë atë që ka paracaktuar.Më pas meleku shkruan midis dy syve tëfetusit gjithçka që do t’i ndodhë, deri edhefatkeqësitë që do t’i ndodhin”. Nga kyhadith kuptohet se meleku i shkruan gjëratmidis syve të fëmijës, kështu që ngahadithet del se meleku i shkruan edhe nëfletushkë edhe midis dy syve të fëmijës.

Nga hadithet po ashtu mësohet seAllahu cakton një melek, i cili e këqyrvazhdimisht ‘nutfen’, dhe prandaj kurbëhet nutfe thotë: O Zot është bërë ‘nutfe’…Kështu meleku shpreh fazat në të cilatkalon zhvillimi i embrionit, me urdhër tëAllahut, edhe pse Allahu e di një gjë të tillë.Pra, meleku shprehet dhe vepron në disaetapa. Së pari, kur embrioni është nutfa. Sëdyti, kur është ‘alaka’. Së treti, kur bëhet‘mudga’. Së katërti, vepron për formësimine mëtejshëm dhe përsosjen e krijimit dhetë dëgjimit, shikimit, lëkurës, mishit,kockave etj. Së pesti, dërgohet, hyn dhe ishkruan gjërat e parapërmendura në krye

...Meqenëse në kohën tonënjerëzit janë kryesisht tëdhënë pas zbulimeve,kërkimeve dhe të dhënaveshkencore, Kurani iMadhërishëm si mrekullia mëe madhe e Profetit, pa disku-tim përmban të vërteta, tëcilat i sfidojnë e i gjunjëzojnëpërgënjeshtruesit...

“

“

45ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

TEFSIR

të dyzet netëve ose dyzet e ca netëve, gjëqë ndryshon në varësi të zhvillimit dheformimit të embrionit, pasi embrioni mundtë marrë formën e plotë si njeri në dyzetditë, ose pak para dyzet ditëve, ose pak pasdyzet ditëve. E gjashta, pas njëqind e njëzetditëve i fryn shpirtin.

Nga hadithi i Hudhejfe b. Esiditkuptohet se formësimi i embrionit dhekrijimi i dëgjimit, shikimit, lëkurës dhekockave plotësohet në krye të dyzet ditëve.Kjo do të thotë se fazat ‘nutfa’, alaka dhemudga zhvillohen gjatë dyzet ditëve tëpara. Ibën Rexhebi ka përmendur se edhethëniet e dijetarëve të mjekësisë janë nëpërputhje me këtë fakt. Sipas tyre embrionimund të formësohet në krye të 35 ditëve,ose dyzet ditëve, ose e shumta në krye të 45ditëve. Hadithi i Malik b. Huvejrithit, i ciliflet për mbledhjen dhe ngjizjen e nutfas nëditën e shtatë, tregon se zhvillimi iorganeve të trupit fillon që në ditën eshtatë. Allahu i Lartësuar thotë: “Ne ekrijuam njeriun nga ‘nutfa’ e përzier(emshaxh)”. Disa dijetarë të hershëm janëshprehur se fjala ‘emshaxh’ nënkuptonvenat e gjakut që gjenden në nutfa.Rrjedhimisht zhvillimi i organeve të fetusitfillon para dyzet ditëve dhe kompletohetnë krye të dyzet ose dyzet e ca ditëve. Edhehadithi i Ibën Mesudit duhet të shpjegohetnë përputhje me këtë fakt, pasi sipas njëtransmetimi që përmend Taberaniu edhevetë Ibën Mesudi ka thënë që fëmija mundtë formohet para dyzetëditëshit të tretë.

Tre fazat e zhvillimit të embrionit:‘nutfa’, alaka, dhe mudga, flasin për një tëvërtetë shkencore, të cilën Kurani iMadhërishëm e ka përmendur që para 14shekujsh, gjë që pa diskutim është njëmrekulli shkencore, e cila dëshmon seKurani është Libër i Zotit dhe se Muhamediështë i Dërguari i Allahut.

Allahut i Lartësuar i dha Muhamedit

salallahu alejhi ue selem, shumë shenja emrekulli, të cilat dëshmojnë që është iDërguari i Allahut, si Israja dhe Miraxhi,çarja e hënës, gufimi i ujit midisgishtërinjve të tij, shtimi e begatimi iushqimit dhe i ujit, mallëngjimi i filizit tëpalmës, shërimi i disa sëmundjeve me lejene Allahut etj. Mirëpo mrekullia dhe shenjamë madhe e Pejgamberit salallahu alejhi ueselem, është Kurani.

Allahu i Lartësuar e bëri Kuraninmrekullinë më të madhe të Pejgamberitsalallahu alejhi ue selem, ngaqë mesazhi itij është për të gjithë popujt dhe për tëgjitha brezat. Mesazhi i tij vlen për çdokohë dhe për çdo vend. Prandaj Allahu ishpalli Kuranin (fjalën), si sfidë ndajpërgënjeshtruesve të të gjitha kohëve derinë Ditën e Gjykimit. Po të ishte mrekulliamë e madhe e Pejgamberit salallahu alejhiue selem, diçka materiale, sikurse e kanëpasur të dërguarit para tij, ajo do tëgjunjëzonte vetëm njerëzit që e shikonin,dhe pas kësaj do të mbetej një tregim, që dotë përcillej nga njerëzit, dhe jo një realitet iprekshëm, i kapshëm dhe i dëshmuar nganjerëzit e çdo kohe, sikurse është Kurani iMadhërishëm. Allahu i Lartësuar thotë:“Sikur të donim Ne, do të zbritnim ngaqielli një shenjë, para së cilës ata do tëpërulnin kokat.” (Shuara: 4). AtëherëAllahu e bëri Kuranin mrekulli të gjallë e tëpërjetshme, për t’i nënshtruar, përulur egjunjëzuar njerëzit në çdo kohë.

Mrekullia e Kuranit qëndron në katëraspekte:

1- Stili, ndërtimi dhe retorika gjuhësore.Arabët në kohën e Pejgamberit shquheshinpër poezi e ligjërime. Ata ishin të zotët efjalës dhe retorikës. Ata ngrinin juri tëveçanta për vlerësimin e poezive dheligjërimeve dhe i varnin në muret e Qabesë.Megjithatë Allahu u bëri sfidë duke ukërkuar të sillnin, a të hartonin qoftë edhe

46

TEFSIR

një sure si të Kuranit, por ata nuk mundënta bënin një gjë të tillë, edhe pse ishin tëinteresuar të mposhtnin Pejgamberinsalallahu alejhi ue selem, Allahu thotë:“Nëse ju dyshoni në atë që ia kemi zbriturrobit tonë, atëherë hartoni një sure tëngjashme me atë që ia kemi shpallur atij!Thirrni në ndihmë edhe dëshmitarët tuajqë i adhuroni në vend të Allahut, nëse jenëtë sinqertë. Nëse këtë nuk e bëni dhekurrsesi nuk do të mundeni ta bëni,atëherë ruajuni zjarrit, lëndë djegëse e tëcilit janë njerëzit dhe gurët dhe që ështëpërgatitur për të ndëshkuar mohuesit.”.(Bekare: 23-24).

2- Lajmërimi për gjëra që kishinndodhur më herët dhe që nuk i dinteaskush, si dhe lajmërimi për gjëra që do tëndodhin në të ardhmen, siç është rasti ibetejës që u zhvillua mes romakëve dhepersianëve, të cilën e fituan Romakët,fitore kjo për të cilën Allahu flet në fillimine sures Rrum.

3- Kodet ligjore, të cilat rregullojnëmarrëdhëniet e njeriut me Zotin,marrëdhëniet e njeriut me njeriun dhemarrëdhëniet e njeriut me krijesat e tjera.

4- Të vërtetat shkencore, të cilatpërputhen me atë që është zbuluar nëkohën tonë, siç është zhvillimi i embrionitnjerëzor, krijimi i maleve si kunja përstabilizimin e tokës, rrumbullakësia etokës, e shumë të tjera.

Allahu i Lartësuar ka bërë që shenja mëe madhe që i jepej të Dërguarit të përbëntesfidë ndaj njerëzve në ato fusha, ku atashquheshin më shumë. P.sh., në kohën eMusait dhe pikërisht në Egjipt ishte shumëe përhapur magjia dhe magjistarët.Njerëzit ishin shumë të dhënë pas magjisë.Prandaj Allahu i dha Musait si shenjën mëtë madhe, shkopin, me të cilin ai arriti t’imposhtë magjistarët. Në kohën eMuhamedit salallahu alejhi ue selem,njerëzit ishin të dhënë pas fjalës.Ligjëruesit, oratorët dhe poetët e asaj kohei magjepsnin njerëzit me aftësitë e tyrekomunikuese, ndaj edhe Allahu i sfidoi meanë të Kuranit. Meqenëse në kohën tonënjerëzit janë kryesisht të dhënë paszbulimeve, kërkimeve dhe të dhënaveshkencore, Kurani i Madhërishëm simrekullia më e madhe e Profetit, padiskutim përmban të vërteta, të cilat isfidojnë e i gjunjëzojnë përgënjeshtruesitedhe në këtë fushë, sepse siç u tha Kuraniështë shenjë dhe mrekulli e vazhdueshme,një karakteristikë kjo e mesazhit tëPejgamberit salallahu alejhi ue selem, nëtërësi. Zoti thotë në Kuran: “Ne do t’utregojmë atyre shenjat tona në hapësirattokësore e qiellore, si dhe në vetvete,derisa t’u bëhet plotësisht e qartë se ai(Kurani) është e vërteta. Vallë, a nuk tëmjafton ty që, Zoti Yt është Dëshmues i çdogjëje?!”. (Fusilet: 53).

Mirëpo në lidhje me këtë çështje duhettë bëjmë disa sqarime:

Së pari, kjo që u tha më lart ështëpërgjigja më e mirë që mund t’u jepet atyreqë janë skeptikë ndaj mrekullive shkencore

...Fakti që njeriu i kohës tonëdi më shumë ligjësi natyrore,të dhënat e të cilave janëakumuluar me kalimin ekohës, dhe arrin të fluturojënë hapësirë, nuk do të thotëse ka aftësi logjike e per-ceptuese më shumë se njeriui kohëve të shkuara...

“

“

46

47ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

TEFSIR

të Kuranit dhe që e shohin me dyshim këtëaspekt të mrekullisë së Kuranit.

Së dyti, sipas konceptit tonë simuslimanë burimet e të ardhurave janë tëbalancuara me nevojat e njerëzve. Allahu iLartësuar thotë: “Nuk ka asnjë send që tëmos gjenden tek Ne thesaret e tij, por prejtij Ne japim me masë të caktuar.”. (Hixhër:21). Nga kjo del se kur shtohen njerëzit dhepër pasojë edhe nevojat e tyre, atëherështohen edhe burimet në mënyrë që tëruhet ekuilibri i përmendur. Kjo ështëligjësia që ka vënë Allahu për burimet dhepër nevojat e njerëzve. Nisur nga ky fakt,edhe zbulimet e burimeve të ndryshmegjatë gjithë kohëve janë në përputhje mekëtë ligjësi. Allahu e ka bërë njeriunmëkëmbës në tokë dhe e ka pajisur meaftësi për të zbuluar ligjësitë e burimetnatyrore dhe për t’i vënë në shërbim të tij.Prandaj Allahu u bën të mundur njerëzvenga një kohë në tjetrën të zbulojnë ligjësi,që nuk njiheshin më parë. Ndonëse nëkohën tonë janë bërë zbulimemarramendëse për shumicën e njerëzve,zbulimi i ligjësive të ndryshme natyroreështë një proces që ka ekzistuar në të gjithaetapat e historisë njerëzore dhe nuk e kazanafillën në kohën tonë. Fakti që njeriu ikohës tonë di më shumë ligjësi natyrore, tëdhënat e të cilave janë akumuluar mekalimin e kohës, dhe arrin të fluturojë nëhapësirë, nuk do të thotë se ka aftësilogjike e perceptuese më shumë se njeriu ikohëve të shkuara, pasi sot me të vërtetëvëllimi i njohurive dhe i të dhënave ështëmë i madh, por kjo nuk do të thotë se edheaftësitë logjike e perceptuese të njeriut tësotëm janë më të mëdha. Pra, në fakt ështëzgjeruar gama e njohurive, por nuk ështëzhvilluar mendja e njeriut. Aftësitëmendore të njeriut nuk shkojnë drejtshtimit e përsosjes, por drejt dobësimit dhepakësimit. Të thuash se sasia e madhe e

njohurive që njeriu zotëron sot lidhur meligjësitë natyrore është një tregues përevoluimin e mendjes, është njësoj sikur tëthuash, se njohja e punëve të dynjasë dhevënia pasuri është një tregues se i pasuriështë më i mençur se i varfëri, gjë që ështëe pavlefshme, sepse siç dihet kryesishtdijetarët kanë qenë të varfër. Madje edheata që kanë bërë zbulime shkencore kanëqenë të varfër. Me përjashtim të studiuesvetë kohës sonë, të cilët i përdorin zbulimetdhe teknologjinë për t’u pasuruar e për tëbërë dynja. Sikurse pasuria e dynjaja nuk engre njeriun, po qe se nuk e përdor për t’ibërë ibadet Allahut, po ashtu edhenjohuritë shkencore, që janë pjesë edynjasë nuk e nderojnë njeriun, nëse nuk ipërdor për të përmbushur qëllimin për tëcilin Allahu e ka sjellë në dynja. Një njeri ithjeshtë që di fare pak nga punët e dynjasëdhe njohuritë shkencore, por që e njehZotin, e beson Ahiretin, e di se dynjajaështë vendkalim, se dynjaja nuk duhet tëjetë qëllimi i njeriut, pasi ajo do të zhduket,është më i mençur dhe më i nderuar se njëzbulues, studiues, kërkues që njeh shumëligjësi të jetës e të natyrës dhe nuk itejkalon këto caqe për të njohur e për tëadhuruar Krijuesin e jetës dhe Krijuesin eligjësive natyrore. Kështu muslimani eshikon përparimin ekonomik dheprogresin teknologjik si pjesë të dynjasë, ecila assesi nuk duhet ta shushasë e ta bëjpër vete. Zoti thotë: “O njerëz! Pa dyshim,premtimi i Allahut (Dita e Gjykimit) është ivërtetë, prandaj të mos ju mashtrojëkurrsesi jeta e kësaj bote dhe të mos jumashtrojë shejtani, duke ju larguar ngarruga e Allahut.” (Fatir: 5). Po ashtu thotë:“Jeta e kësaj bote, nuk është gjë tjetër,veçse argëtim dhe lojë. Ndërsa jeta e botëstjetër, pikërisht ajo është jeta e vërtetë.Veç sikur ta dinin!” (Ankebut: 64).

(vijon në numrin e ardhshëm)

48

HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Ky hadith transmetohet nga sahabiu Ebu Hurejre,gjithashtu edhe nga tabiini Ali b. Husejn (b. Ali b. EbiTalibi) i cili e përcjell drejtpërdrejt nga Profeti,

salallahu alejh ue selem.Hadithin me këtë kuptim, por me zinxhirë të ndr -

yshëm transmetuesish e shënojnë Tirmidhiu në Sunenine tij, nr. 2318. Ibën Maxhe, nr. 3976. Maliku në “Muveta”nr. 1402, Ahmedi në “Musned” 1/201, Ibën Hibani nr.229, Bejhekiu në “Shuabul iman”, Ebu Nuajmi në “Hilje”.

Hadithi sipas imam Tirmidhiut konsiderohet hasen-imirë, kurse bazuar në bashkimin e të gjithë zinxhirëvetë këtij hadithi e saktëson Ibën Hibani në “Sahihun” e tijme nr. 229, Ibën Abdulberri në “Temhid”, 9/197,Neveviu dhe Albani në Sunenin e Tirmidhiut, nr. 2317-2318.

Rëndësia e hadithit:Ky hadith është bazë e haditheve që flasin rreth

edukatës islame dhe njëri prej haditheve, i cili i vendosrregullat apo bazat e moralit dhe shkencës së etikës.Muhamed b. Ebi Zejdi, njëri ndër imamët e medhhebitmaliki thotë: “Hadithet mbi të cilat qëndron mirësia dhepërmblidhet në to i tërë hairi janë katër: I pari: (Kushbeson Allahun dhe Ditën e Gjykimit le të flasë fjalë tëmira ose le të heshtë), i dyti: (Prej Islamit të mirë tënjeriut është lënia e gjërave që nuk kanë të bëjnë me të),i treti: (Këshilla e Profetit, salallahu alejhi ue selem;“Mos u zemëro”), i katërti: (Besimtari do për vëllain e tij–besimtar- atë të mirë që do për veten e vet).

Komentimi i hadithit: Fjala e Profetit, salallahu alejhi ue selem: “Prej Islamit

të mirë të njeriut”Kjo fjali bart në vetvete disa njohuri nga të cilat do të

përfitonim shumë, ku ndër to do të veçonim:Fjala: “Prej Islamit” ka si qëllim sqarimin e faktit, se

Islami është një mori rregullash, kërkesash, detyrimesh,ndalesash etj., pra Islami është një bashkësi e madhe, ecila ndërtohet së pari mbi besimin, adhuri m in,bashkëpunimin mes njerëzve e pastaj mbi mo ralin. Në

ISLAMI DHE KOTËSITËEbu Hurejre, Allahu qoftë ikënaqur me të, përcjell se iDërguari i Zotit, salallahu alejhiue selem, ka thënë: “PREJISLAMIT TË MIRË TË NJERIUTËSHTË LËNIA E GJËRAVE QË NUKKANË TË BËJNË ME TË”.

49ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

LIBRI

këtë hadith përmendet fjala “prej” qënënkupton se kjo veti e mirë vërtetë është ekërkuar nga besimtari, por assesi nuk duhetkeqkuptuar, se ai është i tërë Islami e kështunjeriu të mundohet të praktikojë vet ëm atëdhe t’i lërë anash kërkesat e tjera. Asnjeri nukduhet të arsyetohet për mos-adh u rimin e tijme këtë pjesë të hadithit, duke thënë se unëshikoj punën time dhe nuk më int eresojnë tëtjerët e kështu me këtë pret endim t’isakrifikojë të gjitha adhurimet, duke umunduar që t’i kritikojë shpesh njerëzit edevotshëm, se si ai nuk është askush.

-“Prej Islamit” gjithashtu ka si qëllim, senëse njeriu nuk i lë anash gjërat që nuk kanëtë bëjnë me të për shkak të Islamit, por përshkaqe të tjera atëherë nga kjo veti e tij nukdo të ketë shpërblim në botën tjetër. Për sa ipër ket kësaj bote mund të përfitojë nëmënyra të ndryshme prej kësaj vetie e kypër fitim është shpërblim nga Zoti për të nëdyn ja që në botën tjetër mos t’i mbetet asgjë.Në këtë rregull futen të gjitha punët e miraqë bë hen nga jomyslimanët qofshin ato punëfiz ike, ideologjike, bamirësie etj., e persona tëtillë lejohet të falënderohen për veprat etyre, sep se falënderimi i kujtdo për punën qëbën është edukatë islame, mirëpo nuk lejohetlutja për ta nëse dihet me siguri se kanë vde -kur jomuslimanë.

-“Prej Islamit të mirë” kuptohet se njeriumund të ketë Islam apo të themi më mirëmund të pretendojë se ka Islam në vetvete,por në realitet veprat e tij vërtetojnë tëkundërtën tek ai. Nuk është me rëndësi tëpretendojë njeriu se ka Islam në vetvete, porme rëndësi është fakti që Islami i tij të jetë imirë. Me fjalën “Islam i mirë” nuk kam siqëllim të vërtetoj se ka Islam të mirë dhe tëkeq, sepse kjo nuk është aspak e vërtetë,sepse Islami origjinal i zbritur nga Allahu itëri është i mirë e në të nuk ka asgjë të keqe.Me Islam jo të mirë është si qëllim Islami, tëcilit disa nga “besimtarët” e praktikojnë dhe

e propagandojnë tek të tjerët. Islam ky jomirë i kuptuar nga ata praktikues e pastajështë shumë normale që të interpretohet ngavetë ata shumë më keq se sa ç’është kuptuar.Fakt ky i cili vërehet qartë tek disamuslimanë, të cilët në vend që t’ua lakmojnëtë tjerëve fenë, e cila është për t’u lakmuardhe për t’u pasur zili, ata jua tallin atë si jo-muslimanëve ashtu edhe disa muslimanëvefillestarë dhe jo-të qëndrueshëm në fe. Tëjesh shkaktar për t’ia lakmuar dikujt Islaminështë pasuri, kurse të jesh shkaktar për tashëmtuar atë, atëherë kjo është humbje përnjeriun dhe një person i tillë konsiderohetkriminel kundër Islamit dhe kundërnjerëzimit. Jo muslimanët çdo njeri e marrinsi shembull duke menduar se ashtu ështëIslami dhe veprat e individëve nuk ikonsiderojnë si punë private të një njeriu tëcaktuar, por i fusin në të njëjtin thes të gjithëbesimtarët. Në këtë pikë nuk dua të lë pa ipërmendur edhe disa dashamirës dhepraktikues të Sunetit, të cilët duke dashur tëpraktikojnë një traditë të caktuar të Profetit,salallahu alejhi ue selem, bien ndesh meshumë tradita apo Sunete të tjera. Kyfenomen nuk është aspak për t’u pasur lakmi.

Fjala e të Dërguarit, salallahu alejhiveselem: “Është lënia e gjërave”

Gjërat ndahen në dy grupe kryesore, gjëraqë kanë të bëjnë me fenë dhe të tjerat qëkanë të bëjnë me dynjanë. Gjërat që kanë tëbëjnë me fenë ndahen në tre grupe kryesore:besim me zemër, vepër me gjymtyrë dheshprehje me gojë. Ndërsa gjërat e dynjasëndahen në dy grupe kryesore vepra megjymtyrë dhe shprehje me gojë. Lënia egjërave që nuk i interesojnë njeriut ka siqëllim gjërat e llojit të dytë, pra ato tëdynjasë e jo ato të fesë. Kjo për arsye se gjëratqë kanë të bëjnë me fenë doemos kanë tëbëjnë me besimtarin.

Fjala e të Dërguarit, salallahu alejhi ueselem: “Që nuk kanë të bëjnë me të”

50

HADITH

Besimtari nëse dëshiron të konsiderohetprej atyre që bartin në vetvete Islam të mirë,ashtu si e kërkon vetë feja, atëherë duhet tëlargohet nga gjërat që nuk i interesojnë atij.Natyrisht që lind pyetja, se nga cilat gjëraduhet larguar, sepse ka shumë gjëra, bile edhetë mira, të cilat ka raste kur nuk kanë të bëjnëme një besimtar? Për ta sqaruar këtë pikë sëpari do të bëjmë një ndarje të gjërave që nukkanë të bëjnë me neve. Më lart përmendëm sevetë gjërat në përgjithësi ndahen në dy grupe:ato që kishin të bënin me fenë dhe ato qëkishin të bënin me dynjanë. Tani do tëpërmendim ndarjen e gjërave që nuk kanë tëbëjnë me ne dhe prej të cilave duhet larguar.Ndonjëherë njeriu i braktisë ca gjëra përshkak të epshit ose për shkak të fesë. Ato që ibraktisë për shkak të epshit të tij dhe nuk ivepron nuk shpërblehet për to, kjo për arsyese nuk i ka lënë për hir të Zotit, por i ka lënë senuk i pëlqejnë nga natyrshmëria e tij si p.sh.dikujt nuk i pëlqen mishi i derrit, apo alkoolidhe nuk i përdor ato, ngase dëmtohet prejtyre e jo se i bën për adhurim.

Këtu futet lënia e të dy llojeve të gjërave,ato të fesë dhe ato të dynjasë. Gjërat e dynjasënëse i lë për shkak të epsheve parimisht nukshpërblehet e as nuk dënohet, kurse përlënien e gjërave fetare për shkak të epshit, padyshim që dënohet. Kjo sepse është duke ilënë disa nga adhurimet e Allahut.

Kurse lloji i dytë, braktisja e gjërave përshkak të fesë, nëse ato i lë jo pse nuk ia kaqejfi, ngase ai ndoshta ato gjëra mund t’i dojëshumë, mirëpo i lë për Allahun pa dyshim qëai shpërblehet për to. Në këtë braktisje përshkak të fesë futen të gjitha llojet e shirkut,haramit, bidatit, mekruhit edhe mubahit (kurai teprohet). Në këto lloje futen si shirku mezemër ashtu edhe ai me gojë dhe megjymtyrë. (E njëjta gjë vlen edhe për haramindhe të tjerat pas tij)

Dijetarët kur e komentojnë fjalën “nukkanë të bëjnë me të” ndër të tjera përmendin

edhe këto fjalë: - Mulla Ali Karriu thotë: “Janë gjërat për të

cilat nuk ka nevojë njeriu, nuk lidhet me tofeja e dynjaja e tyre, janë ato që nuk e çojnëtek kënaqësia e Allahut. Janë gjërat e dynjasëpa të cilat njeriu mund të jetojë, dhe pa tëcilat besimi i tij nuk do të dobësohej.” (Mirkatel-Mefatih, 8/585)

- Ibën Rexhebi thotë: “Gjërat që nuk kanëtë bëjnë me të janë ato për të cilat nuk ka plane as qëllime, nuk vrapon pas tyre, nëse njeriuti përmirësohet Islami në zemrën e vet,atëherë duhet të largohet nga çdo gjë e cilanuk ka të bëjë me të qofshin ato harame,dyshime në besim, gjëra të urryera, dheshumë të tjera, të cilat në fakt edhe pse janë tëlejuara mund ta pësojë prej tyre nëse e tepronme to.” (Xhamiul ulumi vel hikem, fq. 201)

- Gazaliu thotë: “Kuptimi i asaj që nuk katë bëjë me njeriun është p.sh. të flasësh përgjëra të cilat sikur të kishe heshtur për to nukdo të mëkatoje, nuk do të bëhej dëm në trupe as në pasuri, si shembull për të do tëpërmendja njeriun, i cili ulet me shokët e vetdhe fillon t’ju tregojë për udhëtimet e tij,çfarë ka parë në to nga malet dhe lumenjtë,ngjarjet e veta, ushqimet dhe rrobat epëlqyera... gjëra këto për të cilat po të heshtenuk do të bënte mëkat. Të folurit në këtë rast,nëse nuk përzihet me gënjeshtra, zmadhimetë ngjarjeve, lavdërim të vetvetes, mos marrjenëpër gojë të personave të tjerë etj., e kështudo të ishte mëkat të humbje kohën duke folurdhe se për çdo fjalë do të japësh llogari Ditëne Gjykimit. Në vend që t’i flisje këto gjëra dheta përmendje Allahun me dhikër, po tamadhëroje Atë, po të meditoje rreth krijesavetë Tij do të përfitoje aq shumë, sa mund tëhapej porta e mirësive të Zotit e kështu tëpërfitoje aq shumë derisa të mëshiroheshenga Ai. Sikur ta përmendje Allahun vetëm mefjalën “Subhanallah” për secilën prej tyre dotë ndërtohej nga një pallat në xhenet.”(Tuhfetul ahvedhij, 7/ 23).

51ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

BOTA ISLAME

SHKRUAN: DRITON LEKAJ

Burkina Faso kufizohet me gjashtë shtete:Malin në veri, Nigerinë në lindje, Beninin nëjug-lindje, Togon dhe Ganën në jug, dheBregun e Fildishtë në jug-perëndim. Dikur equajtur “Republika e Voltës së Epërme“, uriemërua më 4 Gusht 1984, nga PresidentiThomas Sankara, Burkina Faso. “Burkina” kakuptimin sipas gjuhës More “Burrat e nderit”kurse “Faso” sipas gjuhës Diola ka kuptimin“shtëpia e babait” e që rezulton me kuptimin“Vendi i njerëzve të ndershëm”. Gjuhët Moredhe Diola janë gjuhët kryesore vendase.

Vendasit njihen

si burkinas.Burkina Faso gjendet në pjesën e Afrikës

perëndimore si dhe nuk ka dalje në OqeaninAtlantik e vetmja dalje e saj është nëpërmjetGanës dhe Bregut të Fildishtë.

Burkina Faso “Volta e Epërme” ishte pjesëe mbretërisë muslimane të “Malit” e pastaj iunënshtrua mbretërisë “Sinfi” gjithashtu edhekjo muslimane. Pas shpartallimit të dyshteteve u formua një mbretëri në Voltë dhee vendosi qytetin Uagadugu si kryeqendër tësaj. Vendi u nënshtrua nga kolonializmifrancez në kohën kur ata hynë në Afrikë dheme anë të marrëveshjes së vitit 1896 iubashkëngjit kolonisë së Senegalit të epërm.Më pas u bë koloni e pavarur dhe u njoh me

REPUBLIKAE BURKINAFASOS

Të dhëna të përgjithshme:

Emri i plote: Republika e Burkina FasosKryeqyteti: Uagadugu.Sipërfaqja: 274.400 km2Banorët deri më 2005: 13.228.000 milionë.Përqindja vjetore e rritjes së banorëve (2000 -

2005): 3.109 % Përqindja e muslimanëve:65 %Gjuha zyrtare:Frënge (More dhe Diola jane dy

gjuhe rajonale të pranuara)Monedha:Frangu i Afrikës së MesmePavarësia:5 Gusht 1960.Anëtar i Kombeve të Bashkuara:20 Shtator 1960Anëtar i Konferencës Islamike:1974

emrin “Volta e Epërme”. Nga emri kuptohet senë të kalon lumi Volta, i cili ndahet në tri pjesë:Volta e zezë, e bardhë dhe e kuqe dhe nëflamurin kombëtar të saj i ka të tri ngjyrat qësimbolizojnë tri pjesët e lumit. Kur muslimanëtu munduan të fitojnë pavarësinë toka e tyre unda mes tri shteteve: Bregut të Fildishtë, Malitdhe Nigerit. Në vitin 1947 Volta e Epërme eriktheu bashkimin e tokave të tyre në një kolonitë vetme e më pas më 1960 e arriti pavarësinënga Franca. “Volta e Epërme” u përdor siemërtim gjer më 4 gusht 1984, kur u ndryshuanga kryetari Sankara, si edhe u ndryshuaflamuri kombëtar e stema.

Nuk ka statistika të sakta për sa i përketpërqindjes së shtrirjes së feve në Burkina Faso,por sipas statistikave të qeverisë të vitit 1996thuhet: 70 % e popullsisë janë muslimanë, 16,6%janë katolikë, 3% janë protestantë dhe 23,7%pasojnë besimet vendore.

Islami ka arritur në shekullin e nëntë sipasHixhretit përmes rrugëve tregtare nga brendaNigerit e gjer në pyjet tropikale.

Burkina Faso është njëra ndër vendet meGDP më të ulët në botë, saqë radhitet si vendi itretë në botë për nga varfëria. Ekonomia e sajmbështetet më së tepërmi në bujqësi dhe kjopërbën 32% të prodhimit vendas dhe me bujqësimerren rreth 80% e popullsisë. Aty prodhohetmisër, fasule, pambuk, oriz, etj. Blegtoria ështëe zhvilluar dhe pjesën kryesore e zënë lopët,dhitë dhe delet. Për sa i përket lopëve rritja etyre është e zhvilluar në një nivel shumë tëlartë.

Gjithashtu nxirren minerale të ndryshme sibakër, hekur, mangan dhe mbi të gjitha ar.

Ky nivel i ulët i zhvillimit ekonomik ka sjellëproblemet e veta e sidomos emigracionin drejtvendeve fqinje, por më shumë drejt AmerikësLatine dhe Bregut të Fildishtë. Ky numër i madhemigrantësh ka provokuar shpeshherëtensione në vendet mikpritëse. Pjesa më emadhe e zhvillimit ekonomik mbështetet nëndihmat ndërkombëtare.

52

BOTA ISLAME

Të dhëna të përgjithshme:

Emri i plote: Republika e Çadit.Kryeqyteti: N´Xhamena.Sipërfaqja: 1.284.400 km2Banorët deri më 2007: 10.780.600 m.Përqindja vjetore e rritjes së banorëve

(2000 - 2005): 3.109% Përqindja e muslimanëve: 65 %Gjuha: Frënge dhe Arabe.Monedha: Frangu i Afrikës së Mesme

(CFA Franc)Pavarësia: 11 Gusht 1960.Anëtar i Kombeve te Bashkuara: 20 Shtator 1960Anëtar i Konferencës Islamike: 1969

Çadi ndodhet në pjesën qendrore-veriore të Afrikës. Çadi në veri kufizohetme Libinë, në lindje me Sudanin, në jug meRepublikën e Afrikës Qendrore, në jug-perëndim me Kamerunin e Nigerinë dhenë veri-perëndim me Nigerin. Për shkak tëklimës së saj të shkretëtirës shpeshherë ireferohen me emërtimin “Zemra e vdekure Afrikës”.

Republika e Çadit është urë lidhëse messhteteve në veri të Afrikës dhe shteteveafrikane të jugut apo perëndimit. Çadi kaqenë një ndër vendet islame më tërëndësishme në Afrikë, sepse pozita e tijstrategjike mes shteteve arabe dheafrikane e ka bërë atë pikën e takimit të

REPUBLIKAE ÇADIT

53ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

BOTA ISLAME

kulturave islame me ato afrikane marrë nëpërgjithësi. Islami ka hyrë në Çad nëpërmjettregtarëve të Al-Tebut në veri dhe nga lindjapërmes tregtarëve prej Al-Vadit dhe Sudanitgjatë shekullit të 13. Thirrësit në Islam e kanëkonsideruar Çadin, si pikënisje për shumëkarvanë në përhapjen e Islamit. Për sa i përketpërqindjes së muslimanëve në Çad ka dallimemes statistikave, por padyshim popullsiamuslimane përbën shumicën e banorëve tëÇadit.

Franca e kolonizoi Çadin në vitin 1920 dheia bashkëngjiti atë Afrikës EkuatorialeFranceze. Çadi është themeluar si shtet ngaterritoret koloniale franceze në Afrikë tëmbajtura deri në vitet 1960-ta. Pas pavarësisënë shtetin e krijuar zotëronin konfliktetetnike, të cilat për një kohë të gjatë i errësoindërhyrja libiane para paqes që dukej e largëtnë horizont, e cila u restaurua më 1990.

Gjatë vitit 1998 në pjesën veriore të Çaditshpërthyen dy rebelime, të cilat sollën dymarrëveshjet e viteve 2002 dhe 2003, ndërmjetrebelëve dhe qeverisë. Me gjithë reformatfuqia e vendimeve duket se ka mbetur në duarte parisë veriore, e cila është ndjeshme ndajdallimeve etnike.

Në përgjithësi vendi është përfshirë ngakriza të njëpasnjëshme dhe ajo që ndodhi nëvitin 2008, lufta e ashpër në kryeqytet mes

rebelëve dhe qeverisë është dëshmitari më imirë. Gjithashtu fluksi i madh i refugjatëve eqë sipas OKB-së janë të ndarë në: 280.000 ngaDarfuri, 50.000 prej Republikës së AfrikësQendrore dhe mbi më se 170.000 tëshpërngulur brenda përbrenda Çadit, e bëjnësituatën edhe më të vështirë.

Sipas OKB-së Çadi radhitet si vendi i pestëpër nga varfëria në botë, ku 80% e popullsisëjetojnë në skamje. Më 2006 qeveria e Çadit dheBanka Botërore nënshkruan një memorandumsipas të cilit qeveria do të angazhohet përshpenzimin e 70 % të hyrjeve në programet ezvogëlimit të varfërisë.

Çadi ka pasuri minerale, si nafta e cila filloitë eksportohet më 2003, gjithashtu ka rezervatë mëdha ari, hekuri, uraniumi, zinku,mermeri prej të cilave shteti nuk ka përfituarderi më tani.

Prodhimet më të rëndësishme bujqësorejanë: orizi, pambuku, misri, mëndafshi,kikiriku, pemët frutore, si portokalli dhemango. Çadi ka pasuri të mëdha në rrafshin eblegtorisë, si lopë, dele dhe deve, saqëeksporton drejt shteteve të Afrikës së mesmedhe perëndimore, si dhe drejt vendeve të tjera.

Peshkimi bëhet në liqenin e Çadit dhe nëlumenjtë. Nuk ka ndonjë industri të mirëfilltë,partnerët më të rëndësishëm të tregtisëllogariten të jenë Franca dhe Nigeria.

54

NGA: ALI SHABANI

Pyetje: Hoxhë i nderuar, duke pasurparasysh parimet e Fesë Islame dhe se kjofe i ka dhënë pozitë të lartë moralit, si egjykon kjo fe shprehjen vulgare.

Përgjigje: Në emër të AllahutMëshirëplotit, Mëshirëbërësit, që e ka bërënë fenë e tij Islamin, të gjykohen rreptëshprehjet e këqija dhe i ka ndaluar. Allahui Madhëruar ka thënë: “Allahu urdhërondrejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, endalon nga imoraliteti, nga e neverituradhe dhuna. Ju këshillon ashtu që të merrnimësim.” Nahël 90, ndërsa shejtani bën tëkundërtën. Allahu i Madhëruar ka thënë:

“…e mos shkoni hapave të djallit se ai ështëarmik i hapët i juaji. Ai ju urdhëron vetëmme të këqija e paturpësi, dhe ju shtyn tëthoni për Allahun atë që nuk e dini.”Bekare 169. Pra, kushdo musliman që ialejon vetes të flasë fjalë vulgare dheamorale, që është diçka e shëmtuar për çdonjeri e për më tepër për muslimanin, le tadijë se ka rënë nën ndikimin e shejtanit dhepo ashtu ka rënë në ndalesën e Allahut dhekështu po bën mëkat për të cilin ai duhet tëpendohet. Pejgamberi salallahu alejhi ueselem ka thënë: Kush i beson Allahut dheDitës së Gjykimit, le të flasë mirë, osepërndryshe le të heshtë!

Pyetje: Çfarë duhet të bëjmë, apo çfarëmase duhet të marrim kur ndodh që në

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në albislam@gmail.com

SHPREHJET E KËQIJA DHE PASOJAT E TYRE

FETVA DHE KONSULTIME

55ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

mesin e shokëve ndonjëri përdor shprehjevulgare?

Përgjigje: Pa dyshim duhet këshilluar aishok, se Pejgamberi salAllahu alejhi ueselem ka thënë: Feja është këshillë… nësenë zemrën e tij ka iman, ajo këshillë do t’ibëj dobi, sepse Allahu i Madhëruar thotë:“Vazhdo me këshillë, sepse këshilla u bëndobi besimtarëve.” Dharijat 55.

Nëse ai nuk e ndërpret dhe vazhdon meshprehje të fëlliqura, sharje, fjalë të ndyraqë shkakton largimin e të tjerëve nga ai,atëherë ka rënë në një gjendje shumë tëkeqe. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selemka thënë: “Me të vërtetë njerëzit me pozitëmë të keqe tek Allahu janë ata nga të cilët,të tjerët largohen duke u frikësuar(ruajtur) nga imoraliteti (vulgariteti) i tyre.Shënojnë Buhariu dhe Muslimi. Po ashtu kathënë: Allahu urren atë që bën dheshprehet me fjalë vulgare dhe imorale.(Shiko Sahih xhamius-sagir nr. 134)

Ata që nuk lënë shprehjet e këqija, nukështë mirë të shoqërohesh me ta, sePejgamberi salAllahu alejhi ue selem kathënë: “Njeriu është në fenë e shokut të tij,prandaj le të shikojë ai se cilin bën shok.”

Pyetje: Te populli ynë është ezakonshme, që në zënkë e sipër të shprehinfjalë të ndyra dhe sharje, ku marrin nëpërgojë prindërit e njëri-tjetrit, apo anëtarët etjerë të familjes. Çfarë thotë Kurani dhehadithi në lidhje me këta?

Përgjigje: Ndodh që njerëzit të kenëmosmarrëveshje ndërmjet tyre për ndonjëçështje, apo të zihen, por megjithatë nukështë burrëri që nga zemërimi dhe mllefiqë kanë të marrin nëpër gojë nderin enjëri-tjetrit dhe aspak nuk është ngaIslami. Allahu i Madhëruar ka thënë: “E ataqë fyejnë besimtarët dhe besimtaret, përçka ata nuk janë fajtorë, ata kanë ngarkuarveten me një mëkat shumë të madh.”Ahzab 58.

Po ashtu këto shprehje janë ngamëkatet e mëdha. I Dërguari i Allahut kathënë: “Me të vërtetë nga mëkatet e mëdhaështë që dikush t’i shajë prindërit e vet.” Tëpranishmit thanë: O i Dërguari i Allahut, pokush i shan prindërit e vet?!... “Po, e shanbabën e tjetrit, e pastaj ai ia shan babanëatij, ia shan nënën, e pastaj ai ia shan nënënatij.” Shënojnë Buhariu dhe Muslimi.

Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem kathënë: “Sharja e muslimanit është fisk(shfrenim)…”.

Pyetje: Çfarë dënimi kanë ata që marrinnëpër gojë, apo shajnë nderin emuslimanit?

Përgjigje: Ata që shajnë dhe epërgojojnë nderin e muslimanit kanë rënënë mëkat dhe kanë dënim në dynja dheAhiret. Allahu i madhëruar ka thënë: “E ataqë fyejnë besimtarët dhe besimtaret, përçka ata nuk janë fajtorë, ata kanë ngarkuarveten me një mëkat shumë të madh.”Ahzab 58. Për sa i përket dënimit në dynja,me Sheriat duhet të dënohet me goditje meshkop në shpinë, ndërsa në AhiretPejgamberi salAllahu alejhi ue selemtregon, se kur është ngritur në qiell, nëMiraxh ka kaluar parë disa njerëzve qëkishin thonjë prej bakri dhe gërvishtninfytyrat dhe gjokset e tyre. Pejgamberi epyet Xhibrilin: “Kush janë këta, o Xhibril?”“Këta janë ata që hanë mishin e njerëzvedhe përfolën nderin e të tjerëve.” ShënojnëAhmedi dhe Ebu Davudi

Pyetje: Më parë në vendin tonë, kurdonin të thoshin për ndonjë njeri se është idrejtë, thoshin “ky komunist”, e sot mesistemin demokratik, kur dëshirojnë tëthonë për ndonjë njeri se është i rrafshëtdhe nuk i shikon imtësitë thonë: “ky ështëdemokrat” me qëllim për ta lavdëruar.Çfarë na thoni në lidhje me këtë?

Përgjigje: Nuk lejohet që besimtari tëemërtohet me këto emra të shëmtuar, që

FETVA DHE KONSULTIME

56

FETVA DHE KONSULTIME

në vetvete përmbajnë ateizëm, apo shirk,por edhe janë “besnikë” ndaj imoralitetitdhe po ashtu edhe komunizmi dhedemokracia janë sisteme të shfrenuara tëkufrit, e si dikush me këto emra talavdërojë besimtarin. Allahu na ruajt ngapadituria dhe kurthet e shejtanit.

Pyetje: Disa, pasi vdes ndokush, flasinçmos për të. E dimë se përgojimi është indaluar për të gjallët, por a vlen ajondalesë për të vdekurit?

Përgjigje: Ashtu siç nuk lejohet tëpërgojohen të gjallët, nuk lejohet tëpërgojohen as të vdekurit. I Dërguari iAllahut ka thënë: Mos i shani të vdekurit,sepse ata i kanë mbyllur veprat që kanëbërë. (atë që meritojnë do ta marrin dhenuk ka nevojë që dikush ta ngarkojë vetenme të). Kjo edhe i irriton të gjallët efamiljes së të ndjerit dhe mund tëshkaktojë probleme të mëtejshme. NëMedinë ishin të pranishëm edhe njështresë tjetër, mynafikët. Ata i dinte meemra vetëm Hudhejfeja radijallahu anhu,mirëpo kur vdiste ndonjëri nga atamunafikë, Hudhejfe vetëm largohej dhenuk merrte pjesë në faljen e xhenazes, porassesi nuk ka dalë të flasë në mesin enjerëzve, se filan i vdekuri ka qenë ngamunafikët.

I Dërguari i Allahut gjithashtu ka thënë:“Përmendni veprat e mira të vdekurve tuajdhe ndaluni nga përmendja e veprave tëkëqija të tyre.” Hadithi ka dobësi në sened,por ka hadith – dëshmi nga Aisheja nëpërmbledhjen e Nesaiut me sened Xhejid.

Pyetje: Nëse njeriu është nga ata qëfalen rregullisht dhe i përmbahetrregullave fetare në përgjithësi, mirëpo nëfjalorin e tij hasen shprehje të këqijavulgare, sharje etj. Si e ka hallin ky person?

Përgjigje: Allahu na ruajt nga kjogjendje, besimtar që falet, por moralin taketë të keq! Ebu Hurejre tregon se e kanë

pyetur të Dërguarin e Allahut për një grua?O i Dërguari i Allahut, filania falet edhenatën, agjëron ditën, mirëpo me gjuhën esaj i pengon fqinjët, duke ushtruar tiranindaj tyre. Pejgamberi për këtë tha: “S’kahair në te, ajo është në Zjarr”.

Pyetje: Disa kur flasin fjalë të ndyra, aposhajnë, kur këshillohen, ata argumentohense Ebu Bekri ka përdorur fjalë të ndyta. Atathonë edhe se Ebu Bekri ka sharë në pranitë Pejgamberit, e Ai salAllahu alejhi ueselem nuk i ka thënë gjë.

Përgjigje: Këta që veprojnë kështu kanëbërë shpifje të madhe ndaj PejgamberitsalAllahu alejhi ue selem, ndaj Ebu Bekritdhe bëjnë padrejtësi të madhe. Këta janëzullumqarë shpifës. I shtrembërojnëargumentet dhe kjo sjellje e tyre u ngjançifutëve. Së pari, këta kanë lënë anash tëgjitha argumentet, që flasin për moralindhe për braktisjen e fjalëve të ndyta dheargumentohen me rastin e Ebu Bekrit përt’u sharë kur të dëshirojnë?! Ebu Bekri nëpërballjen me mushrikët që provokuanmuslimanët para betejës së Bedrit, uaktheu atyre duke iu thënë “Shkoni lëpijaniorganin idhujve tuaj!” Përveç kësaj nukdihet që Ebu Bekri të ketë përdorur mëfjalë të ndyra. Këtë rast disa mendjelehtë epërdorin si argument për t’u sharë kur tëduan dha si të duan. Më e keqja është se kuri këshillon, ata menjëherë ta presin: EbuBekri ka sharë. Sa e shëmtuar që e marrinEbu Bekrin radijallahu anhu si shembullpër sjelljet e tyre të këqija. Allahu iudhëzoftë. Ebu Bekri radijallahu anhu meepitetet më të dalluara në këtë umet në tëgjitha sferat, disa e marrin si shembull i tëshfrenuarve. Allahu i Madhëruar ka thënë:“A do t’i bëjmë kriminelët të barabartë memuslimanët? Ç’është me ju, si gjykoniashtu?” Kalem 35-36.

57ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

HISTORI

IBRAHIM B. ABDULLAH EL HAZIMI

Ubej b. Kabi, Allahu qoftë i kënaqur prejtij, ka thënë: “S’do mend se kur një roblë diçka për hir të Allahut, Allahu ia

zëvendëson atë me diçka më të mirë prejnga ai s’e kujton. Nga ana tjetër ai që

zgjedh një të keqe Allahu i çon njëvështirësi më të madhe.” E përcjell Vakiunë “Zuhd”.

Në përgjithësi Allahu nëse ka ndaluardiçka, ka lejuar një tjetër duke ezëvendësuar me një më të mirë se ajo. Përshembull Allahu e ndaloi kamatën, mirëpoe lejoi tregtinë e mirëfilltë.

KUSH LË NJË TË KEQEALLAHU I JEP NJË TË MIRËUbej b. Kabi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ka thënë: “S’do mend se kur një rob lë diçka për hir të Allahut,Allahu ia zëvendëson atë me diçka më të mirë prej nga ai s’e kujton. Nga ana tjetër ai që zgjedh një të keqeAllahu i çon një vështirësi më të madhe.” E përcjell Vakiu në “Zuhd”.

58

HISTORI

E ndaloi bixhozin mirëpo i lejoi garat edobishme me kuaj, deve dhe shigjeta.

E ndaloi mëndafshin për burrat, mirëpoi lejoi të gjitha materialet e tjera përveshmbathje.

E ndaloi kurvërinë, mirëpo e lejoikurorën me gra të bukura.

E ndaloi alkoolin, mirëpo i lejoi pijet eshijshme joalkoolike të dobishme përtrupin dhe shpirtin.

I ndaloi instrumentet muzikore, mirëpokëtë e zëvendësoi më dëgjimin e KuranitMadhështor.

I ndaloi ushqimet e papastra, mirëpo ilejoi ushqimet e mira.

Prej mrekullisë hyjnore është seshëndeti dhe e mira të jenë shpërblimi indershmërisë, kurse sëmundja dhe e keqjatë jenë dënimi i pandershmërisë.

Ky shkrim përmban disa tregime, tëcilat i shkrova me shpresë për të bërëdobi. Lus Allahun e Madhëruar që të kenënjë pranim në mesin e muslimanëve.

Këtë shkrim e titullova “Kush lë diçkapër hir të Allahut, Allahu atë iazëvendëson me një më të mirë”, që ështëpjesë e një hadithi.

Këto tregime janë për disa njerëz që ekuptuan madhështinë e Allahut, patënfrikë prej Tij, për ata të cilët gjithnjëparafytyronin Ditën e Daljes paraAllahut. Atë ditë në të cilën nuk bën dobias pasuria, as fëmijët. Bëhet fjalë pra, përnjerëz të cilët morën në konsideratëKuranin, Sunetin dhe devotshmërinë.Ata e meritojnë që të ndajmë një pjesë tëkohës tonë për t’i lexuar ngjarjet e tyre.Më këto rreshta i drejtohem të gjithëmuslimanëve, të vjetër e të rinj, meshkuje femra, në veçanti ju drejtohem tërinjve që praktikojnë fenë dhe të gjithëatyre që i dhanë përparësi kënaqësisë sëAllahut ndaj kënaqësisë vetjake edjallëzore.

1. Sulejmani, alejhi selam, theri kuajt etij për hir të Allahut, e Allahu iazëvendëson këtë me kontrollimin e erës, ecila shkon kudo.

Allahu i madhëruar thotë: “Ne Davuditi fal ëm Sulejmanin, rob shumë i mirë dhesh u më i kthyer nga Zoti. Kur në një para-mbrëmje iu shfaqën atij kuaj, që kur ishintë ndalur, rrini n gatitu në tri këmbë, eishin edhe shumë të shpejtë. E ai tha: “Unëi dhashë përparësi dash urisë së kuajve,ndaj Zotit tim, derisa (dielli) u fsheh dheperëndoi”. “M’i ktheni ata mua!” Atëherëfilloi t’u mëshojë këmbëve e qafa ve.” (Sad:30-33) Allahu i Madhëruar për me nd nëkëto ajete, se Davudit i dhuroi Sulejmanin.Pastaj atë e lavdëroi se ishte nga ata qëpendohej dhe kthehej tek Allahu çdo herë.Pas kësaj përmendi rastin me kuajt.Tregimi i plotë është kështu:

Sulajmani, alejhi selam, ishte shumë ipasio nuar pas kuajve për shkak tëxhihadit në rrugë të Allahut. Ai kishtekuaj të fuqishëm e të shpejtë. Kuajt ishinme flatra, kurse numri i përgjithshëm qëai zotëronte ishte njëz e tm ijë. Një ditë prejditëve, ndërsa ai po merrej me kuajt e tij ikishte ikur namazi i ikindisë me harresë.Kur i ra ndërmend se koha e na m azitkishte kaluar për shkak të kuajve ai tha:Pasha Allahun, nuk do të më angazhojëmë, gjë tjetër nga adhurimi i Zotit tim!Pas kësaj ai urd h ëroi të theren të gjithëkuajt. Si shpë rb lim për këtë Allahu iMadhëruar i dhuroi kontrollimin e erës, ecila nën drejtimin e tij do të qarkullontekudo. Largësia që do arrinte era ishte njëmuaj. Allahu i fali atij diçka që ishte më eshpejtë dhe më e mirë. Muhamedi,salAllahu alejhi ue selem, ka thënë tëvërtetën kur shpalli këto fjalë: “Kur tëlësh diçka për hir të Allahut, Allahu do tëdhurojë diçka më të mirë.” Ahmedi dheBejhekiu

59ALBISLAM | 1 Prill 2009 | 5 Rebiu Thani 1430

HISTORI

2. Hoqi dorë nga kurvëria e Allahu i falimbretëri dhe grua të ndershme:

Jusufi, biri i Jakubit, alejhima selam,është një i dërguar i Allahut tregimin e tëcilit e për me nd Allahu hollësisht në Librine Tij, në kap tinën që mban emrin e këtijpejgamberi. Nga ky tregim dijetarëtnxjerrin dobi të shumta, madje edhe dukekaluar mijëshen. Ky pejga mber fisnik u vunë një sprovë të rëndë, mir ëpo ai duroingaqë kështu veprojnë të de votshmit.Sprova iu shndërrua në një begati tëmadhe hyjnore. Tregimi i tij është kështu:

Nëna e Jusufit quhej Rahila. Ai kishtenjëm bëdhjetë vëllezër. Babai i tij e dontepa masë, për këtë vëllezërit e tij filluan takenë edhe zili. Ata ishin të gjithë sëbashku, kurse me Jusufin ishte vetëm njërivëlla Beniamini, i cili gëzonte po ashtudashurinë e madhe të babait të tij.Ç‘ndodhi pas kësaj? Ata i kërkuan babaittë tyre, që ta lejonte Jusufin një ditë me tapër të shëtitur, duke i thënë se ata dë shi -ro nin të argëtoheshin së bashku mevëllanë e tyre, mirëpo në fakt fshihnindiçka tjetër, një gjë që Allahu e dinte. Emorën vëllanë e tyre dhe e hodhën në njëpus. Pastaj aty kalon një kar van dhedikush prej udhëtarëve lëshoi enën në puspër të nxjerrë ujë. Jusufi, alejhi selam, ukap për litari dhe doli nga pusi. Me tëarritur në Egjipt fëmija i gjetur i shitet njëfun ksionari të lartë egjiptian. Çmimi i tijishte vetëm disa dërhem. Pas kësajç‘ndodhi? Allahu i Madhëruar tregon: “Eajo, në shtë pi në e së cilës ishte Jusufi, ibëri lajka atij dhe ia mbylli dyert e i tha:“Eja!”. Ai (Jusufi) tha: “Allahu më ruajt,zotëria im (e burri yt) më nderoi mevendosje të mirë (si mund t’i bëj hile nëfamilje)?”. S’ka dyshim se tradhtarët nukkanë sukses. Ajo e mësyu atë qëllimisht, eatij do t’i shkonte mendja ndaj saj, sikur tëmos i paraqitej argumenti nga Zoti i tij.

Ashtu (e bëmë të vendosur) që ta largojmënga ai të keqen dhe të ndyrën. Vërtet, aiishte nga robërit tanë të zgjedhur.” (Jusuf:23-24)

Allahu i Madhëruar na rrëfen atë qëdeshi bashkëshortja e zotërisë së Jusufit,pra, ajo kërkoi prej tij një gjë që s’kishtehije, që s’për pu thej me gjendjen e tij, edhepse ajo ishte tejet e bukur, tërheqëse dheme pozitë të lartë. Ajo u stolis e uzbukurua pastaj i mbylli dyert, megjithatëishte gruaja e vezirit. Jusufi, alejhi selam,ishte një djalosh i bukur e i pa shëm. Dihetshumë mirë fuqia e epshit tek i riu. Aiishte beqar, në një vend të huaj, larg fa mi -ljes dhe vendit të tij. Dihet mirëfilli se kurnje riu nuk është në mesin e atyre që enjohin gjasat për të bërë gabime janë mëtë mëdha. E para, që kërkoi çnderiminishte ajo grua e bu kur, që mënjanontepërgjegjësinë e burrit për të kërkuar i paridhe të priste një refuzim të mundshëm.Ata gjendeshin në një vend, ku nuk mundt’i shihnin të tjerët dhe me gjithë këtoshtytës për të bërë haram, Jusufi, alejhisel am, u përmbajt dhe Allahu e mbrojtinga amor aliteti. Ai rridhte nga një familjepejga mb e rësh dhe Allahu e mbrojti ngakurthi i gra ve. Për këtë e shpërbleu me njëpost të lar të në pushtetin e mbretit tëEgjiptit. Ai u ma rtua sipas normave tësheriatit me atë grua dhe kur hyri nëgjerdek i tha: “Kjo është më e mirë për ty,se ajo që dëshirove më parë.”.

Mendo i nderuar vëlla musliman, se si eshpër bleu Allahu pas lënies së mëkatit.Për këtë arsye Jusufi, alejhi selam, ështëzotëria i njërit prej shtatë grupeve tëdevotshmëve, të cilët do të jenë nën hijene Allahut atë ditë kur nuk ka hije tjetërpos hijes së tij. Buhariu dhe Muslimishënojnë se Muhamedi, salallahu alejhi veselem, ka thënë: “Shtatë grupe njerë zi shdo të jenë nën hijen e Allahut atë ditë kur

60

HISTORI

nuk ka hije tjetër pos hijes së tij: prijësi idre jtë, njeriu që e përmend në vetmiAllahun dhe i mb ushen sytë me lot, njeriuqë e ka zemrën të lidhur me xhaminë, dynjerëz që duhen për hir të Allahut dhe përkëtë bashkohen ose urre hen për hir tëAllahut dhe për këtë ndah en, njeriu i cilijep një lëmoshë dhe e majta e tij nuk e dise ç‘ka dhënë e djathta e tij, i riu që je tënka filluar duke adhuruar Allahun dhe nje -riu të cilin e thërret një grua e bukur e mepoz itë kurse ky i thotë: unë i frikësohemAllahut.”

3. Shpërblimi i durimtarit:Besimtari i nënshtrohet sprovave të

ndry sh me në këtë botë, prandaj duhet qëkur të sprovohet të jetë durimtar dhe tëshpresojë shpë rblim prej Allahut, sepseAllahu nuk i humbet atij asgjë, porse iazëvendëson atij me diçka më të mirë. Nëlidhje me këtë Muslimi shënon një tregimme Umu Selemen, radijAllahu anha, e cilarrëfen: “Kam dëgjuar të Dërguarin eAllahut duke thënë: “Çdo musl iman që egodet një fatkeqësi dhe thotë: “Të Alla hutjemi dhe tek Ai do të kthehemi, o Allah mëshpërble pas kësaj fatkeqësie dhe mazëvendëso atë me diçka më të mirë”Allahu do t’ia zëvendësojë me një gjë mëtë mirë.” Umu Seleme vazhdon: Kur mëvdiq bashkëshorti thashë më vete: Kushprej muslimanëve është më i mirë sebashkëshorti im Ebu Seleme?! Shtëpi eparë që bëri hixhret për tek i Dërguari iAllahut?! Mirëpo unë e thashë atë lutje eAllahu ma dhuroi të Dërguarin e Allahut sibashkëshort.

E sheh vëlla musliman: Kush lë diçkapër hir të Allahut, Allahu i jep një tjetërmë të mirë. Kush i lë shuplakat fytyrës sëvet, shqy er jen e rrobave dhe vajtimin nërastin kur e godet ndonjë fatkeqësi dhe i lë

haramet e tjera, shpreson tek Allahu, ethotë lutjen e du hur, Allahu ia zëvendësonhumbjen e tij me di çka më të mirë.

4. Jahja b. Ejubi rrëfen: Në Medine ishte një djalosh të cilin

Omeri, ra dijallahu anhu e simpatizonteshumë. Një ditë me të kthyer djaloshi prejnamazit të jaci së i doli përpara një gruadhe e joshi për amo ra litet. Djaloshi umashtrua dhe u nis me të. Eci pas asajgruaje derisa arriti te shtëpia e saj.Djaloshi ndjeu një dhimbje në zemrën evet dhe i ra në mendje ajeti: “Vërtet, ataqë janë të ruajtur, kur i prek ndonjëiluzion nga djalli, ata për kujtojnë(Allahun), dhe atëherë shohin (tëvërtetën).” (Araf, 201), dhe kur pokujtonte ajetin kuranor djaloshialivanoset. Gruaja që e ftoi atë e shikoi mevëmendje, mirëpo djaloshi dukej si ivdekur. Ajo së bashku me shër bë to r e n evet e zvarritën derisa e hodhën djaloshinnë pragun e shtëpisë së vet. Doli babai i tije mori djalin dhe e futi brenda. Pas njëfarë kohe dj al oshi u kthjellua. Babai i tij epyeti se ç’i ki s hte ndodhur? Ai në fillimnuk deshi t’i treg o n te, mirëpo më vonë itregoi të vërtetën. Duke i treguar babaitarriti te ajeti kuranor dhe filloi ta lexojëatë. Duke e lexuar lëshoi një klit hje tëmadhe dhe i doli shpirti. Kur dëgjoi Om eri,radijallahu anhu, rastin e tij u tha sho këve:“Përse nuk më keni lajmëruar për vde kjene tij?!” Shkoi te varri i tij dhe i thirri: “O fil -an: “E për atë që pati frikë paraqitjen paraZo tit të vet, janë dy xhenete.” (Rahman:46), pas këtyre fjalëve Omeri dëgjoi një zëqë vinte nga varri: “Një gjë të tillë madhuroi Zoti, o Omer”.

Përktheu: Agim BEKIRI