Merwe-Vierhavens: van Woestijn naar Goudmijn

Jan Rotmans

14-04-2011

Opgave

ontwikkel een onweerstaanbare

woeste, sprankelende visie

voor de Merwe-Vierhavens

Randvoorwaarden voor opgave

• hoogwaardige woonmilieus en innovatieve bedrijvigheid

volgens duurzaamheids standaard

• in Vierhavens: clean tech deltaduurzame energie, afval, materialen, water, mobiliteit

• in Merwehaven: duurzame woonmilieus5-10.000 mensen, communities, drijvende woonwijken

Context

Merwe/Vierhavens

• ca. 100 ha oppervlak [Merwehaven 46 ha; Vierhavens 54 ha]

• meeste grond in handen van HBR/OBR

• bijna geen woningen

• Merwehaven: opslag, overslag en verwerking van fruit

• Vierhavens: havengerelateerde bedrijvigheid, sap

• grenst aan Schiedam en Rotterdam-West

Merwehaven / Vierhavens

resultante van een visie en strategie 100 jaar geleden

G.J. Jongh, directeur Gemeentewerken

rechter oever: nieuwe havens voor stukgoed (fruit, sap)

linker oever: transitohavens voor bulkgoederen (kolen)

mondiale oriëntatie (Suezkanaal en Panamakanaal)

aanleg van diepe havens en infrastructuur (tot 10 m) voor grote zeeschepen

was veel weerstand, ging tegen de tijdsgeest in

DNA Merwehaven / Vierhavens

genotype = water, internationale handel, stukgoed, vitaminen

fenotype = stoer, ruig, goed bereikbaar, vrij, uitzicht, iconen

transitie van mono-functioneel naar multi-functioneel gebied

functiemenging, wonen, werken én produceren, fijnmazig

productief gebied: energie, voedsel, schoon water

sluiten van kringlopen

Toekomstvisie Merwe-Vierhaven

Ingrediënten

• nieuwe havelingen– kenniswerkers / doendenkers / vakmensen / goudzoekers

• waterstad– op en aan het water

• clean tech delta– cluster van (middel)grote bedrijven en kennisinstellingen

• trade zone– producten en kennis mede ontwikkeld door bedrijven uit BRICS-landen

• upcycling

– van oude zooi wat mooiers maken

2010

DOEPEL STRIJKERS / DRIFT / TILLIE 12.10.2010

8 SCENARIO’S

LOYDPIER 2.0

STADS-OASE

VRIJ-STAAT

LITTLE CHINA

WO

RS

T C

AS

E

BE

ST

CA

SE

WO

RS

T C

AS

E

BE

ST

CA

SE

WO

RS

T C

AS

E

BE

ST

CA

SE

WO

RS

T C

AS

E

BE

ST

CA

SE

Twee toekomstbeelden

Stadsoase

Vrijstaat

Stadsoase Vrijstaat

Stadsoase Vrijstaat

idyllisch en harmonieus rauw en stoer

wonen,werken, recreëren in harmonie

eerst geld, dan gezelligheid

alles lijkt te kloppen schuurt en klopt niet helemaal

gezinnen en terugkeerders pioniers en goudzoekers

gebied als coöperatie gebied dat investeringen trekt

STADSOASE

Stadsoase

gebied als cooperatie

alles lijkt te kloppen

waardengemeenschappen die met elkaar wonen, werken

gezinnen en mensen die eerder stad ontvlucht zijn

zijn mede-eigenaar van het gebied

samenredzaamheid

iedereen produceert; productie ingepast in het landschap

Stadsoase

decentrale energievoorziening

klimaateconomie rond schone energie, biomassa, restenergie

collectieve, productieve tuinen

binnenplaatseen die gezamenlijk zijn ingericht

zeer gemengd wonen / werken / produceren

leeflandschap, gebied in harmonie

WATERSTAD

VRIJSTAAT

Vrijstaat

gebied dat investeringen aantrekt

“eerst geld, dan gezelligheid”

schuurt meer en klopt niet geheel

rauw en stoer

goudzoekers, pioniers

spontaan, schijnbaar ongeorganiseerd

Vrijstaat

vrijbuiters en pioniers ontwikkelen het gebied stapsgewijs

pioniers uit hele wereld trekken naar dit gebied

heel productief gebied, wordt veel hergebruikt

upcyclen van elektronisch afval wordt wereldwijd verhandeld

spannend en innovatief, veel hoogbouw

rommelig, spannend gebied, stoere sfeer 

Vrijstaat

BIOMASSA CENTRALE

WATERWONINGEN

Evolutie:van Vrijstaat naar Stadsoase

Evolutie• van Ruig naar Woest

– pioniers en goudzoekers ontwikkelen gebied op eigen kracht – vanuit vrije ruimte in ongedachte richtingen – gebied wordt ‘strange actractor’ en trekt andere pioniers aan

• van Woest naar Onweerstaanbaar

– meer richting geven en uiteenlopende activiteiten verbinden – investeren in omgevingskwaliteit en leefbaarheid– gezinnen en terugkeerders aantrekken– verschuiving van werken naar wonen en recreëren

Hybride Vorm als Resultaat

Sturing: organisch ontwikkelen

ruimte bieden

– faciliteren en stimuleren van eigen initiatief– belemmeringen wegnemen, netwerken bevorderen – mentale ruimte, juridische ruimte, financiële ruimte

richting geven

– investeren in en realiseren van collectieve voorzieningen – afstemmen van ontwikkelingen in meer samenhang – herformulering van leidende principes voor gebied

2040: Merwe-Vierhavens kloppend hart van ‘Green Machine’

• bruisende mix van stoerheid, rauwheid en schoonheid, harmonie

• groene productiemachine en hoogwaardige leefomgeving

• internationale bedrijvigheid en leefgemeenschappen

• water staat centraal: voor productie, wonen en recreëren

• ‘living lab’ voor duurzame innovaties voor later elders in Rotterdam