Шүдний бүтэц ба тэмдэглэгээ

Шүдний анатоми

Ерөнхийдөө бүх хүний шүдний бүтцийг 3 хэсэгт хуваадаг.

Цөгц

Хүзүү

Сурвалж

Цөгц Цөгцийг дараах 2 төрлөөр тодорхойлдог.

Клиникийн цөгц Анатомийн цөгц

Анатомийн цөгцШүдний хүзүүвчээс дээр байрлах

паалангаар хучигдсан хэсгийг анатомийн цөгц гэнэ.

Клиникийн цөгц

Зөвхөн амны хөндийд байрлаж байгаа цөгцийг клиникийн цөгц гэнэ.

Клиникийн цөгц

Амны хөндийд ил харагдахуйц буйлны ирмэгээс доош байрладаг.

Клиникийн цөгц нь анатомийн цөгцнөөс том эсвэл жижиг байж болдог.

Хүзүү

Анатомийн хүзүү нь шүдний цөгц сурвалж хоёрын хооронд оршино. Паалан ясжмаг эд хоёрыг холбон хүзүүвчийн шугам байрлана.

Хатингаршил

• Анатомийн цөгц ба анатомийн сурвалж нь буйлнаас ил гарж агшихыг хатингаршил гэнэ.

Жижиг зай

Энэ нь ганц шүдэнд буюу цөгц, хүзүү, сурвалж нь бага хэмжээгээр доош шигдэж буйл нь үрэвсдэг. Үүнд :

1. Шүд хооронд зай гарах 2. Буйл хатингарших

Нэг ба олон сурвалж

Сурвалжийн төрөл:

1.Анатомийн сурвалж

2.Клиникийн сурвалж

Анатомийн сурвалж

Цөгцний хүзүүвчийн шугамнаас ясжмаг эдийн орой хүртэлх хэсгийг анатомийн сурвалж гэнэ.

Клиникийн сурвалж Буйлны доод талын амны

хөндийд ил харагдахгүй байгаа хэсгийг клиникийн сурвалж гэнэ.

Ихэнхидээ клиникийн сурвалж нь анатомийн сурвалжнаасаа богино байх боловч буйлны хөдөлгөөнтэй хэсэг болон дөнгөж гарч ирсэн шүдний хэсгээрээ урт байдаг.

Сурвалжийн тоо

Үүдэн шүднүүд болон эрүүний бага араа шүднүүд нэг сурвалжтай.

Хоншоорын бага араа болон эрүүний их араа шүднүүд хоёр сурвалжтай.

Хоншоорын их араа шүднүүд гурван сурвалжтай.

Шүдний эдүүд

• Шүд нь үндсэн дөрвөн эдээс тогтоно.

1. Паалан2. Тугалмай3. Ясжмаг эд4. Зөөлц

ПааланПаалан нь хүний бие дэхь хамгийн

хатуу эд боловч маш хэврэг байдаг.Паалангийн ихэнхи хэсэг нь

органик бус шохойжсон эд юм.Гэрэлтсэн шаргал, цагаан, цагаан

саарал гэх мэт янз бүрийн өнгөтэй байдаг.

Паалан нь эктодерм давхаргаас үүсдэг.

Найрлага

95%- Кальцийн гидроксиапатит “органик бус”

4%- Ус1%- Органик бодис

Байрлал

Анатомийн цөгцний гадаргууг хамгаалан бүрхэж байрладаг.

Бичил дурангийн тусламжтайгаар

Үүний найрлага нь:

А.Савханцар эс болон призмБ.Призм хоорондын

чулуужсан эдээс бүрддэг.

Тугалмай

Энэ нь шүдний ихэнхи хэсгийг

эзэлдэг. Хэдийгээр хатуу боловч маш уян

хатан. Үүний уян хатан чанар нь

паалангийн хэврэг байдлыг

бууруулах ач холбогдолтой Шаргал өнгөтэй Шүдний дунд давхаргаас үүсдэг. Органик,чулуужсан эд юм.

Химийн найрлага

70% кальцын гидроксиапатит18% органик бодис12% ус

Байрлал

Паалан ба ясжмаг эдийн дотор талаар зөөлцийг хүрээлэн оршдог.

Шүдний тодорхой хэсэг байхгүй байх, эмтэрсэн тохиолдолд рентген зургаар харахад өвчилсөн тугалмай илт харагддаг.

Бичил дурангийн тусламжтайгаар

Тугалмай нь 2 хэсгээс бүрддэг.1. Тугалмайн сувганцар S

хэлбэрийн гөлгөр сувганцарууд нь маш шигүү байрласан байдаг.

2. Гуурсан доторхи (хэсэг эд) Сувганцаруудыг хооронд нь

холбодог.

Ясжмаг эд

Бүдэг шар гадаргуу нь анатомийн сурвалжийг тугалмай хүртэл нь бүрхэж байдаг.

Ихэнхи хэсэг нь органик бус шохойжсон эдээс бүрдэнэ.

Шүдний мезодерм давхаргаас үүсдэг. Маш нарийхан 50-100 мкм байдаг.

Байрлал

Хүзүүвчийн шугамны хажууд “ясжмаг эд паалангийн уулзвар”

Холбогч эдээр түүшин ястай холбогддог.

Бичил дурангийн тусламжтайгаар

Ижил төрлийн эдүүдээс бүрдэнэ.

Сувгийн зай завсарт гахиур эс агуулагдаж байдаг.

Зөөлц Хөндийн зай нь шүдний цөгц болон

сурвалжийн голд байдаг. Зөөлцийн хөндий нь цөгцөн хэсэгт

байрладаг. Сурвалжийн орой хэсгийг нэг

сувагтай ба олон сувагтай гэж ангилдаг.

Зөөлцийн хөндий

Сурвалжийн суваг

Зөөлцийн хөндий нь эвэр хэлбэртэй уртавтар байдаг.

Сурвалжийн суваг нь сурвалжийн оройн нүхтэй шууд холбоотой.

Зөөлц нь маш зөөлхөн хатуу эрдэс байхгүй, шүдний хамгийн дотор талын давхарга болох мезодермээс үүсдэг.

Найрлага болон бүтэцЗөөлөн холбогч эдФибропласт, цусны судаснууд,

тунгалагийн болон мэдрэлийн судаснууд

Бодис: ус ба урт гинжин холбоос түүний уураг

Меземхимийн эсэд дамжигдан шүдний үүсгэвэр тавигддаг бөгөөд хучуур эдээс паалан үүсдэг.

Шүдний дугаарлалт буюу

тэмдэглэгээ

Одоогоор 3 систем хүчинтэй байгаа.

1. ADA систем2. Zaigmondy\Palmer систем3. Хоёр-нэг оронтой тооны

систем (Олон улсын шүдний холбоо) F.D.I систем

Хамгийн түгээмэл систем

ADA систем

Сүүн шүдний эгнээ А-Т хүртэлх үсгээр сүүн шүдний эгнээг тэмдэглэдэг. А үсгээр өвчтөний баруун гар талаас хоншоорын

хоёрдугаар их арааг тэмдэглэдэг. Хоншоорын зүүн гар талын хоёрдугаар их арааг J

үсгээр тэмдэглэдэг. Эрүүний зүүн талын хоёрдугаар их арааг K үсгээр

тэмдэглэнэ. Эрүүний баруун талын хоёрдугаар их арааг Т үсгээр

тэмдэглэнэ.

Байнгын шүдний эгнээ

1-32 хүртэлх тоогоор дугаарладаг Дэс дараалал нь сүүн шүдний

эгнээтэй ижил байна.

Давуу тал

Шүд бүрийг үсэг эсвэл тоогоор ялган ангилсан онцлогтой.

Зайгмонд/Палмерийн систем• Энэ систем нь хамгийн ихээр хэрэглэгддэг

системчлэл юм.• Бүх шүдийг 4 тэнцүү хэсэгт хуваан кодлоно.• Шүднүүдийг голын шугамаас эхлэн үсэг

юмуу тоогоор тэмдэглэнэ

Баруун тал

Баруун тал

Зүүн тал

Зүүн тал

Палмерийн тоолох систем

Хоншоорын баруун Хоншоорын зүүн

Эрүүний баруун Эрүүний зүүн

Төв

ийн

үүдэ

н ш

үд

Хаж

уугй

ин ү

үдэн

шүд

Соё

о ш

үд

1-р

араа

2-р

араа

Сүүн шүд

Палмерийн тоолох систем

Төв

ийн

үүдэ

н ш

үд

Хаж

уугй

ин ү

үдэн

шүд

Соё

о ш

үд

1-р

бага

ара

а2-

р б

ага

араа

1-р

их

араа

2-р

их

араа

Агт

ара

а

Хоншоорын баруун

Эрүүний баруун Эрүүний зүүн

Хоншоорын зүүн

Байнгын шүд

FDI system-Олон улсын шүдний холбооноос гаргасан систем

Байнгын болон сүүн шүд бүрийг 2 оронтой тоогоор дугаарладаг.

2дахь тоо нь голын шугамнаас хойшхи шүдний байрлалыг заадаг.

Эхний тоо нь байнгын болон сүүн шүдний ¼ хэсгийг илэрхийлдэг.

FDI system-байнгын шүд

FDI system-сүүн шүд