лекц 5 НББ-ийн үе шат 1-р хэсэг

LOGO

Нягтлан бодох бүртгэлийн

үе шат

Багш: Б.Нямдаваа

Нягтлан бодох бүртгэл шинжилгээний тэнхим

Бүртгэлийн явцын хэрэгсэл

Дебет кредитийн дүрэм

Журналын бичилт

Ерөнхий дэвтэр

НББ-ийн

орчил



Агуулга

Тохируулах бичилт

Тохируулаагүй шалгах баланс

Ерөнхий дэвтэрт шилжүүлж хөтлөх

Ерөнхий журнал

Ажил гүйлгээг шинжлэх

Ажлын хүснэгтийн ашиглалт

Буцаах бичилт

Хаалтын бичилт

Санхүүгийн тайлан бэлтгэх

Тохируулсан шалгах баланс



Ñýäâèéã ñóäëàõûí çîðèëãî

Ýíý ñýäâèéã ñóäëàõäàà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí¿éë àæèëëàãààíû ¿å øàòóóä, ò¿¿íèé äîòîð íÿãòëàíáîäîõ á¿ðòãýëèéí æóðíàëûã õºòëºõ, ñàíõ¿¿ãèéíòàéëàíãóóäûã áýëòãýõ øàò äàðààëàë, àðãàç¿éã ñóðàëöàõûã çîðèíî.

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàòóóäàä

ã¿éöýòãýõ ¸ñòîé àæèëëàãààíóóä,

õýðýãëýõ àðãàòåõíèêèéã á¿ðýí ìýäýõã¿é

òîõèîëäîë ïðàêòèêò áàéäàã íü íÿãòëàí

áîäîãчèä á¿ðòãýëèéã ýìõ öýãöã¿é,

ñèñòåìã¿é õºòºëæ, óëìààð á¿ðòãýëèéí

àëäàà ãàðãàõ ¿íäýñ áîëäîã.

Èéìä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áàòëàãäñàí

ìàÿãò àðãàчëàëûã àøèãëàí íÿãòëàí áîäîõ

á¿ðòãýëèéã çºâ äàðààëëààð, ýìõ öýãöòýé

õºòºëæ ñóðàõ íü íýí чóõàë þì

www.thmemgallery.com


Ñýäâèéã ñóäëàõûí çîðèëãî



Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàòóóä

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàòóóä (ìºчëºã,ïðîöåññ ãýæ áàñ íýðëýäýã) ãýäýã íü ñàíõ¿¿ãèéíòàéëàí áýëòãýõ ýöñèéí çîðèëãîòîéãîîð àæèëã¿éëãýý ¿éë ÿâäëûã òàíèæ ìýäýõ, øèíæëýõ,á¿ðòãýõ, àíãèëàõ, õóðààíãóéëàí íýãòãýõ,òàéëàãíàõ öóâðàë ¿éë àæèëëàãààíóóäûí íýãäýë þì.

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààíóóäûãäàðààõ ¿å øàòóóäàä àíãèëæ áîëíî

Ажил

гүйлгээг

шинжлэх

Тохируулах

бичилт

хийх

Журналын бичилтийг

дэвтрийн дансанд

шилжүүлэх

Санхүүгийн

тайлан

бэлтгэх

Шалгах

баланс

бэлтгэх

НББ-ийн орчлын үе шатууд

Ажил гүйлгээг

журналд тусгах

Тохируулсны

дараах шалгах

баланс бэлтгэхХаалтын

бичилт хийх


хийх




Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàòóóä

Шалгах баланс

бэлтгэх

Тохируулах бичилт

гүйцэтгэх

Тохируулсны дараах

шалгах баланс бэлтгэх


тайлангууд бэлтгэх

Хаалтын бичилт хийх

АЖЛЫН ХҮСНЭГТ

БЭЛТГЭХ

НББ-ийн үүсэл хөгжил



1. Ажил гүйлгээг

шинжлэх



1. Àæèë ã¿éëãýýã øèíæëýõ

Ýíý ¿å øàòíû ãîë çîðèëãî íü (à) àæèë ã¿éëãýýíèé øèíæ

чàíàðûã òîäîðõîéëîõ (á) àíõàí øàòíû áàðèìòûí èæ á¿ðäýë,õ¿чèí òºãºëäºð áàéäëûã õàíãàõàä îðøèíî.

Àíõàí øàòíû áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëýõ íü ýíý ¿å øàòíû ãîë ¿ðä¿í þì. Àíõàí øàòíû áàðèìò íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëõºòëºõ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõ ¿íäýñ áîëíî.

Àíõàí øàòíû áàðèìòûí á¿ðäýë íü ò¿¿íèé õ¿чèí òºãºëäºðáàéäëûã õàíãàñàí áàéõ øààðäëàãàòàé.




Àæèë ã¿éëãýýíèé àíõíû áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëæ, þóãá¿ðòãýõýý òîäîðõîéëäîã.

Òóõàéí àæèë ã¿éëãýý íü õºðºíãº, ºð òºëáºð, ºìч, îðëîãî,çàðäëûí ýëåìåíò¿¿äèéí ä¿íã íýìýãä¿¿ëýõ ýñâýë áóóðóóëàõ

íºëººã õàðãàëçàí àæèë ã¿éëãýýíèé øèíæ чàíàðûãòîäîðõîéëæ, íºëººëºõ äàíñûã òîãòîîíî.




Жишээлбэл: óäèðäëàãûí áîäëîãûí ººðчëºëò, õ¿íèé íººöèéí¿íý öýíý íü чóõàë áîëîâч äàíñ á¿ðòãýëä тусгадаггүй. Харинбайгууллагын хувьд маш бага дүнтэй борлуулалт болонхудалдан авалт хийгдсэн ч бүртгэлд тусгах шаардлагатайболдог. Тиймээс бүртгэлд тусгах зүйл нь хэмжигдэхүйц,хамааралтай бөгөөд баримтаар баталгаажсан болсанхүүгийн тайланд хүлээн зөвшөөрч бүртгэлд тусгаххэрэгтэй.

Èéìýýñ õ¿íèé íººöèйг үнэлэх асуудал харааханшийдвэрлэгдээгүй байгаа тул á¿ðòãýдэггүй. Ìàãàäã¿éõýìæèëòèéí àðãà ç¿é èë¿¿ îíîâчòîé, õ¿ëýýí çºâøººðºãäºõáîëñîí òîõèîëäîëä èéì ìýäýýëëèéã çºâõºí íýìýëò õýëáýðýýð

òàéëàãíàæ áîëох юм.




НББ-ийн анхан шатны маягтуудыг дараах байдлаар

ангилдаг:

Мөнгөн хөрөнгийн

Бараа материалын

Үндсэн хөрөнгийн хөдөлгөөний

Тооллого, тооцооны

Цалин хөлсний

Бусад




Íÿãòëàí áîäîãч àæèë ã¿éëãýýã øèíæëýõäýý 3àñóóëòûã òàâüäàã áà ýíý íü àæèë

ã¿éëãýýíýýñ áèé áîëñîí ººðчëºëòèéã òîãòîîæ,øèíæëýõýä òóñàëäàã:




Þó áîëñîí áý?

Àæèë ã¿éëãýý á¿ðýýð, íºëººëñºí äàíñäóóäûã íýðëýæ,àíãèëàõ áà äàíñàíä ºñºõ ýñâýë áóóðàõ íºëºº ¿ç¿¿ëñýíáàéäëûã áîëîí íºëººëñºí ä¿í õýìæýýã òîäîðõîéëíî.




Á¿ðòãýëèéí ÿìàð ä¿ðýì õýðýãëýõ âý?

Àæèë ã¿éëãýýã á¿ðòãýõýä äåáåò êðåäèòèéí ä¿ðìèéãõýðýãëýõäýý ºñºëò áóóðàëòûí äàðààõ ä¿ðìèéã ìºðäºíº.




ßìàð äàíñíû áèчèëò õèéõ âý?

Äåáåòëýõ äàíñíû íýð áà ä¿í, êðåäèòëýõ äàíñíû íýð áà ä¿í, àæèë ã¿éëãýý ãàðñàí îãíîîã òóñãàæ á¿ðòãýõ äàíñíû

áèчèëòèéã òîäîðõîéëíî. Àæèë ã¿éëãýýã äàíñàíä òóñãàõ íü

Õºðºíãº = ªð òºëáºð +ªìчãýñýí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäñýí òýíöëèéã õàíãàæ áàéõ¸ñòîé.

Ерөнхий дэвтэр



НББ-д хэрэглэгдэх ЕРӨНХИЙ ДЭВТРИЙН 2 загвар

3 баганатай загвар

(Дебет, Кредит, Үлдэгдэл)

Голдуу бизнесийн байгууллага бүртгэлдээашигладаг

T-дансны загвар

НББ-ийн сургалт болон шинжилгээндашигладаг



Ерөнхий дэвтрийн данс 3 баганат загвар

ДАНСНЫ НЭР: ДАНСНЫ No.

Огноо Ажил гүйлгээний утга Лав Дебет Кредит Үлдэгдэл

1 2 3



Энэ нь сүүлийн жилүүдэд НББ-ийн сургалтанд олон улсадхэрэглэгдэж байгаа дансыгтодорхойлох гол арга юм. Дебет Кредит

Дансны нэр

Ерөнхий дэвтрийн данс T-дансны загварНягтлан бодох бүртгэл шинжилгээний тэнхим


Т-данс

Ажил гүйлгээнд нэг данс дебетлэхэд заавал бусад /нэгээсдоошгүй/ данс кредитлэдэг.

Дебет

тал

Кредит

тал

Дансны нэр



Дебет ба кредит гэж юу вэ?

НББ-д ашиглагдах гол дүрэм

Дебет (Дт)

Кредит (Кт)

Дебет нь дансны зүүн тал, Кредит нь дансныбаруун тал юм.

Дебет ба Кредит нь НББ-ийг цэгцлэх дүрэсбөгөөд энэ нь “сайн” эсвэл “муу” гэсэн зүйлогтхон ч биш юм.




Дебет (Дт)

Кредит (Кт)

Т-данс хэлбэрийн хувьд дансыг Дебетлэнэ гэдэг ньзүүн тал, Кредитлэнэ гэдэг нь баруун талд бичилтхийхийг хэлнэ.

ДАНСНЫ НЭР

ЗҮҮН БАРУУН





Дебет (Дт)

Кредит (Кт)

Т-данс хэлбэрийн хувьд дансыг Дебетлэнэ гэдэг ньзүүн тал, Кредитлэнэ гэдэг нь баруун талд бичилтхийхийг хэлнэ.

ДАНСНЫ НЭР

ЗҮҮН БАРУУН


Дебет

тал

Кредит

тал



Дансдын нэр

НББ-д дансны нэрийг хувь хүн дураар өгчболдоггүй

Жишээлбэл “Цохилт, Гэрэл & Хүч” эсвэл“Ханамжийн зардал” гэх мэт тогтоогүйнэршлээр дансыг нэрлэдэггүй.

НББ-ийн дансанд олон улсад хэвшсэн нэршлүүдбайдаг.

Жишээлбэл “Бэлэн мөнгө”, “Дансны авлага”, “Дансны өглөг” гэх мэт.



НББ-ийн дансууд

нь хэрхэн

дебетлэж

кредитлэдэг вэ?Дебет Кредит

Дансны нэр

Дансдын төрөлНягтлан бодох бүртгэл шинжилгээний тэнхим


Хөрөнгө

Өр төлбөр

Эзэмшигчийн өмч

Орлого

Зардал

Дансдын төрөл



Дансыг дебетлэх, кредитлэх нь тухайн дансныүлдэгдлийг өсгөж, эсвэл бууруулж байдаг.

Энэ нь данс бүрд ялгаатай байдаг нь чухал юм.

Балансын дансууд нь дебет, кредитийндүрмээрээ хоорондоо нягт холбогддог.

Дебет, кредитийн дүрэм



НББ-ийн үндсэн тэнцвэр

Х = ӨТ+ ЭӨ



ДАНСНЫ НЭР

Дебет Кредит

ДАНСНЫ НЭР


Баланс дахь дансны Т-дансны дүрэм

Х = ӨТ+ ЭӨДАНСНЫ НЭР





ХӨРӨНГӨ

Дебет

талдаа

өснө

Кредит

талдаа

буурна

ДАНСНЫ НЭР


ДАНСНЫ НЭР



= ӨТ+ ЭӨ




ӨР ТӨЛБӨР

Дебет

талдаа

буурна

Кредит

талдаа

буурна

ХӨРӨНГӨ

Дебет

талдаа

өснө

Кредит

талдаа

буурна

ДАНСНЫ НЭР



= + ЭӨ




ХӨРӨНГӨ

Дебет

талдаа

өснө

Кредит

талдаа

буурна

ЭЗНИЙ ӨМЧ

Дебет

талдаа

буурна

Кредит

талдаа

өснө

ӨР ТӨЛБӨР

Дебет

талдаа

буурна

Кредит

талдаа

өснө


= +




+ Хуримтлагдсан

ашиг

Хувьцаат

капитал

Эзэмшигчийн өмчийн бүрэлдэхүүн



Эзний өмч нь кредит талдаа өсч дебет

талдаа буурдаг тул хувьцаат капитал

болон хуримтлагдсан ашиг нь мөн уг

шинж чанарыг хадгалах ёстой.

ХУВЬЦААТ КАПИТАЛ

Дебет

талдаа

буурна

Кредит

талдаа

өснө

ХУРИМТЛАГДСАН

АШИГ

Дебет

талдаа

буурна

Кредит

талдаа

өснө




Орлого нэмэгдэхэд ашиг нэмэгдэх тул

нь мөн адил дебет талдаа буурч

кредит талдаа өсдөг

ОРЛОГО

Дебет

талдаа

буурна

Кредит

талдаа

өснө




Зардал өсөхөд ашиг буурч алдагдал үүсэх

тул Зардал нь эсрэгээрээ дебет талдаа

өсөж кредит талдаа буурдаг.


ЗАРДАЛ

Дебет

талдаа

өснө

Кредит

талдаа

буурна



НББ-ийн ерөнхий 5 төрлийн данс нь дараахбайдлаар балансад үлдэгдэлтэй байна.

ДАНСНЫ НЭР

Дебет үлдэгдэл Кредит үлдэгдэлХөрөнгө

Зардал

Өр төлбөр

Эзэмшигчийн

өмч

Орлого



Сайжруулсан НББ-ийн тэнцэл

Хөрөнгө + Зардал. = ӨТ. + Эзний өмч + Орлого.

Х + З = ӨТ + ЭӨ+ О

Дт. Кт.

+ -Үлд.

Дт. Кт.

+-Үлд.



“A L O R E” товчлох аргачлал/дебет кредитийн дүрэм/

A (ssets)

L (iabilities)

O (wners' equity)

R (evenues)

E (xpenses)


+ -

- +

- +

- +

+ -



Дебет кредитийн дүрэмАсуулт №1

Аль дансны хэвийн үлдэгдэл Дебет талдаа /зүүнтал/ байдаг вэ?

a. Дансны өглөгb. Барилгаc. Хүүгийн орлогоd. Хувьцаат капитал



Дебет кредитийн дүрэмХариулт №1

Аль дансны хэвийн үлдэгдэл Дебет талдаа /зүүнтал/ байдаг вэ?

a. Дансны өглөг

c. Хүүгийн орлогоd. Хувьцаат капитал

Барилга нь хөрөнгө

учир хэвийн үлдэгдэл

нь ДЕБЕТ талдаа

байна



Дебет кредитийн дүрэмАсуулт №2

Аль дансны хэвийн үлдэгдэл Кредит талдаа/баруун тал/ байдаг вэ?

a. Дансны авлагаb. Цалингийн зардалc. Цалингийн өглөгd. Газар



Дебет кредитийн дүрэмХариулт №2

Аль дансны хэвийн үлдэгдэл Кредит талдаа/баруун тал/ байдаг вэ?

a. Дансны авлагаb. Цалингийн зардал

d. Газар Цалингийн өглөг нь

ӨТ-ийн данс учир

КРЕДИТ талдаа

үлдэгдэлтэй байна.



Дебет кредитийн дүрэмЖишээ

Дансны авлагын эхний үлдэгдэл 750 (хөрөнгө) нь 750 бол (дебет талдаа үлдэгдэлтэй байна.)

Дансны авлага

750





Авлага 200-р өссөн бол яаж бүртгэх вэ?


750







750

200






Авлага 350-р буурсан бол яаж бүртгэх вэ?


750

200






Авлага 350-р буурсан бол яаж бүртгэх вэ?


750

200

350





Дансны авлага дансны эцсийн үлдэгдэл нь дебетбуюу зүүн талын нийлбэрээс кредит буюубаруун талын нийлбэрийг хасаад 600 гарна.

750

200

350

600




Асуулт №3

Компани өрийн бичиг дансыг кредитлэсэн, энэ ньөрийн бичиг дансны дүн өсч байгааг илэрхийлэх

үү? Буурч байгааг илэрхийлэх үү?



Хариулт №3

Компани өрийн бичиг дансыг кредитлэсэн, энэ ньөрийн бичиг дансны дүн өсч байгааг илэрхийлэх

үү? Буурч байгааг илэрхийлэх үү?

ХАРИУЛТ:Өрийн бичиг данс өснө.





Àæèë ã¿éëãýýã øèíæëýõ

Жишээ: 11999 îíû 1 ñàðûí 2 íä 15,000 òºãðºãíèéòîíîã òºõººðºìæ ìºíãººð õóäàëäàí àâñàí

Þó áîëñîí áý?¯íäñýí õºðºíãº 15000 òºã–ð ºñíº.

Ìºíãº 15000–ð áóóðíà.

Á¿ðòãýëèéí ÿìàð ä¿ðýì õýðýãëýõ âý?

Õºðºíãº ºññºí òóë ýíý äàíñûãÕºðºíãº áóóðñàí òóëýíýä+àíñûã êðåäèòëýíý.

ßìàð äàíñíûáè÷èëò õèéõ âý?

Äò ¯íäñýí õºðºíãº 15,000Êò Ìºíãº 15,000


Бизнесийн байгууллагын ажил гүйлгээ нь õî¸ðõýëáýðòýé áàéäàã:

- Гàäààä ажил гүйлгээ,

- Дîòîîä ажил гүйлгээ.



Жишээ: “FF” компанийн 2010 оны 12-р сард гарсанажил гүйлгээ ба түүний бүртгэл

Ажил гүйлгээ (АГ) - 1:

Иргэн Баяр компьютер засварын болон тоногтөхөөрөмж түрээслүүлэх үйлчилгээ үзүүлэхбизнес эрхэлдэг “FF” компанийг байгуулахааршийдсэн ба 2010.12.01-нд компанидаа $30,000-н хөрөнгө оруулалт хийж бизнесээ эхэлсэн.



Ажил гүйлгээний шинжилгээ (АГШ) - 1:

Журналын бичилт (ЖБ) - 1:

Хөрөнгө = Өр төлбөр + Эзний өмч

Мөнгөн хөрөнгө Эзний Капитал

+ 30,000 = 0 + 30,000

Дт Кт

Мөнгөн хөрөнгө 30,000

Эзний капитал 30,000

Жишээ: “FF” компанийн 2010 оны 12-р сарын ажилгүйлгээ ба түүний бүртгэлНягтлан бодох бүртгэл шинжилгээний тэнхим


АГ-2:

“FF” компани $2,500-р бэлнээр хангамжийн зүйлхудалдан авсан.



АГШ-2:

ЖБ-2:


Мөнгөн

хөрөнгө

Хангамжийн

зүйл

Эзний Капитал

- 2,500 + 2,500 = 0 + 0

Дт Кт

Хангамжийн зүйл 2,500




АГ-3:

“FF” компани $26,000-р бэлнээр тоногтөхөөрөмж худалдан авсан.



АГШ-3:

ЖБ-3:


Мөнгөн

хөрөнгө

Тоног

төхөөрөмж

- 26,000 + 26,000 = 0 + 0

Дт Кт

Тоног төхөөрөмж 26,000




АГ-4:

“FF” компани дараа тооцоогоор $7,100-нхангамжийн зүйл худалдан авсан.



АГШ-4:

ЖБ-4:


Хангамжийн зүйл Дансны өр

+ 7,100 = + 7,100 + 0

Дт Кт

Хангамжийн зүйл 7,100

Дансны өр 7,100




Ажил гүйлгээг шинжилсний дараа эхлээд заавалЕрөнхий журналд бичилт хийнэ.




Ажил гүйлгээг шинжилсний дараа Ерөнхийжурналд бүртгэнэ.



2. Ажил гүйлгээг




2. Ажил гүйлгээг жóðíàëä òóñãàõ



1-ð ¿å øàòàíä òàíüæ òîäîðõîéëñîí àæèë ã¿éëãýýãòóñãàé æóðíàëä, òóñãàé æóðíàë õºòºëäºãã¿é áîëåðºíõèé æóðíàëä òóñãàäàã.

Æóðíàëä òóñãàõ íü àæèë ã¿éëãýýã àëáàí ¸ñíûá¿ðòãýëèéí áàðèìòàä òóñãàõ ýõëýë þì.

Æóðíàë íü àæèë ã¿éëãýý òóñãàãäàõ äåáåò, êðåäèòäàíñóóä, àæèë ã¿éëãýýíèé ä¿íã õàðóóëíà.

Õýðâýý Åðºíõèé æóðíàëä òóñãàâàë:

2. Ажил гүйлгээг журналд тусгах

Ажил гүйлгээнд хоёроос доошгүй

дансны дүн адил хэмжээгээ

өөрчлөгддөг.

Нэг данс дебетлэнэ.

Нөгөө данс кредитлэнэ.

Дээрх аргыг “ДАНСНЫ ДАВХАР

БИЧИЛТ” гэж нэрлэдэг?

Luca Pacioli

Байгууллагад гарсан ажил гүйлгээ бүрийгЕРӨНХИЙ ЖУРНАЛ-д бүртгэдэг.




НББ-ийн ажил гүйлгээг анхлан тусгадаг учиржурналыг эх бичилтийг дэвтэр ч гэж нэрлэдэг.

Журналд ажил гүйлгээг өдөр өдрөөр гарсандарааллаар холбогдох дансны дебет, кредит-дтовч утгын хамт бичнэ.

Журналын дүнг дансуудад шилжүүлэн бичихбололцоотой байх ёстой. Дансанд шилжүүлэнбичиж байгаа эдгээр дүн нь санхүүгий тайлангаргах үндэс болдог.




Журналыг яагаад хэрэглэдэг вэ?

1. Нэг доор ажил гүйлгээний тухай бүх мэдээлэлболон товч тайлбарыг тусган харуулдаг.

2. Бизнесийн байгууллагын үйл ажиллагааны бүхажил гүйлгээг үүссэн цаг хугацааны дэсдарааллаар харуулдаг.

3. Бүртгэлийн явцад гарсан алдааг илрүүлэхэдтусалдаг.




ЕРӨНХИЙ ЖУРНАЛ

Хуудас:

Огноо Ажил гүйлгээний утга Лав Дебет Кредит



Журналын бичилтЖишээ №1

С компани 2013 оны 1 сарын 1-нд банкнаас 10 сая төгрөгийн зээл эвчээ. .

Журналын бичилт гүйцэтгэ.



Журналын бичилтХариулт №1

Уг ажил гүйлгээ 2 дансанд нөлөөлнө: Мөнгөн хөрөнгө өсөх 10,000.0 Дансны өглөг өсөх 10,000.0




Уг ажил гүйлгээ 2 дансанд нөлөөлнө: Мөнгөн хөрөнгө өсөх 10,000.0 Дансны өглөг өсөх 10,000.0


Хуудас: 1




Уг ажил гүйлгээ 2 дансанд нөлөөлнө:

Мөнгөн хөрөнгө өсөх 10,000.0

Дансны өглөг өсөх 10,000.0



Хуудас: 1


I/1 Мөнгөн хөрөнгө 100 10,000.0

Дансны өглөг 201 10,000.0

Банкнаас зээл авсан.




Мөнгөн хөрөнгө өсөх 10,000.0

Дансны өглөг өсөх 10,000.0



Хуудас: 1


I/1 Мөнгөн хөрөнгө 100 10,000.0

Дансны өглөг 201 10,000.0

Банкнаас зээл авсан.

НББ-ийн данс нь

дугаартай байдаг.

Дансны дугаар нь

маш олон төрлийн ач

холбогдолтой бөгөөд

уг дугаараар данс тус

бүрт ЕРӨНХИЙ

ДЭВТЭР үүсгэдэг.




С компани 2013 оны 1 сарын 15-нд 19,5 саятөгрөгөөр шинэ машин хувалдаж авсан.





Уг ажил гүйлгээ 2 дансанд нөлөөлнө: Машин өсөх 19,500.0 Мөнгөн хөрөнгө буурах 19,500.0






Хуудас: 1






I/15 Машин 150 19,500.0

Мөнгөн хөрөнгө 100 19,500.0

Машин бэлнээр худалдаж авсан


Хуудас: 1





С компаний 2013 оны 1 сарын 20-нд цахилгаанытөлбөрт 400,0 төгрөг төлсөн.





Уг ажил гүйлгээ 2 дансанд нөлөөлнө: Ашиглалтын зардал өсөх 400.0 Мөнгөн хөрөнгө буурах 400.0




Уг ажил гүйлгээ 2 дансанд нөлөөлнө: Ашиглалтын зардал өсөх 400.0 Мөнгөн хөрөнгө буурах 400.0


Хуудас: 1





Ашиглалтын зардал өсөх 400.0

Мөнгөн хөрөнгө буурах 400.0


I/20 Ашиглалтын зардал 511 400

Мөнгөн хөрөнгө 100 400

1 сарын цахилгааны мөнгө


Хуудас: 1




Журналын тухай бусад

Àíõàí øàòíû õ¿чèí òºãºëäºð áàðèìò á¿õèé àæèë ã¿éëãýýãæóðíàëä áèчíý.

Àæèë ã¿éëãýýã äàíñäûí äåáåò áà êðåäèòèéí øèíæýýðàíãèëæ, õóðèìòëóóëàí æóðíàëä á¿ðòãýñýíýýð åðºíõèé

äýâòýðò øèëæ¿¿ëýí áèчèõ, õóðààíãóé áîëîí äýëãýðýíã¿éäàíñûã õºòºëæ, äàíñäûí óÿëäààã õÿíàõ áîëîìæèéã îëãîíî.



Журналын тухай бусад



LOGO

Ерөнхий дэвтэр баШалгах баланс

Шилжүүлэх бичилт

Ерөнхий журналаас дт, кт-н бичилтийг ерөнхийдэвтэрт шилжүүлэн бичих үйл ажиллагааг“шилжүүлэх бичилт” гэж нэрлэдэг.

Журналын дт багананд тусгагдсан дүн бүрийгерөнхий дэвтэр дэх уг ажил гүйлгээг тусгахдансны дт талд, кт багананд тусгагдсан дүнбүрийг ерөнхий дэвтрийн холбогдох дансны кт-д тус тус шилжүүлэн бичнэ.

Ийнхүү шилжүүлэн бичих механик ажиллагаа ньдараах давуу талуудтай:

Журналын бичилтэнд тусгагдсан дансны нэрдансны нэр ерөнхий дэвтэрт тусгагдана,тусгагдана,

Ерөнхий дэвтрийн дт /кт/ бичилтийн баганынбаганын дүн журналын дт /кт/ бичилтээрхийгдэнэ,

Ерөнхий дэвтэр дэх огноо журналынхааржурналынхаар тусгагдана,

Ерөнхий дэвтэр дэх дансны “лавлагаа”

гэсэн баганын бичилт шилжүүлэн бичилт

хийж байгаа журналын хуудасны

дугаараар бичигдэнэ.

Ерөнхий дэвтрийн дансны дугаар нь

ерөнхий журналын “лавлагаа”

багананд бичигдсэн дугаартай ижил

байна.

Шилжүүлэн бичилтийг дүрслэнхаруулах нь

Ерөнхий журнал Хуудас 1

Огноо Ажил гүйлгээний утга Лав Дт Кт

2010

12 1 Мөнгөн хөрөнгө 10,000

Энгийн хувьцаа 10,000

(Хувьцаа гаргаж арилжив)

12 2 Хангамжийн зүйл 2,500


(Хангамжийн зүйл бэлнээрМөнгөн хөрөнгө Дансны дугаар 1001

Огноо Ажил гүйлгээний утга Лав Дт Кт Үлдэгдэл

2010

Dec. 3 Purchased equipment G1 20,000.00 ########

Dec. 10 Collection from customer G1 2,200.00 ########

1 Дансыг ялгана.

Шилжүүлэн бичих:



2010



(Хувьцаа гаргаж арилжав)

Dec. 2 Supplies 2,500

Cash 2,500

Purchased store supplies

for cashМөнгөн хөрөнгө Дансны дугаар 1001


2010

12. 1

Dec. 3 Purchased equipment G1 20,000.00 ########

Dec. 10 Collection from customer G1 2,200.00 ########

2 Огноог оруулна.




2010





Cash 2,500




2010

12. 1 Хувьцаа гаргаж арилжив 10,000

Dec. 3 Purchased equipment G1 20,000 (20,000)

Dec. 10 Collection from customer G1 2,200 (17,800)

3Дүн ба ажил гүйлгээний утгыг орлууна.




2010





Cash 2,500




2010

12. 1 Хувьцаа гаргаж арилжив ЕЖ1 10,000



4Журналын лавлагааг

оруулна.


Мөнгөн хөрөнгө Дансны дугаар 1001


2010

12. 1 Хувьцаа гаргаж арилжив ЕЖ1 10,000 10,000



5

Үлдэгдлийг тооцож

гаргана.



2010





Cash 2,500


for cash




2010

12 1 Мөнгөн хөрөнгө 1001 10,000




Cash 2,500




2010

12. 1 Хувьцаа гаргаж арилжив ЕЖ1 10,000 10,000



Дэвтрийн лавлагааг

оруулна.

6


Ажил гүйлгээ:

Компани 12.1-нд ₮10,000,000-н хувьцаа гаргаж

арилсан.

Хөрөнгө = + Өмч

Мөнгөн хөрөнгө Энгийн хувьцаа

10,000 10,000

Өр төлбөр

Шинжилгээ:

(1) Мөнгөн хөрөнгө 1001 10,000

Энгийн хувьцаа 4101 10,000

Журналын бичилт:

(1) 10,000

Мөнгөн хөрөнгө 1001

(1) 10,000

Энгийн хувьцаа 4101

Шилжүүлэн бичилт:

Лавлагаа нь шаардлагатай үед ерөнхий

дэвтэр дээрх дүнг тодруулан харах,

алдааг илрүүлж засах зэргийг хялбарчилж

өгдөг.

Мөн ерөнхий дэвтрийн дансны дугаараар

бичсэн журнал дахь бичилтээс шилжүүлэн

бичих гэж байгаа дансны дугаарыг ерөнхий дэвтрээс хайлгүйгээр шууд олж

болох ач холбогдолтой.

4. Шалгах баланс

бэлтгэх

Шалгах баланс бэлтгэх

Ажил гүйлгээ тус бүрийг дансуудын дт, кт талдтэнцүү дүнгээр тусгадаг учир ерөнхий дэвтэрдээрх дт гүйлгээний дүн нь түүний кт гүйлгээнийдүнтэй тохирч байх ёстой.

Хэрэв дансны үлдэгдлийг зөв тооцсон бол бүхдансны дт үлдэгдлийн дүн кт үлдэгдлийн нийтдүнтэй тохирч байх ёстой.




Баланс гаргахын өмнө ажил гүйлгээг бүртгэсэндансуудыг Дт ба Кт нийт дүн тохирч байгаагшалгах үүднээс шалгах баланс бэлтгэдэг.

Тайлангийн үеийн эцэст бүх ажил гүйлгээгшинжлэн бүртгэж ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэнбичсэний дараа шалгах баланс бэлтгэдэг.

Энэ нь нягтлан бодох бүртгэлийн үйлажиллагаанд алдаа гарсан болохыг хянадагхяналтын хэрэгсэл болдог.



Санхүүгийн тайлан гаргахын өмнөдансуудын дт үлдэгдэл кт үлдэгдлийн

дүнтэй тохирч байгаа эсэхийг батлан

шалгах хэрэгтэй.

Дт, кт-н үлдэгдлийн тэнцвэрийн энэ

баталгааг шалгах баланс гэдэг.





(Жишээ)

“А” компаний Шалгах баланс 12/31/X8



Данс Дт Кт


Дансны авлага 1200

Тоног төхөөрөмж 3800

Дансны өглөг 200

Өрийн бичиг 1450

Хувьцаат каптал 3000

Хуримтлагдсан ашиг –1/1/Х8

250

Орлого 11000

Цалингийн зардал 5000

Хангамжин зардал 3000

Түрээсийн зардал 2400

Дүн 15900 15900


(Жишээ)




Данс Дт Кт

ХөрөнгөМөнгөн хөрөнгө 500



ӨТДансны өглөг 200



Эзний өмчХуримтлагдсан ашиг –1/1/Х8

250

Орлого Орлого 11000

ЗардалЦалингийн зардал 5000



Дүн 15900 15900


(Жишээ)

“А” компаний


12/31/X8



Данс Дт Кт







Хуримтлагдсан ашиг -1/1/Х8 250

Орлого 11000




15900 15900

Нийт дебетийн

дүн болон нийт

кредитийн дүн

тэнцүү байх

Шалгах балансыг хэрэглэх, түүний сул тал

Шалгах балансын зорилго нь

1. Ерөнхий дэвтрийн дансуудын Дт ба Кт дүнтохирч байгааг шалгах

2. Тохируулга хийхэд нягтлан бодогчдыгхэрэгцээтэй мэдээллээр хангах



Шалгах балансыг хэрэглэх, түүний сул тал

Шалгах баланс нь ерөнхий дэвтэр дэх дансуудынүлдэгдлийн баталгаа болдог. Шалгах балансындт, кт дүнгийн тэнцэх нөхцөл нь:

Бүх ажил гүйлгээний дт, кт дүн тэнцүү байх,

Данс бүрийн дт, кт үлдэгдлийг зөв тооцсонбайх,

Шалгах балансад дансны үлдэгдлүүдийг зөвдүгнэх.



Дараах алдаанууд гарснаар шалгах балансын дт, кт дүн тэнцэхгүй байж болно:



Шалгах балансыг хэрэглэх, түүний

сул тал

1. Дт, кт бичилтийг ерөнхий дэвтэрт сольж бичих,

2. Дансны үлдэгдлийг тооцохдоо арифметикийн

алдаа гаргах,

3. Шалгах балансад дт, кт үлдэгдлийг сольж хуулах,

4. Шалгах балансад дансны үлдэгдлийг хуулахдаа

бичлэгийн алдаа гаргах,

5. Шалгах балансыг буруу дүгнэх, гэх мэт.

Шалгах баланс нь ажил гүйлгээний

дансны заалтыг зөв хийж, зөв дансанд

бичсэн эсэхийг харуулдаггүй.

Ж нь, мөнгөн хөрөнгийн орлогыг мөнгөн

хөрөнгийн дт-д биш, газар дансны дт-д

бичиж алдаа гаргасан бол тэр нь шалгах

балансад тэр хэвээрээ тусгагдах башалгах баланс тэнцүү хэвээрээ гарна.



Шалгах балансыг хэрэглэх, түүний сул

тал

Шалгах баланс нь ийм хязгаарлагдмал

сул талтай боловч маш ач холбогдолтой

хэрэгсэл юм.

Шалгах баланс нь зөвхөн ерөнхий

дэвтрийн үлдэгдлийн баталгаа болоод

зогсохгүй санхүүгийн тайлан гаргах

тохиромжтой нөхцөл бүрдүүлдэг.




тал

Шалгах баланс зөвхөн нягтлан бодогч нарт

санхүүгийн тайланг зөв бэлтгэхэд тусалдаг

хэрэгсэл бөгөөд гадны хэрэглэгчдэд

зориулагдаагүй байдаг.

Ерөнхий дэвтрээс шалгах балансыг

гаргаж түүнээс санхүүгийн тайлангуудыг

гаргахад хамгийн тохиромжтой байдаг.




тал

Алдааг илрүүлэх

Хэрвээ шалгах балансыг зөв гаргаждүгнэсэн боловч ерөнхий дэвтэр, журналдээр буруу бичилт хийснээс балансбарихгүй байж болно.

Эдгээр алдаануудыг илрүүлэх тогтсон нэгарга гэж байдаггүй.

Бичилт хийсэн дүн, цаг хугацаа нэг бүрээрүр дүнг анхны баримттай тулган шалгаххэрэгтэй.



Энэ арга нь цаг хугацаа, чармайлтшаардах бөгөөд доорх дарааллаар

хийгдэнэ:

1. Шалгах балансын үлдэгдлийн дүнг гаргах

2. Хэрвээ буруу нэмж алдаа гаргаагүй

бол дараа нь үлдэгдэл бүрийн дүнг

шалгах хэрэгтэй.

Шалгах балансын дт, кт-н зөрүү нь алдаа

ямар хэмжээтэй байгааг харуулна. Энэзөрүү 9-д хуваагдах тоо байвал зэрэгцээ

2 оронг сольж бичсэн юм уу гулсуулсан

байж болно.Багш: Б.Нямдаваа




(Жишээ)



12/31/X8



Данс Дт Кт

Мөнгөн хөрөнгө 500Дансны авлага 1200






Орлого 11000




15900 15900


(Жишээ)



12/31/X8



Данс Дт Кт

Мөнгөн хөрөнгө 50Дансны авлага 1200






Орлого 11000




15450 15900

Ж нь, мөнгөн хөрөнгийн үлдэгдэл 500 байхыг

шалгах балансад буулгахдаа 50 гэж

бичсэн байж болно. Алдааны улмаасшалгах баланс 450-р зөрж 9-д хуваагддаг

тоо гарч байна. Энэ мэтээр орон сольжбичсэн бүх алдаа 9-д хуваагдах тоо байна.

Өөр нэг энгийн алдаа бол оронг буруу

таслах буюу гулсуулах алдаа юм.

Ж нь, 2175-г 21,75 гэж бичсэнээс үүсэх зөрүүнь мөн 9-д хуваагдах тоо гарна.





(Жишээ)




Данс Дт Кт








Орлого 11000




12100 19700


(Жишээ)




Данс Дт Кт








Орлого 11000




12100 19700

19700-12100=7600

Мөн тоног төхөөрөмж дансны дт үлдэгдэл3800 байсныг шалгах балансын кт

бичиж алдаа гаргасан байж болно.

Ингэснээр шалгах баланс 3800*2=7600-рзөрнө.

Зарим ажил гүйлгээг нэг дансны дт-д

тусгаад нөгөө дансны кт-д бичээгүй байж

болно.




3. Шалгах балансын дүнг ерөнхий дэвтрийн

дүнтэй тулган шалгах хэрэгтэй. Энд

балансын данс тус бүрээр шалгах

балансын дансны багананд дүнг зөв

бичсэн эсэхийг шалгана.

4. Ерөнхий дэвтэр дээрх данс тус бүрээр

үлдэгдлийг дахин тооцно.




5. Данс тус бүрээр журналаас ерөнхий

дэвтэрт шилжүүлэн бичсэн дүнг шалгана.

Ийм шалгалт хийхдээ шалгагдсан дүн

бүрийн дараа журнал болон ерөнхий

дэвтэр дээр хяналтын тэмдэг тавих

хэрэгтэй.

Энэ нь журналаас ерөнхий дэвтэрт

шилжүүлэн бичсэн бүх дүнг шалгаж

дууссаны дараа шалгагдаагүй дүн буюу

ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн бичээгүй

орхигдсон дүнг олох бололцоог олгоно.Багш: Б.Нямдаваа



Ногдол ашиг нь хуримтлагдсан ашгийг

бууруулдаг тул дебет талдаа өсч, кредит

талдаа буурдаг.

Ногдол ашиг

Дебет

талдаа

өсөх

Кредит

талдаа

буурах

Ногдол ашгийн данс



Ажил

гүйлгээг

шинжлэх


бичилт

хийх



шилжүүлэх


тайлан

бэлтгэх

Шалгах

баланс

бэлтгэх









хийх


5.Тохируулах


Тохируулах бичилт хийх

Нягтлан бодох бүртгэлд тайлангийн үе нь сарулирал, хагас жил, нэг жилийн хугацаагаархэмжигдэнэ.

Бизнесийн байгууллагын үйл ажиллагааныүргэлжлэх хугацааг богино хугацаанд хуваан авчүзэх нь тайлангийн үе бүрийн эцэст тохируулахбичилт хийхийг шаарддаг.




Өөрөөр хэлбэл зарим онцгой төрлийн дансд тохиргообичилт хийхийг шаарддаг.

Эдгээр Тохиргоо бичилтийг зөвхөн улирлын эцэст хийдэгбөгөөд үүнд хамаарах цөөн тооны зарим дансд бий.

Мөн тохиргоо бичилт хийж буй ажил гүйлгээнд анханшатны баримт байдаггүй учраас уг бичилтийг ерөнхийжурналд бус Ажлын хүснэгтийн “Тохиргоо бичилт”баганад тусгайлан бичихийг шаарддаг байна.




Тайлангийн нэг үед гарч бүртгэлд тусгагдсанболовч тайлангийн 2-с дээш үеүүдэд хамаарагдахажил гүйлгээнүүд байдаг.

Ийм үйл ажиллагааг жинхэнэ хэрэгжилтийнзарчмын дагуу холбогдох тайлангийн үеүүдэдхувааж бичилт хийдэг.




Тохируулах бичилт нь бүртгэлийн үе бүрийн эцэстхолимог дансуудын дүнг хуваарилдаг бөгөөдтохируулах бичилтийн тусламжтайгаар балансболон үр дүнгийн дансны дүнг салгажтодорхойлдог.

НББОУС-д зааснаар нягтлан бодох бүртгэлийгаккруэл сууриар бүртгэхийг шаарддаг ба энэ ньтохируулах бичилт хийх үндэс нь болдог.




Тохиргоо бичилт хийгдэх дансууд:

• Урьдчилж төлсөн зардал• Урьдчилж орсон орлого• Элэгдлийн зардал• Найдваргүй авлагын зардал




Тохируулах бичилтийн үндсэн 4-н төрөл байдаг.

1. Бүртгэгдсэн зардлыг тохируулах

2. Бүртгэгдсэн орлогыг тохируулах

3. Бүртгэгдээгүй орлогыг тохируулах

4. Бүртгэгдээгүй зардлыг тохируулах




Тохируулах бичилтийн үндсэн 4-н төрөл байдаг.

Хойшлогдсон зүйлс:



Хуримтлагдсан зүйлс:








Хойшлогдсон зүйлс Хуримтлагдсан зүйлс

1.Урьдчилж төлсөн

зардал.

Бүртгэгдсэн зардлыг

тохируулах

3. Хуримтлагдсан

орлого.

Бүртгэгдээгүй орлогыг


2. Урьдчилж орсон

орлого.

Бүртгэгдсэн орлогыг


4. Хуримтлагдсан

зардал.

Бүртгэгдээгүй зардлыг





Хойшлогдсон зүйлс Хуримтлагдсан зүйлс

1. Урьдчилж төлсөн

зардал.

Зардлыг хугацаанаас нь өмнө

төлсөн үед хэрэглэх хүртэл

хөрөнгөөр зөвшөөрч бүртгэнэ.

3. Хуримтлагдсан орлого.

Бүтээгдэхүүн үйлчилгээг

нийлүүлсэн боловч мөнгөөр

хараахан орж ирээгүй байгаа

орлого

2. Урьдчилж орсон орлого.

Бүтээгдэхүүн нийлүүлэх,

үйлчилгээг үзүүлэхээс өмнө

орж ирсэн орлогыг өр

төлбөрөөр бүртгэнэ.

4. Хуримтлагдсан зардал.

Зардал нь гарсан боловч

хараахан мөнгөөр

төлөгдөөгүй байгаа зардал


Бүртгэгдсэн зардлыг тохируулах бичилт ньбизнесийн байгууллагуудад тайлангийн нэг үеэсдээш хугацаанд орлого олохын тулд мөнгөөргарсан зардал нь ихэвчлэн хөрөнгийн дансанддебетлэгдсэн байдагтай холбоотой.

Үүнийг тайлангийн үе бүрийн эцэст тохирууланбичиж тайлант хугацаанд холбогдох хэсгийг ньзардлын дансанд бүртгэдэг.




Иймд урьдчилан гарсан зардлыг урьдчилж төлсөнзардал, өөрөөр хуримтлагдсан зардал ч гэжнэрлэдэг буюу балансад хөрөнгө хэсэгт тусгадаг.

Ийм зардлуудад тайлангийн хоёроос дээш үедхамрагдах даатгал, түрээс, бичиг хэргийн зардалгэх мэт зардлууд хамрагдах ба элэгдлийн зардалбас ордог. Эдгээр зардлуудыг аккруэл суурьтзарчмын үндсэнд холбогдох тайлант үед ньзардал болгон тохируулах бичилтийг хийхшаардлагатай болдог.




Энэхүү тохируулах бичилт нь үндсэн хоёр чиглэлийнажил гүйлгээ болох

Тухайн тайлант үеийн зардал

Төлөгдсөн мөнгө нь хөрөнгө гэдэг ойлголтыгтодруулж өгч байдаг.

Энэхүү тохируулгыг хийхгүй бол тухайн тайлантүеийн зардал дутуу илэрхийлэгдэж цэвэр ашигилүү илэрхийлэгдэнэ. Мөн түүнчлэн хөрөнгөболон эзний өмч илүү илэрхийлэгдэх болно.




Урьдчилж төлсөн зардлыг бүртгэх хоёрарга байна.

А. Хөрөнгийн арга

Б. Зардлын арга




Хөрөнгийн аргаар бүртгэж байга бол зардлыг анхбүртгэхдээ Урьдчилж төлсөн зардал дансанд тусгажтохируулга хийхдээ тайлант хугацааны зардлыгтохируулах дүнгээр хөрөнгийн кредитээс зардлындебетэд бичиж тохируулдаг.





1 сарын 5-нд

Хангамжийн материал 18,000.0

Мөнгөн хөрөнгө 18,000.0

1 сарын 30-нд 5,000.0-ын материал үлдсэн болтохируулах бичилт нь:

Хангамжийн материалын зардал 13,000.0Хангамжийн материал 13,000.0





1 сарын 5-нд

Хангамжийн материалын зардал 18,000.0


1 сарын 30-нд 5,000.0-ын материал үлдсэн болтохируулах бичилт нь:

Хангамжийн материал 5,000.0Хангамжийн материалын зардал 5,000.0





1 сарын 1-нд 6 сарын даатгалын мөнгө төлсөн.

УТДаатгал 12,000.0


1 сарын 30-нд тухайн сарын даатгалын зардлыгтохируулах бичилт нь:

Даатгалын зардал2,000.0






1 сарын 1-нд 6 сарын даатгалын мөнгө төлсөн.

Даатгалын зардал 12,000.0


1 сарын 30-нд тухайн сарын даатгалын зардлыгтохируулах бичилт нь:


Даатгалын зардал 10,000.0




Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл




¯íäñýí õºðºíãèéí ýëýãäýë òîîöîõîä ò¿ãýýìýëõýðýãëýãääýã 4 ¿íäñýí àðãà áàéäàã.

À. Øóëóóí øóãàìûí àðãà

Á. ¯ëäýãëèéã áóóðóóëàõ áóþó äàâõàðáóóðóóëàõ àðãà

Â. Æèë¿¿äèéí òîîíû íèéëáýðýýð æèãíýõ àðãà

Ã. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýãæèä íîîãäóóëàõ áóþó ¿éëàæèëëàãààíû àðãà




Жишээ нь: Тоног төхөөрөмж нь 2012 оны 1сарын 1-нд 2000 төгрөгөөр худалдаж авсан. 500төгрөгийн үлдэх өртөгтэй ба ашиглах хугацаа 5жил.




À. Øóëóóí øàãàìûí àðãà:

Энэ аргын үед үндсэн хөрөнгийн ашиглалтын хугацаанытуршид тайлант хугацаа бүр тэнцүү дүнгээр элэгдэлтооцно. Шулуун шугамын аргаар газрын тохижуулалт,барилга, түрээсийн сайжруулалт, тавилга эд хогшлынэлэгдлийн зардлыг тооцоход тохиромжтой.

Элэгдлийн зардлыг тооцоох томъёо нь:



Íýã æèëä íîîãäîõ

ýëýãäëèéí çàðäàë=

Õºðºíãèéí àíõíû ºðòºã - ¯ëäýõ ºðòºã

Õºðºíãèéí àøèãëàõ æèë



Үлдэх өртөг гэдэг нь хөрөнгийн ашиглалтын хугацаадуусахад уг хөрөнгөнөөс эргүүлэн ашиглах эсвэлборлуулж болох үнэ цэнэ юм. Анхны өртгөөс үлдэхөртгийг хассан дүнг элэгдүүлэх өртөг гэнэ.













2000- 500

5= 300





ÆèëÀíõíû ºðòºã Ýëýãäëèéí çàðäàë Õóðèìòëàãäñàí

ýëýãäýëÄàíñíû öýâýð

1 2,000 300 300 1,700

2 2,000 300 600 1,400

3 2,000 300 900 1,100

4 2,000 300 1,200 800

5 2,000 300 1,500 500



Хуримтлагдсан элэгдэл нь бүх элэгдлийн зардлыннийлбэр байна.

Дансны цэвэр үнэ нь ҮХ-ийн анхны өртөгөөсхуримтлагдсан элэгдлийг хассан дүн.




Á. Äàâõàð áóóðóóëàõ àðãà:

Ýíý àðãààð ýëýãäëèéã òîîöîõäîî äàðààõ ¿å øàòòàéãààðòîîöíî.

Øóëóóí øóãàìûí àðãààð òîîöñîí ýëýãäëèéí õóâèéã 2-îîð¿ðæ¿¿ëæ äàâõàð áóóðóóëàõ àðãûí ýëýãäëèéí õóâèéããàðãàíà.

Äýýðõ õóâèàð ¿íäñýí õºðºíãèéí äàíñíû öýâýð ¿íèéã¿ðæ¿¿ëýõ çàìààð òóõàéí æèëèéí ýëýãäëèéã òîîöíî.



Äàâõàð áóóðóóëàõ àðãûí

ýëýãäëèéí õóâü=

100%


* 2







100%

5

* 2 = 40%



100%


* 2





Тухайн жилийн

элэгдэл=

Äàâõàð áóóðóóëàõ

àðãûí ýëýãäëèéí õóâü

Тухайн жилийн эхний

дансны цэвэр үнэ*

Тухайн жилийн

элэгдэл=

40% 1500* 600=





ÆèëÀíõíûºðòºã

Ýëýãäëèéíçàðäàë

Õóðèìòëàãäñàí Äàíñíûöýâýð ¿íý

1 2,000 600 600 1,400

2 2,000 360 960 1040

3 2,000

4 2,000

5 2,000


В. Жилүүдийн нийлбэр дүнгийн àðãà:

Ýíý àðãààð ýëýãäëèéã äàðààõ ¿å øàòòàéãààð òîîöíî.

Àøèãëàõ æèëèéí òîîíû íèéëáýðèéã ãàðãàíà.

Ýíä: N – Àøèãëàõ æèëèéí òîî

Æèë á¿ðèéí õóâüä ýëýãäëèéí çàðäëûí êîýôôèöèåíòèéãîëíî.

Àíõíû ºðòãººñ ¿ëäýõ ºðòãèéã õàññàí ýëýãäëèéí ñóóðèéãòóõàéí æèëèéí ýëýãä¿¿ëýõ êîýôôèöèåíòîîð ¿ðæ¿¿ëæýëýãäëèéí çàðäëûã ãàðãàíà.



Àøèãëàõ æèëèéí íèéëáýð=

N ( N + 1 )

2


В. Жилүүдийн нийлбэр дүнгийн àðãà:



ÆèëÀíõíûºðòºã

Ýëýãäëèéí Ýëýãäë¿¿ëýõ êîýôôèöèåíò

Ýëýãäëèéíçàðäàë

Õóðèìòëàãääñàí ýëýãäýë

Äàíñíû öýâýð ¿íý

1 2,000 1,500 5/15 500 500 1,500

2 2,000 1,500 4/15 400 900 1,100

3 2,000 1,500 3/15 300 1,200 800

4 2,000 1,500 2/15 200 1,400 600

5 2,000 1,500 1/15 100 1,500 500


Ã. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýãæèä íîîãäóóëàõ áóþó ¿éëàæèëëàãààíû àðãà:

Ýíý àðãààð ýëýãäëèéí çàðäëûã òîîöîõäîî òóõàéí ¿íäñýíõºðºíãèéí ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýý áóþó¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿í, àøèãëàëòûí áàéäàëä ¿íäýñëýíòîîöäîã. Ýíý àðãààð ýëýãäëèéã òîîöîõäîî äàðààõ ¿å øàòààðòîîöíî.





Òóõàéí ¿íäñýí õºðºíãèéí ¿éëäâýðëýõ íýã íýãæá¿òýýãäýõ¿¿íä íîîãäîõ ýëýãäëèéã òîîöíî.

Òàéëàíò õóãàöààíû ýëýãäëèéã òîîöíî.



Íýãæèä íîîãäîõ



Íèéò õ¿чèí чàäàë

Òàéëàíò õóãàöààíû

ýëýãäëèéí çàðäàë

= Íýãæèä íîîãäîõ

ýëýãäýë

* Òàéëàíò õóãàöààíû

ã¿éöýòãýë



Æèøýý íü: “EPS” êîìïàíèéí æèøýýã äàõèí àâч ¿çüå! Óã òîíîãòºõººðºìæ íü 50 íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ õ¿чèíчàäàëòàé. Ýõíèé æèëä 18 íýãæ, 2 äàõü æèëä 14 íýãæ, 3-ð æèëä 10 íýãæ, 4-ð æèëä 5 íýãæ, 5-р жилд 3 нэгжá¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýñýí ãýâýë æèë òóñ á¿ðèéíýëýãäëèéã òîîöîæ ¿çüå!

Íýãæèä íîãäîõ ýëýãäëèéí çàðäàë íü (2,000 – 500) / 50 íýãæ= 30







Æèë Íýãæèä íîãäîõýëýãäëèéí

çàðäàë

Ã¿éöýòãýëýýðÝëýãäëèéí

çàðäàëÕóðèìòëàãäñàí Äàíñíû

öýâýð ¿íý

1 30 18 540 540 1,460

2 30 14 420 960 1,040

3 30 10 300 1,260 740

4 30 5 150 1,410 590

5 30 3 90 1,500 500


Элэгдлийн зардлыг бүртгэх нь:

Үндсэн хөрөнгийг анх худалдан авах үед бичих журналынбичилт нь дараах байдалтай байдгийг оюутнууд мэднэ.

Үндсэн хөрөнгө 2000





Элэгдлийн зардлыг бүртгэх нь:

Тэгвэл тайлант хугацааны эцэст тооцоолсон элэгдлийнзардлыг бүртгэхдээ дараах тохиргоо бичилтийг журналынбичилтээр бичнэ.

Элэгдлийн зардал 300

Хуримтлагдсан элэгдэл /тон.төх/ 300

Хуримтлагдсан элэгдэл /тон.төх/ данс нь сөрөгтохируулгат данс юм. Сөрөг тохируулгат хөрөнгийн данснь баланс дээр хөрөнгийн дансыг бууруулна.




Бүртгэгдсэн орлогыг тохируулах бичилт нь заримтохиолдолд худалдан авагчид нь дараагийнтайлангийн үеүдэд хийлгэх үйлчилгээний хөлс болонхудалдан авах бүтээгдэхүүнийхээ үнийг урьдчилантөлсөнтэй холбогдон үүсдэг.

НББ-д энэ орлогыг тухайн тайлант үед нь орлого гэжүздэггүй, өр төлбөр хэсэгт урьдчилж орсон орлогонэртэйгээр бүртгэдэг ба энэ нь эцэстээ үйлчилгээүзүүлэх, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх хариуцлага болногэсэн үг юм.




Энэ орлогыг өөрөөр хойшлогдсон орлого ч гэжнэрлэдэг. Бусад төлбөрөөс ялгагдах онцлог ньтүүнийг мөнгөөр биш бараа үйлчилгээгээрнийлүүлсэн үедээ л бизнесийн орлого болдог.

Иймд уг урьдчилж орсон орлого ба хойшлогдсонорлогыг тайлант хугацаанд хамрагдах хэмжээгээр ньтохируулж бичих шаардлага гардаг.




Урьдчилж орсон орлого-ыг

А. Өр төлбөрийн

Б. Орлогын аргаар бүртгэдэг.




А. Өр төлбөрийн арга

1 сарын 5-нд 18,000 төгрөг урьдчилан авсан үед:


УОО 18,000.0

1 сарын 30-нд 13,000.0-ын үйлчилгээ үзүүлсэн гэжбаримтаар үлдсэн бол тохируулах бичилт нь:

УОО13,000.0

Үйлчилгээний орлого 13,000.0




Б. Орлогын арга

1 сарын 5-нд 18,000 төгрөг урьдчилан авсан үед:



1 сарын 30-нд 13,000.0-ын үйлчилгээ үзүүлсэн гэжбаримтаар үлдсэн бол тохируулах бичилт нь:


УОО 5,000.0




Энэ нь тухай тайлангийн үед олсон боловчхудалдан авагчаас мөнгөөр төлөгдөж оржирээгүй бүртгэгдээгүй орлогыг тайлангийн эцэсттохируулж байгаа бичилт юм. Ийм орлогыгбүртгэх дансдыг хуримтлагдсан орлого гэжнэрлэдэг ба үүнд хүүгийн орлого, түрээсийнорлого зэрэг орлогууд хамаарагдана.




Хуримтлагдсан орлого гэдэг ойлголт нь тухайнтайлангийн хугацаанд олсон боловч уг орлого ньтайлангийн эцэс хүртэл бодитоор төлөгдөж,бүртгэгдээгүй байгаа орлого юм.




Жишээ нь

Компани 1 сарын 1-нд бусад 500000₮-ийг сарын 3%-ийнхүүтэй зээлдүүлсэн бол 1 сарын 1-ний өдрийн журналынбичилт нь:

Дт Дансны авлага 500000₮

Кт Мөнгөн хөрөнгө 500000₮

1 сарын 30-ны тохируулах бичилт нь:

Дт хүүгийн авлага 15000₮

Кт хүүгийн орлого 15000₮

Хүүгийн орлогыг хүлээж авсан тохиолдолд

Дт Мөнгөн хөрөнгө 15000₮

Кт Хүүгийн авлага 15000₮




Тухайн тайлангийн үед гарсан боловч бүртгэлдтусгаагүй төлбөр нь мөнгөөр хийгдээгүй зардлуудтайхолбоотойгоор гардаг.

НББ-ийн аккруэл суурьт зарчмаар бол иймэрхүүзардлыг холбогдох тайлант үед нь тохирууланбичилт хийх ёстой байдаг.

Ийм зардалд хүүгийн зардал, түрээсийн зардал,цалингийн зардал, хэрэглээний зардал гэх мэт орно.Эдгээрийг хуримтлагдсан зардал ч гэж нэрлэдэг.




Жишээ нь:

Дт Цалингийн зардал

Кт Цалингийн өглөг




Жишээ нь:

Хүүний зардал 450.0

Хүүний өр 450.0

Найдваргүй авлагын зардал 1,600.0

Найдваргүй авлагын хасагдуулга 1,600.0



Нэмэлт

Оюутнууд ихэвчлэн дараах 3 балансыгүлдэгдлийг андуурдаг:

1. Гүйлгээ баланс

2. Шалгах баланс

3. Үлдэгдэл баланс



Ажил

гүйлгээг

шинжлэх


бичилт

хийх



шилжүүлэх


тайлан

бэлтгэх

Шалгах

баланс

бэлтгэх









хийх

Багш: Б.НямдавааБагш: Б.Нямдаваа





Тохируулах бичилт хийсний дараагаар тохируулгахийлгэсэн дансуудыг журналд, журналаасерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн бичиж үлдэгдлийгтохируулснаар тохируулсан шалгах балансыггаргана.

Тохриуулсан шалгах баланс хийгдсэнээр тухайнтайлант хугацааны ажил гүйлгээний бүртгэлерөнхийдөө дуусч тайлант хугацааны санхүүгийнтайланг гаргах шатанд ирнэ.




Тохируулсан шалгах баланс хуримтлагдсан ашигданснаас бусад данснууд ажил гүйлгээгбүртгэсэний дараа эцсийн үлдэгдлээртохируулагдсан байдаг.

Харин хуримтлагдсаг ашиг дансны эхнийүлдэгдлээр байдаг. Энэ нь шалгах балансадтусгагдсан бүх үр дүнгийн дансуудыг хаасныдараагаар тухайн тайлант хугацааны цэвэр ашигба алдагдал болон ноогдол ашгийн нөлөөгөөрхуримтлагдсан ашиг дансны эцсийн үлдэгдэлтодорхойлогдсоноор тайлбарлагдана.




Тохируулсан шалгах баланс нь өмнөх шалгахбалансаас тохируулалтын үр дүнд нэмэгдэжгарсан дансууд, тохируулагдсан дансуудынүлдэгдлээр ялгаатай.

Нягтлан бодогчид шалгах баланс, тохируулах бичилтхийх, санхүүгийн тайлан бэлтгэх ажилбардааажлийн хүснэгтийг ашигладаг.

Ажлийн хүснэгт нягтлан бодогчдод санхүүгийнмэдээллийг нэгтгэх, тайлагнахад нь тустай байдаг.




Журнал ба ерөнхий дэвтэр нь ажил гүйлгээг хөтлөхбуюу бүртгэх үйлдлийг хийдэг байнгийн бүртгэлюм. НББ-ийн тэнцвэрийг шалгана.

НББ-н үйл ажилгаад тохируулах бичилт ямар нэгэнбайдлаар хийгддэг ба үүнийг ажлын хүснэгтээрхийх нь хялбар байдаг. Үүнийг дараагаартохируулсан шалгах балансыг гаргаж түүнээсорлогын тайлан, балансыг хялбархан гаргажболдог.



Ажил

гүйлгээг

шинжлэх


бичилт

хийх



шилжүүлэх


тайлан

бэлтгэх

Шалгах

баланс

бэлтгэх









хийх






Санхүүгийн тайлангийн бүрэлдэхүүн хэсэг :

1. Баланс ба үлдэгдлийн тэнцэл

/Санхүүгийн байдлын тайлан/

2. Орлого үр дүнгийн тайлан

/Үйл ажиллагааны үр дүнгийн тайлан/

3. Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан

/хуримтлагдсан ашгийн тайлан/

4. Мөнгөн гүйлгээний тайлан

5. Бусад нэмэлт тодруулга




Энэхүү санхүүгийн тайлан нь гадны хэрэглэгчидыгмэдээллээр хангах зорилгоо хэрэгжүүлэхдээ тустусын зорилготой байдаг. Баланс нь хөрөнгө, өртөлбөр, эзний өмчийн гэсэн тогтмол данснуудыгтайлангийн хугацааны эхний ба эцсийнүлдэгдлээр тодорхойлон харуулдаг. Тохируулахбичилт хийсний дараагаар ерөнхий дэвтрийндансуудыг хамруулан НББ-н үндсэн тэгшитгэлийгтэнцвэрийг хянах үндсэн дээр балансыг бэлтгэнэ.




Тохируудах бичилт хийж тохируудсан шалгах балансыггаргасанаар орлого, зардлын дансуудыг орлого үрдүнгийн тайлйангийн багананд харуулж тайлангийнхугацааны цэвэр ашиг буюу алдлагдал болох үр дүнгтодорхойлно.

Иймээс орлого үр дүнгийн тайлант хугацааны туршид лосонорлогыг түүнийг олохтой холбогдон гарсан зардалтайзохицох зарчмын үндсэнд зэрэгцүүлэх замаар бизнесийнүйл ажилгааны үр дүнг тодорхойлж харуулдаг албан ёснытайлан юм.

Ажлийн хүснэгт тогтмол ба түр дансуудыг нь орлогынтайлан, баланс гэсэн сүүлийн 2 баганад ангилан бүртгэдэгучир тус тусын гэсэн тайланг тэндээс гаргахад хялбарбайдаг.




НББОУС 1 Санхүүгийг тайлангийн танилцуулгад/1997онд хянан найруулагдаж 1998 оны 7 сарын1 нээс НББ-н үйл ажилгаанд мөрдөж байгаа /өмнө нь хуримтлагдсан ашгийн тайлан нэртэйхэрэглэгдэж байсан тайланг эзний өмчийнөөрчлөлтийн тайлан нэртэйгээр өөрчилжхэрэглэхийг заасан.




Энэхүү тайлан нь байгууллагын өмч түүнийбүрэлдэхүүнтэй холбогдсон бүх төрлийнөөрчлөлт, хөдөлгөөнийг дэлэгрэнгүй байдлаархаруулах тайлангийн загварыг хавсралтааргаргасан. Хуримтлагдсан ашиг бол эзний өмчийннэг бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд үйл ажилгаагааэхэлсэнээс хойших цэвэр ашигаас бүрдэж ,цаашид хувиарлаж ашиглагдаагүй үлдсэн ньэзэмшигчийн өмчийн нөөц хэсэг болдог




Хуримтлагдсан ашиг нь тайлант хугацааны цэвэрашгаар нэмэгдэж алдагдал ба ноогдол ашиг,аливаа хувиарлагдах сангаар хорогдож байдаг.мөнгөн гүйлгээний тайлан нь санхүүгийнтайлангийн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд тухайнтайлант хугацаанд бизнесын байгууллагын үйлажилгааны үр дүнд бий болсон мөнгөн хөрөнгөтүүний зарцуулалтыг үйл ажилгааны мөнгөнгүйлгээ, хөрөнгө оруулутын мөнгөн гүйлгээ,санхүүгийн мөнгөн гүйлгээ гэсэн ангиилалаар тустусад нь харуулж, тэдгээрийн нийлбэрээр цэвэрмөнгөн гүйлгээг харуулдаг.




Хэрэглэгчид энэ тайлангийн тоо мэдээнд үндэслэнтухайн байгууллагын мөнгө ба түүнтэй адилтгаххөрөнгийг бүртгэх чадвар, мөнгийг ашиглахбайгууллагын хэрэгцээнд үнэлгээ өгөхөд чухалнөлөө үзүүлдэг. Мөнгөн гүйлгээний тайлангсанхүүгийн бүртгэл хичээлээр дэлэгрэнгүй авчүзнэ.



Ажил

гүйлгээг

шинжлэх


бичилт

хийх



шилжүүлэх


тайлан

бэлтгэх

Шалгах

баланс

бэлтгэх









хийх






Хаалтын бичилтийг бүртгэлийн үеийн эцэсттохируулах бичилт хийсний дараа хийх бөгөөдбүх түр дансыг хааж үр дүнг тодорхойлжсанхүүгийн тайланг бэлтгэнэ. Энэ үйлажиллагааны үр дүнд бүх орлого үр дүнгийндансууд 0 үлдэгдэлтэй болно.

Түр дансууд нь тодорхой нэг цаг хугацааны ажилгүйлгээг бүртгэж үр дүнг харуулхад чиглэгддэгучир эдгээр адснууд нь тухайн тайлангийнхугацааны эцэст хаагддаг.




Өөрөөр хэлбэл түр дансууд тайлангийн үе бүрт 0үлдэгдэлтэйгээр үйл ажилгааг бүртгэж эхэлдэг батайлангийн эцэст хаагдаж үр дүнгээрээ эзнийөмчийн дансыг нэмэгдүүлэх ба хорогдуулдаг учирэдгээр түр дансуудыг эзний өмчийн дансандхамааруулж авч үздэг. Хаалтын бичилтыг хийхдээбүх түр дансуудыг орлого зарлагын нэгдсэндансанд хаадаг.



Энэ дэас нь орлого зардлыг нэгтгэнтайлангийн үеийн цэвэр ашиг/ алдагдал/ -

г тодорхойлдог. Хаалтын бичилтийг хийж

цэвэр ашгийг тодорхойлсоноорсанхүүгийн тайлангуудыг гаргахад бэлэн

болох ба бүх дансууд дараагийн тйалант

үеийн ажил гүйлгээгбүртгэхэд бэлэн

болно. Ажлийн хүснэгтийг хэрэглэх

тохиолдолд хаалтын бичилт хийх үйл

ажилгааг дараах байдлаар тодорхойлж

болно.Багш: Б.Нямдаваа



1. Орлогууд дт

ОЗНД кт

2. ОЗНД дт

Зардлууд кт

3. ОЗНД дт

Хуримтлагдсан ашиг кт







Борлуулалтын орлого

250

Цалингийн зардал

120

Татварын зардал

13





250


120


13

Орлого зардлын нэгдсэн данс

250

Хуримтлагдсан ашиг

2500

Орлогын тайлангийн Кт

багананд бичигдсэн дүнгүүдийг

ОЗНД –ны Кт-с орлогын

дансуудын дебетд бичнэ.





250


120


13


250


2500

120

0

120

Орлогын тайлангийн Дт багнанад

бичигдсэн дүнгүүдийг ОЗНД –ны

Дт –д зардлын дансуудын Кт-с

бичилт хийнэ.





250


120


13


250


2500

120

0

120

13

13

0





250


120


13


250


2500

120

0

120

13

13

0

117





250


120


13


250


2500

120

0

120

13

13

0

1171170

117

Ажлийн хүснэгтийн орлогын тайлангийн Дт

, Кт –н дүнгийн зөрүү нь тайлангийн үеийг

цэвэр ашиг ба алдагдлыг тодорхойлох ба

ашигтай бол Дт баганад алдагдалтай болКт баганад уг зөрүүг бичиж ажлийн

хүснэгтийн орлгоын тайлангийн Дт, Кт

баганын дүнг тохируулна.




Ажлийн хүснэгтэнд байгаа хуримтлагдсан

ашиг данс нь шалгах болон тохируулсаншалгах балансад эхний үлдэгдлээрээ

байдаг тул орлогын тайлангийн Дтбаганад тусгагдсан тайлангийн үеийн

цэвэр ашиг нь балансын Кт баганадтусгагдаж Дт ба Кт дүнг тэнцүүлнэ.

Харин алдагдалтай бол орлогын тайлангийн

Кт баганад, балансын Дт баганад

тусгагдана.




Хаалтын дараах шалгах баланс

Хаалтын бичилтийн дараах шалгах баланс нь ерөнхий дэвтэр дэхдансууд болон хаалтын бичилт хийсний дараах бүх данснуудынүлдэгдлийн жагсаалт юм. Өөрөөр хэлбэл хаалтын бичилтийндараах шалгах баланс нь тогтмол данснаас бүрддэг 3 дахьшалгах баланс юм.

Хаалтын бичилтийн дараах шалгах балансын гол зорилго болхаалтын бичилт хийсний дараа хаалтын горим зөв хийгдэжерөнхий дэвтэр дэхь дебет ба кредит дүн тэнцүү байгаагнотлох явдал юм. Хаалтын бичилтүүдийг журналд бичиж,шилжүүлэлт хийсний дараа байнгийн дансанд нь тэнцвэрээхангаж байгаа эсэхийг шалгах үүднээс хаалтын дараах шалгахбаланс бэлтгэдэг. Энэ шалгах баланс ззавал хийгдэх орчны үешат болдоггүй учир зарим ноионд орчилын үе шатандоруулсан байхад зарим нэг орчлын үе шатанд оруулаагүйбайдаг



Ажил

гүйлгээг

шинжлэх


бичилт

хийх



шилжүүлэх


тайлан

бэлтгэх

Шалгах

баланс

бэлтгэх









хийх






Буцаах бичилтйиг тохируулах бичилтээр хийхболсон хуримтлагдсан ба хойшлогдсонзүйлүүдийг шинэ бүртгэлийн үед гарсанажил гүйлгээгээр бүртгэхэд хэрэглэгдэх түрданснуудруу шилжүүлэхийн тулд хийдэг.

Өмнөх үеийн эцэст хийгдсэн заримтохируулах бичилтийн эсрэг хийгддэгхийгддэг учраас үүнийг буцах бичилт гэдэг.




Өөрөөр хэлбэл тохируулах нөлөөг бүхэлд нь буцаажжурналд кредитлэгдсэн дансыг дебетлэх, дебетлэгдсэндансыг кредитлэх замаар буцааж бичилтийг хийдэг.Буцаах бичилт нь албан ёсны зайлшгүй хийх бичилт бишучир журналын бичилт ба шилжүүлэлт нь НББ-н олонорчлын үе шатны нэг хэсэг болохгүй байж болно.

Буцаах бичилтийг хийх хувилбарыг сонгосон тохиолдолд бүхтохируулах бичилтийг буцаадаггүй гэдгийг санах хэрэгтэй.Буцаах бичилтийн ганц зорилго нь дахин давтддаг ажилгүйлгээтэй холбогдон үүсэх алдаанаас сэрэмжлэх,бүртгэлийг хөнгөвчлөхөд оршино.



Education

лекц 5 НББ-ийн үе шат 1-р хэсэг