154 kV (TEMELLİ-POLATLI) BRANŞMAN-LİMAK ANKA ÇİMENTO

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

154 kV (TEMELLİ-POLATLI) BRANŞMAN-LİMAK ANKA ÇİMENTO FABRİKASI TRAFO MERKEZİ

ELEKTRİK ENERJİSİ İLETİM HATTI

Ankara ili, Sincan, Polatlı ve Haymana ilçeleri

HAZİRAN | 2016

Proje Tanıtım Dosyası Nihai Proje Tanıtım Dosyası

Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü 154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM

Elektrik Enerjisi İletim Hattı

ii

Başlık Sayfası

Proje Sahibinin Adı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü

Adresi Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: 2 06520 Çankaya / ANKARA

Telefon, GSM ve Fax Numarası 0 (312) 203 86 11 - 0 (312) 203 87 17

e-posta [email protected]

Projenin Adı 154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM


Proje Bedeli 3.172.382,22 TL

Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii)


Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektör, Alt Sektör)

Ek II-Madde 40- 154 kV ve üzeri gerilimde 5-15 km uzunlukta olan elektrik enerjisi iletim hatları.

Projenin NACE Kodu 35.12.13 (Elektrik enerjisinin iletimi)

Raporu Hazırlayan Çalışma Grubunun /Kuruluşun Adı

ELTEM-TEK

Elektrik Tesisleri Mühendislik Müteahhitlik, Danışmanlık ve Ticaret. A.Ş.

Adresi Ziyabey Cad. 1419. Sok. No:14 06520 Balgat/Ankara

Telefon ve Faks Numaraları 0 312 285 13 83 - 0 312 287 08 25

Proje Tanıtım Dosyasının Sunum Tarihi 10/06/2016



iii

İçindekiler Dizini

Başlık Sayfası ..................................................................................................................... ii İçindekiler Dizini ............................................................................................................... iii Tablolar Dizini .................................................................................................................... v Şekiller Dizini .................................................................................................................... vi 1. Projenin Özellikleri ................................................................................................. 1 1.a. Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının

Seçilme Nedenleri) ................................................................................................. 1 1.a.1. Proje ....................................................................................................... 1 1.a.2. Projenin Teknolojisi ................................................................................ 2 1.a.3. Projenin Yer Alternatifleri (Proje Alanının Seçilme Nedenleri) ................ 3

1.b. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı ..................................................................................... 4 1.b.1. Projenin İş Akım Şeması ........................................................................ 4

İnşaat Aşaması ....................................................................................... 5 Alt Montaj ................................................................................................ 5 Üst Montaj .............................................................................................. 7 Tel Çekimi, İkaz Küreleri ve Kuşkonmazların Eklenmesi ....................... 7 Kabul ...................................................................................................... 9 İşletme Aşaması ..................................................................................... 9

1.b.2. Projenin Kapasitesi ................................................................................. 9 1.b.3. Projenin Kapladığı Alan ........................................................................ 10 1.b.4. Projenin Teknolojisi .............................................................................. 11 1.b.5. Çalışacak Personel Sayısı .................................................................... 11

1.c. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) ..................................................................................................... 11 1.c.1. Arazi Kullanımı ..................................................................................... 11 1.c.2. Su Kullanımı ......................................................................................... 19

İçme ve Kullanma Suyu ........................................................................ 20 Sulama Suyu ........................................................................................ 20 Toplam Su İhtiyacı ................................................................................ 20

1.c.3 Kullanılan Enerji Türü ........................................................................... 21 1.ç. Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik

Özellikleri .............................................................................................................. 21 1.ç.1. Evsel Nitelikli Atıksu ............................................................................. 22 1.ç.2. Evsel Katı Atık ve Ambalaj Atıkları ....................................................... 23 1.ç.3. Atık Yağlar ............................................................................................ 24 1.ç.4. Hafriyat Atıkları ..................................................................................... 24 1.ç.5. Tehlikeli Atıklar ..................................................................................... 25 1.ç.6. Tehlikesiz Atıklar .................................................................................. 26 1.ç.7. Çevresel Gürültü ve Titreşim ................................................................ 27 1.ç.8. Toz ve Çöken Toz Emisyonları ............................................................. 27

Çukurun Açılması ve Toprak Malzemenin Ekskavatörle Yerinden Sökülmesi Aşamasında Toz Emisyonları ............................................. 28 Sökülen Toprak Malzemenin Depolanmak Üzere Boşaltılması Aşamasında Toz Emisyonları ............................................................... 29 Boşaltılan Toprak Malzemenin Çukur Yakınında Depolanması Aşamasında Toz Emisyonları ............................................................... 29 Toprak Malzemenin Yeniden Çukura Serilmesi Aşamasında Toz Emisyonları ........................................................................................... 29 Toplam Toz Emisyonları ....................................................................... 30

1.ç.9. Egzoz Emisyonları ................................................................................ 30 1.ç.10. Elektromanyetik Alan Etkisi .................................................................. 32



iv

1.ç.11. Diğer Taahhütler ................................................................................... 37 1.d. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski ......... 39

1.d.1. İş Makinelerinin Kullanımı ..................................................................... 39 1.d.2. Yangın .................................................................................................. 39 1.d.3. Toprak Kayması ................................................................................... 40 1.d.4. Yıldırım Düşmesi .................................................................................. 40 1.d.5. Kötü Hava Koşulları .............................................................................. 40

2. Proje Yeri ve Etki Alanın Mevcut Çevresel Özellikleri ...................................... 41 2.a. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan,

Su Yüzeyi vb.) ....................................................................................................... 49 2.b. Ek-5’deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken

Alanlar ................................................................................................................... 53 2.b.1. Duyarlı Yöreler Listesi .................................................................................. 53 2.b.2. Flora ve Fauna ............................................................................................. 62

2.b.2.1 Flora ......................................................................................... 62 2.b.2.2 Fauna ....................................................................................... 70

3. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler ................................................................................................................ 77

Notlar ve Kaynaklar ......................................................................................................... 83 Ekler ............................................................................................................................... 84



v

Tablolar Dizini

Tablo 1 Some Noktalarının Koordinatları ............................................................................ 10 Tablo 2 Aşamalara Bağlı Olarak Çalışacak Personel Sayısı .............................................. 11 Tablo 3 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ den Alınan SAK Bilgisine Göre Arazi

Miktarları ................................................................................................................. 13 Tablo 4 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ den Alınan BTG Bilgisine Göre Arazi

Miktarları ................................................................................................................. 14 Tablo 5 İçme ve Kullanma Suyu Miktarları .......................................................................... 20 Tablo 6 Toplam İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı ................................................................ 20 Tablo 7 Motorinin Özellikleri ................................................................................................ 21 Tablo 8 Hacimsel Yakıt Tüketim Miktarları .......................................................................... 21 Tablo 9 Kütlesel Yakıt Tüketim Miktarları ............................................................................ 21 Tablo 10 Evsel Nitelikli Atıksu Miktarı .................................................................................... 22 Tablo 11 Katı Atık Miktarları .................................................................................................. 23 Tablo 12 Ambalaj Atığı Miktarları ........................................................................................... 23 Tablo 13 Evsel Katı Atık Miktarları ......................................................................................... 23 Tablo 14 Atık Yağ Miktarları .................................................................................................. 24 Tablo 15 TM Atıkları ve Atık Kodları ...................................................................................... 25 Tablo 16 Özel Atıklar ve Atık Kodları ..................................................................................... 26 Tablo 17 Hurda Atıklar ve Atık Kodları .................................................................................. 26 Tablo 18 En Yakın Yerleşim Yerinde Hissedilecek Eşdeğer Gürültü Düzeyi ........................ 27 Tablo 19 Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılan Emisyon Faktörleri .... 28 Tablo 20 Dizel Araçlardan Kaynaklanan Egzoz Emisyonları İçin Emisyon Faktörleri ........... 30 Tablo 21 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Karbon monoksit (CO) Emisyonları .... 31 Tablo 22 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Hidro karbon (HC) Emisyonları .......... 31 Tablo 23 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Azot oksit (NOx) Emisyonları .............. 31 Tablo 24 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Kükürt oksit (SOx) Emisyonları ........... 31 Tablo 25 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Toz (PM) Emisyonları ......................... 32 Tablo 26 Kansere Sebebiyet Vermesi Muhtemel Faktörlerin Bağıl Riskleri .......................... 33 Tablo 27 Elektrikli Ev Aletlerinin EMA Şiddetleri ................................................................... 33 Tablo 28 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük

Yatay Uzaklıkları ..................................................................................................... 35 Tablo 29 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden Geçtikleri

Yerlere Olan En Küçük Düşey Uzaklıkları .............................................................. 35 Tablo 30 50/60 Hz Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar İçin Sınır Değerler........................... 36 Tablo 31 Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve

Elektromanyetik Alanlar (Havai Hattın Tam Altında, Yer Altı Hattının Tam Üstünde, TM’ nin Çitinde Yaklaşık Ölçüm Aralığı) ................................................. 36

Tablo 32 380 kV Gerilime Sahip Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar .......................................................................................... 36

Tablo 33 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden Geçtikleri Yerlere Olan En Küçük Düşey Uzaklıkları .............................................................. 42

Tablo 34 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları ..................................................................................................... 42

Tablo 35 Hava Hattı İletkenlerinin Ağaçlara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları ..................... 42 Tablo 36 Ankara İli Yeraltı Suyu Havzaları Yeri ve İşletme Rezervleri .................................. 44 Tablo 37 İnceleme Alanı Deprem Dereceleri ......................................................................... 46 Tablo 38 Some Noktalarındaki Meşcere Tipleri ..................................................................... 52 Tablo 39 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Sit Alanları .................................................. 55 Tablo 40 Ankara İli Doğal Gölleri ........................................................................................... 61 Tablo 41 EİH Güzergahı Boyunca Bulunması Muhtemel Endemik Türler ............................ 68



vi

Şekiller Dizini

Şekil 1 Projeye Konu EEİH' nın Tesis Edileceği Bölgenin Üretim-İletim Sistem Haritası .... 1 Şekil 2 EEİH' na ait Tek Hat Şeması .................................................................................... 2 Şekil 3 Hat Güzergâhını ve İnceleme Alanını Gösterir Harita .............................................. 3 Şekil 4 İş Akım Şeması ......................................................................................................... 5 Şekil 5 Alt Montaj Aşamasından Görünümler ....................................................................... 6 Şekil 6 Üst Montaj Aşamasından Görünümler ..................................................................... 7 Şekil 7 Tel Çekim Aşamasından Görünümler ...................................................................... 8 Şekil 8 Kuşkonmaz Düzenekleri ........................................................................................... 8 Şekil 9 İkaz Küreleri .............................................................................................................. 9 Şekil 10 Proje Alanı Uydu Görüntüsü ................................................................................... 10 Şekil 11 Proje Güzergahı ve İnceleme Alanının Şimdiki Arazi Kullanım Kabiliyetleri .......... 12 Şekil 12 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik

Dilimleri ................................................................................................................... 12 Şekil 13 Proje Güzergahı ve İnceleme Alanının Büyük Toprak Grupları ............................. 13 Şekil 14 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Büyük Toprak Gruplarının Yüzdelik

Dilimleri ................................................................................................................... 13 Şekil 15 Haymana ve Polatlı İlçeleri Genişletilmiş Jeolojik En Kesit .................................... 16 Şekil 16 Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Hidrojeoloji Haritası ............................................. 46 Şekil 17 Ankara İli Deprem Bölgesi Haritası ve EEİH Güzergâhı ........................................ 47 Şekil 18 1900-2009 Yılları Arasında Türkiye’ de Meydana Gelen Hasar Yapıcı

Depremler ............................................................................................................... 48 Şekil 19 Türkiye Fay Alanları Haritası .................................................................................. 48 Şekil 20 İnceleme Alanı İçerisindeki Çayır Olarak Tanımlanan Araziler .............................. 49 Şekil 21 İnceleme Alanı İçerisindeki Nadaslı Kuru Tarım Olarak Tanımlanan Araziler ....... 50 Şekil 22 İnceleme Alanı İçerisindeki Mera Tarım Olarak Tanımlanan Araziler .................... 50 Şekil 23 İnceleme Alanı İçerisindeki Yetersiz Sulu Tarım Olarak Tanımlanan Araziler ....... 51 Şekil 24 İnceleme Alanı İçerisindeki Diğer Olarak Tanımlanan Araziler .............................. 51 Şekil 25 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı ve Milli Park

Sahaları .................................................................................................................. 53 Şekil 26 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Yaban Hayatı Yerleştirme Sahaları ............ 54 Şekil 27 Özel Çevre Koruma Bölgesi Alanları Haritası......................................................... 56 Şekil 28 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Sulak Alanlar .............................................. 58 Şekil 29 Bitki Tür Sayıları Açısından Türkiye ve Bazı Avrupa Ülkelerinin

Karşılaştırılması ...................................................................................................... 63 Şekil 30 İnceleme Alanından Görünümler ............................................................................ 63 Şekil 31 Türkiye Bitki Örtüsü Haritası ................................................................................... 66 Şekil 32 Türkiye’ deki Fitocoğrafik Bölgeler ve Anadolu Diyagonali ..................................... 67 Şekil 33 Türkiye Grid Kareleme Sistemi ............................................................................... 68 Şekil 34 EİH Güzergahı Boyunca Bulunması Muhtemel Endemik Bitkiler ........................... 69 Şekil 35 Türkiye’ de Kuşların Göç Yolları Haritası ................................................................ 73



vii

Projenin Teknik Olmayan Özeti

Proje; Limak Çimento San. ve Tic. A.Ş. tarafından Ankara ili, Polatlı ilçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan Limak Anka Çimento Fabrikası’nın elektrik ihtiyacının karşılanabilmesi için; Ankara ili, Sincan, Polatlı ve Haymana ilçeleri sınırları içerisinde tesisi ve işletilmesi planlanan 154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı’ na ilişkindir. Ulusal iletim sistemine bağlantısı planlanan elektrik enerjisi iletim hattı’ nın gerilimi 154 kV, karakteristiği çift devre 2x1272 MCM ve uzunluğu ise yaklaşık 14,9 km' dir.

Söz konusu projenin; Limak Anka Çimento Fabrikası sınırları içerisinde yapılması planlanan TM ile 154 kV Temelli TM-Polatlı TM EEİH arasında branşman alınmak suretiyle inşaası planlanmaktadır.

Elektrik enerjisi iletim hattı ile kurulması planlan Limak Anka Çimento Fabrikası’ nın enerji ihtiyacının karşılanması planlanmakta olup projenin tesis edilmesi, hem bölge ekonomisini hem de Türkiye ekonomisini, olumlu yönde etkileyecektir.

Projenin çevresel etkilerinin değerlendirilmesi kapsamında, güzergâhın sağından ve solundan 1 km olmak üzere toplam 2 km genişliğinde bir koridor "inceleme alanı" olarak belirlenmiştir. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) çalışmaları, bu koridor esas alınarak yürütülmektedir. Ayrıca direklerin isabet ettiği alanlarda yoğun olmak üzere, güzergâhın sağından ve solundan 25 m olmak üzere toplam 50 m genişliğindeki koridorda inşaat çalışmaları sürdürülecektir. Bu alan “etki alanı” olarak ifade edilmektedir.

154 kV (kilovolt) ve üzeri gerilimde 5 km’ den uzun elektrik enerjisi iletim hatları; 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği Ek II Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi’ nde yer almaktadır. Bu nedenle söz konusu yönetmeliğin Ek IV Proje Tanıtım Dosyasının Hazırlanmasında Esas Alınacak Seçme Eleme Kriterleri Genel Formatı doğrultusunda; planlanan 154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı projesinin çevreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesi, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilecek yer ve teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesi ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaların tespit edilmesi amacıyla iş bu rapor hazırlanmıştır.



1

1. Projenin Özellikleri

Projenin özelliklerinde aşağıda verilen hususlar göz önüne alınmıştır.

1.a. Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri)

1.a.1. Proje


TEİAŞ, 154 kV ve üzeri gerilime sahip ulusal enterkonnekte sistemden sorumlu tek yetkili kuruluş olduğundan, ulusal enterkonnekte sisteme bağlantı yapacak olan üretici ve tüketicilerle, TEİAŞ arasında sistem bağlantı anlaşması yapılmaktadır. Bu kapsamda Limak Çimento San. ve Tic. A.Ş. ile TEİAŞ arasında 04.12.2015 tarihinde bir Sistem Bağlantı Anlaşması yapılmıştır1. Söz konusu EEİH, Limak Çimento San. ve Tic. A.Ş. tarafından tesis edilecek ve işletilmek üzere mülkiyeti ile birlikte TEİAŞ’ a devredilecektir.

Şekil 1 Projeye Konu EEİH' nın Tesis Edileceği Bölgenin Üretim-İletim Sistem Haritası

1 Bkz. Ek 2/l Sistem Bağlantı Anlaşması

Proje Alanı



2

1.a.2. Projenin Teknolojisi


Şekil 2 EEİH' na ait Tek Hat Şeması

Elektrik enerjisi iletim hatları için iki farklı teknoloji alternatifi bulunmaktadır. Bunlar yer altı hatları ve hava hatlarıdır.

Hava hatları; iletkenlerin genellikle izolatörler ve uygun taşıyıcılar (direkler) ile yardımcı donanım ve hırdavatlar kullanılarak yeryüzünden yüksekte tesis edildiği elektrik hatları olarak tanımlanmaktadır1.

Yeraltı hatları; iletkenlerin ilave donanımla yeraltı ya da su altına yerleştirildiği elektrik hatları olarak tanımlanmaktadır2.

Yeraltı kablolarının çevresel ve ekonomik açıdan bazı avantajları bulunmasına rağmen özellikle ilk yatırım maliyetleri oldukça yüksektir. Ayrıca yer altı hatlarının özellikle işletme aşamasında bakım ve onarım konusundaki dezavantajları havai hat seçiminde önemli bir etkendir. Hava hatlarının ise ilk yatırım maliyetleri yeraltı hatlarına nazaran oldukça düşük olmakla birlikte özellikle kamulaştırma bedelleri proje maliyetlerini etkileyen en önemli unsurdur.

1http://www.teias.gov.tr/4grupmd/sozluk/selektik.htm 2http://www.teias.gov.tr/4grupmd/sozluk/selektik.htm



3

Ayrıca; Havai hat seçimlerindeki etkenlerden bir diğeride, yer altı hatlarının işletme aşamasındaki bakım ve onarım konusundaki dez avantajları ve masraflarıdır.

Proje kapsamında hava hatları teknolojisi tercih edilmiştir.

1.a.3. Projenin Yer Alternatifleri (Proje Alanının Seçilme Nedenleri)

EEİH güzergâhı öncelikle TEİAŞ tarafından 1/25.000 ölçekli haritalar üzerinden takribi olarak belirlenmiştir. Belirlenen takribi güzergâh, arazideki topoğrafik ve coğrafik koşullar dikkate alınarak tekrar yerinde incelenmiştir. Bu incelemede EEİH’ nın yerleşim yerlerine olan mesafesi, tesis, bakım ve işletme kolaylıkları, bataklık, sel yatağı ve heyelana maruz alanlar, orman, meyvelik ve kavaklık gibi alanlar, tarım alanları, askeri sahalar, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan alanlar, PTT ve telefon hatları, karayolları, demir yolları, hava alanları, sulak alanlar, imarlı sahalar, maden sahaları gibi önemli unsurlar göz önünde bulundurularak güzergâh tespit edilmiştir1.

EEİH güzergâh çalışmaları yukarıda açıklanan unsurlar ve 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği hükümleri dikkate alınarak en ekonomik ve çevreye etkileri en az olacak şekilde planlanacaktır.

Mevcut durumda projenin TEİAŞ tarafından onaylanan güzergâhın dışında belirlenmiş herhangi bir alternatifi bulunmamaktadır.

Tesis edilmesi planlanan EEİH' nın inceleme alanı olarak belirlenmiş koridoru içerisinde EEİH’ na en yakın yerleşim yeri 110 m uzaklıkta Olukpınar Köyü’ dür.

Şekil 3 Hat Güzergâhını ve İnceleme Alanını Gösterir Harita

Projeye konu güzergâhın etüt, plan ve profil çalışmaları tamamlanmadığından dolayı hattın kesin güzergahı (yerleştirilecek direklerin arazideki yerleri) tam olarak belli değildir. Bu nedenle güzergâhtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde ÇED çalışmalarında değerlendirme yapılması amacıyla hattın sağından ve solundan 1 km olmak üzere toplam 2 km’ lik alan inceleme alanı olarak seçilmiştir.

1 Bkz. Ek 2/b Onaylı Güzergah Planı



4

Proje kapsamında toplam 43 adet direk dikilmesi planlanmakta olup onaylı direk tevzi listesi ekler kısmında verilmiştir1.

1\25.000 ölçekli topoğrafik harita başta olmak üzere, uydu görüntülerinden yapılan inceleme neticesinde projenin inceleme alanı içerisinde EEİH’ na en yakın yerleşim yeri 110 m uzaklıkta ki Olukpınar Köyü’ dür.

1.b. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı

1.b.1. Projenin İş Akım Şeması

Projenin inşaat aşaması; aşağıda belirtilen aşamalardan meydana gelecektir. Projenin işletme aşamasında ise EEİH’ nın bakım ve işletme faaliyetleri gerçekleştirilecek olup, söz konusu faaliyetler TEİAŞ tarafından gerçekleştirilecektir.

Proje kapsamında gerçekleştirilecek inşaat faaliyetleri sırasında hat üzerindeki direk yerlerine ulaşım için genellikle mevcut yollar kullanılacaktır. Ancak ulaşımın sağlanamadığı kısımlarda servis yolları açılacaktır. EEİH ile ilgili olarak TEİAŞ tarafından onaylanan onaylı güzergah planı ekte verilmiştir2.

Söz konusu projenin ÇED süreci tamamlandıktan sonra TEİAŞ tarafından hazırlanan “Yüklenici Tesis Sözleşmesi” doğrultusunda projenin inşaat aşamaları yüklenici firmaya verilecektir. Yüklenici Tesis Sözleşmesi’ nde de belirtildiği üzere servis yollarının açılması sırasında herhangi bir şahıs arazisinde tahribat olması durumunda söz konusu zarar ve ziyan “Yüklenici” tarafından karşılanacaktır. Söz konusu yol orman arazisi ise ilgili Orman Bölge Müdürlüğü’ nün görüşü doğrultusunda hareket edilecektir. Alanın tarım veya mera arazisi olması halinde ise Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ nün görüşü doğrultusunda hareket edilecektir.

Projeye konu faaliyetle ilgili olarak ÇED sürecinin tamamlanmasından sonra aşağıdaki iş akım şemasında görülen işlemler gerçekleştirilecektir.

1 Bkz. Ek 2/n Kurum Görüşleri 2 Bkz. Ek 2/b Onaylı Güzergâh Planı



5

Şekil 4 İş Akım Şeması

İnşaat Aşaması

Montaj (Alt Montaj ve Üst Montaj) Hırdavat Tel Çekimi Kabul (Geçici Kabul ve Kesin Kabul)

Yukarıda bahsi geçen her bir aşama hakkında aşağıda detaylı bilgi verilmiştir.

Alt Montaj

Alt montajının ilk işlemi, direk ayaklarının yerleşeceği alanların açılmasıdır. Yaklaşık 3 m derinliğe kadar açılacak 4 ayrı çukura elektrik direğinin ayakları yerleştirilecektir. Direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde beton dökülecektir. Ayrıca, topraklama elektrotları 1,5 m derinliğe gömülecektir. Toprak direncinin 20 Ohm’ un altında olduğu yerlere 1 adet, 20 Ohm’ un üzerinde olduğu yerlere ise 4 adet elektrot yerleştirilecektir. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından çukurlar kapatılacak, ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülecektir.

Alt montaj çalışmaları kapsamında kullanılan iş makinelerinden kaynaklı olarak çevresel gürültü ve direk ayak yerlerinin açılması (kazılması) çalışmalarından kaynaklı olarak da toz emisyonu oluşumu muhtemeldir. Söz konusu çevresel etkilerin mer-i mevzuat kapsamında değerlendirilmesi ilerleyen bölümlerde ayrıntılı olarak verilmiştir.



6

Şekil 5 Alt Montaj Aşamasından Görünümler

EEİH’ ların da elektrik kaçaklarının önlenebilmesi ve çevredeki canlılara zarar vermemesi amacıyla, tüm direklerin topraklanması ve topraklama direncinin 20 Ohm’ dan küçük olması gerekmektedir. Topraklama, direk dikilmesinden itibaren 0-30 m’ lik bir saha içinde uygun görülen ve 20 Ohm’ u sağlayacak en iyi bir yer ve yönde yapılacaktır. Izgara temelli direklerdeki topraklama direnci herhangi bir topraklama elemanının konulmasından önce ölçülecektir.

Toprak direncinin 20 Ohm’ un altında olması halinde 1 adet topraklama elektrotu yeterli olacaktır. İlkel toprak direnci 20 Ohm’ dan büyük olan bütün beton ve ızgara temeller için direk mevkiinin merkez noktasında bir topraklama kazığı veya plakası tesis edilecek ve bu kazık veya plaka birbirine köşegen olarak zıt iki ayağa irtibatlanacaktır. Bu işlem sonucu toprak direncinin 20 Ohm’ un altına düşmesi durumunda başka bir topraklama uygulanmayacaktır. Toprak direncinin 20 Ohm’ un üstünde olması durumunda kontropualar ilave edilecektir. 20 Ohm’ luk bir topraklama direnci elde edilinceye veya bütün ayaklara kontropua konuncaya kadar bu ilaveler yapılacaktır. Toprak direnci ölçümleri, temel toprak dolgusu yapıldıktan sonra ve normal zemin koşulları altında yapılacaktır. Klorür ya da iletkenliği artırıcı tuzlar kullanılmayacaktır. Topraklama raporu, direk numaraları ve son olarak ölçülen toprak direncinden başka, ölçme tarihi, sıcaklık derecesi ve zemin durumunu da içerecektir. Zemin durumu ve koşullar yaş, normal, kuru veya çok kuru şeklinde bildirilecektir. Direklerin topraklama direnci, teli çekilmiş hatlarda koruma teli direkten ayrılarak, direk ve topraklama elektrotu bir bütün olarak düşünüldüğünden, topraklama irtibatlarını direkten ayırmadan ölçülerek kontrol edilecektir. Topraklama elektrotları toprak seviyesinden minimum 1,5 m derinlikte düşey düzlemde dik olarak yerleştirilecektir. Bu elektrotların direk gövdesine irtibatlanması galvanizli örgülü çelik tel ile yapılacak ve söz konusu tel her iki ucuna presle tutturulan top klemensler (bağlantı pabucu) vasıtasıyla direk gövdesine ve topraklama elektrotuna bağlanacaktır.



7

Üst Montaj

Direk ayakları çukurlara yerleştirildikten sonra galvanizli çelik pilonlar civatalarla birbirlerine monte edilerek elektrik direkleri inşa edilecektir. Direklerin inşasının ardından izolatörler direklere monte edilecektir. Alt ve üst montaj işlemlerinden sonra tel çekimine geçilecektir.

Üst montaj çalışmaları kapsamında geçekleştirilen faaliyetler kapsamında çevresel gürültü oluşumu muhtemeldir. Söz konusu çevresel gürültü seviyesinin mer-i mevzuat kapsamında değerlendirilmesi ilerleyen bölümlerde ayrıntılı olarak verilmiştir.

Şekil 6 Üst Montaj Aşamasından Görünümler

Tel Çekimi, İkaz Küreleri ve Kuşkonmazların Eklenmesi

Elektrik tellerinin çekilmesi işlemi için tel çekme ve fren makinesi kullanılacaktır. Tel çekimi sırasında direklerin kulesinden yıldırıma karşı koruma maksatlı olarak koruma telleri çekilecektir.

Tel çekimi çalışmaları kapsamında geçekleştirilen faaliyetler kapsamında çevresel gürültü oluşumu muhtemeldir. Söz konusu çevresel gürültü seviyesinin mer-i mevzuat kapsamında değerlendirilmesi ilerleyen bölümlerde ayrıntılı olarak verilmiştir.



8

Şekil 7 Tel Çekim Aşamasından Görünümler

Ayrıca elektrik enerjisi iletim hattının elektriksel güvenliğinin sağlanması amacıyla hat boyunca bulunan direklere gerekli olan kısımlarına kuşkonmaz düzenekleri yerleştirilecektir. Elektrik enerjisi iletim hatlarında hattı taşıyan direklerde bulunan traverslerdeki izolatörlerin bağlantı yerinin üst kısmına kuş konması veya yuva yapması istenmez. Bu nedenle traverslerin bu kısmına kuşların konmaması için U veya V şeklin de bir kuşkonmaz malzemeleri montaj edilir. Söz konusu malzeme arası çapraz bir şekilde galvanizli ince bağlama teli ile bağlanır. Aksi halde kuş pislikleri izolatörleri kısa devre ederek toprak arızasına sebep olur. Özellikle büyük yapılı kuşlar konarken ya da havalanırken gerilim hatlarına temasta bulunarak hem kendilerini hem de hat güvenliğini tehlikeye sokabilirler.

Kuşların konmasını ve özellikle göçmen kuşların yuva yapmasını önlemek için yapılan çalışmalarda kuşkonmazların %100 etkili olduğu belirtilmektedir. Kuşkonmazlar; kimyasal atık içermeyen, geri dönüşümlü, kuşlara ve insanlara hiçbir zararı olmayan, UV ışınlarından ve hava şartlarından etkilenmeyen, esnek ve kırılmaz özelliklere sahiptirler.

Şekil 8 Kuşkonmaz Düzenekleri



9

Ayrıca hat boyunca teknik şartnamede belirtilen aralıklarla uçak helikopter vb. hava taşıtları ile çıplak göz veya radarda görülebilecek özellikte ikaz küreleri yerleştirilecektir. Söz konusu küreler Alüminyumdan imal edilmiş turuncu ve beyaz renkli film ile kaplıdır.

Şekil 9 İkaz Küreleri

Kabul

EEİH’ nın inşaat çalışmaları tamamlandıktan sonra iletim direklerine “Ölüm Tehlike İşareti” ve her türlü güvenlik önlemi için standart işaretler ve yazılı levhalar yerleştirilecektir. Bütün işlemler bittikten sonra hat kontrol edilerek TEİAŞ’ a teslim edilecektir.

İşletme Aşaması

EEİH’ nın işletmeye alınmasından sonra, TEİAŞ’ a ait hat bakım ekipleri tarafından senenin belirli zamanlarında hat güzergâhı boyunca gezilerek bakım yapılacaktır. Bu bakım işlemleri esnasında kırılan izolatörler yenilenecek, tolerans dışı gevşeyen teller tamir edilecek ve diğer hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecektir. Oluşacak atıklar 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği, Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği kapsamında değerlendirilmesi yapılarak, ilgili Bakanlıkça lisanslı yada toplama ayırma belgesi olan işletmelere verilecektir.

Ayrıca; oluşacak atıkların Atık Yönetimi Yönetmeliği, bazı tehlikesiz atıkların geri kazanımı tebliği kapsamında değerlendirilmesi yapılarak, Bakanlıkça lisanslı ya da toplama ayırma belgesi olan işletmelere verilecektir.

Bunun yanı sıra, irtifak hakkı tesis edilecek sahada yetişecek çalılık vb. bitkilerden dolayı elektrik tellerinin etkilenmesini önlemek amacıyla sadece gerekli yerlerde saha temizliği yapılacaktır.

1.b.2. Projenin Kapasitesi

Projeye konu elektrik enerjisi iletim hattı, 154 kV geriliminde, karakteristiği çift devre 2x1272 MCM ve yaklaşık 14,9 km uzunluğunda tesis edilecektir.



10

1.b.3. Projenin Kapladığı Alan

Tesisi planlanan yaklaşık 14,9 km uzunluğundaki 154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı’ nın etüt ve aplikasyon kesişme noktası olarak tanımlanan some noktalarının (Hattın kırıldığı noktalara some denir.) UTM ED 50 (6 derecelik) ve Coğrafi (WGS 84) koordinatları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 1 Some Noktalarının Koordinatları

Nokta UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84)

Y (Sağa) X (Yukarı) Enlem Boylam

BRŞMAN 441460.970 4395015.020 39.7013862 32.3167741

ND.1 441466.660 4395001.120 39.7012613 32.3168417

S.1 444200.640 4391965.100 39.6740911 32.3489867

S.2 450118.370 4383548.550 39.5986256 32.4186178

ND.2 450635.840 4383356.550 39.5969256 32.4246588

Datum: ED-50 Tür: UTM D.O.M.: 33 Zone: 36 Ölçek Fak: 6°

Proje kapsamında inşa edilecek direklerin isabet ettiği alanlarda direk tipine bağlı

olarak değişen ölçülerde mülkiyet hakkı tesis edilecek ve bu alanlar kamulaştırılacaktır. Ayrıca EEİH’ nın sağında ve solunda yaklaşık 25’ er m olmak üzere toplam 50 m genişliğindeki alanda kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesis edilecektir.

ÇED süreci kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda kullanılmak üzere EEİH’ nın sağında ve solunda 1 km olmak üzere toplam 2 km genişliğinde koridor inceleme alanı seçilmiştir. Ayrıca EEİH’ nın işletme öncesi, işletmesi ve işletme sonrasındaki çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin ayrıntılı olarak irdelenmesi amacıyla hattın sağından ve solundan 25 m olmak üzere 50 m' lik koridor proje etki alanı olarak seçilmiştir1.

Söz konusu inceleme ve etki alanı ekte yer alan topoğrafik harita üzerinde gösterilmiştir2.

Şekil 10 Proje Alanı Uydu Görüntüsü

1 Bkz. Ek 2/c Topoğrafik Harita ve Ek 2/ç Arazi Varlığı Haritası 2 Bkz. Ek 2/c Topoğrafik Harita



11

1.b.4. Projenin Teknolojisi


Elektrik enerjisi iletim hatları için iki farklı teknoloji alternatifi bulunmaktadır. Bunlar yer altı hatları ve hava hatlarıdır.

Hava hatları; iletkenlerin genellikle izolatörler ve uygun taşıyıcılar (direkler) ile yardımcı donanım ve hırdavatlar kullanılarak yeryüzünden yüksekte tesis edildiği elektrik hatları olarak tanımlanmaktadır1.

Yeraltı hatları; iletkenlerin ilave donanımla yeraltı ya da su altına yerleştirildiği elektrik hatları olarak tanımlanmaktadır2.

Yeraltı kablolarının çevresel ve ekonomik açıdan bazı avantajları bulunmasına rağmen özellikle ilk yatırım maliyetleri oldukça yüksektir. Hava hatlarının ise ilk yatırım maliyetleri yeraltı hatlarına nazaran oldukça düşük olmakla birlikte özellikle kamulaştırma bedelleri proje maliyetlerini etkileyen en önemli unsurdur.

1.b.5. Çalışacak Personel Sayısı

Projenin inşaat aşamasında aşağıda belirtilen sayılarda personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Projenin inşaat aşamasının 12 ay içerisinde tamamlanması planlanmaktadır.

Tablo 2 Aşamalara Bağlı Olarak Çalışacak Personel Sayısı

Aşama Personel

Alt Montaj 20 kişi Alt Montaj ve Üst Montaj Birlikte 40 kişi Üst Montaj ve Tel Çekimi Birlikte 40 kişi

Tel Çekimi 20 kişi

1.c. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı,

Kullanılan Enerji Türü vb.)

1.c.1. Arazi Kullanımı

Projeye konu hat güzergâhının sağından ve solundan 1 km olmak üzere 2 km genişliğinde koridor “proje inceleme alanı” olarak seçilmiş ve bu alan içerisindeki arazilerin Büyük Toprak Grupları, Şimdiki Arazi Kullanımları ve Arazi Kabiliyetleri (arazi sınıfları) irdelenmiştir. Hazırlanan 1/25.000 ölçekli arazi varlığı haritası ekte verilmiştir3. Arazi varlığı verileri sayısal olarak Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden temin edilmiştir. Proje kapsamında inceleme alanı olarak belirlenen alanın içerisinde tespit edilen şimdiki arazi kullanımları ve inceleme alanı içerisindeki yüzdeleri aşağıdaki şekilde görülmektedir.

1 http://www.teias.gov.tr/4grupmd/sozluk/selektik.htm 2 http://www.teias.gov.tr/4grupmd/sozluk/selektik.htm 3 Bkz. Ek 2/ç Arazi Varlığı Haritası



12

Şekil 11 Proje Güzergahı ve İnceleme Alanının Şimdiki Arazi Kullanım Kabiliyetleri

Şekil 12 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri



13

Tablo 3 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ den Alınan SAK Bilgisine Göre Arazi Miktarları

Arazi Vasfı Miktarı (m2) Yüzdelik (%)

Çayır 611637.088 1.85

Kuru Tarım (nadaslı) 22934914.2 69.47

Mera 7240898.1 21.93

Sulu Tarım (yetersiz) 1981530.07 6.00

Diğer 244583.824 0.74

Şekil 13 Proje Güzergahı ve İnceleme Alanının Büyük Toprak Grupları

Şekil 14 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Büyük Toprak Gruplarının Yüzdelik Dilimleri



14

Tablo 4 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ den Alınan BTG Bilgisine Göre Arazi Miktarları

Arazi Vasfı Miktarı (m2) Yüzdelik (%)

Alüvyal Topraklar 3.209.020 9.72

Kahverengi Topraklar 20.366.905 61.69

Kırmızımsı Kahverengi Topraklar 8.109.572 24.56

Kolüvyal Topraklar 1.083.482 3.28

Diğer 244583,8 0.74

Söz konusu projenin; Limak Anka Çimento Fabrikası sınırları içerisinde yapılması planlanan TM ile 154 kV Temelli TM-Polatlı TM EEİH arasında branşman alınmak suretiyle inşaası planlanmaktadır.

EEİH projesi kapsamında inceleme alanı içerisindeki şimdiki arazi kullanım durumlarının söz konusu alan içerisindeki dağılımlarını gösterir şekiller Bölüm 2.a’ da ayrıntılı olarak verilmiştir.

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden sayısal olarak temin edilen arazi varlığı haritası; hat güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanının arazi kullanım kabiliyetlerini ve arazi vasıfları hakkında sadece öngörüde bulunmakta olup, arazi mülkiyetleri ve mevcut kullanımlar farklılık gösterebilmektedir. Mülkiyetler ve arazi vasıfları hakkında kesin bilgiler arazi tahsis ve kamulaştırma aşamasında netliğe kavuşacaktır.

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden sayısal olarak temin edilen arazi varlığı haritasında inceleme alanı içerisinde orman alanı bulunmamakta olup arazi tahsis aşamasında orman alanına rastlanması durumunda kamulaştırma söz konusu olmayıp söz konusu alanlar için 6831 sayılı Orman Kanunu’ nun 17/3. maddesi gereği ilgili Orman Bölge Müdürlüğü’ ne başvurularak gerekli izinler alınacaktır.

İlgili alanda 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında orman sayılan yerler dışında kalan tarım arazileri için, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında işlem yapılacak olup, ilgili kanunun 21. Maddesi (a) bendi gereğince, yasal izinlerin alınması süreci içerisinde proje alanında herhangi bir tarım dışı faaliyette bulunulmayacaktır. Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ne arazi tahsisi için faaliyetlere başlamadan önce başvuru yapılacak olup, izin alınmadan inşaat faaliyetlerine başlanmayacaktır.

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden sayısal olarak temin edilen arazi varlığı haritasına göre proje için belirlenen inceleme alanın %21,93’ lük kısmı mera olarak tanımlanmış arazi vasfı taşımaktadır. 4342 sayılı Mera Kanunu’ nun 14. maddesi kapsamında meralık vasfının değiştirilmesi ve arazi tahsisinin gerçekleştirilmesi amacıyla Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ ne başvurular yapılacaktır.

Proje kapsamında; 4342 sayılı Mera Kanunu, 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve 10.03.2005 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yönetmeliği hükümlerine uyulacak ve arazi tahsisi için gerekli izinler alınacaktır.

Söz konusu projenin ÇED süreci tamamlandıktan sonra TEİAŞ tarafından hazırlanan “Yüklenici Tesis Sözleşmesi” doğrultusunda projenin inşaat aşamaları yüklenici firmaya verilecektir. Yüklenici Tesis Sözleşmesi’ nde de belirtildiği üzere servis yollarının açılması sırasında herhangi bir şahıs arazisinde tahribat olması durumunda söz konusu zarar ve ziyan “Yüklenici” tarafından karşılanacaktır. Söz konusu yol orman arazisi ise ilgili Orman Bölge Müdürlüğü’ nün görüşü doğrultusunda hareket edilecektir.



15

Alanın tarım veya mera arazisi olması halinde ise Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ nün görüşü doğrultusunda hareket edilecektir.

1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu yönünden elektrik enerjisi iletim hattının geçeceği inceleme alanı içerisinde su ürünleri sahası ve üreme ortamları olan kıyıların olması halinde söz konusu alanlar tahrip edilmeyecek, su ürünlerinin beslenme ortamları bozulmayacak, akarsu yatakları (zeminin) tahrip edilmeyecek, akarsu yatağı değiştirilmeyecek ve su kirliliğine neden olacak uygulamalar yapılmayacaktır.

Projenin bulunduğu bölge ile ilgili onaylanmış imar planı bulunması durumunda ilgili kurum tarafından imar tadilatı yapılması veya yaptırılması, ayrıca herhangi bir inşai faaliyete başlanılmadan önce ilgili müdürlüğe bilgi verilecektir.

İnşaat faaliyetleri esnasında mevcut yollardan faydalanılacak olup, servis yolu açılması gerekli olduğu durumlarda, açılacak yolda çıkan bitkisel toprak yine aynı şekilde servis yolunun peyzaj düzenlemesinde kullanılacaktır.

Çalışmalar esnasında köy yolları, mahalle yolları, yol alt yapı ve üst yapılarına zarar verilmeyecek, bu yolların ileriki yıllarda onarım (yol genişlemesi, alt yapı, üst yapı) stabilize çalışmaları yapılırken yol kenarına denk gelecek olan direklerin yıkılabileceği ve engel teşkil etmeyecek şekilde yoldan uzaklığına dikkat edilecek, köy yollarının trafiği engellenmeyecek şekilde çalışmaların yapılmasına özen gösterilecektir.

Proje güzergahı üzerinde dikilecek direk yerlerinin zemin yapısı ve jeolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla MTA’ dan temin edilen jeoloji haritası ekler bölümünde verilmiştir1.

Ayrıca; proje alanı üzerinde görülen jeolojik formasyonlar ve Haymana-Polatlı İlçelerine ait genişletilmiş statigrafik kesit aşağıda verilmiştir.

1 Bkz. Ek 2/ı Jeoloji Haritası



16

Şekil 15 Haymana ve Polatlı İlçeleri Genişletilmiş Jeolojik En Kesit



17

Projeye konu EEİH’ nın 2 km inceleme koridoru sınırları içerisinde kalan kısımlara ait formasyonlar aşağıda açıklanmıştır.

Kartal Formasyonu (Tpk):

Başlıca koyu kırmızı rengi ile belirgin olan formasyonda, çakıltaşı, kumtaşı, marn ve kireçtaşı litolojileri hakim olup, ilk olarak Rigo de Righi ve Cortesini (1959) tarafından tanımlanmıştır. Temelli beldesi güneybatısındaki Macunköy, Beyobaşı, Köselenli ve Kayabaşı köyleri arasında yüzeylemeleri vardır. Kayabaşı köyünün kuzeyindeki Kartal Tepe bu birim için tip yerdir.

Kartal formasyonu; kırmızı bordo hakim rengiyle tanınır. Bunun yanında boz, mor ve koyu kahve renklerde de görülür. Başlıca kaya türleri; çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşı ardalanmalarıdır. Daha az sıklıkta silttaşı, kireçtaşı ve kumlu kireçtaşları da izlenmektedir. Çakıltaşları, kötü boylanmalıdır. Çakıl boyutu birkaç cm ile 20-25 cm’ye kadar değişir. Çoğunlukla kireçtaşı çakılları içerir. Çakılların bazıları volkanik ve metamorfiklerden oluşur. Çakıllar iyi yuvarlaklaşmış ve yarı köşeli, iyi tutturulmuş ve genellikle kalın tabakalıdırlar. Kumtaşları; orta ve ince katmanlı, bazen derecelenme gösterirken, bazen de çapraz katmanlanmalar izlenir. Orta derecede tutturulmuşlardır. Çamurtaşları; ince katmanlı ve arada ince kumtaşı düzeyleri içerirler. Alt düzeylerde görülen kumlu kireçtaşı-karbonatlı kumtaşlarında makro kavkı parçaları görülmektedir. Kireçtaşları ise; açık gri-pembemsi gri renkli ve alg içermektedirler. Formasyonun alt seviyelerinde 2-5 cm kalınlıkta kömür bantları bulunmaktadır.

Birim, Beyobası formasyonu üzerinde uyumlu olarak bulunur. Üzerine ise Kırkkavak formasyonu, yer yer de Kırkkavak formasyonunun kireçtaşı üyesi uyumlu olarak görülmektedir. Tip kesitinde 1362 metre kalınlık ölçülmüştür.

Kartal formasyonunun altındaki Beyobaşı formasyonundan geç Maastrihtiyen yaşı alınmıştır. Üzerine gelen Kırkkavak formasyonu Kayabaşı üyesinden ise erken Tanesiyen (Tanesiyen) yaş bulgusu vardır. Bu verilerle formasyonun yaşı Daniyen-Selandiyen olarak düşünülmüştür.

Kartal formasyonunun alt kesimleri karasal-menderesli akarsu ortam özelliklerindedir. Üst düzeylerindeki kireçtaşları, ortamın kısmen derinleştiğini gösterir. Bu da sığ deniz ortamına geçiş düzeylerini işaret eder.

Kartal formasyonu, Rigo de Righi ve Cortesini (1959)’nin bahsettiği “red beds” birimine denk gelmektedir. Kartal formasyonunun 1961 yılındaki ilk tanımından bu yana tüm çalışmacılar bu birim için aynı adı kullanmışlardır.

Beyobaşı Formasyonu (Kb):

Başlıca kumtaşı, kumlu kireçtaşı, çakıllı kireçtaşı, çakıltaşı ve marnlardan oluşan birim, ilk olarak Ünalan ve diğerleri (1976) tarafından adlandırılmıştır. Genellikle kalınlığı az kuşaklar şeklinde yüzeyler. Temelli beldesi batısında Devre Tepe-Köseler köyü-Kayabaşı köyü doğusunda, ayrıca Yaylabeyi, Durutlar, Sarıgöl köyleri kuzeyinde ve Türkşerefli köyü güneydoğusunda yüzeylemeleri yer alır. Birim için, Beyobaşı köyünün kuzeybatısı tip yerdir.

Sarı, kahvemsi sarı renkli, kumtaşı-silttaşı-kumlu kireçtaşı, çakıltaşı ve marn litolojilerinde görülür. İnce-orta katmanlıdır.



18

Beyobaşı formasyonun alt dokunağı Haymana formasyonu ile geçişlidir. Üzerine ise uyumlu olarak Kartal formasyonu gelmektedir. Ünalan ve diğerleri (1976)’nin ölçülü kesitinde 125 metre kalınlıktan söz edilir.

Beyobaşı formasyonunda derlenen örneklerden; Postomphalocyclus merici İnan, Loftusia anatolica Meriç, Orbitoides medius (d’Archiac), Siderolites calaitropoides Lamarck, Omphalocyclus macroporus (Lamarck) fosilleri saptanmış, bulunan bu fosillere göre birimin yaşı geç Maastrihtiyen olarak belirlenmiştir. Formasyon, sığ denizel bir ortamda çökelmiştir.

Beyobaşı formasyonu önceki çalışmalarda çoğunlukla Haymana formasyonu ile birlikte değerlendirilmiştir.

Yelpaze-Akarsu Üyesi (Tmplay):

Çalışma alanında Erkeksu Çiftliği, Kargın Çiftliği, Ada Tepe, Türkobası, Malıköy, Alagöz köyleri, Temelli beldesi, Çokören, Babayakup, Yaylabey, Durular, Sarıdeğirmen, Türkhöyük, Karakaya, Kuşçu köyleri, PolatlI ilçe merkezi doğusu ve Yenidoğan köyü çevrelerinde çok geniş alanlarda yüzeylemeleri bulunmaktadır. Alagöz köyü kuzeyindeki Delibayır sırtında bulunan birimin yüzeylemeleri, taban ilişkisinin görülebildiği tip yerdir.

Genel olarak; çakıltaşı, kumtaşı, marn ve çamurtaşlarından oluşur. Kırmızı, koyu kırmızı, kiremit, kahve, boz, bej, sarı, sarımsı gri renklerde olup, çok az tutturulmuş veya tutturulmamış olarak bulunurlar. Çakıltaşları; kötü boylanmalı, az yuvarlak ve yuvarlak olup, farklı kökenli çakıllardan oluşmaktadır. Çakıl türü kaynak alanına göre değişmektedir. Yer yer çakıltaşı- kumtaşı-çamurtaşı derecelenmeleri izlenir. Çakıltaşlarının çimentosu kil ve karbonattan oluşmuştur. Kumtaşlarında kırmızı, koyu kırmızı, sarımsı kırmızı renkler daha hakimdir. Tabakalanmalar çok az belirgin, yatay ve yataya yakın konumdadırlar.

Kendisinden yaşlı olan tüm birimler üzerinde açısal uyumsuzlukla yer alır. Yatay veya yataya yakın konumdadırlar. Üye üzerinde bazen gölsel kireçtaşları, bazen de Volkanit üyesi yer almaktadır. Bu üyenin kalınlığı yaklaşık 70 metre civarındadır.

Bilgin ve diğerleri (2009) tarafından Alagöz köyü kuzeyinde, tip yerden alınan örneklerde; Darwinula cf. stevensoni (Brady ve Robertson), Darwinula sp., ?Bairdia sp., pelesipod kavkı parçaları bulmuşlar ve birimin yaşını Miyosen (?Geç) olarak saptamışlardır. Uğuz ve diğerleri (1999) bu formasyonun güneydoğusundaki devamı olan Kömüşini formasyonunun yelpaze çökelleri içerisinden Hipparion sp.’ye ait çok sayıda parça bulgularıyla (küçük tip Hipparion) Turoliyen yaşını saptamışlardır. Başka fosil bulgularını da tespit ederek Geç Miyosen-Pliyosen yaşını kabul etmişlerdir. Ankara çevresinde ise Gölbaşı formasyonunda Solomon-Calvi ve Kleinsorge (1940) Pliyosen yaşlı Mastodon fosillerini bulmuşlardır. Bu verilerin ışığında Alagöz formasyonunun yaşı Geç Miyosen-Pliyosen olarak kabul edilmiştir.

Üye alüvyal yelpaze ve akarsu ortamında çökelmiştir. Akarsu çökelleri içerisinde ayırt edilecek kalınlığa ulaşamayan girdiler bulunmaktadır.

Yamaç Molozu (Qym):

Yamaçlarda sellenme sonucu biriken tutturulmamış çakıl, kum ve çamur boyutundaki malzemelerin karışımından oluşmuştur. Topoğrafya denetiminde ve yamaç eğimine uygundurlar.



19

Volkanit Üyesi (Tmplav):

Çalışma alanının orta kesimlerinde Temelli-Polatlı karayolunun güneyinde Yelpaze-akarsu ve Göl üyeleriyle ilişkili olarak görülen volkanitler Volkanit üyesi olarak ilk defa, Bilgin ve diğerleri (2009) tarafından tanımlanmıştır. Temelli beldesi güneyinde, Sonkut köyü kuzey ve doğusunda, Yenidoğan ve Alikolan köyleri Karakaya ve Kızılcakışla köyleri çevrelerinde yüzeylemeleri bulunmaktadır. Yenidoğan köyü çevresindeki işletilmiş bazalt ocaklarında birim iyi görülmektedir.

Dış yüzeyi; koyu gri, koyu kahve, siyah renklerde, taze yüzeyi ise gri-koyu, gri-siyah renklerde oldukça dayanımlı bazalt lavları bu üyeyi oluşturmaktadır. Bu birimden alınan örneklerin petrografik etütlerinde amigdaloidal bazalt, olivin bazalt sonuçları alınmıştır. Alagöz formasyonunun Göl ve Yelpaze-akarsu üyelerinin üzerinde, yer yer de Haymana- Polatlı istifleri birimlerinin üzerinde görmek mümkündür. Birimin kalınlığının 50 metreye ulaştığı yerler bulunmaktadır. Alagöz formasyonunun diğer üyelerini oluşturan birimlerle birlikte olması nedeniyle yaşı Geç Miyosen-Pliyosen’dir.

Üst Miyosen-Pliyosen evresinde oluşan volkanizma; Alagöz formasyonunun gerek yelpaze-akarsu çökelleri, gerekse göl çökelleri üzerine lav akmalarına sebep olmuştur.

Türkecan ve diğerleri (1991) çalışmalarında Geç Miyosen yaşlı Uruş formasyonu üzerindeki Özlü volkanitleri adını verdikleri bazaltik lavların yaşını Erken Pliyosen olarak kabul etmişlerdir.

Haymana Formasyonu (Kha):

Genellikle kumtaşı, şeyi ve çakıltaşlarından oluşan fliş fasiyesindeki birim, ilk olarak Rigo de Righi ve Cortesini (1959) tarafından adlandırılmıştır. Çalışma alanında Temelli beldesi güneyinde Sonkut, Beyobası, Köseler köyleri arasında ve Türkşerefli köyü güneyinde olmak üzere iki büyük yüzeylemesi vardır.

Temelli beldesinin 9 km güneyinde bulunan Beyobası köyü dolayındaki yol boyu tipik yerdir. Formasyonun alt ilişkisi için de Alagöz köyü kuzeydoğusundaki Güdük Dere önerilir. Formasyon, kumtaşı-çakıltaşı-şeyl ardalanmasından oluşmaktadır.

Çakıltaşlarının dış görünümü; gri, sarımsı gri renkli, taze yüzeyleri ise boz ve sarımsı gri renklidir. Orta-kalın-çok kalın tabakalıdırlar. Çakıllar; çoğunlukla ofiyolit kökenli olup, kireçtaşı ve az miktarda volkanit çakıllarına da rastlanılmaktadır. Boylanma orta derecede, çakıllar iyi yuvarlaklaşmış ve sıkı tutturulmuşlardır.

Kumtaşları; gri, bej, krem renkli olup, taze yüzeyleri sarımsı gri, grimsi yeşil ve boz renklerdedir. Genellikle ince-orta tabakalı olan kumtaşlarında tabaka altı yapılarını görmek mümkündür. Oldukça sert olan kumtaşları iyi tutturulmuş ve taneler çoğunlukla ofiyolitten oluşmaktadır.

Haymana formasyonu Kuşkuş formasyonu üzerinde geçişli olarak izlenmektedir. Üzerine ise yine uyumlu olarak Beyobası formasyonu gelmektedir. Bölgedeki eski çalışmalar değerlendirilerek birimin yaklaşık 1800 metre kalınlıkta olduğu söylenebilir.Haymana formasyonunun yaşı, önceki araştırmalarda Maastrihtiyen olarak kabul edilmiştir

1.c.2. Su Kullanımı

Proje kapsamında çalışacak personelin içme ve kullanma suyunun ihtiyacının yanı sıra sulama amacıyla da bir miktar su ihtiyacı olacağı öngörülmektedir.



20

Sulama Suyu en yakın yerleşim yerinden muhtarlık onayı ile temin edilecek olup, ihtiyaç duyulan suyun yeraltı veya yüzeysel kaynaklardan karşılanması durumunda DSİ Bölge Müdürlüğü’ nden gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca, faaliyete başlanmadan önce su kullanımı için gerekli izinler alınacaktır. Proje aşamasında, kullanım amaçlı herhangi bir yeraltı suyu kuyusu açılmayacaktır.

İçme ve Kullanma Suyu

Projenin inşaat aşamasında çeşitli zamanlarda (alt montaj, üst montaj, tel çekimi vb.) farklılık arz edecek olmakla birlikte aynı anda azami 40 kişinin çalıştırılması planlanmakta olup, kişi başına düşen içme ve kullanma suyu ihtiyacı 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik kapsamında 200 lt/kişi/gün alınarak ihtiyaç duyulacak içme ve kullanma suyu miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 5 İçme ve Kullanma Suyu Miktarları

Aşama Personel Birim İçme ve

Kullanma Suyu İhtiyacı

İçme ve Kullanma Suyu

Miktarı Alt Montaj 20 kişi

200 lt/kişi/gün

4,0 m3/gün Alt Montaj ve Üst Montajın Birlikte Olduğu Aşama 40 kişi 8,0 m3/gün

Üst Montaj ve Tel Çekiminin Birlikte Olduğu Aşama 40 kişi 8,0 m3/gün Tel Çekimi 20 kişi 4,0 m3/gün

Sulama Suyu

Daha önce gerçekleştirilen uygulamalar kapsamında edinilen tecrübeler ışığında inşaat işlerinin gerçekleştirileceği sahalar ve stabilize nakliye yollarının özellikle sıcak hava koşullarında sulanması amacıyla günde yaklaşık 7 m3 su tüketileceği kabul edilmiştir.


Toplam Su İhtiyacı

Bu durumda projenin inşaat aşamasında ihtiyaç duyulacak toplam su ihtiyacı azami 15 m3/gün olacaktır. İçme suyu piyasadan ambalajlı olarak satın alınacaktır. Kullanma suyu ise tankerler vasıtası ile inşaat yerine getirilecektir. Kullanma suyu ihtiyacının EEİH güzergahına yakın köylerden karşılanması durumunda ilgili köy muhtarlığına başvurular yapılarak izin alınacaktır.

Tablo 6 Toplam İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı

Aşama İçme ve Kullanma

Suyu Miktarı Sulama Suyu

Miktarı

Toplam İçme ve Kullanma Suyu

Miktarı Alt Montaj 4,0 m3/gün 7,0 m3/gün 11,0 m3/gün

Alt Montaj ve Üst Montajın Birlikte Olduğu Aşama 8,0 m3/gün 7,0 m3/gün 15,0 m3/gün Üst Montaj ve Tel Çekiminin Birlikte Olduğu Aşama 8,0 m3/gün 7,0 m3/gün 15,0 m3/gün

Tel Çekimi 4,0 m3/gün 7,0 m3/gün 11,0 m3/gün



21

1.c.3 Kullanılan Enerji Türü

Projenin inşaat aşamasında doğrudan enerjiye ihtiyaç duyulmamakla birlikte sadece kullanılacak araç ve iş makinelerinde yakıt olarak motorin kullanılacaktır.

Tablo 7 Motorinin Özellikleri

Özellikler Motorin Özellikler Motorin Kıvam Çok Akıcı Karbon Artıkları (%) Eser

Tip Damıtılmış Kükürt (%) 0,4-0,7 Renk Amber Oksijen-Azot (%) 002

Yoğunluk (15 ºC-gr/cm3) 0,8654 Hidrojen (%) 1.207 Viskozite (38 ºC) 2,68 Karbon (%) 8.604

Akma Noktası (ºC) -18 Su ve Çökelti (%) Eser Atomizasyon Sıcaklığı (ºC) Atmosferik Kül (%) Eser Pompalama Sıcaklığı (ºC) Atmosferik Isı Değeri (kcal/lt) 9.387

Kaynak: Kimya Mühendisleri Odası, Mayıs, 1991, Hava Kirliliği Kontrol ve Denetim

Birim yakıt miktarı, kullanılacak araç ve iş makinesi tipine bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama 25 lt/saat civarında olacağı kabul edilmiştir. Buna göre projenin inşaat aşamasında kullanılacak araç ve iş makinelerinde ihtiyaç duyulacak motorin miktarı aşağıda hesap edilmiştir.

Tablo 8 Hacimsel Yakıt Tüketim Miktarları

Aşama Kullanılacak

Ekipman Miktar

Çalışma Süresi

Birim Yakıt Miktarı Yakıt Tüketimi Toplam

Alt Montaj

Ekskavatör 1 adet 8 saat/gün

25 lt/adet/saat

200 lt/gün

900 lt/gün Kamyon 1 adet 8 saat/gün 200 lt/gün

Beton Pompası 1 adet 8 saat/gün 200 lt/gün Beton Karıştırıcısı 1 adet 8 saat/gün 200 lt/gün

Arazöz 1 adet 4 saat/gün 100 lt/gün

Üst Montaj Kamyon 1 adet 8 saat/gün 200 lt/gün

500 lt/gün Vinç 1 adet 8 saat/gün 200 lt/gün Arazöz 1 adet 4 saat/gün 100 lt/gün

Tel Çekimi Tel Çekme Makinesi 1 adet 8 saat/gün 200 lt/gün

300 lt/gün Arazöz 1 adet 4 saat/gün 100 lt/gün

Motorinin yoğunluğu 0,8654 kg/lt olup projenin inşaat aşamasında tüketilecek

kütlesel motorin tüketim miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 9 Kütlesel Yakıt Tüketim Miktarları

Aşama Kullanılacak Ekipman Yakıt Tüketimi

Alt Montaj

Ekskavatör 173 kg/gün

779 kg/gün Kamyon 173 kg/gün

Beton Pompası 173 kg/gün Beton Karıştırıcısı 173 kg/gün

Arazöz 87 kg/gün

Üst Montaj Kamyon 173 kg/gün

433 kg/gün Vinç 173 kg/gün Arazöz 87 kg/gün

Tel Çekimi Tel Çekme Makinesi 173 kg/gün

260 kg/gün Arazöz 87 kg/gün

1.ç. Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve

Biyolojik Özellikleri

Projenin inşaat aşamasında karşılaşılacak çevresel etkiler;

Hafriyat ve diğer inşaat işlerinden kaynaklanacak toz emisyonları, Hafriyat ve diğer inşaat işlerinden kaynaklanacak hafriyat atıkları, Hafriyat ve diğer inşaat işlerinden kaynaklanabilecek habitat, flora ve fauna kayıpları, Kullanılacak araç ve iş makinelerinden kaynaklanacak çevresel gürültü ve titreşim,



22

Personelin içme ve kullanma suyu kullanımı sonucu oluşacak evsel nitelikli atıksu, Personelden kaynaklanacak evsel katı atıklar ve ambalaj atıkları, Çeşitli faaliyetlerden kaynaklanabilecek (yağlı üstübü, eldiven vb.) tehlikeli atıklar, Araç ve iş makinelerinden kaynaklanabilecek atık yağlar,

Projenin işletme aşamasında EEİH’ nın bakım ve işletmesi belirli zamanlarda

sahada TEİAŞ ekipleri tarafından gerçekleştirilecektir. Ancak bu zaman aralığı oldukça geniş ve ekipler de mobil olacağı için projenin işletme aşamasında evsel nitelik atıksu, evsel katı atık, ambalaj atığı, önemli düzeyde çevresel gürültü, tehlikeli atık, atık yağ, toz emisyonu ve egzoz emisyonu oluşumu beklenmemektedir. Projenin işletme aşamasında EEİH’ nda karşılaşılacak başlıca çevresel etki elektromanyetik alan etkisi olacaktır.

Atıkların üretim miktarları her bir atık türü için aşağıda ayrı ayrı hesap edilmiştir.

1.ç.1. Evsel Nitelikli Atıksu

Önceki bölümlerde; projenin inşaat aşamasında çeşitli zamanlarda farklılık arz edecek olmakla birlikte personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacının azami 8,0 m3/gün olacağı hesap edilmiştir.

Kullanılan suyun tamamının atıksuya dönüşeceği kabul edilerek oluşması muhtemel azami evsel nitelikli atıksu miktarı da 8,0 m3/gün olarak kabul edilmiştir.

Tablo 10 Evsel Nitelikli Atıksu Miktarı

Aşama Evsel Nitelikli Atıksu Miktarı Alt Montaj 4,0 m3/gün

Alt Montaj ve Üst Montajın Birlikte Olduğu Aşama 8,0 m3/gün Üst Montaj ve Tel Çekiminin Birlikte Olduğu Aşama 8,0 m3/gün

Tel Çekimi 4,0 m3/gün

Projeye konu faaliyetin inşaat çalışmaları kapsamında şantiye, yemekhane,

yatakhane, wc vb. sosyal tesisler kurulması planlanmamaktadır. Çalışan personelin inşaat süresince sosyal ihtiyaçları EEİH’ na yakın bölgedeki yerleşimlerden karşılanacaktır. Ancak proje kapsamında geçici şantiye kurulması halinde oluşacak evsel nitelikli atıksu sahaya kurulacak seyyar tuvaletler vasıtasıyla sızdırmasız tip mobil tanklarda biriktirilecektir. Biriktirilen evsel nitelikli atıksu yeteri alt yapıya sahip ücret karşılığı vidanjör hizmeti verebilecek belediyenin/belediyelerin imkânlarından yararlanılarak geri dönüşümü sağlanacaktır. Böyle bir durumda evsel nitelikli atık suların ilgili belediye tarafından teslim alındığına veya çektirildiğine ilişkin belge 5 yıl süreyle saklanacak ve yapılabilecek denetimlerde talep edildiği takdirde ibraz edilecektir.

Proje alanına fosseptik çukur açılması gerekli görüldüğünde Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine uygun hareket edilecektir.

Proje kapsamında ayrıca şantiye kurulması halinde Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ ne şantiye yerini belirtir harita, tesis koordinatları vb. bilgileri içeren yazı ile başvuruda bulunulacaktır.



23

1.ç.2. Evsel Katı Atık ve Ambalaj Atıkları

Proje kapsamında çalışacak personelin sosyal ihtiyaçlarından kaynaklı evsel nitelikli katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Kişi başına düşen günlük katı atık miktarı 1,08 kg/kişi-gün1 kabul edilmiş olup, toplam katı atık miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 11 Katı Atık Miktarları

Aşama Personel Birim Katı Atık Üretim Miktarı

Toplam Katı Atık Üretim Miktarı

Alt Montaj 20 kişi

1,08 kg/kişi/gün

21.6 kg/gün Alt Montaj ve Üst Montaj Birlikte 40 kişi 43.2 kg/gün Üst Montaj ve Tel Çekimi Birlikte 40 kişi 43.2 kg/gün

Tel Çekimi 20 kişi 21.6 kg/gün

Katı atıklar içerisindeki değerlendirilebilir ambalaj atıklarının oranı ortalama % 25

olarak alınmıştır. Bu durumda projenin inşaat aşamasında oluşacak ambalaj atıkları miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 12 Ambalaj Atığı Miktarları

Aşama Toplam Katı Atık

Üretim Miktarı Ambalaj Atıkları

Oranı

Toplam Ambalaj Atığı Üretim

Miktarı Alt Montaj 21.6 kg/gün

% 25

5,4 kg/gün Alt Montaj ve Üst Montaj Birlikte 43.2 kg/gün 10,8 kg/gün Üst Montaj ve Tel Çekimi Birlikte 43.2 kg/gün 10,8 kg/gün

Tel Çekimi 21.6 kg/gün 5,4 kg/gün

Katı atık üretim miktarından ambalaj atığı miktarlarının düşülmesi ile evsel katı atık

üretim miktarları hesap edilmiş ve sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 13 Evsel Katı Atık Miktarları

Aşama Toplam Katı Atık

Üretim Miktarı

Toplam Ambalaj Atığı Üretim

Miktarı

Toplam Evsel Katı Atık Üretim

Miktarı Alt Montaj 21.6 kg/gün 5,4 kg/gün 16,2 kg/gün

Alt Montaj ve Üst Montaj Birlikte 43.2 kg/gün 10,8 kg/gün 32,4 kg/gün Üst Montaj ve Tel Çekimi Birlikte 43.2 kg/gün 10,8 kg/gün 32,4 kg/gün

Tel Çekimi 21.6 kg/gün 5,4 kg/gün 16,2 kg/gün

Değerlendirilebilir ambalaj atıkları; kağıt, cam, plastik, metal şeklinde kaynağında

ayrıştırılacak ve ağzı kapalı çöp bidonlarında veya dayanıklı çöp torbalarında geri dönüşümü mümkün olmayan katı atıklardan ayrı şekilde biriktirilecektir. Daha sonra bu atıklar 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve yürürlükteki değişiklik hükümlerine uygun olarak belediye mücavir alanı sınırları içerisinde en yakın ve uygun belediye imkanlarından yararlanılarak geri dönüşümü sağlanacaktır. Belediye mücavir alanı dışındaki alanlarda ise lisanslı firmalardan hizmet alınarak ambalaj atıklarının geri dönüşümü sağlanacaktır.

Evsel katı atıklar ise 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği’ ne uygun olarak sahada bulundurulacak ağzı kapalı çöp bidonlarına veya dayanıklı çöp torbalarına bırakılacak ve bertaraf edilmek üzere en yakın ve en uygun belediyenin imkânlarından yararlanılarak bertaraf edilecektir.

1 Türkiye İstatistik Kurumu, Belediye Atık İstatistikleri,2014



24

Oluşacak evsel katı atık ve ambalaj atıkları kesinlikle gelişigüzel sahaya bırakılmayacak ve doğaya terk edilmeyecektir.

Proje kapsamında 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği, 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve söz konusu yönetmeliklerin yürürlükte olan değişiklik hükümlerine uyulacaktır.

1.ç.3. Atık Yağlar

Proje kapsamında şantiye alanı, sosyal tesis, bakım ve servis istasyonu kurulması düşünülmemektedir. Bu nedenle atık yağ değişimleri servis istasyonlarında gerçekleştirilecektir. Atık yağ değişiminin proje yerinde gerçekleştirilmesi zorunlu olduğu durumlarda ise sahada uygun bir alanda ve işinin ehli ustalar veya bakımcılar tarafından yapılacaktır. Yağ değişimleri sırasında atık yağlar varillerde veya sızdırmasız kaplarda toplanacak, toprak ve yüzey sularının madeni yağlar ile kirlenmemesi sağlanacaktır.

Biriktirilen atık yağlar; Ulusal Atık Taşıma Formu ile lisanslı firmalara verilmek suretiyle geri dönüşümü sağlanacaktır. Ayrıca makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ sızmaları önlenecektir.

Faaliyetler süresince; 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve yürürlükteki değişiklik hükümlerine uyulacaktır.

Her bir aracın ortalama 5 lt yağ kapasitesi olduğu ve bu yağın ortalama 3 ayda bir değiştiği kabul edilirse projenin inşaat aşamasında oluşması muhtemel toplam atık yağ üretim miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 14 Atık Yağ Miktarları

Aşama Kullanılacak

Ekipman Miktar

Yağ Değişimi

Birim Yağ Üretim Miktarı

Atık Yağ Üretim Miktarı

Toplam

Alt Montaj

Ekskavatör 1 adet

3 ayda 1 sefer

5 lt/adet

5 lt

25 lt Kamyon 1 adet 5 lt

Beton Pompası 1 adet 5 lt Beton Karıştırıcısı 1 adet 5 lt

Arazöz 1 adet 5 lt

Üst Montaj

Kamyon 1 adet 5 lt 15 lt Vinç 1 adet 5 lt

Arazöz 1 adet 5 lt

Tel Çekimi Tel Çekme Makinesi 1 adet 5 lt

10 lt Arazöz 1 adet 5 lt

1.ç.4. Hafriyat Atıkları

Projenin inşaat aşamasında direklerin yerleştirildiği çukurların açılması amacıyla hafriyat işlemleri gerçekleştirilecektir. Her bir direk ayağı için açılacak çukurun yaklaşık 3 m x 3 m x 3 m büyüklüğünde olduğu kabul edilmiştir. Her bir direğin 4 adet ayağı olduğu dikkate alındığında;

Hafriyat Miktarı = (3 m x 3 m x 3 m x 4)

Hafriyat Miktarı = 108 m3 /direk hafriyat yapılacaktır.

Projenin inşaat aşamasında gerçekleştirilecek hafriyat işlemleri iş makineleri ve insan gücü ile yapılacak olup, arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında herhangi bir parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik madde kullanılmayacaktır.



25

Her bir direk için açılacak çukurdan sökülecek malzeme yine aynı direk yakınındaki yerde depolanacaktır. Direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde beton dökme işlemi yapılacaktır. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından çukurlar hafriyat sonucu çıkarılan ve depolanan malzeme ile kapatılacak ve ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülecektir. Kalan bakiye hafriyat arazide bırakılmayacaktır. Ancak, bakiye hafriyatın artması durumunda, ilgili belediyenin göstermiş olduğu yasal döküm yerlerine götürülecektir. Bununla birlikte, bakiye hafriyat hiçbir şekilde akar ya da kuru dere yataklarına ve ormanlık alanlara dökülmeyecektir. Proje kapsamında açığa çıkacak bakiye hafriyat orman alanlarına depolanmayacaktır.

Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik' e uyulacaktır.

1.ç.5. Tehlikeli Atıklar

Proje kapsamında şantiye alanı, sosyal tesis, bakım ve servis istasyonu kurulması düşünülmemektedir. Bu nedenle makinelerin bakım ve onarımları servis istasyonlarında gerçekleştirilecektir. Bakım ve onarımların proje yerinde gerçekleştirilmesi zorunlu olduğu durumlarda oluşması muhtemel yağlı üstübü, kullanılmış filtre vb. yağlarla kontamine olmuş tehlikeli atıklar 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nde belirtilen sızdırmasız beton zemin üzerinde sızdırmasız kaplar içerisinde biriktirilerek en kısa sürede lisanslı firmalara gönderilerek geri dönüşümü sağlanacaktır.

TEİAŞ Genel Müdürlüğü ünitelerde sıkça karşılaşılan tehlikeli atıklara ait atık kodları aşağıda verilmiştir. Söz konusu atıklar Trafo Merkezi tesisi, işletmesi ve bakımından kaynaklanan atıklar olup söz konusu proje kapsamında Trafo Merkezi yapımı bulunmamaktadır.

Tablo 15 TM Atıkları ve Atık Kodları

Oluşması Muhtemel TM Atıkları Atık Kodu

Atık Yalıtım Ve Isı İletim Yağları (Trafo Yağları) 13.03.10

Atık Yağlarla Kontamine Olmuş Variller 15.01.10

Yağ Veya Diğer Tehlikeli Maddeler İle Temas Etmiş Iskarta Ekipmanlar 16.02.13

Hurda Gazlı Kesici (Bütün Halde Bulunan, Parçalanmamış Kesici) 16.02.11

Iskarta Ekipmanlardan Çıkarılmış Tehlikeli Parçalar (Yağlı Trafo Bakırı, Yağlı Kesici, Yağlı Transformatör Atığı, Yağlı Buşing Vb.)

16.02.15

Tehlikeli Maddeler İle Kirlenmiş Malzemeler (Bez, Üstübü, Eldiven Vb.) 15.02.02

Yağlı Kablo 17.04.10

Yönetimi kendi mevzuatı ile kurala bağlanmış olan özel atıklar ve atık kodları

aşağıda ki tabloda verilmiştir.



26

Tablo 16 Özel Atıklar ve Atık Kodları

Oluşması Muhtemel Atık Atık Kodu

Ömrünü Tamamlamış Lastikler (ÖTL) 16.01.03

Ömrünü Tamamlamış Araçlar (ÖTA) 16.01.04

Atık Pil ve Akümülatörler (Atığın içeriğine göre) 16.06.01-16.06.02-16.06.03-20.01.33

Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlar (AEEE) 20.01.21-20.01.23-20.01.35-20.01.36

İnşaat esnasında lastik değişimleri en yakın yetkili serviste yapılacaktır. Proje

alanında herhangi bir lastik değişimi olmayacaktır. Lastik değişiminin zorunlu olması halinde değişen lastikler alanda bırakılmayacak ve en yakın yetkili servise teslim edilecektir.

Ayrıca makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ sızmaları önlenecektir.

1.ç.6. Tehlikesiz Atıklar

EEİH inşaat ve işletme aşamasında oluşması muhtemel hurda atıklara ait atık kodlar ise aşağıda ki tabloda verilmiştir.

Tablo 17 Hurda Atıklar ve Atık Kodları

Oluşması Muhtemel Atık Atık Kodu

Hurda Ahşap 17.02.01

Hurda Cam 17.02.02

Hurda Plastik 17.02.03

Hurda Bakır 17.04.01

Hurda Alüminyum 17.04.02

Hurda Demirçelik 17.04.05

Karışık Metaller 17.04.07

Hurda Parafudr 16.02.16

Hurda Nötr Direnci (Yağsız) 16.02.16

EEİH’ nın işletmeye alınmasından sonra, TEİAŞ’ a ait hat bakım ekipleri tarafından

senenin belirli zamanlarında hat güzergâhı boyunca gezilerek bakım yapılacaktır. Bu bakım işlemleri esnasında kırılan izolatörler yenilenecek, tolerans dışı gevşeyen teller tamir edilecek ve diğer hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecektir. Oluşacak atıklar 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği, Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği kapsamında değerlendirilmesi yapılarak, ilgili Bakanlıkça lisanslı yada toplama ayırma belgesi olan işletmelere verilecektir.



27

1.ç.7. Çevresel Gürültü ve Titreşim

Projenin inşaat aşamasında kullanılacak araç ve iş makinelerinin çalışmasından dolayı çevresel gürültü ve titreşim oluşacaktır.

Proje, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği gereği; 24.02.2010 tarih ve 27503 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ teki Ek 1 ve Ek 2 Listesinde yer almadığından gürültü kontrol iznine tabi değildir.

Gürültü kontrol iznine tabi olmamasına karşın proje ile ilgili olarak çevresel gürültü ve titreşime ilişkin alınacak önlemleri de kapsayacak şekilde çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlanmış ve ekte verilmiştir1.

Gürültü raporunda yapılan hesaplamalar neticesinde proje yerinde inşaat aşamasında 50. metrede oluşacak gürültü seviyesinin en fazla 63,6 dBA civarında olacağı belirlenmiştir.

04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde verilen Şantiye Alanı Çevresel Gürültü Sınır Değerleri tablosunda “Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar” için verilen 60 dBA sınır değerinin 100 m mesafede altına inilmektedir. EEİH’ na en yakın yerleşim yeri 110 m uzaklıkta ki Olukpınar Köyü’ nde hissedilecek gürültü seviyesi 59 dBA civarında olacağı belirlenmiştir.

Tablo 18 En Yakın Yerleşim Yerinde Hissedilecek Eşdeğer Gürültü Düzeyi

En Yakın Yerleşim Yeri Mesafeler Sınır Değer( dBA) Hissedilecek Eşdeğer

Gürültü Düzeyi (dBA) Olukpınar Köyü 110 m 60 59

Yapılan hesaplamalar tüm ekipmanların aynı anda çalıştığı varsayılarak

yapılmıştır. Reelde ise tüm ekipmanın aynı anda çalışması söz konusu olmadığından oluşacak gürültü düzeyinin hesaplanan gürültü düzeyinden daha düşük seviyelerde olacağı öngörülmektedir.

1.ç.8. Toz ve Çöken Toz Emisyonları

Projenin inşaat aşamasında direklerin yerleştirileceği çukurların açılması amacıyla hafriyat işlemleri gerçekleştirilecektir. Her bir direk ayağı için açılacak çukurun 3 m 3 m x 3 m büyüklüğünde olacağı kabul edilmiştir. Bu durumda direklerin her biri için gerçekleştirilmesi planlanan hafriyat miktarı;

Hafriyat Miktarı = 3 m x 3 m x 3 m x 4

Hafriyat Miktarı = 108 m3 olacaktır.

Projenin inşaat aşamasında direk çukurlarının açılması esnasında toz emisyonları oluşacaktır. Toz emisyonlarına sebebiyet verecek her bir işlem aşağıda belirtilmiştir.

1 Bkz. Ek 2/o Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu



28

Çukurun Açılması ve Toprak Malzemenin Ekskavatörle Yerinden Sökülmesi Yerinden Sökülen Toprak Malzemenin Depolanmak Üzere Boşaltılması Boşaltılan Toprak Malzemenin Çukur Yakınında Depolanması Depolanan Toprak Malzemenin Yeniden Çukura Serilmesi

03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ nde taş çıkarma, kırma ve sınıflandırma tesislerinde gerçekleştirilen işlemlerden kaynaklanan toz emisyonları için aşağıdaki faktörler verilmektedir.

Tablo 19 Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılan Emisyon Faktörleri

Kaynaklar Emisyon Faktörleri

Kontrolsüz Kontrollü Patlatma 0,080 kg/ton - Sökme 0,025 kg/ton 0,0125 kg/ton

Yükleme 0,010 kg/ton 0,0050 kg/ton Nakliye (Gidiş-Dönüş Toplam Mesafesi) 0,700 kg/ton 0,3500 kg/ton

Boşaltma 0,010 kg/ton 0,0050 kg/ton Depolama 5,800 kg/ton 2,9000 kg/ton

Birincil Kırıcı 0,243 kg/ton 0,0243 kg/ton İkincil Kırıcı 0,585 kg/ton 0,0585 kg/ton

Üçüncül Kırıcı 0,585 kg/ton 0,0585 kg/ton

Projenin inşaat aşamasında gerçekleştirilecek hafriyat işlemleri de madencilik

faaliyet gibi kabul edilerek toz emisyonlarının hesabında söz konusu emisyon faktörleri kullanılmıştır. Yapılan toz emisyon çalışmaları “kontrollü” çalışma şartlarına uygun olarak gerçekleştirilecektir. Fakat yapılan hesaplamalarda “kontrollü” ve “kontrolsüz” çalışma şartları için geçerli emisyon faktörleri kullanılmıştır.

Çukurun Açılması ve Toprak Malzemenin Ekskavatörle Yerinden Sökülmesi Aşamasında Toz Emisyonları

Projenin inşaat aşamasında gerçekleştirilecek hafriyat işlemleri sonucu yerinden sökülecek toprak malzemenin yoğunluğu 1,5 ton/m3 alınmıştır. Ayrıca her bir direk için çukur açma işleminin 1 gün içerisinde tamamlanacağı ve günde 8 saat üzerinden tek vardiya çalışılacağı kabul edilmiştir. Her bir direk için;

Kontrollü;

3 3108 m x 1,5 ton/m x 0,0125 kg/tonSökme Esnasında Toz Emisyonu =

8 saat

Sökme Esnasında Toz Emisyonu = 0,25 kg/saat olacaktır.

Kontrolsüz;

3 3108 m x 1,5 ton/m x 0,025 kg/tonSökme Esnasında Toz Emisyonu =

8 saat

Sökme Esnasında Toz Emisyonu = 0,5 kg/saat olacaktır.



29

Sökülen Toprak Malzemenin Depolanmak Üzere Boşaltılması Aşamasında Toz Emisyonları

Kontrollü;

Her bir direk için;

3 3108 m x 1,5 ton/m x 0,005 kg/tonBoşaltma Esnasında Toz Emisyonu =

8 saat

Boşaltma Esnasında Toz Emisyonu = 0,10 kg/saat olacaktır.

Kontrolsüz;


3 3108 m x 1,5 ton/m x 0,010 kg/tonBoşaltma Esnasında Toz Emisyonu =

8 saat

Boşaltma Esnasında Toz Emisyonu = 0,2 kg/saat olacaktır.

Boşaltılan Toprak Malzemenin Çukur Yakınında Depolanması Aşamasında Toz Emisyonları

Her bir direk için açılacak çukurdan sökülecek toprak malzeme yine aynı direk yakınındaki yerde depolanacaktır. Depolama maksadıyla her bir direk yakınında 50 m2’ lik bir alanın kullanılacağı kabul edilmiştir. Ayrıca depolama sonucu meydana gelecek toz emisyonları gün boyunca kaynaklanacağından dolayı formülün paydasında 24 değeri yer almıştır. Her bir direk için;

Kontrollü;

2

2

2,9 kg/ha/gün x 50 mDepolama Esnasında Toz Emisyonu =

24 saat x 10.000 m /ha

Depolama Esnasında Toz Emisyonu = 0,0006 kg/saat olacaktır.

Kontrolsüz;

2

2

5,8 kg/ha/gün x 50 mDepolama Esnasında Toz Emisyonu =

24 saat x 10.000 m /ha

Depolama Esnasında Toz Emisyonu = 0,0012 kg/saat olacaktır.

Toprak Malzemenin Yeniden Çukura Serilmesi Aşamasında Toz Emisyonları

Kontrollü;


3 3108 m x 1,5 ton/m x 0,005 kg/tonYeniden Serme Esnasında Toz Emisyonu =

8 saat

Yeniden Serme Esnasında Toz Emisyonu = 0,10 kg/saat olacaktır.



30

Kontrolsüz;


3 3108 m x 1,5 ton/m x 0,010 kg/tonYeniden Serme Esnasında Toz Emisyonu =

8 saat

Yeniden Serme Esnasında Toz Emisyonu = 0,2 kg/saat olacaktır.

Toplam Toz Emisyonları

Kontrollü;


Toplam Toz Emisyonu = 0,25 + 0,10 + 0,0006 + 0,10

Toplam Toz Emisyonu 0,45 kg/saat

Kontrolsüz;


Toplam Toz Emisyonu = 0,5 + 0,2 + 0,0012 + 0,2

Toplam Toz Emisyonu 0,9 kg/saat

“Kontrollü” ve “Kontrolsüz” çalışma şartları için geçerli olan emisyon faktörleri kullanılarak yapılan hesaplamalarda toplam toz emisyon değeri 0,45 kg/saat ve 0,9 kg/saat olarak hesap edilmiştir. Söz konusu 0,45 kg/saat ve 0,9 kg/saat değeri, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2’ sinde verilen 1,0 kg/saat değerinden düşük olduğu için hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanmasına gidilmemiştir.

İnşaat faaliyetleri sırasında mevsim şartlarına göre (özellikle yaz mevsimlerinde) nakliye yollarında ve çalışma yapılan sahalarda sulama işlemi gerçekleştirilecektir. Hafriyat işlemleri esnasında savurma yapılmadan doldurma ve boşaltma yapılmasına dikkat edilecektir.

1.ç.9. Egzoz Emisyonları

Projenin inşaat aşamasında kullanılacak araç ve iş makineleri için yakıt olarak motorin kullanılacak olup ısınma vb. amaçlı yakıt tüketimi olmayacaktır. Araç ve iş makinelerinin çalışması sonucu egzoz emisyonları meydana gelecektir.

Tablo 20 Dizel Araçlardan Kaynaklanan Egzoz Emisyonları İçin Emisyon Faktörleri

Kirletici Emisyon Faktörü Karbon monoksit (CO) 9,7 kg/ton motorin Hidro karbonlar (HC) 29,0 kg/ton motorin Azot oksitler (NOx) 36,0 kg/ton motorin

Kükürt oksitler (SOx) 6,5 kg/ton motorin Toz (PM) 18,0 kg/ton motorin

Kaynak: Prof. Dr. Aysen MÜEZZİNOĞLU, 1987, Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, Bölüm IV., Sf. 111, İzmir

Buna göre araç ve iş makinelerinden kaynaklanması muhtemel kirletici miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir.



31

Tablo 21 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Karbon monoksit (CO) Emisyonları

Aşama Kullanılacak Ekipman Çalışma Süresi Yakı Tüketimi Kirletici Emisyon Miktarı Toplam

Alt Montaj

Ekskavatör 8 saat/gün 173 kg/gün 0,21 kg/saat

1,05 kg/saat Kamyon 8 saat/gün 173 kg/gün 0,21 kg/saat

Beton Pompası 8 saat/gün 173 kg/gün 0,21 kg/saat Beton Karıştırıcısı 8 saat/gün 173 kg/gün 0,21 kg/saat

Arazöz 4 saat/gün 87 kg/gün 0,21 kg/saat

Üst Montaj Kamyon 8 saat/gün 173 kg/gün 0,21 kg/saat

0,63 kg/saat Vinç 8 saat/gün 173 kg/gün 0,21 kg/saat Arazöz 4 saat/gün 87 kg/gün 0,21 kg/saat

Tel Çekimi Tel Çekme Makinesi 8 saat/gün 173 kg/gün 0,21 kg/saat

0,42 kg/saat Arazöz 4 saat/gün 87 kg/gün 0,21 kg/saat

Tablo 22 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Hidro karbon (HC) Emisyonları

Aşama Kullanılacak Ekipman Çalışma Süresi Yakı Tüketimi Kirletici Emisyon Miktarı Toplam

Alt Montaj









Tablo 23 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Azot oksit (NOx) Emisyonları

Aşama Kullanılacak Ekipman Çalışma Süresi Yakıt Tüketimi Kirletici Emisyon Miktarı Toplam

Alt Montaj









Tablo 24 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Kükürt oksit (SOx) Emisyonları

Aşama Kullanılacak Ekipman Çalışma Süresi Yakıt Tüketimi Kirletici Emisyon Miktarı Toplam

Alt Montaj











32

Tablo 25 Araç ve İş Makinelerinden Kaynaklanacak Toz (PM) Emisyonları

Aşama Kullanılacak Ekipman Çalışma Süresi Yakıt

Tüketimi Kirletici Emisyon Miktarı Toplam

Alt Montaj









Yukarıda yapılan hesaplar araç ve iş makinelerinin aynı anda çalışacağı kabulü ile

yapılmıştır. Ancak söz konusu araç ve iş makineleri gün içinde farklı zamanlarda ve farklı yerlerde kullanılacaktır. Bundan dolayı tabloda hesaplanan kirletici emisyonu miktarları gerçekte çok daha az olacaktır.

Ayrıca kullanılacak iş makineleri ve araçların egzoz emisyon muayeneleri düzenli olarak yaptırılacak ve egzoz emisyonları için belirlenmiş olan sınır değerleri sağladıkları belgelendirilecektir. Ayrıca araçların egzoz gazları için 08.07.2005 tarih ve 25869 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.

1.ç.10. Elektromanyetik Alan Etkisi

Öngörülen elektrik enerjisi iletim hattında işletme aşamasında elektrik ve elektromanyetik alan oluşumu söz konusudur. Bir iletken üzerinden geçen akım şiddeti ve gerilim seviyesine bağlı olarak, bu iletkenin bulunduğu ortama elektrik ve elektromanyetik alanlar yayılmaktadır.

Elektrik enerjisi iletim hatları, çevrelerinde belirli miktarda elektromanyetik alan oluşturmaktadırlar. Elektrik alan oluşumu hatların gerilimine bağlı olup, 1 metredeki kilovolt (kV/m) ile ifade edilir. Elektrik alanın şiddeti, elektrik alanın ortamdaki bina ve benzeri alıcılar tarafından soğurulması nedeniyle kaynaktan uzaklaştıkça hızla düşmektedir. Elektromanyetik alan oluşumu ise hattaki akıma bağlı olup, gauss (G) ile tanımlanmaktadır. Elektromanyetik alan ise kaynaktan uzaklaştıkça azalmakta ancak elektrik alan gibi ortamdaki alıcılar tarafından soğurulmamaktadır.

Elektrik alanları, voltaj (gerilim) tarafından üretilirler ve voltaj arttıkça şiddetlenirler. Elektrik alanın gücü, Volt/metre (V/m) olarak ölçülmektedir.

Yüksek gerilim uygulanmış, yerden ve diğer hatlardan uzaklıklarına göre yarıçapları çok küçük olan hatlar üzerindeki yüksek elektrik alanları, iletken çevresindeki havanın iyonize olmasına ve korona adı verilen kısmi boşalmalara sebep olur. Yüksek gerilim hatları üzerindeki korona, elektriksel güç kaybı yanında, duyulur düzeyde sesi, görünür düzeyde ışığı, oluşturduğu ozon nedeniyle kokusu ve nemle beraber meydana getirdiği asit etkisiyle tanındığı kadar, çevrede oluşturduğu radyo ve televizyon parazitleri (girişimler) ile de etkilidir.

Korona özelikle çok yüksek gerilimlerde daha önem kazanmaktadır. Bu gerilim düzeylerinde korona etkisini azaltmak amacıyla iletken yapı düzeni demet şeklinde olduğu için adına demet iletkenler denilen iletken yapıları kullanılmaktadır.



33

Demet iletkenlerde, hattaki her bir faz için tek bir iletken yerine kesiti tek iletkene eşit birden fazla (örneğin iki, üç, dört vb.) iletken kullanılmaktadır.

Elektrik ve elektromanyetik alanın biyolojik yaşam üzerine etkileri konusunda birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalarda özellikle insan sağlığı üzerine olan etkilerin değerlendirilmesi birkaç basamakta gerçekleştirilmektedir. Bu basamaklar; biyolojik etkilerin tam olarak saptanması, bu etkilerin insan sağlığını nasıl etkilediği ve frekanslarıdır. Elektrikli aletler ve enerji iletim ve dağıtım hatlarının etrafında, hem elektrik ve hem de elektromanyetik alanlar bulunmasına rağmen, en son araştırmalar, elektromanyetik alanların potansiyel sağlık etkileri üzerine odaklanmıştır. Bu nedenle elektrik ve elektromanyetik alanlarla ilgili yapılan çalışmaların önemli bir bölümü kanser araştırmaları konusunda yoğunlaşmıştır.

Yapılan araştırma sonuçlarına göre, bazı risk faktörleri belirlenerek, değişik etkilere göre kanser riskleri ortaya konmuştur. Örneğin; risk faktörünün 2 olması, kontrol grubuna göre iki kat daha fazla kansere yakalanma ihtimalini ortaya koymaktadır. Kanıtlanmış potansiyel risk faktörleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 26 Kansere Sebebiyet Vermesi Muhtemel Faktörlerin Bağıl Riskleri

Faktör (Kanser Tipi) Bağıl Risk Referans Sigara (Akciğer Kanseri)* 10-40 Wyner ve Hoffman, 1 982

Benzenle ilgili Çalışan işçiler (Lösemi)2 1,5-20 Sandler ve Collman, 1987 Asbest Mesleki Temas (Akciğer

Kanseri)2 2-6 Fraumeni ve Blot,1982

Doğum Öncesi X Işınları (Çocuk Kanseri)

2,4 Harvey ve diğerleri, 1985

Çevresel Tütün Dumanı-Pasif içicilik (Akciğer Kanseri)2

2-3 Fieldingve Phenow,1988

Saç Boyası (Lösemi) 1,8 Cantor et al., 1988 İletim Hatları (Çocuk Kanseri) 1,79-2,02 Wertheimer&Leeper,1979 Savitz ve diğ., Dr. Draper, 2006

Sakarin (Mesane Kanseri) 1,5-2,6 IARC.1987 Aşırı Alkol (Ağız Kanseri)2 1,4-2,33 Tuyns,1982

Elektrik işleri (Lösemi) 1,4-1,9 Savitz ve Calle,1987 Kahve (Mesane Kanseri) 1,3-2,6 Morison ve Gole, 1987

Klorlanmış Yüzey Suyu (Mesane Kanseri)

1,3-2,3 Subcommittee on Disinfectants By- Products, 1987

Monson (1980) nisbi risk seviyelerini aşağıdaki gibi tanımlamıştır.

Not: 2 Sebep-Sonuç ilişkisini genel olarak onayladıkları düşünülmektedir. 3 Alkol ağır sigara dumanıyla bağlı olarak ağız kanseri riskini 15,5’ e kadar yükseltir.

Nisbi Risk 1,0-1,2 1,2-1,5 1,5-3,0

3,0-10,0 10,0-Üstü

Bağıntı Gücü Hiç

Zayıf Orta

Güçlü Sonsuz

Bu tablodaki değerler, istatistiksel çalışmaların bir sonucudur. Potansiyel etkilerin

birbirinden ayrılmasının çok zor olduğu ve etkilerin diğer etkileri bastırdığı veya arttırdığı tablodaki değerlerden de görülmektedir.

Sonuç olarak, elektrik ve elektromanyetik alanın insan yaşamı üzerine olan olumsuz etkileri kanıtlanmamıştır. Elektromanyetik alan şiddeti, günlük olarak kullandığımız elektrikle çalışan ev aletlerinde de değişik düzeylerde ortaya çıkmaktadır. Elektromanyetik alan şiddetinin, günlük olarak kullandığımız elektrikle çalışan ev aletlerindeki durumu aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 27 Elektrikli Ev Aletlerinin EMA Şiddetleri

Kaynaktan Uzaklık 15 cm 33,3 cm 66,6 cm 133,2 cm Saç Kurutma Makinesi

Düşük 1 - - - Orta 300 1

Yüksek 700 70 10 1



34

Kaynaktan Uzaklık 15 cm 33,3 cm 66,6 cm 133,2 cm Elektrikli Traş Makinesi

Düşük 4 Orta 100 20

Yüksek 600 100 10 1 Mutfak Robotu

Düşük 30 5 Orta 70 10 2 -

Yüksek 100 20 3 - Bulaşık Makinesi

Düşük 10 6 2 Orta 20 10 4

Yüksek 100 30 7 1 Çöp Öğütücü

Düşük 60 8 1 Orta 80 10 2

Yüksek 100 20 3 - Mikser

Düşük 30 5 Orta 100 10 1

Yüksek 600 100 10 - Mikrodalga Fırın

Düşük 100 1 1 Orta 200 4 10 2

Yüksek 300 200 30 20 Çamaşır Makinesi

Düşük 4 1 - - Orta 20 7 1

Yüksek 100 30 6 - Elektrikli Süpürge

Düşük 100 20 4 - Orta 300 60 10 1

Yüksek 700 200 50 10 Elektrikli Testere

Düşük 50 9 1 - Orta 200 40 5

Yüksek 1000 300 40 4 Matkap

Düşük 100 20 3 - Orta 150 30 4

Yüksek 200 40 6 - Kaynak: Elektrik Alanları ve Elektromanyetik Alanlar, Cilt l, Mülga TEAŞ Çevre Daire Başkanlığı, Nisan 2001

Yukarıdaki tabloda verilen elektromanyetik alan şiddetlerinin, insan yaşamını ne

ölçüde ve nasıl etkilediği bilinmemektedir. Ancak, bazı ülkelerde elektrik enerjisi iletim hatları için sınır değerler konularak bir güvenlik payı bırakılmak istenmiştir.

Türkiye’de elektrik enerjisi hatlarından kaynaklanacak elektrik ve elektromanyetik alanlar için 24.07.2010 tarih ve 27651 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden Çevre ve Halkın Korunmasına Yönelik Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin Yönetmelik hükümleri geçerlidir. Ayrıca, 30.11 2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği (EKAT)” elektrik enerjisi hatlarının yerleşim yerlerine, yollara ve tesislere olan mesafesine bazı sınırlamalar getirmiş ve hatların tesis iznini bu şartlara bağlamıştır. Projede de bu mesafelere uyulacaktır.

Devlet karayolları üzerinde zorunlu olan havai yöntemiyle yapılacak elektrik enerjisi iletim hatları karayoluna dik olacak şekilde EKAT yönetmeliği çerçevesinde projelendirilmesine, karayolu yol geçişlerinde durdurucu direk tip ve çift gergi izolatörü (K7) veya (U-160) ile yapılmaya ve Ayrıca; kamulaştırma sınırına mesafesi, iki metre fazla olmasına dikkat edilecektir.



35

Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği' nde; hava hattı iletkenlerinin en büyük salınımlı durumda yapılara olan en küçük yatay uzaklıkları belirtilmiş olup söz konusu uzaklıklar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 28 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları

Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi kV

Yatay uzaklık m

0-1 (1 dahil) 1 1-36 (36 dahil) 2

36-72,5 (72,5 dahil) 3

72,5-170 (170 dahil) 4

170-420 (420 dahil) 5

Ayrıca; Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği' nde; hava hattı iletkenlerinin

en büyük salgı durumunda üzerinden geçtikleri yerlere olan en küçük düşey uzaklıkları belirtilmiş olup söz konusu uzaklıklar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 29 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden Geçtikleri Yerlere Olan En Küçük Düşey Uzaklıkları

İletkenlerin Üzerinden Geçtiği Yer

Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi (kV)

0-1 (1 dahil) 1-17,5 36 72,5 170 420

En küçük düşey uzaklıklar (m)

Üzerinde trafik olmayan sular (suların en kabarık yüzeyine göre)

4,5* 5 5 5 6 8,5

Araç geçmesine elverişli çayır, tarla, otlak vb. 5* 6 6 6 7 9,5 Araç geçmesine elverişli köy |ve şehir içi yolları 5,5* 7 7 7 8 12

Şehirlerarası karayolları 7 7 7 7 9 12 Ağaçlar 1,5 2,5 2,5 3 3 5

Üzerine herkes tarafından çıkılabilen düz damlı yapılar 2,5 3,5 3,5 4 5 8,7 Üzerine herkes tarafından çıkılmayan eğik damlı yapılar 2 3 3 3,5 5 8,7

Elektrik hatları 2 2 2 2 2,5 4,5 Petrol ve doğal gaz boru hatları 9 9 9 9 9 9

Üzerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklıklar suların en kabarık düzeyinden geçebilecek taşıtların en yüksek

noktasından ölçülecektir.) 4,5 4,5 5 5 6 9

İletişim (haberleşme) hatları 1 2,5 2,5 2,5 3,5 4,5 Elektriksiz demiryolları (ray demirinden ölçülecektir) 7 7 7 7 8 10,5

Otoyollar 14 14 14 14 14 14 * Yalıtılmış hava hattı kabloları kullanıldığında bu yükseklik değerleri 0,5 m. azaltılacaktır

154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı projesi güzergahı ile ilgili etüt çalışmaları devam etmekte olup, kesin hat güzergahında yukarıdaki tablolarda belirtilen yatay ve düşey mesafelere uyulacaktır.

EKAT (Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği) yönetmeliğin de “ENH (Enerji Nakil Hattı) direklerinin demiryolu ve karayoluna olan en yakın yatay uzaklığı, metre olarak, hangisi daha büyükse; ya direğin toprak üstü tüm boyundan 2 metre daha büyük, ya da karayolu veya demiryolu istimlak sınırının dışında olmalıdır.” İfadesi yer almaktadır. Planlanan 154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı’ nın EKAT (Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği) yönetmeliğinde belirtilen yatay ve düşey mesafe sınır değerlerine uyum sağlamakta olup 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren EKAT Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.

Ülkemizde alternatif akımda işletilmekte olan elektrik enerjisi iletim hatlarının frekans değeri 50 Hz’ dir.



36

Uluslararası Radyasyondan Korunma Birliği-Uluslararası İyonize Olmayan Radyasyon Komitesi (IRPA/INIRC) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Çevre Sağlığı Bölümü’ nün işbirliği ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı’ nın (UNEP) desteği ile 50/60 Hz’ lik elektrik ve elektromanyetik alanlar için belirtilen sınır değerler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 30 50/60 Hz Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar İçin Sınır Değerler

Maruz Kalma Koşulları Elektrik Alanı (kV/m) Elektromanyetik Alan (Gauss)

Çalışanlar Tam gün 10 5

Kısa Süre (2 saat/gün) 30 50 Uzuvlar - 250

Halk 24 saat/gün 5 1,05

Günde Birkaç Saat 10 10,05 Kaynak: Zipse, 1993

500 kV iletim hatları için yapılan bir başka çalışmada maksimum elektromanyetik alan şiddeti 800 mG olarak tespit edilmiştir. Bu değer, IRPA/INIRC’ nın belirlemiş olduğu halkın sürekli olarak maruz kalabileceği doz olan 1.000 mG’ un altındadır. Buna göre, bu proje kapsamında tesis edilen EEİH’ lerin etkileri aşağıdaki tabloda verilen değerler ile karşılaştırıldığında elektromanyetik alan için kabul gören değerlerin altında olduğu söylenebilir.

Tablo 31 Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar (Havai Hattın Tam Altında, Yer Altı Hattının Tam Üstünde, TM’ nin Çitinde Yaklaşık Ölçüm Aralığı)

Gerilim (kV) Elektrik Alan Şiddeti Max. Alan Şiddeti (mG)

154 kV EEİH 0.82-364 (V/m) 7.00-13.6

154 kV Yer Altı Kablo 0.65-3.80 (V/m) 2.60-26.90

380 kV EEİH 0.222-5.0 (kV/m) 2.70-86

(154+34.5) kV GIS 0.62-4.90 (V/m) 35-165

(154+34.5) kV TM 0.187-4.38 (kV/m) 29.1-149

(380+154) kV TM 0.63 (V/m)-6.0 (kV/m) 0.60-71

Not: EEİH: Elektrik Enerjisi İletim Hattı TM: Trafo Merkezi GIS: Gaz İzoleli Kompakt Tip Trafo Merkezi

Tablo 32 380 kV Gerilime Sahip Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar

Tesis Tipi Elektrik Alan (kV/m) Elektromanyetik Alan (mG)

154 kV EEİH 0.00082-0.364 7-13.6 380 kV EEİH 0,222-5,0 2,7-86

Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı 5 1000

Elektriksel alan ve elektromanyetik alan ile ilgili olarak 154 kV ve 380 kV’ luk Havai hatlar ile ilgili yapılan başka bir çalışma yukarıdaki tabloda verilmiştir. Söz konusu tablo incelendiğinde de görüleceği üzere 154 kV ve 380 kV gerilimine sahip hatlar için elektromanyetik alan (mG) değeri Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı olan 1000 mG değerinden çok daha düşük seviyelerdir.

Sonuç olarak elektromanyetik alanların biyolojik yaşam üzerine olumsuz etkileri henüz kanıtlanmamış olmakla birlikte günlük hayatımızda sıkça kullandığımız elektrikli ev aletlerinin yaydığı elektromanyetik alan şiddetlerinin bile elektrik enerjisi iletim hatlarına göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Bu hususlar dikkate alındığında, yerleşim yerlerinin mümkün olduğunca uzağından geçirilen EEİH’ lerinden kaynaklanacak elektrik ve elektromanyetik alandan bölge halkının sağlık yönünden olumsuz etkilenmeyeceği öngörülmekle birlikte EEİH’ na en yakın yerleşim yerine olumsuz bir etkini olması beklenmemektedir.



37

Proje kapsamında insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olabilecek her türlü yaklaşımlara karşı 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren EKAT 7. Bölümde yer alan, İşletme Güvenliğine İlişkin Hükümler’ de belirtilen Madde 59 “Kuvvetli Akım Tesislerine Girmek” ve Madde 60 “Kuvvetli Akım Tesislerinde Çalışmak” hükümlerine uyulacak ve çalışanların güvenliğini sağlamak için gerekli tüm tedbirler alınacaktır.

EEİH için yapılan tüm topraklama işlemleri, TEİAŞ Genel Müdürlüğü’ nün Montaj Teknik Şartnamesi’ ne, yüksek frekanslı girişimlerin etkilerinin azaltılması ve kontrol sistemlerinin elektromanyetik uyumluluğu için alınan önlemler ise 21.08.2001 tarih ve 24500 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’ ne uygun olarak yapılacaktır.

1.ç.11. Diğer Taahhütler

Projeye konu faaliyetin inşaat çalışmaları kapsamında şantiye, yemekhane, yatakhane, wc vb. sosyal tesisler kurulması planlanmamaktadır. Çalışan personelin inşaat süresince sosyal ihtiyaçları EEİH’ na yakın bölgedeki yerleşimlerden karşılanacaktır. Ancak hattın inşası sırasında şantiye, yemekhane vb. tesis kurulması söz konusu olması durumunda yemekhaneden kaynaklanacak bitkisel atık yağlar sızdırmasız kaplar içerisinde biriktirilecek ve lisanslı firmalara teslim edilmek suretiyle geri dönüşümü sağlanacaktır.

Proje kapsamında revir kurulması planlanmamaktadır. Kaza veya yaralanma durumunda en yakın sağlık kuruluşlarından faydalanılacaktır. İlk müdahalenin proje yerinde yapılması durumu söz konusu olur ise oluşması muhtemel tıbbi atıklar 22.07.2005 tarih 25883 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve yürürlükteki değişiklik hükümlerine uygun olarak; sağlık kuruluşları ile irtibata geçilerek geri dönüşümü sağlanacaktır.

Projenin inşaat ve işletme aşamasında uluslararası sözleşmelere, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’ na ve bu kanun kapsamında her yıl yayımlanan Merkez Av Komisyonu Kararları’ na uyulacak olup, saha civarında yer alan dere yataklarına müdahale edilmeyecek, yatak şekli değiştirilmeyecek, su kirliliğine neden olacak herhangi bir faaliyet yapılmayacak, çalışma sırasında dere civarına çöp, moloz, hafriyat vb. atıklar verilmeyecek ve malzeme dökülmeyecektir.

Projenin inşaat ve işletme aşamasında 2872 sayılı Çevre Kanunu (Değişik 26.04.2006 tarih ve 5491 sayı) ve bu kanuna istinaden çıkarılan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik, Atık Yönetimi Yönetmeliği, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve diğer ilgili mer’ i mevzuata uygun faaliyet gösterilecektir.

Ayrıca projenin inşaat aşamasında gerek direk montajı gerekse tel çekimi esnasında öncelikle mevcut yollar kullanılmaya çalışılacak olup, yeni servis yollarının açılması zorunlu olursa bu yollar mümkün olduğunca tarım arazileri dışından geçirilmeye çalışılacaktır. Ancak başka servis yolu alternatifi olmadığı durumda tarım arazilerinden geçilmesi zaruri olursa gerekli izinler alınacak ve bu yolların açılması esnasında tarım arazilerine zarar ziyan verilmesi halinde zarar görebilecek hak sahiplerinin zararları EEİH’ nın inşaat aşamalarını gerçekleştirecek yüklenici firma tarafından karşılanacaktır.



38

Projenin işletme aşamasında EEİH’ nın bakım ve işletmesi TEİAŞ tarafından gerçekleştirilecek olup bu amaçla belirli zamanlarda sahada TEİAŞ ekipleri bulunacaktır.

Ancak bu zaman aralığı oldukça geniş ve ekipler de mobil olacağı için projenin işletme aşamasında evsel nitelik atıksu, evsel katı atık, ambalaj atığı, önemli düzeyde çevresel gürültü, tehlikeli atık, atık yağ, toz emisyonu ve egzoz emisyonu oluşumu beklenmemektedir. Projenin işletme aşamasında karşılaşılacak başlıca çevresel etki EEİH’ nın elektromanyetik alan etkisidir.

EEİH’ nın işletmeye alınmasından sonra, TEİAŞ’ a ait hat bakım ekipleri tarafından senenin belirli zamanlarında hat güzergâhı boyunca gezilerek bakım yapılacaktır. Bu bakım işlemleri esnasında kırılan izolatörler yenilenecek, tolerans dışı gevşeyen teller tamir edilecek ve diğer hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecektir. Oluşacak atıklar 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği, Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği kapsamında değerlendirilmesi yapılarak, ilgili Bakanlıkça lisanslı yada toplama ayırma belgesi olan işletmelere verilecektir.

Projenin inşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri ve kamyonların bakım onarım işlemlerinin proje yerinde gerçekleştirilmesi zorunlu olması durumunda açığa çıkması muhtemel yağlı üstübüler, kullanılmış filtre vb. gibi yağlarla kontamine olmuş metal atıklar 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerince evsel katı atıklardan ayrı olarak uygun bir alanda geçici olarak toplanacak ve lisanslı tehlikeli atık toplayıcı firmalarına teslim edilecektir.

Proje kapsamında hazır beton santrali kurulmayacak olup, hazır beton proje alanına en yakın santralden satın alma usulü ile temin edilecektir.

İnşaat faaliyetleri sırasında mevsim şartlarına göre (özellikle yaz mevsimlerinde) nakliye yollarında ve çalışma yapılan sahalarda sulama işlemi gerçekleştirilecektir.

154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı projesi kapsamında eklerde verilen bağlantı anlaşmasın da verilen taahhütler uygun hareket edilecektir1.

154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı’ nın EKAT (Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği) yönetmeliğinde belirtilen yatay ve düşey mesafe sınır değerlerine uyum sağlamakta olup 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren EKAT Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.

Proje ile ilgili olarak insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması için gerekli tedbirlerin alınarak ilgili düzenlemelerin yapılması hususunda gerekli önlemler alınacaktır.

2872 sayılı Çevre Kanunu (Değişik 26.04.2006 tarih ve 5491 sayı) ve bu kanuna istinaden çıkarılan tüm yönetmeliklere uyulacaktır.




39

5491 Sayılı Kanun’la Değişik 2872 sayılı Çevre Kanunu ile ilgili Yönetmelikler ile diğer mevzuat kapsamında gerekli izinler alınmadıkça inşaat faaliyetlerine başlanılmayacaktır.

1.d. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski

Projenin inşaat aşamasında 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanun kapsamındaki mer’ i mevzuat hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca projenin tüm aşamalarında 25.02.2010 tarih ve 5-41 sayılı TEİAŞ İş Güvenliği Yönetmeliği’ ne uyulacaktır.

1.d.1. İş Makinelerinin Kullanımı

Projenin inşaat aşamasında ortaya çıkabilecek olan kazaların başında araç ve iş makinelerinin hareketinden kaynaklanabilecek kazalar gelmektedir. Bu kazalar özellikle malzemenin ekskavatör vasıtasıyla sökülmesi ve yeniden serilmesi esnasında görülmektedir. Bu kazalardaki risklerin en az düzeyde tutulabilmesi için araç ve iş makinelerinin ehliyetli operatörler tarafından kullanılması ve sahada çalışan diğer personelin çalışma esnasında araç ve iş makinelerine yaklaşmaması sağlanacaktır. Bu konuda personele gerekli eğitimler verilecek ve uyarılar yapılacaktır. Herhangi bir arıza anında yalnızca eğitimli ve ilgili personelin araç ve iş makinesine müdahale etmesi sağlanacaktır. Herhangi bir kaza anında ise yaralılara gerekli ilkyardım müdahalesi yapılacak ve en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılmaları sağlanacaktır.

Ayrıca inşaat sahasında araç ve iş makinelerinin hareketinden kaynaklanan bir trafik söz konusu olacaktır. Söz konusu trafik esnasında kaynaklanabilecek olası trafik kazalarını önlemek adına araç sürücülerinin trafik kurallarına ve hız limitlerine uymaları sağlanacaktır. Trafik sırasında 18.10.1983 tarih ve 18195 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Trafik Kanunu kapsamında yayınlanan 16.06.1985 tarih ve 18786 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.

Çalışmalar sırasında Devlet yollarında Stabilite sorunları meydana getirilmeyecek ve trafik güvenliği tehlikeye atılmayacak, EEİH ve direklerin yol boyu paralel geçişlerin kamulaştırma sahası ve çekme mesafesi dışından projelendirilmesi ve 2918 sayılı Karayolu Trafik Kanununda belirtilen çekme mesafeleri sağlanacaktır.

Karayolları Genel Müdürlüğü’ nün 2007/6 sayılı iç genelgesi gereğince ilgili bölge müdürlüğünce müracaat edilerek protokol düzenlenmesi için gerekli başvurular yapılarak ilgili protokol onaylanmadan inşaata başlanmayacaktır.

1.d.2. Yangın

Yangın konusunda hassas davranılacak olup inşaat sahasında kesinlikle ateş yakılmayacak, çalışan işçiler sürekli kontrol edilecek ve uyarılacaktır. Yakın çevrede ortaya çıkabilecek herhangi bir yangına karşı, müdahale edebilecek en yakın itfaiye teşkilatı ve sağlık ocakları ile derhal iletişime geçilecektir.

Projenin inşaat aşamasında orman yangınları konusunda gerekli tedbirler alınacak olup bu kapsamda;

Orman yangını ihbar hattı (ALO 177) konusunda personel bilgilendirilecektir. Projenin inşaat aşamasında çalıştırılan personel yangın konusunda uyarılacak sahada

ateş yakmaları ve sahaya izmarit atmaları engellenecektir. Projenin inşaat aşamasında şantiye noktaları kurulması halinde yangınla mücadele

konusunda gerekli ekipmanlar hazır bulundurulacaktır.



40

Projenin işletme aşamasında EEİH’ nın doğal afet (rüzgar, fırtına, yıldırım düşmesi, toprak kayması vb.) veya kaza sonucunda kopması durumunda hatta meydana gelen dengesizliği ortadan kaldırmak üzere koruma roleleri otomatik olarak devreye girecek ve enerji kesilecektir. Böylece kopan hat ve bu hattın meydana getireceği kıvılcım sebebiyle oluşabilecek yangın tehlikesi önlenmiş olacaktır.

1.d.3. Toprak Kayması

Söz konusu direk yerlerinde yapılacak çalışmalar sırasında yaklaşık 3 m derinliğe kadar açılacak 4 ayrı çukura elektrik direğinin ayakları yerleştirilecektir. Direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde beton dökülecektir. Yapılan bu işlemler sayesinde direkler yerlerinin fiziksel duraylılıkları sağlanacaktır. Ancak alınan tedbirlere karşın inşaat aşamasında herhangi bir direğin yıkılması durumunda inşaat faaliyetlerini gerçekleştirilecek yüklenici tarafından en kısa sürede bölge emniyeti sağlanacak ve tekrar direk ayakları söz konusu yıkılan direklerin fiziksel duraylılığı sağlanacaktır. Eğer İşletme aşamasında direk yıkılması durumunda ise merkez sistemden hattaki elektrik otomatik olarak kesilecek ve gerekli onarım TEİAŞ yetkilileri tarafından yapılacaktır.

1.d.4. Yıldırım Düşmesi

Projenin inşaat aşamasında gerçekleştirilecek olan alt montaj ve üst montaj işlemlerinden sonra tel çekimi esnasında olası yıldırım düşmelerinden korunmak maksadıyla koruma telleri çekilecektir. İşletme aşamasında ise yıldırım veya herhangi bir afet durumunda elektrik kaçağının önlenmesi ve çevredeki canlılara zarar vermemesi amacıyla tüm direklerin topraklanması ve topraklama direncinin 20 Ohm’ dan küçük olması sağlanacaktır. Toprak direncinin 20 ohm’ un altında olduğu yerlere 1 adet, 20 ohm’ un üzerinde olduğu yerlere ise 4 adet elektrot yerleştirilecektir. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından çukurlar kapatılacak, ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülecektir.

1.d.5. Kötü Hava Koşulları

Projenin inşaat aşamasında aşırı yağmur, fırtına, tipi, gibi kötü hava koşullarında çalışma gerçekleştirilmeyecektir. İşletme aşamasında ise yıldırım toprak kayması vb. durumlarla ilgili bilgiler önceki alt başlıklarda açıklanmıştır.



41

2. Proje Yeri ve Etki Alanın Mevcut Çevresel Özellikleri


TEİAŞ, 154 kV ve üzeri gerilime sahip ulusal enterkonnekte sistemden sorumlu tek yetkili kuruluş olduğundan, ulusal enterkonnekte sisteme bağlantı yapacak olan üretici ve tüketicilerle, TEİAŞ arasında sistem bağlantı anlaşması yapılmaktadır. Bu kapsamda Limak Çimento San. ve Tic. A.Ş. ile TEİAŞ arasında 04.12.2015 tarihinde bir Sistem Bağlantı Anlaşması yapılmıştır1. Söz konusu EEİH, Limak Çimento San. ve Tic. A.Ş. tarafından tesis edilecek ve işletilmek üzere mülkiyeti ile birlikte TEİAŞ’ a devredilecektir.

Tesis edilmesi planlanan EEİH' nın inceleme alanı olarak belirlenmiş koridoru

içerisinde EEİH’ na en yakın yerleşim yeri 110 m uzaklıkta Olukpınar Köyü’ dür.

Projeye konu güzergâhın etüt ve direk tevziyat çalışmaları tamamlanmadığından dolayı hattın kesin güzergahı (yerleştirilecek direklerin arazideki yerleri) tam olarak belli değildir. Bu nedenle güzergâhtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde ÇED çalışmalarında değerlendirme yapılması amacıyla hattın sağından ve solundan 1 km olmak üzere toplam 2 km’ lik alan inceleme alanı olarak seçilmiştir.

1\25.000 ölçekli topoğrafik harita başta olmak üzere, uydu görüntülerinden yapılan inceleme neticesinde tesis edilmesi planlanan EEİH' nın inceleme alanı olarak belirlenmiş koridoru içerisinde EEİH’ na en yakın yerleşim yeri 110 m uzaklıkta Olukpınar Köyü’ dür.

Türkiye’ de elektrik enerjisi iletim hatlarından kaynaklanacak elektrik ve manyetik alanlar için standart veya yönetmelik yoktur. Sadece 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği elektrik enerjisi iletim hatlarının yerleşim yerlerine, yollara ve tesislere olan mesafesine bazı sınırlamalar getirmiş ve hatların tesis iznini bu şartlara bağlamıştır. Projede de bu mesafelere uyulmuştur.

30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği’nde hava hattı iletkenlerinin en büyük salgı durumundaki en küçük düşey uzaklıklarının ve en küçük yatay uzunluklarının belirtildiği tablolar aşağıda verilmiştir.




42

Tablo 33 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden Geçtikleri Yerlere Olan En Küçük Düşey Uzaklıkları

İletkenlerin üzerinden geçtiği yer

Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi (kV)

0-1 (1 dahil) 1-17,5 36 72,5 170 420

En küçük düşey uzaklıklar (m)

Üzerinde trafik olmayan sular (suların en kabarık yüzeyine göre)

4,5* 5 5 5 6 8,5

Araç geçmesine elverişli çayır, tarla, otlak vb. 5* 6 6 6 7 9,5

Araç geçmesine elverişli köy ve şehir içi yolları 5,5* 7 7 7 8 12

Şehirlerarası karayolları 7 7 7 7 9 12

Ağaçlar 1,5 2,5 2,5 3 3 5

Üzerine herkes tarafından çıkılabilen düz damlı yapılar

2,5 3,5 3,5 4 5 8,7

Üzerine herkes tarafından çıkılmayan eğik damlı yapılar

2 3 3 3,5 5 8,7

Elektrik hatları 2 2 2 2 2,5 4,5

Petrol ve doğal gaz boru hatları 9 9 9 9 9 9

Üzerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklıklar suların en kabarık düzeyinden geçebilecek taşıtların en yüksek noktasından ölçülecektir.)

4,5 4,5 5 5 6 9

İletişim (haberleşme) hatları 1 2,5 2,5 2,5 3,5 4,5

Elektriksiz demiryolları (ray demirinden ölçülecektir) 7 7 7 7 8 10,5

Otoyollar 14 14 14 14 14 14

Tablo 34 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları

Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi (kV) Yatay uzaklık (m)

0-1 (1 dahil) 1

1-36 (36 dahil) 2

36-72,5 (72,5 dahil) 3

72,5-170 (170 dahil) 4

170-420 (420 dahil) 5

Tablo 35 Hava Hattı İletkenlerinin Ağaçlara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları

Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi (kV) Yatay uzaklık (m)

0-1 (1 dahil) 1

1-170 (170 hariç) 2,5

170 3,0

170-420 (420 dahil) 4,5

Yukarıdaki tablolarda proje konu hattın gerilimi olan 154 kV’ u kapsayan sınır

değerler işaretlenmiştir. Söz konusu güzergahın belirlenmesi ve etüt çalışmaları sırasında yukarıda belirtilen yatay ve düşey mesafelere riayet edilecektir. Bu nedenle söz konusu hattan kaynaklanacak elektrik alan ve manyetik alandan hat güzergahında yer alan yöre halkının olumsuz etkilenmeyeceği öngörülmektedir.

Projeye konu hat güzergahı; öncelikle TEİAŞ ile Limak Çimento San. ve Tic. A.Ş. arasında imzalanan Sistem Bağlantı Anlaşması kapsamında 1/25.000 ölçekli haritalar üzerinden takribi olarak belirlenmiştir. Belirlenen takribi güzergâh, arazideki topoğrafik ve coğrafik koşullar dikkate alınarak TEİAŞ, Enerji İletim Hatları Tesis Daire Başkanlığı, Etüt Müdürlüğü’ nden yetkililer ile yerinde tekrar incelenmiştir.



43

Bu incelemede EEİH’ nın yerleşim yerlerine olan mesafesi, tesis, bakım ve işletme kolaylıkları, bataklık, sel yatağı ve heyelana maruz alanlar, orman, meyvelik ve kavaklık gibi alanlar, tarım alanları, askeri sahalar, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan alanlar, PTT ve telefon hatları, karayolları, demir yolları, hava alanları, sulak alanlar, imarlı sahalar, maden sahaları gibi önemli unsurlar göz önünde bulundurularak onaylı güzergah planı hazırlanmıştır1.

Proje kapsamında irtifak hakkı tesis edilecek alanlar ve mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacak alanlar ile ilgili işlemler 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde TEİAŞ tarafından teşkil edilecek istimlâk komisyonu marifetiyle yürütülecektir. Mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacak alanlar hak sahiplerine gerekli kamulaştırma bedelleri ödenmek suretiyle kamulaştırılacaktır. Ayrıca direklerin isabet ettiği alanlar hariç olmak üzere tel altları, mevcut mülkiyet sahipleri tarafından kullanılmaya devam edilebilecektir.

Ayrıca projenin inşaat aşamasında vasıflarına göre istihdam edilecek personel ve yöreden alınan doğrudan ve dolaylı hizmetler vasıtası ile süre olarak kısa da olsa yöre ekonomisine katkıda bulunulacaktır.

Sonuç olarak, gerekli bir altyapı yatırımı olan proje ile öncelikle yörenin daha sonra da ülkenin sürekli ve kesintisiz enerji ihtiyaçlarına katkıda bulunulacaktır. Kamulaştırma bedelleri ve süreli istihdam imkânları ile bölge ekonomisine de doğrudan ve dolaylı katkılar da sağlanmıştır.

Tesis yerinin/güzergâhının orman sayılan yerlere rastlayan kısımlarına ilişkin kamulaştırma söz konusu olmayıp söz konusu alanlar için 6831 sayılı Orman Kanunu’ nun 17/3. maddesi gereği ilgili Orman Bölge Müdürlüğü’ nden gerekli izinler alınacaktır.

Proje kapsamında tapulu arazi olup olmadığı kamulaştırma çalışmaları kapsamında belirlenecek olup, gerekli kamulaştırma çalışmaları yapılacaktır.

TEİAŞ tarafından gerçekleştirilen etüt ve arazi çalışmaları sonrası güzergah üzerinde yerleştirilecek taşıyıcı ve durdurucu direklerin yerleri belli olacaktır. Güzergaha yerleştirilecek direklerin taşıyıcı ya da durdurucu olması topoğrafik yapıya göre değişiklik göstermektedir.

Projenin gerçekleşeceği Ankara ili’ nin yeraltı suyu potansiyeli yaklaşık 200 milyon

m3 civarındadır. Bu potansiyelin büyük bir bölümü (% 75’ i) Ankara ovası, Kazan-Mürted ovası, Polatlı Üneyi ve Şereflikoçhisar-Peçenek havzasında yer almaktadır. Yeraltısuyu potansiyeli yönünden verimli diğer havzalar ise Kirmir havzası (Kızılcahamam-Beypazarı arası), Nallıhan Havzası ve Çubuk ovasıdır Ankara ili bazında yer altı suyu havzaları yeri ve işletme rezervleri aşağıda verilmiştir.

1 Bkz. Ek 2/b Onaylı Güzergah Planı



44

Tablo 36 Ankara İli Yeraltı Suyu Havzaları Yeri ve İşletme Rezervleri

Yeri İşletme Rezervi (hm3/Yıl) Yeri İşletme Rezervi

(hm3/Yıl)

Ankara Güneyi 4,5 Gölbaşı çevresi 2,23

Ayaş- Beypazarı - Güdül 5,5 Bala 1,5

Çubuk ovası 9,0 Kızılcahamam 0,4 Hatip ovası 33,0 Elmadağ 8,2

Kurakçöl 2,0 Kalecik 1,6 Mürted Ovası 15,5 Polatlı 0,1

Temelli 0,5 Yenimahalle 1,85

Tuzgölü doğusu ve Peçenek 3,0 Kazan 0,54

Bursal vadisi 1,5 - - Hatip Ovası Yeraltısuyu Kaynakları: Havzanın doğu ve güneyinde mostra veren

Permo-Triyas yaşlı kristalize kalkerlerden çıkan irili ufaklı pek çok kaynak mevcuttur. Bu kaynakların debileri 1-20 lt/sn arasında değişmektedir. Elmadağ serisinden çıkan Akpınar, Karapınar, Yaylapınar, Elmapınar, Kirizpınar, Kayaözü Çişikdere kaynaklarının debileri 35 lt/sn kadardır. Tersiyer volkanik serisinde ise debileri 1 lt/sn arasında olan kaynaklar mevcuttur.

Mürted Ovası Yeraltısuyu Kaynakları: Mürted Ovasında, ova kenarlarında ve dağ eteklerinden köylerin içme suyu ihtiyacını karşılayan çok sayıda kaynak bulunur. Kaynakların büyük bir bölümü birikinti konileri ve bu konilerin eteklerinden, bir kısım kaynaklar ise andezit çatlaklarından çıkmaktadır. Debileri 2.3 ile 16 lt/sn arasında değişen kaynakların en önemlisi 40 lt/sn lik debiye sahip olan Büvet pınarıdır.

Çubuk Ovası Yeraltısuyu Kaynakları: Çubuk Ovasında gözlenen kaynaklar kontakt ve fay kaynaklarıdır. Taşpınar Köyü ile 5 km güneyindeki Dedetepe arasında Pliyosen-Miyosen dokanağından çıkan kaynak grubu toplam verimi 30 lt/sn'dir. Ravlı doğusundaki grovak ve kuvarsit çatlaklarından çıkan kaynakların verimleri ise 0,5-2,5 lt/sn arasında değişmektedir. Andezit çatlaklarından çıkan kaynakların verimleri 0,5-1,5 lt/sn arasında değişmektedir1.

Ankara İli Jeotermal Kaynaklar

Ankara ili’ nde; Kızılcahamam, Seyhamamı, Çubuk-Melikşah, Beypazarı-Dutlu, Beypazarı-Kapullu, Beypazarı-Merkez-Kızılsöğüt, Ayaş İçmeceleri ve Çobanhamamı, Ayaş-Karakaya, Haymana, Polatlı-Sarıoba, Polatlı-Karacaahmet, Polatlı-Özhamamı ve Sincan-Yenikent-Mülk olmak üzere 30OC üzerinde akışkan sıcaklığına sahip 13 adet jeotermal alan bulunmaktadır.

Ankara jeotermal alanı, 28OC - 80OC arasında sıcaklıklara sahip jeotermal alanları içeren bir jeotermal provensdir. Bölgede düşük ve orta entalpili alanların yanı sıra, henüz araştırılmamış veya geliştirime potansiyeline sahip alanların yanı sıra jeotermal olanakları açısından araştırılması gereken sahalar mevcuttur. Havzadaki tek tek jeotermal alanlarda çalışmalar gerçekleştirilmiş olmasına rağmen provensin genel potansiyeli ortaya konulamamakta ve havza bazında teknik-bilimsel bir yorum yapılamamaktadır.

Jeotermal enerji açısından bölgesel bazda bir sistemin ve havzanın bütünsel bir modelinin oluşturulamaması, potansiyelin tam olarak belirlenememesine ve var olan potansiyelin de ekonomik olarak kullanılamamasına neden olmaktadır.

1 Ankara İl Çevre Durum Raporu,2008



45

Günümüzde önemi giderek artan jeotermal alanlar açısından Ankara ve civarında önemli potansiyel bulunmaktadır. Başlıca elektrik, ısınma, sağlık ve çeşitli kimyasal işlemlerde kullanılan jeotermal enerji konusunda özellikle MTA tarafından Ankara ve civarında da bazı çalışmalar yapılmış ve bu konuda potansiyel ve kullanılabilir alanlar incelenmiştir.

Ankara il sınırları içerisinde önemli ölçüde jeotermal kaynak bulunmaktadır. Ancak bu kaynakların sıcaklık değerleri elektrik enerjisi üretebilecek değerlerin altındadır. Kaynakların ortalama sıcaklık değerleri 30-45 OC arasında değişirken, Kızılcahamam Jeotermal alanında açılan sondajlarla 75-86 OC lik sıcaklık değerlerine ulaşılabilmiştir. Mevcut kaynaklar kaplıca, termal tesis ısıtılması, balneoloji ve sera ısıtılmasında kullanılmaktadır.

Ankara il sınırları içerisinde bulunan kaynaklar her ne kadar düşük sıcaklık ve debi değerlerine sahip olsalar da, bu kaynaklardan ve bulunabilecek yeni kaynaklardan daha etkin bir şekilde yararlanılabilir. Bugünkü teknoloji ile 35 OC’ nin üzerindeki (ısı pompası hariç) jeotermal akışkanlar ile ısıtma yapılabilmektedir. Ankara' da bulunan kaynaklardan da ısıtmada daha fazla faydalanmak mümkündür. Nitekim Haymana' da bulunan iki adet caminin ısıtılması 43 OC lik jeotermal kaynakla yapılmaktadır.

Jeotermal sahalarda yapılacak bir diğer faaliyet ise sahanın geliştirilmesine yönelik çalışmalar olmalıdır. Kızılcahamam jeotermal alanında normal kaynak sıcaklığı 50-51 OC, debisi 0,29-3 l/sn iken; yapılan sondaj çalışmaları sonucu açılan 3 adet kuyudan 75-86 OC de 22-40 lt/sn debiye sahip jeotermal akışkan elde edilmiştir.

Bugün Kızılcahamam'da 2500 konutun ısıtması jeotermal kaynakla sağlanmaktadır. Ankara'da bulunan kaynaklar daha etkin bir şekilde değerlendirilerek; ev ve sera ısıtmasında, soğutmada, kümes ve ahır ısıtmasında, mantar yetiştiriciliğinde, balenolojik banyolarda, toprak ısıtmasında, Yüzme havuzlarında, fermantasyon işlemlerinde, damıtma işlemlerinde, sağlık tesislerinde ve balık çiftliklerinde kullanılabilir.

2008 yılı içerisinde MTA Genel Müdürlüğü Enerji Dairesi Başkanlığı koordinatörlüğünde, Ankara ve Civarı Jeotermal Enerji Aramaları projesi kapsamında Ankara kuzeyi-Çubuk civarında yapılan etüt çalışmalarında 200 km detay jeolojik etüt, 75 nokta jeofizik rezistivite (DES) ölçümü yapılmış, çalışma alanından 4 adet su numunesi, 8 adet kayaç numunesi alınmış ve analizleri yaptırılmıştır1.

Proje alanına ilişkin akarsu ve göletler ilerleyen bölümlerde verilmiştir.

Projeye konu elektrik enerjisi iletim hattının yakın çevresindeki bölge ile ilgili olarak hazırlanan hidrojeoloji haritası aşağıda görülmektedir.




46

Şekil 16 Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Hidrojeoloji Haritası

Haritadan görüleceği üzere elektrik enerjisi iletim hattı yakın ve uzak çevresinde birçok su yapıları ve sulama göletleri mevcut olup harita üzerinde görülen su yapılarına herhangi bir zarar verilmeyecektir.

Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmaları Mülga T.C. Bayındırlık İskân Bakanlığı’

nın 03.03.2007 gün ve 26454 sayılı (Değişik: 03.05. 2007 ve 26511) Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Ayrıca; 7269 sayılı yasa kapsamında kalan afet olayları ile ilgili olarak gerekli önlemler alınacaktır.

İnceleme alanının içerisine girdiği ilçe ve deprem bölgesi (deprem dereceleri) aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 37 İnceleme Alanı Deprem Dereceleri

İl İlçe Deprem Derecesi

Ankara Sincan 4. Derece Polatlı 4. Derece

Haymana 4. Derece

Proje Alanı



47

Şekil 17 Ankara İli Deprem Bölgesi Haritası ve EEİH Güzergâhı

1900-2009 yılları arasında Türkiye’ de meydana gelen hasar yapıcı depremler haritasına aşağıdaki şekilde görülmektedir.



48

Şekil 18 1900-2009 Yılları Arasında Türkiye’ de Meydana Gelen Hasar Yapıcı Depremler

154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı Ankara ili üzerinden geçmektedir. Proje güzergahı aşağıdaki haritadan da görüleceği üzere Ana fay hatları ve Ters fay bindirimleri üzerinden geçmemektedir.

Şekil 19 Türkiye Fay Alanları Haritası



49

2.a. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.)

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden temin edilen arazi varlığı sayısal verilerine

göre tesisi planlanan EEİH güzergâhı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisinde şimdiki arazi kullanım durumlarına göre; çayır, kuru tarım (nadaslı), mera, sulu tarım (yetersiz) ve diğer araziler bulunmaktadır1. Söz konusu arazilerin inceleme alanı içerisindeki dağılımları aşağıdaki şekillerde görülmektedir.

Şekil 20 İnceleme Alanı İçerisindeki Çayır Olarak Tanımlanan Araziler

1 Bkz. Ek 2/ç Arazi Varlığı Haritası



50

Şekil 21 İnceleme Alanı İçerisindeki Nadaslı Kuru Tarım Olarak Tanımlanan Araziler

Şekil 22 İnceleme Alanı İçerisindeki Mera Tarım Olarak Tanımlanan Araziler



51

Şekil 23 İnceleme Alanı İçerisindeki Yetersiz Sulu Tarım Olarak Tanımlanan Araziler

Şekil 24 İnceleme Alanı İçerisindeki Diğer Olarak Tanımlanan Araziler



52

Ayrıca söz konusu EEİH dikkate alınarak belirlenen etki ve inceleme alanını işlendiği Orman Genel Müdürlüğü’nden temin edilen meşcere haritası ekte verilmiştir1.

Projeye konu some noktalarının isabet ettikleri meşcere tipleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 38 Some Noktalarındaki Meşcere Tipleri

Nokta UTM ED 50 (6 Derecelik)

Meşcere Tipi Açıklaması Y (Sağa) X (Yukarı)

BRŞMAN 441460.970 4395015.020 Z-4 Tarım Arazisi

ND.1 441466.660 4395001.120 OT-Z Orman Toprağı-Tarım

Arazisi

S.1 444200.640 4391965.100 OT-Z Orman Toprağı-Tarım

Arazisi

S.2 450118.370 4383548.550 OT-Z Orman Toprağı-Tarım

Arazisi

ND.2 450635.840 4383356.550 OT-Z Orman Toprağı-Tarım

Arazisi


İlgili alanda 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında orman sayılan yerler dışında

kalan tarım arazileri için, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında işlem yapılacak olup, ilgili kanunun 21. Maddesi (a) bendi gereğince, yasal izinlerin alınması süreci içerisinde proje alanında herhangi bir tarım dışı faaliyette bulunulmayacaktır. Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ne arazi tahsisi için faaliyetlere başlamadan önce başvuru yapılacak olup, izin alınmadan inşaat faaliyetlerine başlanmayacaktır.

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden sayısal olarak temin edilen arazi varlığı

haritasına göre proje için belirlenen inceleme alanın %21,93’ lük kısmı mera olarak tanımlanmış arazi vasfı taşımaktadır. 4342 sayılı Mera Kanunu’ nun 14. maddesi kapsamında meralık vasfının değiştirilmesi ve arazi tahsisinin gerçekleştirilmesi amacıyla Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ ne başvurular yapılacaktır.



1 Bkz. Ek 2i Meşcere Haritası



53

2.b. Ek-5’deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar

Proje güzergahının geçtiği alan için; Sulak Alanlar, Kıyı Kesimleri, Dağlık ve Ormanlık Alanlar, Tarım Alanları, Milli Parklar, Özel Koruma Alanları, Nüfusça Yoğun Alanlar, Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik ve Benzeri Önemi Olan Alanlar, Erozyon Alanları, Heyelan Alanları, Ağaçlandırılmış Alanlar, Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları Ile 16/12/1960 Tarihli ve 167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler ile ilgili koruma alanlarına ait, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin Ek-5 Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak yapılan değerlendirmesi aşağıdaki gibidir.

2.b.1. Duyarlı Yöreler Listesi

1. Ülkemiz Mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar:

a) Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları"

Projeye konu alanın yakın çevresindeki "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" nın tespitinde Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü' nün Yaban Hayatı Veri Tabanı' ndan yararlanılmıştır.

Projeye konu hat güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanın yakın çevresinde "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" olarak tanımlanmış herhangi bir alan bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın Milli Park olarak tanımlanmış alan EEİH güzergahının 90 km kuzeydoğusunda yer alan Soğuksu Milli Parkı alanı, en yakın tabiat parkı harita üzerinden EEİH' nın yaklaşık 80 km kuzeyinde yer alan Tekkedağı Tabiat Parkı ve en yakın tabiat anıtı harita üzerinden EEİH' nın yaklaşık 105 km kuzeybatısında yer alan Asarlı Tepeler Tabiat Anıtı’ dır.

Şekil 25 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı ve Milli Park Sahaları



54

b) Kara Avcılığı Kanunu uyarınca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları, Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları"

Projenin gerçekleştirileceği Ankara İli içerisinde yer alan "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları" nın tespitinde Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü' nün Yaban Hayatı Veri Tabanı' ndan yararlanılmıştır.

Yapılan çalışma doğrultusunda proje alanı ve yakın çevresinde "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları" nın olmadığı sonucuna varılmış olup projenin gerçekleştirileceği il sınırlarında proje alanına yaklaşık 70 km mesafede “Demirköy Longos Yaban Hayatı Koruma Sahası” ve yaklaşık 55 km mesafede “Kapaklı Yaban Hayvanı Yerleştirme Sahası” bulunmaktadır.

Projenin gerçekleştirileceği alan ile ilgili olarak 2015-2016 Av Dönemi MAK Kararıyla Yasaklanan Sahalar” içeren 2015-2016 Ava Açık Kapalı Alanlar haritası ekler bölümünde verilmiştir1.

Projenin inşası ve proje aşaması sırasında yaban hayatı habitatına ve biyolojik çeşitliliğe (beslenme, barınma, eş tutma, üreme vs.) dikkat edilecek ve zarar verilmeyecektir.

Şekil 26 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Yaban Hayatı Yerleştirme Sahaları

1 Bkz. Ek 2/g Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası



55

c) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1 inci, 2 nci, 3 üncü ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar

Proje ile ilgili yapılan literatür ve arazi çalışmaları kapsamında; projenin gerçekleştirileceği alan üzerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit Alanı” ve “Koruma Alanı” olarak tanımlanan özel bir alana rastlanmamıştır.

Projenin gerçekleşeceği Ankara ili sınırları içerisinde bulunan sit alanları aşağıda tabloda belirtilmiştir1.

Tablo 39 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Sit Alanları

Sit Alanı Adet

Arkeolojik Sit Alanı 562

Kentsel Sit Alanı 8

Tarihi Sit Alanı 5

Kentsel Arkeolojik Sit Alanı

Diğer Sit Alanları (üst üste sit alanları)

Arkeolojik ve Doğal Sit 5

Tarihi ve Kentsel Sit 1

Toplam 581

Ankara il Kültür Turizm Müdürlüğü’ nün 14.03.2016 tarih ve 3107 sayılı yazısında

belirttiği üzere projeye konu EEİH’ nın Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına giren herhangi bir kültür varlığına rastlamadığına ilişkin yazı ekler bölümünde verilmiştir2.

ç) Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları

Proje kapsamında tesis edilecek EEIH’ nın yakın çevresinde Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları olarak tanımlanmış herhangi bir alan tespit edilmemiştir.

Gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında; 22/3/1971 tarih ve 1380 sayılı Su Ürünleri

Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerdeki hükümlere uyulacak olup, inşaat ve işletme faaliyetleri sırasında avlanma vb. herhangi bir faaliyette bulunulmayacaktır.

d) Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci, 18 inci, 19 uncu ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar

Yapılan literatür çalışmaları sonucunda Proje güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisinde çevresinde Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır.

Söz konusu faaliyet esnasında İçme suyu piyasadan ambalajlı olarak satın alınacaktır. Kullanma suyu ise tankerler vasıtası ile inşaat yerine getirilecektir.

1 http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44974/illere-gore-sit-alanlari-istatistigi.html 2 Bkz. Ek 2/n Kurum Görüşleri



56

Kullanma suyu ihtiyacının EEİH güzergahına yakın köylerden karşılanması durumunda ilgili köy muhtarlığına başvurular yapılarak izin alınacak olup, korunan alanlardan herhangi bir su temini söz konusu olmayacaktır.


e) Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği’nde tanımlanan alanlar

Yapılan literatür çalışmaları sonucunda güzergah dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisinde yukarıda belirtilen alanlara rastlanılmamıştır.

f) Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğü’ nün Özel Çevre Koruma Bölgesi Haritası aşağıda verilmiştir.

Şekil 27 Özel Çevre Koruma Bölgesi Alanları Haritası

Yukarıdaki haritadan da görüleceği üzere projenin gerçekleştirileceği Ankara ili sınırları içerisinde yer alan Özel Çevre Koruma Bölgeleri yukarıdaki haritada görülmektedir. Proje güzergahı Gölbaşı ÖÇKB' ne uzak mesafeden geçtiğinden proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetlerden olumsuz etkilenmeyeceği öngörülmektedir1.

g) Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan alanlar

İlgili kanunda koordinatları verilerek tanımlanan alan ile projeye konu inceleme alanı ile etkileşimi söz konusu değildir.

1 Bkz. Ek 2/g Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası



57

ğ) Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler

Proje ile ilgili olarak hazırlanan orman meşçere haritası, arazi varlığı haritası ve çevre düzeni planında görüleceği üzere proje güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisinde orman niteliğinde arazileri mevcut değildir.


Ayrıca projenin inşaat aşamasında çalışacak personele yangın konusunda gerekli uyarılar yapılacak, proje alanı içerisinde ateş yakmaları ve izmarit atmaları engellenecektir.

h) Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar

Proje alanı içerisinde ve yakın civarında böyle bir alan söz konusu değildir.

ı) Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar

Proje kapsamında tesis edilecek EEİH ve inceleme alanı içerisinde 26.1.1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun' da belirtilen alan bulunmamaktadır.

i) Mera Kanununda belirtilen alanlar


j) Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde belirtilen alanlar

Projenin gerçekleştirileceği Ankara İli içerisinde yer alan "Sulak Alanlar" ın tespitinde Orman ve Su İşleri Bakanlı' nın GEODATA Veri Tabanı' ndan yararlanılmıştır1.

Projeye konu hat güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanın yakın çevresinde "Sulak Alan" olarak tanımlanmış herhangi bir alan bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın Sulak Alan olarak tanımlanmış alan EEİH güzergahının 32 km doğusunda bulunan Mogan Gölü Sulak Alanı’ dır.

1 http://geodata.ormansu.gov.tr/



58

Şekil 28 Ankara İli Sınırları İçerisinde Bulunan Sulak Alanlar

Proje konusu faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında sulak alanlara olumsuz bir etkisinin olması beklenmemektedir.

2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar:

a) Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları"

Proje güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisinde ilgili sözleşmede belirtilen flora, fauna, Deniz Kaplumbağası, Üreme Alanları” nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları” bulunmamaktadır.

b) "Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar

Proje güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanının “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar ile ilgisi bulunmamaktadır.

1. "Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar.


2. Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar.




59

3. Cenova Deklerasyonu’nun 17 nci maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar.


c) "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1 inci ve 2 nci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar

Proje güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisinde alan yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.

ÇED süreci sonrasında arazide gerçekleştirilecek faaliyetleri kapsamında herhangi bir kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit alanı ve koruma alanına rastlanılması durumunda faaliyetlere ara verilerek Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ ne veya İl Kültür Turizm Müdürlüğü’ ne konu ile ilgili bilgi verilecektir.

ç) "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar;

Proje güzergahı sınırları içinde uluslararası kriterlere göre "A Sınıfı Nitelikli Sulak Alanlar" sınıfında Ramsar sözleşmesiyle korunan alan bulunmamaktadır.

Faaliyetin tüm aşamalarında 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” ne ve Ramsar Sözleşmesi’ ne uygun hareket edilecektir.

d) Avrupa Peyzaj Sözleşmesi

27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Madde 4’ e göre her bir taraf bu Sözleşmeyi ve özellikle 5. ve 6. Maddeleri kendi kuvvetler ayrımına göre, anayasal ilkelerine ve idarî düzenlemelerine uygun olarak ve yetki devri ilkesine saygı göstererek Avrupa Yerel Öz Yönetim Şartı’nı dikkate alarak uygulayacaktır.

Bu kapsamda gerekli peyzaj çalışmaları yapılacak ve işletmeye o şekilde geçirilecektir.

3. Korunması gereken alanlar:

a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri)

Söz konusu EEİH Ankara İl sınırlarında kalmaktadır. Mekansal Planlama Genel Müdürlüğünden alınan bilgiler doğrultusunda bölgede Çevre Düzeni Planı çalışmaları devam ettiğinden dolayı Çevre Düzeni Planı tamamlanmamıştır.

Proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanı, jeotermal alanlar vb. alanlara rastlanılmamıştır.

b)Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı

Ekte verilen arazi varlığı haritasına göre inceleme alanı içerisindeki tarım arazileri önceki bölümlerde yüzde olarak verilmiştir. Ayrıca söz konusu inceleme alanı içerisindeki dağılımları da Bölüm 2.a’ da ayrıntılı olarak verilmiştir.



60

Ekte verilen arazi varlığı haritası incelendiğinde görüleceği üzere söz konusu alan içerisindeki tarım arazilerinin arazi kullanım kabiliyetleri de görülmektedir.

Güzergah üzerinde kalan tarım arazileri için; 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında işlem yapılacak olup, ilgili kanunun 21. Maddesi (a) bendi gereğince, yasal izinlerin alınması süreci içerisinde proje alanında herhangi bir tarım dışı faaliyette bulunulmayacaktır.

Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ ne arazi tahsisi için faaliyetlere

başlamadan önce başvuru yapılacak olup, izin alınmadan inşaat faaliyetlerine başlanmayacaktır.

c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler

Proje alanı ve yakın çevresinde Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen herhangi bir "Sulak Alan" bulunmamaktadır.

Faaliyetin tüm aşamalarında 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” ne ve Ramsar Sözleşmesi’ ne uygun hareket edilecektir.

ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları

Proje ekler bölümünde verilen topoğrafik harita, arazi, varlığı haritası ve uydu görüntüleri incelendiğinde görüleceği üzere proje alanı içerisinde göl-gölet, akarsu-dere vb. bulunmadığı görülmektedir. Ayrıca yapılan incelemeler sırasında yer altı suyu işletme sahasına rastlanmamıştır.

Projeye konu güzergahın sınırları içerisinden geçtiği Ankara ili' nin en önemli akarsuları ve kolları aşağıda verilmiştir.

Ankara ili’ ndeki en önemli akarsular ve kolları Kızılırmak nehri ve kolları, Terme çayı, Balaban çayı, Sakarya nehri ve kolları, Aladağ çayı, Nalderesi, Girmir çayı ve Ankara çayı ile Peçeneközü çayıdır.

Gerek akarsular ve gerek kolları üzerine kurulan barajlar aracılığıyla içme suyu, kullanma suyu, sulama suyu, taşkın koruma ve enerji amaçlı kullanımlardan yararlanılır. Ankara ili’ ndeki akarsuların rejimleri ulaşım, taşımacılık ve su sporları yapmaya uygun değildir.

Ankara İli sınırları dahilindeki akarsu yüzeyleri toplam alanı 4.385 ha' dır. İl’ deki başlıca akarsuların ortalama debileri aşağıda belirtilmiştir.

İl çıkışı toplam ortalama akım: 5.430 hm/yıl Sakarya nehri: 2.900 hm3/yıl Kızılırmak nehri: 2.500 hm3/yıl Peçeneközü çayı: 30 hm /yıl Ankara il sınırları içinde kalan göller ve yüzey alanları aşağıda verilmiştir. Mogan,

Eymir ve Tuz Gölü İldeki önemli doğal göllerdir.



61

Tablo 40 Ankara İli Doğal Gölleri

Gölün Adı Yüzölçümü

(km2)

İl İçindeki Kalan Kısmın Yüzölçümü

(km2)

En Derin Noktası (m)

Denizden Yüksekliği (m)

Özellikleri

Tuz Gölü 1600 490,1 2 905 Tuzlu

Mogan Gölü 5,675 5 972 Amatör balıkçılık, turistik, su sporu,

kürek

Eymir Gölü 1,119 12 969 Amatör balıkçılık, turistik, su sporu,

kürek

Tuz Gölü

Şereflikoçhisar ilçesinin 10 km batısındadır. Toplam gölalanı 490 km olup bunun 160 km2’ si Ankara ili sınırları içerisinde yer alır.

Önemli sayılabilecek akarsuları; güneyden göle giren Bağlıca ve Kırdelik Suları, Eşmekaya kaynakları, Aksaray' dan gelen Uluırmak, Cihanbeyli' den gelen batıdan gölü besleyen İnsuyu ile Aksaray ili sınırlarından doğan ve Şereflikoçhisar ilçesinden geçerek doğudan Tuz Gölü' ne dökülen Peçenek Çayı' dır. Güneybatıda DSİ Konya drenaj kanalı göle dökülmektedir. Gölün dışarıya akıntısı yoktur.

Mogan Gölü

Mogan Gölü Ankara' nın 17 km güneyindedir. Normal su kotu 972 m, normal su kotunda gölalanı 6,35 km, göl ortalama derinliği 3-5 m ve normal su seviyesinde göl hacmi 13,34 milyon m3'tür.

Mogan Gölü yer altı suyu beslemesi oldukça düşük olup, su girdisi düzensiz rejimli yazları genelde kuruyan dereler vasıtasıyla olmaktadır. Bu derelerin en önemlileri havzanın doğu-kuzey-batı kesimlerinde yer alan Sukesen, Başpınar, Gölova, Yavrucak, Çolakpınar, Tatlım, Kaldırım ve Gölcük dereleridir.

Bu derelerin Mogan gölüne ulaştığı düzgün topoğrafyalı çok düşük eğimli alanlar ile Mogan-Eymir bağlantısını sağlayan alanda, hidrojeolojik, hidrolojik, klimatik ve biyolojik açıdan çok büyük önem arz eden "Sulak-Bataklık Alan"lar gelişmiştir. Bu alanlar; göller için yer altı suyu depolama ve kurak mevsimlerde göle su sağlama gibi işlevlere sahiptir. Göl suyu kuzeydoğusundaki regülatör kontrolünde Eymir Gölü’ ne akmaktadır.

Eymir Gölü

Ankara' nın 15 km güneyindedir. Tamamı ODTÜ arazisi içerisinde yer almaktadır. Normal su kotu 968,5 m, normal su kotunda göl alanı 1,25 km2, göl ortalama derinliği 6-10 m, ve normal su seviyesinde göl hacmi 3,88 milyon m3. Mogan Gölü suyu kuzeydoğusundaki regülatör kontrolünde Eymir Gölü' ne akmaktadır.

Köy Hizmetleri görev alanına giren göletler 93 adet olup hayvan içme suyu amacı ile kullanılmakta ve yaklaşık 9016 aile yararlanmaktadır1.




62

d) Bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar

Projeye konu elektrik enerjisi iletim hattının tesis edileceği güzergah için; önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlarına ilişkin bilgi Flora ve Fauna bölümünde ve jeoloji durumunu gösterir harita ekler kısmında verilmiştir1.

EEİH’ nın güzergahı içinde bulunduğu Ankara ili ile ilgili olarak yapılan literatür

çalışmaları sonucunda; biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanlarına rastlanılmamıştır.

2.b.2. Flora ve Fauna

154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı projesi kapsamında alanının flora ve fauna elemanlarının belirlenmesi için detaylı literatür araştırmaları ile karasal ekosistemdeki bitki ve hayvan türleri incelenmiştir.

İnceleme alanında bulunması muhtemel flora ve fauna elemanlarının envanterleri hazırlanırken ve çeşitli kriterler göz önünde bulundurulmuş olup, açıklayıcı bilgilere aşağıda yer verilmiştir. Proje alanı ve yakın çevresine ilişkin flora ve fauna envanterleri ise tablolar halinde verilecektir.

2.b.2.1 Flora

Türkiye ihtiva ettiği 12.000’ e yakın çiçekli bitki taksonu ile (tür altı taksonlar dahil), floristik çeşitlilik bakımından ılıman kuşağın en zengin ülkelerinden birisidir. Bu çeşitlilik başta ekosistem çeşitliliği olmak üzere iklimsel, edafik, topoğrafik vb. çeşitliliklerin bir yansımasıdır.

Türkiye florası bir taraftan Orta Avrupa, diğer taraftan Asya ile ilişkilidir. Urallar’ ın batısından itibaren tüm kıta Avrupa’ sında 11.000 civarında tür olduğu düşünülürse, Türkiye’ nin floristik çeşitlilik bakımından bir kıta özelliği gösterdiği söylenebilir. Türkiye florası ihtiva ettiği 3.000’ in üzerinde endemik tür ile de diğer ülkeler arasında önemli bir yere sahiptir.




63

Şekil 29 Bitki Tür Sayıları Açısından Türkiye ve Bazı Avrupa Ülkelerinin Karşılaştırılması

Raporun bu kısmında karasal flora (açık ve kapalı tohumlu bitkiler) elemanlarını, bu unsurların bazı özelliklerini ve faaliyetin bu karasal flora üzerine olası etkileri ve alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Şekil 30 İnceleme Alanından Görünümler



64

Flora Türleri İnceleme Kriterleri ve Açıklamaları

Floraya ilişkin çalışmalarda arazi incelemelerinin yanısıra literatür çalışmalarında TÜBİVES Türkiye Bitkileri Veri Servisi’ nden yararlanılmıştır. Flora türlerinin Türkçe adlarının tespitinde ise Prof. Dr. Turhan Baytop’ un Türkiye Bitkileri Sözlüğü adlı eserinden yararlanılmıştır. Floraya ilişkin endemizm ve tehlike sınıfları ise Prof. T. Ekim ve arkadaşlarının hazırlamış olduğu Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Red Data Book of Turkish Plants, 2000, Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van 100. Yıl Üniversitesi) adlı esere göre değerlendirilmiştir. Ayrıca söz konusu türler, Avrupa’ nın Yaban Hayatı ve Doğal Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) ek listelerine göre de değerlendirilmiştir.

Flora listeleri familya ve tür sırasına göre verilmiştir. Listede bahsi geçen inceleme kriterleri ve kısaltmalar ise aşağıda tanımlanmıştır.

Red Data Book IUCN Kategorileri ve Açıklamaları

IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi (“IUCN Kırmızı Listesi”) ve bitki ve hayvan türlerinin dünyadaki en kapsamlı Küresel Koruma durumu envanteridir. IUCN Kırmızı Listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından sürdürülmektedir.

IUCN Kırmızı Listesi, kesin ölçüt kullanılarak, binlerce tür ve alttürlerin nesillerinin tükenme riskini değerlendirerek oluşturulmaktadır. Bu ölçüt tüm türlerle ve dünyanın her bölgesi ile ilgilidir. Kırmızı liste ile amaçlanan; koruma meselelerine kamunun ve politikacıların dikkatini çekmek ve bununla birlikte türlerin yok oluşunu azaltmak için uluslararası camiaya yardım etmektir. Güçlü bir bilimsel altyapı ile oluşturulan IUCN Kırmızı Listesi, biyolojik çeşitliliğin durumu ile ilgili en geçerli rehber olarak kabul edilmektedir.

EX: Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler.

EW: Vahşi yaşamda soyu tükenmiş, fakat diğer alanlarda varlığını sürdüren türler.

CR: Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler.



65

EN: Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. VU: Vahşi yaşamda orta vadeli bir gelecekte soyu tükenme tehlikesi büyük

olan türler. LR: Üstteki gruplardan herhangi birine konamayan, onlardan popülasyon

yoğunluğu daha iyi olan takson bu kategoriye konmaktadır. cd: Beş yıl içinde yukarıdaki kategorilerden birine konulacak hem tür

hem de habitat açısından özel bir koruma statüsü gerektirenler türler.

nt: Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler.

lc: Yaygın bulunan türler. DD: Üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türler. NE: Şimdiye kadar yukarıdaki kriterlere uygunluğu değerlendirilmemiş

türler.

Bern Sözleşmesi

Bern Sözleşmesi olarak bilinen Avrupa’ nın Yaban Hayatı ve Doğal Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi 1979 yılında İsviçre’ nin Bern kentinde kabul edilmiştir. Türkiye bu sözleşmeye 1984 yılında imza atarak taraf olmuştur.

Sözleşmenin amacı özellikle göçmen olanlarına öncelik verilmek üzere nesli tehlikeye düşmüş ve düşebilecek yabani flora ve fauna elemanları ile bunların yaşama ortamlarının korunmasını sağlamak ve bu konuda birden fazla devletin işbirliğini geliştirmektir.

Taraf ülkeler, Sözleşme’ nin Ek I listesinde yer alan ve kesin koruma altındaki flora türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri almakla, bu türlerin kasıtlı olarak koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesini yasaklamakla ve bu türlerin elde bulundurulmasını veya alım satımını yasaklamakla yükümlüdür.

Endemizm

Türkiye, Orta Doğu ve Avrupa ülkeleri içinde hem tür sayısı hem de endemik tür bakımından en zengin ülkelerden biridir. Bunun nedenleri;

İklimsel çeşitlilikler, Topoğrafik çeşitlilikler, Jeolojik ve jeomorfolojik çeşitlilikle deniz, göl ve akarsu gibi farklı sucul ortam

çeşitlilikleri, 0-5.000 m’ ler arasında değişen yükseklik farklılıkları, 3 farklı bitki coğrafyası bölgesinin

birleştiği yerde olması, Anadolu diyagonali sınır kabul edilirse, doğusu ve batısı arasında ekolojik farklılıklar

bulunması ve bu durumun floristik faklılıklara da yansımasıdır.

Türkiye’ de 63 familya’ ya ait 2.651 endemik takson bulunmaktadır. Bazı türlerin alttür veya varyeteleri endemiktir. Bu sebepten bu sayı alttür ve varyete düzeyinde 3.090’ a ulaşır. Türkiye’ de endemizm oranı ise % 33,5’ dır.

Ülkemizde İran-Turan bölgesi endemik taksonca en zengin fitocoğrafik bölge olup, endemik türlerin sayısı da oransal olarak çok yüksektir. İran-Turan bölgesini Akdeniz onu da Avrupa-Sibirya bölgesi izlemektedir.



66

Tespit Şekli

G .......................................................................................................................... Gözlem L .......................................................................................................................... Literatür D ............................................................................................................................ Duyum

Proje Alanı ve Çevresinin Vejetasyon Tipleri

Ankara il sınırları dahilinde lokal çalışmalar dışında bölgesel olarak bilimsel bir flora tespit çalışması yapılmamakla birlikte bitki vejetasyonu genelde otsu formlardır.

Şekil 31 Türkiye Bitki Örtüsü Haritası

Fitocoğrafik İnceleme

Ankara İli güney ve orta bölümlerinde karasal iklimin soğuk ve kar yağışlı kışları ile sıcak ve kurak yazları, kuzeyinde ise Karadeniz İklimi’ nin ılıman ve yağışlı halleri görülebilir. Karasal iklimin hâkim olduğu bölgelerde gece ile gündüz, yaz ile kış mevsimi arasında önemli sıcaklık farkları bulunur1.

Bu iklimsel veriler ve alanın topoğrafik koşulları da dikkate alındığında Ankara ilinde Avrupa-Sibirya elementi türler ve Akdeniz elementi türler görülmekle beraber, fitocoğrafik bakımdan, bölgede İran-Turan elementi türlerin hakim olduğu söylenebilir.

1 http://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara_(il)#Sanayi



67

Şekil 32 Türkiye’ deki Fitocoğrafik Bölgeler ve Anadolu Diyagonali1

EUR.-SIB. (EUX): Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin Sahası) Col.: Öksin Sahasının Kolşik Sektörü MED.: Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz Sahası) W.A.: Batı Anadolu Bölümü T.: Toroslar A.: Amanos Dağları IR.-TUR.: İran-Turan Bölgesi C.A.: Orta Anadolu E.A.: Doğu Anadolu Mes: Mezopotamya X: Muhtemelen Avrupa-Sibirya Bölgesinin Orta Avrupa/Balkan Sahası mt: Dağ

Genel olarak İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerini içine alan İran-Turan flora bölgesi, İran ve merkezi Asya’ nın step, dağ stebi ve yarı- kurak bölgelerinin özelliklerini taşır.

İran-Turan flora bölgesi, Türkiye’ de kendisini çevreleyen Avrupa-Sibirya ve Akdeniz flora bölgeleri ile yer yer birbirine karışmaktadır. Yıllık yağış miktarının genellikle 300–400 mm arasında değiştiği İran-Turan flora bölgesinde yüksek dağlık alanlar dışında, aslında iki vejetasyon alanı ayrılabilmektedir. Bunlardan birincisi büyük ölçüde tahrip edilmiş olan orman topluluklarıdır. Bu orman topluluklarının yerini step elemanları almıştır. Doğu Anadolu’ nun bazı kesimlerinde yoğun otlatma ve yastık şekilli geven (Astragalus), çoban yastığı (Acantholimon) gibi step türlerinin yakacak olarak kullanılmasıyla (Behçet ve Ünal, 199: 104; Özgökçe, 1999: 788), step formasyonu da insan tarafından değişikliğe uğratılmıştır. İran-Turan flora bölgesinde ikinci vejetasyon alanı ise, Tuz gölü çanağı ya da Iğdır havzası gibi gerçek step sahalarıdır. İranTuran flora bölgesi bitki türleri bakımından (otsu türler) çok zengin bir alandır ve endemiklerin oranı da fazladır.2

Ayrıca hattın geçtiği güzergahta P.H. Davis’ in (Flora of Turkey and The East Aegean Islands) grid sistemi açısından bakıldığında B4 karesine girmektedir.

1 Flora of Turkey and East Aegean Islands, Davis, P.H. 2 Avcı Meral, 2005, Çeşitlilik ve Endemizm Açısından Türkiye’ nin Bitki Örtüsü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat

Fakültesi, Coğrafya Dergisi sayı 13, syf 27-55



68

Şekil 33 Türkiye Grid Kareleme Sistemi

Flora Değerlendirmesi

İnceleme alanı içerisinde bulunma olasılığı olan bitki türleri envanteri güzergahın Ankara’ dan geçen, arazi gözlemlerinin yanı sıra literatür incelemeleri ile desteklenerek oluşturulmuş olup, buna ilişkin flora tablosu ekte verilmiştir1.

Yapılan arazi çalışmaları sırasında inceleme alanında endemik ve herhangi bir tehlike sınıfına ait türe rastlanmamıştır. Ancak literatür çalışmaları ile aşağıdaki tabloda yer alan türlerin proje alanında bulunması muhtemel türler olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 41 EİH Güzergahı Boyunca Bulunması Muhtemel Endemik Türler

Familya/Tür Adı Endemizm Red Data. APİACEAE

Heracleum platytaenium BOISS. + LR/lc ASTERACEAE

Anthemis wiedemanniana FISH. ET MEY. + LR/lc Cirsium alatum (GMELIN) BOBROV subsp. pseudocreticum DAVIS ET

PARRIS + LR/lc

Crepis macropus BOISS. ET HELDR. + LR/lc CONVOLVULACEAE

Convolvulus assyricus GRISEB. + LR/lc FABACEAE

İnceleme alanında bulunması muhtemel 6 endemik türden 6’ sı da Red Data Book

of Turkish Plants’ a göre LR/lc kategorisinde yer almaktadır. LR/lc (Least Concern) kategorisi, herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayan taksonlar için kullanılmaktadır.

İnceleme alanında bulunma ihtimali olan bitki türleri Bern Sözleşmesi Ek I listesine göre değerlendirilmiş ve bu sözleşme ile koruma altına alınan herhangi bir türe rastlanmamıştır.

1 Bkz. Ek 2/ö Flora ve Fauna Tabloları



69

Şekil 34 EİH Güzergahı Boyunca Bulunması Muhtemel Endemik Bitkiler

Projenin Flora Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler

Enerji iletim hatlarının florisitk çeşitlilik üzerine etkileri elektromanyetik etki ve habitat kaybı olmak üzere 2 grupta ele alınabilir.



70

Elektromanyetik Etki

Elektromanyetik (EM) kirlilik kaynakları çevremizde bulunan tüm vericiler, alıcılar, yangın istasyonları, uydu antenleri, TV ve radyo alıcı ve vericileri, elektrik hatları, trafo merkezleri, bilgisayar, televizyon, buzdolabı, mikrodalga fırın, çamaşır makinesi, elektrik süpürgeleri, saç kurutma makineleri, su ısıtıcıları ve tüm elektrikli ev aletleri gibi teknolojinin tüm araçları EM alan ve EM çevre kirliliğine neden olmaktadır.

EMA’nın etkileri, EMA’nın frekansına, şiddetine, vücut ölçülerine, vücudun elektriksel özelliklerine, EMA’nın uzaklığına ve en önemlisi etki süresine bağlıdır.

Kısa dalgalar ile mikrodalgalar arasındaki farklarsa sahip olan EM dalgaların biyolojik etkilerinin etki alanı ile doğru orantılı; dalga uzunluğu ile ters orantılı olduğu görülmüştür.

Habitat Kaybı

İnşa sürecinde sıyrılan toprak katmanlarına da dikkat edilerek daha sonra restorasyon çalışmalarında kullanılmak üzere muhafaza edilmelidir.

Bitkisel toprağın sıyrılması sonucunda harfiyat ile habitat kaybı söz konusu olup bu habitatları yaşam alanı olarak kullanan flora ve faunanın kaybolması beklenmektedir. Direk ayakları için çukurların açılması sırasında bitkisel toprak sıyrılarak depolanacak, daha sonra hafriyat çalışmaları başlayacaktır. Bu durumda tüm kayaçlar ve kesilen bitkiler açılacak çukurların kenarında geçici olarak depolanacaktır. Bitkisel toprak, her bir direk inşaatının tamamlanmasından sonra yeniden direk ayakları çevresine serilecek ve böylece çalı ve otsu türler burada tekrar yayılım gösterebilecektir.

Ayrıca inceleme alanında tespit edilen ve tehlike durumu Red Data Book of Turkish Plants’ a göre e LR(nt), (lc) olan türler için özel koruma önlemleri alınması gerekmektedir.

2.b.2.2 Fauna

Yapılan arazi incelemesi, yöre halkından alınan bilgiler ve mevcut literatür araştırmaları ile karasal ekosistemdeki hayvan türleri ile ilgili bilgiler edinilmiştir.

Bilindiği gibi omurgalı hayvanlar faunası, sistematik olarak 4 büyük sınıf altında toplanmaktadır. Bunlar evrimsel sıra ile; İkiyaşamlılar, Sürüngenler, Kuşlar ve Memeli hayvanlardır.

Yapılan literatür çalışmalarında Prof. Dr. Nuri Yiğit, Prof. Dr. Ercüment Çolak, Prof. Dr. Osman Ketenoğlu, Doç. Dr. Latif Kurt ve arkadaşlarınca hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirme-ÇED (2002), Prof. Dr. Nuri Yiğit ve arkadaşlarınca hazırlanan Ornitoloji-Kuş Bilimi (2008), Prof. Dr. İlhami Kiziroğlu’ nun Türkiye Kuşları (1989), adlı eserlerden yararlanılmıştır. Ayrıca söz konusu türler Bern Sözleşmesi ek listelerine göre de değerlendirilmiştir. Bunların yanı sıra sürüngen, kuş ve memeli türleri 2015-2016 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları’ na (MAK) göre de değerlendirilmiştir. Fauna listelerinde bahsi geçen inceleme kriterleri ve kısaltmalar aşağıda tanımlanmıştır.



71

Bern Sözleşmesi

Bern Sözleşmesi Ek II listesi kesin koruma altına alınan fauna türlerini, Ek III listesi ise koruma altına alınan fauna türlerini içermektedir.

Bern Sözleşmesi’ ne taraf ülkeler Ek II listesinde yer alan yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri almakla yükümlüdür. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanmaktadır;

Her türlü kasıtlı yakalama, alıkoyma ve öldürme şekilleri, Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek, Yabani faunayı, bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme,

geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu

yumurtaları alıkoymak, Tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvanlardan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir

kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti.

Bern Sözleşmesi’ ne taraf ülkeler Ek III listesinde yer alan yabani fauna türlerinin

korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri almakla yükümlüdür. Bu kapsamda söz konusu ek liste kapsamında yer alan yabani fauna türlerini yeterli popülasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda işletme geçici veya bölgesel olarak yasaklanmakta ve kapalı av mevsimleri gibi işletmeyi düzenleyen diğer esaslar uygulanmaktadır.

IUCN Kategorileri

Red Data Book IUCN kategorileri aşağıda verilmiştir.

EX .............................................................................. Tükenmiş Türler (Extinct) EW ......................................................... Doğada Tükenmiş (Extinct in the Wild) EN ............................................................ Tehlikede Olan Türler (Endangered) CR ......................................................... Çok Tehlikede (Critically Endangered) VU ................................................................ Zarar Görebilir Türler (Vulnerable) LR ..................................................................... Az Tehdit Altında (Lower Risk) CD ................................. Conservation Dependent- Koruma Önlemi Gerektiren NT ........................................................ Near Threatened-Tehdit Altına Girebilir LC .............................................................. Least Concern-En Az Endişe Verici DD ....................................................................... Veri Yetersiz (Data Deficient) NE ........................................................... Değerlendirilemeyen (Not Evalueted)

Yukarıdaki kategorilere ilişkin açıklamalar flora kısmında “Red Data Book IUCN

Kategorileri ve Açıklamaları” başlığı altında detaylı olarak verilmiştir.

Merkez Av Komisyonu Kararları

Merkez Av Komisyonu Kararları ek listeleri açıklamalarına aşağıda yer verilmiştir;

Ek I listesinde bulunan yaban hayvanları, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’ nun 4. maddesinin birinci fıkrası gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ nca koruma altına alınmıştır. Bu listede yer alan yaban hayvanlarını avlamak, ölü ya da canlı bulundurmak ve nakletmek yasaktır.



72

Ek II listesinde bulunan kuşlar ve memeliler, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’ nun 4. maddesinin birinci fıkrasının verdiği yetki çerçevesinde Merkez Av Komisyonu’ nca koruma altına alınmıştır. Bu listede yer alan av hayvanlarını avlamak, ölü ya da canlı bulundurmak ve nakletmek yasaktır.

Ek III listesinde bulunan av hayvanları, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’ nun 4. maddesinin birinci fıkrası gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ nca belirlenen 2015-2016 av döneminde belli edilen sürelerde avlanmasına Merkez Av Komisyonu’ nca izin verilen av hayvanlarıdır.

Diğer Kısaltmalar

Kuşlar için kullanılan Red Data Book kategorileri ve bulunma statülerinin açıklamaları aşağıda verilmiştir;

A.1 ................................................... Nesli Tükenmiş ya da Tükenmek Üzere Olan Türler A.1.1 ................................................................................. Doğada Nesli Tükenmiş Türler A.1.2 ............................... Gözlemlere Göre Birey Sayısı 1-25 Çift Arasında Kalan Türler A.2 ......................................... Birey Sayıları Çeşitli Bölgelerde Yapılan Gözlemlere Göre ...................................................................................... 26-50 Çift Arasında Kalan Türler A.3 ..................................................... Birey Sayıları 51-500 Çift Arasında Değişen Türler A.4 .......................... Belirli Bölgelerde Yoğunlaşmış, Ancak Yok Olma Tehlikesi İle Karşı .............................................................................................. Karşıya Bulunmayan Türler B .......................... Geçici Olarak Türkiye’ ye Gelen ve Biyotopların Yok Edilmesi İle Risk ................................................................................................ Altına Girecek Olan Türler B.1 ................. Anadolu’ yu Kışlak Olarak Kullanan Ancak Anadolu’ da Üremeyen Türler B.2-B-3Anadolu’ dan Transit Olarak Geçen veya Anadolu’ yu Kışlak Olarak Kullanan

ve Risk Derecesi Daha Düşük Olan Türler

Kuş türlerinin konumlarına ilişkin kısaltmalar aşağıda verilmiştir;

Y ....................................................................................................................... Yerli Türler KZ ..................................................................................................... Kış Ziyaretçisi Türler G ............................................................................................................... Göçmen Türler T ........................................................................................................ Transit Göçer Türler

Fauna elemanlarının tespit şekillerine ilişkin kısaltmalar aşağıda verilmiştir;

G ........................................................................................................................... Gözlem L ........................................................................................................................... Literatür D ............................................................................................................................. Duyum

İki Yaşamlılar (Amphibia)

Amphibia türleri hayat döngülerini tamamlayabilmek için bir tanesi su olmak üzere en azından iki farklı habitata gereksinim duyan organizmalardır. Bu tip alanlar göl ya da gölet gibi büyük ya da küçük ölçekli fakat devamlı, yani uzun zaman ya da hiç kurumayan su birikintileri, akarsu kıyıları, özellikle akarsuların kenarlarda meydana getirdiği geçici yada kalıcı taşkın gölcükleri, bu tip habitatlarda büyük taş altları, ağaç kovukları ya da köklerinin yakınları yada sık sık yağış alan orman yada ağaçlık alanlardır. Gündüz aktif olanların yanında geceleri aktif olanlar da vardır.

Güzergah boyunca inceleme alanında bulunması muhtemel iki yaşamları türleri önceki bölümlerde açıklanan kriterler göz önünde bulundurularak ekte yer alan fauna tablosunda verilecektir.



73

Sürüngenler (Reptilia)

Sürüngen türleri, ağaç kovukları ve kökleri arasındaki boşluklarda, taşlık alanlarda, taşların altında, bitki artıklarının içinde ve toprak oyuklarında, su içinde ve kenarında bulunur.

Güzergah boyunca inceleme alanında bulunması muhtemel sürüngen türleri önceki bölümlerde açıklanan kriterler göz önünde bulundurularak ekte yer alan fauna tablosunda verilecektir.

Kuşlar (Aves)

Ülkemiz coğrafi bölgeleri çok çeşitli kuşların yaşamaları için son derece elverişli bir ortama sahiptir. Ormanlar, göller, sazlık ve bataklıklar, kıyılar, stepler, dağlar, ovalar, kuşların barınmaları ve üremeleri açısından uygun ortamlardır.

İnceleme alanı içerisinde bulunan hat boyunca yapılan değerlendirmede karasal ve sucul biyotoplarda göçmenlik statüsüne göre yerli kuş türlerine mevsimsel olarak rastlamak olanaklıdır. Bu gruplarda yerli kuşlar hat civarında üreme yaparlar.

Hat boyunca step habitat ve tarım alanı formlarının bulunduğu bölümlerde; tarla kuşları ve karasal formlara uyum sağlayan kuşların varlığı söz konusudur. Kuşların çoğunluğu step ve kayalık, tarla ve çalılık içeren alanlara uyum sağlamış olan türlerdir.

Şekil 35 Türkiye’ de Kuşların Göç Yolları Haritası

Yukarıdaki şekilde görülebileceği üzere proje alanı çevresinin bulunduğu bölge kuşların göç yolu üzerinde bulunmaktadır. Fakat kuşlar uçabilme yeteneği sebebiyle bulunduğu ortamı terk edebilir ve yeni habitatlar bulabilirler.

Projenin, bu türlerin beslenme, dolaşma, barınma ve üreme alanlarını ve faaliyetlerini kısıtlamayacağı nedenleriyle kuş türleriyle ilgili olarak çevresel etkiler açısından göreceli bir olumsuzluk gözleneceği düşünülmemektedir. İnşaat ve işletme aşamasında ulusal ve uluslar arası mevzuat hükümlerine bağlı kalınarak kuş türleriyle ilgili gerekli önlemler alınacaktır.



74

Güzergah boyunca inceleme alanında bulunması muhtemel kuş türleri önceki bölümlerde açıklanan kriterler göz önünde bulundurularak ekte yer alan fauna tablosunda verilecektir.

Memeliler (Mammalia)

Güzergah boyunca inceleme alanında bulunması muhtemel memeli türleri önceki bölümlerde açıklanan kriterler göz önünde bulundurularak ekte yer alan fauna tablosunda verilecektir.

Fauna Değerlendirmesi

İnceleme alanı içerisinde yapılan arazi çalışmaları sırasında herhangi bir fauna elemanına rastlanılmamıştır. Ancak literatür incelemeleri ve yöre halkından alınan bilgiler ışığında habitat uyumu nedeniyle bulunması muhtemel iki yaşamlı, sürüngen, kuş ve memeli türlerini içeren tablo ekte verilmiştir1.

İki Yaşamlılar (Amphibia)

İnceleme alanında bulunan veya habitat uyumu nedeniyle bulunma olasılığı olan 4 iki yaşamlı türünden 2’ si Bern Sözleşmesi Ek II, 2’ si de Bern Sözleşmesi Ek III listesinde yer almaktadır.

İnceleme alanında bulunması muhtemel türlerin tümü IUCN kırmızı listesinde LC kategorisinde yer almaktadır. LC (Least Concern) kategorisinde yer alan türlerin nesilleri için uzun vadede risk görülmemektedir.

Sürüngenler (Reptilia)

İnceleme alanında bulunan veya habitat uyumu nedeniyle bulunma olasılığı olan 6 sürüngen türünden 5’ si Bern Sözleşmesi Ek II listesinde, 1’ i Bern Sözleşmesi Ek III listesinde yer almaktadır.

Sürüngen türlerinden Testudo graeca türü IUCN kırmızı listesinde VU kategorisinde diğer türlerden 3’ ü LC kategorisinde yer almaktadır. VU (Vulnerable) kategorisi, vahşi yaşamda orta vadeli bir gelecekte soyu tükenme tehlikesi büyük olan türlerdir. LC (Least Concern) kategorisinde yer alan türlerin nesilleri için uzun vadede risk görülmemektedir.

Sürüngen türlerinin tümü 2015–2016 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları’ na göre Ek I listesinde bulunmaktadır. Bu listede yer alan yaban hayvanlarını avlamak, ölü ya da canlı bulundurmak ve nakletmek yasaktır.

Kuşlar (Aves)

İnceleme alanında bulunan veya habitat uyumu nedeniyle bulunma olasılığı olan 60 kuş türünden 41’ i Bern Sözleşmesi Ek II, 13’ ü de Bern Sözleşmesi Ek III listesinde yer almaktadır.

Kuş türlerinin tümü IUCN kırmızı listesinde LC kategorisinde yer almaktadır. LC (Least Concern) kategorisinde yer alan türlerin nesilleri için uzun vadede risk görülmemektedir.

1 Bkz. Ek 2/ö Flora ve Fauna Tabloları



75

2015–2016 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları’ na göre 43 kuş türü Ek I, 9 kuş türü Ek II,8 kuş türü Ek III’ te yer almaktadır.

Memeliler (Mammalia)

İnceleme alanında bulunan veya habitat uyumu nedeniyle bulunma olasılığı olan 8 memeli türünden 4’ ü Bern Sözleşmesi Ek II, 1’ i de Bern Sözleşmesi Ek III listesinde yer almaktadır.

Memeli türlerinden Microtus anatolicus türü IUCN kırmızı listesinde DD kategorisinde, diğer türlerin tümü LC kategorisinde yer almaktadır. DD (Data Deficient) kategorisi, üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türlerdir. LC (Least Concern) kategorisinde yer alan türlerin nesilleri için uzun vadede risk görülmemektedir.

2015–2016 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları’ na göre 4 tür Ek I listesinde yer almaktadır.

Projenin Fauna Türleri Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler

İnşaat aşamasında direklerin oturma alanlarında yapılacak sıyırma işlemiyle bitkisel toprak, çalı ve otsu türler geçici bir süre ortadan kalkacak, bu alanları habitat olarak kullanan fauna türleri ise hareketliliğinden dolayı bulunduğu yeri geçici bir süre terk ederek kendine yeni habitatlar bulabilecektir.

Memeli ve sürüngen türleri hareketliliğinden dolayı bulunduğu yeri terk edebilmekte ve kendine yeni habitatlar bulabilmektedir. Ayrıca bu türler için yakın çevrede alternatif alanların olması ve faaliyetin bu türlerin beslenme, dolaşma, barınma ve üreme alanlarını kısıtlamaması nedeniyle önerilen projenin çevresel etkiler açısından herhangi bir olumsuzluk yaratması beklenmemektedir.

Amfibi türlerine yönelik olabilecek etki ve alınacak tedbirlerin başında bulundukları habitatlarına yönelik bir müdahale yapılmaması gelmektedir. Proje kapsamında da mümkün olduğunda amfibi türlerinin habitatlarına müdahale edilmeyecektir.

Kuşların enerji iletim hattı direklerini tünek veya yuvalanma yeri, tellerini ise tünek olarak kullandıkları, bu sayede teritoryal savunma alanlarını ve av gözetleme yaptıkları bilinmektedir. Kuşların bu davranışlarının, kuşlar ve iletim hatları açısından bazı olumsuzluklar meydana getirmesi söz konusudur. Bu olumsuzlukların önlenmesi için özellikle direklerde, büyük kuşların yuvalanmalarını önleyecek önlemlerin alınması faydalı olacaktır. Bu amaçla direklere kuş konmazlar ve hat güzergahı boyunca da ikaz küreleri takılarak kuşların telef olmaları önlenecektir.

Kuşlar uçabilme yeteneği sebebiyle bulunduğu ortamı terk edebilmekte ve yeni habitatlar bulabilmektedir. Projenin bu türlerin beslenme, dolaşma, barınma ve üreme alanlarını ve faaliyetlerini kısıtlamaması nedenleriyle kuş türleriyle ilgili olarak çevresel etkiler açısından göreceli bir olumsuzluk beklenmemektedir.

Enerji iletim hatlarnın oluşturduğu EMA (Elektromanyetik Alanlar)’nın insan sağlığı ile ilgili öneminden başka hayvanlar ve ekosistemler üzerine benzer şekilde etkileri bulunmaktadır. Ancak ülkemize doğal olarak bulunan hayvanlar genelde hareketlidir ve özellikle enerji nakil hatlarının altına yerleşme veya buralarda yaşama eğiliminde değildir. Ayrıca habitat bütünlüğü içinde enerji nakil hatlarının oluşturduğu EMA’dan genel populasyonun çok az bir kısmının etkileneceği söylenebilir.



76

Faaliyetten ötürü, yukarıdaki fauna listelerinde belirtilen ve Bern Sözleşmesiyle koruma altına alınan türler ve diğer yaban hayatı türleri üzerine, faaliyetle ilgili olarak hiçbir ticari kaygı güdülmeyeceğinden bu türlerin avlanması, kasıtlı olarak öldürülmesi veya alıkonması, yumurtalarına zarar verilmesi gibi etkiler söz konusu olmayacaktır.

Projenin inşaat ve işletme aşamasında Bern Sözleşmesi, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ve 2015-2016 Merkez Av Komisyonu Kararları başta olmak üzere ulusal ve uluslararası mevzuat hükümlerine uyulacak olup hassas ve zarar görebilir durumda koruma altına alınmış herhangi flora ve fauna türü tespit edildiği takdirde gerekli önlemler alınacaktır.

Projenin inşaat ve işletme aşamasında koruma altına alınmış herhangi bir türe rastlandığı takdirde 2872 sayılı Çevre Kanunu, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, Avrupa’ nın Yaban Hayatı ve Doğal Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) hükümleri doğrultusunda gereken önlemler alınacaktır.



77

3. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler


ÇED süreci kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda kullanılmak üzere EEİH’ nın sağında ve solunda 1 km olmak üzere toplam 2 km genişliğinde koridor inceleme alanı, EEİH’ nın sağında ve solunda 25 m olmak üzere toplam 50 m genişliğinde koridor da proje etki alanı olarak seçilmiştir. Söz konusu inceleme ve etki alanı ekte yer alan topoğrafik harita üzerinde gösterilmiştir1.

Projeye konu hat güzergâhı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisindeki arazilerin Büyük Toprak Grupları, Şimdiki Arazi Kullanımları ve Arazi Kabiliyetleri (arazi sınıfları) irdelenmiştir. Hazırlanan 1/25.000 ölçekli arazi varlığı haritası ekte verilmiştir2. Arazi varlığı verileri sayısal olarak Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden temin edilmiştir.

EEİH projesi kapsamında inceleme alanı içerisindeki şimdiki arazi kullanım durumlarının söz konusu alan içerisindeki dağılımlarını gösterir şekiller Bölüm 2.a’ da ayrıntılı olarak verilmiştir.


İlgili alanda 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında orman sayılan yerler dışında kalan tarım arazileri için, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında işlem yapılacak olup, ilgili kanunun 21. Maddesi (a) bendi gereğince, yasal izinlerin alınması süreci içerisinde proje alanında herhangi bir tarım dışı faaliyette bulunulmayacaktır. Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’ne arazi tahsisi için faaliyetlere başlamadan önce başvuru yapılacak olup, izin alınmadan inşaat faaliyetlerine başlanmayacaktır.



1 Bkz. Ek 2/c Topoğrafik Harita 2 Bkz. Ek 2/ç Arazi Varlığı Haritası



78


Proje güzergahı üzerinde dikilecek direk yerlerinin zemin yapısı ve jeolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla MTA’ dan temin edilen jeoloji haritası ekler bölümünde verilmiştir1.

Projenin inşaat ve işletme aşamalarında karşılaşılacak çevresel etkiler 1.ç bölümünde ayrıntılı olarak verilmiştir.

Projeye konu faaliyetin inşaat çalışmaları kapsamında şantiye, yemekhane, yatakhane, WC vb. sosyal tesisler kurulması planlanmamaktadır. Çalışan personelin inşaat süresince sosyal ihtiyaçları EEİH’ na yakın bölgedeki yerleşimlerden karşılanacaktır. Ancak proje kapsamında geçici şantiye kurulması halinde oluşacak evsel nitelikli atıksu sahaya kurulacak seyyar tuvaletler vasıtasıyla sızdırmasız tip mobil tanklarda biriktirilecektir. Biriktirilen evsel nitelikli atıksu yeteri alt yapıya sahip ücret karşılığı vidanjör hizmeti verebilecek belediyenin/belediyelerin imkânlarından yararlanılarak bertarafı sağlanacaktır. Böyle bir durumda evsel nitelikli atıksuların ilgili belediye tarafından teslim alındığına veya çektirildiğine ilişkin belge 5 yıl süreyle saklanacak ve yapılabilecek denetimlerde talep edildiği takdirde ibraz edilecektir.

Proje kapsamında revir kurulması planlanmamaktadır. Kaza veya yaralanma durumunda en yakın sağlık kuruluşlarından faydalanılacaktır. İlk müdahalenin proje yerinde yapılması durumu söz konusu olur ise oluşması muhtemel tıbbi atıklar 22.07.2005 tarih 25883 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve yürürlükteki değişiklik hükümlerine uygun olarak; sağlık kuruluşları ile irtibata geçilerek bertarafı sağlanacaktır.

Proje kapsamında ayrıca şantiye kurulması halinde Ankara İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne şantiye yerini belirtir harita, tesis koordinatları vb. bilgileri içeren yazı ile başvuruda bulunulacaktır.

Projenin inşaat aşamasında personelden kaynaklanacak evsel katı atıklar 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği’ ne uygun olarak sahada bulundurulacak ağzı kapalı çöp bidonlarına veya dayanıklı çöp torbalarına bırakılacak ve bertaraf edilmek üzere en yakın ve en uygun belediyenin imkânlarından yararlanılarak bertaraf edilecektir.

Değerlendirilebilir ambalaj atıkları; kağıt, cam, plastik, metal şeklinde kaynağında ayrıştırılacak ve ağzı kapalı çöp bidonlarında veya dayanıklı çöp torbalarında geri dönüşümü mümkün olmayan katı atıklardan ayrı şekilde biriktirilecektir. Daha sonra bu atıklar 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve yürürlükteki değişiklik hükümlerine uygun olarak belediye mücavir alanı sınırları içerisinde en yakın ve uygun belediye imkanlarından yararlanılarak bertaraf edilecektir. Belediye mücavir alanı dışındaki alanlarda ise lisanslı firmalardan hizmet alınarak ambalaj atıklarının bertarafı sağlanacaktır.




79

Proje kapsamında şantiye alanı, sosyal tesis, bakım ve servis istasyonu kurulması düşünülmemektedir. Bu nedenle atık yağ değişimleri servis istasyonlarında gerçekleştirilecektir. Atık yağ değişiminin proje yerinde gerçekleştirilmesi zorunlu olduğu durumlarda ise sahada uygun bir alanda ve işinin ehli ustalar veya bakımcılar tarafından yapılacaktır. Yağ değişimleri sırasında atık yağlar varillerde veya sızdırmasız kaplarda toplanacak, toprak ve yüzey sularının madeni yağlar ile kirlenmemesi sağlanacaktır. Biriktirilen atık yağlar; Ulusal Atık Taşıma Formu ile lisanslı firmalara verilmek suretiyle bertaraf edilecektir. Ayrıca makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ sızmaları önlenecektir.

Faaliyetler süresince; 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve yürürlükteki değişiklik hükümlerine uyulacaktır.

Projeye konu faaliyetin inşaat çalışmaları kapsamında şantiye, yemekhane, yatakhane vb. sosyal tesisler kurulması planlanmamaktadır. Çalışan personelin inşaat süresince sosyal ihtiyaçları EEİH’ na yakın bölgedeki yerleşimlerden karşılanacaktır. Ancak hattın inşası sırasında şantiye, yemekhane vb. tesis kurulması söz konusu olması durumunda yemekhaneden kaynaklanacak bitkisel atık yağlar sızdırmasız kaplar içerisinde biriktirilecek ve lisanslı firmalara teslim edilmek suretiyle bertarafı sağlanacaktır.

Projenin inşaat aşamasında direk temellerinin isabet ettiği alanlarda direk temelleri için kazı yapılması sonucunda çıkacak hafriyat, direk montajları yapıldıktan sonra dolgu amacıyla kullanılacak olup direklerin isabet ettiği alan ve çevresinde bu projenin inşaatından kaynaklı hafriyat, kum, çakıl ve benzeri inşaat atıkları bırakılmayacaktır.

Hafriyat sırasında bitkisel toprak alt topraktan ayrı olarak depolanacaktır. Derinliğine ve yapısına bağlı olarak kazılarak yeniden kullanılmak üzere yığılacaktır. Bitkisel toprağın depolanacağı yer % 5’ den fazla eğimli olmayacaktır. Ayrı toplanan bitkisel toprak alanın rehabilitasyonunda kullanılacak ve depolama sahalarına kesinlikle gönderilmeyecektir. Bitkisel toprak dışındaki hafriyat toprağı ise öncelikle yukarıda bahsi geçtiği şekilde çukurların kapatılmasında kullanılacak olup inşaat sahası dışına hafriyat atığı taşınmayacak olup kalan bakiye hafriyat arazide bırakılmayacaktır. Ancak, bakiye hafriyatın artması durumunda, ilgili belediyenin göstermiş olduğu yasal döküm yerlerine götürülecektir. Bununla birlikte, bakiye hafriyat hiçbir şekilde akar ya da kuru dere yataklarına ve ormanlık alanlara dökülmeyecektir. Proje kapsamında açığa çıkacak bakiye hafriyat orman alanlarına depolanmayacaktır.

Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik' e uyulacaktır.

Proje kapsamında şantiye alanı, sosyal tesis, bakım ve servis istasyonu kurulması düşünülmemektedir. Bu nedenle makinelerin bakım ve onarımları servis istasyonlarında gerçekleştirilecektir. Bakım ve onarımların proje yerinde gerçekleştirilmesi zorunlu olduğu durumlarda oluşması muhtemel yağlı üstübü, kullanılmış filtre vb. yağlarla kontamine olmuş tehlikeli atıklar 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nde belirtilen sızdırmasız beton zemin üzerinde sızdırmasız kaplar içerisinde biriktirilerek en kısa sürede lisanslı firmalara gönderilerek bertaraf edilecektir.



80

Proje, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği gereği; 24.02.2010 tarih ve 27503 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ teki Ek 1 ve Ek 2 Listesinde yer almadığından gürültü kontrol iznine tabi değildir.

Gürültü kontrol iznine tabi olmamasına karşın proje ile ilgili olarak çevresel gürültü ve titreşime ilişkin alınacak önlemleri de kapsayacak şekilde çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlanmış ve ekte verilmiştir1.

“Kontrollü” ve “Kontrolsüz” çalışma şartları için geçerli olan emisyon faktörleri kullanılarak yapılan hesaplamalarda toplam toz emisyon değeri 0,45 kg/saat ve 0,9 kg/saat olarak hesap edilmiştir. Söz konusu 0,45 kg/saat ve 0,9 kg/saat değeri, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2’ sinde verilen 1,0 kg/saat değerinden düşük olduğu için hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanmasına gidilmemiştir.

İnşaat faaliyetleri sırasında mevsim şartlarına göre (özellikle yaz mevsimlerinde) nakliye yollarında ve çalışma yapılan sahalarda sulama işlemi gerçekleştirilecektir. Hafriyat işlemleri esnasında savurma yapılmadan doldurma ve boşaltma yapılmasına dikkat edilecektir.


Kullanılacak iş makineleri ve araçların egzoz emisyon muayeneleri düzenli olarak yaptırılacak ve egzoz emisyonları için belirlenmiş olan sınır değerleri sağladıkları belgelendirilecektir. Ayrıca araçların egzoz gazları için 08.07.2005 tarih ve 25869 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.

Direk yerleri için gerekli çukurların açılması esnasında oluşacak hafriyat malzemesi, direk yerlerine ait betonların dökülmesinden sonra aynı çukurların doldurulmasında kullanılacaktır.

5491 Sayılı Kanun’la Değişik 2872 sayılı Çevre Kanunu ile ilgili Yönetmelikler ile diğer mevzuat kapsamında gerekli izinler alınmadıkça inşaat faaliyetlerine başlanılmayacaktır.

Proje kapsamında; 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna bağlı yönetmelik hükümleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının mer’i mevzuatına uyulacaktır ve gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca söz konusu proje ile ilgili yapılması planlanan herhangi bir değişiklikte Ankara Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne müracaat edilecektir. Proje kapsamında;

1 Bkz. Ek 2/o Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu



81

1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 2872 sayılı Çevre Kanunu 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunu 3831 sayılı Orman Kanunu 4342 sayılı Mera Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu 16.06.1985 tarih ve 18786 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Karayolları Trafik Yönetmeliği 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık

Yönetimi Yönetmeliği 18.07.1997 tarih ve 25053 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe

giren Karayolları Trafik Yönetmeliği 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği 21.08.2001 tarih ve 24500 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren, İş

Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Su

Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 25.03.2005 tarih ve 25766 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Tarım

Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak

Alanların Korunması Yönetmeliği 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik 08.07.2005 tarih ve 25869 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren

Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik

24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği

06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği

25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği

30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği

31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği

24.02.2010 tarih ve 27503 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ve Çevre



82

Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

Hükümlerine uyulacaktır ve gerekli izinler alınacaktır.



83

Notlar ve Kaynaklar

AKMAN, Y. 1995, Türkiye Orman Vejetasyonu, Ank. Üniv. Fen Fakültesi Botanik A.B.D., Ankara.

ATALAY, İ. 1994, Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, Ege Ü. Basımevi, İzmir. BAYTOP, T. 1994, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, T.D.K. Basımevi, Ankara. BOYLA, K.A. 1995, Türkiye ve Avrupa’ nın Kuşları, D.H.K.Derneği, Ankara DAVIS, P.H. 1965–1985, Flora of Turkey and East Aegean Islands, Vol. 1–9,

Edinburgh University Press, Edinburgh. DAVIS, P.H. et all 1988, Flora of Turkey and East Aegean Islands, (Supplement), Vol.

10, Edinburg University Press, Edinburgh. DEMİRSOY, A. 1996, Amfibiler, Meteksan A.Ş., Ankara DEMİRSOY, A. 1996, Sürüngenler, Meteksan A.Ş., Ankara DEMİRSOY, A. 2002, Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası, Meteksan A.Ş.,

Ankara EKİM, T. ve ark. 2000, Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, T.T.K.Derneği, Ankara. Elektrik Alanları ve Manyetik Alanlar, Cilt l, Mülga TEAŞ Çevre Daire Başkanlığı, Nisan

2001 Elektrik Alanları ve Manyetik Alanlar, Mülga TEAŞ Çevre Daire Başkanlığı, Nisan 2001 GÜNER, A. ve ark. 2000, Flora of Turkey and East Aegean Islands, (Supplement 2),

Vol. 11, Edinburg University Press, Edinburgh. http://bioces.tubitak.gov.tr (Türkiye Taksonomik Tür Veri Tabanı - TÜBİTAK) http://www.herb.gazi.edu.tr (Gazi Ü. Biyoloji Bölümü Herbaryumu Veri Tabanı) http://www.tubitak.gov.tr/tubives/index.php (Türkiye Bitkileri Veri Servisi - TÜBİTAK) KALENDERLİ Ö., Yüksek Gerilim Hatlarının Radyo Girişim Gerilimi Düzeyi, İ.T.Ü.,

Maslak/İstanbul Kimya Mühendisleri Odası, Mayıs, 1991, Hava Kirliliği Kontrol ve Denetim KİZİROĞLU, İ. 1989, Türkiyenin Kuşları, OGM Basımevi, Ankara Prof. Dr. Aysen MÜEZZİNOĞLU, 1987, Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları,

Bölüm IV., Sf. 111, İzmir ROSELAAR, C.S. 1995, Songbirds of Turkey, Pica Press, U.K. Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yerel Yönetimler Portalı,

http://www.yerelnet.org.tr YİĞİT, N. ve ark. 2002, Çevresel Etki Değerlendirme “ÇED”, Kılavuz, Ankara Zipse, 1993



84

Ekler

Ek 1 Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları Ek 2 Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Mevcut Arazi Kullanımını Değerlendirmek Için; Yerleşim Alanlarının, Ulaşım Ağlarının, Enerji Nakil Hatlarının, Mevcut Tesislerin ve Ek-5’ de Yer Alan Duyarlı Yöreler Listesinde Belirtilen Diğer Alanların (Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Bulunması Halinde) Yerlerine Ilişkin Verileri Gösterir Bilgiler 1/25000 Ölçekli Hâlihazır Harita (Çevre Düzeni Planı, Nazım, Uygulama Imar Planı, Vaziyet Planı Veya Plan Değişikliği Teklifleri, Topografik Harita) Üzerine İşlenerek Kısaca Açıklanması, Jeoloji Haritası ve Depremsellik)

Ek 2/a Yerbulduru Haritası Ek 2/b Onaylı Güzergâh Planı Ek 2/c Topoğrafik Harita Ek 2/ç Arazi Varlığı Haritası Ek 2/d Uydu Görüntüleri Ek 2/e Deprem Haritası Ek 2/f Meteorolojik Bülten Ek 2/g Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası Ek 2/h Proje Yerine Ait Fotoğraflar Ek 2/ı Jeoloji Haritası Ek 2/i Meşcere Haritası Ek 2/j Yetki Belgesi Ek 2/k Taahhütname Ek 2/l Sistem Bağlantı Anlaşması Ek 2/m Yerinde İnceleme Yazısı Ek 2/n Kurum Görüşleri Ek 2/o Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu Ek 2/ö Flora ve Fauna Tabloları Ek 2/p Yeterlik Belgesi Ek 2/r Büro Tescil Belgesi





HAZİRAN | 2016

Ekler Bölümü

Ekler: Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası Hazırlanmasında

Kullanılan Bilgi ve Belgeler İle Raporda Kullanılan Tekniklerden

Rapor Metninde Sunulamayan Belgeler

Ek 1 Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları



Tesisi planlanan yaklaşık 14,9 km uzunluğundaki 154 kV (Temelli-Polatlı) Brş.-Limak

Anka Çimento Fabrikası TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı’ nın etüt ve aplikasyon kesişme noktası olarak tanımlanan some noktalarının (Hattın kırıldığı noktalara some denir.) UTM ED 50 (6 derecelik) ve Coğrafi (WGS 84) koordinatları aşağıdaki tabloda verilmiştir.


Nokta

UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84)


BRŞMAN 441460.970 4395015.020 39.7013862 32.3167741

ND.1 441466.660 4395001.120 39.7012613 32.3168417

S.1 444200.640 4391965.100 39.6740911 32.3489867

S.2 450118.370 4383548.550 39.5986256 32.4186178

ND.2 450635.840 4383356.550 39.5969256 32.4246588


Ek 2 Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Mevcut Arazi Kullanımını Değerlendirmek Için;

Yerleşim Alanlarının, Ulaşım Ağlarının, Enerji Nakil Hatlarının, Mevcut Tesislerin ve Ek-5’ de Yer Alan Duyarlı Yöreler Listesinde Belirtilen

Diğer Alanların (Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Bulunması Halinde) Yerlerine

Ilişkin Verileri Gösterir Bilgiler 1/25000 Ölçekli Hâlihazır Harita (Çevre Düzeni Planı, Nazım,

Uygulama Imar Planı, Vaziyet Planı Veya Plan Değişikliği Teklifleri, Topografik Harita)

Üzerine İşlenerek Kısaca Açıklanması, Jeoloji Haritası ve Depremsellik)

Ek 2/a Yer Bulduru Haritası

Ek 2/b Onaylı Güzergah

Ek 2/c Topoğrafik Harita

Proje 154 kV (TEMELLİ-POLATLI) BRANŞMAN-LİMAK ANKA ÇİMENTO FABRİKASI

TRAFO MERKEZİ ELEKTRİK ENERJİSİ İLETİM HATTI

Pafta TOPOĞRAFİK HARİTA

UTM Koordinatlar Some Noktası Y(Sağa) X(Yukarı)

BRŞMAN 441460.970 4395015.020 ND.1 441466.660 4395001.120 S.1 444200.640 4391965.100 S.2 450118.370 4383548.550

ND.2 450635.840 4383356.550

Datum: ED-50 Tür: D.O.M.: 27 Zone: 35

Onay

Hazırlayan İmza

Gökhan KILIÇ Çevre Mühendisi

Lejand

E.İ.H. Etki Alanı İnceleme Alanı Some Noktası

Ölçek 1/25.000

Proje Sahibi TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BRŞMAN

ND.1

S.1

S.2

ND.2

Ek 2/ç Arazi Varlığı Haritası



Pafta ARAZİ VARLIĞI HARİTASI


BRŞMAN 441460.970 4395015.020 ND.1 441466.660 4395001.120 S.1 444200.640 4391965.100 S.2 450118.370 4383548.550

ND.2 450635.840 4383356.550


Onay

Hazırlayan İmza


Lejand


Ölçek 1/25.000


ND.1

S.1

S.2

ND.2

ND

. 1

BRŞ

MA

N

S.1

ND

. 2

S.2K

; B; I

Sy;

A; I

M; B

; VI

K; B

; VI

K; B

; VII

X; X

;

K; B

; IV

M; B

; VII

M; B

; VI

K; B

; II I

K; B

; II

M; B

; VII

K; K

; II

K; B

; II I

M; F

; VI

M; B

; VII

X; X

;

C; A

; IV

K; B

; II

K; F

; IV

K; K

; II I

M; F

; VII

M; B

; VII

K; K

; II

M; F

; VII

K; B

; IV

K; F

; III

M; B

; VII

M; B

; VI

M; B

; VII

K; A

; I

K; B

; IV

Ek 2/d Uydu Görüntüleri

Ek 2/e Deprem Haritası

Ek 2/f Meteorolojik Bülten

EnlemBoylamYükseklik 891Parametre Rasat S. ( Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkOrtalama Basınç (hPa) 41 914.9 912.9 911.9 910.9 911.9 911.7 910.7 911.4 913.9 916 916.2 915.6

Maksimum Basınç (hPa) 41 935.1 929.6 933.2 923.9 921.3 921 918.9 918.8 923.1 926.7 927.6 932.6

Minimum Basınç (hPa) 41 887.9 892.8 891.6 897.7 901.3 900.5 899.3 903.4 902.2 904.1 898.6 891.6

07 Lokal Ortalama Sıcaklık (°C) 41 -2.1 -1.1 2.1 7.5 12.6 16.5 19.2 18.4 13.5 8.4 3.1 0

14 Lokal Ortalama Sıcaklık (°C) 41 3.1 5.4 10.4 15.6 20.6 25.1 28.7 28.8 24.7 18.6 11.4 5.1

21 Lokal Ortalama Sıcaklık (°C) 41 0.1 1.9 6.2 11.1 15.6 19.6 23.2 23 18.3 12.5 6.3 2

Ortalama Sıcaklık (°C) 41 0.3 2 6.2 11.3 16.1 20.2 23.6 23.3 18.7 13 6.8 2.2

Ortalama Sıcaklığın 5 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortalama41 4.9 8.3 19.5 28.5 30.9 30 31 30.9 29.9 29.8 20.4 7.9

Ortalama Sıcaklığın 10 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortalam41 0.3 0.8 7 18.7 29.3 30 31 30.9 29.7 23.4 6.2 0.6

Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması (°C) 41 4.3 6.7 11.9 17.2 22.2 26.6 30.2 30.1 26 19.8 12.5 6.1

Minimum Sıcaklıkların Ortalaması (°C) 41 -3.1 -2 1.1 5.7 9.7 13.1 16.1 16.1 11.9 7.5 2.3 -1

Maksimum Sıcaklık Günü 41 2 24 23 12 23 27 30 7 3 3 2 4

Maksimum Sıcaklık Yılı 41 1995 1987 2008 1970 1995 1996 2000 2010 2007 1999 2004 2010

Maksimum Sıcaklık (°C) 41 16.6 19.9 26.4 30.6 33 37 40.8 40.4 36 32.2 24.4 19.8

Maksimum Sıcaklığın 30 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortala41 0.1 1 6.4 16.6 16.5 5.4 0.5

Maksimum Sıcaklığın 25 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortala41 0.1 2 9 20.1 28.9 28.3 18.9 6.1

Maksimum Sıcaklığın 20 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortala41 2.2 9 21.7 28.5 30.9 30.8 27.3 15.5 1.5

Maksimum Sıcaklığın -0,1 °C ve Küçük Günler Sayısı Orta 41 6.3 3 0.3 0.1 2.9

Gün İçindeki Maksimum Sıcaklık Farkı ( °C ) 41 18.4 19.2 21.9 20.5 20.5 21.2 21.2 20.8 21.2 22.2 19.2 17.1

39.5732.53

17130-ANKARA 1970 - 2010

T.C.ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI

DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

EnlemBoylamYükseklik 891Parametre Rasat S. ( Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkMinimum Sıcaklık Günü 41 21 22 2 11 1 2 5 28 30 19 25 31

Minimum Sıcaklık Yılı 41 1976 1985 1985 1997 1981 1997 1985 1981 1970 1977 1995 1972

Minimum Sıcaklık (°C) 41 -21.2 -21.5 -19.2 -6.7 -1.6 5 6.8 7.2 2.5 -3.4 -8.8 -17.2

Minimum Sıcaklığın -0,1 °C ve Küçük Günler Sayısı Ortala41 21.3 17.5 11.3 1.7 0 0.9 8 18.2

Minimum Sıcaklığın -3 °C ve Küçük Günler Sayısı Ortalam41 14.6 10 4.9 0.3 0.1 2.9 9.8

Minimum Sıcaklığın -5 °C ve Küçük Günler Sayısı Ortalam41 10.4 7 2.2 0 1.4 5.4

Minimum Sıcaklığın -10 °C ve Küçük Günler Sayısı Ortalam41 3.6 2 0.3 0.5

Minimum Sıcaklığın -15 °C ve Küçük Günler Sayısı Ortalam41 0.6 0.4 0.1 0

Minimum Sıcaklığın -20 °C ve Küçük Günler Sayısı Ortalam41 0 0.1

Minimum Sıcaklığın 20 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortalam41 0.1 2.6 2.9 0.1

Minimum Sıcaklığın 15 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortalam41 0.1 1.4 7.5 21 20.9 4.6 0.3

Minimum Sıcaklığın 10 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortalam41 0.1 0.5 3.5 14.6 26.3 30.6 30.2 22.7 7.7 0.4 0.1

Minimum Sıcaklığın 5 °C ve Büyük Günler Sayısı Ortalama41 1.2 1.4 5.6 17.8 28.9 30 31 30.9 29.5 23.7 7.8 2.6

Ortalama Toprak Üstü Minimum Sıcaklık (°C) 41 -4 -3.1 -0.2 4.3 8 11.5 14.5 14.4 10.2 5.9 1 -1.8

Minimum Toprak Üstü Minimum Sıcaklık (°C) 41 -23 -23 -20.6 -7.6 -4.2 2 4.6 5 0.2 -5.6 -10.5 -17.5

Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -0,1 °C ve Küçük Günler 41 22.2 19 14.6 3.1 0.3 2.2 10.9 20.3

Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -3 °C ve Küçük Günler S 41 16.3 12.5 7.4 0.9 0 0.5 5.4 12.2

Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -5 °C ve Küçük Günler S 41 12.3 8.5 4 0.2 0 2.7 7.7

Toprak Üstü Minimum Sıcaklığın -10 °C ve Küçük Günler S 41 4.8 3.1 0.5 0.1 1.5

Ortalama Buhar Basıncı (hPa) 39 4.9 5.2 6 7.8 10 11.7 12.8 12.3 10.3 8.8 7 5.6

07 Lokal Ortalama Nisbi Nem (%) 41 83.8 81.6 78.2 74.9 71.8 67.4 61.9 62.6 67.9 76.5 83.6 84.3

14 Lokal Ortalama Nisbi Nem (%) 41 66.1 58.5 48.5 44.7 41.2 36.7 31.8 31 34.2 44.2 54.3 66.2

21 Lokal Ortalama Nisbi Nem (%) 41 77.8 72.2 63.1 60 57.4 52.6 45.1 44.1 48.8 61.9 72.7 78.8

39.5732.53

17130-ANKARA 1970 - 2010



EnlemBoylamYükseklik 891Parametre Rasat S. ( Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkOrtalama Nem (%) 41 76 70.8 63.3 59.9 56.8 52.2 46.3 45.9 50.3 60.9 70.2 76.4

Minimum Nem (%) 41 28 15 12 12 9 9 8 8 8 13 15 23

07 Lokal Ortalama Bulutluluk 37 6.9 6.4 5.5 5.5 4.2 2.7 1.6 1.6 2 4 5.3 6.8

14 Lokal Ortalama Bulutluluk 37 6.9 6.8 6.2 6.7 5.9 4.6 3.3 3.1 3.2 4.7 5.7 6.9

21 Lokal Ortalama Bulutluluk 37 6.2 5.5 4.8 5 4.5 3.3 2.2 1.9 1.9 3.2 4.4 6

Ortalama Bulutluluk 37 6.7 6.4 5.7 5.9 5.2 3.9 2.8 2.8 3 4.5 5.5 6.8

Ortalama Açık Günler Sayısı 37 3.5 3.2 5 3.4 4.5 8.9 15 14.9 14.6 9.6 5.8 3.1

Ortalama Bulutlu Günler Sayısı 37 12.9 14.5 17.1 18.4 21.9 18.2 13.8 13.3 12.4 15.5 15.8 14.4

Ortalama Kapalı Günler Sayısı 37 13.8 10.5 8.9 8.1 4.6 2.9 2.2 2.8 3 5.9 8.4 13.5

07 Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) 37 14.8 11.5 14.1 19.9 14.1 9.6 3.6 3.4 5.4 12.2 12.6 15.9

14 Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) 37 9.4 8.1 6.9 10.1 13.8 5.2 2.2 2.4 4.1 7.2 8.3 10.6

21 Lokal Toplam Yağış Ortalaması (mm) 37 10.4 10.5 10.3 16.3 18.7 16.7 8.4 6 6.5 8.2 10.8 10.8

Toplam Yağış Ortalaması (mm) 41 39.2 33.6 36.1 50 49.7 35.1 15.6 11.8 17.9 32.5 36 42.6

Maksimum Yağış (mm) 41 27.9 26.9 22.1 29.4 42.5 88.9 62.6 35.6 32.2 46.2 36 36.7

Yağışın 0,1 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalamas41 11.1 10.4 10.6 12.1 12.3 8.8 3.9 3 3.9 7.5 8.9 11

Yağışın 10 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalamas 41 0.9 0.6 0.8 1.6 1.5 0.9 0.3 0.4 0.6 0.9 0.9 1

Yağışın 50 mm ve Büyük Olduğu Günler Sayısı Ortalamas 41 0 0

Kar Yağışlı Günler Sayısı 41 9.3 7.4 5.1 1.1 0 0.1 2 6.1

Kar Örtülü Günler Sayısı 41 9.9 6.4 2 0.1 0.4 4

Maksimum Kar Kalınlığı (cm) 41 30 30 20 7 10 25

Sisli Günler Sayısı Ortalaması 41 3.7 1.3 0.3 0.1 0 0 0 0.1 1 2.8

Dolulu Günler Sayısı Ortalaması 41 0.1 0.5 0.5 0.8 1 0.3 0 0.1 0.1 0.1 0.2 0.1

Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması 41 7.2 5.8 3.6 0.9 0 0 1.1 5.2 8.1

39.5732.53

17130-ANKARA 1970 - 2010



EnlemBoylamYükseklik 891Parametre Rasat S. ( Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkToplam Orajlı Günler Sayısı Ortalaması 37 0.1 0.4 0.7 2.7 6.7 5.2 3.3 2.5 1.8 1.4 0.5 0.2

07 Lokal Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 41 1.6 1.7 1.7 1.7 1.7 1.7 2.2 2.2 1.8 1.6 1.5 1.6



Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 41 1.8 2 2.1 2.1 2.1 2.1 2.5 2.4 1.9 1.8 1.7 1.8

Maksimum Rüzgar Hızı ( m_sec ) ve Yönü 41 22.0 SSE 26.5 SSE 29.2 N 22.9 SE 22.2 SE 26.7 WSW20.0 SE 18.0 SW 24.4 SW 22.0 SW 21.7 SW 18.7 SSW

Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması 41 0.2 0.3 0.4 0.5 0.3 0.3 0.1 0 0.1 0.1 0.2 0.1

Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması 41 2.8 3.2 4.2 5.2 4.6 5 4.9 4 2 1.8 1.9 2.8

N Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 1045 779 963 963 980 1006 1143 1114 1076 1260 1199 973

N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.5 1.6 1.8 1.7 1.9 2.2 2.4 2.1 1.7 1.4 1.4 1.5

NNE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 2249 2134 2066 1745 1742 2250 2770 2464 2044 2573 2288 2358

NNE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 2 1.9 2 2 2 2.4 2.7 2.6 2 1.7 1.6 1.8

NE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 6289 5563 5028 4661 5303 6058 7735 8566 6592 6895 6311 6228

NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 2.1 2.1 2.2 2.1 2.2 2.4 2.8 2.7 2.2 2 1.9 2.1

ENE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 4704 4155 4080 3828 5212 5687 7428 6647 5742 5528 4906 4743

ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 2 2 2.1 2 2.1 2.2 2.5 2.5 2.1 1.9 1.8 1.9

E Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 1587 1193 1596 1222 1718 1678 1626 1584 1433 1292 1275 1577

E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.6 1.7 1.9 1.7 1.9 1.9 2 2.1 1.7 1.6 1.4 1.6

ESE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 751 557 726 636 851 832 810 689 640 534 489 787

ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.5 1.6 1.8 1.8 1.9 1.7 2 2 1.6 1.4 1.4 1.4

SE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 651 606 830 842 827 621 747 773 607 426 456 786

SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.6 1.8 2 2 1.9 1.9 1.9 1.9 1.6 1.4 1.4 1.4

SSE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 623 583 715 706 564 379 282 270 320 349 476 533

39.5732.53

17130-ANKARA 1970 - 2010



EnlemBoylamYükseklik 891Parametre Rasat S. ( Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkSSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.8 2 2.1 2 1.9 1.6 1.7 1.5 1.6 1.4 1.7 1.6

S Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 676 860 760 643 534 360 223 244 381 462 537 619

S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.7 2.2 2 1.8 1.9 1.5 1.5 1.4 1.4 1.4 1.6 1.8

SSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 1046 1085 1298 1070 913 618 505 522 756 739 1032 1111

SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.6 2 1.8 1.8 1.6 1.5 1.6 1.5 1.4 1.3 1.6 1.5

SW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 3079 2693 3067 3422 2358 1705 1338 1417 1988 2382 2409 3009

SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.6 1.9 1.9 2 1.9 1.8 1.8 1.7 1.7 1.5 1.5 1.6

WSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 4012 3653 4387 4348 4044 2972 1838 2072 3118 3459 3490 3837

WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.6 1.8 2.1 2.1 2 2 2 2 1.9 1.7 1.6 1.6

W Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 1570 1729 2299 2601 2565 1935 1192 1407 1620 1465 1463 1639

W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.5 1.7 2.1 2.1 2.2 2.1 2.2 2 2 1.6 1.4 1.5

WNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 662 757 956 967 1157 1247 946 861 1018 902 760 684

WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.4 1.6 1.9 1.8 2.1 2.1 2.2 2 1.7 1.4 1.4 1.5

NW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 405 486 675 680 687 898 845 774 765 534 569 419

NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.3 1.5 1.8 1.7 1.9 2.1 2.2 2 1.8 1.4 1.4 1.5

NNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 41 555 494 692 686 686 874 894 780 761 742 542 508

NNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) 41 1.6 1.8 1.9 1.8 1.8 2.2 2.3 2.1 1.7 1.4 1.3 1.4

Ortalama 5 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 0.9 2.2 6.8 12.8 18.8 23.8 27.7 27.4 22.1 14.4 6.7 2.4

Minimum 5 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 -15.2 -8.3 -6 0.1 3.3 9.8 13.4 11 5.5 0.2 -6.4 -8.6

Ortalama 10 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 1.3 2.3 6.8 12.6 18.5 23.3 26.9 26.8 22 14.7 7.1 2.9

Minimum 10 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 -9.7 -5.9 -5.3 1.8 4.2 11 14.5 12.4 9.6 3.5 -1.4 -4.8

Ortalama 20 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 2 2.6 6.5 12.1 17.5 22.2 25.8 25.9 21.8 15.2 8.1 3.8

Minimum 20 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 -3.8 -5.2 -1.8 3.1 7.3 12.9 17.3 17.9 12.8 6.3 0.8 -2.6

39.5732.53

17130-ANKARA 1970 - 2010



EnlemBoylamYükseklik 891Parametre Rasat S. ( Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkOrtalama 50 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 4.1 3.8 6.5 11.2 16 20.5 24.2 25 22.2 17.1 10.9 6.4

Minimum 50 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 -1 -0.9 0.9 5.6 9 13.3 18.8 20.6 16.3 11 3.8 0.8

Ortalama 100 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 7.1 5.9 7.2 10.4 14.1 18 21.5 23.1 22.1 18.8 14.1 9.8

Minimum 100 cm. Toprak Sıcaklığı (°C) 41 1.6 2.4 2.2 5.7 9.8 13.1 17.8 20.4 18.6 14.4 7 2.9

Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) 39 1 90.2 150.7 191.3 245.8 226.1 153.6 87.7 22.9 0.7

Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) 39 7 12 12 18 15.2 18 11.8 10 8 2.8

Ortalama Günlük Toplam Güneşlenme Süresi (sa-da) 41 2.37 3.49 5.25 6.26 8.35 10.21 11.24 10.48 9.15 6.33 4.25 2.24

Ortalama Global Güneşlenme Şiddeti (cal÷cm²) 41 144.9 215.6 314.5 392.6 487.5 546.1 559.6 504.8 413.7 278.7 176.4 121.2

Maksimum Günlük Toplam Güneşlenme Şiddeti (cal÷cm²)41 1.34 1.8 1.64 1.84 1.9 1.93 2 1.75 1.64 1.92 1.2 0.98

Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı ( °C )Maksimum Deniz Suyu Sıcaklığı ( °C )Minimum Deniz Suyu Sıcaklığı ( °C )

39.5732.53

17130-ANKARA 1970 - 2010



Ek 2/g Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası

PROJE ALANI

Ek 2/h Proje Yerine Ait Fotoğraflar

TEMELLİ-POLATLI EEİH BRANŞMAN NOKTASI

LİMAK ANKA ÇİMENTO FABRİKASI İNŞAATI

Hat Güzergahı

ND.2

Hat Güzergahı

S.2

Hat GüzergahıS.1

Hat Güzergahı

ND.1 Branşman

Ek 2/ı Jeoloji Haritası



Pafta JEOLOJİ HARİTASI


BRŞMAN 441460.970 4395015.020 ND.1 441466.660 4395001.120 S.1 444200.640 4391965.100 S.2 450118.370 4383548.550

ND.2 450635.840 4383356.550


Onay

Hazırlayan İmza


Lejand


Ölçek 1/25.000

Proje Sahibi TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

BRŞMANND.1

S.1

S.2

ND.2

Ek 2/i Meşcere Haritası



Pafta MESCERE HARİTASI


BRŞMAN 441460.970 4395015.020 ND.1 441466.660 4395001.120 S.1 444200.640 4391965.100 S.2 450118.370 4383548.550

ND.2 450635.840 4383356.550


Onay

Hazırlayan İmza


Lejand


Ölçek 1/25.000


ND.1

S.1

S.2

ND.2

Z-1

OT

-Z

OT

-Z

Z-1

OT

-Z

OT

-Z

Z-4

OT

-Z

OT

-Z

Ä°s

-9

Z

Ã‡k

SD

ya0

Ã‡k

SD

ya0

OT

-1

OT

-Z

Z-2OT

-2

Ek 2/j Yetki Belgesi

Ek 2/k Taahhütname

Abdülkadir ONGUNGenel Müdür Yardımcısı

Sayı : 61576037-952.06.01-E.207427 01.06.2016Konu : Taahhütname

154 kV(TEMELLİ-POLATLI)BRŞ.N.-LİMAK ANKA ÇİMENTO FBELEKTRİK ENERJİSİ İLETİM HATTI

NİHAİ PROJE TANITIM DOSYASITAAHHÜTNAMESİ

Bağlantı Anlaşması kapsamında Ankara İli, Sincan, Polatlı ve Haymana İlçeleri sınırlarıiçerisinde gerçekleştirmeyi planladığımız 14,9 km uzunluğundaki ‘154 kV(Temelli-Polatlı)Brş.-Limak Anka Çimento FB TM Elektrik Enerjisi İletim Hattı projesi ile ilgilisunulan Nihai Proje Tanıtım Dosyasında yer alan tüm bilgi ve belgelerin doğru olduğunu ve dosyaiçerisinde belirtilen tüm hususlara uyacağımızı beyan ve taahhüt ederiz.

Muhammet Şerafettin SAVCIDaire Başkanı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM ANONİM ŞİRKETİGENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Çevre Ve Kamulaştırma Dairesi BaşkanlığıÇevre Müdürlüğü

Nasuh Akar mah. Türkocağı cad. no:12 (06520) Balgat/Çankaya/ANKARA Bilgi için:Vahide Serap BOYDAKZiraat Mühendisi

Not: 5070 sayılı elektronik imza kanunu gereği bu belge elektronik imza ile imzalanmıştır.

Ek 2/l Sistem Bağlantı Anlaşması

Ek 2/m Yerinde İnceleme Yazısı

Ek 2/n Kurum Görüşleri

Ek 2/o Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu





HAZİRAN | 2016

Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu



ii

İçindekiler Listesi

İçindekiler Listesi ............................................................................................................... ii

Tablolar Dizini .................................................................................................................... v

Şekiller Dizini .................................................................................................................... vi

1. Genel Bilgiler .......................................................................................................... 1

1.1. Tesis/İşletmenin Ticari Unvanı ................................................................................. 1

1.2. Tesis/İşletmenin Adresi ............................................................................................ 1

1.3. Tesis/İşletmenin Üretimi/Hizmet Konusu ................................................................. 1

1.4. Tesisin Bulunduğu Yer (Endüstri Bölgesi, Organize Sanayi Bölgesi, Yerleşim Bölgesi, Kırsal Alan vb.) ........................................................................................... 1

1.5. Bulunduğu Yöre ve Özellikleri (Çevredeki Mevcut Bitki Örtüsü, Topoğrafik Yapısı, Yansıtıcı ve Yutucu Yüzeyler Gibi) .............................................................. 1

1.6. Tesis/İşletme Civarındaki Yapıların Konum ve Yükseklikleri, Kat Adetleri ve En Yakın Yapının Uzaklık Mesafesi .............................................................................. 1

1.7. Tesisin Bulunduğu Alanın Topoğrafik Özellikleri ...................................................... 1

1.8. Meteorolojik Faktörler ............................................................................................... 1

1.8.a. Yıllık Rüzgâr Hızı ....................................................................................... 1 1.8.b. Mevsimlik Rüzgar Hızı ............................................................................... 2 1.8.c. Rüzgar Hızı ................................................................................................ 2 1.8.d. Hakim Rüzgar Yönü ................................................................................... 3 1.8.e. Yıllık Sıcaklık .............................................................................................. 4 1.8.f. Mevsimlik Sıcaklık ...................................................................................... 4 1.8.g. Sıcaklık ....................................................................................................... 4 1.8.h. Yıllık Nem ................................................................................................... 5 1.8.i. Mevsimlik Nem ........................................................................................... 5 1.8.j. Minumum Nem ........................................................................................... 5

1.9. Tesisin/İşletmenin Planlanan Kullanım Sahası (Toplam Alan, Tesisin/İşletmenin İşgal Ettiği Alan Sosyal ve İdari Yapıların Alanı, Yeşil Saha ve Boş Alan) ............................................................................................................. 5

1.10. Tesis/İşletme Alanındaki Ünitelerin Arazi Yerleşim Planları ..................................... 6

1.11. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu .......... 6

1.12. Tesis/İşletmenin Gürültü Konusunda Sorumlu Personelin (Adı, Soyadı, Unvanı) ..................................................................................................................... 7

1.13. Tesiste Proses Üniteleri ve Sosyal Amaçla Kullanılan Ünitelerin Vaziyet Planı ....... 7

1.14. Üretim Akım Şeması ve Gürültü Kaynaklarının Yerleri ............................................ 7

2. İnşaat Aşaması İçin Gürültü Düzeylerine (Emisyon ve İmisyon) İlişkin Bilgiler ..................................................................................................................... 8

2.1. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine ve Ekipmanların Sayısı, Ses Gücü Düzeyleri (Bilgilerin Alındığı Referans ile İnşaat Faaliyeti Süresine Bağlı Olarak Çalışma Şartlarına Göre TS 9315 (ISO 1996-1) Standardına Göre Toplam Gürültü Düzeyinin Hesaplanması (Gün İçerisindeki Çalışma Koşullarına Bağlı Olarak Lgündüz’ ün Hesaplanması, Kamu Yararı Gerektiren Bir



iii

Proje İse Gerekçelerle Birlikte Çalışma Koşullarının Verilerek Diğer Zaman Dilimleri İçin Gürültü Düzeyinin Hesaplanması) ....................................................... 8

2.1.a. Ekskavatör ............................................................................................... 10 2.1.b. Kamyon .................................................................................................... 10 2.1.c. Arazöz ...................................................................................................... 10 2.1.d. Vinç .......................................................................................................... 10 2.1.e. Beton Pompası ......................................................................................... 11 2.1.f. Beton Karıştırıcısı ..................................................................................... 11 2.1.g. Tel Çekme Makinesi ................................................................................. 11 2.1.h. Ses Basınç Düzeyleri ............................................................................... 12 2.1.i. Atmosferik Yutuş ...................................................................................... 14 2.1.j. Nihai Ses Basınç Düzeyleri ...................................................................... 15 2.1.k. Ses Düzeyleri ........................................................................................... 17 2.1.l. Lgündüz Değerleri ........................................................................................ 19

3. Arka Plan Gürültü Düzeyine İlişkin Bilgiler ....................................................... 23

4. İşletme Safhasında Oluşabilecek Gürültü/Titreşim Düzeyi Hakkında Bilgi .... 24

4.1. Tesis/İşletme İçinde Yer Alan Gürültü Kaynaklarının Yerleri, Özellikleri, Ses Bilgileri ve Ses Karakteri, Ses Gücü Düzeyleri (Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 15. ve 17. Madde Çerçevesinde) ....... 24

4.2. Tesisin Tam Kapasitede Çalışma Durumuna Bağlı Olarak Olması Muhtemel Çevresel Gürültü Düzeyinin ISO 9613-2 Hesaplama Yöntemine Göre Hesaplanması (Bu Hesaplama Yöntemine Uygun Verilerin ISO 8297 veya TS EN ISO 3744 ve TS EN ISO 3746 Standartları Çerçevesinde Temin Edilmesi) .... 24

4.3. Elde Edilen Sonuçların Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ ne Göre Değerlendirilmesi ................................................................. 24

4.4. Tesisin Çevresel Titreşim Düzeyinin Belirlenmesi, Elde Edilen Sonucun Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ nin 25. Maddesinin (a) Bendi Çerçevesinde Değerlendirilmesi (Çevresel Titreşim Esas ve Kriterleri) ............................................................................................................ 24

4.5. Patlatmanın Vibrasyon Etkisi Hesaplarında Titreşim Frekans (Hz) Aralığına Göre Titreşim Hızı (Tepe Değeri mm/sn) Hesabının Yapılarak En Yakın Yerleşim Yeri ve Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin 25. Maddesi (a) Bendine Göre Değerlendirilmesi ve Patlatmanın Vibrasyon, Hava Şoku ve Taş Savrulması Etkilerine Göre Etki Mesafesi Hesaplamalarının Yapılması ................................................................... 24

5. Kontrol Tedbirleri Hakkında Bilgi ....................................................................... 25

5.1. İnşaat Aşamasında ve İşletme Aşaması İçin Hesaplanan Çevresel Gürültü Düzeyinin Sınır Değerleri Aşması Durumunda Alınacak Kontrol Tedbirlerinin Teknik İçeriği (Ses Yalıtımı İçin Yapılarda ISO 12354-1, ISO 12354-2, ISO 12354-3, ISO 12354-4, ISO 12354-5 Standartları Çerçevesinde Uygulanacak Yalıtım Oranının Belirlenmesi, Çevresel Bariyerler İçin TSEN 1793-1, TSEN 1793-2, TSEN 1793-3 Standartları Çerçevesinde Uygulanacak Bariyer Sisteminin Belirlenmesi .......................................................................................... 25

5.2. Çevre Gürültüsü Yönetimi Amaçlı Uygulanan İdari Tedbirler ................................. 25

5.3. Çevresel Titreşim ve Yapılarda Oluşacak Hasarlarla İlgili Sınır Değerlerin Aşılması Halinde Alınacak Teknik Tedbirlerin İçeriği ............................................. 25



iv

5.4. Ulaşım Projeleri İçin Hesapla Bulunan Değerlerin Limit Değerleri Aşması Durumunda Alınacak Kontrol Tedbirlerinin Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek-V Çerçevesinde Hazırlanması ...... 25



v

Tablolar Dizini

Tablo 1 Uzun Yıllar Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri ..................................................... 2 Tablo 2 Mevsimlere Göre Uzun Yıllar Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri ......................... 2 Tablo 3 Uzun Yıllar Yönlere Göre Rüzgarın Ortalama Hız Değerleri (m/sn) .................. 2 Tablo 4 Uzun Yıllar Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Değerleri .................................... 3 Tablo 5 Uzun Yıllar Sıcaklık Değerleri ........................................................................... 4 Tablo 6 Mevsimlere Göre Uzun Yıllar Sıcaklık Değerleri ............................................... 4 Tablo 7 Uzun Yıllar Ortalama Maksimum ve Minimum Sıcaklık Değerleri ..................... 5 Tablo 8 Uzun Yıllar Nem Değerleri ................................................................................ 5 Tablo 9 Mevsimlere Göre Uzun Yıllar Ortalama Nem Değerleri .................................... 5 Tablo 10 Uzun Yıllar Nem Değerleri ................................................................................ 5 Tablo 11 Zamanlama Tablosu ......................................................................................... 6 Tablo 12 Some Noktalarının Koordinatları ....................................................................... 7 Tablo 13 İnşaat Aşamasında Yer Alacak Gürültü Kaynakları .......................................... 8 Tablo 14 Ses Gücü Düzeyleri .......................................................................................... 9 Tablo 15 Motor Güçleri ................................................................................................... 10 Tablo 16 Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri ..................................................... 11 Tablo 17 Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı ......................................... 12 Tablo 18 Ses Basınç Düzeyleri ...................................................................................... 12 Tablo 19 Atmosferik Yutuş ............................................................................................. 14 Tablo 20 Nihai Ses Basınç Düzeyleri ............................................................................. 15 Tablo 21 Düzeltme Faktörleri ......................................................................................... 17 Tablo 22 Ses Düzeyleri .................................................................................................. 17 Tablo 23 Alt Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerleri .............................................. 20 Tablo 24 Üst Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerleri ............................................. 20 Tablo 25 Tel Çekimi İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerleri ............................................. 21 Tablo 26 En Yakın Yerleşim Yerinde Hissedilecek Eşdeğer Gürültü Düzeyi ................. 22



vi

Şekiller Dizini

Şekil 1 Uzun Yıllar Rüzgarın Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Diyagramı (Yıllık) ................................................................................................................ 4

Şekil 2 İş Akım Şeması ................................................................................................. 6 Şekil 3 Alt Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerinin Mesafe İle Değişimi ............. 20 Şekil 4 Üst Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerinin Mesafe İle Değişimi ............ 21 Şekil 5 Tel Çekimi İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerinin Mesafe İle Değişimi ............ 22



1

1. Genel Bilgiler

1.1. Tesis/İşletmenin Ticari Unvanı

Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü

1.2. Tesis/İşletmenin Adresi


1.3. Tesis/İşletmenin Üretimi/Hizmet Konusu

Söz konusu elektrik enerjisi iletim hattı ile kurulması planlan Limak Anka Çimento Fabrikası’ nın enerji ihtiyacının karşılanması planlanmakta olup projenin tesis edilmesi, hem bölge ekonomisini hem de Türkiye ekonomisini, olumlu yönde etkileyecektir.

1.4. Tesisin Bulunduğu Yer (Endüstri Bölgesi, Organize Sanayi Bölgesi, Yerleşim Bölgesi, Kırsal Alan vb.)

Proje, Ankara ili, Sincan, Polatlı ve Haymana ilçeleri’ nde yer alan kırsal bir alanda gerçekleştirilecektir.

1.5. Bulunduğu Yöre ve Özellikleri (Çevredeki Mevcut Bitki Örtüsü, Topoğrafik Yapısı, Yansıtıcı ve Yutucu Yüzeyler Gibi)

EEİH’ nın geçtiği güzergah üzerindeki arazi kullanım durumu ve miktarları, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ nden temin edilerek sayısal arazi varlığı haritaları üzerine işlenerek rapor içerisinde verilmiştir.

1.6. Tesis/İşletme Civarındaki Yapıların Konum ve Yükseklikleri, Kat Adetleri ve En Yakın Yapının Uzaklık Mesafesi

Tesis edilmesi planlanan EEİH' nın inceleme alanı olarak belirlenmiş koridoru içerisinde EEİH’ na en yakın yerleşim yeri 110 m uzaklıkta Olukpınar Köyü’ dür.

1.7. Tesisin Bulunduğu Alanın Topoğrafik Özellikleri

EEİH’ nın geçeceği güzergah genel hatlarıyla kıraç bir arazi yapısına sahiptir.

1.8. Meteorolojik Faktörler

EİH güzergahının bulunduğu bölgenin iklimsel faktörlerinin belirlenmesinde Ankara Meteoroloji İstasyonu 1970-2010 yıllarına ait veriler kullanılmıştır.

1.8.a. Yıllık Rüzgâr Hızı

Ankara Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1970-2010 yılları arası yıllık ortalama rüzgar hızı 2,1 m/sn’ dir.



2

Tablo 1 Uzun Yıllar Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık

Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) 1.8 2 2.1 2.1 2.1 2.1 2.5 2.4 1.9 1.8 1.7 1.8 2.0

Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 1970-2010 Yılları Arası, Ankara

1.8.b. Mevsimlik Rüzgar Hızı

Yukarıdaki tabloda yer alan değerler doğrultusunda Ankara Meteoroloji İstasyonu’ na ait mevsimlere göre uzun yıllar ortalama rüzgar hızı değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 2 Mevsimlere Göre Uzun Yıllar Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri

Yön Kış İlkbahar Yaz Sonbahar

Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) 1,8 2,1 2,2 2,0

1.8.c. Rüzgar Hızı

Ankara Meteoroloji İstasyonu’ na ait yönlere göre uzun yıllar ortalama rüzgar hızı değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 3 Uzun Yıllar Yönlere Göre Rüzgarın Ortalama Hız Değerleri (m/sn)

Ortalama Rüzgar Hızları

Yönü 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık

N 1.5 1.6 1.8 1.7 1.9 2.2 2.4 2.1 1.7 1.4 1.4 1.5 1.8

NNE 2 1.9 2 2 2 2.4 2.7 2.6 2 1.7 1.6 1.8 2.1

NE 2.1 2.1 2.2 2.1 2.2 2.4 2.8 2.7 2.2 2 1.9 2.1 2.2

ENE 2 2 2.1 2 2.1 2.2 2.5 2.5 2.1 1.9 1.8 1.9 2.1

E 1.6 1.7 1.9 1.7 1.9 1.9 2 2.1 1.7 1.6 1.4 1.6 1.8

ESE 1.5 1.6 1.8 1.8 1.9 1.7 2 2 1.6 1.4 1.4 1.4 1.7

SE 1.6 1.8 2 2 1.9 1.9 1.9 1.9 1.6 1.4 1.4 1.4 1.7

SSE 1.8 2 2.1 2 1.9 1.6 1.7 1.5 1.6 1.4 1.7 1.6 1.7

S 1.7 2.2 2 1.8 1.9 1.5 1.5 1.4 1.4 1.4 1.6 1.8 1.7

SSW 1.6 2 1.8 1.8 1.6 1.5 1.6 1.5 1.4 1.3 1.6 1.5 1.6

SW 1.6 1.9 1.9 2 1.9 1.8 1.8 1.7 1.7 1.5 1.5 1.6 1.7

WSW 1.6 1.8 2.1 2.1 2 2 2 2 1.9 1.7 1.6 1.6 1.9

W 1.5 1.7 2.1 2.1 2.2 2.1 2.2 2 2 1.6 1.4 1.5 1.9



3

WNW 1.4 1.6 1.9 1.8 2.1 2.1 2.2 2 1.7 1.4 1.4 1.5 1.8

NW 1.3 1.5 1.8 1.7 1.9 2.1 2.2 2 1.8 1.4 1.4 1.5 1.7

NNW 1.6 1.8 1.9 1.8 1.8 2.2 2.3 2.1 1.7 1.4 1.3 1.4 1.8


1.8.d. Hakim Rüzgar Yönü

Ankara Meteoroloji İstasyonu’ na ait yönlere göre uzun yıllar esme sayıları toplamları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 4 Uzun Yıllar Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Değerleri

Yön Esme Sayıları Toplamı

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 YILLIK

N 1045 779 963 963 980 1006 1143 1114 1076 1260 1199 973 12,501

NNE 2249 2134 2066 1745 1742 2250 2770 2464 2044 2573 2288 2358 26,683

NE 6289 5563 5028 4661 5303 6058 7735 8566 6592 6895 6311 6228 75,229

ENE 4704 4155 4080 3828 5212 5687 7428 6647 5742 5528 4906 4743 62,660

E 1587 1193 1596 1222 1718 1678 1626 1584 1433 1292 1275 1577 17,781

ESE 751 557 726 636 851 832 810 689 640 534 489 787 8,302

SE 651 606 830 842 827 621 747 773 607 426 456 786 8,172

SSE 623 583 715 706 564 379 282 270 320 349 476 533 5,800

S 676 860 760 643 534 360 223 244 381 462 537 619 6,299

SSW 1046 1085 1298 1070 913 618 505 522 756 739 1032 1111 10,695

SW 3079 2693 3067 3422 2358 1705 1338 1417 1988 2382 2409 3009 28,867

WSW 4012 3653 4387 4348 4044 2972 1838 2072 3118 3459 3490 3837 41,230

W 1570 1729 2299 2601 2565 1935 1192 1407 1620 1465 1463 1639 21,485

WNW 662 757 956 967 1157 1247 946 861 1018 902 760 684 10,917

NW 405 486 675 680 687 898 845 774 765 534 569 419 7,737

NNW 555 494 692 686 686 874 894 780 761 742 542 508 8,214


Yukarıdaki tabloda yer alan değerler doğrultusunda Ankara Meteoroloji İstasyonu’ na ait 1. derece hakim rüzgar yönü kuzeydoğu (NE), 2. derece hakim rüzgar yönü doğu kuzeydoğu (ENE) ve 3. derece hakim rüzgar yönü batı güneybatı(WSW) yönü olarak tespit edilmiştir.



4

Şekil 1 Uzun Yıllar Rüzgarın Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Diyagramı (Yıllık)

1.8.e. Yıllık Sıcaklık

Ankara Meteoroloji İstasyonu’na ait uzun yıllar ortalama sıcaklık değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 5 Uzun Yıllar Sıcaklık Değerleri

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık

Ortalama Sıcaklık

(ºC) 0.3 2 6.2 11.3 16.1 20.2 23.6 23.3 18.7 13 6.8 2.2 12.0


1.8.f. Mevsimlik Sıcaklık

Yukarıdaki tabloda yer alan değerler doğrultusunda Ankara Meteoroloji İstasyonu’ na ait mevsimlere göre uzun yıllar ortalama sıcaklık değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 6 Mevsimlere Göre Uzun Yıllar Sıcaklık Değerleri


Ortalama Sıcaklık (ºC) 1.5 11.2 22,4 12,8

1.8.g. Sıcaklık

Ankara Meteoroloji İstasyonu’ na ait uzun yıllar ortalama yüksek ve düşük sıcaklık değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.



5

Tablo 7 Uzun Yıllar Ortalama Maksimum ve Minimum Sıcaklık Değerleri

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık

Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması

(ºC)

4.3 6.7 11.9 17.2 22.2 26.6 30.2 30.1 26 19.8 12.5 6.1 17.8

Minumum Sıcaklıkların Ortalaması

(ºC)

-3.1 -2 1.1 5.7 9.7 13.1 16.1 16.1 11.9 7.5 2.3 -1 6.5


1.8.h. Yıllık Nem

Ankara Meteoroloji İstasyonu’na ait uzun yıllar ortalama nem değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 8 Uzun Yıllar Nem Değerleri

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık

Ortalama Nem (%)

76 70.8 63.3 59.9 56.8 52.2 46.3 45.9 50.3 60.9 70.2 76.4 60.8


1.8.i. Mevsimlik Nem

Yukarıdaki tabloda yer alan değerler doğrultusunda Ankara Meteoroloji İstasyonu’na ait mevsimlere göre uzun yıllar ortalama nem değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir

Tablo 9 Mevsimlere Göre Uzun Yıllar Ortalama Nem Değerleri


Ortalama Nem (%) 74.4 60.0 48.1 60.5

1.8.j. Minumum Nem

Ankara Meteoroloji İstasyonu’na ait uzun yıllar minimum nem değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 10 Uzun Yıllar Nem Değerleri

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık

Minumum Nem (%)

28 15 12 12 9 9 8 8 8 13 15 23 8.0


1.9. Tesisin/İşletmenin Planlanan Kullanım Sahası (Toplam Alan, Tesisin/İşletmenin İşgal Ettiği Alan Sosyal ve İdari Yapıların Alanı, Yeşil Saha ve Boş Alan)

Yaklaşık 14,9 km uzunluğundaki EEİH bünyesinde kullanılacak her bir taşıyıcı ve durdurucu direk için mülkiyet hakkı tesis edilecek ve bu alanlar kamulaştırılacaktır. EİH’



6

nın sağında ve solunda yaklaşık 25’ er m olmak üzere toplam 50 m genişliğindeki alanda ise irtifak hakkı tesis edilecek olup bu alan da benzer şekilde kamulaştırılacaktır. İrtifak ve mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacak alanlar, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde TEİAŞ tarafından teşkil edilecek istimlâk komisyonu marifetiyle ve hak sahiplerine gerekli kamulaştırma bedelleri ödenmek suretiyle kamulaştırılacaktır.

1.10. Tesis/İşletme Alanındaki Ünitelerin Arazi Yerleşim Planları

EEİH güzergah planı Proje Tanıtım Dosyası ekinde verilmiştir.

1.11. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu

Projeye konu faaliyetle ilgili olarak çevresel etki sürecinin olumlu sonuçlanmasından sonra aşağıda verilen iş akım şemasında görülen işlemler gerçekleştirilecek olup, söz konusu işlemler ilerleyen bölümlerde ayrıntılı şekilde açıklanmıştır.

Şekil 2 İş Akım Şeması

Tablo 11 Zamanlama Tablosu

Yıl 2016 2017

Ay 5 6 7 8 9…12 1-12

ÇED Süreci

Kamulaştırma

İnşaat (Alt-Üst Monta ve Tel Çekimi)

Geçici Kabul

Kesin Kabul



7

Yukarıda verilen zamanlama tablosunda da görüleceği üzere ÇED süreci olumlu tamamlandıktan sonra kamulaştırma işlemleri gerçekleştirilecektir. Kamulaştırma işlemleri sonrası inşaat faaliyetlerine geçilecek olup, inşaat faaliyetleri sonrasında da gerekli testler yapılarak öncelikle geçici kabul sonrasında da kesin kabulü yapılarak hat işletmeye alınacaktır.

1.12. Tesis/İşletmenin Gürültü Konusunda Sorumlu Personelin (Adı, Soyadı, Unvanı)

Projenin inşaat aşamasında görevlendirilecek şantiye sorumlusu gürültü konusunda da sorumlu olacaktır.

1.13. Tesiste Proses Üniteleri ve Sosyal Amaçla Kullanılan Ünitelerin Vaziyet Planı

Projenin inşaat aşamasında hareketli araç ve iş makineleri kullanılacaktır. Projenin inşaat aşamasında çalışacak personel; tüm sosyal ihtiyaçlarını en yakın yerleşim birimlerinden veya çeşitli noktalara kurulacak şantiyelerdeki sosyal ve idari tesislerden karşılayacaktır.

EEİH’ nın some noktalarının koordinatları ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.


Nokta UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84)


BRŞMAN 441460.970 4395015.020 39.7013862 32.3167741

ND.1 441466.660 4395001.120 39.7012613 32.3168417

S.1 444200.640 4391965.100 39.6740911 32.3489867

S.2 450118.370 4383548.550 39.5986256 32.4186178

ND.2 450635.840 4383356.550 39.5969256 32.4246588


1.14. Üretim Akım Şeması ve Gürültü Kaynaklarının Yerleri

İnşaat aşamasında çevresel gürültüye sebebiyet verecek gürültü kaynakları hareketli kaynaklardır. Dolayısı ile söz konusu gürültü kaynakları değişik zamanlarda EEİH güzergahının değişik noktalarında faaliyet gösterecektir.



8

2. İnşaat Aşaması İçin Gürültü Düzeylerine (Emisyon ve İmisyon) İlişkin Bilgiler

2.1. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine ve Ekipmanların Sayısı, Ses Gücü Düzeyleri (Bilgilerin Alındığı Referans ile İnşaat Faaliyeti Süresine Bağlı Olarak Çalışma Şartlarına Göre TS 9315 (ISO 1996-1) Standardına Göre Toplam Gürültü Düzeyinin Hesaplanması (Gün İçerisindeki Çalışma Koşullarına Bağlı Olarak Lgündüz’ ün Hesaplanması, Kamu Yararı Gerektiren Bir Proje İse Gerekçelerle Birlikte Çalışma Koşullarının Verilerek Diğer Zaman Dilimleri İçin Gürültü Düzeyinin Hesaplanması)

Açık alanda kullanılan ekipmanların gürültü düzeylerinin belirlenmesinde T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ nca hazırlanan ve 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmî Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik (2000/14/AT) hükümlerine uyulmuştur. Tesiste kullanılacak alet, ekipman ve makinelerden yayılmasına izin verilen maksimum ses gücü düzeylerinin belirlenmesinde T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve 03.03.2009 tarih ve 27158 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Makina Emniyeti Yönetmeliği’ nde (2006/42/AT) verilen esaslar sağlanmıştır.

Tesiste çalışacakların kulak sağlık ve konforu açısından maruz kaldıkları gürültü ve titreşim düzeyleri için 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Gürültü Yönetmeliği ve Titreşim Yönetmeliği ve ilgili değişiklik hükümleri’ nde getirilen esaslar sağlanacaktır.

İnşaat faaliyetleri kapsamında kullanılacak olan ve çevresel gürültüye sebebiyet verecek olan gürültü kaynakları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Aşağıdaki tabloda yer alan gürültü kaynaklarının tamamı hareketli gürültü kaynaklarıdır.

Tablo 13 İnşaat Aşamasında Yer Alacak Gürültü Kaynakları

Aşama Araç ve Ekipman Miktar

Alt Montaj

Ekskavatör 1

Kamyon 1

Beton Pompası 1

Beton Karıştırıcısı 1

Arazöz 1

Üst Montaj

Kamyon 1

Vinç 1

Arazöz 1

Tel Çekimi Tel Çekme Makinesi 1

Arazöz 1

Proje kapsamında inşaat aşamasında kullanılacak olan makine ve tesisatın 500-

4000 Hz arasındaki dört oktav bandındaki toplam ses gücü düzeylerinin hesaplanması için 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmî Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Açık



9

Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik (2000/14/AT)’ in Müsaade Edilen Ses Güç Seviyeleri ve Gürültü İşaretlemesi ve Standartlar adlı 5. maddesinde motor gücü seviyelerine göre verilen formüller kullanılmıştır.

Tablo 14 Ses Gücü Düzeyleri

Teçhizat Tipi

Net Kurulu Güç

P (kW)

Elektrik Gücü

Pel (kW)

Uygulama Kütlesi, m

(kg)

Kesme Genişliği

L (cm)

Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi

dB/1 pW

3 Temmuz 2004’ den İtibaren

3 Ocak 2006’ dan İtibaren

Tekerlekli Dozerler, Tekerlekli Yükleyiciler, Tekerlekli Kazıcı-Yükleyiciler, Damperli Kamyonlar, Greyderler, Yükleyici Tipli Toprak Doldurmalı

Sıkıştırıcılar, İçten Yanmalı Motor Tahrikli Karşı Ağırlıklı Hidrolik Kaldırmalı Kamyonlar, Hareketli Vinçler, Sıkıştırma Makineleri (Titreşimsiz

Silindirler), Kaldırım Perdah Makineleri, Hidrolik Güç Oluşturma Makineleri

P ≤ 55 104 101

P > 55 85 + 11 log P 82 + 11 log

P

Kazıcılar, Eşya Taşımak İçin Yük Asansörleri, Yapı (Konstrüksiyon) Vinçleri, Motorlu Çapalama Makineleri

P ≤ 15 96 93

P > 15 83 + 11 log P 80 + 11 log

P

Elle Tutulan Beton Kırıcıları ve Deliciler

m ≤ 15 107 105

15 < m < 30 94 + 11 log

m 92 + 11 log

m

m ≥ 30 96 + 11 log

m 94 + 11 log

m

Sıkıştırma makineleri (titreşimli silindirler, titreştirici levhalar, titreşimli çekiçler)

P ≤ 8 108 105

8 < P ≤ 70 109 106

P > 70 89 + 11 log P 86 + 11 log

P

Kaynak ve güç jeneratörleri

Pel ≤ 2 97 + log Pel 95 + log Pel

2< Pel ≤ 10 98 + log Pel 96 + log Pel

10<Pel 97 + log Pel 95 + log Pel

Kompresörler P ≤ 15 99 97

P > 15 97 + 2 log P 95 + 2 log P



10

Ses gücü düzeyleri, kullanılacak araç ve ekipmanların motor gücü veya uygulama kütleleri esas alınarak yukarıdaki tabloda yer alan formüller vasıtası ile her bir araç ve ekipman için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Kullanılacak araç ve ekipmanların motor gücü düzeyleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 15 Motor Güçleri

Kullanılacak Ekipman Motor Gücü

HP Kw

Ekskavatör 250 186,5

Kamyon 150 111,9

Arazöz 150 111,9

Not: 1 HP = 0,746 kW

2.1.a. Ekskavatör

Ekskavatör için 250 HP’ lik (186,5 kW) motor gücü yukarıdaki tabloda kazıcılar için verilen 55 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında Lw = 82 + 11 log P formülü kullanılmıştır.

Lw = 82+ 11 log 186,5

Lw = 107,0 dB

2.1.b. Kamyon

Kamyon için verilen 150 HP’ lik (111,9 kW) motor gücü, yukarıdaki tabloda damperli kamyonlar için verilen 55 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında Lw = 82 + 11 log P formülü kullanılmıştır.

Lw = 82 + 11 log 111,9

Lw = 104,5 dB

2.1.c. Arazöz

Arazözler kamyon özellikli olacaktır. Arazöz için verilen 150 HP’ lik (111,9 kW) motor gücü, yukarıdaki tabloda damperli kamyonlar için verilen 55 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında Lw = 82 + 11 log P formülü kullanılmıştır.

Lw = 82 + 11 log 111,9

Lw = 104,5 dB

2.1.d. Vinç

Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı ve 2002/49/EC sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimine İlişkin Avrupa Birliği Direktifi kapsamında Department of Environment, Food and Rural Affairs (U.K.) adlı kurum tarafından Hepworth Acoustics, DGMR Danışmanlık ve Acustinet adlı kuruluşlara yaptırılan Industrial Noise in IMAGINE



11

adlı çalışmada içten yanmalı motor kullanan ve iyi durumdaki mobil teleskop vinçler ses gücü düzeyi 103,1 dB olarak verilmektedir.

2.1.e. Beton Pompası

Yukarıda bahsi geçen çalışmada mobil beton pompaları için ses gücü düzeyi 109,0 dB olarak verilmektedir.

2.1.f. Beton Karıştırıcısı

Yukarıda bahsi geçen çalışmada mobil beton mikserleri için ses gücü düzeyi 109,0 dB olarak verilmektedir.

2.1.g. Tel Çekme Makinesi

Tel çekme makinesi ekskavatör gibi kabul edilmiş ve ses gücü düzeyi 107,0 dB olarak kabul edilmiştir.

Yukarıda yer alan gürültü kaynaklarına ait ses gücü düzeyleri toplu şekilde aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 16 Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri

Araç ve Ekipman Ses Gücü Düzeyi (dB)

Ekskavatör 107,0

Kamyon 104,5

Beton Pompası 109,0

Beton Karıştırıcısı 109,0

Arazöz 104,5

Vinç 103,1

Tel Çekme Makinesi 107,0

Yukarıdaki tabloda yer alan gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin 500-4.000 Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Bu amaçla desibellerle toplama işlemi tersine gerçekleştirilerek her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir.

w

w

L (i)

10w

1

L

10

w

L 10 log( 10 )

10L (i) = 10 log ( )

4

n

i

x



12

Tablo 17 Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı

Gürültü Kaynakları Ses Gücü Düzeyi (dB)

Toplam 500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

Ekskavatör 107,0 101.0 101.0 101.0 101.0

Kamyon 104,5 98.5 98.5 98.5 98.5

Beton Pompası 109,0 103.0 103.0 103.0 103.0

Beton Karıştırıcısı 109,0 103.0 103.0 103.0 103.0

Arazöz 104,5 98.5 98.5 98.5 98.5

Vinç 103,1 97.1 97.1 97.1 97.1

Tel Çekme Makinesi 107,0 101.0 101.0 101.0 101.0

Not: Toplam ses gücü düzeyinin 4 oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir.

2.1.h. Ses Basınç Düzeyleri

Her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir.

p w 2

QL L 10log( )

4πr

Lp x Mesafedeki Ses Basınç Düzeyi Q Ses Düzeyi Sabiti (Hareketli kaynaklar için 1 alınmıştır) r Mesafe

Tablo 18 Ses Basınç Düzeyleri

Gürültü Kaynakları Mesafe Ses Basınç Düzeyi (dB)

500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

Ekskavatör

50 56,03 56,03 56,03 56,03

100 50,01 50,01 50,01 50,01

250 42,05 42,05 42,05 42,05

500 36,03 36,03 36,03 36,03

1.000 30,01 30,01 30,01 30,01

2.000 23,99 23,99 23,99 23,99

3.000 20,47 20,47 20,47 20,47

Kamyon

50 53,53 53,53 53,53 53,53

100 47,51 47,51 47,51 47,51

250 39,55 39,55 39,55 39,55



13


500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

500 33,53 33,53 33,53 33,53

1.000 27,51 27,51 27,51 27,51

2.000 21,49 21,49 21,49 21,49

3.000 17,97 17,97 17,97 17,97

Beton Pompası

50 58,03 58,03 58,03 58,03

100 52,01 52,01 52,01 52,01

250 44,05 44,05 44,05 44,05

500 38,03 38,03 38,03 38,03

1.000 32,01 32,01 32,01 32,01

2.000 25,99 25,99 25,99 25,99

3.000 22,47 22,47 22,47 22,47

Beton Karıştırıcısı

50 58,03 58,03 58,03 58,03

100 52,01 52,01 52,01 52,01

250 44,05 44,05 44,05 44,05

500 38,03 38,03 38,03 38,03

1.000 32,01 32,01 32,01 32,01

2.000 25,99 25,99 25,99 25,99

3.000 22,47 22,47 22,47 22,47

Arazöz

50 53,53 53,53 53,53 53,53

100 47,51 47,51 47,51 47,51

250 39,55 39,55 39,55 39,55

500 33,53 33,53 33,53 33,53

1.000 27,51 27,51 27,51 27,51

2.000 21,49 21,49 21,49 21,49

3.000 17,97 17,97 17,97 17,97

Vinç

50 52,13 52,13 52,13 52,13

100 46,11 46,11 46,11 46,11

250 38,15 38,15 38,15 38,15

500 32,13 32,13 32,13 32,13



14


500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

1.000 26,11 26,11 26,11 26,11

2.000 20,09 20,09 20,09 20,09

3.000 16,57 16,57 16,57 16,57

Tel Çekme Makinesi

50 56,03 56,03 56,03 56,03

100 50,01 50,01 50,01 50,01

250 42,05 42,05 42,05 42,05

500 36,03 36,03 36,03 36,03

1.000 30,01 30,01 30,01 30,01

2.000 23,99 23,99 23,99 23,99

3.000 20,47 20,47 20,47 20,47

2.1.i. Atmosferik Yutuş

Her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup Ortalama Nem (Q) % 60,8 alınmıştır.

2-8

atm

f x rA 7.4 10

Qx

Tablo 19 Atmosferik Yutuş

Frekans Mesafe Atmosferik Yutuş

500

50 0,01

100 0,02

250 0,06

500 0,14

1.000 0,19

2.000 0,25

3.000 0,37

1000

50 0,05

100 0,10

250 0,25

500 0,55



15

Frekans Mesafe Atmosferik Yutuş

1.000 0,75

2.000 1,00

3.000 1,50

2000

50 0,20

100 0,40

250 1,00

500 2,20

1.000 2,99

2.000 3,99

3.000 5,99

4000

50 0,80

100 1,60

250 3,99

500 8,78

1.000 11,98

2.000 15,97

3.000 23,96

2.1.j. Nihai Ses Basınç Düzeyleri

Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Lp = Lp - Aatm

Tablo 20 Nihai Ses Basınç Düzeyleri

Gürültü Kaynakları Mesafe Nihai Ses Basınç Düzeyi (dB)

500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

Ekskavatör

50 56.01 55.97 55.78 55.02

80 51.92 51.85 51.54 50.33

160 45.88 45.72 45.12 42.69

250 41.97 41.73 40.79 37.00

500 35.87 35.40 33.50 25.93



16


500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

750 32.27 31.56 28.72 17.36

1000 29.69 28.75 24.96 9.81

Kamyon

50 53.51 53.47 53.28 52.52

80 49.42 49.35 49.04 47.83

160 43.38 43.22 42.62 40.19

250 39.47 39.23 38.29 34.50

500 33.37 32.90 31.00 23.43

750 29.77 29.06 26.22 14.86

1000 27.19 26.25 22.46 7.31

Beton Pompası

50 58.01 57.97 57.78 57.02

80 53.92 53.85 53.54 52.33

160 47.88 47.72 47.12 44.69

250 43.97 43.73 42.79 39.00

500 37.87 37.40 35.50 27.93

750 34.27 33.56 30.72 19.36

1000 31.69 30.75 26.96 11.81


50 58.01 57.97 57.78 57.02

80 53.92 53.85 53.54 52.33

160 47.88 47.72 47.12 44.69

250 43.97 43.73 42.79 39.00

500 37.87 37.40 35.50 27.93

750 34.27 33.56 30.72 19.36

1000 31.69 30.75 26.96 11.81

Arazöz

50 53.51 53.47 53.28 52.52

80 49.42 49.35 49.04 47.83

160 43.38 43.22 42.62 40.19

250 39.47 39.23 38.29 34.50

500 33.37 32.90 31.00 23.43

750 29.77 29.06 26.22 14.86



17


500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

1000 27.19 26.25 22.46 7.31

Vinç

50 52.11 52.07 51.88 51.12

80 48.02 47.95 47.64 46.43

160 41.98 41.82 41.22 38.79

250 38.07 37.83 36.89 33.10

500 31.97 31.50 29.60 22.03

750 28.37 27.66 24.82 13.46

1000 25.79 24.85 21.06 5.91

Tel Çekme Makinesi

50 59.02 58.98 58.79 58.03

80 54.93 54.86 54.55 53.34

160 48.89 48.73 48.13 45.70

250 44.98 44.74 43.80 40.01

500 38.88 38.41 36.51 28.94

750 35.28 34.57 31.73 20.37

1000 32.70 31.76 27.97 12.82

2.1.k. Ses Düzeyleri

A ağırlık ses düzeylerinin hesaplanması için aşağıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri kullanılmıştır.

Tablo 21 Düzeltme Faktörleri

Merkez Frekansı (Hz) Düzeltme Faktörü

500 -3,2

1.000 0,0

2.000 +1,2

4.000 +1,0

Yukarıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri ile yapılan hesap sonucunda her bir

gürültü kaynağının 4 oktav bandı için bulunan ses düzeyleri ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 22 Ses Düzeyleri

Gürültü Kaynakları Mesafe Ses Düzeyi (dBA) Toplam Ses Düzeyi (dBA)



18

500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

Ekskavatör

50 52,82 55,98 57,02 56,21 61,79

100 43,25 46,33 47,07 45,04 51,67

250 38,79 41,79 42,23 38,97 46,75

500 32,70 35,52 35,19 28,86 39,78

1.000 26,55 28,99 27,13 14,68 32,53

2.000 20,28 21,95 17,02 -7,67 24,96

3.000 16,50 17,40 9,42 -27,53 20,35

Kamyon

50 50,32 53,48 54,52 53,71 59,29

100 40,75 43,83 44,57 42,54 49,17

250 36,29 39,29 39,73 36,47 44,25

500 30,20 33,02 32,69 26,36 37,28

1.000 24,05 26,49 24,63 12,18 30,03

2.000 17,78 19,45 14,52 -10,17 22,46

3.000 14,00 14,90 6,92 -30,03 17,85

Beton Pompası

50 54,82 57,98 59,02 58,21 63,79

100 45,25 48,33 49,07 47,04 53,67

250 40,79 43,79 44,23 40,97 48,75

500 34,70 37,52 37,19 30,86 41,78

1.000 28,55 30,99 29,13 16,68 34,53

2.000 22,28 23,95 19,02 -5,67 26,96

3.000 18,50 19,40 11,42 -25,53 22,35


50 54,82 57,98 59,02 58,21 63,79

100 45,25 48,33 49,07 47,04 53,67

250 40,79 43,79 44,23 40,97 48,75

500 34,70 37,52 37,19 30,86 41,78

1.000 28,55 30,99 29,13 16,68 34,53

2.000 22,28 23,95 19,02 -5,67 26,96

3.000 18,50 19,40 11,42 -25,53 22,35

Arazöz 50 49,82 52,98 54,02 53,21 58,79

100 40,25 43,33 44,07 42,04 48,67



19

Gürültü Kaynakları Mesafe Ses Düzeyi (dBA)

Toplam Ses Düzeyi (dBA) 500 Hz 1.000 Hz 2.000 Hz 4.000 Hz

250 35,79 38,79 39,23 35,97 43,75

500 29,70 32,52 32,19 25,86 36,78

1.000 23,55 25,99 24,13 11,68 29,53

2.000 17,28 18,95 14,02 -10,67 21,96

3.000 13,50 14,40 6,42 -30,53 17,35

Vinç

50 48,92 52,08 53,12 52,31 57,89

100 39,35 42,43 43,17 41,14 47,77

250 34,89 37,89 38,33 35,07 42,85

500 28,80 31,62 31,29 24,96 35,88

1.000 22,65 25,09 23,23 10,78 28,63

2.000 16,38 18,05 13,12 -11,57 21,06

3.000 12,60 13,50 5,52 -31,43 16,45

Tel Çekme Makinesi

50 52,82 55,98 57,02 56,21 61,79

100 43,25 46,33 47,07 45,04 51,67

250 38,79 41,79 42,23 38,97 46,75

500 32,70 35,52 35,19 28,86 39,78

1.000 26,55 28,99 27,13 14,68 32,53

2.000 20,28 21,95 17,02 -7,67 24,96

3.000 16,50 17,40 9,42 -27,53 20,35

2.1.l. Lgündüz Değerleri

En kötü senaryo kabulü ile her bir gürültü kaynağının aynı anda çalışması durumunda oluşacak eşdeğer gürültü düzeyleri ise hesaplanmış olup aşağıdaki tabloda her bir aşama için ayrı ayrı verilmiştir. Bu amaçla aşağıdaki formül kullanılmış olup ekipman sayıları göz önünde bulundurularak hesaplamalar gerçekleştirilmiştir.

(i)Ln10

eqi=1

gündüz eq

L = 10 x log ( n.10 )

L = L

Yukarıdaki formülden ekipman sayısıdır.



20

Tablo 23 Alt Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerleri

Mesafe Eşdeğer Gürültü Düzeyi (dBA)

50 69,0

100 58,9

250 53,9

500 47,0

1.000 39,7

2.000 32,2

3.000 27,5

Şekil 3 Alt Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerinin Mesafe İle Değişimi

Tablo 24 Üst Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerleri


50 63,5

100 53,3

250 48,4

500 41,5

1.000 34,2

2.000 26,6

3.000 22,1



21

Şekil 4 Üst Montaj İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerinin Mesafe İle Değişimi

Tablo 25 Tel Çekimi İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerleri


50 63,6

100 53,4

250 48,5

500 41,5

1.000 34,3

2.000 26,7

3.000 22,1



22

Şekil 5 Tel Çekimi İşlemleri Esnasında Lgündüz Değerinin Mesafe İle Değişimi

Yapılan hesaplamalar neticesinde proje yerinde inşaat aşamasında 50. metrede oluşacak gürültü seviyesinin en fazla 63,6 dBA civarında olacağı belirlenmiştir.

04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde verilen Şantiye Alanı Çevresel Gürültü Sınır Değerleri tablosunda “Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar” için verilen 60 dBA sınır değerinin 100 m mesafede altına inilmektedir. EEİH’ na en yakın yerleşim yeri 110 m uzaklıkta ki Olukpınar Köyü’ nde hissedilecek gürültü seviyesi 59 dBA civarında olacağı belirlenmiştir.

Tablo 26 En Yakın Yerleşim Yerinde Hissedilecek Eşdeğer Gürültü Düzeyi

En Yakın Yerleşim Yeri Mesafeler Sınır Değer( dBA) Hissedilecek Eşdeğer

Gürültü Düzeyi (dBA)

Olukpınar Köyü 110 m 60 59

Yapılan hesaplamalar tüm ekipmanların aynı anda çalıştığı varsayılarak

yapılmıştır. Reelde ise tüm ekipmanın aynı anda çalışması söz konusu olmadığından oluşacak gürültü düzeyinin hesaplanan gürültü düzeyinden daha düşük seviyelerde olacağı öngörülmektedir.



23

3. Arka Plan Gürültü Düzeyine İlişkin Bilgiler

Proje, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ek listelerinde yer almadığından dolayı arka plan gürültü düzeyi ölçülmemiştir.



24

4. İşletme Safhasında Oluşabilecek Gürültü/Titreşim Düzeyi Hakkında Bilgi

4.1. Tesis/İşletme İçinde Yer Alan Gürültü Kaynaklarının Yerleri, Özellikleri, Ses Bilgileri ve Ses Karakteri, Ses Gücü Düzeyleri (Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 15. ve 17. Madde Çerçevesinde)

Proje bir enerji iletim hattı projesi olduğundan dolayı işletme aşamasında çevresel gürültüye sebebiyet verecek herhangi bir araç ve ekipman kullanılmayacak olup bu sebeple işletme aşaması için herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır.

4.2. Tesisin Tam Kapasitede Çalışma Durumuna Bağlı Olarak Olması Muhtemel Çevresel Gürültü Düzeyinin ISO 9613-2 Hesaplama Yöntemine Göre Hesaplanması (Bu Hesaplama Yöntemine Uygun Verilerin ISO 8297 veya TS EN ISO 3744 ve TS EN ISO 3746 Standartları Çerçevesinde Temin Edilmesi)

Yukarıda açıklanan sebeplerden dolayı bu başlık altında herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır.

4.3. Elde Edilen Sonuçların Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ ne Göre Değerlendirilmesi


4.4. Tesisin Çevresel Titreşim Düzeyinin Belirlenmesi, Elde Edilen Sonucun Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ nin 25. Maddesinin (a) Bendi Çerçevesinde Değerlendirilmesi (Çevresel Titreşim Esas ve Kriterleri)


4.5. Patlatmanın Vibrasyon Etkisi Hesaplarında Titreşim Frekans (Hz) Aralığına Göre Titreşim Hızı (Tepe Değeri mm/sn) Hesabının Yapılarak En Yakın Yerleşim Yeri ve Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin 25. Maddesi (a) Bendine Göre Değerlendirilmesi ve Patlatmanın Vibrasyon, Hava Şoku ve Taş Savrulması Etkilerine Göre Etki Mesafesi Hesaplamalarının Yapılması




25

5. Kontrol Tedbirleri Hakkında Bilgi

Proje kapsamında kullanılacak araç ve ekipmanların düzenli olarak bakımları gerçekleştirilecek olup varsa gürültüye sebep olan parçaları değiştirilecektir.

04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.

5.1. İnşaat Aşamasında ve İşletme Aşaması İçin Hesaplanan Çevresel Gürültü Düzeyinin Sınır Değerleri Aşması Durumunda Alınacak Kontrol Tedbirlerinin Teknik İçeriği (Ses Yalıtımı İçin Yapılarda ISO 12354-1, ISO 12354-2, ISO 12354-3, ISO 12354-4, ISO 12354-5 Standartları Çerçevesinde Uygulanacak Yalıtım Oranının Belirlenmesi, Çevresel Bariyerler İçin TSEN 1793-1, TSEN 1793-2, TSEN 1793-3 Standartları Çerçevesinde Uygulanacak Bariyer Sisteminin Belirlenmesi

Yukarıda yapılan hesaplamalar doğrultusunda inşaat aşamasında çevresel gürültü düzeyi en yakın yerleşim yerine herhangi bir olumsuz etkisi bulunmayacağı öngörülmektedir. Söz konusu hesaplamalar proje kapsamında kullanılacak tüm araç ve ekipmanların aynı anda çalışması kabulü ile gerçekleştirilmiştir. Özellikle kamyon, ekskavatör, arazöz, beton pompası ve beton karıştırıcısı gibi araç ve ekipmanların aynı anda aynı yerde çalıştırılması mümkün değildir. Dolayısı ile projenin inşaat aşamasında proje yerinde görülmesi muhtemel çevresel gürültü düzeyi gerçekte çok daha az olacaktır.

04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.

5.2. Çevre Gürültüsü Yönetimi Amaçlı Uygulanan İdari Tedbirler

Çalışan personelin inşaat aşamasında işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine uyulacak olup 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çalışanlara her türlü kişisel korunma amacı verilecek ve kullanmaları sağlanacaktır.

5.3. Çevresel Titreşim ve Yapılarda Oluşacak Hasarlarla İlgili Sınır Değerlerin Aşılması Halinde Alınacak Teknik Tedbirlerin İçeriği

Proje kapsamında çevresel titreşime sebebiyet verecek herhangi bir araç veya ekipman kullanılmayacaktır.

5.4. Ulaşım Projeleri İçin Hesapla Bulunan Değerlerin Limit Değerleri Aşması Durumunda Alınacak Kontrol Tedbirlerinin Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek-V Çerçevesinde Hazırlanması

Proje ulaşım projesi olmadığı için bu madde kapsamında herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır.

Ek 2/ö Flora ve Fauna Tabloları

ANKARA İLİ FLORA TABLOSU

Familya/Tür Adı Türkçe Adı Habitat Türkiye Dağılımı Fitocoğrafik Bölge Endemizm Red Data Book Bern Tespit Şekli

APÍACEAE

Anthriscus nemorosa (BIEB.) SPRENGEL Peçek konifer ve yaprak döken ormanlar, kayalık yamaçlar, sulu çayırlar

Türkiye - - - - L

Astrodaucus orientalis (L.) DRUDE - tarlalar, yamaçlar, bozkır, yol kenarşarı Karasal Anadolu İran-Turan - - - L,G

Biforia radians BIEB. - boş alanlar, tarla yanları, tebeşirli yerler KB. Türkiye, KD. ve Karasal Anadolu - - - - L,G

Bupleurum odontites L. - kuru açık habitatlar, dere kenarları Dış Anadolu - - - - L

Caucalis platycarpos L. - tarlalar, yamaçlar, yol kenarları, çorak yerler Trakya ve Karasal Anadolu - - - - L,G

Conium maculatum L. Baldıran koruluklar ve dere kıyıları Türkiye - - - - L,G

Echinophora tournefortii JAUB. ET SPACH Çöyürotu tebeşir ve tuzlu step, kuru ekili veya nadas

tarlalar B. ve O. Anadolu İran-Turan - - - L,G

Eryngium campestre L. var. virens LINK Boğa dikeni orman açıklığı, taşlı tepe yanları, bozulmuş step, nadas tarlalar, kumullar Türkiye - - - - L,G

Falcaría vulgaris BERNH. Kazayağı kayalık yamaçlar, otlaklar, kıyılar, nadas tarlalar Anadolu - - - - L

Heracleum platytaenium BOISS. Tavşancıl otu karışık ormanlar, kayalık yamaçlar, dere kenarları, kıyılar K., B ve O. Anadolu Karadeniz + LR/lc L

Heracleum sphondylium L. subsp. montanum (SCHLEICHER EX GAUDIN) BRIQ. Tavşancıl otu dereler, fagetum KB. Türkiye Avrupa-Sibirya - - - L

Laser trilobum (L.) BORKH. Kefe kimyonu konıfer koruluklar ve deniz yanındaki makive kayalıklar Türkiye - - - - L

Laserpitium hispidum BIEB. - sel yatakları kenarı, çam ormanları kıyıları K. ve Karasal Anadolu Avrupa-Sibirya - - - L

Malabaila secacul BANKS ET SOL. - kayalık yamaçlar, uçurumlar meşe altları K., G. ve Karasal (Grup A), G. ve D. Anadolu (Grup B)

- - - - L

Oenanthe silaifolia BIEB. - bataklık yerler, hendekler, göl kıyıları Türkiye - - - - L

Opopanax hispidus (FRIV.) GRIS. Kaymak otu tarlalar, taşlı yerler, tuzlu tortular B. ve G. Türkiye ve Karasal Anadolu - - - - L,G

Scandix australis L. subsp. grandiflora (L.) THELL. - granit, serpantin veya kireçtaşı yamaçlar, step, tarla ve yolkenarları KB. Türkiy B. ve G. Anadolu - - - - L

Seseli tortuosum L. Horoz gözü kayalık yamaçlar K. Türkiye, O. ve G. Anadolu - - - - L,G

Torilis arvensis (HUDS.) LINK subsp. neglecta (SPRENGEL) THELLUNG - koruluklar, çitler,çorak yerler, tarllar Türkiye - - - L

ASCLEPiADACEAE

Cynanchum acutum L. subsp. acutum L. Sütlü sarmaşık kumlu tuzcul yerler, nehir kıyıları, nadas tarlaları, bağlar, yol kenarları

Türkiye - - - - L

Cynanchum acutum L. subsp. sibiricum (WILLD.) RECH. FIL. - kumlu tuzcul yerler, nehir kıyıları, nadas

tarlaları, bağlar, yol kenarları

D. Anadolu - - - - L

ASTERACEAE

Achillea biebersteinii AFAN. Civan perçemi konıfer ormanı, step, kurak çayırlık, kayalık yamaç, nadas tarla

Anadolu (B. Türkiye Yok) İran-Turan - - - L

Achillea wilhelmsii C. KOCH Civan perçemi step, tarla Karasal, D. ve G. Anadolu İran-Turan - - - L

Acroptilon repens (L.) DC. Kekra çakıllı nehir terasları, tuz gölleri kenarı, step, boş tarla Karasal Anadolu, G. Anadolu İran-Turan - - - L

Anthemis austriaca JACQ. - step, nadas tarla, yolkenarı Türkiye (K. Anadolu hariç) - - - - L

Anthemis coelopoda BOISS. var. bourgaei BOISS. - step, tarla, yolkenarı Dış ve Karasal Anadolu - - - - L

Anthemis tinctoria L. var. pallida DC. - step, tarla kenarı K. ve B. Türkiye, O. Anadolu - - - - LAnthemis wiedemanniana FISH. ET MEY. - kireçtaşı yamaç, step B., G., ve Karasal Anadolu - + LR/lc - L

Artemisia absinthium L. Pelin akarsu kenarı, tarla, yamaç, step K. Türkiye, Karasal Anadolu, G. Anadolu

- - - - L

Bidens tripartita L. - su kenarı, bataklık, keseklı alan Türkiye - - - - L

Carduus pycnocephalus L. subsp. albidus (BIEB.) KAZMI - kayalık alan, tarla, boş alan, Pinus brutia

ormanı Türkiye (KD. Anadolu hariç) - - - - L

Carlina corymbosa L. Domuz dikeni Pinus brutia ormanı, Quercus infectoria çalılığı, kurak tepeler, nadas tarla

KB. Anadolu, G. Anadolu Akdeniz - - - L

Carthamus glaucus BIEB. subsp. glaucus BIEB. - bozulmuş step, nadas tarlalar, kumullar

Dış ve Karasal (32 Derece D. Doğusu) Anadolu

- - - - L

Centaurea iberica TREV. EX SPRENGEL Deligözdikeni tarla, yolkenarı, boş alan Türkiye - - - - L

Centaurea patula DC. - step, tarla Karasal Anadolu İran-Turan - L

Centaurea urvillei DC. subsp. urvillei DC. Anadolu kaktüsü kayalık yamaç, maki, Pinus orman açıklığı

Dış Anadolu D. Akdeniz - - - L

Centaurea virgata LAM. - kurak tepeler, step, kurak boş alan Karasal Anadolu, KB. Anadolu, D. Anadolu

İran-Turan - - - L

Chondrilla juncea L. var. acantholepis (BOISS.) BOISS. - kayalık alan, kumlu alan, nadas tarla

Karasal Anadolu - - - - L

Cichorium intybus L. Yabani hindiba ekili tarla, çayırlık, boş alan Türkiye - - - - LCirsium alatum (GMELIN) BOBROV subsp.

pseudocreticum DA VIS ET PARRIS - tebeşirli step, tuzlu step, jipsli tepe O. Anadolu İran-Turan + LR/lc - L

Cirsium lappaceum (BIEB.) FISCHER subsp. anatolicum PETRAK -

subalpin otlak, tarla, yolkenarı, marl tepeKarasal Anadolu, G. Anadolu İran-Turan - - - L

Cnicus benedictus L. var. kotschyi BOISS. Şevketlibostan çalılık, tepelik, step, yolkenarı Türkiye - - - - L

Crepis alpina L. - orman, bazalt kaya, yamaç, step, nadas tarla

Karasal Anadolu, G. Anadolu - - - - L

Crepis macropus BOISS. ET HELDR. - tebeşirli kayalık veya şali kayalık, yamaç, step, tarla kenarı O. Anadolu İran-Turan + LR/lc - L

Onopordum acanthium L. Kalagan kayalık yamaç, çağıllık, temizlenmiş orman, yolkenarı, tarla (yaramaz ot)

D. Anadolu, K. Anadolu, GB. Anadolu - - - - L

Picnomon acarna (L.) CASS. Tarla devedikeni garik, çakıllı çağıllık, kuru akarsu yatağı, boş alan Türkiye Akdeniz - - - L,G

Scorzonera laciniata L. subsp. laciniata L. - tuzlu step, ekili alan Türkiye (G. ve GD. Anadolu Yok)

- - - - L BORAGiNACEAE

Buglossoides arvensis (L.) JOHNSTON Tarla sedefotu kireçtaşı yamaçlar, tarla kenarları, tahıl tarlası, kayalı yamaçlar, nadas tarlaları

Türkiye - - - - L

Heliotropium europaeum L. Siğil otu meyvalıklar, tarlalar K. Türkiye, G. ve Karasal Anadolu

Akdeniz - - - L

Lappula barbata (BIEB.) GÜRKE Çiğitotu bozkır, taşlı ve volkanik yamaçlar, tarla kenarları, çorak yerler

Karasal ve G. Anadolu İran-Turan - - - L

Neatostema apulum (L.) JOHNSTON - uçurumlar, tarlalar, Pinus brutia ormanı, çayırlıklar Trakya, Dış ve O. Anadolu Akdeniz - - - L

BRASSiCACEAE

Aethionema arabicum (L.) ANDRZ. EX DC. - tarla, taşlık yamaç Anadolu - - - - LAlyssum desertorum STAPF. var. desertorum STAPF.

- ekili alan, açık yer Avrupa, GB. Asya Türkiye - - - L

Cardaria draba (L.) DESV. subsp. draba (L.) DESV. Kediotu ekili alan Trakya, KB., B., G., O. ve D. Anadolu

- - - - L

Crambe orientalis L. var. orientalis L. Akyumak ekili alan, nadas tarla, kurak yamaç

Karasal Anadolu İran-Turan - - - L

Hirschfeldia incana (L.) LAG.-FOSS. - tarla, boş alan Dış Anadolu - - - - L

Neslia apiculata FISCH., MEY. ETAVE-LALL. - tarla, yol kenarı Türkiye - - - - LCARYOPHYLLACEAE

Minuartia hamata (HAUSSKN.) MATTF. - kuru kumlu topraklar D., O. ve GD. Anadolu, Akdeniz - - - - L

Silene dichotoma EHRH. subsp. dichotoma EHRH. Tüylü bodur yapışkanotu yamaçlar, stepler B., O., K., G., D. ve GD. Anadolu

- - - -

Silene noctiflora L. - tarlalar B., O., K. ve G. Anadolu - - - -

CHENOPODİACEAE

Atriplex lasiantha BOISS. - kuru step, tarlalarda çorak yerler B., O., D. ve G. Anadolu - - - - L,GCamphorosma monspeliaca L. subsp. lessingii (LITW.)

AELLEN - tuzlu step, kumlu göl kıyısı O. ve D. Anadolu - - - - L

Chenopodium botrys L. - çorak kumlu ve taşlı yerler, yol kenarları, nehir yatakları, kültür arazileri

KB., O. ve G. Anadolu - - - - L,G

Chenopodium sosnowskyi KAPELLER - kültür arazileri, nehir yatakları, dağ stepleri

O. ve D. Anadolu İran-Turan - - - L CİSTACEAE

Fumana procumbens (DUN.) GREN. ET GODR. - kireçtaşı kayalık yamaç, step Türkiye - - - - L

Helianthemum ledifolium (L.) MILLER var. ledifolium (L.) MILLER - kurak kalkerli alan, kayalık yamaç, çalılık,

bağ O., G. ve GD. (Mezopotamya) Anadolu- - - - L

CONVOLVULACEAE

Convolvulus arvensis L. Tarla sarmaşığı kumlu bozkır, nadas tarlaları, hendeklerin kenarlarının üzerinde, nehirler ve göller

Türkiye - - - - L,G

Convolvulus assyricus GRISEB. Çoban döşeği otlanmış, kayalıklı aşınmış yamaçlar ve bozkır, tek nadas tarlaları içinde

O. ve G. Anadolu İran-Turan + LR/lc

L

Convolvulus lineatus L. - Artemisia bozkırı, Quercus altında, kayalık yamaçlar, çıplak kenar, dere kenarları

Karasal Anadolu - - - - L

CORYLACEAE

Carpinus betulus L. Yaygın gürgen geniş yağrak döken (Quercus- Fagus) veya

karışık (Abies-Picea- Fagus)ormanları, saf birlik

K. Türkiye, O. Anadolu'nun Batısı Avrupa-Sibirya - - -

CUPRESSACEAE

Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus L. Ardıç çam ormanı, meşe çalılığı, maki Türkiye - - - -

CYPERACEAE

Bolboschoenus maritimus (L.) PALLA var. maritimus (L.) PALLA

- tatlısu ve tuzlu bataklıklarda Typha, Juncus ve Phragmites ile, otlaklarda Orchis palustris

Türkiye - - - - L

Carex acuta L. - akarsu ve göl kenarları, bazan az derin sularda, ıslak otlaklar,

K., D. ve G. Anadolu Avrupa-Sibirya - - - L

Carex diluta BIEB. - tuzlu otlaklar, step Karasal Anadolu İran-Turan - - - L

Cyperus fuscus L. - nemli topraklar, su birikintileri, çaylar

Trakya, Dış ve D. Anadolu Avrupa-Sibirya - - - L

Schoenoplectus lacustris (L.) PALLA subsp. lacustris (L.) PALLA Saz otu tatlısu bataklığı, ıslak otlaklar, göl kenarları,

nehir kenarı ve bataklıklar,killi toprak

Türkiye - - - - L

ELAEAGNACEAE

Elaeagnus angustifolia L. İğde dereler ve nehir kıyıları (Türkiye'de kültürü yapılmaktadır) Türkiye - - - - L

EUPHORBİACEAE

Euphorbia peplis L. Sütleğen kumul kıyılar, çakıllı plajlar, iç tuzlu göl kenarları Trakya Kıyıları, Dış Anadolu, D. Anadolu

Akdeniz - - - L

Mercurialis annua L. Yer fesleğeni kireçtaşlı yamaçlar, Pinus ormanı, firigana, boş alanlar K. Türkiye, B. ve G. Anadolu - - - - L

FABACEAE

Alhagi pseudalhagi (BIEB.) DESV. Deve dikeni

hendek kenarları, çorak ve genelde tuzcul yerler B., G., O. ve D. Anadolu - - - - L,G,D

Anthyllis vulneraria L. subsp. boisseri (SAG.) BORNM. Çoban gülü kayalık yamaçlar, kıyılar, otlak, seyrek koruluklar K. ve Karasala Anadolu - - - - L

Astragalus corrugatus BERTOL. Geven bozkır KB. ve O. Anadolu İran-Turan - - -

Astragalus hamosus L. Geven kırlar, yol kenarları KB. Türkiye, B., S., O. ve GD. Anadolu

- - - - L

Astragalus odoratus LAM. Geven bataklıklar, sulu çayırlıklar, çorak yerler

Anadolu (B., KD. ve GD. hariç) - - - - L

Coronilla scorpioides (L.) KOCH - ekilmiş ve tahrip edilmiş yerler Trakya, Dış, O. ve D. (G. uç) Anadolu

- - - - L

Genista sessilifolia DC. Sapsız katırtırnağı kuru aşınmış yamaçlar, ekilmiş tarlalar ve bağlar O. Anadolu İran-Turan - - - L

Medicago falcata L. Sarı yonca yaprak döken korular, maki, kayalık

yamaçlar Türkiye - - - - L

Melilotus officinalis (L.) DESR. Eşek yoncası tahrip edilmiş yerler Türkiye - - - -

Ononis pusilla L. - kireçtaşı taraçlar, yolkenarları, çam ormanları, meşe makisi KB. Türkiye, B., G., O. ve GD. Anadolu

Akdeniz - - - L

Trifolium hybridum L. var. hybridum L. - çayırlık, yaş yerler KB. Türkiye, B. ve D. Anadolu - - - - L

Trifolium repens L. var. repens L. Ak üçgül batak arazi, otlaklar Türkiye - - L

FAGACEAE

Quercus pubescens WILLD. Tüylü meşe Pinus nigra, Quercus cerris, Fagus,

Castanea, Pyrus elaeagnifolia, Cistus laurıfolıus,

K. Türkiye, 39 D.'nun Doğusu, B. ve O. Anadolu - - - - L

LAMÍACEAE

Acinos rotundifolius PERS. Alp nanesi taşlı yamaçlar (ekseriya kalkerli), step,

meralar, sel suları ile açılmış yerler, ekin ve nadas tarlalar

Türkiye (D. Ucunda Nadir) - - - - L

Ajuga chamaepitys (L.) SCHREBER subsp. chia (SCHREBER) ARCANGELI var. chia (SCHREBER)

ARCANGELI Yer çamı taşlı yamaçlar bozkır bağlar, nadas tarlaları

çorak ve çakıllı yerler

Türkiye - - - - L,G

Clinopodium vulgare L. subsp. vulgare L. Yaygın yabani fesleğen seyrek ormanlar, kayalık yamaçlar K. Türkiye - - - -

Lamium garganicum L. subsp. reniforme (MONTBRET ET AUCHER EX BENTHAM) R. MILL

Böbreksi dağcıl ballıbaba gölgeli kalkerli ve volkanik kayalar kaya yarıkları, çağıllık, duvarlar, harabeler, nehir

Karasal ve G. Anadolu - - - - L

Lycopus europaeus L. - derelerin ıslak kenarları, havuzlar, göl ve bataklıklar, kuru kıyılar, sıkça gölgeler

K., O. ve G. Anadolu Avrupa-Sibirya - - - L

Salvia syriaca L. - bozkır, kireçli kıyılar, nadaslı ve ekilmiş tarlalar Karasal Anadolu İran-Turan - - - L

LÍLÍACEAE

Allium flavum L. subsp. tauricum (BESSER EX REICHB.) STEARN var. tauricum L. - Pinus brutia, junıperus, Cedrus ve Abies

ormanları, frıgana, sazlı toprak, kuru taslıklar

K. ve D. Anadolu Akdeniz - - - L

Ornithogalum armeniacum BAKER - yamaçlar, ormanlar, çayırlıklar B. ve G. Anadolu D. Akdeniz - - - LOrnithogalum wiedemannii BOISS. - koruluklar, ormanlar Türkiye - - - - L

MALVACEAE

Alcea pallida WALDST. ET KIT. Hatmi çiçeği yolkenarları, tarlalar, step, kıyılar K., O., B. ve G. Anadolu - - - - L,G,D

Althaea cannabina L. Kenevirsi hatmi bataklık yerler, kıyılar B., OD. ve G. Anadolu - - - - LOLEACEAE

Fraxinus angustifolia VAHL subsp. angustifolia VAHL. Dişbudak genellikle kurak, kayalık yerler, makilikler, yaprak döken çalılık veya ormanlık

B., G. ve Karasal Anadolu - - - - L

Ligustrum vulgare L. Yaygın kurtbağrı yaprak döken ormanlar, karışık ormanlarda (Fagus-Abies ), seyrek çalılık, nemli yerler

K. Türkiye, O. Anadolu Avrupa-Sibirya - - - L

ORCHÍDACEAE

Epipactis helleborine (L.) CRANTZ Noel gülümsü bataklık salebi koruluklar, çalılıklar GD. Anadolu - - - - L

Listera ovata (L.) R. BR. - su birikintileri, yaş ormanlar, subalpin çayırlıklar, alkali topraklar

K., GB. ve G. Anadolu Avrupa-Sibirya - -

L

Orchis coriophora L. - yaş çayırlık, dereler, kuru kumlu yerler, ormanlar Türkiye - - - - L

PAPAVERACEAE

Fumaria asepala BOISS. - tarla, yamaç, bağ K., G., O. ve D. Anadolu İran-Turan - - - LGlaucium grandiflorum BOISS. ET HUET. var.

grandiflorum BOISS. ET HUET. Kellale tarla, kıyı, kayalık yamaç K., O. ve D. Anadolu İran-Turan - - - L,G

Papaver argemone L. subsp. argemone L. Kum haşhaşı tarla, yolkenarı, ekili alan Türkiye - - - - L,GPÍNACEAE

Pinus nigra ARN. subsp. pallasiana (LAMB.) HOLMBOE Karaçam orman K. Türkiye, O., B. ve G. Anadolu

- - - - L POACEAE

Aegilops triuncialis L. subsp. triuncialis L. Buğday otu step, basalt üzerindeki açık çayırlıklar, ekilmeyen araziler, kalkerli yamaçlar, çöplük

Türkiye (KD. Anadolu hariç) - - - -

Agrostis stolonifera L. Sürünücü tavus nemli çayırlıklar, sulak yerler Türkiye Avrupa-Sibirya - - - L

Alopecurus aequalis SOBOL. - nemli yerler, batak su kıyısı habitatı

Türkiye (dağınık) Avrupa-Sibirya - - - L

Bromus sterilis L. - kaba habitatlar, çimenli yamaçlar, tarım arazilerinde arsız bitki

Türkiye - - - - L

Catabrosa aquatica (L) P. BEAUV. Dereçimi bataklıklar, sulak çayırlıklar, çukurluklar, akarsular, havuzlar ve diğer nemli yerler

Türkiye (GB. Anadolu hariç) - - - - L

Cynodon dactylon (L.) PERS. var. dactylon (L.) PERS. Köpekdişi kuru ve taşlık yamaçlar, akarsu kenarları, tatlısu bataklığı,ve deniz kıyısındaki kumullar

B. Türkiye, KD. ve G. Anadolu - - - - L

Elymus hispidus (OPIZ) MELDERIS subsp. barbulatus (SCHUR) MELDERIS Elimotu

Karaçam ormanı, Pinus sylvestris ve Juniperus'lu kalkerli yamaçlar, step, kayalık

yerler

Karaçam ormanı, Pinus sylvestris ve Juniperus'lu kalkerli yamaçlar, step,

kayalık yerler

- - - - L

Festuca arundinacea SCHREBER subsp. arundinacea SCHREBER Çayır yumağı nemli sel yatakları, nehir kıyıları, sulu

çayırlıklar Trakya, B. ve Karasal Anadolu, 38. D.nun

Doğusunda Nadir

- - - - L

Hordeum bulbosum L. Yabani arpa kayalık kireçtaşlı veya volkanik yamaçlar, step, orman kıyıları, çok sulu otlaklar, mısır

Türkiye - - - - L

Koeleria cristata (L.) PERS. Sorguçotu bozkır, çaık taşlık yerler, çayırlıklar, dağ yamaçları Türkiye - - - - L,G

Melica ciliata L. subsp. ciliata L. Kirpikli inci karaçam ormanı, kayalık yamaçlar, geçitler, step, nadas arazileri, kuru nehir yatakları

Türkiye (Mezopotamya ve G. D. Anadolu hariç) - - - - L

RANUNCULACEAE

Adonis flammea JACQ. Kızılkan damlası tarla, step, kayalık Türkiye, en D.'da çok seyrek - - - - L,G

Ceratocephalus falcatus (L.) PERS. - çıplak yer K., B., G., O., GD. ve D. (Nadir) Anadolu

- - - - L,G

Clematis orientalis L. Doğu orman asması çalılık K., O. ve D. Anadolu - - - - L

Consolida hellespontica (BOISS.) CHATER Çanakkale hezeranı ekin tarla, nadas tarla Karasal Anadolu - - - - L

Ranunculus constantinopolitanus (DC.) D'URV. İstanbul düğünçiçeği nemli yer, bataklık çayırlık K. Türkiye, B., G., O. ve BD. Anadolu

- - - - L ROSACEAE

Amygdalus orientalis MILLER - kayalıklı, kalkerli yamaçlar O., G. ve D. Anadolu İran-Turan - - - LCerasus incana (PALLAS) SPACH var. incana (PALLAS)

SPACH - kayalık yamaçlar, kalkerli boğazlar K., O. ve G. Anadolu İran-Turan - - - L

Rosa canina L. Kuşburnu kıyılar, kayalık yamaçlar, çalılık, çitler, ormanlar ve açıklıkları, başlıca kireçtaşları

Türkiye - - - - L

SALÍCACEAE

Populus alba L Akça kavak K. ve B. Türkiye, G. ve Karasal Anadolu K. ve B. Türkiye, G. ve Karasal Anadolu

Avrupa-Sibirya - - - L

Populus nigra L. subsp. nigra L. Kara kavak nehir vadiler, akarsu kıyıları, gül kısımları

KB. Anadolu - - - - L

Salix alba L. Ak söğüt göl kenarları, dere ve akarsu kenarlarıTürkiye Avrupa-Sibirya - - - L

SCROPHULARÍACEAE

Chaenorhinum minus (L.) LANGE subsp. minus (L.) LANGE - Abies ve Pinus ormanları, koru kenarları,

taşlı yerler, nadaslık yerler

KB. Türkiye ve Dış Anadolu - - - - L

Linaria genistifolia (L.) MILLER subsp. genistifolia (L.) MILLER Katırtırnağı yapraklı ketenotu

koruluk, çalılık, maki, kayalar, topraklı yamaçlar, yol kenarları K. Türkiye, Seyrek Olarak Başka Yerlerde

Avrupa-Sibirya - - - L

Verbascum glomeratum BOISS. Kümemsi sığırkuyruğu Quercus çalılığı, Pinus ormanları, bozkırlar, kireçtaşı kayalıklar, örenler

Anadolu (D. Anadolu hariç) İran-Turan - - - L

Veronica anagalloides GUSS. subsp. heureka M. A FISCHER - granit, andezit ve kireçyaşı, kükürtlü su

kaynak yakınları Anadolu İran-Turan - - - L

TYPHACEAE

Typha angustifolia L. Hasırotu göller, sazlıklar, yaş yerler KB. Türkiye, Karasal Anadolu - - - - LTypha domingensis PERS. Hasırotu sazlıklar, gölller, nehir kenarı Türkiye - - - - L

Ankara İli Fauna Tablosu

Sinifi/Takimi Tür Adi Türkçe Adı Habitat End. IUCN Bern MAK KiziroğluRDB. Konum Tespit

Şekli

Amphibia/ Anura

Pelobates syriacus Toprak kurbağası Göl ve havuzcuklardan uzak olmayan ovalık gevşek ve yumuşak topraklı alanlarda, üreme zamanlarında bu suların içinde - LC II - * * L

Bufo bufo Siğilli kurbağa Az bitkili veya ormanlık kısımlarda nemli taşlık bölgelerde - LC III - * * L

Bufo viridis Gece kurbağası Bahçelerde, açık taşlık alanlarda, su yakınlarında 4600 m'ye kadar - LC II - * * L

Rana ridibunda Ova kurbağası Bol bitkili havuz, göl ve ağır akan sularda daha çok alçak ovalardaki sularda 2500 m'ye kadar - LC III - * * L

Reptilia/ Testudinata Testudo graeca Yaygın tosbağa Kuru, taşlı ve kumlu arazilerde, bağ- bahçe arasında - VU II I * * L

Reptilia/Squamata

Ablepharus ktaibellii İnce kertenkele Kısa bitkili açık yerlerde, maki seyrek ağaçlı kısımlarda - LC II I * * L

Ophisops elegans Tarla kertenkelesi Az bitkili açık alanlarda, taşlı ve topraklı zeminde - - II I * * L

Coluber najadum İnce yılan Genellikle taşlık ve çalılık kuru ortamlarda, bazen bahçe araları, tarla kenarları ve evlere yakın yerlerde de - LC II I * * L

Eirenis modestus Uysal yılan Az bitkili taşlık bölgeler - LC III I * * L

Natrix tesellata Su yılanı Su içi veya kenarlarında - - II I * * L

Aves/ Anseriformes Tadorna ferruginea Angıt Sulak alanlar - LC II I Y A 4 L

Aves/ Charadiiformes Himantopus himantopus Uzunbacak Sulak alanlar - LC II I G A 4 L

Charadrius hiaticula Halkalı cılıbıt Sulak alanlar - LC II I T, KZ B 2 L

Vanellus vanellus Kızkuşu Sulak alanlar - LC III II Y, KZ A 4 L

Aves/ Ciconiiformes Ardea cirenea Gri balıkçıl Sulak alanlar - LC III II Y A 4 L

Ciconia ciconia Leylek Sulak alanlar - LC II I Y, G, T A 3 L

Aves/ Columbiformes Columba livia Kaya güvercini Dağlık, kayalık, Çallık, bahçe, step - LC III III Y A 4 L

Columba palumbus Tahtalı güvercin Ormanlık, çalılık - LC - III Y A4 L

Streptopelia turtur Üveyik Step,çalılık, bahçe - LC III III G A4 L

Aves/ Corasiiformes Merops apiaster Arıkuşu Step,çallık,bahçe - LC II I G A4 L

Upupa epops İbibik Step,çallık,bahçe - LC II I G A4 L

Aves/ Falconiformes

Circaetus gallicus Yılan kartalı Step, dağlık, kayalık - LC II I G A4 L

Circus aeruginosus Saz delicesi Sulak alanlar - LC II I Y A 3 L

Buteo buteo Şahin Step, dağlık, kayalık - LC II I Y, KZ, T A 4 L

Buteo rufinus Kızıl şahin Step, dağlık, kayalık - LC II I Y, KZ A 4 L

Aquila pomarina Küçük orman kartalı Orman, sulak alan - LC II I G, T A 3 L

Aquila chrysaetos Kaya kartalı Dağlık, kayalık - LC II I Y, KZ A 3 L

Hieraaetus pennatus Küçük kartal Step, dağlık, kayalık - LC II I G, KZ, T A 3 L

Falco tinnuculus Kerkenez Çalılık, step,bahçe - LC II I Y A4 L

Aves/ Gruiformes Fulica atra Sakarmeke Sulak alanlar - LC III III Y A 4 L

Grus grus Turna Sulak alanlar - LC II I G, Y, T A 3 L

Aves/ Passeriformes

Melanocorypha calandra Boğmaklı toygar Step,çalılık, bahçe - LC II I Y A4 L

Calandrella brachydactyla Bozkır toygarı Step,çalılık, bahçe - LC II I G A4 L

Galerida cristata Tepeli toygar Step,çalılık, bahçe - LC III II Y A4 L

Lullula arborea Orman toygarı Step,çalılık, bahçe - LC III II Y A4 L

Alauda arvensis Tarla kuşu Step,çalılık, bahçe - LC III II Y A4 L

Hirundo rupestris Kaya kırlangıcı Dağlık,kayalık,step - LC II I G A4 L

Hirundo rustica Kır kırlangıcı Çalılık ve bahçelik - LC II I Y A 4 L

Delichon urbica Ev kırlangıcı Çalılık ve bahçelik - LC II I G A 4 L

Anthus pratensis Çayır incirkuşu Step - LC II I G, T, KZ - L

Motacilla cinerea Dağ kuyruksallayanı Sulak alan, dağlık, kayalık - LC II I Y A4 L

Motacilla alba Ak kuyruksallayan Sulak alan, dağlık, kayalık - LC II I Y A4 L

Phoenicurus ochruros Kara kızılkuyruk Çalılık, bahçe,orman - LC II I G L

Saxicola torquata Taşkuşu Step,çalılık, bahçe - LC II I Y A4 L

Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan Step,çalılık, bahçe - LC II I G A4 L

Cettia cetti Kamış bülbülü Sulak alan, çalılık, bahçe - LC II I Y A 4 L

Sylvia curruca Küçük Akdeniz gerdanlı ötleğen Çalılık, bahçe,orman - LC II I G A4 L

Phylloscopus collybita Çıvgın Çalılık,bahçe,orman - LC II I Y, G, T A 4 L

Parus caeruleus Mavi baştankara Çalılık, bahçe,orman - LC II I Y A4 L

Parus major Büyük baştankara Çalılık, bahçe,orman - LC II I Y A4 L

Oriolus oriolus Sarıasma Çalılık, bahçe,orman - LC II I G A4 L

Lanius isabellinus Kızılkuyruklu örümcekkuşu Step ve orman - LC II I T - L

Lanius minor Karaalınlı örümcekkuşu Step ve orman - LC II I T, G A 4 L

Garrulus glandarius Alakarga Çalılık, bahçe,orman - LC - III Y A4 L

Pica pica Saksağan Çalılık,bahçe,step - LC - III Y A4 L

Corvus monedula Küçük karga Çalılık,bahçe,step - LC - III Y A4 L

Corvus corax Kuzgun Çalılık, step, orman - LC III II Y A 4 L

Sturnus vulgaris Sığırcık Çalılık,bahçe,step - LC - II Y A4 LPasser domesticus Serçe Çalılık, bahçe - LC - III Y A 4 L

Passer montanus Ağaç serçesi Çalılık,bahçe,step - LC III II Y A4 L

Petronia petronia Kaya serçesi Dağlık, kayalık - LC III I Y A4 L

Fringilla coelebs İspinoz Orman,çalılık, bahçe - LC III II Y A4 L

Serinus serinus Küçük iskete Orman,çalılık, bahçe - LC II I Y A4 L

Carduelis carduelis Saka Orman,çalılık, bahçe - LC II I Y A4 L

Carduelis cannabina Ketenkuşu Orman,çalılık, bahçe - LC II I Y, KZ A 4 LCoccothraustes coccothraustes Kocabaş Orman,çalılık, bahçe - LC II I Y, KZ A 4 L

Aves/ Piciformes Dendrocopos minor Küçük ağaçkakan Orman,çalılık, bahçe - LC II I Y A4 L

Aves/ Podicipediformes Tachybaptus ruficollis Küçük batağan Sulak alanlar - LC II I Y, G A 3 L

Podiceps cristatus Bahri Sulak alanlar - LC III I Y, KZ A 3 L

Aves/ Strigiformes Athene noctua Kukumav Step,orman,çalılık - LC II I Y A4 L

Mammalia/ Soricomorpha

Crocidura suaveolens Sivriburunlu bahçefaresi Nemli ormanlar, çalılık ve çayırlık alanlar - LC II - * * L

Mammalia/Chiroptera Hypsugo savii Savi'nin cüce yarasası Eski kale duvarları, bina çatı araları, ağaç kovukları, mağara - LC II I * * L

Plecotus austriacus Gri Uzunkulaklı yarasa Bina ve harabelerde oyuk ve çatı araları - LC II I * * L

Mammalia/ Rodentia

Microtus anatolicus Anadolu tarlafaresi 1900 m. yukarı çayır, yonca tarlası, taşlık ve kültür alanı - DD - - * * L

Microtus dogramacii Doğramacı tarla faresi Step, sulak çayırlıklar - LC - - * * L

Apodemus mystacinus Kayalık orman faresi Orman içi ve açıklıktaki kayalar - LC - - * * L

Dryomys nitedula Hasancık Her türlü habitat - LC III I * * LMammalia/ Carnivora Canis lupus Kurt Orman, step, yayla - LC II I * * L

Ek 2/p Yeterlik Belgesi

Ek 2/r Büro Tescil Belgesi

Documents

154 kV (TEMELLİ-POLATLI) BRANŞMAN-LİMAK ANKA ÇİMENTO