Η εκκληςιαςτική τζχνη ςε κάθε εποχή διαμορφώνει νζουσ τρόπουσ ζκφραςησ επηρεαςμζνη από:

1. Σα γεγονότα τθσ εκκλθςιαςτικισ ιςτορίασ2. Σα δόγματά τθσ3. Σον πολιτιςμό των λαϊν που ςυμπεριλαμβάνει

ςτουσ κόλπουσ

2/19

Οι κυριότερεσ μορφζσ εκκληςιαςτικήσ τζχνησ:

Η ναοδομία Η αγιογραφία

Η υμνολογία

3/19

ΝΑΟΔΟΜΙΑ

Ναοδομία

α. Αρχικά οι χριςτιανοί τελοφςαν τθ λατρείασ τουσ ςτο ςπίτι ενόσ πιςτοφβ. όταν ο αρικμόσ τουσ αυξικθκε, τουσ αρκοφςε μια απλι, ευρφχωρθ αίκουςα που τθν ονόμαηαν ευκτήριο οίκο ι κυριακό

4/19

Η ΑΡΧΗ – ΕΠΟΧΗ ΣΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ

Α. ΕΤΚΣΗΡΙΟΙ ΟΙΚΟΙ-ΚΤΡΙΑΚΑ(ΑΓΑΠΕ)

Η ΑΡΧΗ – ΕΠΟΧΗ ΣΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ

Α. ΕΤΚΣΗΡΙΟΙ ΟΙΚΟΙ-ΚΤΡΙΑΚΑ(ΑΓΑΠΕ)

Η ΑΡΧΗ – ΕΠΟΧΗ ΣΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ

Α. ΕΤΚΣΗΡΙΟΙ ΟΙΚΟΙ-ΚΤΡΙΑΚΑ(ΑΓΑΠΕ)

ΔΟΤΡΑ –ΕΤΡΩΠΟ -ΤΡΙΑ

Η ΑΡΧΗ – ΕΠΟΧΗ ΣΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ

Α. ΕΤΚΣΗΡΙΟΙ ΟΙΚΟΙ-ΚΤΡΙΑΚΑ(ΑΓΑΠΕ)Η ΑΡΧΗ – ΕΠΟΧΗ ΣΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ

Α. ΕΤΚΣΗΡΙΟΙ ΟΙΚΟΙ-ΚΤΡΙΑΚΑ(ΑΓΑΠΕ)

τουσ διωγμοφσ χρθςιμοποίθςαν για τθ λατρεία τουσ τισ ςτοζσ των υπόγειων κοιμθτθρίων - κατακομβών

5/19

Μετά τουσ διωγμοφσ…………

ΡΤΘΜΟΙ ΝΑΩΝ

ΒΑΗΛΗΚΖ

ΠΔΡΗΚΔΝΣΡΟ

ΒΑΗΛΗΚΖ ΜΔ ΣΡΟΤΛΟ

ΒΤΕΑΝΣΗΝΟ ΡΤΘΜΟ

Βαςιλικι

• Με το τζλοσ των διωγμϊν (4οσ μ.Χ. αι.) άρχιηαν να χτίηουν ναοφσ ςτο ρυκμό τθσ βασιλικής.

• Σο όνομα και το ςχζδιο αυτό το πιραν από τα ρωμαϊκά οικοδομιματα που χρθςιμοποιοφνταν ωσ αγορζσ και δικαςτιρια.

ΒΑΗΛΗΚΖ

Ορθογώνιο κτίριο που χωρίζεται με κίονες σε κλίτη

Στην ανατολική πλευρά είναι η αψίδα του ιερού

Σημαντικές Βασιλικές:Αγ. Δημήτριος

Αχειροποίητος

Άγιος Απολλινάριος στη Ραβέννα

• Η κάτοψι τθσ είναι ζνα ορκογϊνιο παραλλθλόγραμμο, χωριςμζνο εςωτερικά ςε κλίτθ, με παράλλθλεσ ςειρζσ από κίονεσ.

8/19

Βαςιλικι

• Τπάρχουν τρίκλιτεσ, πεντάκλιτεσ, πολφκλιτεσβαςιλικζσ.

• Σζτοιοσ ναόσ είναι ο Άγιοσ Δθμιτριοσ ςτθ Θεςςαλονίκθ

7/19

Βαςιλικι

Βαςιλικι

Βαςιλικι

Καηόυεης

ΒΑΙΛΙΚΗ ΜΕ ΑΙΘΡΙΟ

ΚΑΣΑΣΟΜΗ ΒΑΙΛΙΚΗ

ΑΓΗΟ ΓΖΜΖΣΡΗΟ ΣΖ

ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ

Πεντάκλιτθ βαςιλικιΞυλόςτεγθ

ΕΩΣΕΡΙΚΟ ΑΓΙΟΤ ΔΗΜΗΣΡΙΟΤ

1913 σήμερα

ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΣΟ

ΑΓΙΟ ΑΠΟΛΛΙΝΑΡΙΟ Ο ΝΓΟ ΣΗ ΡΑΒΓΝΝΑ

ΑΓΙΟ ΑΠΟΛΛΙΝΑΡΙΟ Ο ΝΓΟ ΣΗ ΡΑΒΓΝΝΑ

ΑΓΙΟ ΑΠΟΛΛΙΝΑΡΙΟ Ο ΚΛΑΗ ΣΗ ΡΑΒΕΝΝΑ

ΑΓΙΟ ΑΠΟΛΛΙΝΑΡΙΟ Ο ΚΛΑΗ ΣΗ ΡΑΒΕΝΝΑ

Περίκεντροσ

• Σθν ίδια εποχι οι αρχιτζκτονεσ ζχτιηαν ςτρογγυλοφσ ναοφσ με κόλο ι τροφλο, που χάριηαν πνευματικι ανάταςθ ςτουσ πιςτοφσ.

ΠΕΡΙΚΕΝΣΡΟΙ

Κτίρια με περίκεντρθ κάτοψθτεγαςμζνα με τροφλοΑρχικά ρωμαϊκά μαυςωλείαΑργότερα βαπτιςτιρια και τάφοι μαρτφρωνΟ τροφλοσ δθμιουργεί ανάταςθΓνωςτόσ περίκεντροσ ναόσ θ «Ροτόντα»

ςτθ ΘεςςαλονίκθΆγιοσ Βιτάλιοσ ςτθ ΡαβζνναΜαρτφρια - βαπτιςτιρια

Ζτςι είναι χτιςμζνθ θ Ροτόντα ςτθ Θεςςαλονίκθ

10/19

ΠΕΡΙΚΕΝΣΡΟ ΝΑΟ• Κτίρια με περίκεντρθ

κάτοψθ

• τεγαςμζνα με τροφλο

• Αρχικά ρωμαϊκά μαυςωλεία

• Αργότερα βαπτιςτιριακαι τάφοι μαρτφρων

• Ο τροφλοσ δθμιουργεί ανάταςθ

• Γνωςτόσ περίκεντροσναόσ θ «Ροτόντα» ςτθ Θεςςαλονίκθ

ΡΟΣΟΝΣΑ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ

Χτίςκθκε αρχζσ του 4ου αι από τον Γαλζριο

ΡΟΣΟΝΣΑ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ

ΡΟΣΟΝΣΑ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΓΙΟ ΒΙΣΑΛΟ ΡΑΒΕΝΝΑ

Χτίςτθκε ςτα χρόνια του Ιουςτινιανοφ

6οσ αι

Οχταγωνικόσ περίκεντροσ ναόσ

Ζχει περίφθμα ψθφιδωτά

ΑΓΙΟ ΒΙΣΑΛΟ ΡΑΒΕΝΝΑ

Σα περίφθμα ψθφιδωτά του Ιουςτινιανοφ και τθσ Θεοδϊρασ

ΒΑΠΣΙΣΗΡΙΑ ΡΑΒΕΝΝΑ

ΕΩΣΕΡΙΚΟ ΒΑΠΣΙΣΗΡΙΟΤ

ΒΑΙΛΙΚΗ ΜΕ ΣΡΟΤΛΟ

Βαζηιηθή ποσ έτεη

ηρούιο

ηο θέληρο ηοσ λαού 4

θοιώλες βαζηάδοσλ ηολ

ηρούιο

σλδσάδεη εσρστφρία θαη

υστηθή αλάηαζε

Ο ηρούιος προζζέηεη

κεγαιοπρέπεηα

ΔΕΙΓΜΑ ΒΑΙΛΙΚΗ ΜΕ ΣΡΟΤΛΟ ΑΓΙΑ ΟΦΙΑ

ΑΓΗΑ ΟΦΗΑ ΠΟΛΖ 532 ΗΟΤΣΗΝΗΑΝΟ

ΑΓΙΑ ΟΦΙΑ

• Η καινοτομία του ρυκμοφ αυτοφ βαςίηεται ςτθν επινόθςθ του ςφαιρικοφ τριγϊνου.

• Σα τζςςερα ςφαιρικά τρίγωνα ςυναντϊνται ςτθν οροφι ςχθματίηοντασ μία ςτεφάνθ πάνω ςτθν οποία ςτθρίηεται ο τροφλοσ.

• Αργότερα εμφανίςτθκε ο εγγεγραμμζνοσ ςταυροειδισ με τροφλο.

12/19

ΑΓΙΑ ΟΦΙΑ

3 Αγίεσ οφίεσ

Αγία οφία

Αγία οφία

Βυηαντινόσ ρυκμόσταυροειδισ με τροφλο

Βυηαντινόσ ρυκμόσταυροειδισ με τροφλο

Από φαίνεται ο διδακτικόσ

χαρακτιρασ τθσ Βυηαντινισ

τζχνθσ;

Ναοί ςτθν αρχαία Ελλάδα και ςτο Βυηάντιο

Ἀρχαῖος ναὸςκατοικητήριο Θεοῦ, ἀπαγορευμένο…

Ὀρθόδοξη ἐκκλησίαχῶρος σύναξης πιστῶν…

ΕΝΔΟΣΤΡΕΦΕΙΑ

ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ

σύμβολο τοῦ καθαγιασμένουΚόσμου

(Ναόσ ἐςτι) εἰκὼν τῆσ Θείασ Ἐκκλθςίασ, παριςτάνουςα ὅ,τι ἐντῇ γῇ, ὅ,τι εἰσ τὸν οὐρανὸν καὶ ὅ,τι ὑπεράνω τοῦ οὐρανοῦ

(Ἅγιοσ υμεὼν Θες/νίκθσ

ΣροφλοσΟυράνιοσ κόςμοσ

κεϊκόσ

Δάπεδο ναοφΓιινοσ κόςμοσανκρωπότθτα

Ναόσ ςε ςταυρικό ςχιμα

Ναόσ ςτα ανκρϊπινα μζτρα

Ο ςυμβολιςμόσ των μερϊν του ναοφ

• τον εγγεγραμμζνο ςταυροειδι με τροφλο ναό, το τετράγωνο μζςα ςτο οποίο εγγράφεται ο ςταυρόσ (ςταυρικι κυςία – Ανάςταςθ) ςυμβολίηει τθ γθ.

• Ο τροφλοσ ςυμβολίηει τον ουρανό

• Σα δφο αυτά ςχιματα ςυμβολίηουν το κτιςτό και το άκτιςτο, τθ κεία και τθν ανκρϊπινθ φφςθ του Χριςτοφ.

13/19

ΑΜΒΩΝΑ

ΩΡΑΙΑ ΠΥΛΗ

ΣΕΜΠΛΟ

ΔΑΠΕΔΟ

ΟΡΟΦΗ

ΣΡΟΤΛΟ

ΑΨΙΔΑ