BORGWAARDIGHEDEN

Nr. 13 Winter 2008

2

���������

Borgward Specialist

Inkoop

Verkoop

Onderhoud

Onderdelen Zowel nieuw als gebruikt

Tel. 010 – 202 1244 Fax 010 – 447 1205

e-mail: info@borgward.nl Internet: www.borgward.nl

�

Anjo Bosman Vinkwijkseweg 2 7038AW Zeddam

www.bosmanclassics.nl Tel: 06-17161302

Hét bedrijf voor uw Borgward in

� Advies, Begeleiding en Taxaties

� Onderhoud, Reparaties en Restauraties

Altijd onderdelen op voorraad

voor uw Borgward! ����

Borgward Onderdelen

Nieuw - Gebruikt – Reproductie

R.A.F. Steen Aalsburg 20-15

6602VK Wijchen

Tel. 024 - 64 17 030 Fax 024 - 64 56 291

GSM 06 - 51 60 78 59 e-mail robsteen@wanadoo.nl

Gespecialiseerd in Borgward

V.J.M. van der Velden Groningerweg 90

9321 TE Peizermade tel: 050-5257329

fax: 5271323 mob: 06-54321584

3

Officieel clubblad van Borgward Club Nederland

Voorzitter Bert Haan 0598-614235 berthaan@versatel.nl Secretaris Oda v.d. Ameele 0252-520953 info@borgwardclub.nl Penningmeester Martin Bilthof 055-5220127 mbilthof@planet.nl Technisch Adviseur Evert Toxopeus 010-2021244 toxopeus@borgward.nl Website/ Nieuwsbr. Fred Vermeulen 072-5710588 redactie@borgwardclub.nl Martie Kamphuis 0570-563775 champhouse@planet.nl Ondersteuning Vincent vd Velden 050-5263765 riavelden@hotmail.com Antoon Vervoort 0413-474819 vervoort.am@planet.nl Secretariaat : p/a Oda v.d. Ameele, Haven 150 , 2182 JV Hillegom , Tel. 0252 – 520 953 Bankrekeningnummer 39 31 91 397 (BIC: RABONL2U, IBAN: NL27 RABO 0393 1913 97) tnv Borgward Club Nederland te Apeldoorn

Algemeen

De Borgward Club Nederland (BCN) heeft de inhoud van deze nieuwsbrief met de grootst mogelijke zorg samengesteld, desondanks kunnen er onbedoeld typefouten voorkomen. Informatie in deze nieuwsbrief is echter ook afkomstig van derden (adverteerders, FEHAC e.a.). Deze derden zijn zelf verantwoordelijk voor de juistheid en volledigheid van deze informatie. BCN draagt voor de inhoud en voor de geplaatste advertenties/mededelingen geen enkele verantwoordelijkheid en sluit hierbij iedere aansprakelijkheid uit.

In deze uitgave………

Pagina 3 : Agenda, Pagina 4 : Van de Bestuurstafel Pagina 5 : Andernach Pagina 7 : Ledenmutaties Pagina 8 : Pierberg GmbH, Solex Pagina 12 : Evert Toxopeus Pagina 15 : Mededelingen Pagina 16 : Borgpen Pagina 17 : uit de huisdrukkerij Pagina 19 : Advertenties, vraag en aanbod

AGENDA 2008 9-10 feb. 2008 Internationale Oldtimerbeurs Automobielen, Autotron – Rosmalen 16-17 aug. 2008 Internationale Oldtimerbeurs Automobielen, Autotron – Rosmalen 27-28 sept. 2008 Oldtimerbeurs Flora Holland, Bleiswijk.http://www.oldtimerbeurs.net 8-9 nov. 2008 Internationale Oldtimerbeurs Automobielen, Autotron – Rosmalen 29-30 nov. 2008 Oldtimerbeurs Flowerdome in Eelde

4

Doelstelling In goede staat houden van auto’s van het voormalige Borgward-concern (Borgward, Lloyd, Hansa en Goliath), het bevorderen van informatie-uitwisseling, waaronder het regelen van ontmoetingen / evenementen en het behartigen van gemeenschappelijke belangen van de verenigingsleden. Van de Bestuurstafel Beste BCNers, De eerste aflevering van ons clubblad “Borgwaardigheden” in 2008 ligt thans voor u. Ofschoon de jaarwisseling al weer enkele weken achter ons ligt, wil ik u allen, namens het bestuur een heel gelukkig, voorspoedig, maar vooral gezond 2008 toe wensen. Ik hoop dat het voor ons allen een jaar wordt waarin we veel van onze Borgwards, Lloyds, Goliaths en Hansa’s mogen genieten. Terugkijkend op 2007 mogen we vaststellen dat het voor onze club een geslaagd jaar is geweest. Een jaar met als hoogtepunten onze driedaagse meeting in Goes en de rondrit in de Bollenstreek. Voorts hebben we acte de presence gegeven op de oldtimerbeurzen in Bleiswijk en in Eelde. In Eelde werden we verrast met een oorkonde waarop vermeld stond, dat we met onze clubpresentatie de tweede plaats hadden behaald. Dit leverde behalve de oorkonde een bedrag op van €200,= voor de clubkas. Op de beperkte ruimte waren we vertegenwoordigd met een Coupé, Sedan, Combi en een P100. Zie foto.

De eerste prijs ging naar de Vespaclub, zodat we konden concluderen, dat we met onze tweede prijs de eerste plaats hadden van de autoclubstands. We waren hier bijzonder trots op. Zoals u willicht al gehoord hebt is er m.i.v. 1 januari 2008 een wijziging gekomen in de wettelijke APK verplichting voor oldtimers. Concreet betekent dit, dat oldtimers van 30 jaar of ouder, gerekend vanaf 2008 niet meer

jaarlijks, maar tweejaarlijks naar de APK moeten en dat oldtimers van vóór 1 januari 1960(datum eerste toelating) geheel APK vrijgesteld worden. Onze eerste bijeenkomst in 2008 is onze, inmiddels traditionele, nieuwjaarsbijeenkomst op 27 januari in Herveld, onder het genot van een ouderwetse stamppot boerenkool. Voorts is de organisatie van onze driedaagse meeting vrijwel rond. Deze wordt gehouden bij Van Der Valk te Westerbroek/Groningen en wel op 23, 24 en 25 mei. Het belooft weer een gezellig weekend te worden tegen een zeer acceptabele prijs. We

5

hopen, dat we vele clubleden mogen begroeten. Nadere informatie en uitnodiging volgt. Tot slot wil ik allen bedanken die hun medewerking hebben verleend om van 2007 een geslaagd Borgwardjaar te maken. Bert Haan, voorzitter. Andernach Borgward vrienden, lieve mensen. We hadden er maanden naar uitgekeken! Naar het Borgwardweekend in Andernach am Rhein. Leuk, auto's kijken, onderdelen en leuke Borgward dingetjes zoeken. Een gezellig weekend met de Borgwardvrienden. Het begon zo mooi. We maakte een afspraak met Peter en Marja Otte uit Goes om samen te rijden en om op donderdag 6 september te vertrekken naar hun caravan op camping "de Linde" in Sibbe, nabij het toeristische plaatsje Valkenburg. Goed plan vonden we. 's avonds zijn we met ons vieren in Valkenburg gaan eten. Het was erg gezellig.

Daarna prima geslapen in de prachtige, nieuwe caravan van Peter en Marja. Zij sliepen zelf in de caravan van een zuster. Ja, wat doe je als je in Limburg bent. Natuurlijk even contact opgenomen met Geert en Christien vossebeld. Deze nodigden ons uit, om bij hun te komen lunchen. Dan gingen we tezamen naar Andernach. Natuurlijk, zo’n uitnodiging lieten we niet lopen! Daar gekomen bleek dat er nog meer genodigden waren. Jo en Tiny Giesbers uit Deurne, Jan en Janna

Sijtsma uit Hoogwoud en Bert en Joke uit Nieuwegein. Ze kwamen overal vandaan. En.. allemaal mee eten. Christien, een geweldige gastvrouw, had een heel lekkere warme maaltijd bereid. En dat voor twaalf personen! En geheel gratis! Onder de maaltijd kwam ter sprake, dat onze Isabella niet meer lekker startte. We kijken zo wel even; zeiden de deskundige Geert en Jan. Na een kort consult waren ze het er over eens dat de "puntjes" versleten waren. Kijk maar zeiden zij en ik zag het? Nou had Jan zijn kofferbak van de P100 vol onderdelen liggen en ja hoor, er waren ook de juiste puntjes bij. Deze heeft hij gemonteerd en Isabella startte weer als een trein. De kosten? Geheel gratis! Jan, je bent een kanjer! Ik heb hem een grote pot bier beloofd. Daar is echter niets van gekomen, maar hij houdt hem tegoed.

6

Daarna vertrokken wij in colonne van zes prachtige Borgwards naar Andernach. We hadden een enorm bekijks en menig duim ging omhoog en wij maar glunderen. Bij het hotel am Markt aangekomen namen we allemaal een aperitief en ook Teun Kros kwam aangeschoven met de mededeling dat de rit naar Ameland, voorjaar 2008, was afgeblazen. Jammer, maar misschien komt er nog een alternatief om het eiland te bezoeken. We zien wel. Ik wou naar ons hotel. Met lift, want ik werd moe, nee ik was moe. Ben op bed gaan liggen en werd erg naar. Ik kreeg het koud, begon te rillen en gaf enorm over in de prullenbak van de kamer. Elly nam de koorts op en deze was tegen de 40 graden. De hele nacht in de weer geweest met overgeven en ijlen. De volgende dag, de dag van de meeting, de hele dag ziek op de kamer gelegen. Niks geen auto's kijken en leuke dingetjes zoeken en gezellig babbelen/kletsen over de heilige koeien waar we allemaal zo gek op zijn.

De volgende dag, zondag de 9e september zouden we huiswaarts keren, maar hoe? Elly kan en wil niet in de Borgward rijden en ik was niet in staat. De oplossing werd snel gevonden. Evert Toxopeus en Fred Vermeulen waren samen in één auto gekomen en wilden mij wel naar huis rijden. Ik in onze auto met Fred aan het roer en Elly met Evert mee in zijn prachtige Hansa van 1952. Hij is daar nog in getrouwd, 30 jaar terug. Mensen, wat een heerlijke slaapstoel zit er in de Isabella.

Nb in een 59er! Daardoor heb ik de hele terug reis liggen slapen. Heb van de reis heel weinig gemerkt maar Fred denk ik temeer. Het is toch erg ongezellig als er iemand de hele tijd naast je ligt te slapen. Bij ons thuis gekomen moest hij ook nog met Evert mee naar Rotterdam en vandaar door naar Alkmaar. Fred en Evert, mede namens Elly, nogmaals hartelijke dank voor jullie inzet voor ons!

7

Thuis gekomen heeft Elly direct de huisartsenpost gebeld, uitgelegd wat er aan het lijf was en binnen een kwartier was er een arts. Deze constateerde een luchtwegen infectie (longontsteking) en een urine infectie (bloed in urine) we waren er mooi op tijd bij, zei hij. Kreeg een 7 daagse pillenkuur voorgeschreven waar ik onmiddellijk mee moest beginnen. Nu, 14 dagen later, ben ik weer aardig opgeknapt. De virussen zijn verdwenen, behalve het “Borgwardvirus" dat raak je nooit kwijt! Ook weer 2 van de 4 verloren kilo's terug gekregen. Slechte kuur om af te vallen, hoor! Gaarne wil ik een ieder, die belangstelling toonde voor m'n ziekte, hiervoor bedanken voor de telefoontjes en E-mails, van onze voorzitter Bert Haan tot de voorzitter van de Belgische Borgwardclub, Luc Butzen aan toe. Een week voor het Andernach weekend, trouwde onze kleindochter Angelique in het kasteel Keukenhof te Lisse. Ze vroeg ons of ze in onze Borgward Isabella coupé, die de naam van haar moeder, Ellen-Joyce, draagt, mocht trouwen. Natuurlijk vonden wij dit een reuze fijn idee! Ook zouden we het leuk hebben gevonden om nog een paar Borgwards in de trouwstoet te hebben. Wel, Oda en Nico van de Ameele waren direct bereid hun mooie sedan aan ons uit te lenen! Ja, ook gratis voor niks! Nico en Oda, nogmaals hartelijke dank hiervoor. Verder zijn we niet gekomen, jammer genoeg. Op de terugreis uit Andernach vertelde Elly dit verhaal aan Evert Toxopeus en die zei: had ik dat maar geweten. Dan hadden jullie mijn Borgward autobus mogen gebruiken! Dit had fantastisch geweest, maar zoiets durf je gewoon niet te vragen. Ja, dit zijn echte Borgward vrienden, die zomaar iets ter beschikking stellen zonder winstbelang! Gewoon een vriendendienst. Waren er maar meer mensen zo! Met deze verhalen hebben we willen vertellen, hoe fijn het is om van zo’n club, met lieve mensen, lid te zijn! Elly en Joop Sluis. Ledenmutaties In de afgelopen periode heeft zich afgemeld: Wiepco Wijnands In de afgelopen periode heeft zich aangemeld: Anjo Bosman

8

Automobieltraditie bij Rheinmetall: de Pierburg GmbH Carburateurs kwamen uit de voedermeelfabriek De Deutsche Vergaser-Gesellschaft (DVG) uit Berlijn lag in 1945 in Trümmern, de bezittingen waren door de geallieerden in beslag genomen en hun leider, Alfred Pierburg, oudste zoon van de Pierburg oprichter Dr. Bernhard Pierburg, werd voor leidinggeven aan de onderneming uitgesloten. Zijn jongere broer, Dr. Kurt Pierburg, die zelfstandig trachtte, zich de DVG toe te eigenen of in volkseigendom om te zetten en hem dus in de weg stond, werd als SS-officier aangebracht en gevangen gezet. Na maanden lange internering en onderzoek werd hij tot 25 jaar gevangenis veroordeeld, waarvan hij er elf in de Russische strafgevangenis Brandenburg-Havel uitzat. De Britse bezetter in Duitsland droeg de Firma Robert Kahrmann & Co. (Rokal) uit het Niederrheinische Nettetal op om de Solex carburateurs en brandstofpompen te bouwen. Het licentiecontract met Solex, dat eigenlijk uit het kapitaal van de Firma Pierburg bestond, liep onveranderd door. Er werd zelfs in december 1945 uitdruk-kelijk verlangd, nadat de DVG voor Pierburg verloren was, het in december 1946 aan Alfred Pierburg persoonlijk over te dragen. De Fransen uit Neuilly lieten hun Duitse vriend niet in de steek. Zij hadden niet vergeten, dat hij hen, in zijn functie als bedrijfsleider voor West europa, tijdens de bezettingstijd vergaand voor de represailles van de Duitse overheid beschermd had. Solex maakte het voor Alfred Pierburg mogelijk naar het westen van het bezette Duitse rijk te komen en zich in Neuss te vestigen. Daar richtte hij op 1 juli 1947 de nieuwe Deutsche Vergaser Gesellschaft GmbH & Co. KG op en richtte, in de deels ingestorte gebouwen van een oude voederfabriek, aan de Büdericher Straße 15 een productie-ruimte voor Solex carburateurs in. Met de start van de productie van brandstofpompen en vlotterconstructies uit kunststof en reparatie en onderhoud van brandstofsystemen voor vliegtuigmotoren, was de beschikbare capaciteit snel gevuld, zodat al in 1956 met de bouw van een nieuwe werkplaats aan de Düsseldorfer Straße werd begonnen. Bovendien betrok Alfred Pierburg de Firma Rokal uit Netteltal-Lobberich bij de productie van carburateurs en brandstofpompen voor de nieuwe DVG en legaliseerde daarmee voor deze onderneming ook contractrechtelijk gebruik van de naam Solex. Dit tot groot geluk van vele voormalige werknemers van de Berlijnse DVG, die na het instorten van de onderneming, onafhankelijk van Pierburg bij Rokal een nieuw baan en woonomgeving hadden gevonden.

9

Deze meevaller betrof tevens de intussen armoedig heringerichte werkplaats in Berlin, die vanwege de door Solex ingetrokken Carburateurlicentie op de Brandstofpompen slechts zeer beperkt productief was. In de loop van 1947 verwierf Alfred Pierburg in Berlijn opnieuw de eigendomsrechten van zijn familie en produceerde vanaf 1950 weer carburateurs. Aanvankelijk liet Pierburg er geen Solex carburateurs bouwen, maar van het merk Pallas, dat hij kort daarvoor van AEG had overgenomen. Bovendien begon hij in de Berlijnse werkplaats aan de Scheringstraße in 1958 ook met de productie van luchtkleppen voor brandstofinspuiting. Borgward, in die tijd een toonaangevende fabrikant van personenwagens uit de klein- en middenklasse (zoals Borgward, Goliath, Hansa en Lloyd), was de eerste klant voor dit motoronderdeel, waarvan Pierburg meer exemplaren maakte dan carburateurs. In de 50-er jaren onderging de Neusser- en Berliner Deutsche Vergaser- Gesellschaft een stormachtige opleving en opnieuw werd Pierburg een der grootste en belangrijkste fabrikanten van carburateurs met Solex, Pallas en Zenith in de nog jonge Bonds-republiek. Belangrijke nieuwe ontwikkelingen kwamen uit het huis Pierburg. Onder andere de Pierburg registercarburateur type „Paita“, die 1956 in productie ging. Hij voldeed als eerste carburateur aan de behoefte voor een goede menging in de lagere toerentallen en een hoge mengselverhouding bij volle motorbelasting. 3 Jaar later, in 1959, kwam hij met de PICT carburateur voor VW, de eerste carburateur met startautomatiek en een toenmalig topproduct voor de Duitse automobielproducenten.

Ontelbare exemplaren werden er daarvan wereldwijd afgezet vooral in de legendarische VW Kever. In 1972 volgde als nieuwe technische ontwikkeling de viervoudige-valstroom- dubbelregister-carburateur 4A1, die bij BMW, Daimler-Benz, Opel en tot 1987 ook bij Rolls Royce ingezet werden. Het ging om een nieuwe carburateurgeneratie, die zich door beperkte bouwhoogte, beperkt gewicht en universele toepasbaarheid, uitstekend geschikt was voor langs- en dwarsgeplaatste motoren, met vereenvoudigde montage en modulaire opbouw. Er volgden de seriefabricage van register-

carburateurs 2B (1974), de enkelvoudige valstroomcarburateurs 1B (1979) en de valstroom-registercarburateurs uit de serie 2E (1982). Deze productie werd echter direct na de start plotseling onderbroken door brandstichting waardoor de grote delen van de moderne fabrieken in Nettetal stil kwamen te liggen. Na vier jaar ontwikkelingswerk ging eindelijk in 1983 het door Bosch en Pierburg ontwikkelde microprocessorgestuurde carburateursysteem „Ecotronic“ in Serie.

Solex Paita 32

Solex 32 PICB

10

Daarmee werd een hoogtepunt in de carburateurtechnologie bereikt en tegelijkertijd het einde ervan. De Ecotronic-carburateur bezat intelligente elektronica, die automa-tisch alle belangrijke functies stuurden: Stationairloop-regeling, volauto-matische start- en warmloop-controle alsmede een geïntegreerde brandstoftoevoerafsluiting. Het belangrijkste verkoopargument was, dat de met een Ecotronic-carburateur uitgeruste

motor voldeed aan de strenge Milieunormen van de VS. Maar ook door de ontwikkelaars van deze carburateur werd hij slechts gezien als tussenstap tot een totaal nieuwe elektronische brandstofinspuiting, die de carburateur zelf overbodig zou maken. Pierburg betrok in 1970 extra nieuwe gebouwen in de Leuschstraße in Neuss, uitge-rust met nieuw

ontworpen motortestbanken. Onderzoek en ontwikkeling omvatten alleen al de noodzakelijke basis om aan de steeds hogere eisen te kunnen voldoen. De testbanken waren overigens ontwikkelingen van het Rheinmetall concern zoals de toenmalige Rheinmetall-Tochtergesellschaft Aviatest, die zich in Düsseldorf op hydrau-lische testbanken voor voertuig- en vliegtuigbouw gespecialiseerd had. In het zelfde jaar ontstond ook een onderzoek- en testcentrum in de vestiging van DVG in Berlijn. Naast de bestaande vestigingen in Neuss en Berlijn, kwam er in 1972 een nieuwe vestiging bij: Rokal in Nettetal-Lobberich moest zijn surseance aanvragen. De Pierburg Auto- und Luftfahrtgerätebau KG (APG) nam de carburateurvestiging, inclusief de bestaande persgieterij, over en bouwde deze succesvol om tot de derde Pierburg-productiefabriek. Al deze investeringen kosten geld, meer geld dan Pierburg ter beschikking had. En zo bracht het jaar 1972 naast de verwerving van de fabriek in Nettetal een andere opzienbarende verandering in de structuur van de Pierburg-Werke, want voor het eerst in de geschiedenis moest de familie vreemd kapitaal verwerven: De in Stuttgart gevestigde Robert Bosch GmbH verwierf 20 procent van de aandelen van de Pierburg-Gruppe en daarmee een belangrijke invloed, die die van een grootaandeelhouder overtrof. De grond voor dit fenomeen is in een latere gebeurtenis in de Pierburg-geschiedenis terug te vinden. Op 3 april 1975 stierf Alfred Pierburg, die sinds 1963 ook van de titel “professor aan de Technische Hogeschool Aken” gebruik mocht maken, op de leeftijd van bijna 72 jaar. Eerder, in 1973, was zijn oudste zoon Manfred en eerste erfgenaam, amper 33 jaar oud, aan een kwaadaardige ongeneselijke ziekte gestorven. Manfred Pierburg, sinds 1970 procuratiehouder van zijn vaders onderneming, had zich onder andere in de motorsport verdienstelijk gemaakt en de naam van de onder-neming rond in Hockenheim, Nürburg of Monte Carlo hoog gehouden. Nu moest Jürgen Pierburg, Alfred Pierburgs jongere zoon, relatief jong de firma overnemen. Kort voor zijn dood had Alfred een groep adviseurs samengesteld onder leiding van de toenmalige Bosch-chef Lutz Merkle. Zo was het voor Bosch, op het gebied van de toekomstige injectiesystemen kinderspel, de sterke en machtige con-current Pierburg en de ideeën van de Pierburg- ontwikkelaars in de hand te houden. Aan het einde van de 70-er jaren zorgde de carburateurproductie bij Pierburg nog voor een productie aandeel van 61 procent. 27 Procent verdiende de onderneming met

Solex Ecotronic

11

andere motorcomponenten (brandstofpompen, inspuitsystemen, magneetventielen, vacuümpompen, luchtkleppen, turboladers enz.), daarbij kwamen gieterijproducten en meettechniekproducten. Er waren voortekenen, dat de „klassieke“, mechanisch wer-kende carburateur geen toekomst meer had en dat in zijn plaats de elektronisch gestuurde brandstofinjectie de standaard zouden worden. Deze markt werd echter geheel door Bosch beheerst en chef Lutz Merkle deed er alles aan om concurrenten voor de vette markt van de gecompliceerde stuurelektronica en precisieonderdelen voor injectiesystemen weg te houden. De adviseurs namen, ten koste van de onderneming, de leiding over van Jürgen Pierburg. Daarbij kwam dat, op het moment van de wissel aan de top, ook meerdere ervaren managers en topingenieurs, zoals de carburateur-ontwikkelchef Martin Veigel, met pensioen gingen. En oudgediende, bedrijfschef Hubert Flohr en zwager van Alfred Pierburg, kreeg in 1978 een hartaanval. Met een nieuw team lukte het de jonge ondernemingschef toch, in een steeds moeilijker wordende markt zijn onderneming opnieuw een plaats te geven. De belangrijkste verandering bemerkten de werknemers tot in de topposities: de autoritaire leidingstijl van Alfred Pierburg was een collegiale omgangsvorm geworden, zowel binnen de leiding als ook bij de werknemers en werkneemsters (deze waren duidelijk in de meerderheid) aan de lopende band. Ook in de bedrijfsvorm waren er wijzigingen: Op de markt trad Pierburg alleen nog met een eenduidige naam op. De productietoewijzing aan de zelfstandige fabrieken was onoverzichtelijk geworden: carburateurs werden zowel in de Deutschen Vergaser-Gesellschaft Neuss als Berlijn en de Pierburg Auto- und Luftfahrtgerätebau KG vervaardigd, daarnaast was er de Pallas Apparatebau GmbH en niet op de laatste plaats ook nog de Pierburg Luftfahrtgeräte Union. In 1978 kwam het tot een noodzakelijke vereenvoudiging van de onderliggende bedrijven onder de naam Pierburg. Alleen de Deutsche Vergasergesellschaft in Berlin kon zich aan deze concentratie onttrekken. De mogelijkheid, dat Pierburg samen met Siemens een marktgeschikt concurrentieproduct voor Bosch op het gebied van de elektronische inspuiting ontwikkelde, werd verhinderd door de talrijke Bosch patenten, die Lutz Merkle zelfs niet aan de langdurige partner ter beschikking stelde. Zonder injectiesystemen was Pierburg echter niet levensvatbaar, de carburateur was een aflopend product geworden. Pierburgs omzetten daalden sinds enkele jaren gestadig, de onderneming schoot in de rode cijfers en de beleggers moesten werktijdverkorting aanvragen. Alleen nauwere banden met een groot concern konden Pierburg de noodzakelijke financiële middelen bezorgen om te investeren in oplossingen voor de hogere milieueisen of de meettechniek hiervoor. De Knowhow hiervoor bezat Pierburg met zijn bekwame ingenieurs absoluut. Dat Bosch zelf de kleinere concurrent niet overnam, kwam door een verbod van Bundeskartellamt. Toen Pierburg zich met Bosch concurrent Siemens dieper wilde samenwerken, verhin-derde Bosch dit met zijn Vetorecht. Op dat moment kwam de Rheinmetall Berlin AG in het spel onder wiens dak een fusie van Pierburg met Kolbenschmidt tot stand werd gebracht die het einde van Pierburg betekende.

Porsche 911

12

Portret van een passie

"Passie? Het is meer een roeping In Nederland zijn zo’n tweehonderd Borgwards. Een flink deel daarvan staat op het erf van Evert Toxopeus, de enige echte Borgward-kenner in ons land. Reden voor OKM om naar Rotterdam te rijden en de passie van deze opmerkelijke autoliefhebber te peilen. Waarom lopen de dingen zoals ze lopen? Evert Toxopeus kan er geen antwoord op geven. De Borgward-fanaat uit Rotter-dam is zijn leven lang omringd door de auto's uit Bremen, maar wat hij er nou zo bijzonder aan vindt is hem nog steeds niet duidelijk. En over echte passie kun je bij hem ook niet spreken, die schrijft hij liever toe aan zijn zeilboot. Toch beheersen deze degelijke Duitse personenauto's zijn huis en haard. Letterlijk, want wie op het erf van de familie Toxopeus komt, ziet onder ieder zeiltje, tentje en schuurtje wel een Borgward staan. In de gauwigheid tellen we er zo’n stuk of tien. We zijn op bezoek bij Toxopeus Borgward aan de Kralingseweg in Rotterdam en spreken met Evert over de laatste overgebleven Borgward Isabella van de rijschool van zijn ouders. Evert, vertel eens, waarom Borgward? Ik heb geen flauw idee. Op mijn veertiende ben ik de technische school gaan doen, want in die tijd (1956, red.) had het vak automonteur of dieseltechnicus de toekomst. Ik slaagde met goede cijfers en kreeg een aanbod van de gemeente om het onder-houd van hun wagenpark te doen. Ambtenaar worden zag ik niet zitten en ging bij Carlton, de Borgward-dealer in Rotterdam, aan de slag. Waarom weet ik niet, ik wilde enkel en alleen bij dat bedrijf werken. En daar is je liefde voor Borgward ontstaan? Nee,want die was er al. Alleen weet ik echt niet sinds wanneer en waarom. Ik kan me wel herinneren dat ik uitsluitend folders van Borgwards had en dat ik alleen maar bij Borgward wilde werken. Mijn school zat vlak bij de Borgward-dealer en tussen de middag liep ik er altijd langsom even binnen te kijken. Het lijkt wel een roeping ... je weet toch nooit waarom de dingen gebeuren. Het was wel een roeping waar je je ziel en zaligheid in kwijt kon... toch? Inderdaad, ik vond het geweldig. Ik heb bij Carlton heel veel geleerd. Mijn leermeester was Willem Wursten, een kei in zijn vak. Hij nam mij onder zijn hoede, maar al snel zagen onze superieuren dat ik net zo goed was als hij. Het gevolg was dat hij eruit vloog omdat hij duurder was dan ik. Toen ben ik ook opgestapt. Zo wil ik niet werken.

13

Wat ben je toen gaan doen, toen je geliefde merk je in de steek liet? Ik begon voor mezelf omdat ik dacht zo de dienstplicht te ontspringen, maar in 1962 werd ik toch opgeroepen. Pas 21 maanden later heb ik de draad opgepakt. Borgward was inmiddels failliet gegaan, dus ik kon in 1964 de onderdelenrestanten van Carlton overnemen. En zijn klanten, want hij ging verder met Datsun." Dat was een mooie tijd. De Kralingseweg stond toen vol met Borgwards! Van waaruit opereerde je? Eerst vanuit een kleine schuur bij mijn ouderlijk huis. We woonden toen al op dit adres, mijn vader is hier geboren. Vroeger was het een tuinderij en hoenderpark. Toen mijn vader gedeeltelijk invalide raakte na een valpartij en zijn werk niet meer kon doen, ben ik in de grote fruitschuur mijn garagebedrijf begonnen. En toen is je vader met de rijschool begonnen? Klopt. Door die valpartij moest hij wat anders gaan doen. In die tijd kon je kiezen voor de sociale werkplaats of een eigen bedrijf. Hij koos het laatste en begon voor zichzelf. Nadat hij ook mijn moeder had lesgegeven, zijn ze samen Autorijschool Toxopeus gaan leiden, van 1961 tot 1990. Misschien een voor de hand liggende vraag, maar in wat voor auto's reden ze? Borgwards natuurlijk. Maar mijn vader begon in zijn Adler Trumpf uit 1948. Ik zat toen nog in dienst en mijn Borgward Isabella uit 1954 stond toch stil. Omdat die auto beter geschikt was voor rijlessen, hebben we geruild. Ik kreeg af en toe bijzonder verlof om thuis aan de Borgwards te sleutelen.

Hebben je ouders tót 1990 in Borgwards lesgegeven? Ja hoor, die bleven het altijd doen. Het zijn hele betrouwbare auto's. Ze reden 100.000 kilometer per jaar en na tien jaar vervingen we ze voor een nieuwer exemplaar. We hadden er altijd twee rijden en een als reserve, totaal hebben we er dus heel wat gehad. Wel altijd Isabella's. Wat vonden de klanten ervan? Toen mijn ouders in 1961 begonnen, waren het nog aanzienlijk nieuwe auto's. Maar toen ze wat verouderden belden de klanten op om te vragen hoeveel goedkoper de lessen konden zijn omdat ze in een oude auto moesten rijden. Toen de Borgwards eenmaal de status van oldtimer kregen, wilden ze weten wat ze extra moesten betalen. De examinatoren waren ook altijd heel enthousiast. "Eindelijk weer een echte auto", zeiden ze dan.

14

Wat deden jullie met de afgedankte Borgwards? Die verkochten we aan oud-leerlingen die er vaak nog heel wat kilometers mee maakten. Mijn eigen auto's werden altijd gesloopt wegens trouwe dienst. Ik had een groot stuk land aan de Ringvaartweg waar ik wel honderd Borgwards had liggen voor de sloop. Ik kon en kan me nog steeds niet voorstellen dat er iemand anders in zou rijden. Ook al zo'n rare kronkel die ik niet kan verklaren. Wat is het verhaal achter dit prachtige crèmekleurige exemplaar? Dit is een van de twee overgebleven exemplaren van de rijschool. Mijn broer heeft de andere. Mijn vader kocht in 1963 een gloednieuwe en zette hem weg voor later, totdat het zijn beurt was om lesauto te worden. Deze is tot 1990 in gebruik geweest, toen mijn moeder in het harnas stierf. Tijdens een Rijkswaterstaatexamen zat ze achterin en kreeg een hersenbloeding. Jeetje, deze gaat vast nooit meer weg. Er zit zoveel emotie aan. Inderdaad, zeker als je bedenkt dat we hem vier jaar geleden helemaal hebben gerestaureerd en hij klaar stond voor mijn zoon. Hij was ook gek op die auto's. Hij zou ermee gaan rijden als hij achttien was en zijn rijbewijs had. Helaas zijn we hem op zeventienjarige leeftijd verloren tijdens een zeilongeluk op zee. Het wrak van de zeiljacht is gevonden, maar hij en zijn vriend zijn nog altijd spoorloos. Nu rij ik er dagelijks in, met gemengde gevoelens dat wel. Dat kan ik me voorstellen. Beleef je nog wel enig plezier aan de Borgwards? Minder,maar dat is logisch. Ik kijk met plezier terug op de jaren die achter me liggen. Ik heb dag en nacht aan die auto's gewerkt, weet er alles van. Een paar jaar geleden hebben we een Borgward-club opgericht, waarvan ik bestuurslid ben. Daar leeft de liefde voor het merk en dat vind ik leuk. Ik doe ook enthousiast mee aan evenementen, maar van echte passie is geen sprake, eigenlijk ook nooit geweest. Zoals ik al zei, het lijkt meer op een roeping. Waar zit je passie dan in? In mijn zeilboot. Je kunt best stellen dát ik van mijn hobby - aan Borgwards sleutelen - mijn passie heb kunnen bekostigen. Ik heb zelf een zeiljacht van 25 meter gebouwd. Volledig zeewaardig. Daarmee zijn we van 1998 tot en met 2001 op wereldreis geweest toen mijn zoon van de basisschool kwam. Zijn passie voor zeilen en de zee was zo mogelijk nog groter dan die van mijn vrouw en mij. Op dit moment is het zeilen niet eenvoudig door alle herinneringen, maar we hopen dat het op den duur beter zal gaan.. TEKSTEN FOTOGRAFIE: ELVIRASPOELSTRA Overgenomen uit OKM september 2006

15

Contributie 2008 Het incasseren van de contributie levert ieder jaar weer heel veel werk op voor de penningmeester. Om dit te vereenvoudigen verzochten wij u in het vorige nummer, ons te machtigen om de contributie voor het verenigingsjaar in december van uw rekening te mogen incasseren. Wij verzoeken zij die dit nog niet hebben gedaan dit alsnog te doen. Het machtigingsformulier kan zonodig bij de redactie worden opgevraagd, hiermee neemt u onze penningmeester veel werk uit handen. Bij voorbaat dank voor uw medewerking in deze. Martin Bilthof Club artikelen Op dit moment zijn er bij Antoon Vervoort nog een aantal club artikelen te koop. Clubvlaggen 35,00 Bekers met Borgward 2,50 Oude nummers Borgwaardigheden 2,50 Kalenders 2008 15,00 Polo’s dames/heren korte mouw 25,00 Polo’s heren lange mouw 32,50

16

De Borgpen Carburator Bij het schoon maken van de carburator is het beste deze van de motor te demonteren. Deksel demonteren en de vlotternaald er uit halen dit alles goed uitspoelen en schoon blazen.

Alle sproeiers kunnen er uit, op de lucht regelsproeier (onder pijl) na. Deze zit in het midden van de venturie en zit vast gelijmd omdat hij er absoluut niet uit mag trillen want dan word hij aangezogen in de compressie ruimte en veroorzaakt schade. Dus nooit los halen, dat lukt meestal ook niet want meestal breekt hij af en heb je een ander huis nodig. Als het huis goed schoon is en de speling op het asje is niet te groot en er is bekeken of de speling op het armpje van de acceleratie pomp niet te groot is, dan de carburator weer

compleet maken Als er teveel ruimte op het asje van de smoorklep zit kun je beter een beter huis nemen. Revideren gaat ook maar kost meer Acceleratie pomp hefboompje is meestal op te knappen door het asje er uit slaan. Is deze in gesleten, dan vernieuwen of het oude asje ( bij de pijl) er iets verder in slaan, wel even voelen of de ruimte er nu uit is Eerst testen of de acceleratie pomp het goed doet, door benzine in de carburator vlotterkamer te gieten en deksel er nog niet op plaatsen. Een paar keer gas geven en je kan zien wat de pomp doet. Bij een TS motor is de rubber ring tussen het kleppen deksel en het inlaatspruitstuk van boven af te zien en gemakkelijk te vernieuwen, hetgeen altijd aan te raden is Bij de gewone motor moet het kleppendeksel gedemonteerd worden, wat meer werk is maar wel aan te raden De carburator weer monteren en alles weer aansluiten, de benzine die er nog in zit van de test zorgt er voor dat de motor direct aan slaat. De motor moet daarna weer goed afgesteld worden, met de mengsel schroef en de gas regelklep schroef Succes er mee Groeten Evert Toxopeus

17

Uit de huisdrukkerij Op veler verzoek zijn een aantal originele Borgward en Solex boekwerken gereproduceerd. Deze zijn uitsluitend voor leden verkrijgbaar bij Fred Vermeulen. Op dit moment beschikken wij over: Omschrijving Aant. blz Prijs kwaliteit Originele Borgward uitgaven Isabella Onderdelenlijst Isabella Werkplaatshandboek Duits Isabella Zusammenbauplan (exploded views) Isabella Instructieboekje 1956 Nederl. (geen coupé) Isabella Instructieboekje 1960 Duits (met coupé) Isabella Onderhoudcouponboekje 1960 Arabella Onderdelenlijst Arabella Werkplaatshandboek Duits P100 voorlopige onderdelenlijst zonder afbeeld. Hansa 1500 Instructieboekje 1951 Duits Zakboekje met afstelgegevens voor alle Borgward’s

500 A4 125 A4 94 A4 74 A5 84 A5 60 A6 300 A4 250 A4 98 A4 56 A5 A5

50,00 35,00 25,00 10,00 10,00 5,00

35,00 35,00 20,00 10,00 7,50

Zeer goed Zeer goed Zeer goed Goed Goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Redelijk

Piet Olyslager Isabella tot 1957 Isabella TS tot 1957 Isabella en TS en Coupé 1958-60 Lloyd 400, 600, Alexander 1955-58 goliath GP900 E 1956-57

32 A4 6 A4 32 A4 8 A4 4 A4

8,00 2,50 8,00 3,00 2,00

Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed

Diverse uitgaven Goliath GD750 Instructieboekje Goliath GD750 Onderdelenlijs Hansa 1100 Instructieboekje Borgward B511/611 Onderhoudcouponboekje

A5 A5 A5 A6

10,00 10,00 10,00 7,50

Redelijk Redelijk Zeer goed Zeer goed

Solex uitgaven 32 PAITA handleiding Duits voor TS/P100 32 PAITA onderdelenlijst Duits voor TS/P100 32 PICB handleiding Isabella 60 PK Duits 32 PCI handleiding Lloyd Alexander TS Duits 30 BFR onderdelenlijst Lloyd LP400 und LT500 28 VFIS Lloyd LP600, LS 500, LC600, LT600

24 A5 6 A5 20 A5 8 A5 4 A5 4 A5

7,50 2,50 6,00 2,50 2,00 2,00

Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed

Elektrische Schema’s GELAMINEERD: Borgward Hansa 1500 Borgward Hansa 1800 en 1800D Borgward Isabella Sedan, TS en Coupé Borgward P100 Goliath GD750 Goliath GP700 1950 en GP700E 1955 Goliath 1100 1957 Hansa 1100 Luxus en Coupé Lloyd Alexander Lloyd Arabella Lloyd LP300

A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4

5,00 5,00 5,00 5,00 5,00 5,00 5,00 5,00 5,00 5,00 5,00

Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed Zeer goed

18

Voor hen die het nog niet wisten, de onderdelen zijn er nog steeds, het bedrijf en de magazijn chef niet meer.

19

Vraag en Aanbod

Aangeboden:

4 stuks Kleber radiaal banden in de maat 165/80 x 13, ca. 3000 km bereden. Prijs: eur. 100,00 Te bevragen bij G. Baltus: tel.nr. 055-5062332 ---------------------------------------- Borgward Hansa 1800 4 deurs wit, Borgward Isabella Combi (2x waarvan 1 met rechts stuur), Borgward Arabella (2x) Borgward Isabella Coupé Te bevragen bij Evert Toxopeus 010-2021244

----------------------------------------

Gezocht: ----------------------------------------

Vraag en Aanbod advertentie’s t/m 3 regels zijn gratis mits deze betrekking hebben op de Club doelstellingen . Voor alle overige advertentie’s ( ¼ , ½ , 1/1 pagina) gelden zakelijke tarieven, deze zijn opvraagbaar bij de redactie. Adverteren ! mail uw advertentie aan g.h.vermeulen@hccnet.nl of stuur uw advertentie naar het secretariaat

�������������

���������

��

������������� ���

���� ����������������������

�� ����������� �

20

KOMT U ER NIET UIT?? QWAZERTY SECRETARIAATSBUREAU HELPT U zó! met

� Secretariële en administratieve werkzaamheden

� Computerprogramma’s

� Vertaalwerk Duits, Engels, Frans óók technisch …

MAATWERK EN KWALITEIT GEGARANDEERD!!!

KIJK OP WWW.QWAZERTY.NL �

Burg. Tutein Noltheniuslaan 20 7316 BJ Apeldoorn

tel. 055 – 576 3990, fax 055 – 576 3992 e-mail: m.bilthof@chello.nl

KVK 08141688

������������� ���������� �������

W A

E T Y Z

Q R