ISBN :

ชอผเขยน :กรมทรพยากรธรณ

ผจดพมพ :กรมทรพยากรธรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ๗๕/๑๐ถนนพระราม๖ เขตราชเทวกรงเทพมหานคร ๑๐๔๐๐ โทรศพท:๐-๒๖๒๑-๙๕๐๐ โทรสาร:๐-๒๖๒๑-๙๖๐๒

จ�ำนวน : ๑,๐๐๐เลม

พมพท : บรษทซคเซสพบลเคชนจ�ากด ๓๔ซอยลาซาล๒๒ถนนสขมวท๑๐๕แขวงบางนาเขตบางนา กรงเทพมหานคร๑๐๒๖๐ โทรศพท:๐๘๙๗๗๗๔๐๖๗แฟกซ:๐-๒๑๐๖๓๘๗๑

หนงสอชดทรพยในดน จงหวดตำก

ณวดมณบรรพตวรวหารต�าบลหนองหลวงอ�าเภอเมองจงหวดตากในวนเสารท๒๖ตลาคม๒๕๖๒

จดท�ำขนเนองในโอกำส ถวำยผำพระกฐนพระรำชทำนกรมทรพยำกรธรณประจ�ำปพทธศกรำช ๒๕๖๒

ค�ำน�ำ จงหวดตากเปนจงหวดชายแดนทนอกจากจะมประวตศาสตรความเปนมาทยาวนานและส�าคญยงส�าหรบชาตไทยซงไดสบทอดสงตอมาสวฒนธรรมทงดงามและเปนอตลกษณของจงหวดแลวยงมแหลงทองเทยวและทรพยากรธรรมชาตทสมบรณมากทสดแหงหนงของไทยโดยเฉพาะพนทสวนใหญทางดานตะวนตกของจงหวดทเปนปาไมและภเขาสงทอดมดวยทรพยากรธรณ “ทรพยในดนจงหวดตาก”ซงจดท�าขนเนองในโอกาสถวายผาพระกฐนพระราชทานโดยกรมทรพยากรธรณประจ�าปพทธศกราช๒๕๖๒ไดรวบรวมขอมลดานธรณวทยาและทรพยากรธรณรวมทงแหลงทองเทยวทางธรณในจงหวดตากทนาสนใจอาทเขอนภมพลฯซงเปนเขอนคอนกรตเสรมเหลกแหงแรกและมขนาดใหญทสดในประเทศไทยน�าตกทลอซในเขตรกษาพนธสตวปาอมผางซงพบซากดกด�าบรรพหอยกาบคและหอยงวงชางยคจแรสซกทท�าใหทราบวาในอดตเมอประมาณ๒๐๖-๑๔๔ลานปทแลวบรเวณนเคยเปนทะเลมากอนและไมกลายเปนหนในเขตอทยาแหงชาตดอยสอยมาลย(เตรยมการ)ทมตนซงยกษกลายเปนหนฝงตวอยมากมายมความยาวมากทสดเกอบ๗๐เมตรซงไดรบการพฒนาเปน“อทยานธรณไมกลายเปนหนตาก”และจะสามารถพฒนายกระดบสอทยานธรณระดบประเทศและระดบโลกของUNESCOตอไป กรมทรพยากรธรณขอขอบคณทกภาคสวนทท�าให“ทรพยในดนจงหวดตาก”ส�าเรจลลวงเปนอยางดและหวงเปนอยางยงวาจะเปนประโยชนตอชาวจงหวดตากและผอานทกทานตลอดจนถงนกทองเทยวโดยเฉพาะอยางยงนกทองเทยวเชงธรณวทยา

(นายสมหมายเตชวาล)อธบดกรมทรพยากรธรณ

สำรบญวดมณบรรพตวรวหำร

จงหวดตำก

• ค�าขวญประจ�าจงหวด

• ประวตความเปนมา

ทรพยในดนจงหวดตำก

• ธรณวทยา

• ทรพยากรแร

อทยำนธรณจงหวดตำก

• อทยานธรณ/สญลกษณ/

นยาม/อทยานธรณประเทศไทย

• อทยานธรณไมกลายเปนหนตาก

แหลงทองเทยวธรรมชำตทำงธรณวทยำ

• น�าพรอนแมกาษา

• ถ�าแมอส

• น�าตกลานสาง

• น�าตกทลอซ

• น�าตกพาเจรญ

• น�าตกแมกาษา

๑

๕

๖

๗

๑๑

๑๑

๓๔

๔๑

๔๒

๔๔

๔๗

๔๙

๕๑

๕๒

๕๒

๕๓

๕๔

แหลงทองเทยวจงหวดตำก

• เขอนภมพล

• ตลาดดอยมเซอ

• ตลาดรมเมย

• สะพานสมโภชกรงรตนโกสนทร

๒๐๐ป

• ศาลสมเดจพระนเรศวรมหาราช

• ศาลเจาพอพะงอ

• สมเดจพระเจาตากสนมหาราช

• เจดยยทธหตถ

• ศาลหลกเมองสมหาราช

• พพธภณฑเมองเฉลมพระเกยรต

• ชมชนตรอกบานจน

• อโรคยาศาลโปงค�าราม

• วดพระบรมธาตบานตาก

• วดไทวฒนาราม

• วดแมกาษา

๕๕

๕๖

๕๖

๕๗

๕๗

๕๘

๕๘

๕๘

๕๙

๕๙

๖๐

๖๐

๖๑

๖๑

๖๒

๖๓

วดมณบรรพตวรวหำร

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๒

วดมณบรรพตวรวหำรตงอยทบานเขาแกวถนนพหลโยธนต�าบลระแหงอ�าเภอเมอง

ตากจงหวดตากเปนอารามหลวงชนตรชนดวรวหารสงกดคณะสงฆมหานกายประจ�าจงหวด

ตากมอาณาเขตทศเหนอตดหนองน�ามณบรรพตทศใตตดทางสาธารณะและโรงพยาบาล

สมเดจพระเจาตากสนมหาราชทศตะวนออกตดถนนพหลโยธนทศตะวนตกตดหนองน�า

มณบรรพต

เดมเรยกวา“วดเขาแกว”โดยเรยกกนตามลกษณะภมประเทศทตงวดทเปนภเขาเตยๆ

พนดนเปนสแดงและมแกวสขาวหรอหนเขยวหนมาณเปนแทนหกหรอแปดเหลยมเลกบาง

ใหญบางขนาดเทานวมอหรอเปนกอนใหญกลางคนจะเหนเปนประกายแวววาวสะทอน

แสงจนทรในฤดฝนน�าจะเซาะใหเหนโดยทวบรเวณ

วดมณบรรพตวรวหารสรางเมอปพ.ศ.๒๓๙๐ในระยะแรกนนไดมหลวงพอเณรหรอท

ชาวบานเรยกวา“ขรวเณร”หรอ“ขรวตาเณร”มาจ�าพรรษาเปนรปแรก

ในปพ.ศ.๒๔๓๕“ทานเผอก”เศรษฐนเจาของตลาดในจงหวดสโขทยไดท�าการบรณะ

พฒนาวดกอสรางพระอโบสถและเสนาสนะอนๆวดมณบรรพตวรวหารไดรบพระราชทาน

วสงคามสมามอาณาเขตกวาง๒๔เมตรยาว๒๔เมตรเมอวนท๑๔พฤษภาคม๒๔๓๖และ

ไดรบการสถาปนาใหเปนพระอารามหลวงชนตรชนดวรวหารเมอวนท๒๗กรกฎาคมพ.ศ.๒๕๐๕

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 3

ปจจบนมพระภกษอย จ�าพรรษา๔๓รปและสามเณร๖รป มส�านกศาสนศกษา

พระปรยตธรรมเปดสอนทงแผนกธรรมแผนกบาลแผนกธรรมศกษานบตงแตพ.ศ.๒๔๖๗

มศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปดสอนพ.ศ.๒๕๒๕หนวยสงเคราะหพทธมามกะ

มโรงเรยนประถมศกษาของทางราชการตงอยดวยโดยทางวดไดสงเคราะหใหคณะศรทธา

จดตงกลมออมทรพยหนวยอาสาสมครสาธารณสขหมบาน(อ.ส.ม.)กลมพฒนาพนฐานอาชพ

(ตงเยบเสอผา)และนวดแพทยแผนไทยอบสมนไพร

ปชนยวตถและถำวรวตถทส�ำคญภำยในวด

๑. พระอโบสถกวาง๘เมตรยาว๑๖เมตรพระอโบสถหลงใหมสรางเสรจเมอป

พทธศกราช๒๕๑๓เปดใหสาธชนเขาสกการะบชาเฉพาะในวนพระ

๒. ศาลาการเปรยญเปนอาคาร๒ชนกวาง๑๙เมตรยาว๔๐เมตรสรางเสรจเมอป

พทธศกราช๒๕๒๒

๓. หอพระไตรปฎกกลางสระน�าสรางดวยไมทงหลงโดยชางสมยอยธยาแตอยในสภาพ

ทช�ารดทรดโทรมมากไมทราบประวตวาสรางเมอใดคงมแตหนาบนลวดลายพระอาทตย

ชกรถซงเปนไมแกะสลกเทานนทยงอยในสภาพสมบรณและกรมศลปากรไดขน

ทะเบยนอนรกษไวแลว

๔. กฏสงฆทรงไทย๑๖หลงเปนอาคารไม๖หลงครงตกครงไม๑๐หลงคาดวา

นาจะสรางในสมยอยธยาตอนปลายแตไมทราบประวตการสรางทแนนอน

๕. หอสวดมนตหกเหลยม๒ชนกวาง๘.๓๐เมตรยาว๑๓เมตร

๖. พระพทธรปแสนทองขนาดหนาตก๓๐นวเปนพระประธานในพระอโบสถเปน

พระพทธรปปางมารวชยศลปะสมยเชยงแสนเปนพระพทธรปศกดสทธประจ�าเมองท

มผศรทธาเลอมใสมากทางดานซายของพระอโบสถมเรอนไทยไมสกเปนทประดษฐาน

พระหนออนทแกะสลกตามแบบศลปะพมาอยางสวยงาม

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”4

๗. พระประธานในศาลาการเปรยญเปนพระพทธรปปางปฐมเทศนาและมพระเบญจวคคย

นงฟงอย

๘. พระเจดยหรอพระสถปทรงมอญเปนเจดยทรงระฆงกลมแบบหงสาวดยอเหลยมไม

๑๖ฐานกวาง๔วาสง๘วาเปนทบรรจพระสารรกธาตของพระพทธเจาสรางเมอ

กงพระพทธกาล(พ.ศ.๒๕๐๐)เบองหนาองคพระเจดยมรอยพระพทธบาทจ�าลอง

๙. พระพทธรปประทบยนปางลลา

๑๐.หอระฆงหอไตรศาลาอเนกประสงคและศาลาธรรมสงเวชฌาปนสถาน

ประวตควำมเปนมำจงหวดตำก

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๖

ค�ำขวญประจ�ำจงหวด“ธรรมชำตนำยล ภมพลเขอนใหญ

พระเจำตำกเกรยงไกร เมองไมและปำงำม”

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 7

ประวตควำมเปนมำ

เมองตำกในอดตเปนเมองทมชาวมอญอาศยอยมากอนดงมหลกฐานศลปะมอญ

ปรากฏอยทอ�าเภอบานตากมประวตความเปนมาเกาแกและเปนหนงในหวเมอง

ทมอายขยเกนกวาสองพนปเมอมการอพยพของชนชาตไทยจากลมน�าแยงซเกยง

ตอนใตลงมาตามแนวล�าน�าดง(ล�าน�าสาละวน)มพวกหนงไดขามล�าน�าสาละวนผานลมน�าเมย

หรอแมน�าตองยนเขามาทางชองเขาดานอ�าเภอแมสอดและมาถงบรเวณทปจจบนเรยกวา

“เมองตาก”

ผน�ากลมคนไทยทอพยพมาตงถนฐานทเมองตากในยคนนไดตงตนเปนกษตรยปกครอง

สบทอดตอเนองกนมาจนถงปพ.ศ.๕๖๐รชสมยพระเจาสกด�าซงเปนกษตรยเมองตาก

ทยงใหญมากมอาณาเขตทอยในอ�านาจแผไปจนจรดทะเลอนดามนดงมบนทกในพงศาวดาร

เหนอกลาววาในรชสมยพระเจาสกด�านนเมองตากมการคาขายกบเมองอนเดยดวยเมองตาก

คงจะเสอมลงในชวงพทธศตวรรษท๑๐พระยากาฬวรรณดสผเปนกษตรยเมองตากทอพยพ

มาจากตอนใตของลมแมน�าแยงซเกยงไดโยกยายไปสรางราชธานขนใหมทเมองละโว

ทางตอนใตของเมองตากลงไปอกมบางยคเมองตากถกทอดทงกลายเปนเมองรางดงใน

พงศาวดารเหนอไดกลาวถงการเสดจทางชลมารคของพระนางจามเทวพระราชธดากษตรย

ละโว(พระยากาฬวรรณดส)เพอไปปกครองแควนหรภญไชย(ล�าพน)ในราวพ.ศ.๑๑๗๖

โดยทางล�าน�าปงพระนางจามเทวขนไปส�ารวจบนฝงแมน�าพบรองรอยก�าแพงเมองเกา

ถกทงรางจงโปรดใหสรางเปนบานเมองใหมชอวา“เมองตาก”ตอมาเมอพ.ศ.๑๘๐๕

ขนสามชนเจาเมองฉอดไดยกทพมาประชดเมองตากซงเปนเมองชายแดนของกรงสโขทย

พอขนศรอนทราทตยทรงจดกองทพออกไปรบโดยมพระราชโอรสองคเลกซงมพระชนมายได

๑๙พรรษาตดตามไปดวยกองทพทงสองฝายปะทะกนทบรเวณเชงดอยนอกเมองตากประมาณ

กโลเมตรเศษราชโอรสองคเลกไดทรงชนชางกบขนสามชนกระท�ายทธหตถกนขนสามชน

สไมไดแตกพายไปตอมาภายหลงทรงพระนามวา“พอขนรามค�าแหงมหาราช”และไดโปรด

สรางเจดยขนเปนทระลกถงชยชนะในการท�ายทธหตถครงนนองคหนงเปนศลปแบบสโขทย

ซงเจดยยทธหตถนอยทวดพระบรมธาตอ�าเภอบานตากหางจากตวเมองไปทางฝงตะวนตก

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”8

ของแมน�าปงราว๓๑กโลเมตรตอมาในแผนดนมหาธรรมราชาไดยายเมองตากลงมาทาง

ตอนใตตามล�าน�าปงไปตงอยทปามะมวงฝงตะวนตกของแมน�าปงซงอยในเขตต�าบลปามะมวง

อ�าเภอเมองตากในปจจบน

เมองตากทยายมาตงใหมนเปนทงเมองหนาดานส�าหรบปองกนกองทพพมาทจะยกเขา

มาทางดานแมละเมาและเปนเมองทกองทพไทยใชเปนทชมนมพลในเวลาทจะยกทพไปต

เมองเชยงใหมอกดวยในรชสมยสมเดจพระนเรศวรมหาราชสมเดจพระนารายณมหาราช

และสมเดจพระเจาตากสนมหาราชไดเสดจมาชมนมกองทพทเมองตากนทกพระองค

โดยเฉพาะสมเดจพระเจาตากสนมหาราชกอนทพระองคจะขนครองราชสมบตนนพระองค

ไดรบแตงตงจากสมเดจพระทนงสรยาอมรนทรใหเปนขาหลวงเชญทองตราราชสหไปช�าระความ

หวเมองฝายเหนอและตอมาไดรบการแตงตงเปนหลวงยกกระบตรเมองตากปลดเมองตาก

พระยาวชรปราการแลวปราบดาภเษกขนเปนพระเจาแผนดนโดยล�าดบกลาวโดยสรปจงหวด

ตากเปนจงหวดทมความเปนมาในประวตศาสตร ควรคาแกการสนใจ เปนเมองท

พระมหากษตรยในอดตไดเสดจมาชมนมกองทพทเมองตากนแลวถง๔พระองค คอ

พอขนรามค�าแหงมหาราชทรงชนชางกบขนสามชนเจาเมองฉอดสมเดจพระนเรศวรมหาราช

ทรงประกาศอสรภาพณเมองแครงและทรงยกทพกลบราชอาณาจกรไทยโดยผานดนแดน

เมองตากเปนแหงแรกสมเดจพระนารายณมหาราชทรงน�าทพไปตหวเมองฝายเหนอและได

สรางวดพระนารายณทเชงสะพานกตตขจรปจจบนและสมเดจพระเจาตากสนมหาราชเคยได

รบพระบรมราชโองการแตงตงเปนเจาเมองตากและเปนผกอบกเอกราชของชาตไทยจากพมา

ครงท๒

(ทมา:www.tak.go.th)

ลกษณะทำงภมศำสตร

ขนำดและทตง

จงหวดตากตงอยในภาคเหนอคอนไปทางตะวนตกของประเทศไทยมความสงกวาระดบ

น�าทะเล๑๑๖.๒เมตรหางจากกรงเทพมหานครตามระยะทางทางหลวงหมายเลข๑ถนน

พหลโยธนประมาณ๔๒๖กม.มเนอทประมาณ๑๖,๔๐๖.๖๕ตร.กม.ใหญเปนอนดบท๒

ของจงหวดในภาคเหนอรองจากจงหวดเชยงใหม

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 9

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดแมฮองสอนเชยงใหมล�าพนและล�าปาง

ทศใต ตดตอกบจงหวดอทยธานและกาญจนบร

ทศตะวนออก ตดตอกบจงหวดสโขทยก�าแพงเพชรนครสวรรคและอทยธาน

ทศตะวนตก ตดตอกบประเทศสาธารณรฐสงคมนยมแหงสหภาพพมา

ลกษณะภมประเทศ

สภาพพนทโดยทวไปของจงหวดตากเปนปาและภเขาซงเปนแนวของภเขาธงชยและภเขา

แดนลาวมทราบอยตอนกลางตามรมฝงแมน�าปงมความอดมสมบรณเหมาะแกการปลกพช

ทกชนดภเขาทส�าคญไดแกภเขาถนนธงชยเขาหลวงและเขาพะเมนแหลงน�าทส�าคญไดแก

แมน�าปงแมน�าวงแมน�ากลองแมน�าเมยคลองวงเจาและหวยแมละเมาพนทปาไม

รวม๗,๑๘๒,๕๖๒ไรหรอรอยละ๗๐.๐๕ของพนทจงหวด

กำรปกครอง

จงหวดตากแบงการปกครองออกเปน

๙อ�าเภอ๖๓ต�าบล๔๙๓หมบานโดยม

อ�าเภอไดแกอ�าเภอเมองตากอ�าเภอ

บานตากอ�าเภอสามงามอ�าเภอแมระมาด

อ�าเภอทาสองยางอ�าเภอแมสอดอ�าเภอ

พบพระอ�าเภออมผางและอ�าเภอวงเจา

และการปกครองสวนทองถนประกอบดวย

องคการบรหารสวนจงหวด๑เทศบาลนคร

๑เทศบาลเมอง๑๗เทศบาลต�าบล๔๙

องคการบรหารสวนต�าบล

(ขอมลณวนท๑๖กมภาพนธ๒๕๖๑:

จากทท�าการปกครองจงหวดตาก)

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”10

“ธรณวทยำ”

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”1๒

แผนทธรณวทยำ จงหวดตำก

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 13

นยำมของธรณวทยำและทรพยำกรธรณ

“ธรณวทยำ”เปนวทยาศาสตรแขนงหนงทเกยวของกบประวตของโลกสสารทเปน

องคประกอบของโลกและสงมชวตบนพนโลกโดยเฉพาะอยางยงทปรากฏรองรอย

อยในหนตางๆธรณวทยาม๓สาขาหลกทเดนชดคอธรณวทยาโครงสรางหรอธรณแปร

สณฐานศกษาถงรปรางการจดตวและโครงสรางทางธรณวทยาของหนตางๆภายในโลก

ธรณวทยาพลวตศกษาเกยวกบสาเหตและกระบวนการตางๆทท�าใหเกดการเปลยนแปลงทาง

ธรณวทยาธรณประวตศกษาเกยวกบการล�าดบเหตการณทางธรณวทยาตามประวตเหตการณ

ของโลก

“ทรพยำกรธรณ”หมายถงทรพยอนอยใตแผนดนเชนแรธาตหนดนกรวดทราย

น�าบาดาลถานหนหนน�ามนปโตรเลยมและซากดกด�าบรรพซงมคณประโยชนอยางยงตอ

สงมชวตธรรมชาตรอบตวทมความหลากหลายและเปลยนแปลงตลอดเวลาไมวาจะเปนภเขา

แมน�าทะเลมหาสมทรการเกดธรณพบตภยตางๆเชนดนถลมแผนดนไหวสนามรวมทง

แหลงธรรมชาตเพอการพกผอนหยอนใจเปนแหลงตนแบบส�าหรบการเรยนรเชนน�าตกถ�า

ภเขาทมรปทรงแปลกตาเปนตน

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”14

ธรณวทยำจงหวดตำก หนแกรนตนบเปนหนสญลกษณประจ�าจงหวดตากเปนหนแกรนตทมสเทาอมฟา ซง

เปนสของแรเฟลดสปารกลมแพลจโอเคลสหนแกรนตตากเปนสวนหนงของหนแกรนตแนว

ตะวนออกซงเปนหนงในแนวหนแกรนตจ�านวน๓แนวของไทยหนแกรนตในแนวตะวน

ออกมกเกดเปนมวลหนขนาดเลกหรออาจเกดเปนมวลหนขนาดใหญทประกอบดวยมวลหน

ขนาดเลกๆของหนแกรนตชนดตางๆแทรกทบซอนกนอยหนแกรนตแนวนมประเภทหน

และแรประกอบหนแตกตางกนมากตงแตทมเนอหนใกลเคยงกบหนภเขาไฟมสเขมมากถงด�า

จนถงเปนหนแกรนตแทๆเนอหยาบและสจางผลกแรมกจะไมแสดงการเรยงตวเหมอนหน

แกรนตฟาดบและจะพบเศษหนแปลกปลอมประเภทหนอคนสเขมและหนภเขาไฟปนอยใน

เนอหนแกรนตเสมอ

ลกษณะธรณวทยาจงหวดตากประกอบดวยหนแปรหนตะกอนหนอคนและตะกอนรวน

โดยมชวงอายตงแตมหายคพรแคมเบรยน(>๕๗๐ลานป)ถงปจจบนบทนกรมทรพยากรธรณ

ไดรวบรวมขอมลการส�ารวจธรณวทยาเปนหวขอตางๆดงน

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 1๕

ล�ำดบชนหนจงหวดตำก พบทงหนแปรและหนตะกอนอยในมหายคพรแคมเบรยนยคแคมเบรยนยคออรโดวเชยน

ยคไซลเรยน-ดโวเนยนคารบอนเฟอรสยคเพอรเมยนยคไทรแอสซกยคจแรสซก-ครเทเชยส

ยคเทอรเชยรและยคควอเทอรนารโดยจ�าแนกอายของชนหนตางๆดงน

1) มหำยคพรแคมเบรยน

หนมหายคพรแคมเบรยนในพนทนเรยกวาหมวดหนลานสางไนส(รปท๓-๒ก)ม

ชนหนแบบฉบบบรเวณน�าตกลานสางจงหวดตากบางสวนกระจายตวอยทางดานทศใต

ตอเนองมาจากจงหวดอทยธานลกษณะหนประกอบดวยหนแปรเกรดสงเชน

หนควอรตโซเฟลดสปาตกไนสหนพาราไนสและหนไบโอไทตไนส

๒) ยคแคมเบรยน

หนยคแคมเบรยนในพนทจงหวดตากเรยกวาหมวดหนควอรตไซตโปงน�ารอน

มชนหนแบบฉบบทบรเวณทางทศตะวนตกของจงหวดก�าแพงเพชรโดยสวนมากหน

โผลชดเจนในบรเวณเขอนภมพลลกษณะหนประกอบดวยหนแปรเกรดต�าไดแก

หนควอรตไซตหนควอตซไมกาซสตและหนซสตเนอคอนขางละเอยด

3) ยคออรโดวเชยน

หนยคออรโดวเชยนในพนทน เรยกวาหมวดหนปนสวนหมากหรอกลมหนทงสง

มชนหนแบบฉบบทบรเวณทางทศตะวนตกของจงหวดก�าแพงเพชรพบกระจายตวทาง

ตอนเหนอและตอนกลางของจงหวด ลกษณะธรณวทยาประกอบดวย หนออน

ไดออฟไซตสเทาเขยวสขาวและหนปนชนหนามหนเชรตกอนกลม

4) ยคไซลเรยน-ดโวเนยน - คำรบอนเฟอรส

หนยคไซลเรยน-คารบอนเฟอรสของจงหวดตากนสามารถแบงได๓หนวยหนไดแก

กลมหนดอยมเซอรหมวดหนแมฮองสอนและหมวดหนดอยกองม

กลมหนดอยมเซอรชนหนแบบฉบบพบบรเวณอ�าเภอเมองและอ�าเภอแมสอดจงหวดตาก

ประกอบดวยหนควอรตไซตหนฟลไลตหนดนดานหนทรายแปงหนทรายหนเชรต

และหนปน

หมวดหนแมฮองสอนชนหนแบบฉบบพบบรเวณเหมองหนทางใตของจงหวดแมฮองสอน

ประกอบดวยหนดนดานหนเชรตหนปนและหนทรายสเทาด�าและสน�าตาลเขม

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”1๖

หมวดหนดอยกองม(C)ชนหนแบบฉบบแผกระจายบรเวณดอยกองมอ�าเภอเมอง

จงหวดแมฮองสอนในพนทจงหวดตากพบชนหนนบรเวณทางเหนอและทางทศ

ตะวนออกของอ�าเภอทาสองยางประกอบดวยหนทรายหนทรายแปงหนดนดาน

กงหนชนวนสเทาด�า

๕) ยคคำรบอนเฟอรส - เพอรเมยน

หนยคคารบอนเฟอรส-เพอรเมยนบรเวณจงหวดตากแบงเปน๓หนวยหนไดแก

หนวยหนยคคารบอนเฟอรส-เพอรเมยนและกลมหนราชบรซงแบงเปน๒หนวยหน

ไดแกกลมหนราชบรตอนลางและหนวยหนราชบรตอนบนมรายละเอยดดงน

หนวยหนยคคารบอนเฟอรส-เพอรเมยนประกอบดวยหนทรายหนทรายแปง

หนดนดานและหนโคลนสด�า-สเทาแกมเขยวชนหนบางถงหนาปานกลางพบชน

หนกรวดมนและชนหนดนดานกงหนชนวน

กลมหนราชบรตอนลางลกษณะหนมความคลายคลงกนคอหนโคลนสเทาด�า

แสดงชนบางแทรกสลบกบหนทรายสเทา-สน�าตาลแสดงชนดและหนปนสเทาจาง-

เทาด�าบางแหงพบหนทรายเนอปนปนและหนปนมซากดกด�าบรรพพวกแบรคโอ

พอดปะการงไบรโอซวฟซลนดและฟอแรมนเฟอรา

กลมหนราชบรตอนบนประกอบดวยหนปนเนอโดโลไมตและหนปนชนหนาถงเปน

ปนหรอมวลหนาบางบรเวณพบหนทรายและหนดนดานแทรกสลบบางสวนตอนบน

สดเปนหนปนชนบางสเทาออนสลบกบหนทรายสน�าตาลเทาพบซากดกด�าบรรพโดย

เฉพาะอยางยงฟซลนด

๖) ยคไทรแอสซก

หนยคไทรแอสซกบรเวณจงหวดตากแบงเปน๕หนวยหนไดแกหมวดหนพระธาต

หมวดหนฮองหอยหนวยหนทรายยคไทรแอสซกหนวยหนทรายและหนโคลนยคไทร

แอสซกและหนวยหนปนรายละเอยดดงนหมวดหนพระธำต ประกอบดวยหนทราย

หนกรวดมนเนอหยาบสน�าตาล-น�าตาลแดงชนหนหนามากสลบกบหนทรายแปง

และหนโคลนน�าตาลแดงแกมมวงหมวดหนฮองหอย ประกอบดวยหนดนดานแทรก

สลบกบหนทรายสเทา-สเทาแกมเขยวมการพบซากดกด�าบรรพหอยกาบคหนวย

หนทรำยยคไทรแอสซก ประกอบดวยหนทรายเปนสวนใหญชนหนหนาสน�าตาล-

สน�าตาลแดงบางบรเวณมชนหนทรายแปงและหนดนดานชนบางๆแทรกสลบหนทราย

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 17

มซากเศษพชปนในเนอหนดวยหนวยหนทรำยและหนโคลนยคไทรแอสซก

ประกอบดวยหนดนดานแทรกสลบหนทราย(รปท๓-๒ง)หนทรายแปงและหนปน

เนอดนสเทาสเทาแกมขยวสเทาด�าและสน�าตาลชนหนบาง-หนาปานกลางแสดงชน

หนชดเจนบางบรเวณพบชนหนกรวดมนพบซากดกด�าบรรพหอยกาบคและหอยงวงชาง

(รปท๓-๓ข-ง)จ�านวนมากหนวยหนปน ประกอบดวยหนปนสเทาเนอปนดน

มทงแสดงชนหนและไมแสดงชนหนบางแหงอาจจะเปนหนปนเนอโดโลไมตและมการ

แปรสภาพบางนอกจากนยงพบชนหนโคลนและหนทรายชนบางๆแทรกสลบชน

ดวยการศกษาซากดกด�าบรรพของหอยกาบคและหอยงวงชาง

7) ยคจแรสซก-ครเทเชยส

ชนหนตะกอนยคจแรสซกในประเทศไทยแบงเปนสองกลมใหญตามสภาพแวดลอม

การสะสมตวของตะกอนไดแกตะกอนทสะสมตวบนบกสวนใหญพบกระจายตวทาง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยและตะกอนทสะสมในสภาพแวดลอมแบบ

ทะเลปรากฏเปนแนวแคบๆกระจายตวตงแตดานตะวนตกของภาคเหนอภาคตะวนตก

และภาคใตตอนบนของประเทศไทย

ชนหนตะกอนทะเลยคจแรสซตอนลางพบกระจายตวทางดานตะวนตกของจงหวด

ไดแกอ�าเภออมผางอ�าเภอแมสอดอ�าเภอพบพระและอ�าเภอทาสองยางประกอบดวย

หนทรายสน�าตาลออน-สเทาสลบกบหนดนดานสเทาด�าและหนปนเลนสสเทาแสดง

ชนหนชดเจนพบซากดกด�าบรรพหอยกาบคหอยตะเกยงหอยงวงชางปะการงหอย

เจดยรอยชอนไชและเศษพช

ชนหนตะกอนทะเลยคจแรสซตอนกลางประกอบดวยหนดนดานหนโคลนหนมารล

สเทาด�าและหนปนสเทาแสดงชนหนหนาชดเจนพบซากดกด�าบรรพหอยกาบค

หอยงวงชางหอยตะเกยงและเศษพชจากการล�าดบชนหนและซากดกด�าบรรพ

ชนหนตะกอนทะเลนนาจะมอายมากของยคจแรสซกตอนกลาง(๑๗๐-๑๗๖ลานป)

ชนหนตะกอนทะเลยคจแรสซตอนบนประกอบดวยหนทรายและหนทรายสลบ

หนดนดาน (รปท๓.๒จ)สน�าตาล-สเทาด�า ชนหนหนาแสดงชนหนชดเจน

พบซากดกด�าบรรพหลายชนดหอยกาบคหอยงวงชาง(รปท๓.๓จ-ช)หอยตะเกยง

ปะการงหอยเจดยรอยชอนไชและเศษพชจากการล�าดบชนหนและซากดกด�าบรรพ

ชนหนตะกอนทะเลนนาจะมอายตอนกลางของยคจแรสซกตอนกลาง

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”18

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 19

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๒0

“ธรณพบตภย”

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๒๒

ดนถลมหรอโคลนถลม

ดนถลม(Landslide)คอการเคลอนทของมวลดนหรอหนลงมาตามลาดเขาดวยอทธพลของ

แรงโนมถวงของโลกโดยปรกตดนถลมทเกดขนในประเทศไทยสวนใหญ“น�า”จะมสวน

เกยวของกบการเกดดนถลมเสมอโดยน�าจะเปนตวลดแรงตานทานในการเคลอนตวของมวลดน

หรอหนและน�าจะเปนตวทท�าใหคณสมบตของดนทเปนของแขงเปลยนไปเปนของไหลได

ดนถลมเปนปรากฏการณทเกดไดทวไปในบรเวณภเขาทมความลาดชนสงอยางไรกตาม

ในบรเวณทมความลาดชนต�ากสามารถเกดดนถลมไดถามปจจยทกอใหเกดดนถลมโดยทวไป

บรเวณทมกจะเกดดนถลมคอบรเวณทใกลกบแนวรอยเลอนทมพลงและมการยกตวของแผนดน

ขนเปนภเขาสงบรเวณททางน�ากดเซาะเปนโตรกเขาลกและชนบรเวณทมแนวรอยแตกและ

รอยแยกหนาแนนบนลาดเขาบรเวณทมการผพงของหนและท�าใหเกดชนดนหนาบนลาดเขา

ในบรเวณทมความลาดชนต�าและมดนทเกดจากการผพงของชนหนบนลาดเขาหนาดนถลม

มกเกดจากการทน�าซมลงในชนดนบนลาดเขาและเกดแรงดนของน�าเพมขนในชนดนโดยเฉพาะ

ในชวงทฝนตกหนก

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๒3

ธรณพบตภย จากการศกษาและรวบรวมขอมลดานธรณพบตภยพบวาเกดเหตการณธรณพบตภย

จ�านวน๔๐พนทไดแกเหตการณดนถลม๑พนทรอยดนแยก๓พนทหลมยบ๓พนท

ดนไหล๑๑พนทดนทรดตว๑พนทน�าปาไหลหลาก๑๔พนทน�าทวมฉบพลน๑พนท

ถนนทรดตว๑พนทแผนดนไหว๓พนทและตรวจสอบ๒พนท

ขอมลดำนธรณพบตภยและกำรด�ำเนนงำนในพนท พนทเสยงภยดนถลมรวม๙อ�าเภอ๕๐ต�าบล๕๗๐หมบาน

พนทเสยงภยแผนดนไหวรวม๗อ�าเภอ๒๐ต�าบล๑๒๗หมบาน

พนทเสยงภยหลมยบรวม๘อ�าเภอ๔๑ต�าบล

การด�าเนนงานจดตงเครอขายป๒๕๔๘รวม๔อ�าเภอ๘ต�าบล๓๓หมบานอาสาสมคร

๓๑๐ราย

การด�าเนนงานซกซอมแผนการเฝาระวงแจงเตอนภยดนถลมจงหวดตากจดขนในพนท

ต�าบลแมสองอ�าเภอทาสองยางเมอวนท๒๖–๒๗กรกฎาคม๒๕๕๔มผเขารวมจ�านวน

ทงสน๕๔๕คน

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๒4

แผนทแสดงพนททมโอกาสเกดดนถลม

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๒๕

แผนทแสดงพนททมโอกาสเกดหลมยบ

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๒๖

แผนทหมบานรอยเลอนมพลงพาดผาน

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๒7

เหตกำรณธรณพบตภย ในพนทจงหวดตำก

ดนไหล พนทอ�ำเภอแมสอด

วนทเกดเหตกำรณ ๖-๑๐กนยายน๒๕๕๕

สถำนกำรณ อทธพลของรองมรสมพาดผานภาคเหนอตอนลางภาคกลางและ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางมก�าลงแรงประกอบกบมรสม

ตะวนตกเฉยงใตทพดปกคลมทะเลอนดามนและอาวไทยมก�าลง

ปานกลางถงคอนขางแรงท�าใหมฝนตกหนกและตกตอเนองใน

หลายพนทตงแตวนท๖–๑๐กนยายน๒๕๕๕สงผลใหเกด

น�าทวมฉบพลนน�าปาไหลหลากและดนไหลในพนทจงหวด

สระแกวระนองตำกล�าพนล�าปางสโขทยและเชยงราย

ควำมเสยหำยทเกดขน ดนไหลพนทอ�าเภอแมสอดมดนและกอนหนขนาดใหญรวงลง

มาขวางถนนบรเวณกโลเมตรท๓๕-๓๖(ถนนสายแมสอด

–ตาก)สงผลใหรถไมสามารถสญจรไดชวคราว

กำรด�ำเนนกำรของ ทธ. ออกประกาศฉบบท๓๐-๓๑/๕๔ใหอาสาสมครเครอขายเฝา

ระวงแจงเตอนธรณพบตภยท�าการเฝาระวงภยดนถลมและน�าปา

ไหลหลากอยางตอเนอง

ตรวจสอบ พนทเสยงภย โรงเรยนบำนพะเดะ หมท 4 ต�ำบลพระธำตผำแดง อ�ำเภอแมสอด

วนทเขำตรวจสอบพนท ๑๗กนยายน๒๕๕๕

สถำนกำรณ ทธ.ไดสงเจาหนาทเขาตรวจสอบพนทเสยงภยแผนดนแยก

สไลดทรดตวและดนถลมบรเวณภเขาทอยดานหลงอาคาร

เรยนเฉลมพระเกยรต๒ชนโรงเรยนบานพะเดะหมท๔

ต�าบลพระธาตผาแดงอ�าเภอแมสอดจงหวดตากหลงจากทฝน

ตกหนกตดตอกนไดเกดแผนดนแยกสไลดทรดตวและดนถลม

บรเวณทลาดชนบนภเขาทางทศตะวนออกของอาคารเรยนการ

เกดแผนดนแยกสไลดทรดตวเปนแนวยาวโคงประมาณ๑๐๐

เมตรกวาง๘๐เซนตเมตรทรดตวลงไป๑.๖เมตร

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๒8

สำเหต เนองจากสภาพพนทเปนภเขามความลาดชนมากกวา๕๐องศา

ชนเปลอกดนทเกดจากการผพงของหนดนดานและหนทราย

มความหนาคอนขางมากชนหนทวางตวใตชนเปลอกดนมการ

วางตวเอยงเทลงมาทางทศตะวนตกลงสตวอาคารเรยนเมอ

เกดฝนตกหนกตดตอกนหลายวนท�าใหชนเปลอกดนอมตวดวย

น�าและมน�าหนกมากขนสงผลใหเสถยรภาพของลาดเขาลดลง

จนเกดการแยกสไลดทรดตวและดนถลมซงจากการทมรอย

แยกบนภเขาอกหลายแนวท�าใหอาจเกดดนถลมขนาดใหญขนได

ในอนาคตหากมฝนตกหนกตอเนองกนเปนเวลาหลายวน

กำรด�ำเนนกำรของ ทธ. ไดแนะน�าใหยกเลกการใชอาคารเฉลมพระเกยรต๒ชนทเรมม

การแตกราวบางแลวไปใชอาคารเรยนหลงอนและในระยะยาว

ควรจดสรรงบประมาณมาสรางอาคารเรยนหลงใหมซงสถานท

กอสรางควรอยบนทราบและอยหางจากภเขาทอยทางดานตะวน

ออกสวนพนทลาดเขาทเกดแผนดนแยกสไลดทรดตวและดน

ถลมควรมการออกแบบความลาดชน(SlopeDesign)เชน

การปรบสภาพพนทใหเปนขนบนไดในลกษณะของBenching

หรอสรางกาเบยน(Gabion) เพอปองกนดนถลมพงทลาย

มการเฝาระวงหากมฝนตกหนกตอเนองและประสานเครอขายฯ

ของกรมทรพยากรธรณ

ดนถลมเปนกอนหนทรายขนาดใหญปนกบดนเหนยวปนทราย

การเกดรอยแยกและสไลดทรดตวบนภเขาทางตะวนออกทาเปรนาศ๓๐เมตรของอาคารเรยน

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๒9

แผนดนไหวขนำด 3.1 บรเวณอ�ำเภอทำสองยำง จงหวดตำก

วนทเกดเหต ๒๒มกราคม๒๕๖๒

สถำนกำรณ และสำเหต เกดแผนดนไหวขนาด๓.๑ทระดบความลก๑๓กโลเมตรสาเหต

เกดจากการเคลอนตวของกลมรอยเลอนเมยตามแนวระนาบ

เหลอมขวา(Rightlateralstrikeslipfault)ซงรอยเลอนนม

ทศทางการวางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต

บรเวณอ�าเภอทาสองยางจงหวดตากประชาชนในพนทต�าบล

แมตานอ�าเภอทาสองยางจงหวดตากสามารถรบรไดถงแรง

สนสะเทอนจากแผนดนไหว

ควำมเสยหำย ไมมรายงานความเสยหาย

กำรด�ำเนนกำรของ ทธ. เจาหนาทศนยปฏบตการธรณพบตภยกรมทรพยากรธรณ

ไดตดตอประสานหนวยงานในพนทและศกษาสาเหตการเกด

และขบวนทางการลดผลกระทบฯ

น�ำปำไหลหลำก บรเวณจงหวดตำก

วนเกดเหตกำรณ ๒๖กนยายน๒๕๕๙

สถำนกำรณ และ ๑.พนทบรเวณบานใหมสามยอดดอยหม๑๔ต�าบลชองแคบ

อ�าเภอพบพระสงผลใหสถานอนามยบานใหมสามยอดดอยท

ปลกสรางขวางทางน�าไดรบความเสยหายนอกจากนกระแส

น�ายงไหลหลากเขาทวมบานเสรราษฎรในเวลาตอมา

ควำมเสยหำย

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”30

ภาพแสดงน�าปาไหลหลาก

๒.เกดน�าปาไหลหลากจากสนเขาถนนธงชยและเขาบานขน

หวยแมสอดหลากเขาทวมดานหลงเรอนจ�าใหมแมสอดบาน

หวยหนฝนต�าบลแมปะอ�าเภอแมสอดกระแสน�าไหลอยาง

รนแรงท�าใหทางหลวงชนบทสายบานหวยหนฝน-บานแมกดขาด

มความยาวประมาณ๑๐เมตรท�าใหไมสามารถสญจรได

กำรด�ำเนนกำรของ ทธ. ทธ.ออกประกาศฉบบท๒๕/๒๕๕๙เมอวนท๒๕-๒๖กนยายน

๒๕๕๙ใหอาสาสมครเครอขายเฝาระวงแจงเตอนธรณพบตภย

ท�าการเฝาระวงภยดนถลมและน�าปาไหลหลากอยางตอเนอง

ท�าการเฝาระวงตดตามสถานการณธรณพบตภยตลอด๒๔ชวโมง

เหตกำรณ น�ำทวมฉบพลน

วนทเกดเหตกำรณ ๒๘กรกฎาคม-๑สงหาคม๒๕๕๖

สถำนกำรณ และ น�ำทวมฉบพลน บรเวณสะพานมตรภาพไทย-พมาและไหล

เขาทวมบรเวณตวเมองในเขตเทศบาลนครแมสอดและต�าบล

อนๆรวม๙ต�าบลโดยเฉพาะในพนทต�าบลทาสายลวดแมปะ

แมกาษาแมตาวและแมกระดบน�าสงประมาณ๑-๒เมตร

กำรด�ำเนนกำรของ ทธ. ออกประกาศฉบบท๑๗-๑๙/๒๕๕๖ใหอาสาสมครเครอขาย

เฝาระวงแจงเตอนธรณพบตภยท�าการเฝาระวงภยดนถลมและ

น�าปาไหลหลากอยางตอเนอง

ควำมเสยหำย

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 31

ภาพและน�าทวมฉบพลน

หลมยบ บรเวณพนทบำนแพะ หมท 1๒ ต�ำบลแมตน อ�ำเภอแมระมำด จงหวดตำก

วนทเกดเหตกำรณ ๑๒ตลาคม๒๕๕๘

สถำนกำรณ และ หลมยบบรเวณดงกลาวหางจากน�าแมตนประมาณ๑๕๐เมตร

ลกษณะภมประเทศมความลาดชนประมาณ๓๐-๔๐องศาตะกอน

ภายในหลมชนบนเปนตะกอนเชงเขาประกอบดวยกรวดและ

ทรายหนาประมาณ๑เมตรและดานลางลงไปเปนตะกอน

ทรายทผพงมาจากหนแกรนตสาเหตการเกดเนองจากตะกอน

ทรายใตดนถกน�าใตดนพาตะกอนออกไปจนกลายเปนโพรง

ใตดนเมอรบน�าหนกตะกอนดานบนไมไหวท�าใหตะกอนทปด

ทบดานบนเกดการทรดตวกลายเปนหลมยบดงทปรากฏจ�านวน

๔หลมโดยมทศทางการวางตวในแนวตะวนออก-ตะวนตก

-หลมท๑ขนาดกวาง๔เมตรยาว๙เมตรลก๔เมตรไมม

น�าขงกนหลม

-หลมท๒ขนาดกวาง๖.๖เมตรยาว๑๓เมตรลก๒.๕เมตร

ไมมน�าขงกนหลมหางจากหลมท๑ประมาณ๑เมตร

-หลมท๓ขนาดกวาง๒.๒เมตรยาว๒.๖เมตรลก๒เมตร

ไมมน�าขงกนหลมหางจากหลมท๒ประมาณ๕เมตร

-หลมท๔ขนาดกวาง๖เมตรยาว๗เมตรลก๓-๔เมตร

มน�าไหลเชยวกนหลมไปทางทางตะวนออกโดยไหลไปทางน�า

แมตน

ควำมเสยหำย

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”3๒

ภาพแสดงหลมยบบรเวณพนทบานแพะหมท๑๒ต�าบลแมตนอ�าเภอแมระมาดจงหวดตาก

กำรด�ำเนนกำรของ ทธ. เจาหนาทส�านกงานทรพยากรธรณเขต๑(ล�าปาง)ไดเสนอ

แนวทางการปองกนเบองตนใหน�าปายแสดงพนทอนตราย

มาตดพรอมทงลอมรวเพอปองกนคนและสตวพลดตกลงไป

หลมยบลกษณะนจะมการพฒนาเปนแนวยาวไปตามแนวตะวน

ออก–ตะวนตกซงจะกลายเปนทางไหลของน�าลงสน�าแมตน

เพอปองกนการพงทลายของตะกอนดานขางหลมควรหาวสด

ท�าเปนแนวปองกนเพอลดอตราการพงทลายแยกตามพนดน

บรเวณใกลเคยงเพอปองกนอนตรายจากการเกดหลมยบเพม

เตมนอกจากนควรมการส�ารวจหาขอบเขตของแนวโพรงใตดน

ขนรายละเอยดเพอหาพนทเสยงภยธรณพบตภยหลมยบทอาจ

จะเกดขนไดในอนาคตเนองจากมบานเรอนของราษฎรตงอยใน

บรเวณใกลเคยง

ดนไหล ปดทบโรงเรยนบำนพะเตะ หมท 4 ต�ำบลพระธำตผำแดง อ�ำเภอแมสอด

วนทเกดเหตกำรณ ๒๘กรกฎาคม-๑สงหาคม๒๕๕๖

สถำนกำรณ และ -ดนไหลจากภเขาลงมาทบบรเวณดานหลงของอาคารเรยน

พระราชทานซงเปนอาคารคอนกรต๒ชนของโรงเรยนบาน

พะเตะหมท๔ต�าบลพระธาตผาแดงอ�าเภอแมสอดสงผลให

อาคารเรยนทรดตวลงมาทงหลง

สำเหต เนองจากสภาพพนทเปนภเขามความลาดชนมากกวา๕๐องศา

ชนเปลอกดนทเกดจากการผพงของหนดนดานและหนทราย

มความหนาคอนขางมากชนหนทวางตวใตชนเปลอกดนม

ควำมเสยหำย

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 33

ภาพเหตการณดนไหลบรเวณพนทโรงเรยนบานพะเตะ

การวางตวเอยงเทลงมาทางทศตะวนตกลงสตวอาคารเรยน

เมอเกดฝนตกหนกตดตอกนหลายวนท�าใหชนเปลอกดนอมตว

ดวยน�าและมน�าหนกมากขนสงผลใหเสถยรภาพของลาดเขา

ลดลงจนเกดดนถลมลงมาทบอาคารเรยนทงนน�าดนโคลน

ไดพดพากอนหนทรายลงมาดวยจงมน�าหนกมากและกระแทก

ทบอาคารเรยนเสยหายตงแตอาคารชนท๑-๒และหลงคา

บางสวนสภาพเสาคานพนซเมนตและผนงแตกหกเสยหาย

และอยในสภาพทใชการไมได

กำรด�ำเนนกำรของ ทธ. ออกประกาศฉบบท๑๗-๑๙/๒๕๕๖ใหอาสาสมครเครอขาย

เฝาระวงแจงเตอนธรณพบตภยท�าการเฝาระวงภยดนถลมและ

น�าปาไหลหลากอยางตอเนอง

“ทรพยำกรแร”

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 3๕

ทรพยำกรแรจงหวดตำก จงหวดตากเปนจงหวดทมแหลงทรพยากรแรทส�าคญทางเศรษฐกจมากถง๑๒ชนด

ประกอบดวยตะกวสงกะสดบกทงสเตนพลวงแบไรตฟลออไรตเฟลดสปารถานหน

หนน�ามนหนประดบชนดหนแกรนตหนประดบชนดหนออนหนกอสรางชนดหนปนโดย

จดอยใน๓กลมแรไดแก

๑. กลมแรเพอการพฒนาสาธารณปโภคพนฐานและโครงการขนาดใหญของรฐในกลมแร

เพอการกอสรางเชนหนชนดตางๆทใชเปนวสดกอสรางและหนประดบไดแกหนปน

หนแกรนตหนออนและทรายกอสราง

๒. กลมแรพลงงานไดแกถานหนและหนน�ามน

๓. กลมแรเพอสนบสนนเศรษฐกจและอตสาหกรรมม๒กลมยอยคอกลมแรโลหะ

(ตะกวสงกะสพลวงดบกเหลกทงสเตน)และกลมแรอตสาหกรรม(เฟลดสปาร

แบไรตและฟลออไรต)

แหลงหนอตสำหกรรม

จงหวดตากมแหลงหนอตสาหกรรมตามประกาศของกระทรวงอตสาหกรรมเรองการก�าหนด

แหลงหนอตสาหกรรมทงหมด๖แหงมปรมาณทรพยากรแรส�ารองรวมทงหมด๖๓.๔๔ลาน

เมตรกตน

กลมแรพลงงำน

กลมแรพลงงานทพบในจงหวดตากไดแกถานหนและหนน�ามน

หนน�ำมน (Oil shale)

หนน�ามน(oilshale)คอหนชนด

หนงทประกอบดวยอนทรยวตถในรป

ของสารทเรยกวาคโรเจนเมอคโรเจน

ถกท�าใหร อนประมาณ๕๐๐องศา

เซลเซยสจะท�าใหไดน�ามนและกาซ

ไฮโดรคารบอนออกมาหนน�ามนเกด

จากพชและสตวซงสวนใหญมกจะเปน

แพลงตอนหรอสาหรายเซลลเดยวทมอย

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”3๖

มากมายในแองน�าขนาดใหญทตายแลวตกสะสมตวปนกบดนตะกอนเมอเวลาผานไปมการ

สะสมตวของดนตะกอนเปนชนหนพวกอนทรยวตถทมอยในชนหนดงกลาวกจะถกความรอน

และความกดดนแปรสภาพเปนคโรเจนมลกษณะเปนสารคลายยางเหนยวๆสะสมแทรกซม

ในชนหนดงกลาวเปนชนหนน�ามนในทสดหนน�ามนแมสอดมลกษณะเปนแผนสน�าตาลออน

ถงสน�าตาลเขม

แรเฟลดสปำร

แรเฟลดสปารจงหวดตากแบงออกเปน

โพแทสเซยมเฟลดสปารโซเดยมเฟลดสปาร

แร เฟลด สปาร ผสม แร โพแทสเซยม

เฟลดสปารสวนใหญเกดในหนเพกมาไทต

แทรกตดขนมาในหนแกรนตแหลงโซเดยม

เฟลดสปารของจงหวดตากพบในเขตต�าบล

แมสลดอ�าเภอบานตากและต�าบลวงประจบ

อ�าเภอเมองตากการผลตทงหมดใชวธเหมองหาบโดยผลตจากหนทมแมกนเซยมเกดรวมบาง

หนเฟลดสปารทพบมทงทเปนเนอหยาบและเนอละเอยดและมเนอผลกขนาดเดยวและเนอ

ผลกสองขนาดหรอเนอดอกสาเหตทเรยกหนทเปนแหลงผลตโซเดยมเฟลดสปารเหลานวา

หนเฟลดสปาร เนองจากมอตราสวนของแรประกอบหนชนดโพแทสเซยมเฟลดสปารและ

แพลจโอเคลสเฟลดสปารแตกตางจากทควรจะมในหนแกรนต

แรสงกะส

จงหวดตากมโรงถลงสงกะสของบรษท

ผาแดงอนดสทรจ�ากด(มหาชน)ตงอยท

อ�าเภอเมองจงหวดตากโดยรบแรสงกะสซล

เกตจากเหมองผาแดงมาถลงเปนโลหะสงกะส

แทงบรสทธมก�าลงการผลตท๖๐,๐๐๐

เมตรกตนตอปในชวงแรกและในป๒๕๔๐

ไดขยายก�าลงการผลตเปน๑๑๐,๐๐๐เมตรกตนตอปในป๒๕๓๘โรงถลงสงกะสไดเรมถลง

แรสงกะสซลไฟดเปนหลกจากเดมทเคยใชแรสงกะสซลเกตเพยงอยางเดยวบรษทผาแดงฯ

จงเปนโรงถลงเพยงไมกแหงในโลกทสามารถถลงแรสงกะสทงชนดซลเกตและซลไฟดใน

กระบวนการผลตเดยวกน

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 37

อำเภอสามเงาAmphoe Sam Ngao

อำเภอบานตากAmphoe Ban Tak

อำเภอแมระมาดAmphoe Mae Ramat

อำเภอแมสอดAmphoe Mae Sot

อำเภอทาสองยางAmphoe Tha Song Yang

หวยแมหละ Hu

ai Ma

e La

หวยอมปาด

Huai Um Pat

แมนำปง

MAE NAM PING

หวยแมสลด Huai Mae

Salit

หวยแมละเมา

Huai Mae Lamao

หวยแมทอ

Huai Mae Tho

นำแม

กลอง

Mae Nam

Klong

แมนำปง

MAE NAM PING

หวยอมผาง

Huai Um Phang

นำแมจนNam Mae Chan

หวยแมล

ะมง Huai

แมนำแควใหญ

อำเภออมผางAmphoe Um Phang

จงหวดตากCHANGTANG TAK

สหภาพพมา

จงหวดแมฮ

องสอน

CHANGWAT MAE HONG SON

จงหวดเชยงใหม

CHANGWAT CHIANG MAI

จงหวดลำพน

CHANGWAT LAM PHUN

จงหวดลำปาง

CHANGWAT LAM PANGจงหวดสโขทย

CHANGWAT SUKHOTHAI

จงหวดก

ำแพงเพชร

CHANGWAT KAMPHAENG PHET

จงหวดนครสวรรค

CHANGWAT NAKHONSAWAN

จงหวดอทย

ธาน

CHAN

GWAT

UTH

AITHA

NI

จงหวดกาญจนบร

CHANGWAT KACHANABURI

1090

11171167

1288

1090

1288

1288

แมนำปง

แมนำวง

MAE NA

M PING

MAE NAM WAN

G

105

105

105

105

105

105

1107

11071111

1132

1108

1110

1110

1090

1206

1090

1090

กงอำเภอวงเจาKing Amphoe Wang Chao

อำเภอพบพระAmphoe Phop Phra

อางเกบนำเขอนภมพลPhumiphon Reservoir

Mae Nam Khwae Yai

Mae Lamung

นำแมกล

อง

Nam

Mae K

long

หวยละทะเบงHuai Lathaboeng

นำแมกลอง

หวยบHuai Bi

หวยละมงใต

Huai Lamung Tai

1

1175

1

104

1

1

105

12

12

1

98°45'

15°45'

15°30'

98°45'

15°15'

15°30'

99°15'

16°00'

16°30'

16°15'

16°45'

17°00'

17°15'

17°45' 17°45'

97°45' 98°15' 98°30' 99°00' 99°15' 99°30'98°00'

15°15'

ESU RO

C

รณ

ธรกพยา

DE

กรม

ARTP

ทร

RAMI NE LT OF

แผนททรพยากรแรจงหวดตาก

กรมทรพยากรธรณ ประเทศไทย

M EN ESR

คำอธบาย

กโลเมตร15 205 105 0

2551

มาตราสวน 1:250,000

ตำแหนงแผนท

อภชย ชวเจรญพนธ อธบด

กลมแรเพอสนบสนนเศรษฐกจและอตสาหกรรม

พนทแหลงแร

กลมแรเพอการพฒนาสาธารณปโภคพนฐานและโครงการขนาดใหญของรฐ

หลายชนดรวมกน ในพนทนน รวมทงพนททมคำขอประทานบตรและ / หรอประทานบตรพนทแหลงแร หมายถง พนทใดพนทหนงซงมแหลงแรหรอแหลงสนแรชนดเดยวหรอ

แรโลหะ

6°

7°

8°

9°

10°

11°

12°

13°

14°

15°

16°

17°

18°

19°

20°

6°

7°

8°

9°

10°

11°

12°

13°

14°

15°

16°

17°

18°

19°

20°

97° 98° 99° 100° 101° 102° 103° 104°

97° 98° 99° 100° 101° 102° 103° 104° 105° 106°

105° 106°

ตาก

กรงเทพมหานคร

ดบกSn

สำนกทรพยากรแร

แรอตสาหกรรม

โดยการกำหนดขอบเขตพนทแหลงแร ใชขอมลวชาการทางธรณวทยาเปนปจจยหลก

ถานหน

ฟลออไรต

C

Fl

Mb หนออน

จำแนกตามความตองการใชประโยชนของภาคอตสาหกรรม

แบไรตBrt

หนแกรนตชนดหนประดบGrDs

ดนขาวFld

ตะกว

พลวงSb

Pb

Gv/Sd กรวดและทราย

หนนำมนOsh

17°30' 17°30'

17°15'

17°00'

16°30'

16°45'

16°15'

16°00'

15°45'

99°00'98°30'98°15'98°00'97°45'

ขอบเขตอำเภอโดยประมาณ

ขอมลทรพยากรแร สำนกทรพยากรแร ป 2551แหลงขอมล

ถนนแมนำและลำธารจงหวดอำเภอ

ขอบเขตจงหวดโดยประมาณ

ขอมลเขตการปกครอง ศนยสารสนเทศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ป 2549ขอมลภมประเทศมาตราสวน 1:250,000 ระบบ เสนรง เสนแวง WGS 84 กรมแผนททหาร ป 2545

ทางรถไฟ

ขอมลตางๆอาจเปลยนแปลงไดตามหลกฐานทไดเพมเตมใหม การนำไปใชในกจการใดๆเปนความรบผดชอบแผนทฉบบนจดพมพเพอเผยแพรขอมลทางวชาการ จากขอมลเทาทรวบรวมไดในขณะทจดทำเทานน

ของผใชเองหากเกดผลเสยหายขน จะเรยกรองคาเสยหายใดๆจากทางราชการมไดขอใหผใชกรณาแจงขอแกไขและความเหนทจะทำใหประโยชนของแผนทนเพมพนขนไปยง

สำนกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ ถนนพระรามท 6 กทม. 10400 โทร. 0-2621-9777

Sn

Sn

Sn

Sn

Sn

Sn

Sn

Sn

Sn

Sn

Sb

Sb

Sb

SbSb

Sb

Sb

Sb

Pb

Pb

Osh

Mb

Mb

Gv/Sd

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

GrDs

Fld

Fld

Fld

Fld

Fld

Fld

Fld

Fld

Fld

Fld

Fl

Fl

Fl

C

C

C

C

C

C

Brt

Brt

Brt

Brt

Lsหนปน หนโดโลไมต หนปนเนอปนเชรต และหนออน ใชประโยชนในอตสาหกรรมหนกอสรางปนซเมนต ปนขาว หนประดบLs

แรเพออตสาหกรรมซเมนตและกอสราง

กลมแรพลงงาน

Mb,Ls หนออน, หนปน

Sn,LsLs

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

LsLs

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

LsLs

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

LsLs

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

LsLs

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Ls

Mb,Ls

Mb,Ls

Mb,Ls

Mb,Ls

Mb,Ls

Ls

Ls

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”38

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 39

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”40

อทยำนธรณตำก

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”4๒

จงหวดสตล

จงหวดนครราชสมา

จงหวดอบลราชธาน

จงหวดขอนแกน

จงหวดตาก

จงหวดเพชรบรณ

อทยำนธรณประเทศไทย มทงหมด ๖ จงหวด ๑.จงหวดสตล

๒.จงหวดนครราชสมา

๓.จงหวดอบลราชธาน

๔.จงหวดขอนแกน

๕.จงหวดตาก

๖.จงหวดเพชรบรณ

อทยำนธรณตำก กรมทรพยากรธรณรเรมแนวคดการอนรกษตงแตปพ.ศ.๒๕๕๐และไดด�าเนนการส�ารวจ

ศกษาวเคราะหและประเมนแหลงอนรกษธรณวทยาตงแตปงบประมาณพ.ศ.๒๕๕๓

อทยำนธรณคอพนททม

ความส�าคญและโดดเดนทางธรณวทยา

ธรรมชาตและวฒนธรรมมเรองราว

เชอมโยงคณคาของผนแผนดนกบวถ

ชมชนทอาศยอยในพนทซงมการบรหาร

จดการแบบมสวนรวมของทกภาคสวน

โดยการอนรกษการถายทอดความร

และการพฒนาอยางยงยนหลากหลาย

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 43

เพอสงเสรมและสนบสนนใหเกดการบรหารจดการทมประสทธภาพถกตองตามหลกวชาการ

กอใหเกดการใชประโยชนทรพยากรธรณอยางสงสดและยงยนและสงผลใหเกดการเผยแพร

องคความรดานธรณวทยารวมทงพฒนาการทางดานเศรษฐกจและสงคมของทองถนและ

ประเทศชาตโดยรวมในรปแบบของอทยานธรณตามกรอบและหลกเกณฑของUNESCO

ในพนทจงหวดตากกรมทรพยากรธรณไดด�าเนนการส�ารวจแหลงธรณวทยาในป๒๕๕๗

ซงพบวาพนทดงกลาวมศกยภาพในการพฒนาใหเปนอทยานธรณโดยเฉพาะแหลงธรณวทยา

และแหลงอนรกษธรณวทยาหลายแหลงมคณคาทางวชาการนอกจากนยงพบแหลงอนรกษ

ทางธรณวทยาประเภทแหลงซากดกด�าบรรพ ทมคณคาและความส�าคญดานธรณวทยา

เหมาะส�าหรบการเปนแหลงเรยนรการทองเทยวเชงธรณวทยาและสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ

นอกจากนยงพบแหลงทางโบราณคดทส�าคญรวมถงมแหลงประเพณวฒนธรรมพนบาน

ทเปนเอกลกษณเฉพาะถน

โดยอทยานธรณไมกลายเปนหนตากมความโดดเดนของไมกลายเปนหนทมความยาวทสด

ในโลกโดยพนทอทยานธรณอยทางซกตะวนออกของจงหวดตากครอบคลมพนท๔อ�าเภอ

ไดแกอ�าเภอเมองตากบานตากอ�าเภอสามเงาและบางสวนของต�าบลดานแมละเมา

อ�าเภอแมสอด

ควำมโดดเดนทำงดำนธรณวทยำในระดบนำนำชำต

๑. มไมกลายเปนหนทมขนาดใหญยาวทสดในโลกมเสนผาศนยกลาง๑.๘เมตร

บรเวณโคนตน๔.๓๘เมตรยาว๖๙.๒เมตรแมจะมการผพงบรเวณโคนตนแตกมความยาว

มากกวาไมกลายเปนหนของสาธารณรฐประชาชนจนทเคยบนทกในสถตโลกกนเนสทยาว๓๘

เมตรนอกจากนในบรเวณใกลเคยงยงมไมกลายเปนหนตนอนๆทมความยาวอยในชวง๒๐-๔๔

เมตรอกไมต�ากวา๖ตน

๒. มหนหรอซากดกด�าบรรพครบทกมหายคและเกอบทกยคในธรณกาลตงแตมหายค

พรแคมเบรยนพาลโอโซอกมโซโซอกและซโนโซอคสวน๑๒ยคยอยของมหายคดงกลาว

กมถง๑๑ยค(ขาดยคจแรสสก)โดยมทงหนแปรหนตะกอนหนอคน

๓. มลกษณะทางธรณวทยาเหมาะสมในการพฒนาเขอนคอนกรตโคงสงทสดในเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตโดยมความสง๑๕๔เมตรท�าใหมพนทผวน�าหลงเขอนถง๓๐๐ตารางกโลเมตร

จน�าไดถง๑๓,๔๖๒ลานลกบาศกเมตรทงนเพราะลกษณะทางธรณวทยาของชนหนทคดโคง

มรอยแตกและธารน�าปงเซาะกอนแตบรรพกาลพรอมกบการยกตวของพนทท�าใหเกดเปน

หบเขาสงและชนอนเหมาะกบการกอสรางเขอนกกเกบน�าขนาดใหญได

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”44

อธบดกรมทรพยากรธรณลงพนทอทยานแหงชาตดอยสอยมาลยจงหวดตาก

เมอวนท๑๖สงหาคม๒๕๖๒นายสมหมายเตชวาลอธบดกรมทรพยากรธรณลงพนท

อทยานแหงชาตดอยสอยมาลยอ�าเภอบานตากจงหวดตากโดยมนายนพรตนแกวโมราหวหนา

อทยานแหงชาตดอยสอยมาลยใหการตอนรบและรวมตรวจสภาพไมกลายเปนหนและสภาพ

แวดลอมของอาคารคลมท๑,๖และ๗

แหลงซำกดกด�ำบรรพอทยำนธรณไมกลำยเปนหนตำก จงหวดตำก

ไมกลายเปนหนบานตากอทยานแหงชาตดอยสอยมาลยอ.บานตากจ.ตากซากดกด�าบรรพ

ตนไมกลายเปนหนขนาดยาวทสดในเอเชยโดยมความยาวปจจบนประมาณ๖๙.๒เมตร

เสนผานศนยกลางเฉลย๑.๘เมตรจากการหาอายโดยวธOSLและTLไดอายประมาณ

๑๒๐,๐๐๐ปนอกจากนยงพบซากดกด�าบรรพตนไมกลายเปนหนอกหลายตนภายในพนท

ถอวามความส�าคญในระดบประเทศซงทางกรมทรพยากรธรณไดขนทะเบยนเปนแหลงคมครอง

ซากดกด�าบรรพทส�าคญของประเทศไทยดวยชนดพนธไมKoompassioxylonelegansหรอ

เทยบเคยงไดกบตนทองบงในปจจบน

อทยานแหงชาตไมกลายเปนหนตากจงหวดตากตงอยในต�าบลตากออกอ�าเภอบานตาก

ซงอยประมาณกงกลางระหวางเขอนภมพลและตวจงหวดตากคลมพนทประมาณ๑๔,๕๑๐

ไรตงอยหางประมาณ๒.๕กโลเมตรจากปากทางเขาบรเวณฝงตะวนออกของถนนพหลโยธน

ใกลกบหลกกโลเมตรท๔๔๓ตรงขามกบโรงพยาบาลบานตาก

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 4๕

พนทโดยรอบอทยานฯเปนปาเตงรงโปรงพนดนเปนชนกรวดทรายทพบทอนไมขนาด

ใหญฝงอยโดยโผลบางสวนซงเมอตรวจดเบองตนในปพ.ศ.๒๕๔๖พบวามลกษณะแขงเปนหน

กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชไดท�าการขดคนตรวจสอบพบวาทอนไมทฝงอย

คอไมกลายเปนหนขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ๑.๘เมตรยาวประมาณ๖๙.๒เมตรจงได

จดตงใหพนทแหงนเปน“วนอทยานไมกลายเปนหน”

การส�ารวจพนทไดด�าเนนการมาตงแตปพ.ศ.๒๕๔๗ท�าใหพบไมกลายเปนหนหลายสบทอน

และจากการขดคนรวม๗หลมพบไมกลายเปนหนขนาดใหญจ�านวน๘ทอนวนอทยานแหงน

จงถกพฒนาเปนแหลงทองเทยวและเรยนรทางธรรมชาตของจงหวดตากโดยไดรบความรวม

มอจากหนวยงานตางๆ ทเกยวของทงในจงหวดและจากสวนกลางในการศกษาวจยเพอให

ไดขอมลทถกตองเพอเผยแพรสประชาชนอยางกวางขวางผานสอประเภทตางๆ และทส�าคญ

คอผานทางยวมคคเทศกประจ�าอทยานฯแหงน

ในปพ.ศ.๒๕๕๖ดวยความโดดเดนเปนพเศษและมเอกลกษณเฉพาะตววนอทยาน

ไมกลายเปนหนแหงนจงถกเตรยมการยกฐานะขนเปน“อทยานแหงชาตไมกลายเปนหนตาก

จงหวดตาก”รวมกบวนอทยานน�าตกหวยแมไขและวนอทยานน�าตกแกงหวยตากตอมาภาย

หลงกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชไดมประกาศใหเปลยนชอเปน“อทยานแหง

ชาตดอยสอยมาลย”(เตรยมการ)เมอวนท๒๒พฤษภาคม๒๕๖๑

อทยานธรณไมกลายเปนหนตากจงหวดตากเปนอกหนงแหลงทองเทยวทส�าคญทาง

ประวตศาสตรของจงหวดตากและยงเปนแหลงเรยนรทส�าคญของจงหวดกลายเปนมรดกแหง

ธรรมชาต๑ใน๗๗มหศจรรยเมองไทยณวนอทยานไมกลายเปนหนทมความสมบรณล�าตน

ใหญและยาวทสดในโลกอกดวย

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”4๖

แหลงตนกำเนดกรวด ทราย และซลกา

ปาไม

แมนำพดพาไมซง ไปทบถมพรอมกบกรวด ทราย

ซลกาถกละลายไหลไปกบแมนำ

ตะกอนกรวด ทรายปดทบไมซง ใหอยตำกวาระดบนำบาดาล

นำเปนตวการสำคญในกระบวนการเกดไมกลายเปนหน

นำพาสารละลายซลกาเขาสเนอไม และ

นำสารอนทรยทสลายตวออกจากเซลลไม

นำบาดาลในลมนำเปนตวกลางสำคญในการพาสารละลายซลกาซลกาละลายไดดในสภาวะเปนดาง

ตนไมดดกรดซลซกโมเลกลเดยวเพอ

นำไปใชเสรมความแขงแรงของเซลล

สารละลายซลกามสภาพเปน

กรดซลซกโมเลกลเดยว

ไมกลายเปนหน คออะไร?

ไมกลายเปนหน (Petrified wood) มความหมายตามพจนานกรมศพทธรณวทยา

ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2544 วา “เนอไมทกลายสภาพเปนหน เนองจากสารละลายซลกา

เขาไปแทนทเนอไมอยางชา ๆ คอแทนทโมเลกลตอโมเลกล จนกระทงแทนททงหมดโดยไมมการ

เปลยนแปลงรปรางและโครงสราง ปรกตซลกาในเนอไมนอยในรปของโอพอลหรอคาลซโดน”

หากแปลตามค�านยามขางตน แสดงวาตองม “ไม” เปนวตถตงตน ภายหลงจงมสารเคม

ชนดหนงเรยกวา “ซลกา” เขามาท�าปฏกรยากบเนอไม โดยทไมยงคงรปลกษณเดมอย และสารเคม

นนเขาไปอยในเนอไมในรปของแร “โอพอล หรอ คาลซโอน”

ไมกลายเปนหนเปนซากดกด�าบรรพชนดหนงทสรางความอศจรรยใจใหกบผคนทวโลก

และน�าไปสการศกษามากมาย เพอไขปรศนาเกยวกบทมาของมน

เงอนไขทเออใหไมกลายเปนหน จากนยามขางตน และผลการศกษาวจยมากมาย สามารถสรปสมมตฐานเงอนไขการก�าเนด

ของไมกลายเปนหนในเบองตนไดดงตอไปน

1. ไมตนก�าเนด ตองไมผพง หรอถกยอยสลายดวยเชอเหด รา หรอแบคทเรยกอนถก

แทนทดวยซลกา

2. ตองมแหลงตนก�าเนนสารซลกาจากหนภเขาไฟ หนแกรนต หรอหนอน ๆ ทมซลกา

3. ตองมน�าเปนตวปดกนออกซเจนไมใหไมผสลาย ท�าหนาทละลายซลกา และพาซลกา

เขาไปในเนอไม

4. น�าตองมสภาพเปนดางเพอใหซลกาละลาย และเปนกรดออนเพอใหซลกาตกผลก

5. ตองอาศยกาลเวลาทยาวนาน

แหลงทองเทยวธรรมชำตทำงธรณวทยำ

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”48

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > 49

แหลงธรรมชาตทางธรณวทยาอนควรอนรกษทมความโดดเดนทางธรณวทยาสงและม

ศกยภาพในการพฒนาใชประโยชนในการทองเทยวและสนบสนนการเรยนรทางธรณวทยา

ของประชาชนในทองทของจงหวดตากไดแกน�าตกทลอซถ�าแมอสน�าพรอนแมกาษา

ไมกลายเปนหนอ�าเภอบานตากเปนตนซงแตละแหลงมลกษณะเดนทางธรณวทยาดงน

แหลงน�ำพรอน1) น�ำพรอนแมกำษำ

น�าพรอนแมกาษาตงอยบรเวณต�าบลแมกาษาอ�าเภอแมสอดจงหวดตากมน�าพรอน

จ�านวน๒บออณหภมของน�ารอนประมาณ๗๕องศาเซลเซยสปจจบนมหองบรการอาบน�าแร

และบออาบน�าบรเวณโดยรอบบอน�าพรอนมปาไมทอดมสมบรณทางธรรมชาตและมถ�าแม

อษาทสวยงามน�ารอนในบรเวณนไมมกลนของกาชก�ามะถนน�าพรอนเกดจากรอยเลอนทเกด

ขนในหนปนสงผลใหเปลอกโลกในบรเวณนมความบางกวาบรเวณอนท�าใหความรอนจากใต

เปลอกโลกมผลตอน�าบาลท�าใหน�าบาดาลรอนขนและพขนมาบนผวโลก

แนวทำงบรหำรจดกำรน�าพรอนแมกาษาอยในการดแลของชมชนนคมสหกรณแมสอด

ในพนทน�าพรอนมการปรบปรงภมทศนจดพนทส�าหรบท�ารานคารานอาหารจดท�าหองอาบน�า

บรเวณน�าพรอนแมกาษานหากตองการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวทยงยนของชมชนจ�าเปน

อยางยงตองมการจดสรรพนทส�าหรบกจกรรมตางๆทจะเกดขนจากการทองเทยวอยางเปนสดสวน

มการจดการขยะจดสรรพนทส�าหรบจอดรถบรการหองอาบน�ารอนทสวยงามและไดมาตรฐาน

อกทงมจ�านวนทพอเพยงกบปรมาณนกทองเทยวพรอมเตรยมมคคเทศกทองถนทมความร

น�าชมถ�าแมกาษาซงอยไมหางจากน�าพรอนมการจดสรรพนทการจดเกบผลประโยชนการดแล

ความสะอาดควรกระท�าอยางรอบคอบและพยายามไมใหสงผลกระทบตอแหลงน�าพรอน

พรอมทงจดท�าปายใหความรดานธรณวทยาเกยวกบการก�าเนดน�าพรอน

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๕0

๒) น�ำพรอนพำเจรญ (หวยน�ำนก)

สภาพปจจบนน�าพรอนพาเจรญตงอยบรเวณทท�าการหนวยพทกษอทยานแหงชาตพาเจรญ

ท๒(บอน�ารอน)บานหวยน�านกต�าบลพบพระอ�าเภอพบพระจงหวดตากพกด๑๘๑๗๑๑๗

เหนอและ๐๔๖๔๐๖๙ตะวนออกน�าพรอนบานหวยยะอมน�ารอนผดขนตลอดเวลาตาน�ารอน

มขนาด๑.๕×๒.๐เมตรบอน�ารอนขนาดประมาณ๓.๕×๓.๕เมตรน�ามอณหภมประมาณ

๔๘-๕๒องศาเซลเซยสไมมกลนก�ามะถนมความกระดางเลกนอยลกษณะหนบรเวณนเปน

หนแกรนตเนอดอก๒ขนาดแรประกอบหนไดแกควอตซประมาณ๖๕%ออโธเคทสประมาณ

๒๕%ไบโอไทตประมาณ๑๐%และแรอนๆ๕%หนเดมบรเวณนเปนหนทรายและบางสวน

แปรเปนหนชตสมแรไมกาสง

แนวทำงบรหำรจดกำรบอน�ารอนแหงนอยทบานหวยน�านกอ�าเภอพบพระจงหวดตาก

หางจากจงหวดตากประมาณ๑๓๐กโลเมตรเปนบอน�ารอนขนาดใหญเสนผาศนยกลางประมาณ

๔เมตรลก๒เมตรน�าทมความใสบรสทธปราศจากก�ามะถนจงใชอปโภคบรโภคไดและ

บรเวณขอบบอโดยรอบมตนไมตนหญาเขยวชอมมสถานทบรการอาบน�าแรศาลานงพกและ

หองน�าการเดนทางไปบอน�ารอนแหงนแยกจากตวอ�าเภอพบพระจงหวดตากไป๗กโลเมตร

เลยวซายทางหนาโรงเรยนน�านกไปตามถนนลกรงประมาณ๑กโลเมตรมหนวยพทกษอทยาน

แหงชาตพาเจรญท๒(บอน�ารอน)เปนผดแลมการท�าบอเกบกกน�ารอนทผดขนมาขนาดประมาณ

๔.๕×๔.๕เมตรน�ามอณหภมประมาณ๔๘-๕๒องศาเซลเซยสไมมกลนก�ามะถนสามารถ

พฒนาเปนแหลงอาบน�าแรรอนไดโดยประชาสมพนธรวมกบน�าตกนางครวญซงอยหางจากน�าพ

รอนพาเจรญไปประมาณ๑๕กโลเมตรและอยในเขตอ�าเภอพบพระเชนกน

แหลงทมาของภาพhttps://www.youtube.com/watch?v=fmerTmAaWrk

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๕1

แหลงธรณสณฐำนประเภทถ�ำถ�ำแมอส

ถ�าแมอสตงอยบรเวณต�าบลแมอสอ�าเภอทาสองยางจงหวดตากอยในพนทอทยานแหงชาต

แมเมยการเขาถงอยหางจากทวาการอ�าเภอทาสองยางไปทางเหนอประมาณ๑๒กโลเมตร

บนเสนทางสายแมสอด-แมสะเรยงทางหลวงหมายเลข๑๐๕เลยกโลเมตรท๙๔ไปเลกนอย

จะมทางแยกซายมอเขาไปอกประมาณ๒กโลเมตรการเดนทางเขาไปชมถ�าจะตองเดนเลาะ

ไปตามล�าหวยแมอสจงจะเดนทะลถงตวถ�าลกษณะธรณวทยาถ�าแมอสมลกษณะเปนถ�าน�าลอด

พบลกษณะการสะสมตวของตะกอนถ�าจ�านวนมากเชนหนงอกหนยอยเสาหนเปนตน

หนในบรเวณถ�าเปนหนปนอายเพอรเมยน(อายประมาณ๒๘๐-๒๔๕ลานป)หนปน

ในบรเวณนเปนหนปนทเกดขนในทะเลลกษณะภายในถ�าถ�าแมอสเปนทมโถงถ�ากวางใหญ

เพดานสงอากาศโปรงมหนงอกหนยอยรปรางตางๆ สวยงามทางดานตะวนตกจะมโพรงหน

ขนาดใหญในตอนบายมแสงแดดสองเขามาท�าใหถ�าดสวยงามมาก

แนวทำงกำรบรหำรจดกำรถ�าแมอสอยภายใตการดแลของอทยานแหงชาตแมเมย

เปนถ�าหนงทมความสวยงามในระดบประเทศแนวทางการบรหารจดการคอการรกษาสภาพ

ธรรมชาตของพนทไวใหคงเดมมากทสดการจดเจาหนาทหรอมคคเทศกทองถนทผานการ

อบรมในการน�าชมพนทปรบปรงเสนทางการเดนเทาใหสอดคลองกบสภาพพนทการเพมเตม

ปายแหลงเรยนรทางธรณวทยาในบรเวณพนทพรอมทงเพมเตมขอมลดานธรณวทยาในเอกสาร

เผยแพรของอทยานฯ

แหลงทมาของภาพwww.emagtravel.com

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๕๒

แหลงธรณสณฐำนประเภทน�ำตก1) น�ำตกลำนสำง

น�าตกลานสางตงอยบรเวณอทยานแหงชาตลานสางบานลานสางต�าบลแมทออ�าเภอเมอง

จงหวดตากซงเปนน�าตกชนเดยวสงประมาณ๔๐เมตรเกดจากล�าหวยลานสางหนในพนท

ประกอบดวยหนไนสหนปนหนออนและหนดนดานแทรกสลบกนหนเหลานมตนก�าเนด

อยในยคพรแคมเบรยน(มากกวา๕๗๐ลานป)ลกษณะหนไนสทพบมรวลายสขาวสลบด�า

บางจดพบเปนรปคลายดวงตาซงเปนหลกฐานส�าคญแสดงวาในอดตทผานมาเปลอกโลก

ในบรเวณนมการเคลอนตวอยางรนแรงและมการบบอดจนหนแปรสภาพไป

แนวทำงกำรบรหำรจดกำรน�าตกลานสาง

อยในเขตอทยานแหงชาตลานสางสภาพพนท

โดยสวนใหญมการดแลอยางใกลชดจากหนวย

พทกษอทยานฯการจดสรรพนทการจดท�าปาย

บอกทางปายใหความรตางลวนเปนไปอยางดแลว

แนวทางการบรหารจดการคอตองมการเฝาระวง

เรองน�าปาไหลหลากในชวงหนาฝนพรอมทงการ

ปรบปรงเพมเตมปายแหลงเรยนรวชาการดาน

ธรณวทยาเกยวกบกระบวนการเคลอนทเปลอกโลก

ในบรเวณนการก�าเนดของน�าตกเปนตน

แหลงทมาของภาพhttp://www.wichy.net/uncategorized

๒) น�ำตกทลอซ

น�าตกทลอซตงอยในเขตรกษาพนธ

สตวปาอมผางอ�าเภออมผางจงหวดตาก

พกด๑๗๖๐๙๒๑เหนอและ๐๔๗๓๖๔๕

ตะวนออกน�าตกทลอซเปนน�าตกขนาด

ใหญกลางเขาหนปนน�าตกมความกวาง

ประมาณ๕๐๐เมตรสงประมาณ๒๐๐

เมตรเกดจากน�าในหวยกลอทอไหลตก

จากหนาผาสงลดหลนกนลงมาเปนชนๆ

แหลงทมาของภาพhttps://travel.mthai.com/news/๑๘๒๗๙๘.html

โดยชนบนจะเปนหนาผาสงชนสวนชนลางเปนตะพกขนาดเลกไหลลงมายงแองดานลาง

หนปนบรเวณนเปนหนปนสเทาด�าของหมวดหนปเคลอะคในกลมหนอมผางโดยพบหลกฐาน

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๕3

แหลงทมาของภาพwww.facebook.com\DOKDIN.ONWAT.S

จากซากดกด�าบรรพหอยกาบคและหอยงวงชางมอายอยในชวงยคจแรสซก(ประมาณ๒๐๖-

๑๔๔ลานปกอน)ซงท�าใหทราบวาในอดตบรเวณนเคยเปนทะเลมากอนปจจบนการเดนทาง

เขาถงน�าตกเปนไปไดหลายทางไมวาเปนทางรถหรอทางเรอบรเวณจดตงคายพกแรมจดท�า

สาธารณปโภคไวอยางครบถวนเปนสดสวนอกทงทางเดนเขาชมน�าตกยงไดรบการปรบปรง

ใหเปนทางเดนซเมนตท�าใหการเดนทางเขาศกษาธรรมชาตเปนไปอยางสะดวกขน

แนวทำงบรหำรจดกำรการทน�าตกทลอซตงอยในเขตรกษาพนธสตวปาท�าใหการพฒนา

ตองเปนไปอยางระมดระวงไมใหกระทบตอสงแวดลอมธรรมชาตในบรเวณนนปจจบน

น�าตกทลอซเปนแหลงทองเทยวหนงทไดรบความนยมสงในระดบประเทศท�าใหมนกทองเทยว

เขามาเทยวชมจ�านวนมากและมกจกรรมในระหวางการเทยวชมมากขนตามไปดวยจ�านวน

นกทองเทยวทมากเกนไปและกจกรรมตางๆอาจจะสงผลกระทบตอธรรมชาตในบรเวณน

ดงนนการทจะเปดรบนกทองเทยวจ�านวนมากจงตองมกฎระเบยบในการปฏบตตวของ

นกทองเทยวและมการควบคมใหปฏบตตามอยางเครงครดโดยอาจมการอบรมเผยแพรความร

ไปยงมคคเทศกทจะพาเขาชมกอนเพอใหถายทอดใหนกทองเทยวตอไปในสวนความร

ดานธรณวทยานนควรมการจดท�าปายใหความรดานธรณวทยาเกยวกบกระบวนการเกดน�าตก

เพอใหนกทองเทยวเขาใจและตระหนกถงพลงอนยงใหญของธรรมชาต

3) น�ำตกพำเจรญ

น�าตกพาเจรญตงอยในพนทของอทยานแหงชาตน�าตกพาเจรญบานชบาโบต�าบลชบาโบ

อ�าเภอพบพระจงหวดตากน�าตกพาเจรญเปนน�าตกหนปนทเกดจากล�าหวยน�าไหลมารวม

กบแหลงน�าซบแลวไหลลงสชนน�าตกทลดหลนเปนชนๆนบรวมไดถง๙๗ชนมน�าไหล

ตลอดปมความสวยงามในชวงปลายฤดฝนประกอบดวยหนปนของหนวยหนกวลม

กลมหนราชบรอายเพอรเมยนตอนตนประมาณ๒๘๖-๒๔๕ลานป

แนวทำงบรหำรจดกำรน�าตกพาเจรญ

ตงอย รมทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๐

(แมสอด-อมผาง)บรเวณกม.ท๓๗ม

ทางลกรงแยกซายมออก๗๐๐ม.จะถงท

ท�าการอทยานฯปจจบนดแลโดยอทยาน

แหงชาตน�าตกพาเจรญมการพฒนาเปน

แหลงพกผอนของชาวพบพระเหมาะแก

การจดท�าเปนแหลงใหความรทางธรณวทยา

กบประชาชนผมาพกผอนและนกทองเทยวได

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๕4

และประชาสมพนธเปนแหลงทองเทยวรวมกบน�าพรอนพาเจรญบานหวยน�านกซงอยในบรเวณ

ใกลเคยงกนนนเอง

4) น�ำตกแมกำษำ

น�าตกแมกาษาอยททางหลวงหมายเลข๑๐๕(แมสอด-แมระมาด)ต�าบลแมกาสา

อ�าเภอแมสอดจวหวดตากแยกขวาจากเสนทางตรงกม.ท๑๓-๑๔มปายทางเขาเขยนวา

บานแมกดสามทาจากปากทางเขาทางลกรงประมาณ๔กม.จะมทางแยกเขาถนนดน

อกประมาณ๑.๕กมลกษณะหนาผาสงเปนน�าตกเขาหนปนโดยเฉพาะฤดฝนหรอฤดหนาว

น�าจะเยอะมากสวนหนารอนน�าจะนอย

แนวทำงบรหำรจดกำรน�าตกแมกาษาอยทต�าบลแมกาษาเปนน�าตกขนาดใหญทโดดเดน

ดวยเขาสงถ�าและธารน�ากวางประมาณ๕เมตรเปนทางจากปากถ�าถงน�าตกจากเสนทาง

สายแมสอด–แมระมาด(ทางหลวงหมายเลข๑๐๕)ประมาณกโลเมตรท๑๓-๑๔มปาย

ทางเขาเขยนวาบานแมกดสามทาจากปากทางเขาไปประมาณ๔กโลเมตรและมทางแยก

เขาไปอกประมาณ๑.๕กโลเมตรเปนทางแคบขรขระสองขางทางเปนไมลมลกขนสง

แมบรเวณน�าตกแหงนยงไมมสงอ�านวยความสะดวกไวรองรบนกทองเทยวมากเทาไหรนก

ยงในชวงฤดแลงแทบจะไมมน�าเลยแตส�าหรบเหลานกปนจกรยานเสนทางบรเวณน�าตก

จดเปนอกหนงความทาทายทมทางขนลงหลายสายเพมรสชาตการปนจกรยานไดสนกสนาน

ไมซ�าแบบใคร

แหลงทองเทยวจงหวดตำก

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๕๖

1) เขอนภมพล

เขอนภมพลอยในบรเวณบานเขอนภมพลต�าบลสามเงาอ�าเภอสามเงาจงหวดตาก

พกด๑๙๐๖๒๗๗เหนอและ๐๔๙๗๔๗๘อยในการดแลของการไฟฟาฝายผลต(เขอนภมพล)

เปนเขอนคอนกรตเสรมเหลกขนาดใหญทสดในประเทศไทยสภาพธรณวทยาเขอนภมพล

บรเวณสนเขอนเปนหนออนเนอแบบหนไนสสเขยวมแนวการวางตวของชนหนทศทาง๑๕๒°

การเอยงเทของชนหน๗๕°ทศทาง๒๖๒°ของหนวยหนกลมหนอายแคมเบยนประมาณ

๔๕๐-๓๘๙ลานประหวางทางขนสนเขอนเปนหนชสตหนฟลไลตและหนดนดานกงแปร

หรอหนชนวนมการคดโคงในชนหนมการวางตวของชนหนชนหนทศทาง๑๕๑°การเอยง

เทของชนหน๓๐°ทศทาง๒๖๑°และชนหนทศทาง๘°การเอยงเทของชนหน๕๕°ทศทาง

๙๘°มแกนของการคดโคงทศทาง๒๒°เอยงเท๓๕°ของหนวยหนแปรหนออนเนอแบบหนไนส

แหลงทมาของภาพhttps://www.chiangmainews.co.th/page/archives/๖๒๘๐๗๔

แหลงทมาของขอมล https://www.thetrippacker.com/th/review

หนซสหนฟลไลตและหนชนวนอาย

ออรโดวเชยนถงแคมเบรยนประมาณ

๕๗๐-๔๓๗ลานป

แนวทำงบรหำรจดกำรขาดปายหรอ

สอใหความรทางธรณวทยาของเขอน

ภมพลสามารถจดท�าเปนปายแสดง

การวางตวของเขอนภมพลเหนอชนหน

ทอยบรเวณเขอนไดอกทงมพนทพอท

จะใหความรทางดานธรณวทยาแก

นกทองเทยวซงมจ�านวนมากได

๒) ตลำดดอยมเซอ

รมทางหลวงหมายเลข๑๐๕(แมสอด–

ตาก)ตลาดสดทรวบรวมผลผลตทางการเกษตร

ของชาวไทยภเขาทมดเกนความคาดหมาย

“ตลำดดอยมเซอ” จดวาเปนตลาดสดของชาว

ไทยภเขาทใหญทสดแหงหนงเลยกวาไดเพราะ

จ�านวนรานคาแผงลอยและจ�านวนความหลาก

หลายของสนคาเกษตรภายในตลาดเรยกวา

มเยอะแยะละลานตาไปหมด

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๕7

แหลงทมาของขอมลhttp://www.khaochad.com

3) ตลำดรมเมย

บรเวณตลาดรมเมยตลาดอญมณโดงดงชายแดนไทย-เมยนมารอ.แมสอดจ.ตาก

และขายของฝากของทระลกสถานททองเทยวส�าคญของนครแมสอดมประชาชนและนกทองเทยว

เดนทางไปทองเทยวและจบจายซอสนคาของฝากของทระลกและทส�าคญคอสนคาอญมณ

มชอเสยงของแมสอดเชนพลอยแดงหยกทบทมยหราโกเมนมรกตบศราคมฯลฯมนก

ทองเทยวสนใจไปชมตลาดพลอยในตลาดรมเมยอยางตอเนองรานจ�าหนายอญมณแท

จากสาธารณรฐแหงสหภาพพมาอญมณแททงดงามตระการตาเมดงามซงทรานพลอยทว

โกสมาซม๑๑๐เปนอกรานหนงทม

ชอเสยงในการจ�าหนายอญมณเพชร

พลอยชนดทเรยกวามอญมณเมดงาม

หลากหลายราคามาตรฐานสมกบความ

งดงามของเพชรพลอยรบประกนคณภาพ

อญมณ-ของฝากของทระลกและสนคา

อนๆซงชายแดนอ.แมสอดจ.ตาก

ยงคงมมนตเสนหสมกบค�าขวญทวา

แมสอด“เจาพอพะวอองอาจธรรมชาต

แสนสวยร�ารวยอญมณชมของดรมเมย”

4) สะพำนสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒00 ป

เปนสะพานทสรางขน เพอเฉลมฉลอง

การสมโภชกรงรตนโกสนทรมอาย๒๐๐ปสราง

เมอพ.ศ.๒๕๒๕โดยองคการบรหารสวน

จงหวดตากเพอเชอมสองฝงแมน�าปงระหวาง

เทศบาลเมองตากและต�าบลปามะมวงซงในอดต

สามารถใชรถจกรยานและรถจกรยานยนตสญจร

แตปจจบนเปนสะพานส�าหรบเดนชมทวทศน

แมน�าปงและมการประดบไฟสวยงามมากใน

ยามค�าคนโครงสรางของสะพานมขนาดความ

กวาง๒๕๐เมตรยาว๔๐๐เมตรฐานรากและ

จดพนเปนไมโยงยดดวยลวดสลงขนาดใหญ

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๕8

๕) ศำลสมเดจพระนเรศวรมหำรำช

ศาลสมเดจพระนเรศวรมหาราชสรางขน

เพอร�าลกถงพระมหากรณาธคณครนเมอทรง

ประกาศอสรภาพณเมองแกลงประเทศพมา

โดยเสดจผานดานแมละเมาอ�าเภอแมสอด

เปนแหงแรก

๖) ศำลเจำพอพะวอ

ศาลเจาพอพะวอมงคลสถานศกดสทธ

คบานคเมองของอ�าเภอแมสอดตงตระหงาน

อยบนเนนดนเชงเขาพะวอเปนทเคารพสกการะ

ของคนทวไปผทผานสญจรไปมาหากไมได

ลงไปกราบไหวมกจะบบแตรรถถวายเพอแสดง

ถงความเคารพ

7) สมเดจพระเจำตำกสนมหำรำช

ศาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชตงอย

บนถนนจรดวถถองศาลนแตเดมอยทวดดอย

เขาแกวฝงตรงขามกบตวเมองตอมาในพ.ศ.

๒๔๙๐ชาวเมองเหนวาศาลนนไมสมพระเกยรต

จงช วยกนสรางศาลขนใหมพรอมกบให

กรมศลปากรหล อพระบรม รปสมเ ดจ

พระเจาตากสนมหาราชขนาดใหญกวาพระองค

จรงเลกนอยในพระอรยาบถทก�าลงประทบ

อย บนราชอาสนมพระแสงดาบพาดอย ท

พระเพลาทฐานพระบรมรปมค�าจารกวา

“พระเจาตากสนกรงธนบรทรงพระราชสมภพ

เมอพ.ศ.๒๒๗๗สวรรคตพ.ศ.๒๓๒๕รวม

๔๘พรรษา”ศาลนเปนทเคารพสกการะของ

ประชาชนทวไป

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๕9

8) เจดยยทธหตถ

เจดยยทธหตถหรอเจดยเฉลมพระเกยรตพระเจารามค�าแหง

มหาราชชาวบานทวไปเรยวา“เจดยชนชาง”ตงอยบนดอยชาง

ต�าบลเกาะเภาอ�าเภอบานตากดอยชางเปนเนนดนเลก

อยทางเหนอของดอยพระธาตไปเลกนอยเจดยนเปนโบราณสถาน

มอายอยในสมยกรงสโขทยราม๗๐๐ปเศษองคเจดยยทธหตถ

อยเยองกบวดพระบรมธาตประมาณ๒๐๐เมตรเปนศลปะ

แบบสโขทยคลายกบองคอนกออฐถอปนฐานกวาง๑๒เมตร

เปนเรอนธาตรปสเหลยมยอมมขนไปสง๑๖เมตรเหนอเรอน

ธาตท�าเปนล�าสเหลยมยอมมตลอดถงยอดทเปนทรงพมขาวบณฑ

ยอดสดมฉตรมรองรอยการซอมแซมตลอดมาแตไมเสยทรงเดม

ฐานพมมลายปนเปนรปหนาสงหสวยงามหนาสงหบาน

ทศเหนอยงสมบรณ

9) ศำลหลกเมองสมหำรำช

ศาลหลกเมองสมหาราชตงอยเชงสะพานกตตขจร

กอนเขาตวเมองตากจากหลกฐานทางประวตศาสตร

เมองตากเปนเมองเกามมากอนสมยกรงสโขทยเปนเมองท

มพระมหาราชเจาในอดต ไดเสดจมาชมนมกองทพท

เมองตากถง๔พระองคคอพอขนรามค�าแหงมหาราชทรง

ชนชางกบขนสามชนเจาเมองฉอดสมเดจพระนเรศวรมหาราช

ทรงประกาศอสรภาพณเมองแครงแลวยกทพกลบราช

อาณาจกรไทยโดยเสดจผานดนแดนเมองตากเปนแหงแรก

สมเดจพระนารายณมหาราชทรงน�าทพไปตหวเมองฝาย

เหนอและไดสรางวดพระนารายณปจจบนอยทเชงสะพาน

กตตขจรและสมเดจพระเจาตากสนมหาราชเคยไดรบ

พระบรมราชโองการแตงตงเปนเจาเมองตากเพอเปนการ

ร�าลกถงพระมหากรณาธคณของอดตมหาราชทงสพระองค

และเปนศนยรวมจตใจของชาวจงหวดตากจงไดจดสราง

ศาลหลกเมองสมหาราชขนเมอพ.ศ.๒๕๓๕

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๖0

11) ชมชนตรอกบำนจน

เยอนชมชนการคาขายทรงเรองมาก

ในอดตทแมวนนบรรยากาศความคกคก

ของชมชนคาขายอาจไมหลงเหลอมาถงยค

ปจจบนแตตรอกบานจนกยงคงมบานเกา

ทไดรบการรกษาสภาพเดมใหคนรนหลง

ไดชนชมทามกลางสายลมแหงวถชวตอน

เรยบงายตรอกบานจนในสมยกอนมอย

ดวยกน๓หมบานไดแกหมบานเสาสง

หมบานปากคลองนอยและหมบานบานจน

ตอมาปพ.ศ.๒๔๙๕ทางเทศบาลไดรอ

สะพานทองและถมเปนถนนและไดเรมม

รถยนตใชอยางไรกตามตรอกบานจนนน

เรมซบเซาลงหลงจากสงครามโลกครงท๒

ในปพ.ศ.๒๔๘๔รานคาทเคยเปดกนอยาง

คกคกกอพยพไปอยทอนปดฉากความ

รงเรองของตรอกบานจนนบแตนนมาแหลงทมาของภาพhttps://thai.tourismthailand.org

10) พพธภณฑเมองเฉลมพระเกยรต

เปนสถานทเกบรวบรวมหลกฐาน

เกยวกบการเสดจพระราชด�าเนนของ

พระบาทสมเดจพระปรเมนทรรามาธบด

ศรสนทรมหาวชราลงกรณมหศรภมพล

ราชวรางกร กตสรสมบรณอดลยเดช

สยามนทราธเบศรราชวโรดมบรมนาถ

บพตรพระวชรเกลาเจาอยหวและพระบรม

วงศานวงศทกพระองคทเสดจพระราชด�าเนนมาเยยมเยยนพสกนกรและประกอบพระราช

กรณยกจในพนทจงหวดตากรวมทงเปนสถานทส�าหรบรวบรวมสงของโบราณวตถศลปะ

ต�านานทส�าคญในประวตศาสตรของจงหวดตากอกดวย

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๖1

1๒) อโรคยำศำล โปงค�ำรำม

สถานทพกผอนแนวอาบน�าแรแชน�าอนในสไตล

ญปนแตตงอยในเมองไทยทชาวบานไดรวมใจกน

พฒนาขนจนกลายเปนแหลงทองเทยวเพอสขภาพ

ของชมชนฟนกบการนอนแชน�าแรรอนในถงไมโอค

ทามกลางธรรมชาตทรมรนโดยแยกมมชาย-หญง

อยางชดเจนพรอมมบรการพอกโคลนเพอใหผว

พรรณเปลงปลงทส�าคญสถานทแหงนใหบรการฟร

ตงแต๘.๐๐-๑๘.๐๐น.ตงอยทบานน�าดบต�าบล

แมกาษาอ�าเภอแมสอด

13) วดพระบรมธำตบำนตำก

หางจากอ�าเภอบานตากประมาณ๓๖กม.

ตามทางหลวงหมายเลข๑๑๐๗ประมาณ๓๕กม.

เลยวซายเขาสทางหลวงหมายเลข๑๑๗๕อกประมาณ

๑กม.จะแลเหนวดพระบรมธาตอยทางซายมอ

ประวตของหลวงพอทนใจวดพระบรมธาต

บานตากวาตงแตสมยททานเปนพระลกวดพระคร

บาตาอดตเจาอาวาสองคกอนไดปรกษากบศรทธา

ญาตโยมวามความประสงคจะสรางพระพทธรป

ขนสก๑องคและศรทธาญาตโยมไดพรอมใจรวม

กนนงขาวหมขาวเรมกอพระพทธรปกออฐถอปน

ปางมารวชยหนาตก๓๒นวและลงรกปดทองค�าเปลว

กอนประกอบพธพทธาภเษก๑วนกบ๑คน

เสรจพอด

โดยคณะศรทธาไดตงชอวา“พระเจาทนใจ”

เพราะท�าเสรจเรวทนใจตอมามญาตโยมไดมา

ตงจตอธษฐานขออะไรกไดสมความปรารถนา

ทกสงทกประการนบเวลาจนปจจบนประมาณ๒๐๐

กวาปมาแลว

| ทรพยในดนจงหวด “ตาก”๖๒

14) วดไทยวฒนำรำม

วดไทยวฒนารามตงอยในต�าบลทาสายลวดอ�าเภอแมสอดจงหวดตากเปนวดทงดงาม

อกหนงวดในแมสอดทสรางดวยศลปะแบบวดในพมาสเหลองทองอรามวจตรงดงามวดน

เดมชอ“วดแมตาวเงยว”หรอ“วดไทยใหญ”วดแหงนซงสรางขนมาตงแตปพ.ศ.๒๔๐๐

โดยนายมงชาวพมาจากรฐฉานทอพยพครอบครวมาอาศยอยในอ�าเภอแมสอดและเปนผใหญบาน

คนแรกของหมบานแมตาวทตอมาไดรบพระราชทานนามวาหมนอาจค�าแหงหาญครนในป

พ.ศ.๒๕๐๐กระทรวงศกษาธการไดประกาศใหวดนเปนวดพระพทธศาสนาสงกดกรมศาสนา

วหารสทองเปนพระวหารทโดดเดนดวยศลปะแบบพมามลวดลายแกะสลกสทองลงบน

พนผนงสแดงลอมดวยก�าแพงสแดงและรปปนลายหงสสทองบรเวณทางเดนมรปปนสทอง

เปนโลหะสทองขนาดใหญตงอยดานหนา

รปปนหงสคสทองหงสตวบนเปนหงสตวเมยสวนตวลางเปนตวผเพราะเรองนมต�านานวา

เมองทจารกไวเปนภาษามอญวา“เมอพระพทธเจาเสดจมาถงยงดนแดนแหงนไดทอดพระเนตร

เหนหงสทอง๒ตวเลนน�าอยจงไดท�านายวาในภายภาคหนาเมองนจะกลายเปนมหานครขน

ชอวา"เมองหงสาวด"หลงจากนนดนแดนทมหงสทอง๒ตวลงเลนน�ากไดกลายเปนมหานคร

และเปนราชธานในเวลาตอมาและไดมการแตงเตมเรองราวเกยวกบหงสทอง๒ตวเพมขน

โดยเลาวาหงสทบนมาเกาะอยเหนอพนดนผนเลกๆในทะเลผนดนแผนนเลกจนกระทงตวเมย

ไมมทเกาะและตองมาเกาะอยบนหลงของหงสตวผ

ทรพยในดนจงหวด “ตาก” | > ๖3

1๕) วดแมกำษำ

ตงอยเลขท๑บานแมกาษาหมท๒ต�าบลแมกาษา

อ�าเภอแมสอดจงหวดตากสงกดคณะสงฆมหานกาย

มทดนตงวดเนอท๕ไร๑งานอาณาเขตทศเหนอตดตอ

กบหมบานทศใตตดตอกบซอยพนาไพรทศตะวนออก

ตดตอกบถนนเถนพฒนาทศตะวนตกตดตอกบถนน

อษานสรณ

พนทตงวดเปนทราบสงอาคารเสนาะสนะตางๆ

มวหารกวาง๘เมตรยาว๑๒เมตรสรางพ.ศ.๒๕๒๐

ศาลาการเปรยญกวาง๖เมตรยาว๒๕เมตรสรางพ.ศ.

๒๕๑๖กฏสงฆจ�านวน๒หลงเปนอาคารครงตกครงไม

๑หลงอาคารไม๑หลงส�าหรบปชนยวตถมพระประธาน

ในวหาร๓องคพระพทธรปหนออนไดมาจากสหภาพ

พมา๑องคและเจดยบรรจของมคาอก๑องค

วดแมกาษาสรางขนเมอประมาณพ.ศ.๒๔๒๔

โดยการรวมใจกนของชาวบานแมกาษาและตงชอวด

ตามชอบานปจจบนมพระภกษอยจ�าพรรษา๓รปสามเณร

๔รป

กรมทรพยากรธรณ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๗๕/๑๐ ถนนพระราม ๖ เขตราชเทว กรงเทพมหานคร ๑๐๔๐๐

โทรศพท : ๐-๒๖๒๑-๙๕๐๐ โทรสาร ๐-๒๖๒๑-๙๖๐๒

www.dmr.go.th