2017 - eclass.uoa.gr › modules › document › file.php... · τα που αφορούν τη ζωή τους και τη ζωή των άλλων. Σε αυτό το άρθρο

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ

Το άρθρο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί δωρεάν για έρευνα διδασκαλίακαι προσωπική μελέτη Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μετά από άδεια του εκδότη

Το άρθρο αυτό είναι ελεύθερα προσβάσιμο μέσω της ιστοσελίδας wwwTheatroEdugrΕκδότης Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση

Για παραγγελίες σε έντυπη μορφή όλων των βιβλίων infotheatroedugr

i

Περιοδική έκδοση για την προώθηση του θεάτρου του εκπαιδευτικού δράματος του θεατρικού παιχνιδιού και των άλλων παραστατικών τεχνών στην εκπαίδευση

Παρακολουθώντας τη δημιουργία μιας κοινότηταςμέσω του θεάτρου

Kathleen Gallagher Nancy Cardwell Dirk Rodricks

τεύχος

18 2017

12Εκπαίδευση amp Θέατρο | Τεύχος 18



Σε αυτό το άρθρο θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε την επίδραση που είχε σε μια ομάδα επισκεπτών ερευνητών από το Τορόντο του Καναδά η παρακολούθηση της διαδικασίας δη-μιουργίας μιας θεατρικής παράστασης από μια ομάδα νέων θεατρικών δημιουργών στο Κόβεντρι της Αγγλίας Η παρά-σταση βασίστηκε στο θέατρο της επινόησης και στην προφο-ρική ιστορία Οι ερευνητές ταξίδεψαν στο Κόβεντρι τον Ιούνιο του 2016 στο πλαίσιο πενταετούς laquoπολυτοπικήςraquo (multi-sited) εθνογραφικής μελέτης σχετικά με τους νέους και τη θεατρι-κή δημιουργία με τίτλο laquoYouth Theatre Radical Hope and the Ethical Imaginary an intercultural investigation of drama pedagogy performance and civic engagement (2014-2019)raquo [laquoΝέοι θέατρο ριζοσπαστική αισιοδοξία και ηθικό φαντασιακό μια διαπολιτισμική έρευνα θεατρικής εκπαίδευ-σης παράστασης και κοινωνικής ευαισθητοποίησης (2014-2019)raquo] που χρηματοδοτείται από το Ερευνητικό Συμβούλιο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Καναδά1 Χρη-σιμοποιώντας ένα κοινωνικά ευαισθητοποιημένο και συλλο-γικό μοντέλο έρευνας θέτουμε το ερώτημα πώς μπορούν η σχολική τάξη και το θεατρικό εργαστήριο να γίνουν φόρουμ

συμμετοχής ως προς τα κοινά στο παρόν και ταυτόχρονα να αποτελέσουν μια εμπειρία που μπορεί να καλλιεργήσει δε-ξιότητες συμμετοχής στα κοινά στο μέλλον Σε συνεργασία με σχολεία θέατρα και χώρους συνάντησης της κοινότητας στο Τορόντο (Καναδάς) στο Λάκναου (Ινδία) στην Ταϊνάν (Ταϊβάν) στο Κόβεντρι (Αγγλία) και στην Αθήνα (Ελλάδα) η μελέτη διερευνά την έννοια της ελπίδας στην εποχή μας εξετάζοντας με ποιο τρόπο η θεατρική δημιουργία με νέους ανθρώπους μπορεί να καλλιεργήσει πρακτικές σχέσεις στά-σεις και αξίες που να τους προσανατολίζουν προς μορφές πολιτειότητας οι οποίες βασίζονται στην κοινωνική συμμετοχή σε ηθικές αξίες και στο πλέγμα των σχέσεων που υπάρχουν σε κάθε πλαίσιο

Μέσω του ερευνητικού προγράμματος για τρία συνα-πτά έτη εστιάζαμε κάθε χρόνο σε ένα διαφορετικό μοντέλο εκπαιδευτικού δράματος ή είδος παιδαγωγικής του θεάτρου (θέατρο-ντοκουμέντο παράσταση προφορικής ιστορίας και θέατρο της επινόησηςσυλλογική δημιουργία) για να διε-ρευνήσουμε με ποιο τρόπο αυτές οι συγκεκριμένες πρακτικές θεατρικής δημιουργίας μπορούν να ωθήσουν τους νέους να

13 Εκπαίδευση amp Θέατρο | Τεύχος 18

σκεφτούν να εκφραστούν ή να αναλάβουν δράση για ζητήμα-τα που αφορούν τη ζωή τους και τη ζωή των άλλων Σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε σε μια τοποθεσία (το Κόβεντρι της Αγγλίας) και μια θεατρική πρακτική (την παράσταση προφο-ρικής ιστορίας) Αφού περιγράψουμε τη δουλειά που έγινε στην ενότητα της προφορικής ιστορίας στη συνέχεια θα ανα-φερθούμε στην επίδραση που είχε η παρατήρηση αυτής της δουλειάς στην ομάδα των ερευνητών μας οι οποίοι πέρασαν δέκα μέρες με τους συγκεκριμένους νέους στο Κόβεντρι κατά τη διάρκεια της ταραχώδους περιόδου του δημοψηφίσματος για το Brexit2

Το Κόβεντρι βρίσκεται στα βρετανικά Μίντλαντς Έχει πλούσια μεσαιωνική ιστορία και σε αυτό το μέρος εφευρέθηκε το ρολόι η κορδέλα και το ποδήλατο κατά τον δέκατο ένατο αιώνα Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου υπέστη μεγάλες φθορές λόγω των βομβαρδισμών και πολλά μεσαιωνικά μνημεία του καταστράφηκαν Η παγκόσμια οικο-νομική κρίση χτύπησε σκληρά το Κόβεντρι και προάστια όπως το Canley βιώνουν έντονα τον αντίκτυπο που έχουν η αύξηση της ανεργίας οι περικοπές στις κοινωνικές υπηρεσίες και το αυξανόμενο κόστος ζωής

Εμείς ως ερευνητές που παρακολουθήσαμε τους νέους δημιουργούς θεάτρου στο Κόβεντρι συμμεριζόμαστε και υι-οθετούμε την έννοια της laquoσυμπονετικής μαρτυρίαςraquo η οποία συνίσταται στο να εντοπίσει κανείς την laquoαπόσταση από την οποία να μπορεί να διαθέσει την προσοχή τη σκέψη και το συ-ναίσθημά τουraquo στο πλαίσιο της laquoδιανοητικής δραστηριότητας και της αφοσιωμένης μελέτηςraquo (Tracey 2017 σ 8) Αυτό το σύντομο κείμενο είναι μια κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση καθώς αναλογιζόμαστε τι σημαίνει να κάνουμε γνωστές στους άλλους τις ιστορίες των νέων και τις δημιουργικές πρακτικές που τόσο γενναιόδωρα μοιράστηκαν μαζί μας δείχνοντας τον απαιτούμενο σεβασμό δημιουργικότητα και συμπόνια

Η παράσταση προφορικής ιστορίαςΣε καθένα από τα είδη θεατρικής δημιουργίας ((θέατρο-ντο-κουμέντο παράσταση προφορικής ιστορίας και θέατρο της επινόησηςσυλλογική δημιουργία) που χρησιμοποιήθηκαν στα πέντε μέρη επικεφαλής ήταν ένας από τους διεθνείς συ-νεργάτες μας στην έρευνα Η δρ Wan-JungWang η συνερ-γάτιδά μας στην Ταϊβάν ήταν υπεύθυνη για το υλικό το οποίο αξιοποιήθηκε στην παράσταση προφορικής ιστορίας που ήταν κοινό σε όλες τις χώρες και το οποίο προσαρμόστηκε αναλόγως από τους κατά τόπους συνεργάτες Συνήθως στην παράσταση προφορικής ιστορίας παίρνουν μέρος συμμετέχο-ντες στην προκειμένη περίπτωση μαθητές οι οποίοι δουλεύ-ουν με υλικό που έχουν αντλήσει από τη ζωή τους Ο laquoκύκλος της δημιουργίαςraquo γίνεται βασικό παιδαγωγικό εργαλείο για να μοιραστούν αυτό το υλικό Σύμφωνα με τη Wang (2010 σ 566) αυτός ο τρόπος δουλειάς είναι laquoμια ισχυρή καλλιτεχνική πρακτική που δημιουργεί μια κοινότητα μάθησηςraquo και ανα-γνωρίζει την αξία του διαλόγου Με αυτό τον τρόπο ο κύκλος της δημιουργίας δίνει έμφαση στην ηθική τού τι σημαίνει να παρουσιάζεις ιστορίες καθώς και να γίνεσαι αποδέκτης ιστο-ριών μέσα σε ένα πλαίσιο καλλιτεχνικό και παιδαγωγικό Στη συνέχεια από αυτή τη διαδικασία ανταλλαγής προκύπτουν δη-μιουργικά έργα ατομικά και συλλογικά που στο τέλος παρου-σιάζονται στο κοινό το οποίο παρακολουθεί την παράσταση Η ομάδα Canley Youth Theatre ονόμασε την παράστασή της Το μουσείο των ζωντανών ιστοριών


Στο Κόβεντρι η διαδικασία θεατρικής δημιουργίας διήρκε-σε δέκα βδομάδες Η συνεργάτιδά μας ερευνήτρια δρ Rachel King μαζί με τον εμψυχωτή της ομάδας Canley Youth Theatre Jouvan Fucinni και την κοινωνική λειτουργό Angela Evans δού-λεψαν με 11 νέους ηλικίας 12-18 χρόνων καθώς και τέσσερις μεταπτυχιακούς φοιτητές της δρ King Οι πρώτες βδομάδες ήταν πολύτιμες όσον αφορά την οικοδόμηση μιας αίσθησης βαθιάς εμπιστοσύνης στο εσωτερικό της ομάδας καθώς προ-χωρούσαν στη δόμηση του έργου τους γύρω από τα θέματα του προγράμματος την laquoελπίδαraquo το laquoνοιάξιμοraquo (care) και την laquoενα-σχόληση με τα κοινάraquo Η δρ King προσπάθησε να συνδέσει αυτά τα θέματα με την καθημερινή ζωή των μαθητών ζητώντας τους να στοχαστούν πάνω σε αναμνήσεις ndash πού συνέβησαν και με ποιο τρόπο οι ταυτότητές τους συνδέονταν με την ανάμνηση Μία από τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν για να ωθήσουν σε βαθύτερη σκέψη για την ανάμνηση τον τόπο και την ταυ-τότητα ήταν η laquoανταλλαγή ιστοριώνraquo ndash ένας κύκλος ανταλλα-γής ο οποίος ξεκινούσε τη συνάντηση κάθε βδομάδας με την ομάδα των laquoδημιουργών αναμνήσεωνraquo Εκεί καθένας από τους συμμετέχοντες στον κύκλο μοιραζόταν κάτι προσωπικό από τη βδομάδα που είχε περάσει κάτι που έκανε μια αλληλεπίδρα-ση με κάποιον άλλο ή κάποια σκέψη του Αυτή η διαδικασία ανταλλαγής ιστοριών αποδείχτηκε σημαντική επειδή κατά κά-ποιο τρόπο βοηθούσε την ομάδα να κάνει πρόβα σε laquoπράξεις ακρόασης να απορροφά διαφορετικές οπτικές και να είναι ανοιχτή και περίεργη για ldquoτον άλλοrdquoraquo (King amp Clemson 2015 σ 120 βλέπε επίσης Greig 2008) Αυτό έγινε σαφές κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας που συνέπεσε με το δημοψήφισμα για το Brexit και το αποτέλεσμα της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση Η πρακτική της laquoανταλλαγής ιστοριώνraquo έφερε την ομά-δα πιο κοντά μολονότι ανέδειξε αντίθετες απόψεις μεταξύ των μελών της ομάδας γιrsquo αυτό που συνέβαινε έξω από τον χώρο δημιουργίας στον απόηχο της ψηφοφορίας για το Brexit

Η χρήση σημαντικών προσωπικών αντικειμένων έγινε ο τρόπος με τον οποίο κάθε μαθητής εντασσόταν στη διαδι-κασία δημιουργίας της παράστασης προφορικής ιστορίας Όποιος συμμετείχε στην ομάδα έφερνε ένα αντικείμενο από τη ζωή του που ήταν διατεθειμένος να το μοιραστεί με τους άλλους Ενώ μοιραζόταν το τι σήμαινε το αντικείμενο για τον

ίδιο κάθε άτομο αντλούσε από τις αισθητηριακές και συναι-σθηματικές αναμνήσεις του Οι αποδέκτες των ιστοριών για τα αντικείμενα μπορούσαν στη συνέχεια να ξεκινήσουν έναν διά-λογο με τον αφηγητή θέτοντάς του ερωτήματα Σύμφωνα με τη Wang (2010) laquoη διαδικασία των ερωταποκρίσεων διατηρεί την ποιότητα των συνεντεύξεων της προφορικής ιστορίας και συντηρεί τη διαλογική και συνεργατική πλευρά τη δημιουργι-κής διαδικασίαςhellip σημαντικό μέτρο για να αντιμετωπίσουμε την κοινοτοπία [και] να διερευνήσουμε τις πιο μικρές και ουσι-αστικές λεπτομέρειες κάθε ιστορίαςraquo (σ 568-69)

Μια άλλη σημαντική διάσταση της δημιουργικής διαδικα-σίας ήταν ότι η ομάδα αντιμετώπιζε τις προφορικές ιστορίες σαν να ήταν ζωντανές και όχι απλώς σαν διερεύνηση του πα-ρελθόντος αναζητώντας ταυτόχρονα τι σήμαιναν οι εμπειρίες τους για τους ίδιους τη δεδομένη στιγμή και κάνοντας εικασίες για το μέλλον Εστιάζοντας σε αυτούς τους τρεις laquoτομείς γνώ-σηςraquo (King amp Clemson 2015 σ 125) εξακολουθεί να υπάρ-χει η δυνατότητα να ξεκινήσει ένας διάλογος για τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ παρελθόντος παρόντος και μέλλο-ντος και να φανεί ότι laquoιστορία εκτός από τις ημερομηνίες τα κτίρια και τα ευρήματα είναι επίσης και τα βιώματαraquo (Jackson 2000 όπως αναφέρεται στους King amp Clemson 2015 σ 125) Το κείμενο της παράστασης που προέκυψε από τη δη-μιουργική διαδικασία άντλησε υλικό από τους δημιουργικούς κύκλους της laquoανταλλαγής ιστοριώνraquo του laquoσημαντικού προσω-πικού αντικειμένουraquo καθώς και από τις συνεντεύξεις και τις συζητήσεις μεταξύ των νέων ανθρώπων των εμψυχωτών και των ερευνητών Η άφιξή μας κατά την τελευταία βδομάδα της διαδικασίας μάς επέτρεψε όχι μόνο να παρακολουθήσουμε την παράσταση αλλά και να πάρουμε μια ιδέα για την περί-πλοκη διαδικασία συρραφής πολλαπλών ιστοριών σε μια συλ-λογική ανάμνηση που σφράγισε την ισχυρή αίσθηση σχέσης και συλλογικής ιδιοκτησίας των πολλαπλών ιστοριών Η διαδι-κασία μάς παρακίνησε να αναλογιστούμε σε βάθος τον ρόλο μας ως laquoεπισκεπτώνraquo και μας κάλεσε να γίνουμε μάρτυρες με έναν τρόπο που τιμά αυτούς τους laquoδημιουργούς αναμνήσεωνraquo


Πλαισιώνοντας την έρευνα και τους εαυτούς μας τα αποτελέσματαοι επιδράσεις της πρακτικής στην έρευναΗ δουλειά μας με την Ομάδα Canley Youth Theatre από το Κόβεντρι εξακολουθεί να μας επηρεάζει καθώς σκεφτόμαστε και συζητάμε πώς να αποτυπώσουμε να ερμηνεύσουμε και να παρουσιάσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα εκπληκτι-κά ευρήματά μας από τις προσωπικές εμπειρίες μας από το Μουσείο των ζωντανών ιστοριών την εκδοχή που υιοθέτησε το Κόβεντρι για τη δεύτερη χρονιά του προγράμματος Radical Hope με θέμα την παιδαγωγική μιας θεατρικής δημιουργίας προφορικής ιστορίας Η διαμονή μας στην Αγγλία αλληλέν-δετη με τη σημαντική δουλειά που είδαμε να εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια της επεισοδιακής και σουρεαλιστικής βδομάδας του δημοψηφίσματος για το Brexit μας έκανε για ακόμη μία φορά απολύτως σαφές ότι η έρευνα εξαρτάται από τον χρόνο και τον τόπο Το σημαντικότερο όμως είναι ότι εξαρτάται από τους ανθρώπους και τις σχέσεις τις σχέσεις οικειότητας που υποστηρίζουν και συντηρούν μια δημιουργική διαδικασία μια πρακτική και μια παράσταση και πέρα απrsquo αυτό τις σχέσεις που προσπαθούμε να χτίσουμε και να προάγουμε μέσω της ακαδημαϊκής έρευνας Καθώς τα αποτελέσματα της έρευνας ξεδιπλώνονται νιώθουμε υποχρεωμένοι να φτάσουμε στο επί-πεδο της δημιουργικότητας και της τόλμης που έδειξαν οι νέοι στο Κόβεντρι ενώ διερευνούσαν τον ρόλο του θεάτρου για να εκφράσουν ότι έχει σημασία στη ζωή τους Η εμπειρία του Κό-βεντρι μας ακολουθεί σαν μια παρότρυνση να αμφισβητήσου-με τις παραδοσιακές μεθόδους ανάλυσης και παρουσίασης δεδομένων στην ακαδημαϊκή κοινότητα (Belliveau 2007 Lea 2012 Goldstein κά 2014)

Αυτή η δυνατή εμπειρία μάς ανάγκασε να αναθεωρήσου-με το πού επικεντρωνόμαστε όταν εξετάζουμε με ποιο τρόπο η πρακτική επηρεάζει την έρευνα και πώς αυτό πρέπει να εκφρά-ζει την ακαδημαϊκή ζωή ενός ερευνητικού προγράμματος που βασίζεται στις τέχνες Η ερμηνεία των δεδομένων που συλλέ-χθηκαν είναι μια εξίσου δημιουργική και ουσιώδης πράξη η οποία ενέχει εξουσία και προνόμια και αμέσως μόλις επιστρέ-ψαμε αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε αν υπάρχουν καλύτεροι και πιο ουσιαστικοί τρόποι να εκφράσουμε όσα ανακαλύψαμε ndash τρόποι που θα υπηρετούσαν τη δουλειά τους και τη δική μας με ένα πνεύμα πιο συνεπές στις απαρχές της και στους ίδιους τους δημιουργούς του καλλιτεχνικού προϊόντος Σε τελευταία ανάλυση οι δικές τους προσωπικές ιστορίες είναι αυτές από τις οποίες αντλούμε τα συμπεράσματά μας

Βαθιά συγκινημένοι από τη δέσμευση των νέων να αφη-γηθούν τις ιστορίες τους με ειλικρίνεια και φαντασία επιστρέ-ψαμε στον Καναδά μην ξέροντας τι να κάνουμε με αυτό το σπουδαίο δώρο που μας έδωσαν Τι είδους κληρονομιά εί-χαμε στα χέρια μας σε τι είδους ερευνητικά συμπεράσματα θα οδηγούμαστε τέτοια που να εκφράζουν με κάποιο τρόπο τη σημαντικότατη γνώση που αποκομίσαμε όλοι μας Πώς θα μπορούσαμε να την ανακαλέσουμε καλύτερα ούτως ώστε να επηρεάσουμε τις ακαδημαϊκές κοινότητες με τις οποίες θέλου-με να μοιραστούμε τα ευρήματά μας Ήμαστε αποφασισμένοι να μην αποδυναμώσουμε τις έντονα βιωματικές και παραστα-τικές εμπειρίες στις οποίες υπήρξαμε μάρτυρες καθώς οι νέοι σχεδίαζαν έκαναν πρόβες και εντέλει έπαιζαν τις ιστορίες τους Έγινε σαφές ότι έπρεπε να σκεφτούμε δημιουργικούς θεατρικούς laquoζωντανούςraquo τρόπους για να παρουσιάσουμε τα ευρήματα της έρευνάς μας και έτσι να καταφέρουμε να δια-τηρήσουμε ένα μέρος από τον αντίκτυπο και την ενέργεια της

αυθεντικής εμπειρίας Ανατρέποντας πιο παραδοσιακές ακα-δημαϊκές προσδοκίες αρχίσαμε να σκεφτόμαστε ότι η laquoαφή-γησηraquo και η laquoιστορίαraquo ελάχιστη σχέση έχουν με τον laquoτεχνικό ορθολογισμόraquo ή με laquoκάποιο προσυμφωνημένο επιστημονικό πρωτόκολλοraquo (Carr 1991 σ 3) Οι ιστορίες μας οι αφη-γήσεις μας πρώτα βιώνονται και ταξινομούνται από μας τους ίδιους με έναν μη λεκτικό τρόπο πράγμα που στην πραγμα-τικότητα αποτελεί μια δυνατή προσωπική σωματική και παιδα-γωγική πρακτική μας Το πώς ερμηνεύουμε τις ιστορίες και τις αφηγήσεις μας συνιστά δημιουργική και πολιτική πράξη σε απόλυτη συνάρτηση με τον χρόνο τον τόπο την ηθική και τη φαντασία αυτό έγινε το δίλημμά μας

Δύο πράγματα ξεχώρισαν όταν ξεκινήσαμε (και συνεχί-ζουμε) να σχεδιάζουμε μια παραστασιακή εμπειρία Εντυπωσι-αστήκαμε με το πόσο προσεκτικά οι νέοι άκουγαν ο ένας τον άλλο με το πώς μπορούσαν να ακούσουν τις ιστορίες των άλ-λων και να πουν τη δική τους γνωρίζοντας ότι θα τους ακού-σουν και θα τους σεβαστούν Η ακρόαση και η δύναμη της


αφήγησης ιστοριών διαπότιζαν όχι μόνο τον χώρο προβών και τη δομή της παράστασής τους αλλά υπήρχαν διάχυτες στον χώρο κατά τη διάρκεια της παράστασης και έπειτα από αυτή στη φάση των ερωταποκρίσεων στην οποία συμμετείχε το κοινό καθώς και στις πολυάριθμες συνεντεύξεις που πή-ραμε στη συνέχεια από γονείς και κηδεμόνες Αποφασίσαμε ότι η έρευνά μας θα έπρεπε να ακολουθήσει την πρακτική τους πάνω στη σκηνή αλλά και έξω από αυτή Θα λέγαμε τη δική μας ιστορία του Κόβεντρι δημιουργώντας μια παρουσί-αση βασισμένη σε μια σειρά πολυμεσικές βινιέτες Με αυτό τον τρόπο μπορούσαν να παρουσιαστούν πληρέστερα όλοι οι συμμετέχοντες μέσω της χρήσης ηχητικών και βιντεοσκοπη-μένων αποσπασμάτων μέσω της οικείας φωνής ενός γράμ-ματος που φανταστήκαμε ότι μας έγραψε κάποιος από τους συμμετέχοντες στο Κόβεντρι και μέσω αποσπασμάτων συνε-ντεύξεων που θα παρουσιάζαμε εμείς ως ερευνητές Ήταν ένας αισθητικός συγκινησιακός και παραστασιακός τρόπος να μοιραστούμε κάποια από τα ευρήματά μας Επιπλέον θα απευθυνόταν στο συναίσθημα Θέλαμε το κοινό μας να δει να ακούσει και να αισθανθεί ποιοι laquoήτανraquo αυτοί οι ηθοποιοί και πόσο σημαντική ήταν αυτή η δουλειά για τη ζωή καθενός ως αναπόσπαστο μέρος της Αυτή η προσέγγιση αυτές οι σύντομες εκρήξεις ρεαλισμού μπορούσαν να προσφέρουν πολύ περισσότερα από λέξεις γραμμένες σε μια σελίδα και έτσι τα δεδομένα να διατηρήσουν το πιο άμεσο νόημά τους Αυτή η σωματοποιημένη προσέγγιση μπορεί επίσης να συγκι-νήσει τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο και για τους ίδιους λόγους που οι άνθρωποι αναζητούν το θέατρο για τη δυνατό-

τητα που έχει να μεταμορφώνει και να οδηγεί στην έκσταση Η ακαδημαϊκός του αλφαβητισμού Birr Moje γράφει ότι laquoη μά-θηση αφήνει κατάλοιπα σημαδεύει τον συμμετέχονταraquo (Moje 2009) Οι νέοι του Canley συμμετείχαν ολοκληρωτικά στην εμπειρία όπως κι εμείς και θέλαμε να laquoσημαδέψουμεraquo τους ανθρώπους με τους οποίους μοιραστήκαμε την εμπειρία μας στη συνέχεια με έναν τρόπο που θα αποκάλυπτε πόσο βαθιά επηρεασμένοι ήμαστε από την έρευναπρακτική και την ευ-καιρία που μας δόθηκε να αφήσουμε laquoένα σημάδιraquo στο δικό μας κοινό

Τα αποτελέσματα και οι συγκινήσεις της πρακτικής συχνά υπονοούνται στην αρχή Η φιλοσοφική και θεωρητική σκέψη που προκύπτει ξετυλίγεται σιγά σιγά και κατά τη διάρκεια της μακράς διαδικασίας ανάλυσης των δεδομένων της έρευνας η οποία ακολουθεί Αυτή τη διαδικασία τη βιώνουν τόσο οι ερευνητές όσο και οι δημιουργοί οι ρόλοι των οποίων στη συνεργατική εθνογραφία είναι εξαρχής ρευστοί Και οι δύο ρόλοι συνιστούν βαθιά δημιουργικές laquoπρακτικέςraquo και οι δύο απαιτούν κατάθεση δρώντος προσώπου και μάρτυρα και καμιά από τις δύο δεν μένει αμετάβλητη στη συνέχεια Η οπτική αναμφίβολα γίνεται κοινή και τα επόμενα πρότζεκτ φέρουν τα σημάδια αυτής της αλλαγής της καλλιτεχνικής και ακαδημαϊκής εξέλιξης των νέων συμπερασμάτων Και από τις δύο θέσεις είτε αυτή του καλλιτέχνη-δημιουργού είτε αυτή του ερευνητή η δημιουργική δουλειά αντλεί από τον laquoεαυτόraquo που έχει τοπικό χαρακτήρα αλλά πάντα στο πλαίσιο ενός μεταβαλλόμενου πλέγματος παγκόσμιων σχέσεων Το δημο-ψήφισμα για το Brexit κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας στο Κόβεντρι ήταν το ιδανικό παράδειγμα σύνθετης αλληλεπίδρα-σης με την επίδραση που είχε στους νέους και στις σχέσεις τους με τους άλλους με ποικίλους τρόπους αυτές οι αλλαγές και οι διαφοροποιήσεις καθόρισαν τελικά και διαμόρφωσαν την τελευταία βδομάδα των δοκιμών και της παράστασης και τον δικό μας τρόπο σκέψης συνολικά μετά την εμπειρία που είχαμε μαζί στο Κόβεντρι

Η πρακτική των νέων ανθρώπων να ακούν με σεβασμό κατά τη διάρκεια μιας εθνικής κρίσης ήταν καθηλωτική Οι νέοι ενδιαφέρονταν βαθιά ο ένας για τον άλλο έχοντας την αγωνία να δημιουργήσουν μια εσωτερική κοινότητα ενώ οι ευρύτερες κοινότητές τους κατέρρεαν Καθώς παρακολου-θούσαμε τους νέους να παλεύουν με αξιοπρέπεια να ορίσουν και να εξελίξουν τις κοινωνικές και πολιτικές τους ταυτότητες η διαδικασία λειτούργησε ως μια σαφής υπενθύμιση προς εμάς να κάνουμε το ίδιο Για τους νέους αυτή η διαλογική laquoδιαδικασία συγκρότησηςraquo [ldquoprocess of becomingrdquo] (Freire 1972) προέκυψε όσο επέμεναν αντιστέκονταν και προέβαλ-λαν θέματα που περιβάλλουν και περιπλέκουν την αυτονομία της έκφρασης και της ταυτότητάς τους ως νέων και ευαισθη-τοποιημένων τοπικών και παγκόσμιων πολιτών Αντίστοιχα αισθανόμασταν εξίσου έντονα τη δική μας ευθύνη απέναντί τους Το laquoδώροraquo που μας έκαναν απαιτεί επαγρύπνηση κα-θώς ξεκινάμε να μιλάμε γιrsquo αυτούς στα στάδια της ανάλυσης της ερμηνείας και της δημιουργίας Όπως αυτοί πρέπει κι εμείς να διακινδυνεύσουμε την αποτυχία ή την επιτυχία καθώς βγαίνουμε από τα όρια της διαδικασίας και του παραγώγου της ακαδημαϊκής έρευνας Η αμφισβήτηση και η δημιουρ-γία καινοτόμων τρόπων διεξαγωγής και παρουσίασης της έρευνας έχει να κάνει με τη μάθηση τη δημιουργία και την ανατροπή εδραιωμένων ιεραρχιών πάντα με την ευχάριστη απειλή των δυνατοτήτων που προκύπτουν της προάσπισης της δέσμευσης και τελικά της παράστασης


ΕπιλογικάΔεν χωρά αμφιβολία ότι η αυξανόμενη ανισότητα η οικονο-μική πόλωση και η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού απειλούν ισχυρά παιδαγωγικά μοντέλα μάθησης και συμμετοχής των νέων στα κοινά οι αλληλένδετες κρίσεις (οικονομική πολι-τική περιβαλλοντική αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών πόλεμοςhellip) απειλούν εντέλει την ίδια τη σταθερότητα μιας πα-γκόσμιας τάξης Σε αυτό το σύντομο άρθρο προσπαθήσαμε να μοιραστούμε μαζί σας μια διάσταση των πρόσφατων εμπει-ριών μας κατά την επίσκεψή μας σε μια από τις τοποθεσίες της έρευνας στο πλαίσιο του laquoπολυτοπικούraquo ερευνητικού προ-γράμματός μας (Radical Hope) για τη θεατρική δημιουργία και τη συμμετοχή των νέων στα κοινά Όπως περιγράψαμε ήμαστε μάρτυρες πολλών ελπιδοφόρων πρακτικών στο Κό-βεντρι της Αγγλίας όπου όχι μόνο απολαύσαμε το πώς οι νέοι και οι ενήλικες συνεργάτες τους πειραματίστηκαν με τη θεατροπαιδαγωγική μιας παράστασης προφορικής ιστορίας αλλά και τον τρόπο που η ίδια η πρακτική τους υπήρξε για μας ένα μοντέλο για το πώς να ακούμε τους άλλους με προσοχή πώς να μην απειλούμαστε από τη διαφορετικότητα πώς να δεχόμαστε τον πλουραλισμό απόψεων και πώς να αντιδρούμε δημιουργικά στο σκοτάδι της πολιτικής συγκυρίας

Συνεπώς όπως εξηγήσαμε εδώ χρειαζόμασταν όλα αυτά τα σημαντικά μαθήματα για να γίνει κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο εμείς ως ερευνητές αποφασίσαμε να μοιραστού-με τις εμπειρίες μας στο Κόβεντρι με άλλους ακαδημαϊκούς και καλλιτέχνες στον Καναδά και ευρύτερα Συμμεριζόμενοι το σκεπτικό της Dale Tracy (2017) που γράφει laquoΑφού η συ-μπόνια αφορά την ανταπόκριση στη συναισθηματική έκφραση ενός άλλου αφορά εξίσου εμάς τους ίδιους όσο αφορά και τον άλλοraquo (σ 19) συνεχίζουμε να αγωνιούμε επειδή η επιθυ-μία μας είναι να παρουσιάσουμε με ακρίβεια όχι μόνο τους νέους που γνωρίσαμε αλλά και τους εαυτούς μας ως αποδέ-κτες των ιστοριών τους των ανησυχιών τους της απόλαυσής τους και της ελπίδας τους Με την παραδοσιακή έννοια έχου-

με σίγουρα laquoδιαδώσει τα ευρήματά μαςraquo και έχουμε προσφέ-ρει στους άλλους μια εικόνα τού τι μάθαμε για το θέατρο στην εκπαίδευση για τους νέους και τον αντίκτυπο του Brexit σε κοινότητες του Ηνωμένου Βασιλείου Το σημαντικότερο όμως είναι ότι μάθαμε επίσης πόσο απαραίτητο μας είναι να μεταφέ-ρουμε στους άλλους αυτά που μας αποκαλύπτει η έρευνα με τρόπους που σέβονται και αξιοποιούν ως βάση τα εκπληκτικά υποδείγματα φροντίδας δημιουργικότητας και συγκρότησης κοινότητας των οποίων υπήρξαμε μάρτυρες

Σημειώσεις1 Η έρευνά μας περιλαμβάνει ερευνητές δασκάλους νέους και

καλλιτέχνες σε πέντε διαφορετικές τοποθεσίες στο Τορόντο του Καναδά (κύρια ερευνήτρια η δρ Kathleen Gallagher ο καλ-λιτέχνης Andrew Kushnir και μια ερευνητική ομάδα από μετα-πτυχιακούς φοιτητές) στην Αθήνα (συνεργάτες η δρ Μυρτώ Πίγκου-Ρεπούση και ο Νίκος Γκόβας) στο Κόβεντρι της Αγ-γλίας (συνεργάτες η δρ Rachel King και η ομάδα Canley Youth Theatre του Θεάτρου Belgrade) στην Ταϊνάν της Ταϊβάν (συνεργάτιδα η δρ Wan-Jung Wang και φοιτητές Θεατρικών Σπουδών) και στο Λάκναου της Ινδίας (συνεργάτιδα η δρ Urvashi Sahni και το σχολείο Prerna) Περισσότερα στο httpwwwoiseutorontocadrResearch_ProjectsYouth_Theatre_Radical_Hope_and_the_Ethical_Imaginaryindexhtml Στα ελληνικά στο wwwtheatroedugr (ΣτΜ)

2 Brexit referendum Δημοψήφισμα με το οποίο οι Βρετανοί απο-φάσισαν την έξοδό τους από την Ευρωπαική Ένωση τον Ιούνιο του 2016 (ΣτΜ)


ΒιβλιογραφίαBelliveau G (2007) ldquoPossibilities and perspectives in performed

research A portrait of an artistscholar within the academyrdquo Journal of Artistic and Creative Education 8(1) 124-150

Carr D (1991) Time narrative and history (1st Midland book ed ed) Bloomington Indiana University Press

Freire P (1972) Pedagogy of the oppressed [New York] Herder and Herder

Goldstein T Gray J Salisbury J amp Snell P (2014) ldquoWhen qualitative research meets theater The complexities of performed ethnography and research-informed theater project designrdquo Qualitative Inquiry 20(5) 674-685

Greig N (2008) Young people new theatre A practical guide to an intercultural process London Routledge

King R E amp Clemson H G (2015) ldquoBecoming curious about Coventry A journey in cross-cultural cross-institutional drama practicerdquo Στο K Freebody amp M Finneran (επιμ) Drama and social justice Theory research and practice in international contexts (115-132) London Routledge

Lea G W (2012) ldquoApproaches to Developing Research-Based Theatrerdquo Youth Theatre Journal 26(1) 61-72

Lewis C Enciso P Moje E B (2007) Reframing sociocultural research on literacy Identity agency and power Mahwah NJ Lawrence Erlbaum

Tracy D (2017) With the Witnesses Poetry Compassion and Claimed Experience Montreal amp Kingston London Chicago McGill-Queenrsquos University Press

Wang W J (2010) ldquoAn exploration of the aesthetics of an oral history performance developed in the classroomrdquo Research in Drama Education The Journal of Applied Theatre and Performance 15(4) 563-577

(Μετάφραση από τα αγγλικά Δανάη Καπράνου Τζένη Καραβίτη)

Η Kathleen Gallagher είναι Ομότιμη Καθηγήτρια στο Πανεπιστή-μιο του Τορόντο στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικών Σπουδών του Οντάριο στον Καναδά Έχει γράψει μεταξύ άλλων τα βιβλία Why Theatre Matters Urban Youth Engagement and a Pedagogy of the real (University of Toronto Press 2014) The Theatre of Urban Youth and Schooling in Dangerous Times (University of Toronto Press 2007) Drama Education in the Lives of Girls Imagining Possibilities (University of Toronto Press 2000) Μεταξύ των συλλογικών έργων στα οποία έχει συμμετάσχει είναι τα In Defense of Theatre Aesthetic Practices and Social Interventions (με τον Barry Freeman University of Toronto Press 2016) Drama and Theatre in Urban Contexts (με τον Jonothan Neelands Routledge 2013) The Methodological Dilemma Creative Critical and Collaborative Approaches to Qualitative Research (Routledge 2008) και How Theatre Educates Convergences and Counterpoints with Artists Scholars and Advocates (με τον David Booth University of Toronto Press 2003) Η δρ Gallagher έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα για το θέατρο τους νέους την παιδαγωγική τη μεθοδολογία και το φύλο και ταξιδεύει για διαλέξεις και εργαστήρια Η έρευνά της συνεχίζει να εστιάζει σε ερωτήματα που αφορούν τη συμμετοχή των νέων στα κοινά και την καλλιτεχνική πρακτική καθώς και τις παιδαγωγικές και μεθοδολογι-κές δυνατότητες του θεάτρου


Η Nancy Cardwell είναι δευτεροετής διδακτορική φοιτήτρια στο Ιν-στιτούτο Εκπαιδευτικών Σπουδών του Οντάριο του Πανεπιστημίου του Τορόντο Συνεχίζοντας τη μεταπτυχιακή έρευνα που έκανε για το Πανεπιστήμιο του Γιορκ ασχολείται με τη διερεύνηση της φεμινιστικής παιδαγωγικής μέσω της χρήσης των τεχνών ιδιαίτερα της μουσικής και του χορού στα πλαίσια του δημοτικού σχολείου του γυμνασίου και του λυκείου Έχει υπάρξει υπεύθυνη μαθήματος και εργαστηρί-ου στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ επισκέπτης λέκτορας με θέμα τον πολιτισμό την πολιτική και τον χορό και έχει δημιουργήσει και κάνει εργαστήρια για τον χορό τη μουσική και την αφήγηση ιστοριών για ανοιχτά εκπαιδευτικά προγράμματα στο Εθνικό Μπαλέτο του Κα-ναδά στο Stratford Festival καθώς και σε σχολικά συμβούλια στο Οντάριο Η ενασχόλησή της με τις τέχνες μετράει τρεις δεκαετίες χορού στον Καναδά στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη Έπειτα από πολλά χρόνια στο μπαλέτο (National Ballet of Canada Les Grands Ballet Canadiens Alvin Ailey Repertory Ensemble) ξεκίνησε να σπουδάζει φλαμένγκο μετακινούμενη μεταξύ Τορόντο και Σεβίλλης για να τελει-οποιήσει την τέχνη της και κέρδισε το Βραβείο Dora Mavor Moore για Εξαιρετική Εκτέλεση το 2014 Υπήρξε χορεύτρια και χορογρά-φος για την Esmeralda Enrique Spanish Dance Company που έχει έδρα το Τορόντο από το 1994 βοηθός καλλιτεχνική διευθύντρια από το 2005 ενώ κάλυπτε και τον ρόλο της συντονίστριας Ανοίγμα-τος στην Κοινότητα και Εκπαίδευσης από το 2008 Από τη σχολική αίθουσα μέχρι το στούντιο είναι μια δασκάλα αφοσιωμένη στην προ-ώθηση της εκμάθησης μέσα από την τέχνη

Ο Dirk J Rodricks είναι υποψήφιος διδάκτωρ στις Κριτικές Σπουδές στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικών Σπουδών του Οντάριο Πανεπιστήμιο του Τορόντο Έχει πτυχίο και μάστερ στο Θέατρο από το Πανεπιστή-μιο Βερμόντ και τα δύο με διάκριση Έχει συγγράψει το Critical Race Theory in Higher Education 20 Years of Theoretical and Research Innovations (2015) και συμμετείχε με κάποια κεφάλαια σε δύο συλλο-γικές εκδόσεις για τις μεταλυκειακά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα Έχει δημοσιεύσει στο περιοδικό RiDE The Journal of Applied Theatre and Performance (On Access in Applied Theatre and Drama Education) Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τις κριτικές θεωρίες για τις διακρίσεις φύλου την παιδαγωγική της αποικιοκρατίας τη μελέτη μέσω του θεάτρου περιθωριοποιημένων ομάδων Desi (Ινδοί Πακιστανοί Μπανγκλαντεσιοι) στη διασπορά Υπότροφος (Ontario Trillium Scholar 2013-2017) στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικών Σπουδών του Οντάριο Πανεπιστήμιο του Τορόντο εργάζεται ως επιστημονι-κός συνεργάτης στο Θέατρο Νέων του Τορόντο




Σε αυτό το άρθρο θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε την επίδραση που είχε σε μια ομάδα επισκεπτών ερευνητών από το Τορόντο του Καναδά η παρακολούθηση της διαδικασίας δη-μιουργίας μιας θεατρικής παράστασης από μια ομάδα νέων θεατρικών δημιουργών στο Κόβεντρι της Αγγλίας Η παρά-σταση βασίστηκε στο θέατρο της επινόησης και στην προφο-ρική ιστορία Οι ερευνητές ταξίδεψαν στο Κόβεντρι τον Ιούνιο του 2016 στο πλαίσιο πενταετούς laquoπολυτοπικήςraquo (multi-sited) εθνογραφικής μελέτης σχετικά με τους νέους και τη θεατρι-κή δημιουργία με τίτλο laquoYouth Theatre Radical Hope and the Ethical Imaginary an intercultural investigation of drama pedagogy performance and civic engagement (2014-2019)raquo [laquoΝέοι θέατρο ριζοσπαστική αισιοδοξία και ηθικό φαντασιακό μια διαπολιτισμική έρευνα θεατρικής εκπαίδευ-σης παράστασης και κοινωνικής ευαισθητοποίησης (2014-2019)raquo] που χρηματοδοτείται από το Ερευνητικό Συμβούλιο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Καναδά1 Χρη-σιμοποιώντας ένα κοινωνικά ευαισθητοποιημένο και συλλο-γικό μοντέλο έρευνας θέτουμε το ερώτημα πώς μπορούν η σχολική τάξη και το θεατρικό εργαστήριο να γίνουν φόρουμ

συμμετοχής ως προς τα κοινά στο παρόν και ταυτόχρονα να αποτελέσουν μια εμπειρία που μπορεί να καλλιεργήσει δε-ξιότητες συμμετοχής στα κοινά στο μέλλον Σε συνεργασία με σχολεία θέατρα και χώρους συνάντησης της κοινότητας στο Τορόντο (Καναδάς) στο Λάκναου (Ινδία) στην Ταϊνάν (Ταϊβάν) στο Κόβεντρι (Αγγλία) και στην Αθήνα (Ελλάδα) η μελέτη διερευνά την έννοια της ελπίδας στην εποχή μας εξετάζοντας με ποιο τρόπο η θεατρική δημιουργία με νέους ανθρώπους μπορεί να καλλιεργήσει πρακτικές σχέσεις στά-σεις και αξίες που να τους προσανατολίζουν προς μορφές πολιτειότητας οι οποίες βασίζονται στην κοινωνική συμμετοχή σε ηθικές αξίες και στο πλέγμα των σχέσεων που υπάρχουν σε κάθε πλαίσιο

Μέσω του ερευνητικού προγράμματος για τρία συνα-πτά έτη εστιάζαμε κάθε χρόνο σε ένα διαφορετικό μοντέλο εκπαιδευτικού δράματος ή είδος παιδαγωγικής του θεάτρου (θέατρο-ντοκουμέντο παράσταση προφορικής ιστορίας και θέατρο της επινόησηςσυλλογική δημιουργία) για να διε-ρευνήσουμε με ποιο τρόπο αυτές οι συγκεκριμένες πρακτικές θεατρικής δημιουργίας μπορούν να ωθήσουν τους νέους να















































































































































































































































Documents

2017 - eclass.uoa.gr › modules › document › file.php... · τα που αφορούν τη ζωή τους και τη ζωή των άλλων. Σε αυτό το άρθρο